Uitgestrekt Landschap En Boerderijen Als Paleizen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Oldambtroute UITGESTREKT LANDSCHAP EN BOERDERIJEN ALS PALEIZEN VAREN TUSSEN UITGESTREKTE GRAAN- EN KOOLZAADVELDEN, DE CHARME VAN ZELFBEDIENDE BRUGGEN EN SLUIZEN, RESTAURANTS, MUSEA EN VOLOP AFMEERMOGELIJKHEDEN EN FIETSROUTES. ZIEDAAR DE VELE VERLOKKINGEN VAN HET OOST-GRONINGSE OLDAMBT. 118 ANWBWATERSPORT.NL 05 • 2015 TEKST: RICHARD DE JONGE Edwin van der Woude O nbekend maakt onbemind geldt mis- waarbij het Havenkwartier vanwege de schien vooral wel voor Oost-Gronin- architectuur van de gebouwen bij velen gen. Met het onderwater zetten van een 800 waarschijnlijk het meest tot de verbeel - hectare groot stuk akkerbouwland tien jaar ding spreekt. Tot nog toe kon je echter geleden is het Oldambtmeer (spreek uit als alleen vanaf het Winschoterdiep op ‘Ol-damt’ met een typisch Groningse lange het meer komen. Met het realiseren van a) ontstaan. De noodzaak daartoe was dat de noordelijke ontsluiting komt aan het een krimpgebied was met economische die beperking een einde. De opening en zorgen. Edwin van der Woude, verantwoor- officiële ingebruikname van deze zoge- delijk voor de marketing van Oldambt: “Het naamde Blauwe Passage is op 16 en 17 mei gebied moest een impuls krijgen. Tegelijk tijdens het Waterweekend Blauwestad. In LANDSCHAP met het onderwater zetten is ook begon- dit weekend staan de jachthavens bol van nen met de aanleg van Blauwestad, een de activiteiten en wordt tevens het tien- dorp met grote kavels aan de zuidoostelijke jarig bestaan van Blauwestad gevierd. kant van het meer. De waarheid gebiedt te zeggen dat Blauwestad niet het succes is Graanrepubliek geworden waarop was gehoopt. De recessie Oldambt staat bekend als de graanrepu- en de stagnatie van de huizenmarkt hebben bliek. In de zeventiende en achttiende eeuw Detail van het Oldambt uit de beroemde roet in het eten gegooid.” beleefde het gebied zijn glorie met enorme ‘Kaart of Land Tafereel der Provincie Het goede nieuws is dat de recreatie landerijen met daarop dito boerderijen. Van Groningen en Ommelanden’ uit 1784 met de ontwikkeling van het gebied een der Woude: “Deze boeren waren zo rijk dat van Theodorus Beckering. enorme vlucht heeft genomen. Bijvoor - ze van gekkigheid niet alleen paleisach- beeld door de aanleg van jachthavens. In tige boerderijen lieten bouwen maar ook het Oldambt zijn in totaal acht jachthavens architecten uit Engeland haalden om slin- en daarnaast vele aanlegplaatsen waar je gertuinen te ontwerpen en aan te leggen. soms ook mag overnachten. Vier van de De keerzijde was dat de arbeiders werden jachthavens liggen aan het Oldambtmeer afgeknepen en er onder deze groep veel 05 • 2015 ANWBWATERSPORT.NL 119 Bad Nieuweschans, op de Nederlands-Duitse grens, vormt in zijn geheel een beschermd dorpsgezicht. Je komt hier langs als je vanaf de Dollard naar Winschoten vaart. armoede heerste – een voedingsbodem voor het noorden door de Dollard, in het oosten het communisme dat hier hardnekkig is door de Westerwoldse Aa en in het zuiden aangehangen. Nog steeds heeft de commu- door het Winschoterdiep. Het gebied is te nistische partij trouwens zetels in de raad.” bereiken via Friesland en de stad Gronin- gen, vanaf het noorden via de Waddenzee Drie routes en