Advocaat Voor Het Hele Gezin

1 | 12-01-18 12:02:02 2018 | ADVOCATENBLAD.NL

98 JAARGANG ACHTERGROND de over zorg Groeiende kwaliteit van eenpitter de KIJK VOOR HET ACTUELE NIEUWS OP NIEUWS ACTUELE HET VOOR KIJK het hele gezin hele het Advocaat voor voor Advocaat Binnenkort verwacht: Binnenkort OPINIE geﬁnancierde Extra voor geld oplossing dé niet is rechtsbijstand JAAR 100 ACHTERGROND de alles uit halen kantoren Grote te halen binnen kast toptalent om Rugdikte: 3mm – 10/01/2018 – Textcetera – 10/01/2018 – 3mm Rugdikte:

JAARGANG 98 | 2018 | 1 Wanneer Wanneer één van de ouders door een scheidingssituatie zijn of haar kind(eren) niet meer biedt kan ons zien, Omgangshuis hiervoor een goede oplossing. OM_Advocatenblad_2018_01.indd 1-3 Je verdient Eenpitter? meer dan

Je doet in je eentje het werk van vijf man. Daarin ben je geen uitzondering. Een deel van de confectie. notariskantoren en zelfs meer dan de helft van de advocatenkantoren is een eenmanszaak. Wij weten wat de ambitieuze advocaat van nu nodig heeft. Door al die activiteiten staat Snappen dat ‘gewoon goed’ nooit goed genoeg is. het checken van je persoonlijke situatie vaak onderaan En dat een generalist niet altijd volstaat. Daarom werken de To Do List. Onverstandig, want juist wij puur voor de advocaat. Puur op maat. als eenpitter ben je extra kwetsbaar. Door uitval bij ziekte bijvoorbeeld. En hoe Wij zijn Vurich. Jij toch ook? zit het met je pensioen? Werken is leuk, maar je wilt vurich.nl toch ook ooit stoppen.

Het begint met het inven- tariseren van de ﬁnanciële risico’s. Vraag advies, of nog beter; laten we samen een plan maken.

Dan hoef je dat in ieder geval niet alleen te doen...

www.nwk.nl mr. Sjef van der Putten Admiraal de Ruijterweg 21 1057 JT Amsterdam

Postbus 6014 1005 EA Amsterdam puur Niehoff Werning Assurantiën B.V. T 088 - 440 3100 is een aangesloten instelling van voor de Kröller Assurantiën B.V. en daarmee E [email protected] onderdeel van Aon. advocaat

OM_Advocatenblad_2018_01.indd 4-6 12-01-18 12:02:02 COLOFON VOORAF 3 Januari 2018 98e jaargang Het Advocatenblad, het blad voor de Nederlandse advocatuur, verschijnt 10 keer per jaar en wordt uitgegeven door Boom juridisch. De van de Nederlandse orde van advocaten onafhankelijke redactie stelt de inhoud samen. De redactie werkt volgens de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek. Hoofdredacteur Kees Pijnappels Redactie Sabine Droogleever Fortuyn, Nathalie Gloudemans-Voogd, Sylvia Kuijsten, Francisca Mebius Advocaat-redactieleden Jan Wouter Alt, Karol Hillebrandt, Jack Linssen, Robert Malewicz, Sjoerd van der Hucht

Coline Norde, Christiane Verfuurden, Paulien Willemsen © Beeldredactie REDACTIONEEL Charlotte Helmer Vormgeving Textcetera, Den Haag Correctie Sandra Braakmann JUBILEUM Druk Wilco, Amersfoort DOOR!/!KEES!PIJNAPPELS Citeerwijze Adv.bl. 2018-1, p. Aan dit nummer werkten mee Je zou het niet zeggen als je ons ziet, maar we zijn al honderd jaar oud. Erik Jan Bolsius, Ronald Brokke, Jiri Büller, Chris van Dam, Sébas Diekstra, Leonie Dorrestein, Nathalie de Graaf, Alle reden voor een feestje dus. De dag waarop we de eeuw volmaakten, Bianca Hampsink, Olga Hoekstra, Sjoerd van der Hucht, was 15 januari jl. Immers, nummer 1 van de eerste jaargang verscheen Jean-Pierre Jans, Mariska Jansen, Mariska Jansen, Matthijs Kaaks, Michel Knapen, Lars Kuipers, Susan Nooijen, Joachim de Ruiter, op 15 januari 1918. De bewaarband van die eerste jaargang staat nog Robert Sanders, Tatiana Scheltema, Trudeke Sillevis Smitt, Bart van Tongeren, Paul van Wijngaarden, Bendert Zevenbergen bij ons in de kast. Een klein blauw boekje met harde kaft, binnenin ruim 180 dunne, vergeelde pagina’s vol archaïsche taal, uit een ver Redactionele bijdragen Bijdragen kunnen naar [email protected]. en grijs verleden. Per 500 woorden leveren deze 1 opleidingspunt op. De redactie heeft het recht bijdragen in te korten. Een groter verschil met het nummer dat nu voor u ligt, is nauwelijks De redactie is telefonisch bereikbaar op nummer 070 - 335 35 70. denkbaar. Vroeger was alles natuurlijk beter, maar op dit punt hebben Boom juridisch we toch vooruitgang geboekt. Niet dat ik zelfs maar het geringste wil Selma Soetenhorst-Hoedt (uitgever) afdoen aan het werk van de founding fathers. Het tegendeel is het geval. Bureau van de orde Neuhuyskade 94, 2596 XM Den Haag, postbus 30851, 2500 GW Zonder hun inspanningen van toen, geen Advocatenblad nu. Den Haag, [email protected], 070-335 35 35, helpdesk: Maar alleen al het gegeven dat het magazine tegenwoordig beeld bevat, [email protected], 070 - 335 35 54. maakt een wereld van verschil. Fotografie was destijds in kranten Abonnementen De abonnementsprijs bedraagt € 246 per jaar (excl. btw, incl. en bladen nog een uitzondering. Alle tekst werd bij voorkeur achter verzendkosten). Een abonnement biedt u naast de gedrukte nummers elkaar afgedrukt, in hetzelfde lettertype, zonder grafische elementen. tevens het online-archief vanaf 2001 én een e-mailattendering. Kijk op www.advocatenblad.nl voor meer informatie en het afsluiten Die zouden de ontwikkelde lezer – in die tijd een pleonasme – van een abonnement. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Valt de aanvang van een abonnement niet samen met het immers alleen maar afleiden. Los daarvan was het technisch nogal kalenderjaar, dan wordt over het resterende gedeelte van dat jaar omslachtig om foto’s af te drukken. een evenredig deel van de abonnementsprijs in rekening gebracht. Het abonnement kan alleen schriftelijk tot uiterlijk 1 december van Het huidige Advocatenblad geeft foto’s juist de ruimte. Daar zit het lopende abonnementsjaar worden opgezegd. Bij niet-tijdige een gedachte achter. Al bladerend valt het misschien op dat er veel opzegging wordt het abonnement automatisch voor een jaar verlengd. Voor vragen over uw abonnement kunt u contact opnemen portretten op de pagina’s prijken. Daarmee krijgen onze verhalen met Boom distributiecentrum via tel. 0522-23 75 55 of [email protected]. letterlijk een gezicht. We zijn al honderd jaar een vakblad, voor professionals. Maar de balie bestaat in de eerste plaats toch vooral uit Adreswijzigingen Boom distributiecentrum via tel. 0522-23 75 55 of mensen. Als mens wil je niet alleen zien wat er wordt gezegd, maar ook [email protected]. Adreswijzigingen van advocaten: [email protected]. door wie. Zo is ons brein geprogrammeerd. Namen onthoudt bijna niemand, gezichten iedereen. Media-advies Maarten Schuttél In onze moderne samenleving groeit het belang van (bewegend) beeld Advertentiedeelname nog verder. In de trein slinkt het aantal reizigers dat boek of krant leest, Capital Media Services B.V., Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Tel. 024-360 77 10, [email protected]. ten gunste van hen die op hun mobiel video’s bekijken. Als straks de auto zelf zijn weg vindt door de file, zullen bestuurders ongetwijfeld Behoudens door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt ook naar een schermpje gaan kijken. zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. In het Advocatenblad van nu streven we naar een balans tussen tekst en Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen beeld, tussen vorm en inhoud. Aan u het oordeel of dat deze keer weer aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van is gelukt. Zie bijvoorbeeld het verhaal over de gezinsadvocaat, dat over artikelen aan het Advocatenblad impliceert toestemming voor de eenpitter of één van de andere artikelen. Als ze een eeuw geleden in openbaarmaking en verveelvoudiging t.b.v. de (elektronische) ontsluiting van (delen van) het Advocatenblad in enige vorm. de glazen bol hadden kunnen kijken, waren ze jaloers geweest op onze mogelijkheden. Benieuwd wat wij er over honderd jaar van vinden. ISSN 0165-1331

Omslagfoto: Ronald Brokke

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 3 12-01-18 11:52:52 4 INHOUD ADVOCATENB!D

DEZE 24 36 Alleen, maar Asieladvocaat laat niet eenzaam zich leiden door EDITIE moreel activisme

RUBRIEKEN 46 #MeToo noopt tot andere 3 Redactioneel, Colofon kantoorcultuur 6 Het Dilemma, 64 Een jaar onder Trump. @ Advocatenblad, Poll ‘Het is vreselijk om hier 7 Cijfers, Citaat, Column nu te wonen’ Ma!hijs Kaaks 9 In Beeld INTERVIEW 12 Frisse Neus 36 Asieladvocaat laat zich 21 Ter zi!ing, Agenda leiden door moreel activisme 50 Gezien 51 Tuchtrechtcolumn JUBILEUM Trudeke Sillevis Smi! 45 Voor de bloei der advocatuur 67 Lawyers for Lawyers 68 Canon 45 JURIDISCH 100 jaar 53 Juridische analyse: ACTUEEL Advocatenblad Opvolgend werkgeverschap: 10 Senaat buigt zich weer over wond nog niet gehecht staat van de rechtsstaat, 56 Juridische opinie: Geld Meer strafzaken door- erbij is niet dé oplossing verwezen naar mediator 61 Juridische opinie: ‘Sleepwet 11 Einde aan de achterstanden, bedreigt advocatuur en Invoering KEI fors vertraagd journalistiek’ 22 De kopzorgen van 69 Even Opfrissen: Conﬂicten- bedrijfsjuristen en bevoegdheidsrecht 23 WODC onder vergrootglas bij grensarbeiders

COVER VAN!DE!ORDE 14 Voor het hele gezin 71 Ordeberichten 78 Transfers ACHTERGROND 80 Uitspraken van 24 Alleen, maar niet eenzaam de tuchtrechter 32 Strijd om het toptalent 82 Ten slo!e: column algemeen 46 41 Utrechtse kongsi deken Bart van Tongeren #MeToo noopt schi!ert kort maar fel tot andere kantoorcultuur

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 4 12-01-18 11:53:09 ANKER & ANKER OPLEIDINGEN ORGANISEERT IN HET JAAR 2018 WEDEROM ACTUELE CURSUSSEN OP HET GEBIED VAN HET STRAF(PROCES)RECHT EN HET JEUGDSTRAF(PROCES)RECHT.

HAAL UW PUNTEN IN UW EIGEN REGIO OP EEN VERRASSENDE LOCATIE!

BIJ ONS KUNT U IN ÉÉN DAGDEEL 4 PO-PUNTEN VERGAREN. BIJ ONS STAAT PERSOONLIJK CONTACT HOOG IN HET VAANDEL.

Hieronder een overzicht van de reguliere cursussen van januari t/m december 2018:

24 januari : Breda, Hotel Mastbosch 7 maart : Haarlem 18 april : Holten, Hoog Holten 17 mei (donderdag) : Schiermonnikoog, Hotel Van der Werf }eendaagse cursus en nieuwe onderwerpen 24 mei (donderdag) : Schiermonnikoog, Hotel Van der Werf } idem 6 juni : Maastricht, Château Neercanne} eendaagse cursus (zie foto) 7 juni (donderdag) : Maastricht, Château Neercanne} idem 13 juni (o.v.) : Maastricht, Château Neercanne} idem (bij voldoende deelnemers) 11 juli : Zwolle, De Koperen Hoogte

19 september : Antwerpen, Elzenveld (combikorting) 10 oktober : Utrecht, Het Spoorwegmuseum 7 november : Den Haag, Remise 21 november : Amsterdam 12 december : Rotterdam, Zalmhuis

en de cursussen Jeugdstraf(proces)recht in 2018:

7 februari : Tilburg, Villa de Vier Jaargetijden 20 februari (dinsdag) : Meppel, Eetcafé De Beurs 21 maart : Leeuwarden, Post Plaza (dit betref een civiele jeugdcursus) 11 april : Sittard, Hotel De Limbourg 4 juli : Alkmaar, Het Gulden Vlies

12 september : Arnhem 20 september (donderdag) : Antwerpen, Elzenveld (combikorting) 31 oktober : Utrecht/Haarzuilens, Koetshuis de Haar}nieuwe onderwerpen 8 november (donderdag) : Den Haag, Remise 22 november (donderdag) : Amsterdam (dit betref een civiele jeugdcursus) 28 november : Tilburg (dit betref een civiele jeugdcursus) 6 december (donderdag) : Amsterdam 19 december : Rotterdam, Zalmhuis

De docenten zijn mr. dr. J. Boksem, mr. H. Anker en mr. W. Anker.

Voor alle cursussen geldt als aanvangstijd 13.00 uur. Bij aankomst zijn er voor de cursisten broodjes beschikbaar. Er zijn twee pauzes en de cursus eindigt om 17.30 uur. Vanaf 17.30 uur tot ± 18.30 uur wordt er gezamenlijk geborreld in de met zorg uitgekozen mar- kante en sfeervolle etablissementen. De kosten bedragen € 440,= (excl. btw) per cursus. De kosten voor de civiele jeugdcursussen bedragen € 300,= (excl. btw) per cursus. Aanmelding kan via onderstaande website.

Anker & Anker Opleidingen Contactpersonen: mw. M.A. Nicolai-Hendriks en de heer C. Huisman Postbus 324 | 8901 BC Leeuwarden Tel. 058-2442500 Website: www.strafrechtcursussen.nl E-mail: [email protected]

Advocatenblad_2018_01.indd 5 12-01-18 11:53:09 6 INTERACTIE ADVOCATENB!D

HET DILEMMA @ADVOCATENBLAD Doorgaan voor partner of aan de slag gaan als senior counsel of een soortgelijke functie? Geldt in de advocatuur nog steeds het Het @Advocatenblad noemde onze up or out-beginsel of wordt het inmiddels geaccepteerd als partner rechtszaak voor gezonde lucht een worden niet je doel is? Drie advocaten over hun ervaringen. van de ‘spraakmakende zaken’ van 2017 en interviewde onze advocaat Phon van den Biesen. DOOR!/!SYLVIA!KUIJSTEN #rechtopgezondelucht Chloë Baartmans (28 jaar), advocaat @anneknol privacyrecht bij Bird & Bird in Den Haag Krenten uit de pap houd je ‘Meer ruimte om te groeien’ over door LEAN te werken, adus @ Advocatenblad ‘Ik denk dat mijn generatie niet de druk voelt om partner @EdBogaart te worden, al betekent dat niet dat we niet ambitieus zijn of geen partner willen worden. We krijgen naar mijn Goed artikel @Gloudevrouw in idee meer ruimte om te groeien dan vroeger en leren om @ Advocatenblad deze maand over niet in “rangen” te denken. Ik kijk eigenlijk nooit verder dan het kantoorbezoek. Wij hadden laatst ook de Orde op bezoek en twee tot vijf jaar. Je kunt niet veel verder dan dat inschatten waar de toekomst het kwam aardig overeen met de je brengt. Op dit moment is mijn (kortetermijn)droom om in september mijn Limburgse ervaringen. #toezicht beroepsopleiding af te ronden en daarna medewerker te mogen worden bij @ivledder Bird & Bird om verder te kunnen groeien in de data protection- en privacy- praktijk. Wat er daarna komt, zien we tegen die tijd wel weer. Er zijn binnen Weer ouderwets in de trein. kantoor genoeg verschillende mogelijkheden om te groeien.’ Met @ Advocatenblad @mirtheanouk Sophie van Loon (40 jaar), counsel IE- en Mediarecht bij Kennedy Van der Laan in Amsterdam Interessant artikel in @ Advocaten- blad van @ ahtdehaas over het herstelrecht. Een essentiële ‘Iedereen heeft andere ambities’ eigenschap van de strafrechtadvocaat: een actievere rol spelen ‘Ik ben na het schrijven van mijn proefschrift als om e.e.a. in goede banen te leiden. advocaat-stagiaire begonnen bij Kennedy Van der Laan #herstelrecht en na drie jaar advocaat-medewerker geworden. Sinds @AdarshSewgobind kort ben ik counsel. Deze functie is bedoeld voor advocaten die geen partner worden, maar wel van blijvende toegevoegde waarde zijn voor het kantoor, bijvoorbeeld omdat ze een bijzondere expertise hebben POLL of op academisch vlak actief zijn. Ik heb binnen het kantoor nooit het idee gehad dat In lijn met de Raad voor Rechts- het als “falen” wordt gezien als je geen partner ambitie zou hebben – integendeel, bijstand wil de NOvA in het er wordt juist vaak de nadruk gelegd op het feit dat iedereen andere ambities heeft. toekomstige publieke zoekregister Ik heb nu een boeiende praktijk, werk in een hecht team en doe leuke zaken voor het aantal specialisaties waarop aansprekende cliënten. Werkinhoudelijk is er dus niet meer zo veel te wensen over.’ een advocaat zich kan beroepen beperken tot vier. Goed idee? Elisa Benhaim (33 jaar), advocaat bijzonder strafrecht 37,3% bij Sjöcrona van Stigt Advocaten in Ro!erdam ONEENS ‘Beeld van “up or out” is wel veranderd’

‘Het beeld van “up or out” is de afgelopen tijd zowel bij grote als kleinere kantoren wel wat veranderd, zo weet ik uit ervaring. Toch zie je nog steeds wel dat de meeste advocaten na een bepaalde periode een keuze maken of ze verder gaan in de advocatuur en dan bijvoorbeeld partner worden, een eigen kantoor starten of helemaal uit de advocatuur stappen. Ik word per 1 februari EENS partner bij De Haas Advocaten in Rotterdam. Het gaat me daarbij niet om de titel 62,7% van partner, maar om de feitelijke invulling. Het idee van een eigen kantoor en het zelf ondernemen spreekt mij erg aan, net als het kunnen uitwerken van mijn (Uitslag op basis van 233 stemmen visie en een grote mate van ﬂexibiliteit. Ik blijf daar ook werkzaam op het terrein via Advocatenblad.nl) van bijzonder strafrecht.’ 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 6 12-01-18 11:53:17 ADVOCATENB!D ACTUEEL 7

CIJFERS

COLUMN DOOR!/!MATTHIJS!KAAKS Ministerie voor Veiligheid & Veiligheid Dit is onze minister van Rechtsbescherming:

Het jaar 2017 kende veertig gepubli ceerde onvoorwaardelijke schorsingen (26) en schrappingen (14). Een handjevol advocaten werd tweemaal geschorst, één advocaat vijfmaal geschrapt. Dat blijkt uit de openbare ‘zwarte lijst’ van de Nederlandse orde van advocaten. De cijfers Dat deze bestuurskundige Deze vriendelijk ogende minister laten een ﬂinke stijging ten slechts zijn propedeuse wil vooral een harde aanpak opzichte van 2016 zien: toen rechten heeft, zal ik hem niet van criminelen. Voor een veilig ging het om zeven gepubliceerde D nadragen. Een dilettant op Justitie is Nederland. Er is een Fred Teeven schrappingen en elf schorsingen. uniek, maar er zijn niet-juristen met 2.0. verantwoordelijk gemaakt voor een goed ontwikkeld rechtsgevoel. rechtsbescherming. Kom bij hem CITAAT En andersom. Toch vrees ik dat de dus niet zeuren om betaalbare frisse blik van deze VVD-minister rechtshulp. Er blijkt dringend een benepen en reactionair wereld- 127 miljoen euro extra nodig om in ‘Een advocaat beeld maskeert. Levenslange gevan- Nederland goede gesubsidieerde genisstraf blijft mogelijk, oordeelde rechtsbijstand te blijven bieden. inschakelen is de Hoge Raad. Maar Sander weigert dat. Hij in- ‘Mooi!’ roept Sander in een tweet. vesteert liever in gevangenissen. net zoiets als In de cel tot de dood er op volgt, Rechtsbescherming is er voor de dat vindt hij mooi. boze burger, niet voor boeven. boodschappen Sommige politici laten op Twitter Gelukkig is er nóg een minister: oud- hun ware ik zien. In Washington zit confrère Ferdinand Grapperhaus, die doen met een hun losgeslagen voorbeeld. een bevlogen boekje schreef getiteld taxi. Het geeft Sinds zijn aantreden als minister Rafels aan de rechtsstaat. Maar wat eind oktober twitterde Sander blijkt? Grapperhaus gaat slechts over een comfortabel Dekker hoofdzakelijk het volgende: veiligheid. Is het hem al opgevallen 28 november. ‘Investering van dat Sander Dekker zich twitterend gevoel, maar het 100 mln in vakmanschap gevangenis- op zijn terrein beweegt? Het twee- wezen. Zo geven we erkenning en waar- koppige ministerie heet sinds kort tikt aan.’ dering aan alle mannen en vrouwen Justitie en Veiligheid, maar het die zich dagelijks inzetten voor een had misschien beter Veiligheid & Reinout van der Heijden, veiliger NL.’ Veiligheid kunnen heten. hoofdredacteur Geldgids 20 december 2017: ‘Verbod Bandidos Sander-levenslange-gevangenis- van de Consumentenbond, is goed nieuws. Dit soort clubs onder- straf-is-mooi-Dekker is verantwoor- gaat in de Volkskrant in op mijnen onze rechtsorde.’ delijk voor de Raad voor de recht- de vraag of het beter is een 28 december 2017: ‘Aan de bak, in spraak, de zittende magistratuur, het rechtsbijstandverzekering af te de bak. Prachtig dagje ‘undercover’ gehele rechtsbestel en de rechtsbij- sluiten dan wel als het nodig is met cipier Judith in de gevangenis van stand. En er zitten nu al rafels aan een advocaat in de arm te nemen. Dordrecht. Petje af voor de mannen en zijn rechtsgevoel. Kom op Ferdi- vrouwen die Nederland veilig houden.’ nand, jij bent daar toch de baas? 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 7 12-01-18 11:53:19 ONS VERTAALTEAM STAAT VOOR U KLAAR

Juridisch vertalen, een vak apart!

Van IP-recht tot arbitragerecht en alle juridische deelgebieden er tussenin: JMS heeft de vertaalspecialist in huis. Bent u op zoek naar een juridisch vertaalbureau met kennis van zaken? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.

T 0299-351851 | E [email protected] | W www.jmstext.nl

Advocatenblad_2018_01.indd 8 12-01-18 11:53:19 adv team jms a4 staand.indd 1 10-01-18 08:55 ADVOCATENB! D ACTUEEL 9

IN BEELD Machtsspel op de Zuidas

DOOR!/!SYLVIA!KUIJSTEN!!!!BEELD!/!JIRI!BÜLLER

ight, camera, action op het ﬁ ctieve advocatenkantoor Van bloggerscollectief ZoZuidas en de Zuidas: BNNVARA de Sande Grinten Meijer (VDSGM). Philip Delmaar (ook verantwoordelijk L werkt momenteel aan Hoofdrollen als founding partners voor hitseries Penoza en Keijzer & een nieuwe dramaserie over een zijn weggelegd voor Annet Malherbe De Boer Advocaten), laat ﬁ nanciële groep ambitieuze advocaten die (Gooise vrouwen, Lucia de B.) en schandalen, handtastelijke naam probeert te maken in de Mark Rietman (Flikken Maastricht, cliënten en uit de hand gelopen Amsterdamse spiegelpaleizen. Baantjer). Andere rollen worden kantoorborrels zien. Of dat het Al gauw ondervinden ze de keerzijde vertolkt door onder anderen Noortje imago van de Zuidas goed doet, van hun torenhoge ambities. Herlaar (Ramses, De zaak Menten) is de vraag. De opnames onder De kijker volgt in De Zuidas de net en Robert de Hoog (Nova Zembla, leiding van regisseuse Nicole van afgestudeerde rechtenstudent Sabia Heer & Meester). Kilsdonk (tweede van links) zijn nog (gespeeld door de 25-jarige Jouman De achtdelige serie, geschreven in volle gang. De serie verschijnt Fattal, op de foto in rode jas) bij door – hoe kan het ook anders – het komend voorjaar op NPO 3.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 9 12-01-18 11:53:27 10 ACTUEEL ADVOCATENB!D

SENAAT NEEMT MEER STRAFZAKEN RECHTSSTAAT WEER NAAR ONDER DE LOEP MEDIATOR

De Eerste Kamer bereidt opnieuw een debat voor met het Het aantal strafzaken waarin de kabinet over de staat van de rechtsstaat. Begin februari rechter of officier van justitie staat een deskundigenbijeenkomst gepland. Vier jaar kiest voor doorverwijzing naar geleden deed de Senaat eenzelfde exercitie. een mediator is in 2017 flink gestegen ten opzichte van 2016. In civiele familie- en jeugdzaken Anne-Wil Duthler was juist een daling zichtbaar, e vaste commissie voor Justi- meldt de Rechtspraak. tie & Veiligheid van de Eerste D Kamer heeft voor 6 februari orig jaar belandden 2.977 acht deskundigen uitgenodigd. De rechtszaken bij de media- bijeenkomst geldt als voorbereiding V tor. Het ging daarbij onder voor het debat in mei met de beide meer om 1.668 familiezaken en bewindslieden van het ministerie 946 strafzaken. In zestig procent van J&V. van de gevallen kwamen partijen Volgens voorzitter van de commis- er in het mediationtraject samen sie Anne-Wil Duthler (VVD, tevens uit. In strafzaken leidde mediation advocaat) liggen er onder meer twee in driekwart van de gevallen tot rapporten ten grondslag aan het een akkoord. besluit om opnieuw de staat van de De Eerste Kamer besloot vorig In 2016 werden nog zeshonderd rechtsstaat tegen het licht te houden. jaar zomer al tot het debat met de strafzaken naar een mediator Dat zijn het HiiL-rapport Menselijk regering, maar heeft willen wachten verwezen. De stijging in 2017 is en rechtvaardig en het WRR-rapport op de nieuwe ministersploeg volgens de Rechtspraak het gevolg Weten is nog geen doen. alvorens een definitieve datum van de landelijke invoering van me- De twee thema’s die in de Senaat aan te prikken. Het vorige debat over diation in strafzaken in april van bod komen zijn: de positie van de de staat van de rechtsstaat was in dat jaar. Zowel bij de rechtbanken burger in de rechtsstaat en de positie maart 2014. Dat leidde toen tot als de gerechtshoven is het sinds- van de rechterlijke macht binnen de een handvol aangenomen moties. dien mogelijk voor partijen onder trias politica. Eén daarvan had tot gevolg dat een begeleiding van een mediator om de Voor het eerste thema zijn uitge- destijds geplande verhoging van tafel te gaan. nodigd: algemeen deken Bart van griffierechten en een bezuiniging Tongeren, vicevoorzitter Raad voor op de gefinancierde rechtsbijstand FAMILIEZAKEN de rechtspraak Kees Sterk, senior- werden tegengehouden. Bij civiele familie- en jeugd- rechter Rechtbank Noord-Nederland Anne-Wil Duthler zegt in het zaken was sprake van een Ton Lennaerts en hoogleraar sociale komende debat speciale aandacht lichte daling: van 1.909 zaken in verzekeringsrecht en sociale rechts- te willen vragen voor de positie van 2016 naar 1.668 gevallen in 2017. hulp Mies Westerveld. de middengroepen. Die hebben Volgens de Rechtspraak is sprake Voor het tweede thema staan op vaak niet de middelen om zelf van een algehele daling van het de sprekerslijst: president Hoge rechtsbijstand te bekostigen, maar aantal familie- en jeugdzaken. Raad Maarten Feteris, president verdienen te veel om in aanmer- Daarnaast hebben mensen vooraf- Rechtbank Oost-Brabant Christa king te komen voor gefinancierde gaand aan een rechtszaak al vaak Wiertz-Wezenbeek, hoogleraar recht rechtshulp. Ook in 2014 was dat een vorm van bemiddeling gepro- en informatisering Corien Prins onderwerp van gesprek, maar tot beerd. Als die is mislukt, zien ze en Astrid Creutzberg van de Tegen- dusver heeft dat niet tot concrete mediation tijdens de rechtszaak licht-groep. maatregelen geleid. doorgaans niet meer zitten.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 10 12-01-18 11:53:28 ADVOCATENB!D ACTUEEL 11

EINDE AAN DE ACHTER- INVOERING KEI STANDEN FORS VERTRAAGD

Het duurt lang voordat arrest Het realiseren van digitaal procederen is complexer gewezen wordt in handelszaken. dan voorzien en kost meer tijd en geld. De invoering Te lang, vindt de Rechtspraak van KEI loopt daarom maanden tot jaren vertraging op. ook. Een nieuwe, landelijke Dat blijkt uit de KEI-voortgangsreportage die de Raad handelskamer, een gezamenlijk voor de rechtspraak deze maand publiceerde. initiatief van de vier hoven, moet zorgen voor verbetering. et digitaal procederen in tot en met de zitting. ‘Om hierin te e landelijke handelskamer handelsvorderingen met voorzien, is de tijd tot de voorziene zal ondergebracht worden H verplichte procesverte- uitrol op 1 april niet toereikend,’ D bij het Gerechtshof Den genwoordiging (KEI Civiel 1.0) schrijft de Rechtspraak. De precieze Bosch. De bedoeling van de hoven is zou per 1 april landelijk worden startdatum is afhankelijk van de de werkvoorraden terug te brengen ingevoerd, maar dat wordt naar evaluatie van de pilotfase. Over de naar een ‘aanvaardbaar niveau’, dat verwachting pas eind 2018. De planning en volgorde van de andere wil zeggen: in overeenstemming digitale systemen voor KEI Civiel KEI-releases doet de Rechtspraak met de wet en het procesreglement. 1.0, die voor vreemdelingenrecht verder geen uitspraken. Zaken waarin geen pleidooi is en voor bewindszaken worden zo gevraagd en zaken waarin arrest veel mogelijk in de periode 2018- MEER GELD wordt gevraagd, komen voor behan- 2019 opgeleverd. ‘De planning Ten opzichte van de herijkte business- deling bij de landelijke handelska- daarna leidt tot een vertraging case eind 2014 is de vertraging bij mer in aanmerking. Een coördine- van minimaal een jaar,’ schrijft civiel en bestuur nu anderhalf jaar. rend senior raadsheer bepaalt in de Rechtspraak. Dat betekent Bij civiel en bestuur hebben zich ‘een overleg met de hoven bepalen welke onder meer dat digitaal procede- langere IT-ontwikkeltijd en hogere zaken dat zijn. Ook zorgt hij voor re- ren in kort geding niet voor 2020 IT-ontwikkelkosten’ voorgedaan. gistratie, verdeling en toebedeling mogelijk zal zijn. De digitalisering Volgens de Rechtspraak is de belang- van de zaken. in het strafrecht, officieel geen on- rijkste oorzaak van de hogere kosten derdeel van KEI, gaat wel volgens een ‘incomplete en te optimistische SCHRIJFTEAMS de planning door. inschatting van de omvang van het Jaarlijks zullen naar verwachting werkpakket in 2014’. Dit verklaart circa vierhonderd zaken door de MEER TIJD zestig procent van de toegenomen landelijke handelskamer worden Sinds 1 september verlopen alle kosten volgens de Rechtspraak. Zo is afgedaan. Zaken die bij de landelij- handelsvorderingen met verplich- het procesrecht minder fundamenteel ke handelskamer worden aange- te procesvertegenwoordiging bij versimpeld dan werd aangenomen in bracht, zullen nog steeds beslist de rechtbanken Midden-Neder- 2014. Ook stelt de Rechtspraak de ei- worden door drie raadsheren. In de land en Gelderland digitaal. Tot sen van de ketenpartners onvoldoen- combinatie die zich over de zaak 12 december zijn ruim vierhon- de te hebben meegenomen. buigt, zal altijd een raadsheer van derd zaken digitaal ingediend. De Rechtspraak wil de IT nu zo het ‘verwijzende’ hof zitten. De Rechtspraak constateert dat beheerst mogelijk ontwikkelen. Dat Nieuw is dat niet de drie raadsheren dit ‘zonder grote problemen’ is ver- legt wel een flinke druk op het tempo die op de zaak beslissen, maar lopen. Wel melden de pilotrecht- waarmee KEI gerealiseerd wordt. Om schrijfteams van twee juristen banken dat veel verbeteringen en de vertraging te beperken, heeft de en een raadsheer de uiteindelijke uitbreidingen voor de ‘voortgangs- Rechtspraak voor 2018 20 miljoen uitspraak opstellen. Ook worden bewaking’ nodig zijn. euro aan extra financiering nodig. oud-rechters betrokken bij het Daarnaast wil de advocatuur meer Voor 2019 en verder zoeken de Recht- schrijven van arresten en het bege- ervaring met het systeem opdoen, spraak en het ministerie naar een leiden van stafjuristen. in elk geval in een aantal zaken structurele oplossing.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 11 12-01-18 11:53:28 12 FRISSE NEUS ADVOCATENB!D

‘Non-profts kunnen zakelijker, rijke families persoonlijker’

DOOR!/!ERIK!JAN!BOLSIUS!!!!BEELD!/!PAUL!REMMELTS Fiscaal advocaat Ineke Koele is volgens Chambers High Net Worth een van ’s werelds beste advocaten voor vermogende cliënten en non-profts. Hoe doet een eenpitter uit Deventer dat?

