Mondriaan Fonds 32 EAST Naslagwerk jaarverslag 2012 516 ARTS 60 LAYERS OF CAKE

98WEEKS RESEARCH PROJECT / SPACE

LAURENCE AËGERTER

STEVEN AALDERS

AAMU MUSEUM VOOR HEDENDAAGSE ABORIGINAL KUNST

CIRILIO JULIEN ABATH

MILOU ABEL

ABEL TASMAN MUSEUM

EMMANUEL ADJEI

JAN ADRIAANS

BABAK Inhoud AFRASSIABI

Subsidiemogelijkheden voor beeldend kunstenaars en bemiddelaars AFRICA IN Stimuleringssubsidies 3 THE PICTURE Internationalisering 6 Bijzondere projecten 7 AFRICAN Subsidiemogelijkheden voor instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed ARCHITEC- Afnamebevorderend 11 Voorwaardenscheppend 15 TURE Internationalisering 16 MATTERS Internationaal 17 Publieksgerichte activiteiten en AFRICAN communicatie Publieksmomenten 23 ARTISTS Drukwerk en digitale media 24 FOUNDATION Advertenties, pers en voorlichting 25

Samenwerking Gezamenlijke regelingen 26 AFRIKA Gezamenlijke activiteiten 26 MUSEUM Afstemming 26 Werkwijze AFTERALL Advisering 27 Bezwaar- en beroepsprocedures 27 YANG Organisatie Raad van Toezicht en Bestuur 29 AH HAM Medewerkers Mondriaan Fonds 29

Toekenningen AICHI Instellingen 32 Beeldend kunstenaars en bemiddelaars 75 TRIENNALE ORGANIZING Bijlage commissieleden 82 COMMITTEE Jaarcijfers 85 GALERIE AKINCI

MOUNIRA AL SOLH

LAUREN ALEXANDER

ALEXANDRIA CONTEMPO- RARY ARTS FORUM ACAF

ALLARD Het Mondriaan Fonds heeft in 2012 als laatste honoreringen van een startstipendium hield jaar van de cultuurplanperiode 2009-2012 het PIERSON gelijke tred met het aantal aanvragen: in 2012 beleid van de twee voormalige fondsen uit- MUSEUM werden maar liefst 92 startstipendia toegekend. gevoerd. Daardoor waren de regelingen voor Het honoreringspercentage steeg met 5% ten individuele aanvragers en instellingen nog opzichte van vorig jaar, waarbij moet worden gescheiden. LARA opgemerkt dat het percentage in dat jaar opval- ALMARCEGUI lend laag was. Basisstipendium Subsidiemogelijkheden Het aantal aanvragen voor een basisstipendium, voor beeldend kunstenaars ARIE ALTENA een bijdrage waarmee aanvragers hun beroeps- praktijk verder kunnen ontwikkelen, is in 2012 en bemiddelaars bijna verdubbeld ten opzichte van 2011. Het aan- WOODY tal toekenningen is meer dan verdubbeld. Veel kunstenaars die in 2008 een aanvraag hadden Het Mondriaan Fonds heeft subsidiemogelijk- VAN AMEN ingediend die positief beoordeeld was, konden heden voor beeldend kunstenaars en bemidde- pas in 2012 opnieuw een aanvraag indienen. laars. Naast stimuleringssubsidies voor starters Zoals te verwachten was, is dit massaal gebeurd. en bewezen talenten, konden in 2012 aanvragen AMERSFOORT ingediend worden voor een bijdrage in de kosten IN C Bijdrage werkbudget van de uitvoering van een artistiek werkplan De standaard en flexibele bijdrage werkbudget voor nieuw werk, onderzoek, reis- of werk- – subsidiëring op maat, al dan niet onderbouwd periode in binnen- of buitenland of een publi- met een begroting en offertes – bleven in een catiesubsidie. Deze bijdragen vielen in 2012 nog AMSTEL grote behoefte voorzien. Met name het aantal onder de regelingen van het voormalige Fonds GALLERY aanvragen voor een standaard bijdrage werk- BKVB. budget nam sterk toe. Het honoreringspercen- tage van de standaard bijdrage bleef gelijk, die AMSTERDAM van de flexibele bijdrage nam af in vergelijking Stimuleringssubsidies voor beeldend met het jaar ervoor. kunstenaars en bemiddelaars MUSEUM Publicatiesubsidies Het aantal aanvragen voor een stimulerings- De publicatiesubsidies lieten een sterke stijging subsidie - startstipendia, bijdragen werkbudget, AMSTERDAM zien van zowel het aantal aanvragen als het aan- basisstipendia en publicatiesubsidies - is in 2012 tal toekenningen en het honoreringspercentage. sterk toegenomen. Er werden 722 aanvragen SCHOOL OF De toename van het aantal aanvragen zal ook meer ingediend dan in 2011: een toename van CULTURAL gevolg zijn geweest van het vooruitzicht dat de 65 %. Deze toename is te verklaren door de mogelijkheid voor het aanvragen van bijdragen aangekondigde nieuwe subsidieregelingen van ANALYSIS voor publicaties vrijwel geheel zou verdwijnen het Mondriaan Fonds die per 1 januari 2013 in in 2013. werking treden. Onzekerheid over het toekom- stige beleid heeft ongetwijfeld ook tot meer ANDERSOM Studiebeurzen aanvragen geleid. Om alle aanvragen nog in In 2012 werden geen nieuwe studiebeurzen toe- 2012 te kunnen beoordelen was vanaf 4 juli tot gekend – de regeling studiebeurzen werd al in 1 oktober 2012 een overgangsregeling voor het ZOË ANDRÉ 2011 afgeschaft. Wel werd in 2012 twee maal een aanvragen van een stimuleringssubsidie van verlenging van een studiebeurs toegekend. kracht. Na die datum konden geen aanvragen meer worden ingediend. Vlak voor 1 oktober TACO ANEMA Aantal aanvragen: 2.092 werden nog 700 aanvragen ingediend. Het aan- Gehonoreerd: 715 tal toekenningen nam als gevolg van het grote Bijdragen: € 17.741.922 aantal aanvragen toe, opvallend is echter dat het TIONG ANG honoreringspercentage 1% lager uitviel dan het jaar er voor. ANNET Startstipendium Het aantal aanvragen voor een startstipendium GELINK is in 2012 meer dan verdubbeld ten opzichte van het jaar ervoor. Beeldend kunstenaars die GALLERY gebruik maakten van een eerste startstipendium waarvan de einddatum voor 31 december 2012 valt, mochten in het kader van de overgangs- GALERIE regeling een aanvraag voor een tweede start- ANNIE stipendium indienen. Voorwaarde was dat de aanvrager voor 31 december 2012 nog niet vier GENTILS jaar was afgestudeerd. Ook het afschaffen van (NV DE de Wwik zal hebben bijgedragen aan de sterke toename van het aantal aanvragen. Het aantal NOTELAAR) 3 Toekenningen stimuleringssubsidies beeldende kunst