Dollard, via Delfzijl, Termunterzijl of Oldambt wordt grofweg aan de westkant Bad Nieuweschans en vanuit het zuiden begrensd door het Termunterzijldiep, in via Assen of Ter Apel. Er zijn drie vaarroutes. De eerste is een rondje over het Oldambtmeer door Blau- westad. Dat kost je een halve tot een hele dag en kan ook met een sloepje, dat je ook Delfzijl E e m s rond het meer kunt huren. De tweede Geise tocht kun je bij Winschoten starten. Win- Groote schoten is met ruim 18.000 inwoners een Gat Hoogzand van de grootste steden van de provincie Termunterzijl Herings- Termunten plaat Groningen en de bakermat van het enten NederlandDuitsland p van rozen. Een bezoekje aan het rosarium ie ld ij z r Dollard aan de rand van de binnenstad herinnert e t n u hieraan. Verder biedt deze vestingstad een m Woldendorp er De Laagte T Buiten goed geoutilleerde passantenhaven, drie Aa Oost-Friese Wagenborgen kenmerkende molens, een compact cen- Hooge Plaat Plaat trum met veel historische gebouwen en een stoomgemaal. Dit laatste kan worden Nieuwolda bezocht maar kijk uit: het is beperkt open. Nieuwe Kanaal Voor wie meer over Winschoten wil weten p Nieuwe Statenzijl e ‘t Waar i W d is een rondleiding wellicht een idee. Dat l j e i s z t r e kan in de zomer elke woensdagmiddag. e O L DA M BT r t w n o u Vanuit Winschoten steek je het meer over l d m r s e e en kom je uit bij de dorpen Oostwold en Oostwold T Blauwe Drieborg A Passage a Midwolda die tegen elkaar liggen. Je ver- Midwolda Finsterwolde Oldambt- wacht het niet, maar Oostwold heeft een meer vliegveld waar vanaf je rondvluchten Opdiep Bad Nieuweschans kunt maken en kunt parachutespringen. Schutsluis iep Beerta Winschoterd Blauwestad Beroemd is de tweejaarlijkse Oostwold Scheemda Reider- Airshow met historische vliegtuigen wolde waar 15.000 mensen op afkomen. Andere Blauwe- diep Blauwediepsluis vormen van vermaak zijn een Pitch & Bulsterverlaat p Winschoten ie Putt golfbaan, een forelkwekerij met rd Wi ote nsch Oudeschans NEDERLAND eetcafé, veel van de eerder genoemde N herenboerderijen en Ennemaborgh, een 0 2 km kasteel met een enorm landgoed waarvan 0 2 Nm 120 ANWBWATERSPORT.NL 05 • 2015 De acht meter hoge waai- boei bij Nieuw Statenzijl werd in 1996 gemaakt door kunstenaar Martin Bor- chert. De bolle onderkant is verzwaard, waardoor de boei als een tuimelaar met alle winden meewaait. En waaien doet het in dit lege landsschap bijna altijd. De Ennemaborgh bij Midwolda stamt uit de 14e eeuw en werd in de 18e eeuw ingrijpend Bij de gerenoveerd. sluizen rond pakken. Het dorp kennen we natuurlijk Het vervolg van het rondje wordt een Scheemda van de klokken en van de roemruchte beetje spannend, want dat gaat over de Slag om Heiligerlee. Interessant is Dollard helemaal naar het oosten om via moeten de het Klokkengieterijmuseum Heiliger - de Westerwoldse Aa weer op het binnen- lee in de voormalige fabriek van de water te komen. Varen op de Dollard bete- mouwen gebroeders Van Bergen, waar onder de kent dat je op groot water zit en te maken naam Sint-Paulinus naast klokken ook krijgt met getijden en stroming. We bevin - brandweerspuiten, machines en moto - den ons intussen in het uiterste oosten van opgestroopt ren en vanaf 1923 ook carillons werden de provincie. gemaakt. Ertegenover is het Museum Slag Bij Heiligerlee, waar