Internationale
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Internationale SpectatorJaargang 64 - nr 5 - mei 2010 VRIJHEIDsrechtEn bEknElD: WEEGsCHAAl OF WAAGsCHAAl nAVO op weg naar nieuw strategisch Concept Herbezinning op de rol van kernwapens Instituut Clingendael Uitgave van koninklijke Van Gorcum bV (Assen) namens het nederlands Instituut voor Internationale betrekkingen ‘Clingendael’ (Postbus 93080, 2509 Ab Den Haag), dat samenwerkt met het koninklijk Instituut voor Inhoud meinummer 2010 Internationale betrekkingen, EGMONT, te brussel. Verschijnt maandelijks en wordt uitgegeven op de grondslag van een redactiestatuut. Redactiebureau Instituut ‘Clingendael’ Redactie Internationale Spectator Postbus 93080, 2509 AB Den Haag COLUMN barend ter Haar tel. 070-3245384; fax. 070-3746669 E-mail: [email protected] of sico van der Meer De Falun Gong in China: [email protected] Hoe gevaarlijk is een Iraans religie in verzet tegen de staat 285 www. internationalespectator.nl kernwapen? 249 kernredactie bibi van Ginkel Jaap W. de Zwaan (hoofdredacteur) Peter A. Schregardus (eindredacteur) ARTIKELEN De worsteling van de VN in de strijd Gerard J. Telkamp (eindredacteur) tegen terrorisme: waar is de balans Algemene redactie Wim van Eekelen tussen vrijheid en veiligheid? 290 E. Bakker, S. Biscop, E. Drieskens, L. van den Herik, P. Hoebink, S. de Hoop, Herbezinning op de rol van kernwapens: W. Hout, M. van Keulen, J.C. Mulder, een persoonlijk commentaar 251 Antoon De baets C.W.A.M. van Paridon, J.Q.Th. Rood, R. A. Wessel. Onverjaarbare historische misdrijven 293 Abonnementen-administratie Mark Waanders Koninklijke Van Gorcum BV Administratie Internationale Spectator Strategie NAVO moet anders 255 FILMRECENSIE Postbus 43, 9400 AA Assen Johannes Visser over tel. 0592-379555; fax. 0592-379552 Frans Osinga Vrijheid of willekeur in bestrijding van E.mail:[email protected] www.vangorcum.nl Op weg naar een nieuw Strategisch drugsbenden? 298 Abonnementsprijzen Concept: kanttekeningen bij het AIV- Nederland en België: rapport 258 BOEKBESPREKINGEN Particulier € 63,00 Marcel de Haas over Instelling € 74,50 Student € 48,50 (max. 5 jaar) Jaïr van der lijn Godsdienstonvrijheid in Rusland 300 Studenten-startersabonnement € 26,50 (1 jaar) Zijn vredesoperaties en ‘staatsopbouw’ Buitenland: Particulier € 90,25 voor dummy’s?: was het maar simpel Jan Geert siccama over Instelling € 103,00 en gemakkelijk 263 Massaal-geweldgebruik: verklaringen Student € 71,00 Betaling via Belgisch gironummer is mogelijk. en oplossingen 301 Abonnementen worden automatisch verlengd, Alfred Pijpers tenzij voor 1 december schriftelijke opzegging De waarachtigheid van de commissie- over heeft plaatsgehad. Joris kreutzer Davids 268 Genocide als bewuste keuze 303 Losse nummers € 7,95 excl. portokosten Advertenties Wouter van Raay over Acquire Media, Zwolle Vrijheidsrechten bekneld: Sandor Quatfass, tel 038-4606384 / weegschaal 0f waagschaal Een filosofische benadering van het fax 038-4606318 compromis 304 [email protected] lars van troost Foto omslag Vrije meningsuiting: kroonjuweel of over Rutger van Hamersvelt sam Rozemond steen des aanstoots? 272 Het tijdperk-Luns 305 Richtlijnen voor auteurs zijn verkrijgbaar op het redactie-adres. leonie van der stijl SIGNALEMENTEN 307 ISSN 0020-9317 Wetenschap in de knel: bedreiging van Alle in dit maandblad uitgesproken meningen en inzichten blijven geheel voor verantwoor- academische vrijheid op wereldschaal 276 SUMMARIES 310 delijkheid van de schrijvers. Niets uit deze uitgave mag worden verveel- Menno R. kamminga voudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, Eindtijd van de godsdienstvrijheid?: fotocopie, microfilm, of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke bedreiging in praktijk en theorie 280 toestemming van de uitgever. ©2010, Koninklijke van Gorcum, Assen Alle auteursrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. II Internationale Spectator Jaargang 64 nr. 5 | Mei 2010 Column Sico van der Meer Hoe gevaarlijk is een Iraans kernwapen? Het lukt de internationale gemeenschap maar niet om de status van regionale ‘grootmacht’ te benadruk- om het Iraanse nucleaire programma tot stoppen te ken en om als ‘verzekeringspolis’ tegen buitenlandse dwingen. Intussen menen veel analisten dat Iran op vijanden te dienen. Dit zou in lijn zijn met de bewe- redelijk korte termijn – één tot vijf jaar – over een ringen van geestelijk leider ayatollah Khamenei dat kernwapen zou kunnen beschikken. Is dit reden tot Iran geen kernwapen wil hebben, omdat dergelijke paniek? massavernietigingswapens in strijd zijn met de islam. Iran is al jarenlang bezig met het ontwikkelen Daarnaast zijn de analyses over de Iraanse capacitei- van kernwapens, waarbij het land herhaaldelijk het ten tamelijk divers. Naast alarmerende