Masterproef Lies
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN Het Primary Education Development Programme in Tanzania: een analyse van de toegankelijkheid en de kwaliteit van het basisonderwijs op lokaal vlak in Mwanza. Wetenschappelijke verhandeling aantal woorden: 21956 LIES GOBYN MASTERPROEF MANAMA CONFLICT AND DEVELOPMENT PROMOTOR : PROF. DR. ANNE WALRAET COMMISSARIS : ELS LECOUTERE COMMISSARIS : KAREN BÜSCHER ACADEMIEJAAR 2009 – 2010 I do not have to earn The right to learn It’s mine. And if because Of faulty laws And errors of design, And far too many places where Still far too many people do not care – If because of all these things, and more, For me, the classroom door, With someone who can teach, Is still beyond my reach, Still out of sight, Those wrongs do not remove my right. 1 1 Uit: My right to learn , Robert Prouty (Unesco/Unicef, 2007, p. 14). Foto: Muurschildering in Mwanza centrum, foto gemaakt op 24 augustus 2009. 2 I. Voorwoord Het is voor mij een aangename plicht hier de mensen te bedanken die me op de één of andere manier geholpen hebben bij het tot stand komen van deze masterproef. In de eerste plaats wil ik mijn promotor, professor Dr. Anne Walraet, en commissaris Els Lecoutere bedanken voor de handige tips en feedback bij het schrijven. Daarnaast ben ik ook Frednand Fredrick bijzonder dankbaar. Hij heeft me in Mwanza met een hoop interessante mensen in contact gebracht, geen enkele moeite was hem te veel. Zonder zijn onvoorwaardelijke hulp was deze masterproef er nooit gekomen. Ook Jolien, mijn steun en toeverlaat in Mwanza, wil ik oprecht bedanken voor haar lieve aanwezigheid en haar luisterend oor. En last but not least : dankjewel, mama, Griet, Tom en Saartje, voor jullie aanmoedigingen en steun bij mijn hele ‘Tanzania-onderneming’! Lies Gobyn 3 II. Inhoudsopgave I. Voorwoord..................................................................................................................3 II. Inhoudsopgave ..........................................................................................................4 III. Abstract....................................................................................................................5 IV. Inleiding...................................................................................................................6 V. Onderwijs als mensenrecht .......................................................................................8 VI. Kort historisch overzicht van het basisonderwijs in Tanzania ..............................10 1. Nyerere, de man die zijn volk leerde lezen…?....................................................10 2. Hervormingen aan het eind van de jaren ’90 en het begin van de 21 e eeuw .......12 3. Het basisonderwijs in de 21 e eeuw: l’histoire se répète? .....................................13 VII. Afbakening van de studiegebieden.......................................................................15 VIII. Het onderwijssysteem in Tanzania in een notendop...........................................16 IX. Studie 1: Een analyse van de toegankelijkheid van het basisonderwijs in Tanzania ......................................................................................................................................17 1. Methode ...............................................................................................................17 2. Resultaten.............................................................................................................18 2.1. De stand van zaken vóór de invoering van het PEDP ..................................18 2.2. De stand van zaken na de invoering van het PEDP......................................21 3. Bespreking en conclusie ......................................................................................27 X. Studie 2: Een analyse van de kwaliteit van het basisonderwijs in Tanzania ..........29 1. ‘Kwaliteit’? ..........................................................................................................29 2. Methode ...............................................................................................................30 2.1. Opzet.............................................................................................................30 2.2. Steekproef .....................................................................................................31 2.3. Procedure ......................................................................................................32 2.4. Materiaal .......................................................................................................34 3. Resultaten.............................................................................................................35 3.1. Publieke scholen ...........................................................................................38 3.2. Privéscholen..................................................................................................52 4. Bespreking en conclusie ......................................................................................55 XI. Studie 3: De financiële haalbaarheid van het PEDP in vraag gesteld ...................56 1. Methode ...............................................................................................................56 2. Resultaten.............................................................................................................57 3. Bespreking en conclusie ......................................................................................61 XII. Eindconclusies......................................................................................................63 XIII. Appendix.............................................................................................................66 XIV. Referenties ..........................................................................................................79 4 III. Abstract Omdat het basisonderwijs meer dan ooit in crisis verkeerde, riep de Tanzaniaanse overheid in 2002 het Primary Education Development Programme (PEDP) in het leven. Dit ambitieuze PEDP moest de lang verwachte hervormingen in het onderwijs tot stand brengen; de ongetwijfeld meest radicale maatregel bestond uit de afschaffing van de zogenaamde ‘school fees’. In de voorliggende scriptie wordt nagegaan of het PEDP haar beloftes heeft kunnen waarmaken. Daartoe worden recente statistieken vergeleken met cijfers van vroeger en wordt een beroep gedaan op veldonderzoek dat werd uitgevoerd in Mwanza. Het zal duidelijk worden dat de toegankelijkheid van het basisonderwijs in Tanzania aanzienlijk verbeterd is: inschrijvingscijfers zijn pijlsnel de lucht in gegaan en lopen voor jongens en meisjes zo goed als gelijk. Toch is wat de bereikbaarheid voor gemarginaliseerde groepen betreft nog werk aan de winkel. Helaas ging de verhoging van de toegankelijkheid grotendeels ten koste van de kwaliteit van het onderwijs. De infrastructuur en het leerkrachtenbestand zijn tot op vandaag niet aangepast aan de enorme toevloed aan leerlingen die het gevolg was van de afschaffing van het schoolgeld. Er is een enorm tekort aan schoolboeken en andere leermaterialen en verder laat ook de bekwaamheid van leerkrachten in het basisonderwijs vaak te wensen over. Ook op het vlak van financiering heeft het PEDP niet de gehoopte verbetering tot stand gebracht. De veelbesproken ‘capitation grant’ volstaat niet om het weggevallen geld van de ‘school fees’ te compenseren. Klachten over een gebrek aan financiële middelen om kwaliteitsvol onderwijs te verstrekken zijn wijd verspreid. 5 IV. Inleiding ‘Het belangrijkste is nu het onderwijs. Onderwijs, opleiding, kennisverwerving. We zijn zo onontwikkeld, zo onontwikkeld! Ik denk dat de hele wereld ons te hulp komt. We moeten de gelijke worden van de ontwikkelde landen. Niet alleen vrij, maar ook gelijk (Kapuscinski, 2000, p. 27)!’ Wat in de roman Ebbenhout over Ghana bij de onafhankelijkheid werd geschreven, geldt bij uitbreiding voor vele Afrikaanse landen: onderwijs werd als belangrijke hefboom voor ontwikkeling beschouwd. Ook Tanzania schatte van bij de onafhankelijkheid de baten van degelijk onderwijs hoog in (Sitta, 2007, p. 40). In de jaren ’70 investeerde het land in gratis basisonderwijs om op die manier te bouwen aan een sociaal en economisch sterke staat. Tanzania kon al snel de vruchten plukken van deze onderwijspolitiek: vele kinderen gingen naar de basisschool en ook de geletterdheidsgraad bij volwassenen was enorm groot. Vanaf de jaren ’80 ging het echter – om uiteenlopende redenen – bergaf met het Tanzaniaanse basisonderwijs en in de jaren ’90 en aan het begin van de 21 e eeuw was de crisis in het basisonderwijs alomtegenwoordig. In 2002 lanceerde Tanzania het Primary Education Development Programme (PEDP) als antwoord op deze crisis. Met deze scriptie wil ik – bijna een halve eeuw na de onafhankelijkheid – voor Tanzania de balans opmaken. Hoe staat het vandaag de dag, vele internationale akkoorden, hervormingen en vier presidenten later, met de toestand van het basisonderwijs in Tanzania? Meerbepaald wil ik het PEDP aan een grondige evaluatie onderwerpen. ‘Education is salvation’ staat in grote letters op de schoolbus van Eden Valley Public Primary School in Mwanza geschilderd en ik ga na of het PEDP daadwerkelijk de lang verwachte ‘redding’ heeft gebracht. In een eerste verkennend hoofdstuk wordt even ingegaan op onderwijs als zijnde een fundamenteel mensenrecht en wordt de geschiedenis van het basisonderwijs in Tanzania kort toegelicht.