Vytauto kapas ir paminklas Vilniaus katedroje Grób i pomnik Witolda w katedrze wileńskiej ’ tomb and monument in the Cathedral

Lietuvos didysis kunigaikštis Vytautas mirė 1430 m. ir pagal jo paties valią buvo palaidotas Vilniaus katedroje, prie Šv. Mykolo Arkangelo altoriaus, šiaurinės navos rytiniame gale arba chore. Prie Vytauto kapo buvo vėliava su raitelio atvaizdu. Nežinia, ar tai Vytauto portretas, ar Lietuvos valstybės herbas – Vytis. Lietuvos visuomenės sąmonėje įsitvirtinęs Vytauto karžygio įvaizdis susiejo mirusį valdovą su raiteliu valstybės herbe. Šis paminklas buvo sunaikintas XVI a. pradžios gaisrų. Bona Sforca, greičiausiai sekdama Žygimanto Senojo iniciatyva pastatyti naują baldakimą virš Jogailos kapo Krokuvoje, nutarė Vilniaus šventovėje pagerbti Vytautą. Bonos Sforcos rūpesčiu apie 1530–1535 m. Bernardino Zanobio de Džanočio arba Džovanio Marija Moska Padovano buvo sukurtas paminklas su Vytauto atvaizdu. Dėl Katedros remonto darbų tik 1573 m. šį paminklą sumontavo Vilniaus vyskupas Valerijonas Protasevičius. Vytauto antkapiui nemažai žalos padarė greičiausiai 1610 m. gaisras. 1628 m. Vilniaus katedros kapitula nutarė jį restauruoti. Nuo 1655–1661 m. Maskvos kariuomenės okupacijos apie jį daugiau nieko tikro nežinoma. 1697 m. Vilniaus kapitulos posėdyje teigta, kad Katedroje būtina įrengti Vytautui antkapį ar epitafiją. Tačiau idėja buvo įgyvendinta tik 1853–1862 m. Vytauto palaidojimo vietos klausimas taip pat sudėtingas. Iš pradžių palaidoti prie Šv. Mykolo Arkangelo altoriaus jo palaikai po 1530 m. galėjo būti pernešti į Senosios valdovų koplyčios kriptą, o 1573 m. vėl perkelti. Su Vytauto fundacija ir vardu sietas ir Šv. Kryžiaus altorius, buvęs Katedros viduryje. XVII a. pradžioje po šiuo altoriumi esančioje kriptoje buvo sudėti 1931 m. rastų Lietuvos bei Lenkijos valdovų palaikai. Tada sklido kalbos, kad galėjo būti surastas ir Vytauto kapas. Iki šiol Vytauto palaidojimo vietos mįslė lieka neįminta.

Wielki książę litewski Witold zmarł w roku 1430 i zgodnie z jego wolą został pochowany w katedrze wileńskiej, przy ołtarzu św. Michała Archanioła w nawie północnej, na jej wschodnim końcu lub chórze. Przy grobie Witolda była zawieszona chorągiew z wizerunkiem jeźdźca. Nie wiadomo, czy był to portret Witolda, czy herb państwa litewskiego – Pogoń. Utrwalony w świadomości litewskiego społeczeństwa obraz Witolda jako dzielnego wodza połączył zmarłego władcę z jeźdźcem w herbie państwa. Ten pomnik został zniszczony podczas pożarów na początku XVI w. , zapewne na wzór inicjatywy Zygmunta Starego wzniesienia nowego baldachimu nad nagrobkiem Jagiełły w Krakowie, postanowiła odpowiednio uczcić osobę Witolda w wileńskiej świątyni. Staraniem Bony Sforzy, około 1530–1535, powstał pomnik Witolda z jego wizerunkiem, dłuta Bernardina Zanobi da Gianotis lub Giovanniego Maria Mosca Padovano. Z powodu prac renowacyjnych w katedrze pomnik ten urządził dopiero biskup wileński Walerian Protasewicz w 1573 r. Nagrobek został zniszczony prawdopodobnie w wyniku pożaru w 1610 r. W 1628 r. kapituła katedry wileńskiej postanowiła go wyremontować. Od czasu najazdu moskiewskiego w l. 1655–1661 o pomniku nie ma już żadnych wiarygodnych wzmianek. W 1697 r. na posiedzeniu kapituły wileńskiej rozważano potrzebę urządzenia w katedrze nagrobka Witolda lub epitafium. Jednak pomysł ten został zrealizowany dopiero w l. 1853–1862. Kwestia miejsca pochówku Witolda również jest skomplikowana. Jego szczątki, początkowo złożone przy ołtarzu św. Michała Archanioła, po 1530 r. mogły być przeniesione do krypty pod kaplicą Królewską, a w 1573 r. ponownie przeniesione w inne miejsce. Z fundacją i imieniem Witolda wiązany jest też ołtarz Krzyża Świętego, znajdujący się w centrum katedry. Na początku XVII w. w krypcie pod tym ołtarzem złożono szczątki władców Litwy i Polski, odkryte w 1931 r. Szerzyły się wówczas pogłoski o ewentualnym odnalezieniu grobu Witolda. Jednak miejsce pochówku Witolda do dziś pozostaje zagadką.

Grand Duke of Lithuania Vytautas died in 1430, and as per his wishes, was buried in the near the altar of St. Michael the Archangel, in the eastern end of the north nave or in the gallery. A flag bearing the image of a knight was near Vytautas’ tomb. It is unknown whether this was a portrait of Vytautas or the coat-of-arms of the Lithuanian state, the Vytis. The image of Vytautas the valiant soldier that is entrenched in the minds of the Lithuanian public links the deceased leader with the knight on the state’s coat-of-arms. This monument was destroyed by fire in the beginning of the 16th c. Bona Sforza, most likely following the initiative of Sigismund the Old to build a new baldachin above the tomb of Jogaila (Władysław Jagiełło) in Krakow, decided to honour Vytautas in the Vilnius sanctuary. Thanks to her efforts, in about 1530–1535, a monument bearing the image of Vytautas was created by either Bernardino Zanobi de Gianotis or Giovanni Maria Mosca Padovano. Due to restoration works in the cathedral, this monument was only installed in 1573 by the Bishop of Vilnius Valerionas Protasevičius. The tombstone was most likely severely damaged in the 1610 fire, and in 1628 the Vilnius Cathedral Chapter decided it should be renovated. From the occupation of the Moscow army of 1655–1661, no more is known of its fate. During a meeting of the Vilnius Cathedral Chapter in 1697, it was stated that the installation of a tombstone or epitaph for Vytautas was necessary. However, the idea was only realised in 1853–1862. The question of Vytautas’ place of burial is similarly complex. Initially buried near the altar of St. Michael the Archangel, after 1530 his remains may have been transferred to the Early leaders’ chapel crypt, and transferred again in 1573. The altar of the Holy Cross, formerly in the centre of the cathedral, is also linked to Vytautas’ foundation and name. In the beginning of the 17th c., the crypt below this altar contained the remains of Lithuania’s and Poland’s leaders, which were discovered in 1931. It was then rumoured that the burial place of Vytautas might also have been unveiled. To this day however, the exact location of Vytautas’ burial place remains a mystery.