2012 2011 2010 aantal % aantal % aantal %

Startstipendia Positief 92 20% 35 15% 68 24% Negatief 379 198 213 Totaal 471 233 281

Basisstipendia Positief 278 37% 128 34% 125 36% Negatief 470 254 219 Totaal 748 382 344 Totaal Flexibele bijdrage werkbudget Positief 172 47% 183 54% 270 57% Negatief 193 153 206 Totaal 365 336 476

Standaard bijdrage werkbudget Positief 116 30% 88 30% 110 39% Negatief 270 207 171 Totaal 386 295 281

Studiebeurzen Positief 2 67% 15 44% 13 65% Negatief 1 19 7 Totaal 3 34 20

Publicatiesubsidies Positief 55 46% 28 31% 43 49% Negatief 64 62 44 Totaal 119 90 87

Totaal Positief 715 34% 477 35% 651 42% Negatief 1.377 893 873 Totaal 2.092 1.370 1.524

THE APPROACH

AR/GE KUNST GALLERIA MUSEO

ARCHEO- LOGISCH MUSEUM ARUBA

MUSÉE DE L’ART DE LA VIE ACTIVE

ART CADE 4 Percentage van totaal aanvragen stimuleringssubsidies beeldende kunst

publicatie-

subsidies

6%

standaard bijdrage

startstipendia werkbudget 23%

18%

flexibelewerkbudget bijdrage17%

basisstipendia 36%

ART INSTITUTE OF CHICAGO

ARTELLEWA ART SPACE

ARTES MUNDI

ARTIUM

LINDA ARTS 5 Internationalisering voor beeldend de vorm van Projectstudio Berlijn waar jaarlijks kunstenaars en bemiddelaars ARTSPACE 3 kunstenaars of bemiddelaars de mogelijkheid NZ hebben om 4 maanden in Berlijn te werken of Buitenland ateliers onderzoek te doen. In 2012 werden door het Mondriaan Fonds Ook de samenwerking met IASPIS in Stock- artists-in-residence plekken (AiR’s) beschik- ARTWORLDS holm is beëindigd. Uit de jaarlijkse selectie bleek baar gesteld in New York, Berlijn, Parijs, Banff dat IASPIS een voorkeur heeft voor een type (Canada), Istanbul, Stockholm, Rome, Caïro, kunstenaar of bemiddelaar die niet altijd gese- Beijing, Tokio, Curaçao, Brussel, Rio de Janeiro/ NICKY lecteerd kon worden uit de kunstenaars die bij São Paulo, Moengo (Suriname), Praag en het Mondriaan Fonds een aanvraag indienden. Annandale-on-Hudson (NY). ASSMANN Om budgettaire redenen is de samenwerking Deze residencies functioneren als een poort tot met het Banff Centre for the Arts in Canada het internationale kunstcircuit. Tijdens een resi- opgezegd. dency worden contacten opgebouwd die verder GIJS Het Van Doesburghuis maakte sinds 2010 deel reiken dan vluchtige uitwisselingen tijdens een uit van het reguliere aanbod van buitenlandate- tentoonstelling of presentatie in het buitenland. ASSMANN liers van het Mondriaan Fonds dat de werkplek Een werkperiode in een van deze ateliers stelt beschikbaar stelde voor beeldend kunstenaars beeldend kunstenaars en bemiddelaars in staat en bemiddelaars. Daarnaast werd de atelier- zich te verdiepen of te vernieuwen, uitgedaagd ATELIERS ‘89 woning in samenwerking met het Fonds door een andere omgeving en cultuur. Deze Podiumkunsten ook beschikbaar gesteld aan ateliers fungeren tegelijkertijd als uitvalsbasis musici, componisten, schrijvers en dichters. voor het bouwen of versterken van internatio- MARTHA De samenwerking met de stichting het Van nale contacten en het ontwikkelen van nieuwe Doesburghuis is eind 2012 beëindigd omdat markten. Met het verblijf in een van deze ateliers ATIENZA de doelstelling het atelier open te stellen voor wil het Mondriaan Fonds beeldend kunstenaars kunstenaars uit verschillende disciplines niet en bemiddelaars in de gelegenheid stellen om in haalbaar bleek. een andere omgeving en/of cultuur hun werk te AUTOCENTER Alleen het Fonds Podiumkunsten bleek in een verdiepen en daarop te reflecteren. Door middel samenwerking geïnteresseerd. De kosten die van blogs en andere sociale media laten de met dit atelier gemoeid gaan waren te hoog om meeste residenten zien wat zij onderzoeken, AVRO alleen door het Mondriaan Fonds gedragen wie zij ontmoeten en welke resultaten dit tot te worden. gevolg heeft. DAVID BADE Aantal aanvragen: 309 Het aantal aanvragen daalde in 2012 met 15%. Gehonoreerd: 38 De ateliers in Brussel, Berlijn, New York, Rio Bijdragen: € 1.142.714 de Janeiro, Beijing en Tokio waren populair. JO BAER De aanvragen voor Caïro bleven ook dit jaar Overzicht selectie 2013-2014 achter. Gezien de politieke ontwikkelingen is dit begrijpelijk, hoewel het juist nu een belangrijk BAK aan- posi- en interessant moment kan zijn om een periode vragen tief in Caïro te werken. De komende tijd zal het Künstlerhaus Bethanien, Berlijn 25 1 Mondriaan Fonds extra aandacht besteden aan SIMONE Projectstudio Berlijn 20 3 de (on)mogelijkheden van deze AiR. PiST///, Istanbul 18 3 De AiR Capacete in Rio de Janeiro heeft wegens VAN BAKEL ISCP, New York 27 1 financiële problemen het programma ‘on hold’ Banff Centre for the Arts, Canada 15 1 gezet. Als gevolg van de ‘booming economy’ IASPIS, Stockholm 16 2* Atelier Holsboer, Parijs 13 2 van Brazilië zijn de huurprijzen in Rio de Janeiro MICHIEL Townhouse Gallery, Cairo 9 3* en São Paulo meer dan verdubbeld en ook de Projectstudio Rome 16 1 kosten voor levensonderhoud zijn sterk gestegen. VAN BAKEL Pojectstudio China, Beijing 20 3 Capacete overdenkt haar positie en zoekt een Capacete, Rio de Janeiro 21 3 strategie voor de komende jaren. Het is op dit Instituto Buena Bista (IBB), Curaçao 11 4* Arts Initiative Tokyo, Tokio 19 1 moment onzeker of de residenten die voor de FUNDASHON Wiels, Brussel 43 2 periode 2013/2014 zijn geselecteerd hun plannen BALANSA AIR Alexanderplatz 22 3 bij AiR Capacete kunnen uitvoeren. Meet Factory, Praag 11 2 ATOUSA Tembe Art Studio, Suriname 7 2 Als gevolg van de nieuwe subsidieregelingen CCS Bard, Annandale-on-Hudson 8 1 Van Doesburghuis 8 2 die per 1 januari 2013 in werking treden, is de BANDEH samenwerking met alle buitenland ateliers tegen GHIASABADI Totaal 309 het licht gehouden. Zo is besloten de residency van 12 maanden bij het Künstlerhaus Bethanien, * waarvan 1 duo na een samenwerking van meer dan 20 jaar, JAN stop te zetten. Contacten worden in Berlijn snel gelegd en het is eenvoudig om na een kortere BANNING werkperiode de contacten vanuit Nederland goed te onderhouden. De samenwerking met het Künstlerhaus Bethanien blijft nog wel bestaan in KOSTANA 6 Tijdelijke buitenland ateliers