elf wist Ineke Koele (50) lange hebben.’ Ze reageert afwijzend als kwartslag kan draaien, wordt de we- tijd niet dat ze hoog op de er toch een vraag over komt. ‘Dat ik reld een stukje mooier, bedacht ik.’ Z lijst van Chambers stond. niet voor het grote bedrijfsleven Dus zet ze zich al haar hele carrière Geen valse bescheidenheid, maar werk, is een bewuste keuze. Op mijn in voor een meer zakelijke benade- er zijn andere lijstjes waar ze meer dertigste werd ik partner bij het toen ring van non-profits en een persoon- aan heeft, zoals dat van de American snelgroeiende Van Mens & Wisse- lijker aanpak van het familiebedrijf. College of Trust and Estate Counsel, link en in de vijf jaar daarna kreeg Hard nodig weet ze, want een groot waarvan ze de enige Nederlandse ik drie kinderen. Ik bedacht goed deel van de opvolgingsprocessen bij ‘fellow’ is. Of de Europese club van wat ik wilde doen, corporate tax gaat familiebedrijven mislukt. ‘Dat is een Social Enterprise Law Association alleen over techniek, dat vond ik saai. gigantisch verlies van kapitaal. Via (ESELA) waarin ze Nederland ver- Bovendien ben ik goed in de mense- een fiscalist doen ze dan een beroep tegenwoordigt. lijke maat, kan goed mensen lezen en op de bedrijfsopvolgingsregeling, Tijdens een winterse wandeling hanteren. Dus heb ik bewust gekozen om geen belasting te betalen bij de door woon- en werkplaats Deventer voor private clients en non-profits.’ overdracht. Maar of het dan ook gaat vertelt ze over haar zelfstandige Haar private clients zijn meestal met dat bedrijf en die opvolgers, geen praktijk als fiscaal advocaat. Koele vermogende ondernemers of rijke idee. Ik vind dat je het alleen maar zet haar kennis in voor rijke families families. ‘Ze hebben succesvolle goed doet als je zorgt dat de opvol- en non- profitorganisaties, liever bedrijven, maar privé gaat het vaak ging ook echt goed werkt. Dat moet je dan voor grote bedrijven. Dat heeft ellendig. Vermogen verdeelt vaker vijf jaar voorbereiden, zo moeilijk is niks te maken met de discussie over dan het verbindt. De ouders verwach- het.’ Een beproefd hulpmiddel is het belastingontwijking door multina- ten veel van hun kinderen, maar oprichten van een familiestichting, tionals. ‘Wat er in de kranten staat die zijn zo verwend dat ze dat nooit waarin de verschillende generaties over fiscaliteit, is van een bedroevend kunnen waarmaken.’ Bij non-pro- moeten nadenken over wat hen wer- niveau. Het is logisch dat bedrijven fitorganisaties is het andersom, kelijk bindt. ‘Daarmee kweek je een gebruikmaken van de regels, jij trekt ontdekte Koele toen ze Greenpeace gezamenlijk perspectief en respect toch ook de hypotheekrente af voor adviseerde. Heel geëngageerde men- voor elkaars rol, heel wezenlijk voor je huis? Ik erger me aan het oordeel sen, maar helemaal niet zakelijk: ‘Als een goede opvolging. Ook wordt van mensen die er geen verstand van ik die twee werelden nu allebei een duidelijk waarom je het familiebedrijf eigenlijk zou willen houden; je kunt het toch ook verkopen? Dan heb je dat gezeik met de familie ook niet Ineke Koele meer. Maar dat willen ze nooit.’ 2010-heden Koele Tax & Legal Perspecta Volgens Koele zijn maatschappelijke fondsen een levensader voor Neder- 2008-2010 Oprichter en partner Benvalor A!orneys. Tax advisors land, net als soortgelijke foundations dat wereldwijd zijn. ‘Wij denken dat 1990-2008 Partner Van Mens & Wisselink

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 12 12-01-18 11:53:28 ADVOCATENB!D FRISSE NEUS 13

‘Rijke ouders verwachten veel van hun kinderen, maar die zijn zo verwend dat ze dat nooit kunnen waarmaken’

de wereld wordt bestuurd door de gingsregeling is zuiver fiscale en matig buitenlandse families aan een politiek, maar maatschappelijke notariële techniek, maar hoe zorg je Nederlandse familiestichting om instituties die samenwerken, zijn een dat het gaat werken? Dat is een ande- hun legacy vorm te geven. heel grote stille kracht. Denk je echt re laag, een derde dimensie. Die laag Tegen diezelfde Belastingdienst pro- dat Trumps weigering mee te doen missen veel juristen.’ cedeert ze overigens ook soms stevig, aan het klimaatverdrag veel impact Haar creatieve kijk op het vak leidt als ze belastingplichtigen bijstaat. heeft? Veel fondsen en stichtingen tot concrete resultaten, zowel fiscaal ‘In fiscale zaken moet je vastbera- zijn daardoor juist nog harder gaan als in het erfrecht. Ze ziet vaak dat den zijn, anders kom je helemaal werken om die doelen te bereiken.’ daarin meer mogelijk is dan met nergens. De overheid is een enorme Heel democratisch, volgens Koele, een standaardregeling. ‘Families sterke partij, als die gaat procederen dankzij de steun die ze krijgen uit met veel vermogen, dat is universeel, tegen een belastingplichtige, zorg je het brede publiek. ‘Die maatschap- willen graag dingen regelen die als advocaat voor level playing field. pelijke stichtingen worden gecontro- langer meegaan dan een testament. Je moet ze van hun morele gelijk af leerd door de fiscale overheid. Ik ben Bij het invoeren van wetgeving tegen zien te krijgen. Dat maakt een wereld blij dat dat bestaat, de politiek is te misbruik van buitenlandse trusts, van verschil in de uitkomst.’ wiebelig, dit is veel stabieler.’ bedacht ik bijvoorbeeld dat je het ook Terug op kantoor bedenkt de advo- kunt omdraaien. Vermogenden uit caat, die veel over bedrijfsopvolging KANTOORPOLITIEK het buitenland kunnen dankzij die praat met cliënten, hoe ze zelf haar Koele werkte twintig jaar voor misbruikwetgeving zonder fiscale kennis kan overdragen. ‘Ik wil dit grotere kantoren, maar koos ervoor gevolgen gebruikmaken van een wel doorgeven aan iemand van tien om de kantoorpolitiek, die haar veel Nederlandse familiestichting, want of vijftien jaar jonger, die hetzelfde energie kostte, in te ruilen voor haar ze zijn hier niet belastingplichtig.’ kan.’ Een kleine boutique? ‘Ja, maar eenmanszaak met uitzicht op de Met hulp van een hoogleraar wist ze dan wel in Deventer, de mooiste stad IJssel. ‘Voor mij wordt het pas echt de ‘juridische hobbeltjes’ te nemen, van Nederland. Voor mijn buiten- in teressant als ik de techniek achter ze vroeg bevestiging van de Belas- landse klanten noem ik het ‘greater me heb gelaten. De bedrijfsopvol- tingdienst en helpt sindsdien regel- Amsterdam area’.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 13 12-01-18 11:53:34 14 COVER ADVOCATENB!D

Wampie van Arkel (Van Arkel Familierecht te Hendrk-Ido-Ambacht, links) en Denise Kentie (Kentie Thomas, Breda).

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 14 12-01-18 11:53:40 ADVOCATENB!D COVER 15

ECHTSCHEIDINGSSPECIALIST NIEUWE STIJL VOOR Als het een beetje meezit, ziet binnenkort de gezinsadvocaat het levenslicht. Een kerngroep bestaande HET HELE uit vij$ien professionals werkt hard aan deze nieuwe echtscheidingsspecialist. GEZIN DOOR!/!SABINE!DROOGLEEVER!FORTUYN

e term ‘gezinsadvocaat’ werd dacht ik: de gezinsadvocaat zou een in het rapport ‘Verkenning heel mooie rol voor de familierecht- D naar de kindvriendelijke ad- advocaat zijn. Waar ik me regelmatig vocatuur’ in 2016 van de toenmalige niet prettig bij voel, is dat je een con- Kinderombudsman Marc Dullaert, ﬂict in gezogen kunt worden, terwijl voor het eerst geopperd. Een kern- je weet dat je dat eigenlijk niet moet groep bestaande uit onder meer willen.’ Kentie: ‘Als ouders ruziën over familierechtadvocaten, rechters, alimentatie of zorgverdeling geeft dat psychologen, en een vertegenwoor- veel spanning en onzekerheid. Kinde- diger van de Kinderombudsman ren hebben daar last van. Soms leidt werkt deze nieuwe scheidingsexpert dat zelfs tot vervreemding van een van verder uit. Ook Maurits Barendrecht, beide ouders.’ research-directeur van the Hague institute for innovation of Law (HiiL), VECHTSCHEIDEN één van de koplopers van de Divorce Al jaren bestaat de maatschappelijke Challenge, heeft het idee inmiddels behoefte om het aantal vecht- omarmd. scheidingen terug te dringen. Cijfers Wampie van Arkel (52, Van Arkel wijzen niet op toename van het aantal Familierecht, Hendrik-Ido-Ambacht) gecompliceerde scheidingen (zie en haar collega Denise Kentie (50, kader). Maar het bestrijden ervan Kentie Thomas, Breda) maken allebei is wel hoger op de politieke agenda deel uit van de kerngroep. Kentie is al komen te staan. Het regeerakkoord vanaf een vroeg stadium bij het con- besteedt aandacht en extra cept gezinsadvocaat betrokken. Ze budget aan het terugdringen van werkte mee aan de totstandkoming vechtscheidingen. van het rapport in 2016 van de Kin- Rechters stelden het afgelopen derombudsman. Van Arkel sloot zich jaar een visiedocument op om dat na lezing van het rapport aan. ‘Toen doel te bereiken. In navolging van © Jiri Büller 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 15 12-01-18 11:53:45 16 COVER ADVOCATENB!D

‘Partijdigheid is rechtsstatelijk principe’ Het aanpassen van de gedragsregels voor de introductie van de gezinsadvocaat gaat veel advocaten te ver. ‘Dat advocaten partijdig zijn, is een rechtsstatelijk principe,’ zegt Rob Geene, deken van het arrondissement Noord- Nederland. ‘Bij tegenstrijdige belangen kun je niet zomaar optreden als belangenbehartiger van twee verschillende partijen, dan kom je in een onmogelijke spagaat.’ In plaats daarvan stelt Geene voor in echtscheidingszaken een bijzondere curator te benoemen die de belangen van kinderen behartigt en daarover rapporteert aan de rechter. De Overijsselse deken Carl Lu!ikhuis sluit zich daarbij aan. Ook raadsheer en lid van de kerngroep Van Leuven denkt niet dat de partijdigheid, neergelegd in de gedragsregels, moet worden genuanceerd voor de familierechtadvocaat of gezinsadvocaat. ‘Zolang ouders streven naar een vorm van ouderschap waarbij ze allebei betrokken zijn, kan een gezinsadvocaat blijven opereren langs de lijnen van het meervoudig belang. Daarin past ook dat één gezinsadvocaat namens beide ouders geschillen aan de rechter voorlegt. Als partijen niet voor dat overstijgende, meervoudige belang willen gaan, krijgen ze allebei hun eigen advocaat.’ Van Leuven pleit ervoor familierechtadvocaten bij de intake van elke scheidingszaak te laten beoordelen of de zaak zich leent voor de gezinsadvocaat of niet. Dianne Kroezen, voorzi!er van de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS), ziet wel iets in een nuancering van de partijdigheid, opgenomen in de huidige gedragsregels. Deze zomer stelde de vFAS haar eigen gedragscode op. Daarin zijn de kernwaarden verwoord waaraan de duizend leden moeten voldoen. Eén van deze waarden is oog hebben voor de betrokken belangen van onder andere de kinderen. Kroezen pleit ervoor deze gedragscode voor alle familierechtadvocaten te laten gelden. ‘Vanuit de vFAS zijn we dan ook voor een aanpassing van de gedragsregels aan onze code.’

een in 2015 ingediende motie van ouders. De gezinsadvocaat krijgt waarbij het conﬂict onoverbrugbaar voormalig Kamerlid Jeroen Recourt vooral een regiefunctie in echtschei- blijkt te zijn en ouders niet tot (PvdA), introduceerde minister Stef dingszaken. Daarmee opereert deze afspraken kunnen komen. Dan zou Blok (Veiligheid en Justitie) vorig jaar expert als een casemanager die de er volgens Kentie en Van Arkel een de Divorce Challenge. De samenleving scheidende ouders begeleidt en kijkt regiezitting kunnen worden ingelast, mocht oplossingen aandragen voor naar wat ze nodig hebben. waarbij beide echtelieden worden vechtscheidingen. Het resultaat: Kenmerkend voor de gezinsadvocaat bijgestaan door de gezinsadvocaat. ruim vijfhonderd ideeën van indi- is dat hij niet gaat voor het belang Van Arkel: ‘Deze verwoordt op een viduen en organisaties, ouders van één cliënt, maar meervoudig neutrale en respectvolle manier en professionals. Ook tientallen partijdig is. Van Arkel: ‘Zo kan de het standpunt van beide ouders.’ advocaten dienden voorstellen in. focus blijven op het belang van De rechter hakt vervolgens de knoop In totaal werden er vijf uitgeroepen de kinderen en het bereiken van door. ‘Verhuiszaken zijn bijvoorbeeld tot koplopers. Het platform Scheiden een duurzame regeling, waardoor een duivels dilemma,’ zegt Kentie. zonder Schade, onder leiding van ouders een oplossing krijgen voor ‘Zeker als het gaat om internationale oud-minister André Rouvoet, geeft hun geschillen en niet in een strijd verhuizingen. Wat is goed voor een een vervolg aan de Divorce Challenge. terechtkomen of blijven.’ kind? Daar komen ouders vaak niet In februari presenteert Rouvoet Het begrip meervoudige of meer- uit. Dan moet er een rechter aan te zijn aanbeveling en, geïnspireerd zijdige partijdigheid is langzaam pas komen.’ op de voorstellen, aan minister maar zeker gaan leven voor Cees Als een conﬂict juridisch complex Sander Dekker (Rechtsbescherming) van Leuven. Hij is raadsheer bij het is, kan de gezinsadvocaat ook twee en minister Hugo de Jonge van Gerechtshof in Den Bosch en ook advocaten bij de zaak betrekken Volksgezondheid, Welzijn en Sport. lid van de kerngroep. ‘Aanvankelijk die de stellingen van partijen was ik er wat sceptisch over. Maar ik aan de rechter voorleggen. De REGIEFUNCTIE begin er meer voor te voelen,’ licht gezinsadvocaat moet er volgens beide Wat moeten we ons precies voorstel- hij toe. Van Leuven verwijst naar leden van de kerngroep toezicht op len bij de gezinsadvocaat, hoe gaat het gelijkwaardig ouderschap dat houden dat de advocaten van beide hij of zij te werk? Het werk is nog niet sinds 2009 in de wet is opgenomen. ouders er niet op gericht zijn elkaar gedaan, maar de kerngroep heeft ‘Dat sluit heel mooi aan bij die te bevechten, maar een constructieve de contouren inmiddels geschetst. meervoudige partijdigheid. Je hoeft houding hebben. Na de zitting kan De gezinsadvocaat zou volgens het helemaal niet eens te zijn. En toch de gezinsadvocaat de regie weer Van Arkel en Kentie rekening moeten kun je komen tot een gelijkwaardige oppakken. Ook het benoemen van houden met het welzijn en de wensen invulling van het ouderschap.’ een bijzondere curator, die het en belangen van kinderen en beide Er zijn situaties voor te stellen belang van het kind in de gaten

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 16 12-01-18 11:53:45 ADVOCATENB!D COVER 17

houdt en rapporteert aan de rechter, calist, psycholoog, coach of de Raad het moeilijker een goede oplossing is volgens de kerngroep mogelijk. voor de Kinderbescherming. te vinden voor problemen.’ Kentie Juist omdat een advocaat aan het be- vult aan: ‘Als we elkaar niet kennen, MEDIATOR gin van een scheidingsproces betrok- weten we niet wie wat doet. Dan ga Binnen de kerngroep leeft het idee de ken raakt, is gezinsadvocaat als mediator te laten er volgens de optreden bij de juridische afwik- kerngroep ‘Gezinsadvocaat moet ervoor keling van de scheiding. Daarover veel voor te bestaat echter nog geen consensus. zeggen de zorgen dat een kind wordt gehoord’ Een andere mogelijkheid is dat de gezinsadvo- gezinsadvocaat doorverwijst naar caat te laten optreden als verbinder je langs elkaar heen werken. Door een mediator. Daarbij werkt de ge- tussen andere professionals. Van als professionals samen te werken, zinsexpert nauw samen met andere Arkel: ‘Nu zie je vaak dat verschillen- maken we een veilig vangnet voor hulpverleners. Hij heeft oog voor pro- de dienstverleners los van elkaar te kinderen en ouders.’ blemen die een uiteenvallend gezin werk gaan en allemaal beschikken kan tegenkomen en weet wanneer over een klein brokje informatie. Het TREND hij moet doorverwijzen naar een ﬁs- totaaloverzicht ontbreekt. Dat maakt Kentie en Van Arkel wijzen erop dat de gezinsadvocaat aansluit bij een internationale trend om echtscheidingen op een alternatieve manier te benaderen. De scheidingsmediator is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Een meerderheid van de echtscheidingen komt inmiddels via mediation tot stand. Sinds 2008 kennen we in Nederland ook de collaborative divorce, eveneens naar Amerikaans model. Bij die methode werkt de collaborative lawyer (een speciaal getrainde familierechtadvocaat) samen met andere disciplines, zoals een coach, kinderdeskundige of een ﬁnancieel deskundige. Alle betrokken professionals zijn ook mediator en dit team zet zich in voor een oplossing die werkt voor het hele gezin. Van wezenlijk belang is volgens beide leden van de kerngroep dat alle ge- zinsadvocaten een opleiding hebben gedaan die gelijkstaat aan de opleiding tot vFAS-advocaat en daarmee beschikken over mediationvaardig- heden en kennis van psychologische processen. Van Arkel: ‘Een scheiding is een pijnlijk en emotioneel proces. Als professional moet je getraind worden daar bewust mee om te gaan en emoties in goede banen te leiden.’ Op dit moment betalen scheidende partners hun echtscheiding zelf, tenzij ze in aanmerking komen voor een toevoeging. De kerngroep zou graag zien dat de regering budget beschikbaar stelt om de gezinsadvocaat laagdrempelig te maken. © Ronald Brokke 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 17 12-01-18 11:53:47 18 COVER ADVOCATENB!D

Aantal scheidingen op tegenspraak gedaald vult aan: ‘Iedere familierechtadvo- – Het aantal scheidingsprocedures op tegenspraak is gedaald van bijna caat zou een eed of belofte moeten 5.500 in 2015 naar ongeveer 4.500 zaken in 2016. Dat betre# ongeveer afleggen waarin hij verklaart altijd 13 procent van alle scheidingsprocedures. Het aantal eenzijdige rekening te houden met het welzijn, verzoeken zonder tegenspraak is gedaald van 7.800 naar 7.100. – Rechters handelden in 2016 in totaal bijna 35.000 echtscheidingen af. de wens en het belang van zowel Ruim 1.000 minder dan in 2015. kinderen als ouders. Eigenlijk is onze – 64 procent van de scheidingen in 2016 waren scheidingen op boodschap: de ouderwetse partijdige gemeenschappelijk verzoek. advocaat voor echtscheidingen is – In totaal waren er in 2015 ruim 34.600 kinderen bij een passé. Je kunt het niet meer maken echtscheiding betrokken, in 2014 ruim 35.700. over de hoofden van kinderen een Bron: WODC. gevecht tussen ouders in stand te houden. Ik zou het fijn vinden als de orde ons steunt in de overtuiging dat de familierechtadvocatuur een Ook de stem van het kind moet een wordt genuanceerd. Binnen de andere attitude vraagt.’ vaste plek krijgen tijdens de echt- beroepsgroep stuit dat echter op De kerngroep hoopt uiteindelijk met scheidingsprocedure. Hoewel een weerstand (zie ‘Partijdigheid is een afgerond voorstel de gezins- rechter ervoor kan kiezen een kind rechtsstatelijk principe’ in kader). advocaat ten doop te houden. Het van twaalf jaar of ouder te horen Als partijen er in een mediation gezelschap komt nog een of twee tijdens een procedure, heeft het niet uitkomen en ieder een eigen keer bij elkaar. Daarna volgt een dag kind nog geen standaardplek in elke advocaat nodig hebben, moet deze voor alle belangstellende advocaten, echtscheiding. De gezinsadvocaat advocaat volgens Van Arkel ook oog rechters en bijzondere curatoren. Op moet ervoor zorgen dat een kind hebben voor de andere partij. ‘Je kunt deze bijeenkomst komen profiel en wordt gehoord. Van Arkel: ‘Dat kan partijdig zijn voor iemand, zonder taakomschrijving aan bod. Van Ar- de advocaat zelf doen, maar een tegen de ander te zijn. Het belang kel: ‘De input van deze groep nemen kindbehartiger, bijzondere curator of van de andere partij is onderdeel we mee om zo een breder draagvlak maatschappelijk werker kan ook met van het belang van het gezin.’ Kentie te krijgen voor de gezinsadvocaat.’ een kind praten. Er moet een veilige plek zijn waar kinderen hun wensen en zorgen kunnen uiten zonder zich bezwaard te voelen naar één of beide Kerngroep gezinsadvocaat ouders. Deze stem moet worden De kerngroep gezinsadvocaat bestaat uit de volgende leden: meegewogen in de verdere procedu- – Annelies Verhoeff – (Overlegscheidings)advocaat en mediator bij Verhoeff re.’ Raadsheer Van Leuven benadrukt Advocaten te Den Haag dat rechters los daarvan de mogelijk- – Annelies Hendriks – Ontwikkelingspsycholoog, (overlegscheidings)coach/ heid moeten houden om kinderen kinderspecialist en mediator bij Anaguía te Leiderdorp te horen. ‘Anders zou ik mijn werk – Ivo Pieters – Advocaat en mediator bij Groenendijk & Kloppenburg Advocaten niet goed kunnen doen. De meest te Leiden en rechter-plaatsvervanger – Sander Baetens – Advocaat en mediator bij krachtige interventies doe ik als ik SliepenbeekVanCoolwijkVanGaalen te Eindhoven zelf kort van tevoren met de kinderen – Brigi!e Chin-A-Fat – (Overlegscheidings)advocaat en mediator bij Chin-A-Fat heb gesproken.’ De Voort Advocaten en Mediators te Breda – Denise Kentie – (Overlegscheidings)advocaat en mediator bij Kentie Thomas GEDRAGSREGELS Kantoor voor Familierecht te Breda Familierechtadvocaten vervullen een – Johan Visser – senior rechter Rechtbank Den Haag – Coby van der Kooi – Beleidsadviseur bij de Kinderombudsman andere rol dan andere advocaten, – Priska Voskuil-van Dijk – (Overlegscheidings)advocaat en mediator bij benadrukt Van Arkel. In de De Boorder Schoots Familierechtadvocaten, Mediators en Collaborative Advocatenwet en de gedragsregels Divorce Lawyers te Amsterdam is daar volgens haar onvoldoende – Juultje van Berkel – senior juridisch medewerker Rechtbank Den Haag aandacht voor. Artikel 7 van de – Deirdre Klijn – rechter Rechtbank Noord-Nederland gedragsregels verbiedt advocaten – Cees van Leuven – Raadsheer Hof Den Bosch de belangen van twee of meerdere – Theda Boersema – Advocaat en mediator bij Boersema Van Veen Advocaten te Maassluis en lid van de algemene raad van de Nederlandse orde van advocaten partijen te behartigen in het geval – Carla Goosen MDR – Gedragsdeskundige, (overlegscheidings)coach en er sprake is van tegenstrijdige mediator bij Scheidingsmediation.com te Utrecht belangen. Van Arkel pleit ervoor dat – Wampie van Arkel – (Overlegscheids)advocaat en mediator bij Van Arkel deze regel in de nieuwe gedragsregels Familierecht te Hendrik-Ido-Ambacht

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 18 12-01-18 11:53:48 Masterclass Actualiteiten burgerlijk procesrecht in historische context in Krakau

Van 17 tot en met 20 april 2018 organiseert het CPO de Masterclass Actualiteiten burgerlijk procesrecht in historische context. Deze masterclass combineert actualiteiten uit het burgerlijk procesrecht met lessen uit het verleden in de historische omgeving van Krakau. Prof. mr. Carla Klaassen (Radboud Universiteit) en mr. dr. Fred Hammerstein (voormalig raadsheer Hoge Raad) behandelen onder Docenten: prof. mr. Corjo Jansen, prof. mr. Carla Klaassen en meer de volgende onderwerpen: mr. dr. Fred Hammerstein Datum: 17 tot en met 20 april 2018 • procederen onder KEI in eerste aanleg Locatie: Jagiellonische Universiteit, Krakau • procederen in hoger beroep, waaronder procederen onder KEI Prijs: € 1.995 (incl. reis en verblijf). Partners van deelnemers • stelplicht en bewijslastverdeling kunnen tegen betaling van € 545 aansluiten bij • bewijslevering, waaronder: getuigenbewijs, bewijswaardering en de excursies en de lezingen. De prijzen zijn onder exhibitieplicht voorbehoud van wijzigingen in prijzen van vliegtickets. Punten: 15 PO-punten NOvA en KNB U verkent de binnenstad van Krakau met zijn mooie kerken en oude Joodse buurt onder leiding van gids prof. mr. Corjo Jansen (Radboud Universiteit). Daarnaast zal prof. Jansen in een tweetal lezingen Meer informatie of online inschrijven via: www.cpo.nl/krakau ingaan op het nationaalsocialisme en de vraag wat wij wisten over het lot van de Joden in Nederland ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Een bezoek aan Auschwitz maakt deel uit van het programma.

RU_CPO_AdvertentieAdvocatenblad_2018_01.indd Krakau Advocatenblad-A4.indd 19 1 12-01-1811-01-18 11:53:48 15:03 Procederen in Oostenrijk?

Complete Wijnkamp Advocatuur / Advokatur GmbH advocatentoga Nederlandstalig advocatenkantoor gevestigd in Oostenrijk. Mooi, met 2 befjes Meerdere advocaten betaalbaar Meerdere specialismen en razendsnel vanaf Communicatie in de Nederlandse taal. € 239,- geleverd! A-6460 Imst, Sirapuit 7 Oostenrijk excl. BTW T: +43 (0) 5412 / 64640 F: +43 (0) 5412 / 64640-15 M: ofﬁ [email protected] W: www.wijnkamp-advocatuur.com

Zoekt een enthousiaste, zelfstandige en ondernemende advocaat met ten minste vijf jaar werkervaring als advocaat.

Vanuit Baarn bieden de twee advocaten van Laoût Advocaten hoogwaardige juridische dienstverlening aan zowel particuliere als zakelijke cliënten. Met een nadruk op het civiele recht en het bestuursrecht bieden wij zowel gedegen advies als doortastende procedurele bijstand. Echte kantoorspecialismen zijn het (brede) familierecht en het (hoger) onderwijsrecht. Ook is ons kantoor actief op het terrein van incasso’s en insolventies en staan wij onze cliënten terzijde in kwesties rond arbeid en personeel alsmede rond woon- en bedrijfsruimte.

Door het kleinschalige karakter van Laoût Advocaten zijn de lijnen binnen het kantoor kort. Dat biedt ons de mogelijkheid om regelmatig in een informele setting te overleggen om zo tot een optimale aanpak te komen. Zo gaan kwaliteit en ambitie samen met een open en informele werksfeer. Binnen deze kaders willen wij duurzaam groeien.

Vanuit deze ambitie zoeken wij een advocaat die bereid is voor langere tijd op basis van kostendeling en onder de naam Laoût Advocaten aan de toekomst van het kantoor te werken. De voorkeur gaat uit naar een advocaat Mr. K. Aantjes met aantoonbare af niteit met familierecht en/of ondernemingsrecht. [email protected]

Wij bieden een ijzersterke kantoornaam (sinds 1991!) in het midden van de driehoek Amsterdam-Utrecht-Amersfoort. Voor een centraal gelegen, Mr. F.I. van Dorsser goed bereikbare en geoutilleerde locatie, met de nodige secretariële [email protected] ondersteuning en technische voorzieningen is uiteraard gezorgd.

Als u naast advocaat ook ondernemer bent, een eigen praktijk en netwerk 070-3906260 | www.azcassatie.nl hebt en mee wil groeien met ons kantoor, dan ontmoeten wij u graag.

U kunt vrijblijvend contact opnemen via www.laoutadvocaten.nl, per mail [email protected] of telefonisch op 035 - 541 29 96.

CIVIELE CASSATIE, PROCESBEGELEIDING OF PREJUDICIËLE VRAAG BIJ DE HOGE RAAD? Alt Kam Boer advocaten

Zie onze website www.altkamboer.com voor een track record over de afgelopen 18 jaar. Vaste prijsafspraken mogelijk.

Info: mr H.J.W. Alt PB 82228, 2508 EE Den Haag | T: 070 - 358 94 79 | F: 070 358 51 97 | E: [email protected]

Advocatenblad_2018_01.indd 20 12-01-18 11:53:49 ADVOCATENB!D ACTUEEL 21

Procederen in Oostenrijk? TER ZITTING AGENDA

CURSUS TIMEMANAGEMENT Wijnkamp Advocatuur / Advokatur GmbH Complete Muilkorf of VOOR JURISTEN advocatentoga Nederlandstalig advocatenkantoor gevestigd in Oostenrijk. Mooi, Meer bereiken in minder tijd en beter met 2 befjes Meerdere advocaten kunnen omgaan met tijdsdruk en betaalbaar Meerdere specialismen en razendsnel vanaf Communicatie in de Nederlandse taal. euthanasie? stress. Björn Deusings, het brein achter € 239,- TIJDwinst.com, leert u in acht uur de ﬁjne geleverd! A-6460 Imst, Sirapuit 7 Oostenrijk DOOR!/!LARS!KUIPERS excl. BTW T: +43 (0) 5412 / 64640 F: +43 (0) 5412 / 64640-15 kneepjes van het timemanagement-vak. M: ofﬁ [email protected] W: www.wijnkamp-advocatuur.com Mechelse herder Ziva beet een kind. Wat moet De cursus levert 6 PO-punten op, heeft er gebeuren? De bestuursrechter in Breda startgarantie en belooft meer rust en probeert de knoop te ontwarren. orde in de dagelijkse praktijk. Datum: 1 februari. p 11 september liet meneer S. Ziva uit in het park in Roosen- Locatie: BCN Utrecht CS, Utrecht. Zoekt daal. Ze deden een apporteerspelletje. Hij gooide een stok de Ga naar sdu.nl voor meer informatie. een enthousiaste, zelfstandige en ondernemende advocaat Obosjes in, de hond dook erachteraan. Ineens, vertelt S., doken met ten minste vijf jaar werkervaring als advocaat. er drie kinderen op die ook het groen ingingen. Vlak daarna hoor- CURSUS KEI: DIGITAAL Vanuit Baarn bieden de twee advocaten van Laoût Advocaten de hij zijn hond piepen en blaffen. Hij had een van de jongens nog PROCEDEREN IN HET NIEUWE hoogwaardige juridische dienstverlening aan zowel particuliere als gevraagd wat er was gebeurd, maar kreeg geen duidelijk antwoord en BURGERLIJKE PROCESRECHT zakelijke cliënten. Met een nadruk op het civiele recht en het bestuursrecht ging naar huis. Pas een week later, vertelt S., hoorde hij dat Ziva een De werkwijzen voor advocaten wijzigen bieden wij zowel gedegen advies als doortastende procedurele bijstand. Echte kantoorspecialismen zijn het (brede) familierecht en het (hoger) jongen in zijn been had gebeten. ‘Verschrikkelijk,’ zegt hij. door KEI. Deze cursus, bestaande uit een onderwijsrecht. Ook is ons kantoor actief op het terrein van incasso’s en De burgemeester besloot Ziva in beslag te nemen en te laten middagbijeenkomst van vier uur, spijkert insolventies en staan wij onze cliënten terzijde in kwesties rond arbeid en personeel alsmede rond woon- en bedrijfsruimte. testen door het Assessment Team van de Universiteit Utrecht. De u bij over het programma Kwaliteit en uitkomst: Ziva moet een nieuwe eigenaar krijgen bij wie ze niet meer Innovatie rechtspraak en de gevolgen voor Door het kleinschalige karakter van Laoût Advocaten zijn de lijnen binnen met vreemde mensen in aanraking komt. Als dat niet lukt, moet u in de praktijk. De cursus wordt geleid het kantoor kort. Dat biedt ons de mogelijkheid om regelmatig in een informele setting te overleggen om zo tot een optimale aanpak te komen. euthanasie volgen. door Gijsbrecht Nieuwland, advocaat Zo gaan kwaliteit en ambitie samen met een open en informele werksfeer. De gemeente Roosendaal heeft een ander adres voor Ziva gevonden, bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. Binnen deze kaders willen wij duurzaam groeien. maar de eigenaren willen niet meewerken aan herplaatsing. Zij Deelname is goed voor 4 PO-punten. Vanuit deze ambitie zoeken wij een advocaat die bereid is voor langere vragen een voorlopige voorziening aan de bestuursrechter: ze willen Datum: 8 februari. tijd op basis van kostendeling en onder de naam Laoût Advocaten aan de een tegenonderzoek en ze willen hun hond terug. De burgemeester Locatie: Utrecht. toekomst van het kantoor te werken. De voorkeur gaat uit naar een advocaat Mr. K. Aantjes met aantoonbare af niteit met familierecht en/of ondernemingsrecht. [email protected] had geen gebruik mogen maken van zijn bevoegdheid in de Ga naar osr.nl voor meer informatie. Gemeentewet om de hond in beslag te nemen, zeggen ze; het was Wij bieden een ijzersterke kantoornaam (sinds 1991!) in het midden van de driehoek Amsterdam-Utrecht-Amersfoort. Voor een centraal gelegen, Mr. F.I. van Dorsser genoeg geweest als hij had bepaald dat Ziva verplicht aan een korte SYMPOSIUM MODERNE goed bereikbare en geoutilleerde locatie, met de nodige secretariële [email protected] lijn moet lopen met een muilkorf. BESTUURSRECHTSPRAAK ondersteuning en technische voorzieningen is uiteraard gezorgd. ‘Wat gebeurt er als de eigenaren niet meewerken aan herplaatsing?’ Sinds 1 januari 2012 behandelen Als u naast advocaat ook ondernemer bent, een eigen praktijk en netwerk 070-3906260 | www.azcassatie.nl wil de rechter weten. bestuursrechters de beroepen die bij hebt en mee wil groeien met ons kantoor, dan ontmoeten wij u graag. ‘Dan kan de burgemeester op korte termijn besluiten tot euthanasie,’ hen worden ingesteld volgens het model zegt de handhavingsjuriste van de gemeente Roosendaal. Nieuwe zaaksbehandeling. Doel is om de U kunt vrijblijvend contact opnemen via www.laoutadvocaten.nl, per mail [email protected] of telefonisch op 035 - 541 29 96. ‘Waar gaat het u nu primair om?’ vraagt de rechter aan raadsman bestuursrechtspraak sneller en effectiever Marnix Breukers. te maken. Is dat gelukt en hebben rechters ‘In de eerste plaats wil de familie de hond terug,’ zegt Breukers. ‘Maar de kennis en middelen om het model in dit geding is er ook op gericht te voorkomen dat mijn cliënten voor de praktijk toe te passen? Dat en meer CIVIELE CASSATIE, PROCESBEGELEIDING OF PREJUDICIËLE VRAAG BIJ DE HOGE RAAD? voldongen feiten worden gesteld, en dat er, als ze niet meewerken aan wordt besproken tijdens dit symposium herplaatsing, ineens een briefje komt: uw hond is geëuthanaseerd.’ met een waarde van 4 PO-punten. Alt Kam Boer advocaten De rechter wendt zich weer tot de vertegenwoordiger van de Datum: 13 februari. gemeente. ‘Stel dat de burgemeester besluit tot euthanasie, krijgen Locatie: Muntgebouw, Utrecht. de eigenaren dan nog een beslissing waar ze rechtsmiddelen tegen Ga naar ssr.nl voor meer informatie. Zie onze website www.altkamboer.com voor een track record over de afgelopen 18 jaar. kunnen instellen?’ Vaste prijsafspraken mogelijk. ‘Ik denk dat de redelijkheid dat wel gebiedt,’ is het antwoord. Meer agendanieuws vindt u op Twee weken later stelt de rechter de familie in het ongelijk. De bur- advocatenblad.nl/agenda. gemeester heeft terecht gebruikgemaakt van zijn bevoegdheden Info: mr H.J.W. Alt in de Gemeentewet en mocht Ziva in beslag laten nemen en testen. PB 82228, 2508 EE Den Haag | T: 070 - 358 94 79 | F: 070 358 51 97 | E: [email protected] Tegenonderzoek is nu niet nodig, omdat er nog geen besluit ligt om de hond te euthanaseren.

