Hoe De Elite Zich Voorbereidt Op Wilders
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DE VOLKSKRANT 10 ZATERDAG 17 DECEMBER 2016 Ten eerste De bestuurlijke elite beleeft angstige tijden. Geert Wilders klimt maar door in de peilingen. Wat gebeurt er achter de schermen om zijn verkiezingszege volgend jaar maart te voorkomen, of ten minste in goede banen te leiden? Door Wilco Dekker en Ben van Raaij Illustraties Bier en Brood Hoe de elite zich voorbereidt op Wilders e maken Het is een dilemma, want voor de malig SER-voorzitter Alexander Rinnooy een cru- BV Nederland staat veel op het spel. Het Kan. ‘Wij moeten ons nu zichtbaar en op- ciale rechts-populisme in Europa is met zijn recht openstellen voor het ongenoegen, periode afkeer van open grenzen een bedreiging hoezeer dat ook gedreven wordt door ir- door, en voor de economische groei en voor het rationeel sentiment, en daar naar beste ik weet Europese project, zegt directeur Cees vermogen verstandig op reageren.’ niet hoe Oudshoorn van werkgeversorganisatie Veel prominenten uit de Volkskrant die gaat VNO-NCW en MKB-Nederland. ‘Maar Top 200 lijken er in het elitevijandige kli- eindigen’, zegt CDA-senator Niek Jan waarschuwingen van ons werken niet, maat maar even het zwijgen toe te doen. ‘Wvan Kesteren. ‘Ik vraag me af of we de ri- want wij worden gezien als deel van die ‘Ik zie vooral veel onzekerheid’, zegt ech- vier nog kunnen verleggen. Niets doen elite die zogenaamd gefaald heeft.’ ter directeur Kim Putters van het Sociaal is altijd makkelijker. Maar dit is waar het Wat doet de elite dan wel om het po- en Cultureel Planbureau. ‘Ik heb de in- om gaat: kunnen we over vijf jaar terug- pulistische ongenoegen te keren, of in druk dat iedereen probeert een positie te kijken en zeggen dat we aan de goede elk geval in goede banen te leiden? Het is bepalen ten aanzien van alle boosheid kant van de geschiedenis hebben ge- het gesprek van de dag in eetclubjes en en ongenoegen in het land. Populisme is staan? Het juiste hebben gedaan?’ op debatavonden, zegt bestuurder en so- immers meer dan alleen een antigeluid, De bestuurlijke elite verkeert in ver- cioloog Paul Schnabel. ‘Maar echt er zitten reële zorgen achter en een grote warring. Velen vrezen een rampjaar tegengas geven, voor zover al mogelijk, behoefte aan nieuw perspectief.’ 2017, waarin na Groot-Brittannië en de is moeilijk als de media vooral aandacht Oud-AkzoNobel-topman Kees van VS ook in Frankrijk, Duitsland en Neder- geven aan de populistische voet op het Lede ontwaart weinig mensen in de ‘zo- land het rechts-populisme kan zegevie- gaspedaal. Dat is zo in de VS, en dat is genaamde elite’ die zelf initiatief nemen ren. De PVV zou in een versplinterd poli- hier niet veel anders. De megafoon heeft tegen het populisme. ‘By and large gros- tiek landschap bij de Tweede Kamer- het gewonnen van de microfoon.’ siert men in kritiek zonder met oplossin- verkiezingen in maart zomaar de groot- De teleurstelling is groot. De hoop dat gen te komen. Nog daargelaten dat som- ste partij kunnen worden. Met alle de Nederlandse politieke tradities be- migen van die elite, en dat weet ik, in het instabiliteit van dien, of Geert Wilders scherming zouden bieden tegen het po- verleden zelf op de PVV hebben gestemd. gaat meeregeren of niet. De on zeker- pulisme is maar beperkt realistisch ge- heid bij de gevestigde orde is groot. bleken, zegt multibestuurder en