Binnenlandatelier Naast de vaste ateliers biedt het Mondriaan BANOVIC In aanvulling op het internationale beleid biedt Fonds tijdelijke buitenland ateliers aan in het Mondriaan Fonds een binnenlandatelier aan samenwerking met Trans Artists. Deze tijdelijke waarvan beeldend kunstenaars en beschouwers ateliers worden in principe eenmalig aange- DE BARAK gebruik kunnen maken en waar een (regionale) boden, maar bij veel belangstelling kan besloten uitwisseling tot stand kan komen. Samen met worden de plek opnieuw aan te bieden of deel uit de gemeente Den Helder heeft het Mondriaan te laten maken van het reguliere aanbod. PETER Fonds in 2008 een monumentaal vroeg 20e In 2012 vond de selectie voor de vijf tijdelijke BAREN eeuws waterpompgemaal in de duinen geschikt buitenland ateliers plaats bij AiR’s in Latijns- gemaakt als werk- en verblijfsruimte voor Amerika. Uit onderzoek van Res Artis, de over- kunstenaars. Om het Pompgemaal tot een plek koepelende AiR-organisatie bleek een groeiende van betekenis te maken, is gekozen voor een belangstelling van internationale kunstenaars THE continue programmering van kortere of langere voor Latijns-Amerika. Was de focus eerst vooral BARSON werkperiodes, tijdelijke presentaties, openbare op Brazilië gericht, gezien de snel opkomende workshops of onderzoeksperiodes. Een perio- economieën van de andere landen in Latijns- FOUNDATION dieke openstelling van het gebouw en de presen- Amerika, hoopt het Mondriaan Fonds met het tatie van het hier gemaakte werk is onderdeel aanbieden van meerdere AiRs in Latijns-Ame- van het gebruik van het gastatelier. rika kunstenaars en bemiddelaars te stimuleren YAEL hun horizon te verbreden, nieuwe netwerken BARTANA Aantal aanvragen: 23 aan te boren en onderzoek te doen dat hun werk Gehonoreerd: 6 verdiept en verbreedt. In deze AiRs werd een Bijdragen: € 27.000 werkperiode van 2 tot 3 maanden aangeboden: CHRISTIAAN Tijdelijke binnenlandateliers El Puente-lab (EPL), Medellín (Colombia) BASTIAANS Gezien de toenemende belangstelling van Een kunstenaarsinitiatief dat het proces van beeldend kunstenaars en bemiddelaars om stedelijke en sociale verandering wil stimuleren een periode te werken in een tijdelijk atelier op door het initiëren van projecten met inter- EMILY BATES locatie biedt het Mondriaan Fonds naast zijn nationale kunstenaars, vormgevers, architecten ateliers in het buitenland en het atelier in Den en curatoren. Helder een aantal tijdelijke gastateliers aan in BATES Nederland. Deze tijdelijke ateliers worden via Laboratory of Investigation into Contemporary een open oproep aangeboden in samenwerking Art Practice (LiPAC) Buenos Aires (Argentinië) COLLEGE met Trans Artists. Een programma met als belangrijkste pijlers: Het Mondriaan Fonds selecteert de gastateliers discussie en kennisuitwisseling, waarin lokale MUSEUM op basis van de artistieke mogelijkheden, de en internationale kunstenaars, theoretici en OF ART belangstelling van kunstenaars voor bepaalde studenten actief bijdragen aan een breed debat locaties en de connectie die wordt gemaakt over cultuur, kunst en samenleving. met beeldende kunst en erfgoedinstellingen FEIKO en andere partijen om de resultaten van de TUPAC, Lima (Peru) werkperiode voor een breed publiek zicht- Een kunstenaarsinitiatief met 13 studio’s voor BECKERS baar te maken. Het fonds wil met de tijdelijke internationale kunstenaars die tijdelijk deel ateliers een bijdrage leveren aan een grotere uitmaken van de plaatselijke gemeenschap binnenlandse mobiliteit en zichtbaarheid van en lokale kunstenaars. JAMES kunstenaars. Dit vanuit de overweging dat niet alleen verre oorden kunstenaars inspireren of de SOMA, Mexico City (Mexico) BECKETT mogelijkheid bieden hun werk te ontwikkelen Een non-profit platform voor hedendaagse of te verdiepen; ook het verblijf in eigen land kunst met een programma voor de professi- kan veel opleveren, zowel voor de kunstenaar onalisering van kunstenaars, een forum voor RUTH als voor de plek. lezingen, discussies en wekelijkse evenementen VAN BEEK en een residency programma voor internatio- Aantal aanvragen: 86 nale kunstenaars, curatoren en theoretici. Gehonoreerd: 15 ELENA Bijdragen: € 74.230 CRAC, Valparaíso (Chili) Een residencyprogramma in nauwe samen- BEELAERTS werking met de faculteit kunst en cultuur van Bijzondere projecten de Universiteit van Valparaíso met als doel het creëren van een platform waar internationale BEELDEN Met de bijzondere projecten kan het Mondriaan contacten worden gelegd tussen kunstenaars, Fonds aandachtsgebieden benoemen, tijdelijke wetenschappers en culturele instellingen. OP DE BERG regelingen ontwikkelen en nieuwe samenwer- kingen aangaan. Het gaat om ontwikkelingen Aantal aanvragen: 45 die in het verlengde liggen van de reguliere Gehonoreerd: 7 (2 duo’s) BEELD- activiteiten van het Mondriaan Fonds. Bijdragen: € 197.446 VERHAAL NEDERLAND 7 Tijdelijke regelingen/samenwerkingen in september begon voor beide kunstenaars In de periode 2008-2012 werd het programma FRANS hun promotietraject. Art Beyond Borders voor culturele diversiteit BEERENS uitgevoerd door programmamanager Özkan Rietveld Research Residency Gölpinar. In 2012 werden de uitkomsten van dit De samenwerking met de Gerrit Rietveld project zowel intern als door een externe partij BEHOUD Academie voor een gastatelier middenin de geëvalueerd. Hieruit kwam naar voren dat het dynamiek van de kunstacademie werd gecon- project als impuls van betekenis is geweest. STOOMSCHIP tinueerd. In het verlengde van deze samenwer- Het Mondriaan Fonds zal in zijn nieuwe beleids- ROTTERDAM kingen werd het aanbod van binnenlandateliers planperiode in het kader van de Code Culturele verder uitgebreid en daarmee de investering in Diversiteit voortbouwen op een aantal van de praktijkverdieping en een grotere binnenlandse resultaten uit het Art Beyond Borders traject, mobiliteit en zichtbaarheid van kunstenaars. zoals het bij de beoordeling betrekken van de JASPER De residenten in 2012 waren het duo Sjaak context van aanvragen. DE BEIJER Langenberg en Rosé de Beer.