Meer weten? Lees de uitgebreide versie op advocatenblad.nl, rubriek Ter Zitting. 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 21 12-01-18 11:53:49 22 ACTUEEL ADVOCATENB!D

DE KOPZORGEN VAN BEDRIJFSJURISTEN DOOR!/!NATHALIE!GLOUDEMANS-VOOGD

Privacy, ethiek, eﬃciëntie: dat zijn de onderwerpen waar legal counsels mee worstelen. Hoe speel je daar als advocaat op in?

at houdt cliënten ’s nachts DISCUSSIE meer vragen, ook vanwege de kosten uit hun slaap? Wie dat Een tweede belangrijke kwestie voor van extern advies. Tegelijkertijd wordt W weet, kan diensten bedrijfsjuristen schuilt in corporate de regelgeving steeds complexer. Legal ontwikkelen om die zorgen weg te governance, compliance en ethiek. tech kan leiden tot meer efficiëntie. nemen. Geen wonder dat Houthoff in Kleur je als bedrijfsjurist binnen de Maar welke innovatieve producten samenwerking met het Nederlands lijntjes, of ben je een veranderma- moet je echt inzetten? En wat leve- Genootschap Bedrijfsjuristen (NGB) nager, vat De Boer van Houthoff dit ren die op?’ dit thema koos voor de jaarlijk- punt samen. ‘Bedrijfsjuristen krijgen Op het gebied van innovatie verwach- se Bedrijfsjuristenmonitor. Het met twee vragen te maken: klopt wat ten cliënten dat advocatenkantoren het kantoor poogt elk jaar trends in de we doen met het positieve recht en is voortouw nemen, zegt De Boer. ‘Klan- juridische wereld te duiden. Voor de het maatschappelijk verantwoord?’ ten zijn meer bezig met innovatie van tiende editie destilleerde Houthoff Het werk van juristen kent daarmee hun eigen business. De magazijnen zijn negen belangrijke thema’s uit de een nieuwe dimensie: de vraag of dan bijvoorbeeld heel innovatief, maar eigen praktijk. Alle NGB-leden werd bepaald handelen ethisch is én dat wordt niet doorgetrokken naar de gevraagd scores toe te kennen aan houdbaar voor de toekomst, zegt werkzaamheden van de legal counsel. de verschillende onderwerpen. ‘De NGB-voorzitter Brakel. ‘Wat juridisch Bedrijfsjuristen zijn smart followers.’ grootste wakkerligpunten kregen mogelijk is, is niet per se goed. Het Om de zorgen van bedrijfsjuristen weg een 5, de minst relevante thema’s handelen van organisaties, zeker in te nemen, werkt Houthoff onder meer het cijfer 1,’ zegt Tim de Boer, hoofd de financiële sector, wordt gemeten samen met externe partijen. ‘Privacy Marketing & Business Development naar de regels van overmorgen.’ en databeveiliging hebben een techno- bij Houthoff. Senior Legal Counsel bij ABN AMRO logische component. Wij moeten er- Privacy en de beveiliging van Linda Nekeman-IJdema herkent voor zorgen dat we niet alleen juridisch IT-systemen bleken de grootste deze uitdaging uit haar eigen werk. advies geven, maar ook heel snel data kopzorgen met zich mee te brengen. ‘Je moet als bedrijfsjurist meer veiligstellen en datalekken vinden,’ Maar liefst 83 procent van de zelf aan het roer staan. Je kunt niet zegt De Boer. Houthoff treedt daarom 227 respondenten gaf dat thema meer alleen kennis delen waarna in tandem op met cyber security- de hoogste score. ‘Privacy steekt de business zelf beslist wat ze doen. bedrijf Fox-IT. er met op en schouders bovenuit, Je zult er zelf ook iets van moeten Een andere oplossing is zelf de externe vanwege de aankomende Algemene vinden en willen dat je bedrijf partij worden, zoals Kennedy Van der verordening gegevensbescherming,’ bepaalde besluiten neemt. Dat wordt Laan deed met legal tech consultancy zegt NGB-voorzitter en bedrijfsjurist ook van je verwacht.’ Een advocaat Sync. Dat deze tak is ondergebracht bij ING Arnold Brakel. De grootste moet voor Nekeman-IJdema vooral in een aparte bv was een uitdrukkelij- kwestie op dit gebied is dataretentie, een sparringpartner zijn. ‘Dat helpt ke wens van bedrijfsjuristen, vertelt ziet hij. ‘Veel bedrijven bewaren mij meer dan lange adviezen Sync-directeur Jeroen Zweers. ‘Nu kun- persoonsgegevens, maar gooien op papier.’ nen ze onze legal tech adviesdiensten die niet weg en dat moet straks en softwareproducten inkopen, zonder wel,’ zegt Brakel. ‘Daarnaast INITIATIEF dat ze daarmee een opdracht verlenen bestaan er wettelijke minimum Op de derde plaats in de enquête aan een heel advocatenkantoor.’ bewaarperiodes, terwijl de AVG juist eindigde wat Houthoff en de NGB maximale bewaarperiodes instelt. omschrijven als ‘de roep om efficien- De Bedrijfsjuristenmonitor 2017 Hoe regel je dat praktisch?’ cy’. Brakel: ‘Bedrijfsjuristen krijgen heeft plaats op 28 maart.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 22 12-01-18 11:53:49 ADVOCATENB!D ACTUEEL 23

Minister van Justitie & Veiligheid Ferdinand Grapperhaus laat in 2018 TWIJFELS twee externe en ona&ankelijke onderzoeken uitvoeren naar de integriteit en het beleid van het OVER Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Aanleiding vormt de ophef over een OBJECTIVITEIT reportage van Nieuwsuur in december, waaruit bleek dat het WODC onder druk is gezet door de politiek. WODC DOOR!/!SYLVIA!KUIJSTEN

nderzoeken zouden de commissie met betrekking tot In de periode 2013-2017 deed het jarenlang zijn beïnvloed de positie van het WODC dat deze WODC verschillende onderzoeken O om wenselijke resultaten ‘per deﬁnitie spanningsvol is’. die relevant zijn voor de advocatuur. te krijgen voor bewindslieden en ‘Het instituut heeft immers steeds Tot dusver zijn er geen signalen topambtenaren van het ministerie te opereren op het snijvlak tussen dat bij deze rapporten sprake is van Justitie & Veiligheid. Ook met wetenschap en beleid,’ meldt de geweest van politieke sturing door het toezicht op de onderzoeken conclusie van het rapport. het ministerie. zou zijn gerommeld: uit interne stukken en communicatie blijkt dat de wetenschappelijke Cijfers civielrechtelijke procedures en rechtsbijstand begeleidingscommissies lang niet Dit onderzoek uit 2014 beschrij# de ontwikkelingen van het beroep dat altijd zo objectief zijn als zou moeten. de afgelopen jaren is gedaan op (buiten)gerechtelijke procedures en Het eerste onderzoek gaat over gesubsidieerde rechtsbijstand binnen het civiele recht. Zo blijkt dat het aantal twee rapporten uit 2013 en 2014 toevoegingen in de periode 2007-2012 is gestegen van 177.000 naar 213.000. De meeste toevoegingen worden daarbij afgegeven op het terrein van het over coffeeshops en cannabis. personen- en familierecht (120.000 in 2012). Grapperhaus laat toetsen of deze rapporten voldoen aan de Toezicht op strafvorderlijk overheidsoptreden wetenschappelijke standaard. Rechters zijn terughoudend geworden bij het opleggen van ingrijpende ‘Daarbij zullen wij ons oriënteren op sancties bij vormverzuimen, zoals niet-ontvankelijkheid, bewijsuitsluiting wat in de wetenschappelijke wereld en strafvermindering. Een lacune is, concludeert het WODC in 2016, dat gebruikelijk is indien getwijfeld Nederland geen extern toezichtorgaan voor politie en Openbaar Ministerie wordt aan de totstandkoming van kent. Zowel de straûeschikking als de werkwijze ZSM is weinig openbaar en transparant. Dat is zorgelijk, vooral omdat het aantal zaken dat via ZSM, dus wetenschappelijke rapporten,’ zo buiten de rechter om, wordt afgedaan, toeneemt. meldt hij de Tweede Kamer. Het tweede externe onderzoek Gerechtelijke procedures en gesubsidieerde rechtsbijstand betreft de relatie tussen het WODC Dit onderzoek uit 2016 gee# cijfermatige ontwikkelingen over scheidingen, en de diverse beleidsafdelingen waaronder het aantal scheidingen en scheidingen met minderjarige kinderen, van het ministerie. gerechtelijke procedures en gesubsidieerde rechtsbijstand op dat gebied. In 2014 werd nog door een onaf- Hierbij werd gekeken naar de periode 2001-2015. Daaruit blijkt onder andere dat het aantal scheidingsgerelateerde toevoegingen sterk is gestegen: van hankelijke visitatiecommissie 21.000 toevoegingen in 2001 naar bijna 40.000 in 2015. onder leiding van prof. mr. Corien Prins vastgesteld dat het WODC Lagere drempels voor rechtzoekenden zich kenmerkt ‘als zelfstandige Rechtsbijstandverzekeraars scoren beter dan advocaten als het gaat om de onafhankelijke onderzoeksafdeling kwaliteit van juridische dienstverlening in civiele handelszaken, concludeert binnen het ministerie van Justitie het WODC in 2016 na evaluatie van de verhoging van de zogenoemde en Veiligheid’. Wel constateerde competentiegrens. De gemiddelde score voor verzekeraars komt uit op een 7,5. Advocaten worden volgens de evaluatie gewaardeerd met een 7,1. Deurwaarders scoren overigens nog lager en krijgen een 6,4.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 23 12-01-18 11:53:49 24 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

ALLEEN, MAAR NIET EENZAAM EENPITTERS ZOEKEN VOORAL ONDERLING CONTACT

DOOR!/!OLGA!HOEKSTRA Met het toenemend aantal eenpi'ers groeit ook de zorg over de kwaliteit die ze leveren. Terecht of niet?

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 24 12-01-18 11:53:55 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 25 TATJANA!DREILING

et aantal eenpitterskanto- het aantal groeit ook het wantrou- ren groeit al jaren gestaag. wen jegens eenpitters gestaag. De H Maakte de toenmalige commissie-Van der Meer, die de voorzitter van de Nederlandse puntentoekenning in de geﬁnan- orde van advocaten – Jan Loor- cierde rechtsbijstand tegen het bach – zich eind 2012 al zorgen licht hielt, sprak zich eind vorig jaar over de kwaliteit van eenpitters, onomwonden uit tegen de eenpitter. toen vertegenwoordigd in 2.268 De argwaan geldt met name voor al- eenpersoonskantoren, anno 2018 leen werkende advocaten die zich als wordt dezelfde kwaliteitsdiscussie generalist proﬁleren. Het ontbreken nog altijd gevoerd. Maar dan over van collegiale toetsing vormt een be- inmiddels ruim 3.000 eenpitters. dreiging voor de minimaal te leveren Loorbach zei destijds tegen BNR-ra- kwaliteit, waarschuwde Van der Meer dio dat alleen werkende advocaten in navolging van Loorbach. vaak de sociale controle van collega’s missen. ‘Als je alles in je eentje BUFFELEN moet uitvinden, kan dat makkelijk ‘Vastlopen is inderdaad een risico,’ leiden tot een te laat ontdekte ach- stelt Paul Logemann (51), advocaat in terblijvende kwaliteit.’ Harlingen. Hij is in 2007 (opnieuw) Fast forward naar het heden. Met beëdigd als advocaat in Leeuwarden,

2018 | 1 © Jiri Büller

Advocatenblad_2018_01.indd 25 12-01-18 11:54:01 26 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

Liever de dynamiek van een groot kantoor Advocaten Jeroen Holthuijsen (41) en Daniël Doolaege (30) weten zeker dat het eenpi!erschap voor hen niet is weggelegd. Holthuijsen is werkzaam bij Tripels Advocaten te Maastricht, met zeven advocaten een middelgroot kantoor in Limburg. Doolaege werkt bij Adriaanse van der Weel Advocaten, met 27 advocaten het grootste kantoor van Zeeland. ‘Ik vind de dynamiek van een groot kantoor erg ﬁjn. Het hebben van mensen om je heen. Het is niet zo dat we de jurisprudentie over de gang roepen, maar collega’s stappen makkelijk bij elkaar naar binnen om even te sparren. Je hoort wat andere collega’s aan het doen zijn en je leert veel van elkaar,’ vindt Doolaege, met zijn dertig jaar de jongste arbeidsrechtspecialist in Zeeland. Ook civilist Holthuijsen ziet zichzelf niet als eenpi!er aan de slag gaan. ‘Toevallig heb ik ooit een keer die mogelijkheid gehad. Ik kreeg een praktijk aangeboden die ik om niet mocht overnemen. Iedereen om me heen zei dat het een kans was waar ik zeker serieus over na moest denken, maar voor mij was het geen optie.’ Volgens Holthuijsen zou hij ‘heel erg ongelukkig’ worden in zijn eentje. ‘Ik zou de sociale contacten missen en de aanspraak die ik heb met collega’s. Maar ook de meer praktische zaken als het regelen van vervanging bij ziekte of vakantie. En als eenpi!er loop je ondernemersrisico. Een groter kantoor kan een tegenslag makkelijker opvangen.’ Hij hoort van kennissen die alleen kantoor voeren, dat het hard werken is. ‘En de stress die daarbij komt kijken… Krijg ik wel genoeg zaken binnen? Haal ik wel genoeg omzet? Worden mijn declaraties wel betaald? Ook door cliënten die failliet gaan, blijven de laatste jaren regelmatig declaraties openstaan.’ Volgens Doolaege valt het trouwens wel wat mee met het aantal eenpi!ers in Nederland. ‘Het merendeel van de advocaten werkt samen in een kantoor.’ Zijn kantoor werkt wel samen met eenpi!ers of kleinere kantoren. ‘Met name op de dorpen zou een eenpi!er die een behapbaar aantal rechtsgebieden hanteert en zijn kennis en vaardigheden op orde hee#, prima van waarde zijn. Voor mij is het van belang dat je de juiste kwaliteit levert. Dan maakt het niet uit of je wel of geen eenpi!er bent.’ Holthuijsen ziet een verschil in de cliënten die zich melden bij eenpi!ers. ‘Grotere ondernemers kiezen vaak niet voor eenpi!ers, dat zijn juist de particulieren en de kleine zelfstandigen. Dat is trouwens nog een reden voor mij om geen eenpi!er te willen zijn. Hier op kantoor kan ik een diverse praktijk voeren.’ Als een advocaat aangee# dat hij het hele spectrum aan zaken behandelt, dus alles op het gebied van strafrecht, privaatrecht en bestuursrecht, dan twijfelt Holthuijsen aan diens kundigheid. ‘Dat zijn vaak geen uitblinkers. Het is feitelijk onmogelijk om op alle terreinen bij te blijven. Dat moet je ook niet proberen. Daarvoor gaan de ontwikkelingen te snel en verandert er te veel.’

nadat hij een kort uitstapje maakte soonsgebonden benadering. Utrecht. Daar kwamen haar idealen als gemeenteambtenaar op Slappendel maakte bewust de over- niet tot uiting en ze verliet de advoca- Terschelling. De overstap naar een stap van een middelgroot kantoor tuur om in 2009 haar weg weer terug groter kantoor ziet Logemann niet naar een eenmanszaak. ‘Ik wilde te keren. Niet meteen als eenpitter zitten, ook al vindt hij het ‘hard mijn eigen koers varen. Ik ging van overigens. Ze begon weer op een buffelen’ als eenpitter met een een eigen secretaresse naar alles zelf klein kantoor van vijf advocaten en sociale praktijk. ‘Als eenpitter heb je doen, ook de postzegels plakken en voelde zich daar wel op haar plek. zelf alles in de hand. Je staat voor wat het kopiëren. Toen merkte ik dat ik Toch besloot ze twee jaar geleden je vindt. Dat je daarnaast eigen baas ontzettend verwend was met een vol- helemaal voor zichzelf te beginnen. bent, maakt het extra boeiend. Ik ledig ingewerkte secretaresse die me ‘Ik wilde graag een andere kant uit handel niet alleen zelf de juridische dingen uit handen nam.’ Inmiddels qua digitalisering en welke zaken er zaken af, maar ook de inhoud van heeft ze gemerkt mijn website. Welke advertenties ik dat ze juist door zet, welke abonnement ik aanschaf, het hele proces zelf ‘Je moet je als eenpitter niet bepaal ik allemaal zelf.’ te doen, nog meer Die wens om alles zelf te kun- in haar dossiers opsluiten als een kluizenaar’ nen bepalen, herkent ook zit. ‘Je bent nog Eline Slappendel (38). Zij vestigde meer op de hoogte omdat je echt het werden aangeschaft en daar kwamen zich in 2016 als zelfstandig advocaat dossier van a tot z kent.’ we niet goed uit.’ in Gouda en specialiseerde zich in Eenpitter Tatjana Dreiling (56) ging Meegaan met de digitalisering is het personen- en familierecht. Juist aan het begin van haar carrière in volgens Dreiling een must. ‘Om goed in dat rechtsgebied hebben mensen de jaren tachtig aan de slag bij een en slagvaardig te kunnen werken volgens haar behoefte aan een per- klein collectief van vier advocaten in als eenpitter moet je daarin inves-

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 26 12-01-18 11:54:01 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 27 © Joachim de Ruiter

PAUL!LOGEMANN

teren. Zo duur is dat niet, je krijgt komt op het gebied van bijvoorbeeld hem niet te doen. Hij heeft zich er ook wat voor terug. De tijd die het arbeidsrecht of bestuursrecht, gespecialiseerd in het strafrecht, je bespaart met bijvoorbeeld een wil ik wel kijken of ik een toegevoeg- jeugd(straf)recht en doet ook goed kantoorsysteem, vind ik echt de waarde kan hebben. Voor mij is echtscheidingszaken, dit laatste renderen. Nota’s heb ik tegenwoordig de kernvraag: “Denk ik de cliënt te vooral op gemeenschappelijk zo uitgedraaid en ik heb een digitaal kunnen helpen of niet?” Dingen waar verzoek. De andere zaken zijn veelal boekhoudsysteem. Dat maakt het ik geen kaas van heb gegeten, zoals op toevoegingsbasis. makkelijk om je administratie op een bijvoorbeeld ﬁscaal recht of intel- De sociale advocatuur is belangrijk goede manier vorm te geven.’ lectueel eigendomsrecht, stuur ik voor Logemann. ‘Je speelt een rol in Dreiling voert een brede sociale direct door.’ een cruciale fase in iemands leven. praktijk. Is ze daarmee een groot Je cliënt is vaak kwetsbaar en heeft voorstander van de advocaat als ‘al- VAKGEBIEDEN iemand nodig om voor hem in de leskunner’? Die stelling verdient nu- Logemann heeft bewust de keuze bres te springen.’ ance, aldus Dreiling. In de praktijk is gemaakt zich te specialiseren in Ook Slappendel houdt focus. ze gespecialiseerd op de vakgebieden drie vakgebieden. ‘Dat houdt het Zij is gespecialiseerd in het strafrecht, jeugdrecht en personen- overzichtelijk,’ vindt hij. Nog meer personen- en familierecht, is en familierecht. ‘Als er dan een vraag rechtsgebieden combineren, lijkt mediator en volgde onlangs een

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 27 12-01-18 11:54:07 Telefoonservice voor de advocatuur

Onze cursussen:

Legal English Telefoonservice Agendabeheer Opvang Overfow Openbaarheid van Bestuur Wij werken voor +200 advocatenkantoren, Actualiteiten Onteigeningsrecht kennen de juridische terminologie en werken discreet Fiscaliteit en Gebiedsontwikkeling Call Care Nederland | 010 – 280 3333 | [email protected] | www.callcare.nl www.bilderdijkacademie.nl Skippi Sneltransport betrouwbaar in spoedleveringen

0800-389 58 54 www.skippi.nl

Advertentie Skippi.indd 3 11-02-16 11:17 ZOEKT ADVOCAAT-MEDEWERKER 4.0

Arthur’s Legal is een wereldwijd opererend strategisch advocatenkantoor te Amsterdam, opgericht in 2001. Wij zoeken een Advocaat-Medewerker 4.0: Arthur’s Legal is actief in de hele legal life cycle, van • advocaat met stageverklaring, contracteren tot en met procesrecht met een focus op • maximaal zeven (7) jaar relevante werkervaring, de gebieden van licensing, cloud computing, internet • ervaring met strategisch-juridisch advisering of things, data analytics, cybersecurity, robotics, block en deal making, chain technologie en artiﬁcial intelligence, zowel voor • aantoonbare afniteit met onder meer als samen met de Europese Commissie, Rijksoverheid licensing, contracting en technologie, en bedrijfsleven. • jij wil op full-time basis deel uit maken van ons team, Meer weten over wat wij doen en wat ons bezig houdt? • jij woont (binnenkort) in Amsterdam of Check www.arthurslegal.com of LinkedIn. omgeving, • jij bent tech-savvy en een team player, hebt passie en ambitie, en • bent internationaal georiënteerd, communicatief, proactief en creatief.

Voor meer informatie bel je Mr. Janneke Breeuwsma, op 020 - 305 49 50, of stuur direct je sollicitatie-/motivatiebrief en CV naar: [email protected]

Advocatenblad_2018_01.indd 28 12-01-18 11:54:08 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 29

Beperking van rechtsgebieden De commissie-Van der Meer gaf de Raad voor Rechtsbijstand en de NOvA het advies ‘na te denken over maatregelen die eraan bijdragen dat het aantal advocaten dat als eenmanskantoor in het stelsel deelneemt, afneemt’. Dat gebeurt inmiddels. De Raad voor Rechtsbijstand staat op het punt de inschrijvingsvoorwaarden aan te passen. Het aantal rechtsgebieden waarvoor een advocaat zich kan inschrijven, wordt beperkt. Bovendien gaat het jaarlijks aantal benodigde opleidingspunten omhoog naar tien. Doel van de maatregelen is verdergaande specialisatie afdwingen. De NOvA steunt die gedachte en wil het eigen kwaliteitsbeleid daarop aanpassen. In het nog te bouwen rechtsgebiedenregister wordt het aantal specialisaties waarschijnlijk beperkt tot vier. Ook de NOvA wil jaarlijks tien PO-punten per specialisatie verplicht stellen. Het blij# echter wel mogelijk een algemene praktijk te voeren, hoewel de deﬁnitie daarvan nog niet vaststaat. Dat de algemene praktijk als formeel rechtsgebied gehandhaafd blij#, is een gevolg van de baliebrede consultatie vorig jaar. Met name eenpi!ers met een algemene praktijk maakten bezwaar tegen een onhaalbare stapeling van verplichte PO-punten.

specialistische erfrechtopleiding. eenpitters zijn of advocaten binnen om weer nieuwe dingen op te pikken. ‘Het lijkt me ontzettend lastig om een groot kantoor. Wellicht zou zo’n Het zorgt ervoor dat je nieuwsgierig, je te specialiseren in meerdere verplichte specialisatie iets zijn voor leergierig en scherp blijft. Door over rechtsgebieden. Je kunt het allemaal beginnend advocaten. Professionals de schutting te kijken bij een ander gewoonweg niet meer bijbenen. die al jaren in de advocatuur werk- rechtsgebied, zorg je ervoor dat je Eigenlijk is het voor iedere advocaat, zaam zijn en ook al in meerdere vak- je eigen veld verbreedt.’ eenpitter of niet, onmogelijk een gebieden carrière hebben gemaakt, Mocht een advocaat dat soort praktijk te hebben op meerdere moet je volgens haar niet gaan uitstapjes niet goed aanpakken, rechtsgebieden.’ ‘bevoogden’. ‘Het is juist leuk om af dan komt er sowieso geen vervolg, Hoe zit dat met Dreiling? Zij is geen en toe iets anders te doen en je in iets redeneert Dreiling. ‘Als iemand voorstander van een nauwe specia- nieuws te verdiepen. Een uitstapje het werk minder goed doet, lisatie-eis voor advocaten, of het nu naar een ander vakgebied is nodig zal dat niet leiden tot positieve

‘Maten nodig om mee te sparren’ Diana de Wolff (58) is advocaat bij Stadhouders Advocaten te Utrecht, een kantoor met in totaal tien advocaten. Daarnaast is zij bijzonder hoogleraar Advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam. Volgens haar hebben de technische ontwikkelingen het gemakkelijker gemaakt om als eenpi!er aan de slag te gaan. ‘Je kunt tegenwoordig je hele bibliotheek elektronisch aanschaffen en er zijn goede telefoondiensten waarvoor je per gesprek betaalt. Het is veel goedkoper geworden om goed bereikbaar te zijn zonder een fysiek kantoren met een eigen receptie en secretaresse.’ Essentieel voor eenpi!ers is het vormen van een goede, sterke alliantie met andere advocaten. ‘Met collega’s overleggen zoals je dat idealiter ook op kantoor doet. Niet alleen voor de waarneming, maar dat praatje met collega’s is o zo belangrijk. Als je dat niet hebt, loop je het risico te vereenzamen en dat hee# een negatief effect op de kwaliteit van de dienstverlening. Voor een goede praktijkvoering heb je een paar maatjes nodig om mee te sparren. Je moet elkaar bij de les houden, zoals dat binnen een kantoor ook gebeurt.’ Een specialist willen zijn op meer dan twee of hoogstens drie rechtsgebieden, is volgens De Wolff niet haalbaar. ‘Daarvoor gaan de rechtsontwikkelingen te snel. Je bent een gevaar op de weg als je het vakgebied waarin je opereert niet goed kent. Een fout is zo gemaakt.’ Maar fouten worden heus niet alleen gemaakt door eenpi!ers. ‘Ik verzet mij tegen een negatieve beeldvorming over eenpi!ers. Er zijn er over wie je je zorgen moet maken. Die geen eenduidig profiel hebben en die alles maar aanpakken zonder zich adequaat toe te rusten. Maar dat zie je soms ook bij wat grotere kantoren.’ Voorwaarden voor een succesvolle eenpi!erspraktijk volgens De Wolff? ‘Zorg voor een goede bereikbaarheid. Heb je intervisie op orde. Specialiseer je en ken je beperkingen. Voer structureel overleg en houd contact met andere advocaten.’

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 29 12-01-18 11:54:08 30 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

mond-tot-mondreclame. En dat veel belooft maar weinig bereikt. informatie vanuit andere rechtsge- is essentieel voor een eenpitter. Bovendien zitten de orde bieden die ze eerder bij wijze van Aldus selecteert het zich zelf uit en en de Rechtspraak bovenop spreken aan de lunchtafel hoorde. ontstaan specialisaties bij wijze van slechte kwaliteit. Niemand houdt ‘Bijvoorbeeld ontwikkelingen zoals spreken langs de natuurlijke weg. Zo van onzinverhalen.’ de invoering van de nieuwe ﬂexwet in doet ook de markt in deze zijn werk. Als eenpitter ontbreekt het Slap- het arbeidsrecht. Aan de lunchtafel Het komt al snel uit wanneer iemand pendel wel aan de ‘ins en outs’ van hoorde ik dan waar men in de prak- andere specia- tijk tegenaan liep. Uiteraard lees ik lismen. Ze houdt wel het een en ander in de vakbladen ‘Ik wilde mijn eigen koers goed contact met en kan ik de literatuur erop naslaan, collega’s en over- maar de praktijkverhalen zijn toch varen. Ik ging van een eigen legt binnen haar het meest interessant.’ secretaresse naar alles zelf doen’ eigen specialisme maar ze mist de CRUCIAAL Dat overleggen met collega-advocaten is ook voor Logemann en Drei- ling onmisbaar. ‘Cruciaal,’ noemt Logemann het overleg dat hij heeft, ook al is het vaak op informele basis.

© Ronald Brokke ‘Als eenpitter ben je snel kwetsbaar en daar kun je je tegen wapenen door contact te onderhouden met collega’s.’ Hij spart vaak met andere collega’s die ook strafzaken doen. ‘In Friesland hebben we een kleine balie. Je kent elkaar hier wel.’ Bang voor mogelijke concurrentie die uit dit soort contacten zou kunnen voortkomen, is hij niet. ‘Je wordt juist een concurrent van jezelf als je niet overlegt. Soms heb je die twijfel: zit ik wel goed? Dan is het juist ﬁjn om te kunnen overleggen. Je moet je als eenpitter niet opsluiten als een kluizenaar, maar openstaan voor wat er om je heen gebeurt.’ ‘Ik heb een paar collega’s die ik regelmatig bel of app met een vraag. Ook schroom ik niet om de deken een vraag voor te leggen, vooral bij zaken die gevoelig liggen,’ zegt Dreiling hierover. Zij vindt, naast passie voor het werk, een goede samenwerking met collega’s een eis om succesvol solo kantoor te voeren. ‘Je moet nooit denken dat je een domme vraag stelt.’ Zou ze ooit teruggaan naar een grotere maatschap? Waarschijnlijk niet, maar Dreiling houdt de deur op een kier. ‘Ik heb nu de neiging om het niet te doen. Ik heb het op dit moment ideaal voor mezelf geregeld.’

ELINE SLAPPENDEL 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 30 12-01-18 11:54:12 SPECIALIST WORDEN IN HET FAMILIERECHT? zoekt een Start nu uw opleiding en wordt een meester in scheiden, erven en mediation mr. P.J. Hoogendam Lid van de Nederlandse Advocaat-medewerker / gevorderd advocaat-stagiaireVereniging (m/v). van Jacob Mosselstraat 2 Strafrechtadvocaten Hoogendam Advocaten is een advocatenkantoor in Den Haag, 2595 RH Den Haag dat zich hoofdzakelijk richt op het straf- en bestuursrecht.

PMS T 070 - 383 22 33 In Fverband 070 -met 381 het 53aanstaande 57 vertrek van een medewerker zoeken wij Meen 06advocaat - 5383 met 1 6ervaring 30 in het strafrecht. Relevante werkervaring E [email protected] én afﬁniteit met het bestuursrecht is een pré.

CMYK WKijk www.hoogendam-advocaten.nl voor meer informatie op www.hoogendam-advocaten.nl. Uw sollicatie voorzien van uw CV kunt u richten aan mr. P.J. Hoogendam [email protected]. WWW.IMFO.NL WWW.VERENIGINGFAS.NL

Patek Rolex Cartier Philippe DateJust Tank Calatrava automaat 18K

INKOOP & VERKOOP Spiegelgracht 12 VAN GEBRUIKTE HORLOGES AMSTERDAM o.a. Rolex, Cartier, Breitling, IWC, Omega, Chopard en Ma t/m vr 10:00 - 17:00 uur Patek Philippe Tel: 020 - 422 10 15

spiegelgrachtjuweliers.nl

Zoekt per direct: ADVOCAAT PERSONEN- EN FAMILIERECHT

Sollicitaties/inlichtingen: mr. Georges van Zeijl Met - bij voorkeur - een tweede aandachtsgebied, Postbus 1960 | 6201 BZ Maastricht zoals bijvoorbeeld het bestuursrecht [email protected] | 043 326 06 06 | 06 204 326 36 Onze interesse gaat uit naar zowel een: • GEVORDERD ADVOCAAT-STAGIAIRE; • MEDEWERKER als; www.tripels.nl • ADVOCAAT OP ZELFSTANDIGE BASIS.

Advocatenblad_2018_01.indd 31 12-01-18 11:54:12 32 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

STRIJD OM HET

TOPTALENTartine Brouwer-’t Hart (43) DOOR!/!BENDERT!ZEVENBERGEN van Allen & Overy maakt M een grove schatting. ‘Per De grote kantoren trekken alles uit jaar komen er 4.500 studenten van een Nederlandse universiteit met een de kast om toptalent binnen te halen. rechtenbul op zak. Daarvan is 10 pro- Tegelijk hebben kandidaten veel cent toptalent, de vijver waaruit wij vissen. Van die 450 afstudeerders alternatieven en zijn ze goed geïnformeerd. kiest misschien de helft voor een van

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 32 12-01-18 11:54:17 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 33

Openingswoord van Ewout Stumphius (partner bij Loyens & Loeﬀ) tijdens de jaarlijkse Summer Course in 2016.

wereldwijd), hanteert de vuistregel dat slechts 10 procent van de afstudeerders als toptalent kan worden gekwaliﬁceerd. ‘Maar de situatie is niet ineens anders dan twintig jaar geleden. De krapte is er altijd geweest, al schommelt het wel met de conjunctuur.’ Advocaat en managing partner Edward de Bock (52) van Houthoff (300 advocaten, notarissen en ﬁsca- listen) stelt vast dat het aanbod van nieuwe juristen onverminderd groot is. ‘De grote advocatenkantoren kunnen bovendien gelukkig rekenen op een onverminderde belangstelling van studenten. Maar we zoeken “the best of the best”. Daar ervaren we wel degelijk krapte.’

TOPTALENT De schaarste mag dan van alle tijden zijn, de eisen waaraan een toekomstig topadvocaat moet voldoen, veranderen wel. ‘We zoeken naar mensen die naast uitstekende juridische kennis, goede social skills hebben en commercieel en ﬂexibel zijn. Ten aanzien van biculturele studenten vragen we ons daarnaast bijvoorbeeld af of een kandidaat met mindere resultaten misschien druk is geweest om zijn familie te helpen of andere verplichtingen heeft gehad,’ zegt Brouwer-’t Hart van Allen & Overy. ‘Een paar jaar geleden selecteerden wij op basis van de vier L-en’, zegt Rongen van Loyens & Loeff. ‘Dat stond voor Lyceum, Leiden, Loyens en Loeff. Ofwel, gymnasium of atheneum, Leiden als studiestad, waarbij Utrecht of Amsterdam er nog net mee door kon, de juiste verenigingen en activiteiten en een de grote advocatenkantoren,’ zegt zijn, maar precieze cijfers zijn niet gemiddeld cijfer van 8,5.’ het hoofd Human Resources (HR) bekend. Zo bezien is het aanbod van Rongen zegt nu vooral in te zetten van de Amsterdamse vestiging (188 toptalent maar net voldoende om op potentieel. ‘Als iemand eerst de advocaten, van wie 34 partners) van aan de vraag van de grote kantoren te mavo en havo heeft doorlopen, zegt het internationale kantoor. voldoen. De spoeling is dus dun en de dat veel. Dat is een doorzetter, deze Allen & Overy neemt jaarlijks 24 onderlinge competitie groot. persoon wil echt en is bereid om advocaat-stagiairs aan. De vraag zal Ook Inez Rongen (47), HR directeur verder te groeien. Continu blijven bij de andere kantoren uit de top tien bij Loyens & Loeff (ruim 850 ad- leren wordt van steeds groter belang gemiddeld genomen vergelijkbaar vocaten, ﬁscalisten en notarissen in de advocatuur.’