voor- LEES VERDER OP PAGINA 12 Wijers weer invloedrijkste, dipje bij vrouwen ans Wijers (65) is voor het gemeester Eberhard van der Laan, die BESTUURLIJKE burgemeester Ahmed Aboutaleb, op derde jaar op rij de invloedrijk- onlangs nog hoogstpersoonlijk het pro- ELITE nummer 45. ste Nederlander. De voormalig bleemdossier van de overvolle binnen- De lijst telt 22 nieuwelingen, van wie D66-minister en oud-topman stad overnam van D66-locoburgemees- De term bestuurlij- Cees Oudshoorn (56) op nummer 13 de H ke elite verwijst van AkzoNobel stopte dit jaar als com- ter Kajsa Ollongren. hoogste is. Hij is de nieuwe directeur van missaris van de Britse farmaceut GSK, De nieuwe hoogste vrouw van de naar de ‘gevestigde werkgeversvereniging VNO-NCW, de maar heeft nog tal van posten over, bij Volkskrant Top 200 is Marjan van Loon, orde’ van bestuur- machtigste lobby in Den Haag. Een an- onder meer oliebedrijf Shell, bierbrou- president-directeur van Shell Neder- ders, CEO’s, com- dere nieuwkomer is Frits Goldschme- wer Heineken en het Concertgebouw. land, op plek tien. Ze wordt gevolgd missarissen, ban- ding. De Randstad-oprichter en rijkste Dat blijkt uit de elfde Volkskrant Top door CPB-directeur Laura van Geest kiers, burgemees- Nederlander (geschat vermogen volgens 200, een onderzoeksproject waarbij jaar- (plek 14) en Louise Fresco (op 22), be- ters, topambtena- Quote 3,5 miljard euro) werd dit jaar be- lijks de posities en netwerken van de ‘be- stuursvoorzitter van Wageningen Uni- ren en hoogleraren stuurlijk actief met zijn Frits Goldschme- stuurlijke elite’ in kaart worden ge- versiteit. Na een jarenlange gestage toe- die invloed uitoe- ding Foundation voor Mens, Werk en bracht. Wijers wordt gevolgd door Paul name van het aantal vrouwen is er dit fent op het rege- Economie, met oud-premier Jan Peter Polman, de topman van voedingsmulti- jaar een knik. De lijst telt 53 vrouwen, ringsbeleid. Het Balkenende en PostNL-topvrouw Herna national Unilever, die onlangs op de kli- ruim een kwart van het totaal, maar zes gaat dus niet om Verhagen in het bestuur. maattop van Marrakech werd genoemd minder dan vorig jaar. De vrouwen democratisch ge- De grootste daler is Wim Pijbes. De als een van de groene ‘business leaders’ staan gemiddeld wel hoger dan in 2015. kozen politici. De oud-Rijksmuseum-directeur vertrok al die misschien met succes kan inpraten De kans is groot dat het een tijdelijke dip bestuurlijke elite is snel weer bij Museum Voorlinden in op de klimaatsceptische Amerikaanse betreft. Onderzoeken wijzen op een toe- geen vastomlijnde Wassenaar. Niet meer in de lijst staan on- president-elect Donald Trump. Nummer nemend aantal topvrouwen, zij het dat groep, maar een der anderen IOC-bestuurder Camiel Eur- drie is Klaas Knot, president van De Ne- het tergend traag gaat. conglomeraat van lings en de ontslagen NS-topman Timo derlandsche Bank en prominent criticus Het aantal Nederlanders met een niet- deelelites uit be- Huges. Ook VVD-prominent Loek Her- van het stimuleringsbeleid van ECB-pre- westerse achtergrond is gezakt van zes drijfsleven, publie- mans is verdwenen. Hij stapte eind vorig sident Mario Draghi. De topvijf wordt ge- naar vijf. Dit doordat de bij de Raad van ke sector, weten- jaar op als fractievoorzitter van de VVD completeerd door topman Ben van Beur- State afgezwaaide Lilian Gonçalves-Ho schap en cultuur. in de Eerste Kamer. Dit nadat de Onder- den