Regeling Kunstenaars en School Deelerwoud Met de tijdelijke regeling Kunstenaars en School BEIJING In 2012 onderzocht het Mondriaan Fonds werden onderwijsinstellingen - van basisschool de mogelijkheden van een gastatelier voor tot universiteit - in staat gesteld als opdracht- TODAY ART beeldend kunstenaars op het grootste parti- gever voor het vervaardigen van kunstwerken MUSEUM culiere, en nooit publiek opengestelde landgoed op te treden. Doel is de kwaliteit van de inrich- van Nederland, het Deelerwoud op de Hoge ting van Nederlandse onderwijsinstellingen te Veluwe. Kunstbemiddelaar Jouke Kleerebezem vergroten en daarmee een opgroeiend publiek onderzocht de specifieke kwaliteiten van het vertrouwd te maken met de kwaliteit van de MAJA landgoed, in relatie tot het actuele discours Nederlandse beeldende kunst. Deze regeling BEKAN met betrekking tot kunst en landschap, en de hield eind 2012 op te bestaan. meerwaarde van een verblijf in het Deelerwoud voor zowel de kunstenaar als de plek. Hij heeft Aantal aanvragen: 8 SEMA zowel de praktische als inhoudelijke mogelijk- Gehonoreerd: 4 heden verkend, in nauw overleg met de eigenaar. Bijdragen: € 127.670 BEKIROVIC Daarnaast is bekeken wat de mogelijkheden zijn voor een samenwerkingsverband tussen kunst Regeling masterclasses en wetenschap en of voor de publieke presentatie Deze tijdelijke regeling bood de mogelijkheid BELGRADE van de resultaten aansluiting gevonden kan om bij te dragen aan masterclasses op het gebied worden bij culturele instellingen in de regio of van de beeldende kunst. Masterclasses zijn een CULTURAL daarbuiten. Op basis van het onderzoek hebben ideaal middel om internationale uitwisseling CENTER/ Katja Mater en Jeroen Doorenweerd een periode te stimuleren, de omgang met en reflectie op op het landgoed gewoond en gewerkt. De resul- artistieke ontwikkelingen te bevorderen en een KULTURNI taten van hun werkperiode werden ter plekke groter publiek bekend te maken met de wijze CENTAR gepresenteerd en besproken tijdens een ronde- waarop kunst haar vorm kan krijgen. De rege- tafel bijeenkomst. De eigenaar van het landgoed ling masterclasses is eind 2012 beëindigd. BEOGRADA heeft aangegeven graag een meer permanent gastatelier ter beschikking te stellen. Hij wil Aantal aanvragen: 6 daarmee het bijzondere karakter van landgoed Gehonoreerd: 6 MUSEO via de kunst ontsluiten voor een groter publiek. Bijdragen: 40.644 In 2013 zal de geschiktheid van de locatie verder NACIONAL worden bekeken. Pilotprojecten DE BELLAS Via pilotprojecten kan het Mondriaan Fonds Followup projecten ondersteunen die van belang zijn ARTES Het Mondriaan Fonds biedt een praktijkgericht voor de ontwikkeling van het vakgebied, de buitenlandatelier aan, specifiek voor jonge zichtbaarheid en/of de inbedding van de beel- curatoren tot 35 jaar. Hiervoor wordt samen- dende kunst maar niet op een reguliere wijze KRISTINA gewerkt met Schloss Ringenberg in Duitsland. bevorderd konden worden. BENJOCKI ‘followup’ is de titel van de voortzetting van het Nederlands-Duitse samenwerkingsproject Bijdragen: € 1.393.700 ‘SMAX’ waarbij één Nederlandse en twee Duitse curatoren in de gelegenheid werden gesteld Promoveren in de kunsten JURRIAAN om een jaar lang en met een eigen budget een Eind 2011 deden Mondriaan Fonds en het BENSCHOP programma samen te stellen bij verschillende NWO een oproep voor de tweede ronde van musea en kunstcentra in het grensgebied. ‘Promoveren in de Kunsten’, waarbij twee Met dit atelier wil het fonds jonge curatoren promotieplekken (PhD) ter beschikking worden SIMON de gelegenheid bieden in een andere omgeving gesteld die beeldend kunstenaars de gelegenheid hun werk te verdiepen en daarop te reflecteren. biedt te promoveren op een zelf geformuleerd BENSON De werkperiode biedt een uitgelezen kans om onderzoeksvoorstel. In 2012 werden Lonnie werkervaring op te doen en nieuwe velden te van Brummelen en Jonas Staal geselecteerd, ontdekken en internationale contacten op te HERMAN 8 doen of uit te breiden. De Nederlandse Future Histories. Het streven is de films in kandidaten waren Kristine Dittelova VAN BERGE 2013/2014 te realiseren en uiterlijk eind 2014 in (Kris Dittel) en Suzie Hermán. première te laten gaan, gevolgd door een roulatie in de Nederlandse bioscopen. OCAT, Shenzhen (China) JEROEN Op verzoek van de Nederlandse Ambassade in VAN BERGEN Matching Grants Beijing en SICA heeft het Mondriaan Fonds in Belangrijk aandachtsgebied waren de Matching 2011 en 2012 bijgedragen aan een werkperiode Grants. Er werd bij wijze van co-financiering van 3 maanden bij OCAT