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 33 12-01-18 11:54:21 34 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

n ge on R z e In rechtenstudie achter de rug hebben. andere Zuidas-kantoren niet altijd te De advocaat van de toekomst moet vinden.’ Allen & Overy heeft speciaal kennelijk meer in huis hebben iemand aangetrokken om het hoofd dan juridische kennis alleen. HR te adviseren over de werving van Brouwer-’t Hart bevestigt deze divers talent. wens. ‘De onderkant van het Ook Loyens & Loeff zet stevig in op advocatenvak laat zich gemakke- verbreding van het soort werkne- lijker automatiseren. Het crea- mers. Rongen: ‘We hebben sterke tieve deel wordt daarmee steeds behoefte aan mensen met een belangrijker, net als het hebben van kennis ‘We zoeken naar mensen die over techniek, marketing of het begeleiden intellect hebben, initiatief Ze geeft een metafoor van twee hard- van projecten. Toch lopers. Eentje doet de 100 meter in blijft een uitstekende tonen en proactief zijn’ 10,2 seconden, de ander 10,6. ‘Wat als juridische basiskennis blijkt dat de eerste een coach heeft en wel een vereiste.’ niet-westerse achtergrond en we al jarenlang traint en de ander het op ‘Specialisaties in andere kennis- willen meer vrouwen in de top. Tot eigen kracht heeft bereikt? De twee- gebieden worden belangrijk,’ zegt het zesde jaar is de verhouding gelijk, de heeft wellicht de potentie om nog Rongen. ‘In hoeverre willen we alleen maar vrouwen haken vaak vroegtij- beter te kunnen. Als iemand minder nog maar juristen hebben, terwijl er dig af. Ze houden er soms helemaal dan een 8,5 scoort, wil ik weten waar- steeds meer behoefte is aan ken- mee op, of ze gaan als jurist bij een om. We accepteren niet langer wat op nis over techniek, natuurkunde of bedrijf werken.’ papier staat, maar vragen door. Dat is bedrijfskunde?’ Hoewel de rechten- Meer diversiteit is volgens Rongen een grote verandering.’ studie voorlopig als eis blijft gelden, absolute noodzaak. ‘We moeten als denkt zij dat dit op termijn wordt kantoor een afspiegeling zijn van NIEUWSGIERIGHEID losgelaten. ‘We moeten nu nog met de maatschappij. Diversiteit van Volgens De Bock kan de advocatuur juristen aantreden in de rechtszaal. werknemers gaat over diversiteit zich niet onttrekken aan de snelle Een tussenoplossing is dat je in be- van denken. Dat geeft misschien maatschappelijke en technische paalde zaken combinaties maakt van wrijving, maar wrijving geeft glans. ontwikkelingen. ‘Het tempo waar- juristen en specialisten.’ En onze klanten veranderen ook. Die in zaken zich voltrekken, is enorm komen tegenwoordig uit alle delen toegenomen. Zakelijk en privé lopen DIVERSITEIT van de wereld. Daarbij speelt mee steeds meer door elkaar heen. Dat Verbreding en verdieping wordt in dat we met acht kantoren, waarvan geldt ook voor onze klanten. Die toenemende mate ook gezocht in een deel in het buitenland, nog meer eisen steeds meer.’ de achtergrond van de toekomstige mondiaal zijn gaan werken.’ Houthoff, dat zo’n veertig advo- werknemers. ‘We proberen meer caat-stagiairs per jaar aanneemt, diversiteit te bereiken op zowel EVENTS hecht daarom sterk aan een breder etnisch vlak, in de verhouding man- Om in contact te komen met het proﬁel van zijn nieuwe werknemers. vrouw en in regionale spreiding van schaarse toptalent, beschikken alle ‘Bij de topkantoren word je voortdu- afstudeerders binnen Nederland,’ rend uitgedaagd,’ zegt De Bock. ‘Een zegt Brouwer-’t Hart. ‘We zijn ervan goede advocaat moet over een gezon- overtuigd dat diversiteit bijdraagt de dosis nieuwsgierigheid beschik- aan het optimaal functioneren van ken, veel ambitie hebben en vooral ons kantoor.’ alles voor zijn klanten overhebben. Ze zegt verheugd te zijn dat van Een technisch vaardige advocaat die de afstudeerders tegenwoordig daar geen zin in heeft, heeft in de bijna 20 procent een niet-wes- advocatuur niet veel te zoeken.’ terse achtergrond heeft en Illustratief is dat enkele grote advo- dat de helft van de nieuwe catenkantoren recent opriepen om advocaat-stagiairs vrouw is. de advocatuur open te stellen voor ‘Tegelijk weten mensen met een mensen die geen of geen volledige andere achtergrond ons en de k c o B e d d ar Edw

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 34 12-01-18 11:54:29 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 35

A no uk V e rb a k grote kantoren over uitgebreide en ten ook snel van elkaar hoe kan- e professionele HR-afdelingen. Met tal toren omgaan met sollicitanten. l van ‘events’ en sollicitatieprocedures ‘De manier waarop bedrijven die praktijkopdrachten, reizen en en kantoren hun mensen wer- ‘games’ omvatten, proberen de be- ven, ligt op straat.’ kende firma’s aan en rond de Zuidas Allen & Overy organiseert studenten en net afgestudeerde juris- zo’n zestig events per jaar ten voor zich te interesseren. waarbij kandidaten kennis Houthoff benadert potentiële kandi- kunnen maken met het kantoor. daten al tijdens de studie. ‘Wij volgen Daarnaast is de sollicitatieproce- studenten soms vanaf het tweede dure aangevuld met reizen naar het jaar,’ zegt Anouk Verbakel (28), buitenland of met spelsituaties. Zo teamleider Recruitment. ‘Die komen organiseert het kantoor de Olympic wij tegen op onze events. We kijken Games, waarbij kandidaten online maken pas op de plaats. Studenten dan onder meer naar hoe jonge een grote hoeveelheid informatie zoeken nu primair via social media. We studenten zich presenteren. Dat leren moeten analyseren en een keuze willen het aantal social media-events ze gaandeweg allemaal wel, maar moeten maken voor de stad waar het vergroten ten koste van het aantal de natuurtalenten beheersen dat best de Olympische Spelen georga- fysieke evenementen.’ Zo zet het kan- al in een vroeg stadium.’ Komt een niseerd kunnen worden. Dat levert toor ook meer in op virtuele spellen. student uiteindelijk solliciteren, dan volgens Brouwer-’t Hart voor de ‘Het sollicitatie proces gaat nu meer om weet hij binnen een dag – na twee kandidaten een leuke ervaring op en “gamification”. Het is leuker en levert gespreksronden, een lunch en het geeft Allen & Overy tegelijk inzicht in een directe toets op. Wie neemt de lei- oplossen van een casus – of hij als hoe kandidaten beslissingen nemen. ding in het groepje, wie zijn de volgers, advocaat-stagiair mag beginnen. Die kandidaat-ervaring betekent wie komt tot de juiste uitkomst?’ Volgens Brouwers-’t Hart moet volgens Brouwer-’t Hart ook dat Toch zijn volgens Rongen de wensen solliciteren tegenwoordig ‘leuk’ zijn. kandidaten niet met alles genoegen van kandidaten in de kern niet anders ‘Het gaat om de “kandidaat-ervaring” nemen. ‘Vroeger vertelde vooral je dan vroeger. ‘Het is een hype om te en kantoren moeten hiervoor hun merk het verhaal. Tegenwoordig denken dat de nieuwe generatie ande- gaat het er ook om wat de re dingen zoekt. Ze willen nog steeds ‘Het sollicitatieproces mensen zeggen die er wer- gelukkig worden in een baan, net als ken. Uit imago-onderzoek de generaties daarvoor. Alleen de wijze gaat nu om gamification’ bleek dat we best meer van waarop is misschien veranderd. In de onszelf mochten laten zien. jaren negentig werden mensen aan- best doen. Een goede ontvangst, een Wij trainen daarom onze advocaten getrokken door mooie leaseauto’s. Nu persoonlijke, snelle en transparante om de enthousiaste en eigen verha- weten we dat dat niet het geluk brengt.’ procedure en nazorg, dat wordt alle- len over wat het werk inhoudt en hoe Verbakel van Houthoff stelt vast maal belangrijker.’ Van de studenten de cultuur van de organisatie is over dat de huidige student minder zoekt 90 procent online naar een te brengen aan kandidaten. En dat ver vooruitkijkt. ‘Echt goede baan, en het merendeel daarvan via werpt zeker zijn vruchten af: kandi- studenten zien een carrière bij een social media. Hierdoor weten studen- daten zeggen vaker “het is veel leuker groot kantoor gelukkig nog steeds dan we dachten” nadat ze contact als een gedegen start met mooie met ons hebben gehad.’ opleidingsmogelijkheden. Maar het is geen tienjarenplanning meer.’ ESCAPEROOM De Bock oppert dat mogelijk hierdoor Ook Loyens & Loeff organiseert zo’n het verloop onder advocaten iets zestig events per jaar. Het gaat is toegenomen. Werknemers die vooral om fysieke activiteiten, zo- vertrekken, gaan volgens hem zelden als business courses in Parijs of naar een concurrent, maar kiezen Zurich, job events in New York en voor iets heel anders. ‘Mijn generatie Londen of bijvoorbeeld spelsitu- koos onvoorwaardelijk voor het vak. M aties waarbij kandidaten tijdig uit Nu is het meer van “ik zie het wel”. a r t een escaperoom weten te komen. Het vroegere idee om voor altijd in e Rongen gooit het roer nu om. ‘We advocaat te blijven verdwijnt.’ B ro uw e r- ’t H art

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 35 12-01-18 11:54:36 36 INTERVIEW ADVOCATENB!D

Asieladvocaten zijn geen linkse activisten die vooral economische vluchtelingen bijstaan in kansloze zaken. Dat beeld haalt onderzoeker Tamara Bu'er in haar proefschri$ onderuit. Volgens haar is ‘moreel activisme’ echter wel een belangrijke drijfveer.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 36 12-01-18 11:54:41 ADVOCATENB!D INTERVIEW 37

ASIELADVOCAAT LAAT ZICH LEIDEN DOOR MOREEL ACTIVISME

DOOR!/!MICHEL!KNAPEN!!!!BEELD!/!JEAN-PIERRE!JANS

sieladvocaten? Die beste- vocaten zelf. Van recenter datum is asieladvocaten. Uit haar onderzoek den te weinig tijd aan het het rapport Kwaliteit van de rechtsbij- blijkt wel dat asieladvocaten vinden A bijstaan van hun cliënten. stand door advocaten in vreemdelin- dat het asiel- en rechtsbijstandsys- Ze stapelen procedure op procedure, genzaken. Een pilotonderzoek (Rad- teem hen voor ethische dilemma’s vaak in kansloze zaken, en strooien boud Universiteit, 2013), waar Butter plaatst. Op dit onderzoek promoveer- zo zand in de asielmachinerie en ook aan meewerkte. Daarin wordt de Butter 19 januari aan de Radboud ondermijnen het rechtssysteem. geconcludeerd dat er een grote groep Universiteit Nijmegen bij hoogleraar Hun werk heet een buitensporige en voldoende presterende vreemdelin- rechtssociologie Ashley Terlouw en onnodige belasting te zijn van het genadvocaten is, een kleine groep die hoogleraar sociale rechtshulp Mies rechtssysteem en van het systeem goed of uitstekend presteert en een Westerveld. In haar proefschrift van geﬁnancierde rechtsbijstand. net zo omvangrijke groep die onder Asylum Legal Aid Lawyers’ Profes- De beeldvorming over asieladvocaten de maat presteert. sional Ethics in Practice beschrijft is niet altijd even positief. In het rap- Staatssecretaris Dijkhoff beklaag- Butter de beroepsethiek van asielad- port (On)vrede over de rechtsbijstand- de zich vorig jaar in een brief aan vocaten. Het is een onderzoek naar verlening in asielzaken, beschrijven de Tweede Kamer nog over asiel- de professionele besluitvorming onderzoekers Laemers en De Groot- advocaten die beroepsprocedures van Nederlandse en Engelse asiel- van Leeuwen (Radboud Universiteit, zouden starten voor cliënten uit advocaten die geﬁnancierde rechts- 2004) hoe asieladvocaten negatief in veilige landen. bijstand verlenen. de media komen en wat de percepties Tamara Butter (32) is helemaal niet Butter interviewde voor dit onder- zijn van ketenpartners en asielad- zo negatief over de drijfveren van zoek tal van betrokkenen uit het

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 37 12-01-18 11:54:41 38 INTERVIEW ADVOCATENB!D

asiel- en rechtsbijstandsysteem, gefinancierd), het stadium van opgezocht van wat beroepsethisch naast 22 Nederlandse en 22 Engelse procedure (eerste aanvraag, beroep, en wettelijk acceptabel is.’ Butter asieladvocaten. Daarnaast woonde hoger beroep) of de aard van de constateert dat hiermee niet alleen ze een advocaat-cliëntbespreking bij, cliënt. Daaronder vallen de mate van het cliëntbelang is gediend maar in Nederland een vergadering van kwetsbaarheid, eventuele schrijnen- ook het publiek belang van de goede asieladvocaten en rechtszaken van de omstandigheden en of het wel een rechtsbedeling ook kan zijn gediend, het Engelse Asylum and Immigration ‘echte’ vluchteling betreft. zoals het forceren van een doorbraak Tribunal. Ze bestudeerde de profes- Butter ontdekte dat belangen ook in de jurisprudentie. kunnen verschuiven. ‘Zo kan het cliënt- FAT CAT LAWYERS ‘Vaak worden asieladvocaten belang naar publiek Dat Engelse asieladvocaten meer het belang verschuiven, publiek belang vooropstellen, ligt geportretteerd als linkse als de advocaat vindt mede aan hun specifieke rol binnen activisten of als fat cat lawyers dat een cliënt vooral het systeem van gefinan cierde rechts- tijd wil rekken, als bijstand. Zij moeten beoordelen of de die enkel worden gemotiveerd hij liegt en de leugen zaak écht een asielzaak is, of cliënten wil volhouden of in wel voldoende middelen hebben en door financiële belangen’ extreem kansloze of de zaak voldoende kansrijk is. zaken. Maar een oor- Engelse asieladvocaten zijn dus veel sionele belangenafweging aan de spronkelijke nadruk op het publiek meer de poortwachter, terwijl Ne- hand van twee kwesties: tijd versus belang (geen procedure starten waar- derlandse asieladvocaten belangen- geld (de moraal versus markt-span- in de advocaat de kans op succes op behartiger – en dus strikt partijdig ningen, om zo het financiële belang dat moment in die procedure (vrij- kunnen – zijn. Dat verklaart mede van de advocaat te achterhalen) en de wel) nihil acht), kan ook verschuiven waarom in Nederland het cliëntbe- ‘kansloze zaken’. naar het cliëntbelang, als de cliënt ex- lang vooropstaat, waarmee overigens treem kwetsbaar blijkt, als er schrij- ook de publieke zaak kan worden CLIËNTBELANG nende omstandigheden zijn of als de gediend. ‘Die partijdigheid draagt bij Uit Butters onderzoek blijkt dat de cliënt een “echte” vluchteling is.’ aan het functioneren van een goed asieladvocaat constant schippert Naast de situatie van de rechtssysteem want het biedt tegen- tussen het behartigen van het cliënt- vreemdeling speelt het asiel- en wicht aan de overheid. Loyaliteit aan belang (de vreemdeling die zo graag rechtsbijstandsysteem een rol de cliënt leidt tot een goede rechtsbe- in Nederland wil blijven), het publiek bij de belangenafweging door deling, zo is de gedachte.’ belang (een goede rechtsbedeling) asieladvocaten, ontdekte Butter. Met haar onderzoek hoopt Butter en zijn eigen financiële belang in het ‘Vinden zij het asielsysteem een hardnekkig vooroordeel bij te draaiend houdend van zijn praktijk. willekeurig of oneerlijk, dan starten stellen. ‘Vaak worden asieladvocaten ‘Hoe die afweging uitpakt, hangt af ze in het belang van de cliënt toch geportretteerd als linkse activisten van de specifieke omstandigheden met weinig kansrijke procedures. Of of als fat cat lawyers die enkel van de zaak en de manier waarop het ze doen dat op grond van een publiek worden gemotiveerd door financiële asiel- en rechtsbijstandsysteem is in- belang: om een goede rechtsbedeling belangen. Dat klopt niet. In de gericht en functioneert,’ zegt Butter, mogelijk te maken, stellen ze het praktijk balanceren ze voortdurend die rechtssociologie en privaatrecht wettelijk kader ter discussie.’ Butter tussen verschillende belangen. Ik zou aan de Radboud Universiteit doceert. noemt dat een vorm van moreel de advocatuurlijke toezichthouders Soms hecht een asieladvocaat meer activisme: asieladvocaten willen willen oproepen niet puur naar gewicht aan het cliëntbelang, dan met die procedures de wet en het de kwaliteit van asieladvocaten te weer meer aan het publiek belang. rechtssysteem rechtvaardiger maken. kijken – want daarover is men vaak Aspecten die daarbij een rol spe- ‘Leidt een strikte toepassing van de kritisch – maar ook aandacht te len, zijn de aard van de zaak (welke wet tot onrechtvaardige uitkomsten, schenken aan morele redeneringen claim heeft de cliënt, de kans op dan prevaleert de persoonlijke die ten grondslag liggen aan succes, is de zaak privaat of publiek moraal en worden eerder de grenzen hun beslissingen.’

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 38 12-01-18 11:54:41 Telefoonservice voor de advocatuur

Telefoonservice Agendabeheer Opvang Overf ow

Wij werken voor +200 advocatenkantoren, kennen de juridische terminologie en werken discreet

Call Care Nederland | 010 – 280 3333 | [email protected] | www.callcare.nl

•

• Gezocht: een advocaat ADVOCAAT Wij hebben ruimte voor een advocaat of jurist bij voorkeur met een eigen praktijk op een rechtsgebied dat een aanvulling vormt op de specialisaties die door de andere partners al worden ingevuld. • Verweij Advocaten is een kantoor met vier ervaren advocaten, die een maatschap vormen op basis van kostendeling. Het WAT VERWACHTEN WIJ VAN JOU? kantoor heeft een goede naamsbekendheid in de regio en is • gevestigd op een zichtlocatie in het centrum van Nijmegen. Het kantoor loopt voorop op het gebied van automatisering en werkt kostenefciënt. De partners werken nauw samen in een open en collegiale sfeer op basis van gelijkwaardigheid. Elke partner voert zijn of haar praktijk zelfstandig en bepaalt zelf hoe hij of zij de tijd verdeelt tussen werk en privé.

WAT ZIJN DE FUNCTIE-EISEN?

WAT BIEDEN WIJ JOU? Heeft u interesse? Wilt u nader kennis maken met ons kantoor? Stuur dan een mail naar [email protected] INTERESSE? of bel 024-324 37 09. (Roland Verweij) www.sijbenpartners.nl/web/vacatures/ www.verweijadvocaten.nl

Koningsweg 4 | 1811 LM Alkmaar | tel 072 512 22 05 | [email protected] | www.urios.nl

Advocatenblad_2018_01.indd 39 12-01-18 11:54:42 SAFARI IN AFRIKA?

Tanzania Kenia Madagaskar Oeganda Rwanda Zimbabwe Namibië Botswana Zambia Mozambique Seychellen Mauritius Zuid-Afrika

Al sinds 1979 dé Afrika specialist Ruim 100 uitgekiende reizen vindt u op jambo.nl en in onze brochure of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat. De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen!

099_JAMBO_210x297.inddAdvocatenblad_2018_01.indd 1 40 12-01-1809-11-17 11:54:43 14:56 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 41

UTRECHTSE KONGSI SCHITTERT KORT MAAR FEL

DOOR!/!MICHEL!KNAPEN

Een ﬂitsende video op internet toonde aan hoe interessant Utrecht is voor jonge advocaten. Was het bedoeld om de Zuidas af te troeven?

e Telegraaf had op 17 no- Vereniging De Jonge Balie Mid- kun je binnen vijf minuten cultureel vember de conclusie snel den-Nederland – steeds op de rug ge- genieten in de stadsschouwburg of D getrokken: er is een concur- filmd. In een razendsnelle montage een van de filmhuizen.’ rentieslag gaande tussen de advo- doorlopen we haar dag: het opstaan, Else Loes Pasma van Wijn & Stael catenkantoren op de Zuidas en die naar het werk fietsen, de toga aan en voegt daar aan toe: ‘Werken in in Utrecht. Dat beeld zou de video aan het eind van de dag: hockeyen, de Utrecht betekent verbondenheid met JY in Utrecht tenminste oproepen, schouwburg, het café en uiteindelijk elkaar, topkwaliteit leveren, altijd een promotiefilmpje dat speciaal ploft ze neer op haar bed. De bood- met oog van de menselijke maat.’ En voor het Jonge Balie Congres 2017 schap: Utrecht hééft het, in Utrecht Anne Koopman (De Advocaten van werd gemaakt. moet je als jonge advocaat zijn. Of zo- Van Riet) zegt: ‘Werken in Utrecht be- In de video van ruim drie minuten als Janina Maduro van het Utrechtse tekent met plezier presteren op hoog zien we een jonge advocaat – het is kantoor Bosselaar & Strengers in het niveau in een zakelijke omgeving.’ De Juliette Wareman, voorzitter van de filmpje zegt: ‘Na een dag hard werken video was eind december ruim twee-

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 41 12-01-18 11:54:43 42 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

duizend keer via YouTube gedeeld. Bosselaar & Strengers, CMS, Wijn & ook weinig zin meer om uit te leggen De Telegraaf haalde er ook iets Stael, Van Diepen Van der Kroef en wat wél de bedoeling was. Partner anders uit: op de Zuidas moet je níét Van Benthem & Keulen (waar Juliette Wouter van Galen van De advocaten zijn. Utrecht is leuker, gezelliger Wareman in dienst is) eraan van Van Riet heeft er niets aan toe te en je werkt er als jurist op een meewerkten. voegen, laat hij weten. Bij Bosselaar vergelijkbaar niveau. Het filmpje zou Maar dat ‘Utrechtse advocaten & Strengers vinden ze dat een ander dát moeten uitstralen. Reden dat zes strijden tegen de Zuidas’, dat steekt kantoor beter een reactie kan geven. grote Utrechtse advocatenkantoren de kantoren. Zó was het niet be- Bij Van Diepen Van der Kroef is – De Advocaten van Van Riet, doeld. Drie kantoren hebben dan Camiel Beijer – die enkele seconden met naam en toenaam in het filmpje figureert met de uitspraak ‘Utrecht is net als de Dom: uitstijgen boven JOHAN!KOGGINK de rest’ – zelfs absoluut niet blij dat hierover wordt gebeld. Het enorme enthousiasme dat het filmpje uit- straalt, lijkt zo al snel verdampt.

INNOVATIELEIDER Echter niet bij iedereen. Johan Kog- gink, directeur van Van Benthem & Keulen licht de achtergronden van de video graag toe. ‘Tijdens het Jonge Balie-congres in Utrecht – het is dan goede gewoonte dat kantoren zich afzonderlijk presenteren – kwam de vraag op: wat hebben we als Utrecht- se kantoren eigenlijk gemeenschappelijk? We waren er toen snel uit: we moeten Utrecht sámen op de kaart zetten. De aantrekkelijkheid ervan tonen.’ Kogginks marketing mana- ger Murk Vlietstra bedacht vervolgens het ﬁlmpje. Vlietstra benaderde vijf advocatenkantoren in Utrecht die qua schaal en soort dienstverlening (de zakelijke markt) overeenkomen met Van Ben- them & Keulen, en die daarmee tot de grootste van Utrecht behoren. Het ﬁlmpje dat daaruit voortkomt, is een aardig succes. Koggink zegt ‘enorm verrast’ te zijn door het aantal clicks dat de video op internet heeft opgeleverd. Veel mensen weten niet, zegt Koggink, dat de Europese Commissie de afgelopen jaren Utrecht twee keer heeft uitgeroepen © Ronald Brokke © Ronald

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 42 12-01-18 11:54:45 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 43

tot de meest krachtige economische beeld zijn. Dan moet je iets van de 148 advocatenkantoren in 82 landen. regio. ‘Van Europa welteverstaan, stad laten zien, maar ook hoe je als CMS zit al in 42 landen en heeft naast dus vóór Amsterdam. In 2017 kantoor werkt. Ik kan niet spreken de vestiging in Utrecht (39 advocaten, eindigde Utrecht op de tweede plaats, voor de andere vijf Utrechtse kanto- fiscalisten en notarissen) een grotere na Londen. Dat beeld moesten we ren die hebben meegedaan, maar vestiging aan de Zuidas (112 juridi- zien uit te dragen.’ Economisch als je ons kantoor wilt vergelijken sche professionals). krachtig wil in dit verband onder met de Zuidas-kantoren, zie je toch meer zeggen: innovatieleider en het wel verschillen.’ KNIPOOG hoogste percentage hoogopgeleiden Utrecht, zegt Koggink, is de uitda- Dat laatste is voor Willem Hoorne- vergeleken met andere steden en het ger: wij willen terrein veroveren. man, managing partner van CMS, laagste percentage laagopgeleiden. ‘Daarvoor hebben we enkele sterke de reden om zich ‘verre te houden’ Koggink somt de sterke kanten van troeven. Hier kun je snel zelfstandig van de suggestie dat er een strijd zou Utrecht op: ‘Het Utrecht Law College werken, je krijgt een eigen zaak, een zijn losgebrand tussen de Zuidas en is er gevestigd, voor ambitieuze en dossier van a tot z en dan kun je zelf Utrecht. ‘Aan de Zuidas zijn we gro- excellente rechtenstudenten. Grote aan de slag. Er is zeker begeleiding ter, maar juist omdat we ook promi- bedrijven als Nutricia en Bol.com maar er is veel ruimte voor eigen nent in Utrecht zitten, wilden we met zitten er, er is een life science park initiatief. We bieden een goede work de video meedoen. Met een knipoog met veel aandacht voor biotech life-balance – het klinkt obligaat laten zien dat Utrecht gewoon een en health care, er is een bloeiende maar hier is het écht zo. Bij ons mooie stad is.’ gaming industrie.’ kantoor werken twee mensen aan Natuurlijk is er enige concurrentie hun proefschrift. Ik wil maar zeggen: met de Zuidas. ‘Amsterdam heeft een ZUIDAS we maken ruimte voor ontwikkeling, ongelooflijke aantrekkingskracht. Utrecht-promotie is één ding. De ook al gaat dat ten video is ook een recruitment-filmpje. koste van uren die Net als elders hebben de Utrechtse mensen in zaken ‘We willen laten zien dat kantoren vacatures. Van Benthem & kunnen steken.’ Keulen zoekt eind december zeven Internationaal Utrecht een alternatief voor advocaten. Van Diepen Van der Kroef zijn de Utrechtse onder andere de Zuidas vormt’ ook. Bij de andere kantoren die ach- kantoren ook, op ter het filmpje staan, zoeken ze ook hun manier. Zo is mensen: van advocaat-stagiairs tot Bosselaar & Strengers aangesloten Begrijpelijk, het ís ook mooi om er medewerkers, van student-stagiairs bij Multilaw, een internationale te wonen en werken. Maar omdat we tot ondersteunend personeel. associatie van ruim tachtig onaf- er zelf zitten, zetten wij ons niet af De roep van de Zuidas is bij deze hankelijke advocatenkantoren in tegen de Zuidas.’ mensen vaak sterk. Daar zitten kan- honderd landen. Advocaten van Van Voor Hoorneman is het filmpje niet toren van naam, partners van naam, Riet is aangesloten bij Consulegis, meer dan die knipoog. ‘We hebben de uitstraling is internationaal, een wereldwijd netwerk van ruim in Utrecht een vacature voor een daar wordt het grote geld verdiend. veertig advocatenkantoren. Ook de advocaat voor de insolventie- en Utrecht is daarentegen een leuke praktijk van Van Benthem & Keulen ondernemingsrechtpraktijk. Maar studentenstad, maar de provincie wordt internationaler. Het kantoor van het filmpje verwacht ik weinig, begint er ook. Koggink: ‘We willen sloot in 2017 een samenwerkings- dat zal niet het grote verschil maken.’ met de video laten zien dat Utrecht overeenkomst met de advocaten- Een vervolg op de video komt er niet, een aantrekkelijke stad is, een sterke kantoren Mills & Reeve (Verenigd zeggen Koggink en Hoorneman. bedrijvigheid kent én daardoor een Koninkrijk), Graf von Westphalen Koggink: ‘Deze actie was eenmalig, alternatief voor onder andere de (Duitsland) en met Fidal, het grootste er zijn geen verdere plannen voor Zuidas vormt. Er is een schaarste aan advocatenkantoor van Frankrijk. Van samenwerking. Een presentatie voor talent. Je moet bij pas afgestudeerde Benthem & Keulen maakt verder deel studenten van je kantoor op je kan- juristen en jonge advocaten goed in uit van SCG Legal, een netwerk van toor is toch het meest effectief.’

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 43 12-01-18 11:54:45 McKenzie. Be Baker Be global Be local Advocatenblad_2018_01.indd 44

12-01-18 11:54:45 www.werkenbijbaker.nl ADVOCATENB!D JUBILEUM 45

VOOR DE BLOEI DER Be local ADVOCATUUR DOOR!/!KEES!PIJNAPPELS BEELD!/!SJOERD!VAN!DER!HUCHT

Het Advocatenblad bestaat dit jaar een eeuw. Het blad hee" in die honderd jaar een ﬂinke Be global ontwikkeling doorgemaakt in vorm en inhoud. De doelstelling van toen staat nog altijd overeind.

igenlijk had de eerste editie en cassatieadvocaat van het Advocatenblad al een in Den Haag. In zijn E jaar of vijf eerder het levens- inleiding formu- licht moeten zien. De kersverse Ne- leert Van Kuyk de Be Baker derlandsche Advocaten Vereeniging opdracht voor de re- besloot kort na haar oprichting tot de dactie: ‘Het doel van uitgave van het blad, maar kwam zelf dit Advocatenblad met vertraging van de grond. is geen ander dan Al in 1910 namelijk, tijdens een bij te dragen tot het bijeenkomst van de Nederlandsche bestaan eener voor haar taak zoveel vorm en inhoud hebben een enorme Juristen-Vereeniging, ‘kwamen in mogelijk berekende advocatuur.’ Die ontwikkeling doorgemaakt. McKenzie. de pauzen der vergaderingen eenige advocatuur ‘eischt bij haar leden het Maar er zijn ook overeenkomsten. advocaten in het Zuid-Hollandse steeds levendig besef van de plaats, Het blad verschijnt elke maand, Koffiehuis te samen, om voorlopige die zij inneemt in de samenleving’. behalve in juli en augustus. besprekingen te houden over het op- Van Kuyk benadrukt dat het Advoca- En het wil nog steeds bijdragen richten van eene algemeene, over het tenblad geen rechtswetenschappelijk aan een balie die een belangrijke gehele land werkende, advocaten-ver- magazine is. Het is een vakblad, rol speelt in de hedendaagse eeniging’. Zo staat het omschreven maar wel eentje dat over de gren- samen leving. Zo staat het ook in een artikel over de Nederlandse zen van de eigen beroepsgroep in het huidige redactiestatuut. Advocaten Vereeniging. Het duur- kijkt. ‘Vakblad is het Advocatenblad ‘Het Advocatenblad is de titel voor de echter nog tot november 1915 vanzelf: zonder dat ware de naam Nederlandse advocaten. Het schept voordat de feitelijke oprichtings- onjuist. Maar het is dit niet alléén, en orde in de informatie door actuele vergadering plaatsvond, opnieuw in het heeft dus iets te doen ook waar ontwikkelingen op relevantie voor de het Zuid-Hollandsche Koffiehuis. het – mét anderen kringen – dien advocatuur te selecteren en daarover Vrijwel meteen kwam het bestuur tot der advocaten geldt. Dit zal soms het te berichten. Het Advocatenblad wil het inzicht dat het uitgeven van een gebied der wetgeving, soms dat ter in zijn berichtgeving informeren, eigen blad ‘niet alleen wenschelijk, rechtspraak, soms weer een ander opiniëren en inspireren.’ Opdat de maar zelfs noodzakelijk is’, omdat zijn, want het is niet een blad voor advocatuur blijft bloeien. ‘de bloei der vereeniging voortaan rechtsgeleerden, wél voor rechtsge- afhankelijk zal zijn van het populair leerden die advocaat zijn.’ Dit is de eerste aflevering van een serie worden van haar blad’. over honderd jaar Advocatenblad. Op 15 januari van 1918 verscheen het REDACTIESTATUUT Het Advocatenblad viert het jubileum eerste nummer, onder de verant- Het Advocatenblad van nu lijkt nog op 25 september met een eeuwcongres woordelijkheid van hoofdredacteur nauwelijks op het eerste nummer in Bussum waar alle Nederlandse Johannes van Kuyk, rechtshistoricus uit 1918. Het taalgebruik is anders, advocaten welkom zijn. www.werkenbijbaker.nl

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 45 12-01-18 13:33:13 ADVOCATENB!D

#METOO NOOPT TOT ANDERE KANTOOR CULTUUR

#MeToo maakt wereldwijd veel los. Hoe zit dat bij advocaten kantoren?

DOOR!/!MARISKA!JANSEN

e leidinggevende die zijn medewerker met erotische D ondertoon complimenten maakt. Het jaarlijkse wintersportuit- je waarbij vrouwelijke werknemers door collega’s worden lastiggevallen. Voorvallen van seksuele intimidatie en machtsmisbruik waar je vroeger niet veel over hoorde. Maar dankzij de #MeToo-beweging, die begon na berichten op Twitter over het grensoverschrijdende gedrag van de Amerikaanse ﬁlmproducent Harvey Weinstein, komen over de hele wereld incidenten van werkgerela- teerde seksuele intimidatie naar buiten. Het fenomeen doet zich overal voor en dus ook in de advocatuur, zegt advocaat Hian Li Ko (50) van het Rot- terdamse kantoor Ko & Co Advocaten. Die omstandigheden zijn uiteenlopend, en moeilijk eenduidig vast te leggen, want seksuele intimidatie is een breed begrip. ‘Het gaat om verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag. In elk geval zijn het uitingen met een seksuele ondertoon met als doel of gevolg dat de seksuele waardigheid van een persoon wordt aangetast,’ zegt Ko. Om situaties van seksuele intimidatie te voorkomen, adviseert ze kantoren om intern beleid te maken dat zwart-op-wit stelt dat seksuele intimidatie en machtsmisbruik niet worden ge- © Shutterstock © tolereerd. ‘Als duidelijk is welk gedrag niet wordt getolereerd, kun je als werkgever ook makkelijker werknemers die zich misdragen, aanpakken.’