voorspellingen Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) en dat het land binnen één of enkele jaren een kernbom de VN-Veiligheidsraad heeft geprovoceerd. Terwijl kan hebben, zijn er ook berichten dat het nucleaire het Westen tot strenge economische sancties probeert programma onder ernstige technische problemen lijdt te komen, liggen vooral China en Rusland dwars – al dan niet wegens sabotage door buitenlandse ge- vanwege grote economische en strategische belangen. heime diensten. Desalniettemin blijft de vraag naar Westerse sancties die daarom maar buiten de VN om het gevaar van een Iraans kernwapen relevant. zijn ingesteld, worden relatief eenvoudig door Iran Stel dat het regime in Teheran binnenkort over omzeild. Zelfs al zou er binnen de VN alsnog tot een kernwapens kan beschikken, zou het deze wapens dan streng sanctiepakket worden besloten, dan blijft de ook werkelijk inzetten? Die kans lijkt nihil. Ondanks vraag of dit Iran van een kernwapen kan afhouden. de agressieve retoriek van president Ahmadinejad je- Economische sancties zijn een lange-termijninstru- gens Israël lijkt een nucleaire aanval vrijwel uitgeslo- ment, terwijl Iran volgens veel deskundigen op rede- ten. Op het gebruik van kernwapens ligt sinds 1945, lijk korte termijn een kernwapenmacht kan zijn. Het de eerste en enige keer dat ze ooit zijn ingezet, zo’n ultieme beïnvloedingsinstrument, militair ingrijpen, overal ter wereld geldend taboe, dat inzet ervan on- is in de kwestie-Iran nagenoeg onbestaanbaar. Een herroepelijk zelfmoord voor het Iraanse regime bete- bombardement op nucleaire installaties zal mogelijk kent. De gruwelijkheid ervan zal een onmiddellijke slechts enkele jaren vertraging in het Iraanse kernwa- tegenaanval veroorzaken, al dan niet eveneens met penprogramma opleveren, terwijl de vasthoudendheid kernwapens. Er zijn overigens alarmisten die menen en vijandigheid van Iran alleen maar zullen toenemen dat leiders als Ahmadinejad religieuze fanatici zijn – nog los van de vraag wat zo’n bombardement be- die de vernietiging van hun eigen land wel overheb- tekent voor regionale en mondiale verhoudingen. De ben voor de ‘heilige taak’ om Israël uit het Midden- machteloosheid van de internationale gemeenschap Oosten te verdrijven. Wie zich een beetje verdiept in om Iran tegen te houden, vraagt om een analyse van het Iraanse regime, moet echter concluderen dat dat het ongewenste scenario: hoe gevaarlijk zou het zijn wel meevalt. Sinds jaar en dag is de allereerste priori- als Iran kernwapens heeft? teit van de leiders in Teheran behoud en versteviging Bij deze vraag dienen meteen twee nuanceringen te van de eigen macht en bijbehorende luxueuze positie. worden geplaatst. Hoewel er inmiddels weinig twij- Antiwesterse retoriek heeft vaak meer een binnen- fel meer is óf Iran kernwapens ontwikkelt, bestaat lands dan een b uitenlands doel, namelijk om door een de kans dat het land het allerlaatste stapje naar zo’n vijandbeeld de eigen bevolking achter zich te krijgen wapen niet zal zetten. Sommige analisten vermoeden en te houden. De Iraanse leiders zijn niet i rrationeel dat Iran mikt op een zogenoemde latente capaciteit, en ze zullen kernwapens hoogstwaarschijnlijk alleen wat betekent dat alles aanwezig is om binnen korte inzetten als hun eigen positie (en leven) verloren dreigt tijd (enkele maanden) een kernwapen te produceren, te gaan. Alleen een buitenlandse aanval op Iran, en maar dat men die laatste stap niet zet, om negatieve misschien ook een binnenlandse revolutie, zouden de reacties te voorkomen. De potentie om snel een kern- omstandigheden kunnen vormen om kernwapens als wapen te produceren wordt wellicht genoeg geacht laatste redmiddel in te zetten. Jaargang 64 nr. 5 | Mei 2010 Internationale Spectator 249 Bestaat er, naast de militaire inzet van kernwapens, regionale leider gezien. De plotselinge interesse die een risico dat Iran kernwapens doorspeelt aan terreur- veel landen in het Midden-Oosten sinds enkele jaren organisaties? Dit scenario wordt regelmatig genoemd, hebben in nucleaire energie, zou een voorbode kun- met als onderbouwing dat Iran actief steun verleent nen zijn van meer kernwapenprogramma’s. Nog meer aan terreurbewegingen zoals Hezbollah, Hamas en kernwapenstaten erbij zou de nekslag kunnen vormen Islamitische Jihad. Maar het overhandigen van kern- voor het toch al wankele wereldomvattende Nucleair wapens aan dergelijke organisaties lijkt een irreëel Non-Proliferatieverdrag (waarover in mei 2010 een scenario. Ten eerste zal Iran na de jarenlange, zeer Toetsingsconferentie plaatsvindt). Mochten nog meer kostbare en risicovolle investeringen in kernwapens landen in de regio kernwapens verwerven, dan neemt niet zomaar de zeggenschap over deze wapens willen bovendien de kans op een gewapend conflict, met mo- overdragen.