Diagnoza Obszaru Gminy Międzyrzec Podlaski Służąca Delimitacji Obszaru Zdegradowanego I Obszaru Rewitalizacji
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
2017 DIAGNOZA OBSZARU GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI SŁUŻĄCA DELIMITACJI OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI str. 0 SPIS TREŚCI WSTĘP .............................................................................................................................. 2 1. DIAGNOZA STANU ISTNEJĄCEGO ............................................................................ 5 1.1 POŁOŻENIE GMINY ................................................................................................... 5 1.2 WYZNACZONE OBSZARY REFERENCYJNE ........................................................... 6 1.3 SFERA SPOŁECZNA .................................................................................................. 9 1.3.1 ZAGADNIENIA DEMOGRAFICZNE ......................................................................... 9 1.3.2 BEZROBOCIE .........................................................................................................14 1.3.3 WYKLUCZENIE SPOŁECZNE I UBÓSTWO ...........................................................22 1.3.4 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE ..........................................................................44 1.3.5 POZIOM EDUKACJI ................................................................................................48 1.3.6 POZIOM KAPITAŁU SPOŁECZNEGO ....................................................................52 1.4 SFERA ŚRODOWISKOWA ........................................................................................57 1.5 SFERA GOSPODARCZA ...........................................................................................61 1.6 SFERA TECZNICZNA ................................................................................................65 1.7 SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA ...........................................................70 2. DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI .....75 2.1 METODOLOGIA DELIMITACJI OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH .......................75 2.2 WYBÓR OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI .............87 3. MECHANIZMY WŁĄCZENIA INTERESARIUSZY W PROCES DELIMITACJI OSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI ...................................................... 90 SPIS TABEL ......................................................................................................................... 94 SPIS MAP ................................................................................................................................ 94 SPIS RYSUNKÓW ..................................................................................................................... 94 SPIS WYKRESÓW .................................................................................................................... 94 SPIS ZDJĘĆ ..........................................................................................................................96 str. 1 WSTĘP Sporządzone opracowanie ma na celu wyznaczenie obszaru zdegradowanego i zaproponowanie obszaru do rewitalizacji na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski. Zostało ona przygotowane zgodnie z zapisami następujących wytycznych: „Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach 2014-2020”, „Zasadami programowania, wdrażania i wsparcia rewitalizacji w województwie lubelskim” oraz „Zasadami delimitacji obszarów rewitalizacji i definiowania programów rewitalizacji na terenach wiejskich województwa lubelskiego”. Zakres terenowy opracowania obejmuje obszar gminy wiejskiej Międzyrzec Podlaski, o łącznej powierzchni 261 km2. Analizy zmierzające do ustalenia zasięgu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji wykonano dla całego obszaru gminy. Zakres problemowy obejmuje zagadnienia dotyczące 5 obowiązkowych sfer (społecznej, gospodarczej, środowiskowej, technicznej i przestrzenno-funkcjonalnej), w ramach których wykonano szczegółową, wieloczynnikową diagnozę obszaru gminy pod kątem potrzeby działań rewitalizacyjnych. Przedstawiony dokument składa się z dwóch części. Pierwsza zawiera charakterystykę gminy. Druga cześć skupia się na wskazaniu metodologii wyznaczania obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, prezentacji zastosowanych wskaźników oraz wskazaniu na terenie gminy Międzyrzec Podlaski granic obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Wykonane opracowanie przygotowano w oparciu o zapisy „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach 2014-2020” z dnia 2 sierpnia 2016 r. Zgodnie z wytycznymi rewitalizacja rozumiana jest jako kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych).1 Pierwszym krokiem niezbędnym do podjęcia działań rewitalizacyjnych jest wyznaczenie obszaru zdegradowanego, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. W świetle wytycznych stan kryzysowy spowodowany jest koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: 1 Rozdział 3 punkt 1 „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach 2014-2020” str. 2 a. gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw), b. środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska), c. przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), d. technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska).2 Wytyczne dopuszczają by obszar zdegradowany był podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych. Po wyznaczeniu obszaru zdegradowanego gmina wyznacza obszar rewitalizacji, obejmującego całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic. 3 Podstawą formalno-prawną, obok wyżej wymienionych Wytycznych jest ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późniejszymi zmianami), a zwłaszcza jej art. 18 ust. 2 pkt 6, który określa tytuł do uchwalania programów rewitalizacji. Dokument źródłowy zarówno dla programu rewitalizacji, jaki i przedmiotowej diagnozy, jest „Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski na lata 2014- 2020”4. Diagnozę gminy opracowano uwzględniając problemy zidentyfikowane w Strategii, analizując wskaźniki odpowiednie do zdiagnozowanych w niej problemów w skali sołectw, a następnie uzupełniając je analizą wskaźników gospodarczych, środowiskowych, infrastrukturalnych lub przestrzennych w tej samej skali. Wśród problemów występujących na terenie gminy Międzyrzec Podlaski, które zostały wyartykułowane w „Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski na lata 2014- 2020” znajdują się: • ubóstwo – jako jeden z najbardziej znaczących składników warunkujących patologię życia społecznego; 2 Rozdział 3 punkt 1 „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach 2014-2020” 3 Rozdział 3 punkt 1 „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach 2014-2020” 4 UCHWAŁA NR XXXVII/239/13 Rady Gminy Międzyrzec Podlaskiej z dnia 13 listopada 2013 r. str. 3 • bezrobocie – powodujące, że standard życia wielu mieszkańców obniża się i rozszerza