GLIJDENDE SCHAAL Bruggink & Van der Velden uit Utrecht heeft er desal- niettemin voor gekozen geen geschreven protocol op dit gebied vast te leggen, zegt medewerker en arbeids- rechtadvocaat Daniël Maats (35). Een van de redenen is, dat het lastig deﬁnieerbaar is wat nu wel of niet gewenst gedrag is. ‘Seksuele intimidatie in haar meest harde

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 46 12-01-18 11:54:55 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 47 NOOPT TOT ANDERE KANTOOR CULTUUR

vorm is abject en verwijtbaar en ligt van de normale manier van omgang. mogelijk benaderen. De uitkomst is doorgaans duidelijk. Maar seksu- Iedereen moet zich zijn positie reali- vaak dat je in gesprek gaat. Soms geeft ele intimidatie kan ook niet-fysiek seren en daarmee rekening houden.’ iemand iets toe. Een bedrijf moet zich zijn. Het hangt van de persoon af in Stichting De Jonge Balie, belangen- dan afvragen of het een reden is voor hoeverre het als intimiderend wordt behartiger van beginnend advocaten, ontslag. Deze gevoelige zaken komen ervaren. Een andere intonatie of een zegt bekend te zijn met incidenten vaak niet bij de rechter maar worden knipoog kan hetzelfde complimentje in de #Me Too-sfeer. Maar ook daar geschikt. Dan wordt vaak een vergoe- opeens ongewenst maken. En dan is de belangstelling voor het onder- ding betaald.’ is er nog de glijdende schaal tussen werp niet groter geworden sinds de liefde op de werkvloer en ongewenst internationale ophef. Bestuurslid LACHERIG gedrag. Veel relaties beginnen op de Toine van Spanje (29) noemt het aan- In de advocatuur komt seksuele werkvloer. Maar waar de een liefde tal gemelde incidenten klein. ‘In de intimidatie zeker voor, maar dat zijn ziet, ziet de ander ongewenst gedrag.’ advocatuur staan omgangsvormen incidenten, reageert Elodie Carmiggelt Bij Bruggink & Van der Velden is de hoog in het vaandel en moet je je (48), arbeids- en organisatiepsycholoog aandacht voor het onderwerp seksu- correct gedragen,’ zegt hij. en verbonden aan managementad- ele intimidatie er al langer. In 2016 Het grote probleem bij seksuele viesbureau Dialogue in Bussum. In was er de campagne van het minis- intimidatie is dat het lastig is om te de besloten sfeer van haar coachings- terie van Sociale Zaken en Werkge- achterhalen wat precies is voorge- praktijk hoort zij verhalen die verder legenheid tegen seksueel ongewenst vallen. ‘Het is het woord van de een binnen het kantoor niet besproken gedrag op de werkvloer. Een voorlich- tegen de ander,’ zegt arbeidsrechtad- worden. Gebeurt dat wel, dan komen tingsposter waarbij een secretaresse vocaat Inge de Laat. ‘Er zijn zelden deze incidenten doorgaans niet verder wordt bedankt met een tik op haar getuigen bij, vanuit arbeidsrechte- dan het roddelcircuit. ‘Er wordt dan billen, hangt aan de muur. Maats: lijk perspectief is dat moeilijk. Je een beetje lacherig over gedaan, maar ‘Volgens de Arbowet moet je zorgen moet als werkgever een onderzoek het wordt niet echt bespreekbaar ge- voor een inventarisatie van risico’s opstarten en het voorval zo objectief maakt,’ zegt Carmiggelt. en werknemers een veilige werkplek bieden. We hebben twee vertrouwenspersonen aangesteld.’ HIAN!LI!KO HIËRARCHIE Ook het Amsterdamse kantoor Rutgers & Posch is alert op het onderwerp. Net als Bruggink & Van der Velden werken ze met vertrouwenspersonen, waar personeelsleden terechtkunnen voor ondersteuning en advies. Bovendien zijn er gedragsregels opgesteld waarin machtsmisbruik en seksuele intimidatie expliciet worden genoemd. ‘We maken onderling weleens een grapje: pas maar op, dit ga ik melden! Dat geeft aan dat er bewustzijn is. Maar sinds #MeToo zijn we zaken niet anders gaan inrichten. Dat heeft er ook mee te maken dat in ons kantoor alleen partners, medewerkers, seni- or-medewerkers en niet-advocaten werken, geen junioren.’ De hiërarchie is niet zo sterk, zegt Inge de Laat (40),

partner bij Rutgers & Posch. ‘Ik vind Anthonysz © Hannah dat aandacht voor discrete omgangsvormen sowieso onderdeel moet zijn

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 47 12-01-18 11:54:57 48 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

te geven en te zeggen: door deze op- merking voel ik me ongemakkelijk, kun jij je dat voorstellen?’ Het is belangrijk dat er meer aandacht voor dit onderwerp komt op kantoren, vindt Carmiggelt. ‘Machts- misbruik en seksuele intimidatie verdwijnen niet vanzelf. Een kantoorcultuur verander je niet met een vertrouwenspersoon alleen. De hiërarchische setting is het oorza- kelijke gegeven. Het individu moet versterkt worden, maar de structuur en de cultuur van het kantoor ook. Hoe voorkomen we ongewenst gedrag, wat zijn onze waarden en wat betekent dit voor hoe we elkaar aanspreken? Dat zijn vragen die orga- nisatiebreed de aandacht verdienen. Als je niet weet hoe je onderwerpen ELODIE!CARMIGGELT die in de taboesfeer liggen op een neutrale manier bespreekt, is het ook Volgens haar is vaker sprake van van het Rotterdamse kantoor Ko & Co heel lastig om de waarden die je met machtsmisbruik of intimidatie Advocaten. ‘Vooral als de daders een elkaar hebt bepaald, na te leven.’ zonder een seksuele component. hoge functie bekleden binnen een ‘Tijdens coachingsgesprekken horen kantoor. Slachtoffers aarzelen om HYPE we over bullying. Het kleineren of met hun verhaal naar buiten te tre- Advocatenkantoren worden de foeteren.’ den. Ze zijn bang dat ze niet worden komende jaren gedwongen om de Een duidelijke link met seksuele geloofd of dat ze hun baan verliezen hiërarchische cultuur aan te pakken, intimidatie is er wel. ‘Er worden als ze het aanhangig maken.’ denkt Carmiggelt. ‘Er is namelijk een grenzen overschreden, er is sprake nieuwe jonge generatie aan boord. van machtsmisbruik. Door de afhan- BITCHIE Ogenschijnlijk accepteert deze de kelijkheidsrelatie voelt een mede- Hoe kunnen medewerkers die te hiërarchie. Maar dat is slechts voor werker zich niet machtig genoeg om kampen krijgen met seksuele inti- een bepaalde tijd. Daarna kiezen ze grenzen aan te geven. Vooral jonge midatie effectief reageren? Volgens voor zichzelf en vertrekken ze. Dit advocaat-stagiairs onderaan in de Carmiggelt hebben vrouwen in een verloop heeft gevolgen voor kanto- kantoorhiërarchie, zijn daar het situatie waarin dingen geïnsinueerd ren. Bureaus zonder ethische code op slachtoffer van.’ worden de neiging om die op een het gebied van machtsmisbruik en Bij diverse lokale Jonge Balie-ver- te vriendelijke manier af te wijzen. seksuele intimidatie zullen uiteinde- enigingen bestaan constructies om Mannen kunnen dit anders opvat- lijk aan het kortste eind trekken.’ de drempel om te melden lager te ten en zien als een aanmoediging Carmiggelt gelooft niet dat #MeToo maken. Zo naar meer. Wat een hype is die weer overwaait. ‘Het is heeft Jonge werkt dan wél? een issue waar vrouwen over de hele Balie Gelder- ‘Vooral jonge ‘Als bot afkap- wereld mee worstelen. Langzamer- land een eigen advocaat-stagiairs pen ongepast en hand wordt dat meer bespreekbaar vertrouwens- bitchie overkomt, gemaakt. De interne omgangsvor- persoon aan- zijn het slachtoffer’ en respectvol men vergen onderhoud de komende gewezen en afwijzen te vaag is, jaren. Dat is niet vreemd, want alle Jonge Balie Amsterdam een externe blijft er weinig over, zegt Carmiggelt. normen en waarden veranderen in coach. ‘Voor beginnende mensen in ‘Een alternatieve gedragswijze is de loop van de tijd. Nu vinden we het de advocatuur is het soms ﬁjner bij assertieve vragen stellen: wat bedoel toch ook not done om op kantoor te een persoon buiten de organisatie je met dit verzoek om het bij jou thuis gaan roken in het bijzijn van ande- je verhaal te doen dan intern,’ zegt in het weekend door te nemen? Dan ren? Op dezelfde manier zijn straks Toine van Spanje. Die drempel is een moet iemand reageren en kun je het bepaalde seksueel getinte opmerkin- probleem, beaamt ook Hian Li Ko zakelijk oppakken. Of door feedback gen of grapjes een no-go.’

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 48 12-01-18 11:55:01 Sluit je aan als zelfstandig advocaat bij HIJINK Advocaten Werken aan jouw professionele ontwikkeling in een Samen leveren we topprestaties! inspirerende omgeving? Heb jij ervaring & passie voor Als advocaat verbonden aan HIJINK Advocaten ben je vrij je eigen het arbeidsrecht en je beroepsopleiding (vrijwel) af- werktijd in te delen, zonder urennormen. Je kunt werken waar en wanneer je maar wilt. Je werkt zelfstandig maar toch in teamverband. gerond? Maak dan de overstap naar DVAN Advocaten! Onder de gevestigde naam HIJINK bouw je aan, en onderhoud je samen met collega’s het relatienetwerk. Je bent specialist op jouw terrein.

Passen de steekwoorden, ondernemend, communicatief, zelfstandig en BEGINNEND MEDEWERKER positief ingesteld bij je, dan komen we graag met je in gesprek. Omdat de lat hoog ligt, moet je wel kunnen bogen op aantoonbare ervaring ARBEIDSRECHT ROTTERDAM (minimaal 3 jaar) in de advocatuur. Onze klanten verwachten kwaliteit en toewijding, hechten aan persoonlijk contact en aan een prettige manier van samenwerken. In Bij DVAN werk je nauw samen met ervaren en jonge alle gevallen zoekt HIJINK een passende oplossing voor iedere klant of advocaten en pak je zelfstandig zaken op. De sfeer is vraagstuk. informeel en er is een gezonde work-life balance! WAT BIEDT HIJINK ADVOCATEN Door de organisatie van HIJINK Advocaten wordt je ondersteund en gefaciliteerd. Je deelt zaken, je netwerkt of geeft samen voorlichting, deelt kennis en collegialiteit.

MAAK JIJ DE OVERSTAP? Je krijgt de ruimte om je eigen dag in te richten en werken makkelijk te combineren met andere activiteiten of een gezin. Je bent zelf Kijk voor meer informatie op www.dvan.nl of neem verantwoordelijk voor aanwas van klanten en de manier waarop je klanten bijstaat. Mits natuurlijk passend binnen de visie en werkwijze contact op. Onze advocaten adviseren en vertegen- van HIJINK. woordigen nationale en internationale ondernemers. PARTNER WORDEN BIJ HIJINK ADVOCATEN DVAN behoort op het gebied van fusies en overnames Ben je advocaat met een eigen praktijk of wil je een praktijk opbouwen en je aansluiten bij een gevestigd advocatenkantoor? Dan biedt HIJINK al jaren tot de top 10 van kantoren in Nederland. een unieke mogelijkheid.

WIL JE MEER WETEN OVER HIJINK? Neem contact op met Oscar Hijink (026) 442 39 13 of mail je gegevens [email protected] | +31 10 241 30 60 naar [email protected]

VQH Advocaten is een advocatenkantoor met vestigingen in Oud-Beijerland, Bergen op Zoom en Rotterdam. Met een team van gespecialiseerde medewerkers werken wij in de rechtsgebieden letselschade, familierecht, incasso, ondernemingsrecht en contractenrecht. Wij adviseren en begeleiden onze cliënten en waar nodig procederen we ook voor hen. Wij richten ons daarbij op ondernemers, non-prof t instellingen en particulieren.

Wegens groei in onze letselschadepraktijk zijn wij op zoek Tevens zoeken wij voor onze ondernemingsrecht- naar een: contractenrecht praktijk een: Letselschade advocaat Junior advocaat-medewerker

Functie eisen: Functie eisen: • een afgeronde beroepsopleiding voor de advocatuur. • een afgeronde beroepsopleiding voor de advocatuur. • circa drie tot vijf jaar werkervaring binnen de • af niteit met het MKB advocatuur, met als specialisatie de behandeling van letselschadezaken. • eventueel de Grotius opleiding Personenschade en lidmaatschap van de LSA. Als persoon ben je ambitieus, bezit je een goede werkethiek en heb je je hart liggen binnen de advocatuur.

Interesse gewekt? Dan ontvangeniii wij graag je motivatiebrief en je CV per email, [email protected], voor meer informatie zie www.vqh.nl

Advocatenblad_2018_01.indd 49 12-01-18 11:55:01 50 ACTUEEL ADVOCATENB!D

GEZIEN

TOEKOMST VAN PRIVAATRECHT Voldoet het huidige civiele recht aan nieuwe ontwikkelingen als robots en smart contracts?

oe is een streaming- projecten van de elf jonge meesters overeenkomst te en zijn onder redactie van hun DELICT IN BEELD H kwaliﬁceren? Kan het begeleiders verzameld. Ondanks dat burgerlijk procesrecht na KEI nog de auteurs geen gevestigde namen Hij kwam veertig jaar lang verder gedigitaliseerd worden? zijn, biedt Nieuwe technologieën, regelmatig in aanraking met Hoe dronebestendig is het nieuw privaatrecht? een interessant moord en doodslag; Joop aansprakelijkheidsrecht? Dat zijn overzicht van te verwachten wijzi- van Riessen zag door zijn vragen die aan de orde komen gingen aan het Burgerlijk Wetboek, werk bij de Amsterdamse in Nieuwe technologieën, nieuw Wetboek van Burgerlijke Rechtsvor- politie menig plaats delict en privaatrecht? (2017, Boom juridisch). dering, de Auteurswet en Europese verdiepte zich in de foto’s van Elf alumni van de Erasmus regels. Het boek is ook nuttig voor politiefotografen. Het levert Universiteit Rotterdam kozen een wie bijvoorbeeld adviseert over indrukwekkende verhalen op. technologische vernieuwing (denk bestuurdersaansprakelijkheid voor ook aan smart contracts en pre- cyberrisico’s, datalekken en ransom- Zijn boek Plaats delict (2017, Uitge- implantatie genetische diagnostiek) ware, beslag leggen op bedrijfsdata verij De Kring) biedt een scala aan en bekeken in hoeverre het en de aansprakelijkheid van online vertellingen uit zijn rubriek ‘Plaats privaatrecht aanpassing behoeft. deelplatforms. Delict’, dat hij jarenlang schreef voor Waar nodig, doen ze suggesties. het tijdschrift Koud bloed. Koppen De bijdragen vormden de afstudeer- Nathalie Gloudemans-Voogd als ‘De Japanse koffermoord’, ‘Barre- tje Hilton’ en ‘Verdachte met smok- kelbroek’ maken direct nieuwsgierig, al wekt de aanblik van een bebloed hoofd op een verweerde houten trap GALGENHUMOR of een romp in een koffer de nodige huivering. Toch zijn de haast luchti- Peter Stokking, counsel bij Hogan Lovells, ge toon en vlotte pen reden genoeg bespot de Zuidas-cultuur met zijn bij vlagen om te blijven lezen. geniale, getekende grappen ‘uit de loopgraven Gedecideerd leidt Van Riessen de van de banking and ﬁnance praktijk’. lezer van liquidaties en witte pakken naar verslaafde prostituees en roof- Een gesprek op de gangen over een Chocolade Manufactorij). Ooit te- moorden. De ene keer verhalend en partner die een ski-ongeluk heeft kende Hogan Lovells-counsel Peter meer op de vlakte, de andere keer vol gehad: ‘Hij is met een zware hersen- Stokking de strip voor de kantoor- passie of met een vleugje kritiek. Het beschadiging uit zijn coma geko- nieuwsbrief. Nu brengt hij naast boek biedt daarmee een persoonlijke men. Hij heeft nu de geest van een zijn werk op de Zuidas in eigen inkijk in de wereld van de recherche 55-jarige banking partner.’ Of een beheer een tweede stripalbum uit en de misdaad. Ook uitleg over de andere partner die boos binnen- vol advocatenhumor. Niet elke grap werkwijze van de rechercheurs ont- loopt bij een medewerker: ‘Waarom is even briljant, maar het boek bevat breekt niet. De eenvoudige ondertitel zit er een dakloze jouw verplichte genoeg pareltjes die hardop doen van het boek – ‘De verhalen achter money laundering cursus te doen?’ lachen. Prima geschikt als cadeau de foto’s’ – doet geen recht aan het Het zijn grappen uit deel twee van bij een beëdiging of benoeming. fascinerende werk van Van Riessen. de stripserie Is dit nou ECHT nodig: De horizontale invlieger (2017, Kleijn Nathalie Gloudemans-Voogd Sylvia Kuijsten

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 50 12-01-18 11:55:05 ADVOCATENB!D ACTUEEL 51

COLUMN DOOR!/!TRUDEKE!SILLEVIS!SMITT Mr. X mag cliënt en wederpartij bedienen

Stel je voor dat je vrouw bij een auto-ongeluk omkomt. Drie van je kinderen raken ernstig gewond. In al je ellende moet je in de slag met Delta Lloyd over de schade. De zaak BEURSVENNOOT- sleept jarenlang. Gelukkig heb je een letselschadeadvocaat. SCHAPPEN Iemand die helemaal aan jouw kant staat. Toch? VAN A TOT Z a acht jaar krijg je het de verzekeraar gevraagd, en die gevoel dat je advocaat niet vond óók dat er geen tegenstrijdi- Van de taken van de RvC en de N hard genoeg voor je loopt. ge belangen waren. Dus, aldus de positie van aandeelhouders tot een Mr. X heeft wel erg veel begrip voor tuchtrechter, stond het mr. X vrij overzicht van biedingsregels en het standpunt van de verzekeraar. naast Delta Lloyd voor haar oude beschermingsmaatregelen; de maar Wat heeft ze met die lui? cliënt te blijven optreden. Mr. X liefst ruim duizend pagina’s tellende Stel nu even dat jij de advocaat bent had wellicht beter meteen aan de pil van ondernemingsrecht advocaat die optreedt voor het ongelukkige cliënt kunnen vertellen dat zij voor Christiaan de Brauw, partner bij gezin. Als de zaak tussentijds een Delta Lloyd was gaan werken, maar Allen & Overy in Amsterdam, poos stilligt, vraagt Delta Lloyd je klachtwaardig: nee. is boek 143 in de Serie vanwege het Van der Heijden Instituut. om een advies. Andere afdeling, Verplaats je nu weer even in de cli- ander onderwerp. Een aantrekke- ent. Acht jaar was mr. X jouw bond- Overnames van beursvennoot schappen lijke cliënt natuurlijk, die jou in de genoot, maar gaandeweg werd ze (2017, Van der Heijden Instituut) maakt toekomst nog heel wat zaken kan in andere kwesties de bondgenoot daarmee deel uit van een reeks mono- opleveren. Maar ja, die zaak tégen van jouw grote, machtige tegenpar- grafieën, proefschriften en congres- Delta Lloyd… tij. Kreeg ze natuurlijk een ander bundels over de werking van regelgeving Je bespreekt de kwestie met de ver- gevoel bij die organisatie, en een in de praktijk op het gebied van het zekeraar. Geen probleem, vinden belang om de verhoudingen aan die rechtspersonen- en vennootschapsrecht, zij. Hoe de cliënt die je al zeven jaar kant goed te houden. Jij, de eerste fiscaal recht inzake ondernemingen en bijstaat erover denkt – dat vraag je cliënt, wist nergens van, laat staan het effectenrecht. hem maar niet. dat jou iets is gevraagd. Je advocaat In het boek beschrijft De Brauw de Maar als die cliënt een jaar later en je wederpartij hebben onderling invloed van biedingsregels in de Wet op twijfelt aan je partijdigheid en jou uitgemaakt dat het wel kon. het financieel toezicht, het Bob-geregu- vraagt naar je betrokkenheid bij Dat valt misschien niet direct onder leerde biedingsproces onder toezicht van Delta Lloyd, vertel je dat je hen af en een onderdeeltje van een of andere de AFM en verschillende contractuele toe adviseert. Je legt de zaak van de gedragsregel, maar is het nog in lijn regelingen. Hij sluit af met de praktische familie neer, vanwege onenigheid met de kernwaarde partijdigheid? aspecten die spelen bij deze onderwer- over de aanpak en ‘het feit dat de En met die van de onafhankelijk- pen, waarbij ook de nodige knelpunten indruk van belangenverstrengeling heid? Als je al dacht dat advocaten en voorstellen tot verbetering aan bod ko- kan ontstaan’. En sorry dat ik het u vooral uit zijn op eigenbelang, men. De duidelijke opbouw en volledig- niet eerder heb verteld. dreigt deze uitspraak je vooroor- heid, waarbij oog is voor de wetenschap Het wordt een tuchtzaak, natuur- deel te bevestigen. én de praktijk, maken zijn werk tot must lijk. De oud-cliënt beroept zich op have voor degenen die met deze materie gedragsregel 7 lid 1: tegenstrijdige Op de website Advocatenblad. nl te maken hebben. U moet alleen wel be- belangen. Maar dat ziet de Amster- verschijnt elke woensdag een schikken over een stevige boekenplank. damse tuchtrechter niet zo: andere nieuwe tuchtrechtcolumn van afdeling, andere onderwerpen. Trudeke Sillevis Smitt. Sylvia Kuijsten Bovendien had mr. X het nog aan

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 51 12-01-18 11:55:06 Advocatenblad_2018_01.indd 52 12-01-18 11:55:07 tien180030_Adv_Advocatenblad_A4.indd 1 10-01-18 17:11 ADVOCATENB!D JURIDISCHE ANALYSE 53

OPVOLGEND WERKGEVERSCHAP: WOND NOG NIET GEHECHT

DOOR!/!BIANCA!HAMPSINK!&!LEONIE!DORRESTEIN

Met de invoering van de Wet werk en zekerheid (Wwz) in 2015 is sneller dan voorheen sprake van opvolgend werkgeverschap, terwijl de wetgever hee$ nagelaten in speciﬁek overgangsrecht te voorzien. Dit hee$ tot diverse rechtszaken geleid. De Hoge Raad hee$ eind vorig jaar een einde gemaakt aan de onduidelijkheid.

pvolgend werkgeverschap werkgevers de ketenregeling geldt, reikwijdte van het opvolgend werkge- heeft tot gevolg dat werkne- mits die werkgevers ten aanzien van verschap weer aanzienlijk ingeperkt O mers hun anciënniteit be- de te verrichten werkzaamheden als en een nadere invulling gegeven aan houden bij een andere werkgever en elkaars opvolgers moeten worden de vereisten van het tweede lid van speelt onder meer een rol bij uitzend- beschouwd. Hierbij kan gedacht artikel 7:668a BW. In dit arrest werd constructies, concessiewissels en worden aan bedrijfsovernames, maar namelijk het ‘zodanige banden’-crite- (doorstart na) faillissementen. Niet de betreffende werkgevers kunnen rium geïntroduceerd. alleen is de ketenregeling van toepas- bijvoorbeeld ook verschillende een- Naast het reeds bestaande vereis- sing bij de opvolgend werkgever, ook heden zijn die tot eenzelfde, grotere te dat 1) de nieuwe overeenkomst betekent behoud van anciënniteit organisatie behoren.1 wezenlijk dezelfde vaardigheden voor de ‘opvolgend werkgever’ beta- Gelet op de belangen van (en verre- en verantwoordelijkheden dient ling van (hogere) transitievergoedin- gaande gevolgen voor) zowel werkge- te betreffen als de vorige overeen- gen en het in acht nemen van langere vers als werknemers is met regelmaat komst, heeft de Hoge Raad hier in opzegtermijnen. De nieuwe werkge- geprocedeerd over de vraag of al 2012 aan toegevoegd dat pas van ver wenst dan ook bij voorkeur niet dan niet sprake is van opvolgend opvolgend werkgeverschap sprake onder deze regeling te vallen, reden werkgeverschap. De wet noch de is als daarnaast 2) tussen de nieuwe waarom duidelijkheid over welk recht parlementaire geschiedenis heeft werkgever en de vorige werkgever van toepassing is bij werkgeverswis- immers een limitatieve opsomming zodanige banden bestaan dat het door selingen van essentieel belang is. gegeven. Zo was lange tijd onduide- de oude werkgever op grond van zijn lijk of sprake kon zijn van opvolgend ervaringen met de werknemer verkre- OPVOLGEND werkgeverschap bij een doorstart gen inzicht in diens hoedanigheden WERKGEVERSCHAP na een rechtsgeldige opzegging en geschiktheid in redelijkheid ook VOOR DE WWZ door de curator bij faillissement. In moet worden toegerekend aan de In de wet is de regeling betreffende zijn arrest van 14 juli 2006 (Boeken- nieuwe werkgever. opvolgend werkgeverschap ten aan- voordeel/Isik)2 heeft de Hoge Raad Direct gevolg van dit extra criterium zien van de ketenregeling neergelegd overwogen dat faillissement niet was dat vaker niet dan wel sprake in artikel 7:668a lid 2 BW (Burgerlijk aan opvolgend werkgeverschap in de was van opvolgend werkgeverschap, Wetboek). Waar het eerste lid van dit weg staat. Hoewel het erop leek dat hetgeen juist indruiste tegen het artikel regels vaststelt bij arbeids- het toepassingsbereik van opvol- doel van de bepaling: de rechts- overeenkomsten die tussen dezelfde gend werkgeverschap hiermee was bescherming van de werknemer. partijen zijn aangegaan, bepaalt lid verruimd, heeft de Hoge Raad een Met de invoering van de Wwz heeft 2 dat ook bij opvolgende arbeids- aantal jaar later in zijn arrest van 11 de wetgever dit laatste getracht te overeenkomsten met verschillende mei 2012 (Wolters/Van Tuinen)3 de ondervangen.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 53 12-01-18 11:55:07 54 JURIDISCHE ANALYSE ADVOCATENB!D

OPVOLGEND 2015 bijvoorbeeld een doorstart of onderneming die de activa van Con- WERKGEVERSCHAP concessiewissel heeft plaatsgevon- star heeft overgenomen en een deel SINDS DE WWZ den. Destijds gold voor voortzet- van de activiteiten van Constar heeft Het ‘zodanige banden’-criterium is ting van een dienstverband bij een voortgezet. Wegens tegenvallende met de inwerkingtreding van de Wwz andere werkgever nog het strengere financiële resultaten zijn de (voor be- komen te vervallen. Ingevolge het ge- ‘zodanige banden’-criterium, maar paalde tijd) arbeidsovereenkomsten wijzigde artikel 7:668a lid 2 BW kan nu dus niet meer. Er is uitsluitend van de werknemers – na invoering sprake zijn van opvolgend werkgever- een overgangsbepaling geschreven van de Wwz – niet verlengd. De werk- schap ‘ongeacht of inzicht bestaat in voor artikel 7:668a lid 1 BW.7 Een nemers stelden zich in de procedure de hoedanigheden en geschiktheid overgangsbepaling specifiek voor het op het standpunt dat sprake is van van de werknemer’. Een band tussen opvolgend werkgeverschap dat in het opvolgend werkgeverschap en dat zij de oude en nieuwe werkgever is niet tweede lid is geregeld, lijkt daarbij aldus werkzaam waren op grond van langer meer vereist. Wel is vereist volledig over het hoofd te zijn gezien. een arbeidsovereenkomst voor onbe- dat de aanleiding voor het overgaan In de (Wwz-)praktijk is het ontbreken paalde tijd. Ook meenden zij, onder naar de nieuwe werkgever is gelegen van overgangsrechtelijke bepalingen andere, aanspraak te kunnen maken bij één van de werkgevers, bijvoor- bij opvolgend werkgeverschap de af- op de transitievergoeding. beeld bij een uitzendkracht die in gelopen twee jaar diverse keren punt Het hof overwoog dat aan de hand dienst treedt bij de inlener of als van discussie gebleken: dienen voor van het tot 1 juli 2015 geldende recht een concessie wordt verleend aan de opvolgend werkgeverschap relevante diende te worden beoordeeld of nieuwe werkgever. Er is geen sprake gebeurtenissen die zich (geruime ten tijde van de gestelde opvolging van opvolgend werkgeverschap als de tijd) voor de Wwz hebben voorge- sprake was van opvolgend werkge- werknemer op eigen initiatief dezelf- daan, aan de hand van het oude recht verschap en oordeelde daarom aan de arbeid bij een nieuwe werkgever (het ‘zodanige banden’-criterium) de hand van het ‘zodanige ban- gaat verrichten.4 beoordeeld te worden of op basis den’-criterium dat geen sprake was Met de Wwz is ook de transitie- van het huidige recht en daarmee van opvolgend werkgeverschap. Het vergoeding geïntroduceerd. Uit- op grond van het minder strenge gevolg hiervan was dat de werkne- gangspunt is dat de werkgever bij criterium? mers in kwestie geen arbeidsover- beëindiging van het dienstverband Uitgangspunt is dat wetgeving eenkomst hadden noch recht op een een transitievergoeding is verschul- onmiddellijke werking heeft, tenzij transitievergoeding.9 Het Gerechts- digd als de arbeidsovereenkomst sprake is van overgangsrecht.8 Het hof herhaalde deze overweging in twee jaar of langer heeft geduurd en gebrek aan overgangsrecht bij op- haar arrest van 8 maart 2017.10 Indien het initiatief tot beëindiging bij de volgend werkgeverschap had echter het hof deze casus naar huidig recht werkgever ligt.5 Opvolgend werkge- verstrekkende (en onwenselijke) had beoordeeld, was er vermoedelijk verschap speelt hierbij eveneens een gevolgen voor zowel werkgevers als wel sprake geweest van opvolgend belangrijke rol, nu de opbouw van werknemers, reden waarom hierover werkgeverschap en hadden de werk- de transitievergoeding doorloopt bij in de afgelopen twee jaar al diverse nemers hun anciënniteit behouden. de nieuwe werkgever.6 Bij opvolgend procedures zijn gevoerd. Totdat de Het Gerechtshof Den Bosch volgde werkgevers wordt in artikel 7:673 lid Hoge Raad in november 2017 arrest deze lijn van het Gerechtshof Arn- 4 BW hetzelfde criterium gehanteerd wees, waren er twee lijnen in de hem-Leeuwarden en oordeelde dat de als bij het gewijzigde artikel 7:668a rechtspraak te bespeuren. vraag of de doorstarter als opvolgend lid 2 BW. Ook bij de opbouw van de werkgever diende te worden gekwa- transitievergoeding is het dus niet TWEE LIJNEN IN DE lificeerd in een dergelijke situatie van belang of inzicht bestaat in de RECHTSPRAAK? beantwoord diende te worden naar hoedanigheid en geschiktheid van Het Gerechtshof Arnhem-Leeu- het tot 1 juli 2015 geldende recht.11 de werknemer. De arbeidsduur bij de warden heeft zich op 14 juni 2016 Het Gerechtshof Amsterdam leek vorige werkgever wordt in geval van als eerste hof gebogen over het echter een andere weg in te slaan. In opvolgend werkgeverschap meegeno- overgangsrecht bij werkgeverswis- zijn arrest van 25 juli 2017 oordeelde men bij de berekening van de hoogte selingen. Kort gezegd ging het in dit Gerechtshof expliciet dat speci- van de transitievergoeding. deze zaak om het volgende. Constar fiek overgangsrecht ontbreekt ten Hoewel dit natuurlijk positief is International (Plastics) B.V. is in 2014 aanzien van de berekening van de voor de (rechtsbescherming van failliet verklaard. De curator heeft transitievergoeding bij opvolgend de) werknemers, heeft de wetgever toen de arbeidsovereenkomsten met werkgeverschap en concludeerde dat – al dan niet bewust – nagelaten de werknemers opgezegd. Een aantal artikel 7:673 lid 4 BW met onmiddel- een (overgangs)regeling te treffen werknemers is vervolgens – voor be- lijke ingang in werking is getreden.12 voor die gevallen waarbij vóór 1 juli paalde tijd – in dienst getreden bij de Het Gerechtshof bepaalde daarbij