in Shenzen. Deze WOUT een bijdrage gegeven aan een aantal bijzondere residency is onderdeel van het Cultural projecten waarbij culturele instellingen, maat- Exchange programma China-Nederland, BERGER schappelijke organisaties en/of bedrijven een een samenwerkingsverband tussen de Neder- kunstenaar in de gelegenheid stelt een ambitieus landse Ambassade en SICA. Van 24 september nieuw werk te maken. Eind 2012 werd bovendien tot 1 december 2012 werkte Constant Dullaart KORRIE een open oproep gedaan om nieuwe kansen te als artist-in-residence in OCAT. bieden voor het vergroten van de productie- Na een evaluatie met OCAT is in goed overleg BESEMS en presentatiemogelijkheden van kunstenaars. besloten de samenwerking niet voort te zetten, Alle gehonoreerde projecten bieden de mogelijk- want OCAT kiest voor een AiR model waarbij heid aan beeldend kunstenaars om nieuw werk het zelf internationale kunstenaars en curators MORGAN te produceren én te presenteren. In sommige uitnodigt om als resident in Shenzhen te werken. BETZ gevallen wordt het werk tevens aangekocht door de opdrachtgever. De bijdrage van het Mondriaan Unreal Estate Agency Fonds aan de realisatiekosten is nooit meer dan Het Mondriaan Fonds heeft tussen 2010 en 2012 50%. Van de opdrachtgever wordt onder meer een aantal werkperiodes in Detroit mogelijk PAUL verwacht dat deze een reëel honorarium voor gemaakt voor Nederlandse kunstenaars. Dit was BEUMER de kunstenaar beschikbaar stelt. De oproep eind een praktijkonderzoek naar de mogelijkheden 2012 was bedoeld als voorloper van de Bijdrage van een nieuw gastatelier binnen de sociaal- Opdrachtgeverschap, onderdeel van het nieuwe economische en culturele context van Detroit. LOTTA beleid. Negen projecten werden gehonoreerd Doel van dit project is om een archetypisch (zie pagina 81). Amerikaans ‘suburban’ arbeidershuis te trans- DE BEUS formeren tot gastatelier voor kunstenaars, met Skyfinanciering hergebruik van lokale materialen en in samen- In het verlengde van de Matching Grants werking met de lokale gemeenschap. Als laatste BEYOND werden samen met derden ook andere vormen in een reeks is Christian Ernsten geselecteerd van financiering ontwikkeld. voor een werkperiode waarbij hij, aan de hand WRITING van de resultaten tot dusver en de ervaringen FOUNDATION Materiaalfonds van de eerdere pre-residenten, onderzoek zal De samenwerking met het Materiaalfonds doen naar nieuwe vormen van artistieke werd in 2012 voortgezet en geïntensiveerd. produktie in relatie tot de stedelijke (her)ont- ALICJA Het Materiaalfonds is een onafhankelijke wikkeling van Detroit, en de betekenis hiervan stichting die talentvolle kunstenaars de moge- voor Nederlandse kunstpraktijk. TERESA lijkheid biedt een rentevrije lening af te sluiten BIELAWSKA en daarmee wil bijdragen aan de professionali- De Verbeelding sering en groei van de kunstsector. Door zelf In een toenemend aantal films wordt het te investeren vergroten kunstenaars hun econo- grensgebied tussen beeldende kunst en film mische en financiële zelfstandigheid en kan verkend. In aansluiting op deze ontwikkeling FUNDAÇÃO hun artistieke praktijk groeien. Een lening prolongeerden het Mondriaan Fonds en het BIENAL DE kan worden aangevraagd als voorfinanciering Nederlands Filmfonds in 2012 het samenwer- voor het ontwikkelen, maken en presenteren kingsproject De Verbeelding. De Verbeelding SÀO PAULO van nieuw werk. Het maximale bedrag van een biedt beeldend kunstenaars samen met film- lening is 8.000 euro, die in termijnen binnen producenten de mogelijkheid een low budget 3 jaar afgelost moet zijn. film van speelfilmlengte te realiseren. MARC De bijdrage van de fondsen is bedoeld voor BIJL Time/Bank films die hun oorsprong voornamelijk vinden Ook werd de samenwerking met Time/Bank in de beeldende kracht van het medium. Het voortgezet, een online platform waar kunste- gaat om films die de grenzen tussen beeldende naars en instellingen tijd, kennis en vaardigheden kunst en film verkennen en die de artistieke LIESBETH kunnen uitwisselen zonder gebruik te maken van potentie hebben op internationale filmfestivals BIK geld. Om een extra bijdrage te leveren aan de tot- geselecteerd te worden. standkoming van bijzondere projecten, heeft het Eind 2012 werd bekend dat de producenten Mondriaan Fonds in 2012 bij toekenningen een van , Gerald van der Kaap en IRINA ‘Hour Note’ van Time/Bank beschikbaar gesteld Fiona Tan ieder een bijdrage van 300.000 euro aan kunstenaars en instellingen. Met de Hour ontvangen om hun filmplannen te realiseren. BIRGER Notes kan een kunstenaar of