Helsing frå statsråden Å fortelje er ein grunnleggjande måte å forstå og strukturere livet på. Frå vi er små blir vi lesne for og introduserte for mange av dei forteljingane som har ei særstilling i kulturen vår, til vi som ungdomar får nye opplevingar gjennom dei monumentale verka frå både lands- kjende og somtid verdskjende norske forfattarar. Skjønnlitteraturen, journa- listikken og sakprosaen gir oss til saman ei grunnforteljing om Noreg – eit felles minne og ei felles forståing av kva det vil seie å bu i dette landet. Historia om Ivar Aasen og den nynorske skriftkulturen er ein viktig del av den norske grunnforteljinga. Utan dei mange som har fortalt på nynorsk, Kulturminister Trine Skei Grande hadde vi truleg hatt både ei anna sjølv- (foto: Mona Lindseth, Venstre ) Lodve Solholm (foto: Aasen-tunet) forståing og eit annleis samfunn. Sær- leg viktig i forteljinga om nynorsken og bokmålet er evna vi har vist til å løyse forteljingane av Olav Duun vore viktige slike kulturelle konfliktar på fredeleg og litterære opplevingar. Tiller står i denne Ei feiring av forteljingar demokratisk vis. Forteljinga om norsk tradisjonen. Stiftinga Nynorsk kultursentrum rikdomen i nynorsk skriftkultur, som språkpolitikk er ei forteljing om at det Eg ønskjer publikum, frivillige og formidlar gjennom Dei nynorske ein del av denne feiringa. Du kan glede er mogleg og naturleg å leve saman i eit tilsette gode festspel i Bokåret 2019! festspela mangfaldet og kvaliteten deg til spennande eventyr, store konser- mangfald. i nynorsk skriftkultur i fortida og topplevingar, engasjerande debattar og Som namdaling må eg seie at eg Trine Skei Grande, samtida. dannande samtalar. er stolt av at Carl Frode Tiller er årets kultur- og likestillingsminister Forteljingane til festspeldiktar Carl festspeldiktar. For meg personleg har (Venstre) Forteljinga er sentral i alle skriftkulturar. Frode Tiller vil bli formidla i mange Journalistar fortel nyhende. Forskarar ulike former gjennom festivalen, slik fortel om det som ligg bak røynda. Dikta- at du kan kome nærare og djupare inn rar fortel om det røynda ikkje syner oss. i forfattarskapen hans. Nyt det med Alt dette blir vist fram, diskutert og leika gode vener, med god mat og drikke i med under Dei nynorske festspela 2019. vakre omgivnader! Medan vi feirar, skal I Bokåret 2019 feirar Noreg boka vi takke ei fantastisk rekkje av verdi- og lesegleda. Den fleirspråklege norske fulle samarbeidspartnarar, frivillige og Festspel for alle bokhistoria blir synt fram, litteraturen dei tilsette i Ivar Aasen-tunet. Utan dei blir presentert på nye måtar for å trek- hadde ikkje dette vore mogleg. kje til seg nye og gamle lesarar og norsk Velkomne! litteratur blir seld ut i verda under den store bokmessa i Frankfurt. I fire dagar Lodve Solholm, i juni samlar vi flest mogleg for å feire styreleiar i Nynorsk kultursentrum Å høyre til ein stad Kjære arrangørar, kunstnarar og publi- kum på Dei nynorske festspela. Vi blir ofte konfronterte med at samfunnet vårt i dag er fragmentert, og at dei store felles forteljingane er svekte. Desse forteljingane har gjennom histo- ria skapt rammer for å forstå og disku- Jørgen Amdam (foto: Volda kommune) og Stein Aam (foto: Charlotte K. Kvistad) tere kven og kva vi er. Men er det verke- leg sant at dei blir borte? Dei nynorske festspela har sidan byr- gementa. Arenaene i Volda og Ørsta er Ja, vi sit nok meir kvar for oss fram- jinga av 1990-talet gitt både nordvest- fleire, men vi ønskjer særskilt velkomen for ein skjerm. Men behovet og interessa lendingar og tilreisande konsertar, til festspelfrukost i Ørsta sentrum laur- for å høyre til ein stad og ha felles refe- utstillingar, samtalar og møtestader. Frå dag, og Voldafestivalen med festsprell ransar, trur eg ikkje har endra seg. Eg fullsett uteamfi med D.D.E., mystisk og seinare same dagen. trur dei beste forteljingane er så sterke grensesprengjande dans, til humorshow Til lykke med Festspela i 2019! at dei stadig vil finne nye former. Dette med Kalvø eller Hjeltnes – Dei nynor- får vi prov på i programmet til Festspela ske festspela har mykje å by på, også for Jørgen Amdam, i år: Forteljingane sprengjer seg framleis barn. Det er såleis ein svært viktig festi- ordførar i Volda kommune opp i lyset, gjennom tankar, tonar og ord. Fylkesordførar Jon Aasen (foto: M&R fylke) val for vertskommunane Ørsta og Volda! Takk til arrangørane som gir oss ein flott Programmet i år syner at det igjen Stein Aam, arena for å dyrke fellesskapen og littera- Jon Aasen, blir arbeidd godt med å skape både ordførar i Ørsta kommune turen, og til lykke med årets festspel. fylkesordførar breidde og spissing i dei ulike arran- 2 Dei nynorske festspela 2019 Kristin Fridtun, Thor Gjermund Eriksen, Runar Gudnason, Carl Frode Tiller (foto: Lene Sørøy Neverdal, Ole Kaland, NRK, Tord Lejon, Therese Alice Sanne) Opning i uteamfiet For første gong