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 54 12-01-18 11:55:07 ADVOCATENB!D JURIDISCHE ANALYSE 55

weliswaar niet uitdrukkelijk of de den, dient te worden beoordeeld naar het toepasselijk recht wordt be- kwalificatievraag van opvolgend de maatstaf van het arrest-Wolters/ paald door het moment waarop het werkgeverschap moet worden beant- Van Tuinen en dus naar het des- rechtsgevolg intreedt. Bij opvolgende woord aan de hand van het nieuwe tijds geldende recht. Dit geldt zowel werkgeverschap is volgens de Hoge recht, maar lijkt daar wel van te zijn bij werkgeverswisselingen voor de Raad de peildatum aldus gelijk aan uitgegaan. toepassing van de ketenregeling de datum van de overgang en niet de Formeelrechtelijk achten wij deze als bij werkgeverwisselingen in het datum waarop een arbeidsovereen- zienswijze van het Gerechtshof Am- kader van de regeling van de transi- komst eindigt, wordt opgezegd, is sterdam de juiste; nu geen specifiek tievergoeding. De Hoge Raad acht aangezegd, et cetera.15 overgangsrecht bestaat ten aanzien het onwenselijk om uiteenlopend van opvolgend werkgeverschap zijn overgangsrecht bij de verschillende CONCLUSIE de toepasselijke bepalingen en daar- regelingen toe te passen nu dit de De Hoge Raad heeft hiermee een ein- mee het nieuwe criterium voor opvol- rechtszekerheid niet ten goede komt. de gemaakt aan de bestaande rechts- gend werkgeverschap onmiddellijk De Hoge Raad onderbouwt zijn onzekerheid omtrent opvolgend en onverkort in werking getreden. oordeel door te overwegen dat het op werkgeverschap. Werkgeverswisse- Dit betekent dat alle voor opvolgend 1 juli 2015 geldende recht weliswaar lingen die voor 1 juli 2015 hebben werkgeverschap relevante gebeurte- onmiddellijke werking heeft, echter plaatsgevonden, dienen naar oud nissen – ook indien die voor de Wwz – onder verwijzing naar de parlemen- recht te worden beoordeeld, zowel bij hebben plaatsgevonden – op basis taire geschiedenis bij de invoering de ketenregeling als bij de transi- van het huidige recht beoordeeld van het Nieuw BW – oordeelt de Hoge tievergoeding. De Hoge Raad heeft moeten worden. Een dergelijke toe- Raad dat opvolgend werkgeverschap hiermee weliswaar het bloeden van passing leidt echter wel tot bijzonder een juridisch gekwalificeerd feit is: de (werkgeverswissel)wond weten te onwenselijke situaties en bovendien ‘In een rechtsregel plegen vereisten stelpen, maar dit laat onverlet dat het rechtsonzekerheid. Situaties die des- te worden gesteld voor het intreden aan de wetgever is om deze ‘wond’ tijds niet als opvolgend werkgever- van een bepaald rechtsgevolg. Zo’n dicht te hechten. schap werden aangemerkt op grond vereiste kan inhouden een zeker juri- 14 van het ‘zodanige banden’-criterium disch gekwalificeerd feit.’ Op basis Bianca Hampsink en Leonie Dorrestein kunnen jaren na dato alsnog als van het voorgaande heeft de Hoge zijn arbeidsrechtadvocaten, werkzaam opvolgend werkgeverschap gekwali- Raad bepaald dat de peildatum voor bij Cleerdin & Hamer in Amsterdam. ficeerd worden. Dit maakt enerzijds de beoordeling van de vraag naar dat werkgevers ineens met claims van oud-werknemers geconfronteerd kunnen worden en anderzijds dat werknemers plotseling aanspraak kunnen maken op oude rechten (en NOTEN daardoor bij het UWV uitkeringsperi- 1 Kamerstukken II, 1996/1997, 25 263, nr. 3, p. 26. kelen kunnen krijgen). 2 HR 14 juli 2006, JAR 2006/190 (Boekenvoordeel BV/Isik). 3 HR 11 mei 2012, JAR 2012/150 (Wolters/Van Tuinen). HET CONSTAR-ARREST 4 Kamerstukken II 2013/14, 33 818, 8, p. 15. De Hoge Raad heeft met zijn arrest 5 Ingevolge de parlementaire geschiedenis wordt de opzegging van de arbeidsovereenkomst geacht te zijn gedaan op initiatief van de werknemer van 17 november 2017 een welkom in een situatie waarin een werknemer de concessie volgt maar zelf niet de einde gemaakt aan de rechtsonzeker- arbeidsovereenkomst opzegt. De oude werkgever is dan geen transitievergoeding heid die is ontstaan door het gebrek verschuldigd, ook al heeft hij feitelijk wel de arbeidsovereenkomst opgezegd 13 (Kamerstukken I 2013/14, 33 818, C, p. 3-4). aan specifiek overgangsrecht. De 6 Indien bij een overgang naar de opvolgende werkgever al een transitievergoeding Hoge Raad heeft uitdrukkelijk geen is betaald, dan kan deze, op grond van artikel 7:673, vijfde lid, BW in mindering afbreuk willen doen aan de keuze gebracht worden op een eventueel op enig moment door de opvolgend werkgever te betalen transitievergoeding (Kamerstukken I 2013/14, 33 818, C, p. 10-15). van de wetgever om met het zodanige 7 Kamerstukken II 2013/2014, 33 818 nr. 3, p. 128-129. bandencriterium te breken en zich 8 Artikel 68a Overgangswet Nieuw BW (jo. artikel 4 Wet algemene bepalingen). uitsluitend toegelegd op de vraag op 9 Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 14 juni 2016, ECLI:NL:GHARL:4977. welke wijze de overgangsgevallen 10 Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 8 maart 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:1984. 11 Gerechtshof Den Bosch, 2 maart 2017, ECLI:NL:GHSHE:2017:857, Gerechtshof moeten worden beantwoord. Den Bosch, 24 augustus 2017, ECLI:NL:GHSHE:2017:3681. De Hoge Raad oordeelt dat de vraag 12 Gerechtshof Amsterdam, 25 juli 2017, ECLI:NL:GHAMS:2017:3064. óf sprake is van opvolgend werkge- 13 HR 17 november 2017, ECLI:NL:HR:2017:2905. 14 HR 17 november 2017, ECLI:NL:HR:2017:195. R.o. 3.8.2; artikel 68a verschap bij een werkgeverswisseling Overgangsrecht Nieuw BW en Parl. Gesch. Overgangsrecht (Inv. 3,5 en 6, p. 15). die voor 1 juli 2015 heeft plaatsgevon- 15 R.o. 3.8.2 en 3.8.3 van HR 17 november 2017, ECLI:NL:HR:2017:195.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 55 12-01-18 11:55:07 56 JURIDISCHE OPINIE ADVOCATENB!D

Gefnancierde rechtsbijstand Geld erbij is niet dé oplossing

DOOR!/!CHRIS!VAN!DAM

Het debat over de gefnancierde rechtsbijstand is nog niet beslecht. Eind januari wijdt de Tweede Kamer er opnieuw een hoorzitting aan. Volgens CDA-Kamerlid Chris van Dam is méér geld voor rechtsbijstand niet de oplossing.

ver één ding kunnen we rechtsbijstand’. Maar er liggen meer tionerend stelsel. Of beter nog, we het eens zijn: het gaat rapporten met eenzelfde strekking, willen dat burgers goede toegang tot O niet goed met grote delen waaronder de rapporten van de het recht hebben. Die toegang is niet van de Nederlandse advocatuur. En commissie-Wolfsen en -Barkhuysen. alleen afhankelijk van beschikbare, dan heb ik het niet over de grote(re) Het is duidelijk dat er wat moet ge- kwalitatief hoogwaardige advoca- commerciële kantoren, maar over beuren. Maar wat? tuur, maar ook van acceptabele grif- een aanzienlijk deel van de kleinere Meer geld erbij? Dat is niet alleen ﬁerechten, benaderbare juridische en middelgrote kantoren. Bloeiende de breedgedragen gedachte binnen loketten en van vooruitziende bur- praktijken zijn de afgelopen jaren de advocatuur (zie Advocatenblad gers die snappen dat zij zich moeten verschraald tot kantoortjes van één- 2017|9), ook de commissie-Van der verzekeren voor rechtsbijstand. pitters of hooguit enkele advocaten. Meer suggereert deze oplossing. Dit wordt allemaal uitvoerig beschre- De commissie berekent dat er 127 KOPGROEP ven en besproken in het rapport van miljoen euro bij moet om het stelsel In Nederland geven wij – in vergelij- de commissie-Van der Meer ‘Andere van gesubsidieerde rechtsbijstand king met andere Europese landen tijden, evaluatie puntentoekenning weer up-to-date te krijgen. En let wel: – relatief veel geld uit aan rechts- in het stelsel van gesubsidieerde we willen allemaal een goed func- bijstand (bron: EU Justice Score-

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 56 12-01-18 11:55:07 ADVOCATENB!D JURIDISCHE OPINIE 57

board, 2016). Op de J&V-begroting MEER GELD als je een vonnis inlevert. Daarmee van 2018 staat een bedrag van zo’n Geld erbij dus. Een voor de hand is het huidige vergoedingensysteem 420 miljoen euro gereserveerd voor liggende reflex. Maar niet de reflex ongewild een aanjager van het toer- toevoegingen rechtsbijstand, los die in het regeerakkoord terug te nooimodel. van de apparaatskosten van de Raad lezen is. Hoewel het rapport van voor Rechtsbijstand en de Juridische de commissie-Van der Meer en het PARALEGALS Loketten. Daarmee bevinden wij ons regeerakkoord elkaar net twee weken Een ander punt is de persoonlijke in een Europese kopgroep, hoewel misliepen, wisten de formerende uitvoering. Artikel 1 onder j van de er tussen landen verschillen zijn in partijen dat ‘geld erbij’ een waar- Inschrijvingsvoorwaarden advoca- bijvoorbeeld rechtsgebieden die in- schijnlijke richting zou zijn die in het tuur 2016 bepaalt: ‘de advocaat dient of uitgesloten zijn. rapport genoemd zou worden. Boeit de zaken waarin hij is toegevoegd Ons huidige systeem van gesubsidi- het de regeringspartijen dan niet, persoonlijk te behandelen dan wel de eerde rechtsbijstand is verouderd. halen ze hun schouders op? aan hem toebedeelde piketdiensten Ook de wijze waarop punten wor- Voor het CDA geldt dat we gewoon- persoonlijk te verrichten’. Deze regel den toegekend, is verouderd. Van weg niet geloven in meer geld erbij verbiedt dat meerdere advocaten aan der Meer levert degelijk werk door als dé oplossing van het probleem. één zaak kunnen werken, maar het dit uitgebreid te beschrijven en te Natuurlijk, er is alle aanleiding om beperkt ook de inzet van (goedko- analyseren. Het huidige systeem de puntentoekenning opnieuw tegen pere) paralegals. Deze regel remt de is gebaseerd op de adviezen van de het licht te houden. Van der Meer mogelijkheden van de advocatuur commissie-Maan uit 1997, uitgewerkt doet talrijke en waardevolle adviezen zelf om op kostenefficiënte wijze een in het Besluit vergoedingen rechtsbij- om de weerspiegeling van de reële zaak aan te pakken. En het draagt bij stand 2000. Sindsdien is het systeem werkzaamheden te actualiseren in aan het smoren van prima adviezen van puntentoedeling niet wezenlijk een adequaat systeem van punten- en initiatieven, zoals het in 2012 veranderd terwijl de juridische we- toekenning. Maar in het rapport-Van opgestelde advies van de commis- reld wel fors veranderd is. der Meer worden daarnaast zoveel sie-Innovatie Strafrechtadvocatuur Het werk dat een advocaat aan een andere knoppen benoemd waar aan (commissie-Wladimiroff) die onder zaak moet besteden, is zwaarder gedraaid kan worden. Dat zijn voor andere de figuur van de assistent-ad- een belangrijk vocaat voorstelde. deel ook per- Maar ook de minimaal geleverde ‘Ook de minimaal geleverde verse prikkels kwaliteit en het maximumaantal kwaliteit en het maximum die aangepakt rechtsgebieden waarop een advo- moeten wor- caat inzetbaar kan zijn, moeten we aantal rechtsgebieden waarop den. Ik noem onder de loep nemen. Van der Meer een advocaat inzetbaar kan zijn er een aantal. constateert in zijn rapport ten aan- Een belang- zien van personen- en familierecht moeten we onder de loep nemen’ rijke perverse dat ‘een substantieel deel van de prikkel in het rechtsbijstandverleners in het perso- geworden, want regelgeving is com- huidige systeem – ook al geconsta- nen- en familierecht ondermaats zou plexer geworden. Denk alleen maar teerd door de commissie-Wolfsen en presteren’. Ik begrijp heel goed dat aan alle Europese regelgeving. Maar -Barkhuysen – is dat de huidige pun- bij een verdunning van het werkaan- ook de cliënten zijn ‘gecompliceer- tentoekenning gebaseerd is op de bod de ondernemende advocaat ook der’ geworden: er is meer sprake van tijdsbesteding door advocaten. Van werkzaamheden gaat verrichten op multiproblematiek. Burgers vinden der Meer: ‘Een minnelijke regeling andere rechtsgebieden, maar het is het moeilijker in het juridische tot stand brengen, kost een advocaat niet iedereen gegeven een multita- doolhof hun weg te vinden en de doorgaans minder tijd dan het uit- lent te zijn. En experimenteren op advocaat moet zijn cliënt meer bij de procederen van een geschil. Advo- dit vlak zou niet op kosten van de ge- hand nemen. Dat leidt ertoe dat de caten worden niet gestimuleerd om subsidieerde rechtsbijstand moeten puntentoekenning van twintig jaar een zaak door tussenkomst van de plaatsvinden. geleden geen reële reflectie is van het rechter op te lossen.’ Je krijgt je geld Een ander punt dat ik wil aanstip- werk dat verricht moet worden. pas van de Raad voor Rechtsbijstand pen is de solidariteit binnen de

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 57 12-01-18 11:55:07 58 JURIDISCHE OPINIE ADVOCATENB!D

Hoorzi'ing in Tweede Kamer De Vaste Kamercommissie van Justitie & Veiligheid houdt 25 januari een zogeheten rondetafelgesprek over de geﬁnancierde rechtsbijstand. Het initiatief hiervoor komt van de linkse fracties SP, GroenLinks en PvdA. De hoorzi!ing is een reactie op het rapport van de commissie-Van der Meer. Die concludeerde dat de puntentoekenning in toevoegingszaken niet meer van deze tijd is. Volgens Van der Meer moet de overheid jaarlijks 127 miljoen euro extra ui!rekken. De verzamelde oppositiepartijen SP, GroenLinks en PvdA plei!en eind november via een gezamenlijke motie voor een hogere beloning voor advocaten in toevoegingszaken, maar de motie behaalde geen meerderheid. Ook verantwoordelijk minister Dekker van Rechtsbescherming houdt de portemonnee gesloten. Hij wil in breed overleg met betrokken partijen zoeken naar andere manieren om het stelsel van geﬁnancierde rechtsbijstand te verbeteren. In de zomer van 2016 wijdde de Tweede Kamer ook al een hoorzi!ing aan de rechtsbijstand.

advocatuur. Folkert Jensma besteed- om – oplevert voor de overheid. Het bij geen grootste tekentafelplannen. John Alber Brian Kuhn Kim Craig Ari Kaplan David Fisher de er in zijn Gerbrandy-lezing terecht zou goed zijn meer van deze kosten Ruimte voor proeftuinen en expe- Serial Legaltech IBM Watson Legal LPM Mastermind Master of Ceremonies Legal Blockchain Guru aandacht aan. Hij stelt: ‘De advocaten laste van overheidsorganen zelf te rimenten bieden de beste garantie Award Winner Founder tuur kan niet van zichzelf zeggen brengen, om naast principe ook eni- voor werkelijke verbetering van ons dat ze “leidend is” in de rechtsstaat, ge realisme maatgevend te laten zijn. belangrijke systeem van gesubsidi- stilletjes belastingontduiking en Tot slot: zouden we ook niet ons licht eerde bijstand. ondermijning faciliteren en tegelijk op moeten steken bij de verzeke- Als het aan het CDA ligt, zal in het de afkalving van de kleinere rechts- raars? Zo’n vijftig procent van de nieuwe stelsel de toegang tot ons hulp koud van zich af laten glijden. Nederlandse huishoudens heeft een recht alleen maar beter gefaciliteerd De on- en minvermogenden mag zij vorm van rechtsbijstandverzekering. zijn. Met goede, brede eerstelijns- niet laten zakken. Als zij één van de Hoewel de wereld van de gesubsidi- rechtsbijstand en gespecialiseerde drijvende krachten van de rechtsstaat eerde rechtsbijstand slechts deels tweedelijnsadvocatuur. Burgers zoe- wil blijven, dan geldt noblesse oblige.’ de wereld van de verzekerde rechts- ken niet per deﬁnitie een rechtszaak, David Yermack Susan Lambreth Patrick Didomenico David Rueff Shruti Ajitsaria Het idee dat commerciële advocaten bijstand overlapt, is er veel te leren. ze willen dat hun probleem, hun Renowned Blockchain AmLaw 100 LPM AmLaw 100 Partner Legal KM Thoughtleader A&O Fuse Leader er jaarlijks vijf pro-Deozaken bij gaan Verzekeraars zijn meer gericht op geschil, wordt opgelost. De grootste Professor Consultant & LPM Leader doen, is wat mij betreft niet een ade- geschillenbeslechting in plaats van kans op succes zal bestaan als alle quate uitwerking van die noblesse. procederen, ze maken meer gebruik betrokkenen worden aangehaakt in Daarvoor is het werk van de sociale van paralegals én ze zijn verder met dit proces, als er richting en vertrou- advocatuur te veel een specialisme digitalisering. In arbeidszaken be- wen zijn en we ons beseffen dat we op zich geworden, zowel wat betreft staan tools die in hoge mate correct samen veel te verdedigen hebben. juridische kennis als sociale compe- voorspellen hoe de rechterlijke uit- tenties en kennis van de maatschap- spraak gaat luiden. Maar zouden we Lexpo returns in 2018, bigger and better! is Tweede Kamerlid pelijke kaart. ook niet eens fundamenteel moeten Chris van Dam en Woordvoerder Justitie voor nadenken of het afsluiten van een Two full days at a breath-taking new venue located in the heart with renowned speakers and discover het CDA. Voordat hij in maart OVERHEID rechtsbijstandverzekering in onze of Amsterdam’s roaring city centre, action-packed with the latest innovative products from leading 2017 tot Kamerlid werd gekozen, Van der Meer constateert ook dat moderne, juridisch gecompliceerde werkte hij negentien jaar als trends in legal innovation, thought-provoking strategic themes vendors. Don’t miss this unique een groot deel van de toename aan samenleving net zo logisch is als het oﬃcier van justitie. and only the legal world’s best speakers. event! For more information and to rechtsbijstand veroorzaakt wordt afsluiten van een WA-verzekering of order your Lexpo’18 tickets, visit www.lexpo.com. door de overheid zelf. Bijvoorbeeld een autoverzekering? In just two years, Lexpo has established itself as the number gemeenten die hun dispuut met Kortom: er is veel om over na te one opportunity to connect with your European peers, meet More speakers to be announced soon ... burgers over Wmo-kwesties al te denken. Minister Dekker (VVD) van gemakkelijk naar de rechter verwij- Rechtsbescherming heeft toegezegd zen. Zonder oog te hebben voor de voor de zomer van 2018 met een brief aanzienlijke juridische kosten die dat te komen, een eerste aanzet voor een – buiten de gemeentelijke begroting nieuw stelsel. Het CDA verwacht hier- For more information go to: 16 - 17 APRIL 2018 www.lexpo.com Mövenpick Hotel Amsterdam City 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 58 12-01-18 11:55:08 John Alber Brian Kuhn Kim Craig Ari Kaplan David Fisher Serial Legaltech IBM Watson Legal LPM Mastermind Master of Ceremonies Legal Blockchain Guru Award Winner Founder

David Yermack Susan Lambreth Patrick Didomenico David Rueff Shruti Ajitsaria Renowned Blockchain AmLaw 100 LPM AmLaw 100 Partner Legal KM Thoughtleader A&O Fuse Leader Professor Consultant & LPM Leader

Lexpo returns in 2018, bigger and better!

Two full days at a breath-taking new venue located in the heart with renowned speakers and discover of Amsterdam’s roaring city centre, action-packed with the latest innovative products from leading trends in legal innovation, thought-provoking strategic themes vendors. Don’t miss this unique and only the legal world’s best speakers. event! For more information and to order your Lexpo’18 tickets, visit www.lexpo.com. In just two years, Lexpo has established itself as the number one opportunity to connect with your European peers, meet More speakers to be announced soon ...

For more information go to: 16 - 17 APRIL 2018 www.lexpo.com Mövenpick Hotel Amsterdam City

Advocatenblad_2018_01.indd 59 12-01-18 11:55:08 Kleos

Kleos, Uw dossier beheer systeem

Veilig in de Cloud werken aan uw digitale dossier; beheer uw relaties, schrijf uw tijd, verstuur digitale facturen en zorg voor uw boekhouding in een geïntegreerd softwaresysteem.

Het is tijd om het beheer van uw praktijk te verbeteren met Kleos.

Meer weten over de mogelijkheden die Kleos u kan bieden? Neem contact op via [email protected] of bel 06 30 43 21 39.

Advocatenblad_2018_01.indd 60 12-01-18 11:55:08 ADVOCATENB!D JURIDISCHE OPINIE 61 Kleos ‘Sleepwet bedreigt advocatuur en Kleos, journalistiek’ Uw dossier beheer systeem DOOR!/!SÉBAS!DIEKSTRA

Op 1 mei treedt de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) in werking. Althans, als het aan het kabinet ligt. Sébas Diekstra Veilig in de Cloud werken aan uw digitale dossier; roept eenieder op alles op alles te zetten om de wet tegen te houden. beheer uw relaties, schrijf uw tijd, verstuur digitale facturen en zorg voor uw boekhouding in een e nieuwe Wet op de inlichtin- grondrechten. Zoals het recht op dat wat er tussen mij en mijn cliënten geïntegreerd softwaresysteem. gen- en veiligheidsdiensten eerbiediging van privéleven en het besproken wordt, vertrouwelijk te D maakt het mogelijk voor recht op vrijheid van gedachte, gehouden. geheime diensten om alle burgers weten en godsdienst. Maar ook het Maar vanaf 1 mei wordt dat anders. van dit land, verdachte maar ook recht op een eerlijk proces, waarvan Vanaf die datum zullen de inlichtin- volstrekt onverdachte, met een vertrouwelijke communicatie met gendiensten in mijn digitale dossiers zogeheten sleepnet af te tappen en al een advocaat deel uitmaakt. en correspondentie tussen mij en Het is tijd om het beheer van uw praktijk hun persoonlijke en zakelijke com- mijn cliënten kunnen meelezen. te verbeteren met Kleos. municatie te bekijken en jarenlang VERTROUWELIJKHEID Telkens als er in de buurt van mijn onder handbereik te houden. Follow De invoering van deze spionagewet kantoor of woon-/werkplaats een The Money-journalist Harry Len- heeft voor mij in mijn hoedanigheid ‘target’, een verdacht persoon, zich sink vraagt zich af wat hij van die als advocaat verreikende conse- ophoudt, kan over de hele buurt nieuwe spionagewet moet vinden. quenties. De vertrouwelijkheid in de of plaats en over iedereen die daar Hij twijfelt over wie hij geloven moet: relatie tussen advocaat en cliënt is woont of werkt een datavangnet de veiligheidsprofeten die bewe- van wezenlijk belang voor het goed worden uitgeworpen. Met andere Meer weten over de mogelijkheden die Kleos u kan bieden? ren dat zo’n wet in de strijd tegen kunnen verrichten van mijn werk. woorden: op zoek naar informatie Neem contact op via terrorisme dringend nodig is of de Zeker als de overheid de tegenpartij over een enkele persoon halen de privacy-ridders? ‘Krijg ik bloed aan is. Niet zelden is ook een inlichtin- inlichtingendiensten met hun net [email protected] of bel mijn handen als ik tegenstem?’ Hij gendienst betrokken bij mijn zaken. informatie over iedereen daar naar 06 30 43 21 39. gaat de komende maanden op zoek In Nederland wordt die vertrouwe- binnen. Bijvangst zeg maar. naar antwoorden. lijkheid gewaarborgd door de ge- Voor alle duidelijkheid, die bijvangst Een antwoord kan ik hem alvast heimhoudingsplicht van de advocaat omvat niet alleen de informatie bij geven. Ik heb namelijk een groot, en, in het verlengde daarvan, het advocaten op smartphones, tablets onoverkomelijk bezwaar tegen de verschoningsrecht. Dat laatste is het en computers, maar ook de informa- sleepwet, te weten de onvermijde- recht van de advocaat om tegenover tie bij alle andere professionals in de lijke schending van fundamentele iedereen, ook tegenover de rechter, buurt, zoals huisartsen, belasting-

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 61 12-01-18 11:55:09 62 JURIDISCHE OPINIE ADVOCATENB!D

consulenten, psychotherapeuten en al die informatie over ons aan de Het is duidelijk dat de bescherming zelfs journalisten (ook al hebben die haal gaan. van de persoonlijke levenssfeer en de aan hun bronnen toegezegd die te Nog even terug naar de wet. Waarom daaraan gerelateerde grondrechten beschermen). Er is kortom niets meer is zo’n sleepnet volgens de overheid voor dit kabinet – evenals voor de wat elektronisch wordt opgeslagen en de AIVD essentieel? Daarover voorlaatste overigens – van volstrekt dat niet met het sleepnet kan worden schrijft de AIVD het volgende in ondergeschikt belang is. Dat hadden binnengehaald. de toelichting die de komst van de we trouwens al kunnen weten toen nieuwe Wiv moet bepleiten: ’Sinds de enige tijd geleden bleek dat de NSA, NAÏEF invoering van de huidige Wet op de het Nationaal Veiligheidsagentschap Regelmatig hoor ik mensen zeggen: inlichtingen- en veiligheidsdiensten van de Verenigde Staten, overal ‘Ach, als je niets te verbergen hebt, (Wiv 2002) is de veiligheidssituatie in ter wereld telefoon-, e-mail- en maakt dat toch niets uit.’ Laat ik een de wereld aanzienlijk verslechterd. faxverkeer aftapt. Na de onthullingen aantal redenen noemen waarom In dat dreigingsbeeld heeft de steeds door klokkenluider Edward die houding wel erg naïef is. Op de verder ontwikkelende technologie Snowden dat daarbij ook telefoons eerste plaats is veel van de info die een nadrukkelijke rol.’ van regeringsleiders doelwit zijn, de diensten zo verzamelen heel erg Op de website van de dienst valt kwam minister-president Mark privé en betreft het zaken waar zij voorts te lezen dat de AIVD ‘infor- Rutte met slechts een enkele reactie: en de overheid niets mee te maken matie dreigt te missen’. Het gaat dus ‘Onaanvaardbaar.’ Verder bleef het om een dreiging, stil in Den Haag en gebeurde er dus niet dat er al richting VS en NSA niets. ‘Ik kan dan ook niet anders informatie daadwer- Conclusie: er zijn tot op heden geen dan iedereen op te roepen kelijk wordt gemist. valide argumenten door de over- En een duidelijke heid gegeven om de invoering van alles op alles te zetten om de toelichting omtrent de sleepwet te rechtvaardigen, er sleepwet tegen te houden’ welke informatie blijken geen waarborgen ingebouwd dan wordt gemist, om te voorkomen dat fundamentele Uw klanten meer van dienst zijn? wordt niet gegeven. grondrechten worden geschonden hebben. Bijvoorbeeld wanneer je Dat wringt des te meer daar terroris- en de democratisch controlerende voor het laatst bij de dokter of een tische aanslagen tot dusver in ons functie van onder andere advocatuur Met XpertHR heeft u zelf alle belangrijke informatie binnen handbereik en geeft u uw cliënten gemakkelijk therapeut bent geweest, wat je land uitbleven. Een harde noodzaak en media wordt ernstig aangetast. een begrijpelijk antwoord en advies. U bent het eerste aanspreekpunt voor arbeidsrecht vraagstukken. diagnose was en welke behandeling voor deze wet blijkt dan ook niet. Ook Ik kan dan ook niet anders dan alles je is voorgeschreven. Of je schulden onder de huidige wet mogen de AIVD en iedereen op te roepen alles op hebt en bij wie, of je bij een advocaat en de MIVD al het internetverkeer alles te zetten om de sleepwet in zijn bent langs geweest zonder dat je van verdachte personen en organisa- huidige vorm tegen te houden. Deze partner daar weet van heeft omdat ties aftappen. wet geeft de overheid vrij spel om je scheiding overweegt. Maar ook elke beweging van burgers nauwge- wat je politieke sympathieën en je ONDEMOCRATISCH zet in de gaten te houden en om te Met XpertHR… seksuele voorkeuren zijn, hoe laat je Op 21 maart – in wat waarschijnlijk anticiperen op en te interveniëren ! …direct toepasbaar advies verlenen gemiddeld naar bed gaat, wanneer het voorlopig laatste raadgevende in kritische reacties vanuit het volk. je wel of niet thuis bent, op het punt referendum is – mag de kiesgerech- Ze maakt ook dat hoeders van de ! …vindt u meer dan 500 voorbeelddocumenten, zowel Nederlands als Engels staat een nieuwe auto te kopen, een tigde Nederlandse burger stemmen democratie, zoals journalisten en ! …downloadt u gemakkelijk rekentools, checklists en stappenplannen kind te maken, en ga zo maar door. over de sleepwet. Maar het staat nu advocaten, niet meer vrijelijk kunnen Te denken dat de overheid daar al vast dat het kabinet de uitslag van communiceren via digitale en sociale ! …vindt u alle CAO’s en pensioenen op één plek allemaal niet in geïnteresseerd is, is het referendum naast zich neerlegt. media. Daarom, als onze democratie ! …genereert u meer advies behalve naïef ook dom. Misschien is CDA-leider Sybrand Buma zei daar- je dierbaar is: #boycotdesleepwet! ons kabinet er in 2018 (nog) niet in over in de Volkskrant: ‘We gaan dit geïnteresseerd, maar wie weet of we referendum niet beschouwen als een Strafrechtadvocaat Sébas Diekstra is in 2024 een overheid zullen hebben echt referendum.’ Met andere woor- werkzaam bij Diekstra Van der Laan die de informatie zal misbruiken. den: naar de democratische stem zal Advocaten in Leiden en columnist bij Bovendien: net zo goed als de AIVD niet geluisterd worden in een kwestie website Follow The Money. Dit artikel kan hacken in onze computers, die nu juist de grondslagen van de verscheen eerder deze maand Bekijk de mogelijkheden op www.xperthr.nl/advocaten kunnen digitale criminelen dat in democratie aantast. Hoe ondemocra- op FTM. nl. de computers van de AIVD en met tisch wil je het hebben. Sta sterker met XpertHR 2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 62 12-01-18 11:55:09 170502 Adv. Kupido v2.indd 1 22-12-17 13:49 Uw klanten meer van dienst zijn?

Met XpertHR heeft u zelf alle belangrijke informatie binnen handbereik en geeft u uw cliënten gemakkelijk een begrijpelijk antwoord en advies. U bent het eerste aanspreekpunt voor arbeidsrecht vraagstukken.

Met XpertHR… ! …direct toepasbaar advies verlenen ! …vindt u meer dan 500 voorbeelddocumenten, zowel Nederlands als Engels ! …downloadt u gemakkelijk rekentools, checklists en stappenplannen ! …vindt u alle CAO’s en pensioenen op één plek ! …genereert u meer advies

Bekijk de mogelijkheden op www.xperthr.nl/advocaten

Sta sterker met XpertHR

Advocatenblad_2018_01.indd 63 12-01-18 11:55:09 170502 Adv. Kupido v2.indd 1 22-12-17 13:49 64 ACHTERGROND ADVOCATENB!D © HH / AP Photo / Evan Vucci / Evan Photo / AP © HH

EEN JAAR DOOR!/!NATHALIE!GLOUDEMANS-VOOGD

ONDER TRUMP De Amerikaanse president Donald Trump is een jaar ‘HET IS VRESELIJK aan de macht. Het is er niet leuker op geworden om OM HIER NU bij een advocatenkantoor in de Verenigde TE WONEN’ Staten te werken.

ls Donald Trump in New gens met zand om te voorkomen dat sumaanvragen steeds ingewikkelder York is, komt Vincent van der iemand het gebouw inrijdt. Overal is worden. ‘Er is altijd veel informatie A Lans maar met moeite op politie, wegen zijn afgesloten, er zijn nodig: van degene die is uitgezonden kantoor. De 36-jarige ﬁscalist werkt demonstraties, van voor- én tegen- en van de sponsor, Loyens & Loeff in bij Loyens & Loeff in New York, op standers.’ dit geval. De tijd dat de Amerikaanse een steenworp afstand van de Trump Loyens & Loeff heeft al veertig jaar overheid dacht: o, dat is er een van Tower. Bezoek van de president aan een vestiging aan de oostkust van Loyens & Loeff, die doen we zo af, is zijn eigen toren zorgt steevast voor Amerika als voorportaal voor Ameri- echt voorbij. Is er iemand in Amerika omleidingen van het verkeer. ‘Door kaanse cliënten. Het buitenkantoor die hetzelfde werk kan doen, is altijd alle beveiliging is het bijna niet werkt met rotatiefuncties voor twaalf de vraag. Die afweging wordt serieu- mogelijk kantoor te bereiken,’ zegt tot vijftien juristen. Sinds Trumps zer gemaakt dan in het verleden.’ Van der Lans. ‘Dan staan er kiepwa- aantreden merkt Van der Lans dat vi- Voor de ﬁscalist is het nodige

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 64 12-01-18 11:55:16 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 65

veranderd sinds Trump aantrad op gerichte buitenkantoor van Stibbe kan hem niet uitstaan,’ benadrukt 21 januari 2017. Niet in de laatste in New York, waar vijf Nederlandse hij. Van der Lans komt eigenlijk al- plaats omdat Trump vlak voor kerst advocaten werken. ‘We zijn allemaal leen uitgesproken tegenstanders van een grote belastingherziening door- geen staatsburger, ik ben hier te Trump tegen. ‘De tax reform maakt voerde. Van der Lans dompelde zich gast en ga over een jaar of twee ook de discussie wel complex,’ vindt Van volledig onder in de tax reform bill, weer terug naar Nederland. Omdat der Lans, ‘want veel bedrijven komen die nu voor drukte zorgt op kantoor. we niet mogen stemmen, staat de er met de wetswijzigingen juist ‘Het is ingewikkelde wetgeving,’ politiek wat verder van me af,’ zegt goed vanaf.’ legt Van der Lans uit. ‘Deels is het Das. ‘Maar met verbazing lees ik de een uitvoering van plannen die al krant. Trump overheerst het nieuws.’ KENTERING jaren spelen om het Amerikaanse Het is werken in een verdeeld land, Van der Lans woonde in 2008, toen belastingsysteem meer in lijn te al was dat niet direct duidelijk toen Barack Obama verkozen werd, ook in krijgen met de rest van de wereld, Trump verkozen werd, concludeert de Verenigde Staten. Hij kan de sfeer qua tarief en qua structuur.’ Kort Das. ‘Veel mensen waren hier totaal vergelijken. ‘De eerste maanden van samengevat gaat het huidige tarief verrast,’ vertelt de advocaat. ‘Ame- Obama heerste er echt een enorme, voor vennootschapsbelasting van 35 rikanen zeggen dat je in New York positieve vibe. Mensen voelden zich procent naar 21 procent, komt er een een beetje in een bubbel leeft. In gehoord. Nu is de sfeer neutraler. Je deelnemingsvrijstelling en wordt de de metro is het altijd heel lawaaiig merkt er niet zoveel van in New York. renteaftrekbeperking aangescherpt. tijdens het spitsuur. Maar de dag na Dit is een democratische staat: de ‘Er komt meer harmonisatie, dat is verkiezing was het meesten hebben goed,’ vindt Van der Lans. ‘Obama stil. Niemand zei niet op Trump probeerde dit ook al ongeveer voor iets. Ik denk dat ‘Dit hadden gestemd. De elkaar te krijgen. Dat is hem niet het een grote klap we niet onder mensen die dat gelukt, omdat hij geen macht had was voor mensen. wel deden, hou- over het huis van afgevaardigden en Onverwacht en no drama Obama’ den zich koest.’ de senaat.’ Van der Lans herkent ook ongewenst.’ Bij tussentijdse Trumps leus America First in de bepa- Dat The Donald aan de macht is, verkiezingen in Alabama, doorgaans lingen. ‘Op sommige punten wijkt de merken Das, Enschedé en Van der een republikeinse staat, koos de wet juist expliciet af van wat gebrui- Lans vooral duidelijk in het dagelijks bevolking voor de democratische kelijk is in de rest van de wereld, in leven. Van der Lans ziet dat Ameri- kandidaat. Dat zorgt voor optimisme het voordeel van de Verenigde Staten. kanen nu bewuster zijn van poli- bij tegenstanders van Trump, ziet Daarmee geeft hij het signaal inder- tiek en van keuzes. ‘De aandacht is Van der Lans. ‘De midterms in 2018 daad eerst aan Amerika te denken.’ toegenomen. Mensen durven zich uit worden spannend. Er kan een kente- te spreken. Vroeger zei je niet of je dering komen, geloven mensen.’ POLARISATIE mocraat of republikein was.’ Nu zijn Enschedé kan het alleen maar Op kantoor bij Andrew Enschedé cliënten vaak erg uitgesproken over hopen. De litigator woont al dertig (49), partner bij Greenberg Traurig hun voorkeur, merkt Van der Lans. jaar in de VS en kwam in 48 van de in Chicago, is Trump een dagelijks ‘Meestal heb je vrij snel door hoe ie- vijftig Amerikaanse staten. ‘Overal gespreksonderwerp. ‘Dat komt vooral mand over Trump denkt. Al ben ik er heb ik getuigenverhoren gedaan, omdat hij bijna elke dag iets doet wat wel voorzichtig mee als professional, ook in heel kleine dorpjes. Ik heb we eigenlijk niet kunnen geloven. want op wie je cliënt stemt, heeft niks met mensen van allerlei verschillen- Dat hadden we niet onder no drama met de zaak te maken.’ de achtergronden gesproken. Vorig Obama,’ zegt Enschedé. ‘Trump ‘Met vrienden heb je het soms over jaar heb ik voor het eerst gemerkt roept dingen waarvan we vroeger politiek, maar voor Trump sprak ik wat voor haat er in mensen schuilt. zeiden: dat kun je echt niet zeggen. eigenlijk nooit met cliënten over dat Ze háten elkaar. Dat het zo structu- Maar nu is het acceptabel om onder onderwerp. Nu wel,’ zegt ook Das. ‘Ze reel is, op zoveel plekken, had ik voor het mom van vrijheid van menings- vragen me vaak hoe we er in Europa deze verkiezingen niet voor ogen,’ uiting maar van alles uit te kramen. over denken. Dan antwoord ik maar zegt Enschedé. ‘Je mag hier bijvoor- Het fatsoen wat voor 2014 heerste, is dat polarisatie ook in andere landen beeld met een swastika rondlopen, gewoon weg.’ plaatsheeft.’ terwijl je weet dat het verkeerd is. Zo Niet alleen bij het kofﬁezetapparaat, De in Nederland geboren Enschedé moeten we niet met elkaar omgaan. maar ook in de kranten en journaals verkreeg via zijn Amerikaanse moe- Maar een groot deel van de bevolking domineert Trump de conversatie, der het staatsburgerschap en mocht heeft geen probleem met dit soort merkt advocaat Eva Das (39). Das stemmen bij de verkiezingen in 2016. gedrag en verdedigt het. Dat maakt leidt sinds vier jaar het in 1984 op- Trump was niet zijn kandidaat. ‘Ik het vreselijk om hier nu te wonen.’