instelling zelf een Erik van Lieshout kreeg een bijdrage voor de dienst of tijd kopen. Time/Bank is een initiatief film Werk, Gerald van der Kaap voor Passing van de Amerikaanse kunstenaars Anton Vidokle the Information en Fiona Tan voor de film ROSSELLA en Julieta Aranda en werd door Stroom Den Haag 9 in Nederland geïntroduceerd. Het Mondriaan Leerling/Meester Fonds hoopt dat kunstenaars en instellingen BISCOTTI Het Mondriaan Fonds is voor de periode door samen te werken met Time/Bank een extra 2012-2013 een samenwerking aangegaan met mogelijkheid hebben – naast de toegekende het project Leerling/Meester van Kunstpodium subsidie – om bijzondere projecten te realiseren. BISDOM T in Tilburg. Dit project koppelt afstuderende ROTTERDAM kunstenaars van tien academies aan meer voordekunst.nl ervaren vakgenoten. Dit resulteert in een serie In 2012 besloot het Mondriaan Fonds om als exposities in Kunstpodium T, waarbij telkens eerste landelijke cultuurfonds partner te worden BISDOM vier à vijf studenten van de deelnemende aca- van voordekunst.nl, het grootste crowdfunding demies met elkaar en de meester-kunstenaar platform voor kunstprojecten in Nederland. WILLEMSTAD exposeren. Daarnaast wordt een serie ‘Meester- Doel van de samenwerking is crowdfunding gesprekken’ georganiseerd bij museum De Pont binnen de beeldende kunst en het erfgoed een in Tilburg waarbij aan de hand van vijf thema’s stimulans te geven. Door de bezuinigingen BISSCHOP- die voor de jonge kunstenaar relevant zijn, krijgt het Mondriaan Fonds te maken met inhoudelijk dieper wordt ingegaan op het crea- kortingen op de besteedbare budgetten. De PELIJK tief ondernemerschap, het kunstenaarschap en urgentie om aanvragers te wijzen op andere CENTRUM de wereld na de academie. De praktijkgerichte vormen van (mede)financiering is hierdoor ervaringen worden op die manier gedeeld met groot. Een van deze alternatieve financierings- ROLDUC andere kunstenaars en een breder geïnteresseerd vormen kan crowdfunding zijn. Dit sluit aan publiek. Het uitgangspunt van de samenwerking bij de gedachte van het Mondriaan Fonds dat tussen Mondriaan Fonds en Kunstpodium T draagvlak voor projecten belangrijk is. De RONALD is om een aantal kunstenaars die van het samenwerking betreft in eerste instantie een Mondriaan Fonds een basisstipendium hebben pilot van 1 jaar. DE BLOEME ontvangen als meester bij het programma te betrekken. Meester-Gezelregeling De deelnemende meester-kunstenaars zijn: Om tegemoet te komen aan de groeiende vraag DIANA BLOK Koen Delaere, Frank Havermans, Thomas van beginnende kunstenaars aan begeleiding Bakker, Maria Roosen, Arjan Janssen en door ervaren vakgenoten biedt het Mondriaan Matthijs Bosman. Fonds een Meester-Gezelregeling aan. In 2012 BLOK LOCAL zijn twee pilotprojecten gestart om startende BASE FOR kunstenaars te koppelen aan meer ervaren collega’s voor inhoudelijke begeleiding, zowel CULTURE artistiek als zakelijk. Dit zijn het project Mentoring in samenwerking met CultuurOnder- REFRESH- nemen en Leerling/Meester in samenwerking MENT met Kunstpodium T. Mentoring PIM In samenwerking met Cultuur-Ondernemen heeft het Mondriaan Fonds, bij wijze van proef, BLOKKER het initiatief genomen voor een programma-op- maat dat beginnende kunstenaars ondersteunt bij hun ondernemerschap en ontwikkeling op SARA artistiek-inhoudelijk vlak. Doel van het project is de inhoudelijke expertise van kunstenaars, BLOKLAND curatoren en cultureel ondernemers te koppelen aan jong talent. De know-how en de ervaring worden ingezet voor jonge, talentvolle kunste- BOB VAN naars die worden geholpen bij het realiseren van ORSOUW hun ambities en plannen, artistieke ontwikke- ling en bij het professionaliseren en positioneren GALLERY van hun werk. Zes kunstenaars die in 2012 een startstipendium ontvingen, zijn geselecteerd voor dit pilot project. Zij konden kiezen uit AYSEL een mentorenteam dat was samengesteld door Cultuur-Ondernemen en het Mondriaan Fonds. BODUR Het gaat om de volgende kunstenaars en mentoren: Femke Dekkers en Krijn de Koning; Jan Willem Deiman en Bart Rutten; Robert GWENNETH Weide en Ronald Koop (gerlach en koop); BOELENS Aldwin van de Ven en David Bade; Natalia Ossef en Roel Arkesteijn; Anama Ponce en Charlie Citron. TON BOEL- HOUWER 10 zichtbaarheid binnen de beeldende kunstsector. Subsidiemogelijkheden BAS In 2012 vroegen 47 presentatie-instellingen voor voor instellingen beeldende DE BOER in totaal ruim 6,1 miljoen euro aan. Wegens het grote aantal aanvragen en het beschikbare kunst en cultureel erfgoed budget heeft het Mondriaan Fonds scherpe