blir Festspela opna ved Runar Gudnason, og med musikalsk utandørs, med Aasen-rapp som arrangement av Gunnar Sigve Aurdal. avslutning. Det er første gongen denne moder- niserte versjonen blir framført for eit Som vanleg skal festspeldiktaren i elden nasjonalt publikum. under opninga, med ein tekst skriven Det heile blir losa trygt i hamn av spesielt for dette høvet. Teksten til fest- Tone Slenes, som tek over som dagleg speldiktar Carl Frode Tiller får musi- leiar i Aasen-tunet frå august i år. kalsk tonefølgje av jazzgitarist Stian Westerhus. Dei to har delt scene ved Torsdag 13. juni mange høve, og Tiller er kjend for å 18.00–19.00 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet bruke musikk som språkleg inspirasjon Festspelopning i skrivinga. Kr 200 / honnør, student og ungdom I år er det forfattar og filolog Kristin 150 Fridtun som held opningstalen. Ho har akkurat kome med ei bok om metafo- Rett etter festspelopninga rar og biletbruk i språkdebatten, og det Gamletunet, Ivar Aasen-tunet synest ho er bra å snakke om når temaet Blomar ved bauta: Ivar Aasen-bautaen for årets festspel er «forteljingar». Festspeldiktaren les og kransar Ivar – I eit historisk perspektiv er det til Aasen-bautaen dømes interessant kor ofte språk er blitt Allsong: «Dei gamle fjelli» omtalt som eit byggverk, og korleis vi Gratis lagar forteljingar om at nokon «byggjer» eller «reiser» språket, medan andre «vandaliserer» eller «riv det ned», seier Fridtun. Det blir også ei helsing frå kring- kastingssjef Thor Gjermund Eriksen. Sist, men ikkje minst, vil eit barnekor framføre Ivar Aasen-slageren «Nord- mannen» i ny og spenstig gjendikting Stian Westerhus (foto: C. F. Wesenberg) Utgivar: Ansvarleg redaktør: Redaksjonen: Produksjon: Opplag 24 800, av dette Nynorsk kultursentrum Per Magnus Finnanger Kjerstin Gjengedal, Aarflot Media 19 000 som innstikk Indrehovdevegen 176 Sandsmark Rune F. Hjemås, Designkonsept : i Sunnmørsposten 31. mai 6160 Hovdebygda Olav Øyehaug Opsvik, Thomas Lewe design og 4800 som innstikk Tlf. 70 04 75 70 Redaktør: Anders Aanes, Trykk: i Møre-Nytt 6. juni [email protected] Anders Aanes Laila Walseth Lid Sunnmørsposten/ festspela.no - aasentunet.no Polaris Trykk Trondheim 3 Lyttande og til stades Carl Frode Tiller er årets festspel- Ut av ingenting som eg aldri ville ha opplevd om det sceneversjonen. Viss alt skulle vore diktar under Dei nynorske fest- Carl Frode Tiller vaks opp i Namsos. ikkje var for bøkene mine. Men å med, kunne det blitt ei framsyning spela. Det ser han fram til med Då han flytta til Trondheim for å gjennomføre eit romanprosjekt krev på seks-sju timar! Men for meg var skrekkblanda fryd. – Eg er ikkje studere, var musikk ein viktig del av konsentrasjon og nærvær over tid. det viktig å kunne skrive dette inn i så komfortabel med mykje merk- livet. I miljøet rundt bandet var det Difor er eg oppteken av å skjerme romanen. Det blei to parallelle løp, semd, seier han. ingen forfattarar. arbeidstida mi og seier nei til utru- ein spennande måte å jobbe på. Viss – Eg var litt einstøing, og er det leg mykje rart. Eg har lett for å kome eg skal skrive for teater igjen, så er – Det er ikkje lenge sidan det var ein kanskje enno. Då eg debuterte, kom ut av rytmen og klarer ikkje å jobbe det nok slik eg vil gjere det. som spurde meg om det er eit slags eg ut av ingenting, hadde ikkje hatt på kafé eller flyplassar. Eg må vere Klimatematikken representerer opprør at eg ikkje har flytta til Oslo, kontakt med noko litterært miljø. Eg heime, på den same plassen, med kanskje òg ei tydelegare politisk side men held fram med å bu her! hadde inga førestilling om kva slags den tjue år gamle datamaskina mi. ved skrivinga? Carl Frode Tiller smiler litt opp- merksemd som venta. – Ja, men det finst politiske gitt i hagestolen bak den gule fire- At Skråninga fekk merksemd, Drama og klima aspekt ved alle bøkene mine, i det å mannsbustaden på Rotvoll utanfor er å seie det mildt. Tiller fekk Tarjei I 2007 kom den første boka i Inn- sjå historia nedanfrå. At naturen blei Trondheim, der han har budd med Vesaas’ debutantpris, P2-lyttaranes sirkling-trilogien. Romanane krin- viktig i Begynnelser, var eit litterært familien sidan 2005. I det som opp- romanpris og blei nominert til Bra- sar rundt David, som ikkje hugsar val. Historia var mørk og trong lys. Eg havleg blei bygd som tyske offisers- geprisen. I tillegg kom ei lang rekkje kven han er. Gjennom brev frå dei tok meg ofte i å tenkje på blomstrar bustader under krigen, og seinare overstrøymande meldingar. som kjenner han, blir han skildra frå og fuglar, og forstod at det måtte blei husvære for arbeidarar på papir- – Det var ein brå overgang å ulike synsvinklar. med. Då måtte eg gjere research fabrikken på Ranheim, har Tiller no plutseleg vere i fokus, når det eg – Det var på ein måte eit takk- for første gong! Eg lærte mykje, og sin heim og arbeidsstad.