veel is te vin- 46 Rijksmonumenten den over de beroemde veldslag in 1568 Bad Nieuweschans is de grootste plaats tussen de Nederlanders en Spanjaarden. die we onderweg naar Winschoten tegen- de bekende kunstenares Maya Wildevuur Een legertje van enkele honderden mili- komen. Het is in zijn geheel aangewezen de bewoonster is. tairen versloeg een katholiek-Spaans als beschermd dorpsgezicht vanwege de leger van 1700 militairen. vele historische gebouwen die hier staan, Zelfbediening waaronder 46 rijksmomumenten. Leuk Rechttoe rechtaan en daardoor misschien Boog van Ziel om te zien is de Hoofdwacht, een monu- het minst aantrekkelijk, is het stuk over het Voor het grote rondje Oldambt ga je in ment uit 1631 met een zadeldak en een Nieuwe Kanaal naar boven naar Nieuwolda plaats van bakboord uit bij Nieuwolda in torentje dat tot in de negentiende eeuw waar je onderweg, zover je kunt kijken, de noordelijke richting naar Termunterzijl. in gebruik was als hoofdwachtlokaal en uitgestrekte graan- en koolzaadvelden ziet. Dit slechts 244 zielen tellende dorp heeft waarvoor de wacht elk uur ceremonieel Bij Nieuwolda kun je door naar Termunten een bekend stadsgezicht in de vorm van werd gewisseld. Tegenwoordig is er een of een kleiner rondje maken via het Ter- de uit 1725 daterende sluis met de naam thee- en koffieschenkerij gevestigd. Ver- munterzijldiep, ’t Waar, Nieuw- Scheemda, Boog van Ziel. Deze sluis is versierd met de der zijn er een oude remise uit 1876 waar Scheemda, Heiligerlee terug naar Win- wapens van de zijlvesten en zijlvesters van in een halve waaiervorm treinen vanuit schoten. Vlak voor ’t Waar is een Kinder- Groningen en uit het Oldambt. Door het de loods op de rails werden gezet, de wagenmuseum en in het dorp zijn er de dorp loopt de Internationale Dollard route Nederlands-hervormde Garnizoenskerk, kinderparadijzen Leeuwenborg en ’t Swie- en Termunterzijl heeft een zandstrand de oude synagoge met joodse begraaf- neparradies, een educatief project waarin voor recreatie. “Wat onze zijlen niet ver- plaats, het Vestingmuseum en de Glasbla- het varken centraal staat . ’t Waar kennen mogen, wordt door dit monster uitgespogen, zerij Old Ambt. Maar het meest bekend is we natuurlijk ook van de werf waar het dies is de boezem steeds gepast, te bergen Bad Nieuweschans natuurlijk vanwege bekende Waarschip werd gebouwd. In en polderen overlast” is de tekst op het uit 1930 het wellness-resort met thermaal bad. rond Scheemda moeten de mouwen worden daterende gemaal Cremer in Termunter- Om het Oldambtgebied aantrekkelijker te opgestroopt vanwege de bruggen en sluizen zijl. Een museumgemaal, volledig functi- maken, zijn alle bruggen 3,50 meter hoog die je zelf moet bedienen. Hiertoe heb je een onerend en inzetbaar in geval van calami- of bedienbaar en liggen de vaargeulen op sleutel nodig die je in verschillende dorpen teiten. Het gemaal is elke zondag van 13.00 1,30 meter. “Formeel zijn alle bruggen in en ook in Winschoten kunt bemachtigen, uur tot 17.00 uur open voor bezoek. Nabij de aanvoerroutes 2,50 meter, maar daar tegen betaling van 25 euro borg. het dorp ligt Jachthaven Termunterzijl. durf ik mijn hand niet voor in het vuur Heiligerlee ligt wel aan het Winschoter- De haven telt honderd ligplaatsen en heeft te steken”, zegt Edwin van der Woude.