keuzes gemaakt op basis van de kwaliteit van MAZE de plannen. De programma’s met de meeste Het Mondriaan Fonds stimuleert projecten DE BOER meerwaarde voor het kunstklimaat in Neder- en andere activiteiten van instellingen die de land en de Nederlandse Cariben werden belangstelling voor beeldende kunst en cultureel gehonoreerd. De bijdragen variëren van 60.000 erfgoed in Nederland en daarbuiten bevorderen. GEORG euro tot 200.000 euro op jaarbasis. Instellingen Deze activiteiten onderscheiden zich door een die rechtstreeks worden gefinancierd door het opmerkelijke inhoud, innovatieve presentaties, BOHLE Rijk konden niet aanvragen. nieuwe vormen van samenwerking of publieks- benadering. Deze bijdragen vielen in 2012 nog Het veld van presentatie-instellingen biedt een onder de regelingen van de voormalige MUSEUM divers beeld. Sommige programma’s zijn op- Mondriaan Stichting. gebouwd rond evenementen, andere stellen BOIJMANS presentaties centraal of combineren residencies VAN met een presentatieprogramma. Verschillende Afnamebevorderend aanvragers bevragen de positie van de presen- BEUNINGEN tatie-instelling door te experimenteren met de In 2012 droeg het Mondriaan Fonds bij aan vorm of het organisatiemodel. Opvallend is dat de volgende projecten en activiteiten die de steeds meer aanvragers nomadisch opereren afname van beeldende kunst en cultureel erf- JAN BOKMA zonder eigen ruimte of dat ze een substantieel goed stimuleren en bevorderen: FRANZISKA deel van het programma op andere locaties presenteren. Meerdere presentatie-instellingen Projecten instellingen BOLLEREY thematiseren cross-overs tussen kunst en andere In 2012 werd ten opzichte van het voorgaande disciplines zoals wetenschap, muziek, architec- jaar meer bijgedragen aan bijzondere publieks- tuur en vormgeving; andere richten zich op een projecten beeldende kunst en cultureel erfgoed. BON subdiscipline binnen de beeldende kunst. Aanvragers besteedden veel aandacht aan Ook de invulling van de programma’s is uit- de artistieke urgentie of maatschappelijke NOCHI eenlopend. Sommige organisaties stellen de relevantie van hun project en wisten hun kunstenaar en kunstpraktijk centraal. Talent- activiteiten beter te situeren in het (inter) ontwikkeling van jonge, niet gevestigde makers nationale aanbod. Bijvoorbeeld door samen- BONAIRE en bemiddelaars komt hierbij veelvuldig aan werking met organisaties zowel binnen als ARCHEOLOGY bod. Andere instellingen focussen op hun buiten het culturele veld, waarbij nieuwe vormen publiek, vaak betreft het een bijzondere niche van cultureel ondernemerschap vaker aan bod INSTITUTE zoals jongeren of bepaalde subculturen. kwam. Opvallend was een aantal groots opge- zette tentoonstellingen met internationale Aantal aanvragen: 47 partners. Drie daarvan - Drents Museum, MUSEUM Gehonoreerd: 21 Bonnefantenmuseum en het Van Abbemuseum Bijdrage: € 3.736.347 - werden georganiseerd in het kader van het BONAIRE Nederland/Ruslandjaar 2013. Erfgoedprogramma’s Een deel van het budget was bestemd voor Erfgoedinstellingen en musea voor hedendaagse projecten die uitgaan van culturele diversiteit MELANIE kunst kunnen een aanvraag indienen voor of internationalisering. Een ander deel van het BONAJO langer lopende activiteiten of programma’s budget was bestemd voor niet-monografische en die gericht zijn op vernieuwing, samenwerking, opiniërende publicaties die een bijdrage leveren kennis en debat. Het aantal aanvragen was ten aan de discussie en gedachtevorming over opzichte van 2011 meer dan verdubbeld. Dit had hedendaagse beeldende kunst. In 2012 werd BONNE- mogelijk te maken met de bezuinigingen op voor het laatst bijgedragen aan geïllustreerde FANTEN cultuur. De beperkte middelen maakt het voor kinder- en jeugdliteratuur. Het Mondriaan aanvragers noodzakelijk om na te denken over Fonds werkte hier bij samen met het Nederlands MUSEUM de positie, functie en betekenis van de eigen Letterenfonds, dat verantwoordelijk was voor instelling en haar collectie. Opvallend is daarbij de uitvoering. het relatief groot aantal aanvragen met een RUDOLF internationaal karakter. Aantal aanvragen: 349 BORGART Gehonoreerd: 141 Aantal aanvragen: 21 Bijdragen: € 4.773.760 Gehonoreerd: 10 Bijdrage: € 1.265.000 Programma’s presentatie-instellingen en KARIN BOS kunstenaarsinitiatieven Collecties Het Mondriaan Fonds draagt bij aan program- Structurele aankopen 2013 ma’s van presentatie-instellingen omdat deze PHIL BOSCH Het Mondriaan Fonds draagt bij aan aankoop- van vitaal belang zijn voor ontwikkeling en programma’s van musea voor moderne kunst en