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 65 12-01-18 11:55:16 RECHTSPRAAK UPDATES GESELECTEERDE EN GERUBRICEERDE JURISPRUDENTIE PER RECHTSGEBIED

Experts uit wetenschap en praktijk selecteren per rechtsgebied de meest relevante uitspraken. Deze uitspraken worden voor u samengevat, gerubriceerd, voorzien van kort commentaar en doorzoekbaar gemaakt op de Updates-portalen. Daarnaast ontvangt u (twee)wekelijks een attendering om continu bij te blijven.

Mr. G.A. Keus, mr. H.P. Nijhoff, Mr. E.C.H.J. Lokin mr. ir. O.W.J.M. Scholte, Mr. C.S. Avendaño Canto mr. R. Veenhof en bc. P.A.H.M. Willems Mr. E.H. Leemreis

Ga naar www.proefabonnement.boomjuridisch.nl en meld u vandaag nog aan voor 2 maanden gratis toegang

Advocatenblad_2018_01.indd 66 12-01-18 11:55:16 ADVOCATENB!D ACTUEEL 67

LAWYERS FOR LAWYERS ‘Advocaten steeds meer onder vuur’

DOOR!/!TATIANA!SCHELTEMA

Tien jaar lang was Adrie van der Streek het gezicht van Lawyers for Lawyers. In die tijd groeide de organi satie uit tot een professionele ngo waar in binnen- en buitenland goed naar wordt geluisterd. En dat is hard nodig. ‘De wereld is in brand komen te staan. Advocaten liggen dus steeds meer onder vuur.’

en schaap met tenminste vijf poten’, zo werd ze aan LGBTI’s – wier rechten worden geschonden. L4L is een door een vaste vrijwilliger van L4L genoemd. van de weinige organisaties die speciﬁek aandacht vraagt E Het lijkt een understatement voor het werk dat voor de verslechterende situatie van advocaten. Dat is onze Adrie van der Streek in de afgelopen tien jaar voor L4L toegevoegde waarde.’ heeft verzet. En die is, hoe wrang ook, broodnodig. In de afgelopen tien L4L komt op voor advocaten die waar ook ter wereld door jaar lijken overheden alleen maar méér manieren te heb- hun werk in de problemen zijn geraakt. Toen Van der ben gevonden om advocaten te hinderen in de uitoefening Streek in 2008 aantrad als van hun werk, signaleert Van directeur was de organisa- der Streek. ‘Identiﬁcatie met de tie een min of meer los ver- cliënt is natuurlijk nog steeds band van goedwillende vrij- hot. Daar is de terrorismewet- willigers: er was een actief geving bijgekomen: advocaten bestuur en er waren zo’n die terrorismeverdachten bij- vijftig advocaten die zich ad staan, worden ook verdacht. Bij hoc inzetten voor collega’s verkiezingen zie je dat advoca- in verre landen. ‘We hebben ten die oppositieleden bijstaan onze vrijwilligers toen extra onder vuur komen te lig-

ondergebracht in focus- Meijer de © Barbara gen of het zwijgen wordt opge- groepen die de situatie van legd. Wat nu ook heel opvallend advocaten in verschillende is, in landen als de Russische landen en regio’s monitor- Federatie of Azerbeidzjan, is den. Daardoor konden we dat advocaten worden opgeroe- veel gestructureerder wer- pen als getuigen in zaken tegen ken: de focusgroepen werden zelf verantwoordelijk voor de eigen cliënt, met als doel om de vertrouwelijkheidsrela- acties zoals het schrijven van brieven of rapporten.’ tie tussen advocaat en cliënt te frustreren. Steeds vaker zie Onder Van der Streek trad L4L vaker naar buiten: met je ook dat aanklachten worden gefabriceerd, bijvoorbeeld presentaties aan Jonge Balies in binnen- en buitenland, door advocaten te vervolgen voor belastingontduiking; het op congressen en bij de Beroepsopleiding. Maar ook overkwam de Vietnamese advocaat Le Coq Quan, die tot door samenwerking met andere organisaties, wat in 2011 dertig maanden cel werd veroordeeld. Onder die noemer resulteerde in het lidmaatschap van het Breed Mensen- valt ook het misbruik van tuchtrecht, vaak in landen waar rechten Overleg, een samenwerkingsverband van ngo’s de orde niet onafhankelijk is, zoals in Syrië, of Burundi. dat een open lijntje heeft met het ministerie van Buiten- Een heel belangrijke categorie, ten slotte, zijn advocaten landse Zaken. ‘Ik heb veel buitenlandse advocaten mee- die bij de uitoefening van hun recht op vrije menings- getroond naar het ministerie, zodat ze daar hun verhaal uiting online in de problemen komen en bijvoorbeeld kunnen doen. Ze weten daar inmiddels goed wie we zijn, vanwege een Twitterbericht worden vervolgd.’ wat we doen, in welke landen we actief zijn en waarom Van der Streek kent de advocaten die bescherming zoch- het belangrijk is om advocaten te steunen.’ ten bij L4L vaak persoonlijk. Dus ja: het was een moeilijke In 2013 kreeg L4L een speciale consultatieve status beslissing om te stoppen. ‘Maar het is ook tijd voor ver- (ECOSOC) bij de Verenigde Naties in Genève en New York. andering. Ik wil graag het stokje overdragen aan iemand Het belang daarvan kan nauwelijks worden overschat, die dit werk met net zoveel inzet en energie gaat doen als denkt Van der Streek. ‘Bij de VN komen allerlei soorten ik heb gedaan.’ organisaties om aandacht vragen. Maar advocaten vertol- Per 1 februari treedt Judith Lichtenberg aan als directeur ken de belangen voor veel onderdrukte groepen – denk ad interim.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 67 12-01-18 11:57:19 68 CANON ADVOCATENB!D

Advocaat van Oranje DOOR!/!ROBERT!SANDERS Paulus Buys (1531-1594)

olenaarszoon Paulus Buys Rond die tijd begon Buys over te Eind 1575 werd hij naar Engeland werd in 1531 in Amersfoort hellen naar het kamp van Willem gestuurd om een verbond te sluiten M geboren. De betrekkelijke van Oranje en diens meer gematigde met de Engelse koningin Elisabeth I. welstand van zijn ouders maakte het opvattingen over het landsbestuur. Die toenaderingspoging mislukte, voor Buys mogelijk om naar Frankrijk De prins was inmiddels uitgeweken maar Buys raakte er wel van over- te trekken voor zijn rechtenstudie. naar Duitsland en Buys besloot in het tuigd dat een alliantie met Engeland Hij studeerde eerst aan de universiteit geheim een reis te ondernemen naar was te verkiezen boven aansluiting van Dôle en zette nadien zijn studie Dillenburg om hem op de hoogte te bij Frankrijk. Door de moord op Wil- voort in Angers, waar hij op 25-jarige brengen van de toestand in de Neder- lem van Oranje in 1584 verloor Buys leeftijd in 1556 promoveerde. landen. Buys verbleef een etmaal bij echter zijn belangrijkste politieke Na zijn studie keerde Buys terug naar Willem van Oranje. Na terugkeer in steun. Omdat de nieuwe leiding van de Nederlanden en vestigde hij zich de Nederlanden werd hij deel van de de Opstand de soevereiniteit van de in Den Haag waar hij als advocaat kring met wie de prins briefwisselin- Nederlanden liever wilde opdragen werd toegelaten bij het Hof van gen onderhield. aan de Franse koning vroeg Buys in Holland. Met zijn pleidooien trok Paulus Buys zette zich vanaf dat het najaar van 1584 ontslag uit zijn hij ook de aandacht van het Leidse moment in voor de nationale zaak. ambt van landsadvocaat. stadsbestuur, dat hem op 10 novem- Hij had een belangrijk aandeel in het Uiteindelijk zou het in 1585 toch ber 1561 een aanstelling gaf als pen- overtuigen van de steden Leiden en tot een verbond met de Engelse sionaris van de stad Leiden, tegen Delft voor de Opstand. Zo weigerde koningin Elisabeth komen. Na een jaarwedde van 300 gulden en Leiden op voorspraak van Buys in de geslaagde missie keerde Buys een laken tabberd. Als stads advocaat 1572 de huisvesting van een Spaans uit Engeland terug als adviseur was Buys niet alleen de rechtsgeleer- garnizoen. Door zijn toegenomen van de nieuwe landvoogd, de de raadsman van het stadsbestuur, aanzien en de politieke steun van graaf van Leicester. De goede maar hij vertegenwoordigde ook Willem van Oranje werd Buys eind verstandhouding verslechterde de stad op de vergaderingen van 1572 benoemd tot landsadvocaat echter snel omdat Buys de belangen de Staten van Holland. van Holland. Niet lang daarna liet de van Holland voorop wilde stellen. Toen Alva eind 1569 de algeme- prins hem in de Raad van State be- Er volgden verdachtmakingen aan ne statenvergadering in Brussel noemen. Bij afwezigheid van Willem het adres van Buys en hij werd zelfs bijeenriep om de 10e penning te van Oranje nam Buys zelfs het voor- korte tijd gevangengezet in Utrecht. vorderen, verscheen Buys als een van zitterschap van het hoge staatscol- Tot een proces kwam het niet, de gedeputeerden van Holland. Als lege waar. Buys had ook bemoeienis maar de politieke rol van Buys was afgevaardigde was hij betrokken bij met het tot stand komen van de Unie uitgespeeld. Buys trok zich terug in het verwerpen van de invoering van van Utrecht, die hij op 23 januari Huis Capelle ter Vliet bij IJsselstein de 10e penning. 1579 voor Holland tekende. waar hij op 4 mei 1594 overleed.

Frida Katz Max Rood Bert Quant Bijnkershoek Tobias Asser (1547-1619) (1597-1662) (1761-1825) (1838-1913) Bernard Loder (1860-1930) Hugo de(1583 Groot-1645) (1673-1743) (1756-1835) (1756-1831) (1780-1834) (1791-1866) (1792-1864) (1846-1935) (1849-1919) (1849-1935) Lizzy van(1872 Dorp-1945) (1879-1928) (1884-1965) (1885-1963) Abel Herzberg(1893-1989) (1896-1970) (1896-1971) (1908-1995) (1914-1996Sonja) Boekman(1921-2000) (1927-2001) (1939-2008) Willem de Groot Willem Bilderdijk Hendrik Mulderije Jonas Daniël Meijer Dirk Donker Curtius Pieter Jelles Troelstra Ferdinand Bordewijk Floris Adriaan van Hall P.W.A.C. van der Linden Edu Drooglever Fortuijn Johannes van der Linden Adolphine Eduardina Kok Pieter Willem van Doorne Johan van Oldenbarnevelt Cornelis van C.R.C. Wijckerheld Bisdom Engelbert Nicolaas de Brauw Rutger Jan Schimmelpenninck

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 68 12-01-18 11:55:33 ADVOCATENB!D EVEN OPFRISSEN 69

Juridische kwesties die zijn weggezakt Conficten- en bevoegdheids-

recht bij grensarbeiders!

DOOR!/!SUSAN!NOOIJEN

Hoe zit het ook alweer met het toepasselijk recht en de bevoegde rechter bij grensoverschrijdende arbeid?

ede dankzij het vrij verkeer land zijn arbeid verricht, dan is op waar de werknemer woonplaats heeft. van werknemers binnen de grond van artikel 8 lid 3 Rome I het Werknemers kunnen daarentegen M Europese Unie werken in recht van het land waar de werkgever kiezen uit verschillende mogelijk- Nederland veel grensarbeiders. In die gevestigd is van toepassing. heden en bezien wat voor hen het arbeidsrelaties kunnen conﬂicten Maar let op, artikel 8 lid 4 Rome I meest gunstig is. Als de werknemer ontstaan die leiden tot procedures. bepaalt dat wanneer uit het geheel de gerechtelijke procedure entameert Welk recht is dan van toepassing en der omstandigheden blijkt dat de dan kan op grond van artikel 21 EEX welke rechter is bevoegd? arbeidsovereenkomst een nauwere de werkgever opgeroepen worden voor Voor het antwoord op de vraag naar band heeft met een ander land dan de gerechten 1) van de lidstaat waar het toepasselijk recht is de Veror- voortvloeit uit lid 2 of 3, dan het recht de werkgever gevestigd is, 2) in een dening van 17 juni 2008 (hierna: van dit andere land van toepassing is. andere lidstaat waar de werk nemer Rome I) van belang. Deze verorde- Een belangrijke beperking op de gewoonlijk werkt, of 3) in een andere ning geldt voor overeenkomsten vrije rechtskeuze van artikel 3 lid 1 lidstaat waar de vestiging zich bevindt gesloten na 17 december 2009.1 van Rome I wordt aangebracht in de die de werknemer in dienst heeft Wanneer partijen stapsgewijs de tweede volzin van dit lid. De rechts- genomen. Deze laatste mogelijkheid leden van de artikelen 3, 8 en 9 van keuze mag er niet toe leiden dat speelt alleen als de werknemer niet in Rome I doorlopen, wordt meest- de werknemer rechtsbescherming eenzelfde land gewoonlijk werkt. al vanzelf helder welk recht van verliest doordat een voor hem gun- Bij geschillen rond grensoverschrij- toepassing is. Artikel 3 Rome I geeft stigere dwingende bepaling door de dende arbeid kan het dus gebeuren aan dat een overeenkomst wordt vrije rechtskeuze buitenspel wordt dat een Belgische werknemer zijn beheerst door het recht dat partijen gezet. Artikel 9 Rome I geeft een Nederlandse werkgever voor de Belgi- hebben ge kozen. Als in de arbeids- tweede uitzondering, namelijk dat sche rechter daagt die vervolgens de overeenkomst met een Belgische bepaalde bijzondere bepalingen van kwestie naar Nederlands recht dient grensarbeider wordt aangegeven dat dwingend recht altijd van toepassing te beoordelen. Nederlands recht van toepassing is, zijn ongeacht het toepasselijk recht dan is logischerwijs dit recht van (de voorrangsregels). Nederlandse Susan Nooijen is advocaat bij toepassing. voorbeelden hiervan zijn bepalin- Kaper Nooijen Advocaten in Vervolgens richt artikel 8 Rome I gen uit de Arbeidstijdenwet of de Eindhoven. zich op de individuele arbeidsover- Arbeidsomstandighedenwet. De vrije eenkomst. Lid 1 van dit artikel geeft rechtskeuze is dus niet zo vrij als de aan dat de basisregel van artikel 3, naam doet vermoeden. de vrije rechtskeuze, als uitgangs- Vervolgens dient de vraag te worden NOTEN punt dient. Bij het ontbreken van een beantwoord welke rechter bevoegd rechtskeuze bepaalt artikel 8 lid 2 is, aan de hand van Verordening nr. 1 Op contracten van voor die datum geldt het Verdrag inzake het recht dat 2 Rome I dat de arbeidsovereenkomst 1215/2012 (EEX). Als de werkgever de van toepassing is op verbintenissen uit wordt beheerst door het recht van het gerechtelijke procedure entameert overeenkomst van 19 juni 1980 (hierna: land waar de werknemer gewoonlijk dan kan hij op grond van artikel 22 EVO). Met Rome I is het systeem in grote lijnen hetzelfde gebleven. zijn arbeid verricht. Als de werk- EEX de werknemer alleen voor het 2 Deze verordening vervangt sinds 10 nemer niet gewoonlijk in eenzelfde gerecht dagen op het grondgebied januari 2015 de oude EEX-verordening.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 69 12-01-18 11:55:33 Ploum Lodder Princen wordt op 1 februari 2018

Het Rotterdamse advocaten- en notarissenkantoor Ploum Lodder Princen gaat per 1 februari verder onder de naam Ploum. Onze nieuwe naam is de eerste stap van een nieuwe koers gericht op de groei, verjonging en vernieuwing. Een toekomst waarin de klant centraal staat en waarin Ploum de legal business partner van de klant wil zijn.

Ploum is een echt Rotterdams, no nonsense kantoor gevestigd aan de Blaak. We werken met ruim 110 mensen aan toekomstbestendige partnerships met onze klanten. Ploum wil met haar betrokkenheid, servicegerichtheid en pragmatische aanpak naadloos aansluiten op de gedrevenheid en de ambities van nationale en internationale ondernemingen met als uitgangspunt ‘begrijpen wat ons verbindt’.

Ploum helpt ondernemers om voorop te blijven lopen en te blijven groeien. Ploum maakt op het juiste moment de weg vrij zodat bedreigingen kansen worden en zet de aanval in als dat nodig is. Bij Ploum proberen wij écht verschil te maken; de klant voelt dat en merkt het aan de resultaten die geboekt worden. Ploum - Duidelijk anders! Ploum.nl

Aantrekkelijk werken bij Ploum Er zijn veel mogelijkheden om een betekenisvolle carrière op te bouwen bij Ploum. Hierin staat ondernemerschap centraal. Het is aan jou het verschil te willen maken! Kijk voor meer info op: werkenbijploum.nl

2890008Advocatenblad_2018_01.indd adv Ploum Legal Business 70 World 210x297 fc.indd 1 12-01-1811-01-18 11:55:34 10:37 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 71

VOORLICHTING FINANCIËLE BIJDRAGE ‘ADVOCAAT VOOR DE FINANCIËLE KLAS’ KRIJGT VERVOLG BIJDRAGE OMLAAG In schooljaar 2017-2018 gaat de NOvA door met ‘Advocaat voor de klas’. In dit project maken leerlingen uit groep 8 van Rond deze tijd ontvangt u de basisschool kennis met het recht en de rol van de advocaat. de digitale factuur voor de financiële bijdrage 2018. Deze valt lager uit dan De animo onder advocaten om deel PERFECTE MATCH de bijdrage voor 2017. te nemen aan het project is overwel- In de eerste helft van 2018 digend. Mede dankzij cofinanciering hopen wij opnieuw kinderen te Dit is het gevolg van een eenmalige van advocaten en basisscholen zijn enthousiasmeren. Afhankelijk korting van € 70, bedoeld om een in 2017 circa vijftig basisscholen be- van de locaties van de deel van de bestemmingsreserve zocht. Honderden kinderen hebben deelnemende scholen zoeken ‘doorberekening tuchtrechtspraak’ een workshop gehad, een tijdschrift wij per school naar de perfecte terug te laten vloeien naar de advo- ontvangen en in kindertoga deelge- match met een advocaat in caten. Voor advocaten in categorie 1 nomen aan de oefenrechtbank. de buurt. Indien u zich heeft bedraagt de financiële bijdrage voor opgegeven, kunt u dus hiervoor 2018 na korting € 720. Voor categorie worden benaderd. 2 is dit na korting € 189. Dat heeft het college van afgevaardigden op 13 MEER INFORMATIE december 2017 vastgesteld conform Kijk voor informatie over artikel 32, tweede lid, van de Advoca- sponsormogelijkheden op tenwet. advocatenorde. nl/dossier/ advocaat-voor-de-klas of mail DIGITALE FACTUUR naar advocaatvoordeklas@ Alle advocaten die op 1 januari 2018 advocatenorde.nl. staan ingeschreven, ontvangen een digitale factuur voor de financiële bijdrage op het zakelijk e-mailadres dat in BAR geregistreerd staat. Hebben wij geen zakelijk e-mailadres, dan zenden we de factuur naar het algemene e-mailadres van uw kantoor.

BENOEMINGEN

Hof van discipline Lid per 1 januari 2018: – Dhr. mr. J.H. Brouwer Nederlandse orde van advocaten Bureau van de NOvA Helpdesk – Mw. mr. E.L. Pasma Het Advocatenblad is het ofﬁciële Rafﬁ van den Berg [email protected] orgaan van de Nederlandse orde (algemeen secretaris) Tel. 070–335 35 54 – Dhr. mr. B. Stapert van advocaten. De NOvA verzorgt de rubrieken Van de NOvA, Bezoekadres Twitter Geschillencommissie, Tuchtrecht, Neuhuyskade 94 @Advocatenorde Plv. lid per 1 januari 2018: Transfers en de column Ten slotte van 2596 XM Den Haag Tel. 070 – 335 35 35 LinkedIn – Mw. mr. J.M. Atema de landelijk deken. Nederlandse orde van advocaten Fax 070 – 335 35 31 – Dhr. mr. G.C. Endedijk Samenstelling algemene raad E-mail [email protected] Facebook Nederlandse orde van advocaten Kvk-nummer: 27339260 Nederlandse orde van advocaten – Bart van Tongeren (algemeen deken) BTW-nummer: NL002872833B01 Raad van discipline – Bert Fibbe (waarnemend deken) Instagram – Bernard de Leest Postadres @Advocatenorde ’ s- Hertogenbosch – Ruben Alderse Baas Postbus 30851 – Theda Boersema 2500 GW Den Haag Periscope Plv. lid per 1 januari 2018: – Frans Knüppe @Advocatenorde – Dhr. mr. G.F. van den Berg – Mw. mr. A.A.M. Schutte

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 71 12-01-18 11:55:35 72 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

VACATURE

De NOvA zoekt een COMMISSIELID VOOR DE GESCHILLENCOMMISSIE ADVOCATUUR

De geschillencommissie advo- bitrage of bindend advies. Voorts die daarmee zouden kunnen catuur is gevestigd in Den Haag heeft hij of zij belangstelling voor conﬂicteren. Om die reden en ressorteert onder de stichting het beslechten van geschillen kan het lidmaatschap van de geschillencommissies voor consu- tussen cliënt en advocaat en is hij geschillencommissie advocatuur mentenzaken en de stichting ge- of zij in staat om de voorgelegde niet worden gecombineerd met schillencommissies voor beroep geschillen op volstrekt onafhan- onder meer het lidmaatschap en bedrijf. De commissie heeft tot kelijke en onpartijdige wijze te van de algemene raad, raad van taak geschillen tussen de cliënt beoordelen. de orde, raad van discipline en de advocaat te beslechten, voor of hof van discipline of een zover deze betrekking hebben op OVER DE FUNCTIE dienstverband met het landelijk de totstandkoming of de uitvoe- Het commissielid is in beginsel of een plaatselijk Ordebureau. ring van een door de cliënt aan beschikbaar voor één zitting per de advocaat gegeven opdracht. maand gedurende een dagdeel MEER INFORMATIE De commissie is paritair samen- waarop als regel vijf tot zeven Voor verdere informatie gesteld uit een voorzitter, een lid zaken zijn geagendeerd. Naast kunt u contact opnemen met voorgedragen door de Consumen- vergoeding van reiskosten is voor Wouter van Tellingen via tenbond en een lid voorgedragen deelname aan de zittingen van de w.vantellingen@ advocatenorde. nl door de Nederlandse orde van geschillencommissie advocatuur of (070) 335 3535. Uw interesse advocaten. Alle leden zijn onaf- een vacatiegeld beschikbaar. kunt u uiterlijk 14 februari hankelijk en onpartijdig. Het vereiste van 2018 kenbaar maken bij het onafhankelijkheid en secretariaat van de NOvA via PROFIEL onpartijdigheid brengt met secretariaat@ advocatenorde. nl Het commissielid heeft ervaring zich mee dat het commissielid o.v.v. sollicitatie geschillen- met procedures op basis van ar- geen nevenfuncties vervult commissie.

ONDERTUSSEN OP HET BINNENHOF VOOR ADVOCATEN RELEVANTE HAAGSE DEBATTEN EN WETTEN

OP DE AGENDA EERSTE rechtsstaat en de positie van de rech- van drie samenhangende besluiten EN TWEEDE KAMER terlijke macht binnen de trias politica. over zorg en dwang, verplichte ggz Op 25 januari vindt tussen 13.30 en en forensische zorg. Dit betreft de 16.30 uur het openbaar toegankelijke CONSULTATIES VAN concept-AMvB’s Besluit verplichte rondetafelgesprek gesubsidieerde WETSVOORSTELLEN geestelijke gezondheidszorg (Bvggz), rechtsbijstand plaats met de Tot 1 februari loopt de consultatie Besluit zorg en dwang psychogeriatri- Tweede Kamercommissie Justitie van de conceptregeling tot wijziging sche en verstandelijk gehandicapte en Veiligheid. van de Vrijstellingsregeling Wft cliënten (Bzd) en Besluit forensische Op 6 februari vindt in de Eerste Ka- waarin onder bepaalde omstan- zorg (Bfz). mercommissie Justitie en Veiligheid digheden personen die uitstel van de deskundigenbijeenkomst ‘Staat betaling verlenen van een bestaande MEER INFORMATIE van de rechtsstaat II’ plaats. De twee vordering tot betaling van een gelds- Kijk op tweedekamer. nl, thema’s die aan bod zullen komen, om worden vrijgesteld. eerstekamer.nl en zijn de positie van de burger in de Tot 4 februari loopt de consultatie internetconsultatie.nl.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 72 12-01-18 11:55:35 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 73

WETGEVINGSADVISERING ‘LEREN VAN INTERNATIONALE RECHTSVERGELIJKING’

De NOvA telt zeventien adviescommissies wetgeving, die gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen over wetsvoorstellen. Eén daarvan is de adviescommissie buitenland. Drie vragen aan voorzi'er Willem Calkoen.

internationale advocatenfora zoals ke bijdrage leveren aan de positie van de CCBE en de IBA.’ Nederland als internationaal geschil- beslechtingsland. Overigens heeft Welk rechtsvergelijkend onderzoek de algemene raad bij de minister was een echte eyeopener? aandacht gevraagd voor de onwen- ‘Op verzoek van de algemene raad selijkheid van de voorgestelde hoge heeft de adviescommissie buitenland grifﬁerechten, die internationaal internationaal onderzoek gedaan gezien uit de pas lopen en kunnen lei- naar de positie van paralegals in den tot een rechtsgang die alleen voor verschillende landen. Enkele inte- de meer gefortuneerden openstaat.’ ressante bevindingen: in geen enkel land mogen paralegals zelfstandig SAMENSTELLING strafzaken doen. In sommige landen ADVIESCOMMISSIE Wat is kenmerkend voor uw mogen paralegals wel zelfstandig BUITENLAND adviescommissie? beperkt ﬁnanciële claims of kleine • Voorzitter: Willem Calkoen, ‘De adviescommissie buitenland familiezaken behandelen.’ NautaDutilh adviseert bijna nooit alleen over nati- • Timon Boer, onale wetten. Meestal werken we sa- Bij welk adviestraject was uw com- Boer & van Wees Advocaten men met andere adviescommissies, missie recent betrokken? • Yvette Borrius, Florent waarbij wij naar de internationale as- ‘Samen met de adviescommissie bur- • Marie Brisdet, Brisdet pecten kijken. Onze commissie heeft gerlijk procesrecht hebben wij vorig • Ina Brouwer, Borg Advocaten voornamelijk toegevoegde waarde jaar positief aan de algemene raad • Dirk-Jan Duynstee, Clifford Chance door internationale rechtsvergelij- geadviseerd over het wetsvoorstel • Gerard Endedijk, Rutgers Posch king: uitzoeken hoe een bepaald voor oprichting van het Netherlands Visée Endedijk onderwerp in andere landen geregeld Commercial Court. Het instellen • Kees Hooft, Orange Clover is en kijken waar wij in Nederland van aparte handelskamers bij de • Bert Kerkman, KerkmanLaw van kunnen leren. Gezamenlijk Rechtbank Amsterdam (NCC) en • Bart Stapert, Stapert Advocaten beschikken de commissieleden over het gerechtshof Amsterdam (NCCA) • Pieter Tubbergen, een groot netwerk in binnen- en bui- voor ingewikkelde en internationale Schaap Advocaten Notarissen tenland en goede contacten binnen handelsgeschillen kan een belangrij- • Hans Urlus, Greenberg Traurig

ADVOCATENPAS ADVOCATENPAS: ALLE DIENSTEN VAN DE RECHTSPRAAK VIA ÉÉN MACHTIGING De NOvA hee$ twee afzonderlijke machtigingen op de advocatenpas om in te loggen op diensten van de Rechtspraak samengevoegd tot één: ‘Digitale diensten Rechtspraak’.

Op verzoek van de Rechtspraak kan machtiging is verstrekt, kan de INLOGGEN een advocaat aan een medewerker gemachtigde nu in beide diensten Om de door u verstrekte of collega geen afzonderlijke namens de advocaat handelen. machtigingen in te zien of machtiging meer toekennen om Bestaande machtigingen op de aan te passen, logt u met namens hem/haar in te loggen op advocatenpas zijn reeds omgezet uw advocatenpas in op ‘Mijn Rechtspraak’ of het ‘digitale naar de nieuwe machtiging. U hoeft advocatenpas. advocatenorde. nl. loket Rechtspraak’. Zodra de dus niets te doen.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 73 12-01-18 11:55:35 voor vertrouwelijke internetcommunicatie

Veilig gebruik digitale communicatiemiddelen

ADVIES TOELICHTING

Alleen geschikt voor algemene Uitwisseling van vertrouwelijke communicatie, maar in principe informatie alleen indien beide E-MAIL nooit voor uitwisseling van vertrou- partijen onderling mailverkeer welijke informatie. kunnen versleutelen.

Bel of sms met uw geheimhouders- Gebruik voor vertrouwelijke TELEFONIE nummer. Alleen geschikt voor het communicatie alleen beveiligde EN SMS maken van afspraken, etc. kanalen. Niet voor het delen van inhoudelijke informatie.

Alleen geschikt voor algemene WhatsApp versleutelt tegenwoordig communicatie. Omdat WhatsApp verkeer, maar dit verloopt via inzicht heeft in alle telefoonnum- Amerikaanse systemen en is niet goed WHATSAPP mers en e-mailadressen die u in toetsbaar. Absolute veiligheid kan niet uw telefoon hebt opgeslagen, is worden gegarandeerd. Daarnaast deelt gebruik af te raden als u uw con- WhatsApp informatie over met wie u tacten vertrouwelijk wilt houden. appt met Facebook.

Niet geschikt voor delen van Alleen gebruiken voor bestanden DROPBOX, vertrouwelijke documenten. die u zelf vooraf hebt versleuteld. WETRANSFER Dropbox Ga er vanuit dat deze diensten OF VERGELIJK- meekijken. Zonder extra voor- BARE DIENST zorgsmaatregelen is gebruik hiervan zelfs als datalek te 19% kwaliﬁ ceren!

Advocatenblad_2018_01.indd 74 12-01-18 11:55:35 voor vertrouwelijke internetcommunicatie

Organisatie van uw IT-beheer

ADVIES

ware, conﬁ guratie). IT-BEHEER tiesnelheden bij informatiebeveiligingsincidenten. overgenomen of failliet gaat.

AUTHENTICATIE MET BETREKKING TOT SYSTEMEN (bijvoorbeeld meer dan 14 tekens, geen woordenboek-woorden). MET GEVOELIGE/ VERTROUWELIJKE of gebruik een certiﬁ caat (zoals de Advocatenpas). INFORMATIE

Diverse eigen systemen

ADVIES TOELICHTING

VEILIGHEID VAN WERK- programma’s. STATIONS EN MOBIELE privédoeleinden. APPARATEN

VEILIGHEID VAN BACK-UPS toegang mogelijk is. woording en incidentmanagement.

HOEVEEL DATA gebruik een diagnostische tool) DEELT MIJN welke informatie gedeeld wordt. informatie gedeeld kan worden BESTURINGS- SYSTEEM EN/OF en schat het risico in. GEBRUIKTE webbrowsers en applicaties zelf APPLICATIES) MET de instellingen langs. blockers (plugins om de browser DERDEN? IS HET verder te beveiligen). GESCHIKT VOOR MIJ? voor het delen van contact- formatie en/of applicaties achter gegevens en locaties. extra authenticatie te zetten.

Advocatenblad_2018_01.indd 75 12-01-18 11:55:36 76 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

VACATURE

De NOvA heeft een onafhankelijke examencommissie beroepsopleiding advocaten (BA) ingesteld. De primaire taak is het vaststellen van de toetsen, de modelantwoorden en het resultaat. Daarnaast beoordeelt de examencommissie bezwaarschriften.

De algemene raad zoekt momenteel een PLAATSVERVANGEND LID VOOR DE EXAMENCOMMISSIE BEROEPSOPLEIDING ADVOCATEN

Speciﬁek wordt gezocht leuk om naast uw werkzaamhe- Voor verdere informatie naar een commissielid met den als advocaat een bijdrage te kunt u contact opnemen met expertise op het gebied van leveren aan de BA, dan bent u van Fenneke van der Grinten via civiel recht, ten behoeve van harte uitgenodigd uw interesse f.vandergrinten@advoca- onder meer de vakken major kenbaar te maken. Afﬁniteit met tenorde.nl of 070-335 35 60. en minor burgerlijk recht, opleiden en toetsen is een pre. Uw interesse kunt u uiterlijk informatie- en bewijsverga- Er wordt driemaal per jaar verga- eind januari 2018 kenbaar ring, beslag- en executierecht, derd. Verder contact vindt zo veel maken bij het secretariaat huurrecht en ondernemings- mogelijk via e-mail plaats. De van de NOvA via secretari- recht. commissieleden ontvangen een [email protected], onder Heeft u expertise in deze vergoeding voor hun werkzaam- vermelding van ‘sollicitatie rechtsgebieden en lijkt het u heden. examencommissie BA’.