van Shell, ondanks de toenemende Kang You niet meer in de lijst staat. De nemingskamer wanbeleid had vastge- kritiek nog altijd het machtigste bedrijf hoogstgenoteerde met een niet-wes- In 2014 was Wijers voor het eerst de steld bij zorgconcern Meavita, waarvan van Nederland en de Amsterdamse bur- terse achtergrond is de Rotterdamse invloedrijkste. Foto Ivo van der Bent Hermans president-commissaris was. VERANTWOORDING De Volkskrant Top 200 van invloedrijkste personen en functies. De uitkomsten van het Kamerleden, buitenlandse bestuurders en Nederlanders is een ranglijst die de belang- computermodel (in de vorm van persoonlijke niet bestuurlijk actieve rijke ondernemers en VOLKSKRANT TOP 200 rijkste bestuurders, toezichthouders en beïn- ‘invloedscores’) worden bijgesteld na een opinieleiders zijn uitgesloten. Het onderzoek vloeders van Nederland in kaart brengt. Dit journalistieke ‘reality check’ via vertrouwe- werd uitgevoerd door Jeroen Hendriks. gebeurt op basis van een netwerkanalyse en lijke gesprekken met prominenten uit de elite. een geactualiseerde database van 23 duizend Koning en koningin, kabinets- en Tweede 6 VRAGEN OVER DE TOP 200 VOLKSKRANT.NL DE VOLKSKRANT ZATERDAG 17 DECEMBER 2016 11 Volkskrant.nl/top200 Ten eerste VOOR ACHTERGRONDEN EN PROFIELEN (11) Laura van Geest (54) (--) Dick Schoof (49) (42) Chris Buijink (62) 14 Directeur Centraal Planbureau 31 Nat. coördinator terrorismebestrijding 48 Voorz. Ned. Vereniging van Banken deVolkskrant NR ! 15 (12) Wiebe Draijer (51) 32 (64) Jaap Winter (53) 49 (48) Wouter Bos (53) TOP Bestuursvoorzitter Rabobank Voorz. college van bestuur VU Bestuursvoorzitter VUmc INVLOEDRIJKSTE (90) Kees van Dijkhuizen (61) (39) Hans Vijlbrief (53) (74) Else Bos (57) 16 Aankomend topman ABN Amro 33 Thes.-generaal min. van Financiën 50 Bestuursvoorzitter PGGM NEDERLANDERS (2) Niek Jan van Kesteren (64) (35) Corien Wortmann-Kool (57) (40) Allard Castelein (58) 17 Senator CDA en adviseur VNO-NCW 34 Bestuursvoorzitter ABP 51 Pres.-dir. Havenbedrijf Rotterdam (vorig jaar: 1) Hans Wijers (65 jaar) (14) Frans van Houten (56) (22) Kajsa Ollongren (49) (55) Elco Brinkman (68) 1 Commissaris en bestuurder 18 Bestuursvoorzitter Philips MARJAN 35 Locoburgemeester Amsterdam 52 Fractievoorzitter CDA Eerste Kamer VAN LOON (9) Paul Polman (60) (15) Alexander Rinnooy Kan (67) (28) Mariëtte Hamer (58) (49) André Knottnerus (65) 2 Bestuursvoorzitter Unilever 19 Senator D66 36 Voorzitter SER 53 Voorzitter WRR President-directeur (4) Klaas Knot (49) (20) Hans Alders (64) Shell Nederland en (19) Merel van Vroonhoven (48) (58) Michael van Straalen (60) 3 President De Nederlandsche Bank 20 Multibestuurder hoogste vrouw in 37 Voorz. Autoriteit Financiële Markten 54 Voorzitter MKB-Nederland de Top 200. Kwam 4 (3) Ben van Beurden (61) 21 (21) Jan Hommen (73) onder vuur te lig- 38 (37) Jaap de Hoop Schefer (68) 55 (93) Tom Middendorp (56) Bestuursvoorzitter Shell Bestuurder en commissaris gen toen Shell sug- Voorzitter AIV Commandant der Strijdkrachten (8) Eberhard van der Laan (61) (24) Louise Fresco (64) gereerde dat (34) Wim van der Leegte (69) (78) Pauline van der Meer Mohr 5 Burgemeester van Amsterdam 22 Bestuursvoorz. Univ. Wageningen dichtdraaien van 39 Oud-president-directeur VDL Groep 56 (56) Commissaris en bestuurder de gaskraan ten (5) Feike Sijbesma (57) (25) Boudewijn Poelmann (67) koste zou gaan van (38) Annemieke Fent.