LAWCARE WETGEVINGSADVIES De NOvA telt zeventien VERTROUWENSPERSONEN adviescommissies wetgeving, verdeeld over bijna alle disciplines VOOR DE ADVOCATUUR DIT van het recht, die gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen over VOORJAAR VAN START wetsvoorstellen. Recent verschenen adviezen over: De NOvA start dit voorjaar met een team van vertrouwenspersonen. Advocaten kunnen hier strikt vertrouwelijk Wijziging van de Faillissementswet terecht met uiteenlopende persoonlijke problemen. inzake de rangorde van ongedekte schuldinstrumenten Geïnspireerd door het succesvolle persoonlijke aard zoals stress, Adviescommissie insolventierecht, project LawCare uit het Verenigd burn-out, dementie, depressie 4 januari 2018 Koninkrijk, waar jaarlijks ruim of verslaving. Ongeveer tien negenhonderd juristen naar de (oud-) advocaten zullen bellers vanaf hulplijn bellen, heeft de NOvA dit voorjaar bij toerbeurt in alle vorig jaar onderzocht of ook in vertrouwelijkheid een luisterend Nederland behoefte bestaat aan een oor bieden en waar mogelijk hulplijn. De uitkomsten hiervan doorverwijzen naar hulpverleners. hebben de algemene raad gesterkt in de overtuiging om een team MEER INFORMATIE van vertrouwenspersonen in te Lees het artikel op advocatenblad. nl stellen. Hier kunnen advocaten (zoekterm ‘LawCare’) of kijk op straks terecht met problemen van lawcare.org.uk.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 76 12-01-18 11:55:36 Vacature

Zelfstandig advocaat

Zit ondernemen in je bloed, ben je een ervaren advocaat en begrijp je dat samen delen, samen vermenigvuldigen is, dan komen wij graag met je in contact. vraagt voor spoedige versterking van onze familierecht sectie: Tromp Advocatuur houdt zich momenteel met name bezig met arbeidsrecht en personenschade. ADVOCAAT – MEDEWERKER FAMILIERECHT Het kantoor heeft de ambitie om uit te breiden, onder meer (full-time of part-time) op het terrein van ondernemingsrecht; faillissementsrecht; familierecht en vastgoed.

Er is bij Tromp Advocatuur daarom ruimte voor een Geinteresseerd? LMR Advocaten biedt : advocaat met bij voorkeur een eigen praktijk, om het kantoor verder te verbreden en uit te bouwen op basis van goede arbeidsvoorwaarden Voor meer informatie kostendeling. waaronder mogelijkheden kun je telefonisch contact opnemen met voor persoonlijke Interesse? ontplooiing. Peter Roosendaal. Schriftelijke reacties kunt u richten aan: Tromp Advocatuur, t.a.v. mw S.C.H. ter Horst M.H.Tromplaan 47 Je schriftelijke sollicitatie LMR Advocaten 7513AB Enschede E: [email protected] met curriculum vitae kun je Raadhuislaan 4 per e-mail zenden aan 5341 GM OSS [email protected] tel. 0412 – 61 44 43 Voor meer informatie kunt u bellen ( 06-53673792) of kijk op www.trompadvocatuur.nl Natuurlijk behandelen wij ieder contact vertrouwelijk. www.lmradvocaten.nl

Rugklachten?

Pijnvrij, ﬁ t en alert www.nineyardslaw.com op elk moment In verband met de groei van de arbeidsrechtpraktijk zijn wij van de dag. op zoek naar EEN GEVORDERDE STAGIAIRE OF EEN BEGINNENDE MEDEWERKER ARBEIDSRECHT.

Heb je interesse? Stuur dan een korte motivatiebrief met bijlagen (CV, studentstageverslagen en evt. getuigschriften) info@ﬂ exchair.com | 010 416 93 93 naar [email protected].

talentbook: Weet jij wie je bent en je zakelijke toekomst welke carrière bij jou past?

Ontdek wat voor jou echt belangrijk is en kies zelf!

Voor € 9,- met de kortingscode #AB# Bezoek: www.vitaevalley.nl

Advocatenblad_2018_01.indd 77 12-01-18 11:55:36 78 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

TRANSFERS WIE, WAT, WAAR?

Wie vertrok, wie stopte en wie begon voor zichzelf? Bent u zelf onlangs van kantoor gewisseld of eigen baas geworden? Mail uw verhaal of meld u aan via [email protected].

Tanger Advocaten N.V. Hilvarenbeek Amsterdam Advocaat B.V. te NAAR ANDER te Velsen-Zuid Lustenhouwer, mw. mr. Steenbruggen, mr. Rotterdam KANTOOR Haan, mr. M.G.Chr. de: M.: AKD te Rotterdam W.A.M.: Bird & Bird LLP Bäcker, mr. R.J.G.: Houthoff te Rotterdam Marel, mr. L.C. van der: te ’s-Gravenhage NAAR NIEUW(E) BarentsKrans N.V. te Haan, mw. mr. DLA Piper Nederland Stevens, mr. B.: Stibbe KANTOOR OF ’s-Gravenhage F.A.L. de: Houthoff N.V. te Amsterdam N.V. te Amsterdam Beek, mw. mr. M. van Coöperatieve U.A. Mensinga, mw. Theissen, mr. R.J.: ASSOCIATIE ’t Hart Advocatuur & der: BAIS Legal B.V. te Amsterdam mr. D.T.: Westland Houthoff Coöperatieve Mediation (mw. mr. J. te Amersfoort Harteveld, mw. mr. L.R.: Partners Notarissen en U.A. te Amsterdam ’t Hart te Haarlem) Blox, mw. mr. D.J.C.: De Boer Advocatuur te Advocaten te Naaldwijk Thieme, mw. mr. I.M.: Aantjes (mw. mr. HVG Law LLP te Amsterdam Moojen, mr. W.E.: DM Dudink & Starink M.J. Aantjes te Eindhoven Hartkamp, mw. mr. Advocatuur te Den Advocaten te Beverwijk ’s-Gravenhage) Bremmer, mw. mr. L.L.: V.C.: Tomlow Advocaten Dolder Toet, mw. mr. L.E.: ADOAT Legal Stek te Amsterdam te Utrecht Pagie, mw. mr. M.: Toet Schreudering & Compliance Cloïn, mr. J.C.M.: &De Hosson, mr. G.J. de: Osborne Clarke N.V. Advocaten te Utrecht (mw. mr. A.D. Doat Jonge Advocaten te Boumanjal & Vingerling te Amsterdam Tricht, mr. E.V.H.

‘DOOR VRIJHEID EN FLEXIBILITEIT HAAL JE HET BESTE IN JEZELF NAAR BOVEN’ Maartje van der Beek (31) maakte afgelopen december de overstap naar BAIS Legal BV in Amersfoort. In de zeven jaren daarvoor werkte ze als advocaat in loondienst bij verschillende kantoren. Van der Beek werd in 2014 voorgesteld aan Hester Bais (45), die BAIS Legal in 2010 oprichtte. ‘Gedacht werd dat we een goede match zouden zijn. Dat bleek te kloppen. Hester heeft altijd geroepen niet snel met iemand een kantoor te beginnen, maar vorig jaar hebben we na een paar jaar intensief samenwerken toch de knoop doorgehakt om samen te gaan ondernemen. De naam van het kantoor werd daarop aangepast naar BAIS Legal BV. Hier zal ik me bezighouden met ﬁnancieringsconstructies en bijbe- horende zekerheden. Met een eigen kantoor beslis je zelf wanneer je het meest productief bent. Die vrijheid en ﬂexibiliteit maken dat wij het beste in onszelf en elkaar naar boven halen.’

Rotterdam Advocaten te Utrecht Rodrigues Pereira-de van: Abbo Van te Amsterdam) Considine, mr. J.A.F.: Hout, mr. H.A. van Kuyper, mw. mr. C.S.: Tricht Advocaten Advocatenkantoor Haulussy The Law der: Jansen & van de CGI Nederland B.V. te Middelharnis Dontje (mr. H. Dontje Company te Rotterdam Luijtgaarden Advocaten te Rotterdam Velthuizen, mr. S.: &De te Rolde) Dijk, mw. mr. L.L. te Roosendaal Rötscheid, mw. mr. Jonge Advocaten te Advocatenkantoor van: Stellingwerf Hu, mw. mr. S.W.: S.: Cleerdin & Hamer Rotterdam Ikiz (mw. mr. Z. Ikiz Van Beek & Drosten Trevi Advocaten te Advocaten te Almere Walhain, mr. H.L.J.: te Rotterdam) Bedrijfsadviseurs te ’s-Gravenhage Saro, mr. M.H.D.: Willems Advocaten & Advocatenkantoor Enschede Köbben, mw. mr. S.C.: Achmea Divisie Zorg & Rechtsanwälte NV te Ultimo B.V. h.o.d.n. Dohmen, mw. mr. &De Jonge Advocaten te Gezondheid te Leiden Amsterdam Cooper Advocaten F.G.S.: Boekx Advocaten Rotterdam Seckel, mw. mr. M.L.: Wierenga-Heintz, (mr. E.F. Seunke te te Amsterdam Koerselman, mr. D.: Allen & Overy LLP te mw. mr. S.E.: Wijn & Amsterdam) Dorenbos-Mrozek, yspeert advocaten te Amsterdam Stael Advocaten N.V. AvB Letselschade (mw. mw. mr. K.M.J.: L Drachten Slob, mw. mr. Y.: te Utrecht mr. B.A. van Beest te & A Advocaten te Kruis, mr. F.G.J. van Vogelaar Bosch Wildeboer, mr. J.R.: SAP Amsterdam) Amsterdam der: Sieben Advocatuur Spijer Advocaten te Letselschade Advocaten CKH Advocaten Duijn, mr. B. van: te Son en Breugel Honselersdijk te Amersfoort Amsterdam BV Hoeberechts Advocaten Kuipers, mr. J.M.: Snijders, mr. H.S.: &De Wouwe, mr. M. van: (mr. C. Hofmans te te Weert Fermm B.V. te Jonge Advocaten te Habraken Rutten Amsterdam) Feenstra, mw. mr. M.A.: Amsterdam Rotterdam Advocaten B.V. te Dickson Minto (mr. A. Conway & Partners te Loos, mw. mr. G.H.J.: Spithoven, mw. mr. Rotterdam Notowicz te Londen) Rotterdam Bridge Advocaten M.: Baker & McKenzie Yavuzyigitoglu, mr. Digital Defence (mr. Glind, mr. M. van de: en Mediators te Amsterdam N.V. te M.: Elﬁ Letselschade O.L. van Daalen te

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 78 12-01-18 11:55:37 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 79

Amsterdam) te ’s-Gravenhage) 2017) Lam, mw. mr. N.M., Utrecht (01-12-2017) Fisherman Advocaten Voskamp Advocatuur Greveling, mr. D.K., Alphen aan den Rijn Sassen, mw. mr. F., (mr. Th.C. Visser (mr. H.B. Voskamp te Hilversum (04-12-2017) (16-12-2017) Amsterdam (01-12-2017) te Rotterdam) Amstelveen) Hesselink, mw. mr. I.K., Lems, mw. mr. I.M., Schaik, mr. C. van, FLAIRE Legal Amsterdam (22-12-2017) Rotterdam (30-11-2017) Zwolle (01-12-2017) Consultancy (mw. mr. Hofstra, mw. mr. L.J., Lieuw On, mw. mr. Schmohl, mw. mr. I., K. Visser te Amsterdam) UIT DE PRAKTIJK Arnhem (05-12-2017) E.M., Amsterdam (15- Rijen (01-12-2017) Hermans Advocatuur Akkouh, mw. mr. L., Hollander, mw. mr. I.O. 12-2017) Stoffelsen-Dings, (mw. mr. I.V. Hermans Amsterdam (01-12-2017) den, Rotterdam (01-12- Loo, mr. E.M.M. van de, mw. mr. N.Th.G.M., te Rotterdam) Andela, mr. G.P., 2017) Enschede (12-12-2017) ’s-Hertogenbosch (12- Maet Advocaten, Hilversum (22-12-2017) Holt, mw. mr. L.K., Markus, mw. mr. J.V., 12-2017) vestiging Utrecht (mr. Arnoldus, mw. mr. J.A., Meppel (20-12-2017) Amsterdam (01-12-2017) Swiers, mw. mr. E.J., S.G.M. van Veldhuizen Amsterdam (01-12-2017) Hoogveld, mr. A.J.M., Meijer, mw. mr. C., Leiden (30-11-2017) te Utrecht) Baken, mr. G.J., Amsterdam (06-12-2017) Amsterdam (01-12-2017) Tol, mw. mr. F.M.W. Nederlandse Loterij Emmeloord (01-12-2017) Hoopen, mr. P.A. ten, Metselaar, mw. mr. van, Utrecht (22-12- (mw. mr. R.W. Dutilh- Bergkotte, mr. D.J., Voorburg (24-12-2017) A.R., Amsterdam (01- 2017) van Waaij te Rijswijk zh) ’s-Gravenhage (30-11- Houbiers, mr. E.F.M., 12-2017) Toor, mr. P. van, Pimentel Advocatuur 2017) Holten (03-12-2017) Mulder, mw. mr. M., ’s-Gravenhage (22-12- (mr. E. Pimentel Beukenkamp, mw. mr. Houten, mw. mr. R.K. Amsterdam (20-12-2017) 2017) te Schiedam) E.C., Amsterdam (01- van, Baambrugge (30- Müller, mr. R., Alphen Veldhoen, mw. mr. E., ProRail B.V. (mr. S. Saric 12-2017) 11-2017) aan den Rijn (20-12- Utrecht (27-12-2017) te Utrecht) Bierma, mr. J.B., Jacobs, mw. mr. R., 2017) Velsink, mr. M., Rachel Smeets Amsterdam (20-12-2017) Heerlen (01-12-2017) Naarsing, mr. R.D.H., Hoofddorp (16-12-2017) Advocatuur (mw. mr. Bleijs, mw. mr. Jacobsz, mr. R., Borne (21-12-2017) Vennegoor, mr. R.H.A.,

‘HET IS ALTIJD SPANNEND OM EEN NIEUWE SAMENWERKING AAN TE GAAN’ Henk van Katwijk (58) was jarenlang werkzaam bij Assuraad Advocaten in Ermelo voordat hij op 1 januari met advocaten Wendy Oostveen-Kouwenhoven (45) en Mirjam Spruit (45) in dezelfde stad met OAK Advocaten begon. Het kantoor richt zich onder andere op aansprakelijkheid, verzekeringen, verkeersza- ken en mediation. ‘De bundeling van ervaringen en onze verschillende invalshoeken waren reden om een nieuwe start te maken. Het is altijd spannend om nieuwe samenwerkingsverbanden aan te gaan, maar er is een uitstekende klik. Dat geeft veel vertrouwen voor de toekomst. Ik houd me vooral bezig met het aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht. Dat is leuk puzzelen met steeds weer nieuwe invalshoeken. Een werkdag is geslaagd als er weer een zaak is opgelost.’

R.A.G. Smeets M.A.J.A.M., Bergeijk Amsterdam (01-12-2017) Niekerk, mw. Enschede (22-12-2017) te Maastricht) (30-11-2017) Janse Van Mantgem, mr. A.A.I.M. van, Verhoog, mr. C.J., Schiphol Group Blokland, mw. mr. mr. R.P.M., Amsterdam Amsterdam (10-12-2017) Amsterdam (10-12-2017) Corporate Legal G.M.Y., Amsterdam (18- (21-12-2017) Nieuwenhuizen, mw. Voorbraak-Stolwijk, (mr. E.J.C. van der Ploeg 12-2017) Jansen, mr. K.J.O., mr. E., Nieuwegein (01- mw. mr. T.M.H., te Schiphol) Boluk, mr. B., ’s-Gravenhage (01-12- 12-2017) Apeldoorn (23-12-2017) Spuigroep B.V. (mr. F. Amsterdam (01-12-2017) 2017) Noelmans, mr. V.E.J., Vos, mr. J-P.R., Duygu te ’s-Gravenhage) Bonsen, mw. mr. S., Jongtien, mr. B.J.K., Heerlen (22-12-2017) Rotterdam (01-12-2017) Starks Legal- Wierden (23-12-2017) Utrecht (01-12-2017) Oskam, mr. A.J., Vries, mw. mr. Th.D.D. Amsterdam (mr. S. Boogaart, mr. H.B., Jonkhart, mr. J.F.K., Rotterdam (30-11-2017) de, Amsterdam (14-12- Rezai te Amsterdam) Groningen (23-12-2017) Rotterdam (01-12-2017) Osse, mr. W.T.J.G., 2017) Stichting Achmea Cappelle, mw. mr. L.E., Kasper, mr. J.W., Houten (23-11-2017) Wijk, mr. R.A. van, Rechtsbijstand (mr. P.R. Amsterdam (01-12-2017) Amsterdam (28-11-2017) Peeters, mw. mr. E., Hoofddorp (15-12-2017) Botman te Tilburg) Davidesko-van Laren, Kessels, mr. P., Rotterdam (30-11-2017) Wijmen, mr. P.W.H. van, Toet Schreudering mw. mr. M., Amsterdam Amsterdam (11-12-2017) Pinas, mw. mr. M.C., Eindhoven (02-12-2017) Advocaten (mr. R. (14-12-2017) Klaver, mw. mr. A., Haarlem (01-12-2017) Wolf, mr. D. de, Schreudering en mw. Emmerik, mr. B.-J. van, Utrecht (01-12-2017) Römkens, mw. mr. ’s-Gravenhage (20-12- mr. L.E. Toet te Utrecht) Amsterdam (01-12-2017) Knols, mr. S.L., Utrecht H.B.M., Amsterdam (11- 2017) Usanmaz Advocaten Engels, mr. H.P.J., (21-12-2017) 12-2017) Roermond (15-12-2017) (mw. mr. S. Usanmaz Kwak, mw. mr. I.N., Ruiter, mr. C. de, OVERLEDEN te Arnhem) Feenstra, mr. J.R., ’s-Gravenhage (15-12- Rotterdam (22-12-2017) Amsterdam (30-11-2017) Velsink, mr. M., Van Beurden 2017) Rutten, mr. M., Hoofddorp (16-12-2017) Advocaat (mr. Gelderen-Hol, mw. mr. Lafeber, mr. N.G.A., Amsterdam (14-12-2017) R.R.G.M. van Beurden M.M., Utrecht (14-12- Oisterwijk (30-11-2017) Salomé, mr. S.G.,

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 79 12-01-18 11:55:38 80 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

UITSPRAKEN VAN DE TUCHTRECHTER

Deze uitspraken zijn geselecteerd en bewerkt door de Commissie Disciplinaire Rechtspraak, bestaande uit Carel Gaaf (voorzi'er), Jan de Bie Leuveling Tjeenk, Tjitske Cieremans, Han Jahae en Robert Sanders.

ONVOLDOENDE RICHTEN aanzien van de ADHD- problematiek. behandeld. De verzoekers in die pro- OP BELANG CLIËNT De raad van discipline overweegt, kort cedure werden bijgestaan door een – Raad van discipline Den Haag, samengevat, dat uit het dossier en het kantoorgenoot van de voormalige 6 februari 2017, zaak nr. 16-941/DH/ verhandelde ter zitting volgt dat het advocaat van de heer A (klager). Als RO, ECLI:NL:TADRSGR:2017:14. optreden van mr. X er onevenredig steunvordering bij het faillissements- – Gedragsregels 1, 4, 5 en 30. op was gericht om – middels deze rekest werd een nog openstaande – Niet vooropstellen belang cliënt, individuele zaak – aan te tonen dat vordering van het kantoor van klager onzorgvuldige behandeling zaak, sprake is van misstanden in het hui- op de heer A aangevoerd. Mr. X heeft schending geheimhoudingsplicht dige onderwijssysteem en aandacht daartegen namens de heer A ter en verkondigen feitelijke te krijgen voor een tekort schietende zitting verweer gevoerd. Dit verweer onwaarheden. jeugdzorg in het algemeen. Daarbij hield in dat de steunvordering niet heeft mr. X zich onvoldoende gericht zou bestaan, omdat de heer A de Mr. X is op last van de rechtbank op het concrete belang van zijn cliënt. vordering van het kantoor van ruim toegevoegd als advocaat van een Hij heeft zich als gedragsdeskundige 23.000 euro contant zou hebben minderjarige cliënt en heeft als gepresenteerd door zijn standpunten voldaan. Ten bewijze daarvan zijn diens raadsman opgetreden in een met betrekking tot de problematiek ter zitting afschriften overgelegd van procedure met betrekking tot een van zijn minderjarige cliënt enkel te e-mails tussen de heer A en klager, verzoek om een civiele machtiging stoelen op zijn eigen waarnemingen waaruit zou blijken dat de heer A het gesloten jeugdhulp. Voorafgaand en gezond verstand en deze niet met bedrag bij klager thuis contant zou aan de zitting heeft mr. X een contra-expertises nader te onderbou- hebben afgeleverd. video- opname gemaakt waarbij hij wen. Dit terwijl het juist zijn taak was De klacht houdt in dat mr. X tucht- met zijn minderjarige cliënt praat, om de juridische merites van het geval rechtelijk laakbaar heeft gehandeld samen met hem tekent en naar te bewaken. Bovendien heeft hij on- doordat hij 1) zich had dienen te ont- muziek luistert. Deze opname heeft zorgvuldig gehandeld en zijn geheim- houden van het verstrekken van gege- mr. X vervolgens ingebracht in de houdingsplicht geschonden door vens waarvan hij wist of behoorde te procedure en aan andere niet bij geen overleg te voeren met de wettelijk weten dat zij onjuist zijn (gedragsre- de procedure betrokken instanties vertegenwoordigers van zijn minder- gel 30) en 2) heeft gehandeld in strijd gestuurd. Tijdens de zitting heeft mr. jarige cliënt. Het enkele feit dat mr. X met de tussen advocaten geldende X – mede aan de hand van de video- een andere visie heeft, brengt volgens eisen van welwillendheid en vertrou- opname – geprobeerd te bewijzen de raad niet mee dat hij feitelijke wen door het genoemde standpunt in dat de problematiek van kinderen onwaarheden heeft verkondigd. De te nemen en stukken te overleggen, met ADHD alleen terug te voeren klacht is gedeeltelijk gegrond. zonder klager op voorhand in staat te is op tekortschietend onderwijs. Berisping. stellen daarop te reageren (gedrags- De voogd van de minderjarige heeft regel 17). De raad van discipline heeft na de zitting een klacht ingediend bij ONDERLINGE beide klachtonderdelen gezamenlijk de deken. WELWILLENDHEID behandeld. In dit geval kan niet De klacht houdt in dat mr. X heeft EN VERTROUWEN zonder meer gezegd worden dat mr. X gehandeld in strijd met 1) gedrags- – Raad van discipline Den Bosch, stukken heeft overgelegd waarvan hij regel 5 door zijn eigen belang ten 27 maart 2017, zaak nr. 16-951/DB/ had moeten weten dat deze onjuist aanzien van de aanpak van de proble- LI, ECLI:NL:TADRSHE:2017:76. waren. Echter, van mr. X had, gezien matiek van kinderen met ADHD te la- – Gedragsregels 17 en 30. de uitzonderlijke aard van de stellin- ten prevaleren boven het belang van – Advocaat weder partij niet in staat gen van zijn cliënt, verwacht mogen zijn cliënt, 2) gedragsregel 4 door zich te stellen op een bepaald (uitzon- worden dat hij contact had opgeno- niet te richten op juridisch relevante derlijk) standpunt te reageren. men met klager om hem om ophel- aspecten van de zaak en zijn geheim- dering te vragen. Het feit dat mr. X houdingsplicht te schenden en 3) ge- Mr. X stond zijn cliënt, de heer A, bij de daadwerkelijke e-mails pas enkele dragsregels 1 en 30 door feitelijke in een procedure waarin het verzoek minuten voor de zitting heeft ontvan- onwaarheden te verkondigen ten tot diens faillietverklaring werd gen, doet niet ter zake, aangezien mr.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 80 12-01-18 11:55:38 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 81

X al enkele dagen daarvoor van dit maatregel van schorsing voor de duur waardoor klager in april 2015 in verweer op de hoogte was gebracht. van een maand op. detentie is genomen. In november Het feit dat mr. X namens de heer A Mr. X gaat tegen de beslissing van de 2015 heeft klager mr. X aansprake- een relevant faillissementsverweer raad in beroep en stelt, kort samen- lijk gesteld. Op 26 februari 2016 is voerde, maakt dit ook niet anders, nu gevat, dat hij zowel voor als ten tijde vervolgens een klacht tegen mr. X mr. X een eigen verantwoordelijkheid van de liquidatie uitsluitend de advo- ingediend bij de deken. Klager voert heeft als advocaat en niet zonder caat is geweest van de heer A en niet aan dat 1) mr. X klager onvoldoen- meer kan afgaan op wat zijn cliënt gezegd kan worden dat hij de belan- de op de hoogte heeft gehouden hem vertelt. De klacht is gegrond. gen van de heer B is gaan behartigen. van het verloop van de strafzaak in Berisping. Het hof stelt vast dat uit de stukken de diverse instanties en niet heeft in het dossier op geen enkele wijze gedaan wat er van hem als raadsman AANWENDEN GEZAMENLIJKE naar voren komt dat mr. X zich rich- mocht worden verwacht en 2) mr. X GELDEN DERDENREKENING ting de heer B op enig moment heeft de aansprakelijkstelling van klager – Hof van discipline, 8 mei 2017, gepresenteerd als zijn advocaat. De niet, althans te laat, heeft gemeld zaak nr. 160311, ECLI:NL:TAHVD: heer B beschikte over eigen advoca- aan zijn beroepsaansprakelijkheids- 2017:74. ten en adviseurs en partijen hadden verzekeraar. De eerste klacht bestaat – Artikel 46 Advocatenwet. bovendien afspraken gemaakt over uit meerdere klachtonderdelen en – Het staat de advocaat niet vrij om de werkzaamheden van mr. X in het bevat, voor zover in het hoger beroep zonder toestemming van de overi- kader van de afwikkeling. Wel is het van belang, onder meer de klacht ge rechthebbenden gezamenlijke hof van oordeel dat het voor de hand dat mr. X onvoldoende met klager gelden vanaf de derdengelden- had gelegen dat mr. X ter zake van heeft gecommuniceerd over de te rekening aan te wenden. zijn eigen declaraties voor de door volgen strategie in hoger beroep en hem in opdracht van de heer A ver- in cassatie. Het hof overweegt dat, Mr. X was advocaat van een van de richte werkzaamheden eerst overleg gezien het feit dat klager tot augustus twee vennoten van een vennootschap met de heer B had gevoerd, voordat 2013 geen mailadres als gebruikelijk onder ﬁrma (de heer A) en heeft hij kon overgaan tot betaling vanaf communicatie middel hanteerde en sinds medio 2010 geassisteerd bij de de rekening van de vof. Nu de heer B slecht bereikbaar was, klager een afwikkeling van de liquidatie en ver- niet de opdrachtgever was van mr. eigen verantwoordelijkheid had met effening van de vof. In dat kader heeft X, stond het hem niet vrij om zonder betrekking tot de communicatie mr. X onder andere gelden op zijn toestemming van de heer B gezamen- met mr. X. Nadat mr. X bekend was derdengeldenrekening ontvangen lijke gelden van de vennoten aan te geworden met het mailadres van en periodiek geld overgemaakt naar wenden. Daarmee heeft mr. X niet de klager had mr. X echter (meer) met schuldeisers van de vof en naar de vereiste zorgvuldigheid in acht geno- klager moeten communiceren over vennoten zelf. De andere vennoot (de men die hem had gepast. De klacht is de stand van zaken in de procedu- heer B) heeft naar aanleiding van het gedeeltelijk gegrond. re in hoger beroep en de te volgen handelen van mr. X bij de afwikkeling Waarschuwing. stappen en in te schatten kansen van de vof een klacht ingediend bij de in de cassatieprocedure. De klacht, deken. Volgens de heer B heeft mr. X INFORMEREN CLIËNT, voor zover die ziet op het hande- tuchtrechtelijk verwijtbaar gehandeld TIJDIG MELDEN len van mr. X na augustus 2013, is doordat hij betalingen vanaf zijn AANSPRAKELIJKSTELLING derhalve gegrond. Met betrekking derdengeldenrekening heeft verricht – Hof van discipline 8, mei 2017, tot de tweede klacht overweegt het in het kader van de liquidatie van de zaak nr. 160310, ECLI:NL:TAHVD: hof dat het op korte termijn door- vof, zonder daarover overleg te voeren 2017:78. geven van een aansprakelijkstelling met de heer B. De raad van discipline – Gedragsregels 8 en 9. wegens een beroepsfout een logisch verklaart de klacht gegrond en over- – Client onvoldoende op de hoogte en noodzakelijk complement is van weegt dat mr. X, door de liquidatie gehouden van verloop procedure; de plicht van een advocaat om zich van de vof ter hand te nemen, feitelijk niet tijdig melden bij beroeps- tegen beroepsaansprakelijkheid te ook de (ﬁnanciële) belangen van de aansprakelijkheidsverzekeraar. verzekeren. Door pas na anderhalve heer B is gaan behartigen, zodat hij of tweeënhalve maand een melding daarover met de heer B duidelijke In de periode september 2009 tot te doen bij zijn beroepsaansprake- afspraken had moeten maken. Nu november 2014 stond mr. X klager lijkheidsverzekeraar heeft mr. X niet dit contact is uitgebleven heeft mr. X bij in een strafzaak in drie instan- de voortvarendheid betracht die van niet gehandeld zoals een behoorlijk ties. In cassatie is het beroep van hem had mogen worden verwacht. advocaat betaamt. De raad legt de klager niet-ontvankelijk verklaard, Waarschuwing.

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 81 12-01-18 11:55:38 82 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

VERDOMHOEKJE TEN SLOTTE DOOR!/!BART!VAN!TONGEREN ALGEMEEN!DEKEN NEDERLANDSE!ORDE!VAN!ADVOCATEN

p donderdagmiddag 25 januari organiseert gefinancierde rechtsbijstand wankelt en dreigt om de vaste commissie voor Justitie en Veilig- te vallen als er geen substantiële en structurele O heid in de Tweede Kamer een rondetafel- investeringen worden gedaan. gesprek naar aanleiding van het eindrapport van de Des te wranger is het dat de overheid zelf een van de Commissie evaluatie puntentoekenning gefinancier- grootste veroorzakers is van de toenemende druk op de rechtsbijstand (commissie-Van der Meer). De NOvA het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. Als ge- zal die gelegenheid wederom aangrijpen om politici volg van nieuwe, complexe weten regelgeving zorgen duidelijk te maken dat het water aan de lippen van verschillende departementen voor een toenemende toevoegingsadvocaten staat en dat de toegang tot het vraag naar rechtsbijstand zonder dat hier voorzienin- recht, juist voor diegenen die het hard nodig hebben, gen tegenover staan. Maar liefst zestig procent van de steeds verder dreigt te worden uitgehold. zaken in het stelsel wordt tegen de overheid gevoerd. Na jarenlange bezuinigingen op het stelsel van gefi- Dit betreft zeker niet alleen het strafrecht, maar het nancierde rechtsbijstand heeft de commissie-Van der gaat ook over zaken als zorg, sociale voorzieningen, Meer afgelopen najaar geconstateerd dat het stelsel huur. Onderwerpen waar elke burger mee te ma- dringend groot onderhoud nodig heeft. Advocaten ken kan krijgen. Voor kwetsbare rechtzoekenden is in toevoegingszaken besteden gemiddeld veel meer bijstand daarbij door een pleitbezorger essentieel uren aan een zaak dan de punten die daar tegenover om voor hun recht te kunnen opkomen. Dat hoeft staan. Er is jaarlijks een investering van 127 miljoen overigens zeker niet per se een advocaat te zijn, maar euro extra nodig. Het feit dat een onafhankelijke kan bijvoorbeeld in het geval van multiproblematiek onderzoekscommissie, nota bene ingesteld door het evengoed een andere hulpverlener zijn. Een burger kabinet zelf en opgezadeld met een ‘budgetneutrale die in een procedure met de staat verwikkeld is, is taakopdracht’ deze conclusie trekt, geeft aan hoe nog altijd beter dan een burger die zijn rug tegen die urgent de investering op dit moment is. staat keert. En wat doet de minister voor Rechtsbescherming Een definitie van populisme is een stijl van politiek hiermee? Vooralsnog weinig. Behalve dat hij een bedrijven die de bevolking eenvoudige oplossingen beroep doet op de ‘maatschappelijke verantwoorde- voorschotelt voor complexe problemen. Ik hoop dat lijkheid en intrinsieke motivatie’ van alle betrokken dit kabinet voor de complexe problemen waarmee organisaties. Al jarenlang denkt de NOvA construc- burgers worden geconfronteerd, mede als gevolg tief mee om de toegang tot het recht voor de meest van weten regelgeving en overheidshandelen, kwetsbare rechtzoekenden te waarborgen. Daarbij een echte oplossing wil bieden. Als dat betekent hebben wij diverse innovatieve oplossingen aange- dat juristen en advocaten in het verdomhoekje dragen, zoals het ontwikkelen van een collectieve zitten omdat ze blijven hameren op het belang basisverzekering voor rechtsbijstand, en minder van professionele pleitbezorging en procedurele complexe en meer conflictmijdende regelgeving. rechtvaardigheid, dan moeten we dat maar voor Na vele onderzoeken is het nu echt de hoogste tijd lief nemen. Een samenleving die is ingericht op voor maatregelen die zoden aan de dijk zetten. Want tegenspraak is immers vele malen te prefereren met voortdurende discussies over bezuinigingen boven een samenleving die de rug tegen gevestigde wordt de rechtzoekende echt niet geholpen. instituties keert. Vooralsnog verwaarloost het kabinet zijn taak om Bent u in de middag van 25 januari in de gelegenheid: te voorzien in adequate rechtsbijstand voor on- en het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer is minvermogenden. Ernstig, want het stelsel van openbaar, dus komt allen!

2018 | 1

Advocatenblad_2018_01.indd 82 12-01-18 11:55:38 Je verdient Eenpitter? meer dan

Het begint met het inven- tariseren van de ﬁnanciële risico’s. Vraag advies, of nog beter; laten we samen een plan maken.

Dan hoef je dat in ieder geval niet alleen te doen...

www.nwk.nl mr. Sjef van der Putten Admiraal de Ruijterweg 21 1057 JT Amsterdam

OM_Advocatenblad_2018_01.indd 4-6 12-01-18 12:02:02 1 | 12-01-18 12:02:02 2018 | ADVOCATENBLAD.NL