11 vormgeving. Normaal gesproken kunnen deze van de museale Collectie Nederland en verbetert musea voor twee jaar aanvragen. In 2012 was dit WIM BOSCH de internationale positie van de Nederlandse alleen voor 2013 mogelijk. De aanvragen werden musea. Publiek toegankelijke instellingen die zowel kwalitatief als kwantitatief beoordeeld. belangrijke collecties beheren en presenteren Ook is gelet op de samenhang tussen het ver- KIM BOSKE konden aanvragen indienen. Van de instellingen zamel- en het presentatiebeleid, het belang voor wordt een soepel en actief bruikleenverkeer en de afstemming met de Collectie Nederland, met andere Nederlandse erfgoedinstellingen de relatie tot de eigen collectie en de kwaliteit MARIE ILSE verwacht. van de collectie- en aankoopplannen. Musea BOURLANGES De besteding varieerde in de afgelopen vier moeten een eigen aankoopbudget hebben van jaar van 1,5 miljoen euro (2012) tot 1,7 miljoen 50.000 euro (bijvoorbeeld van gemeente of pro- (2011), 2,8 miljoen euro (2010) en 1,9 miljoen vincie) en een soepel bruikleenbeleid hanteren. euro (2009). De verschillen worden veroorzaakt IRIS BOUW- door enkele zeer kostbare aankopen. Het Hoewel vooraf was aangekondigd dat gezamen- MEESTER Mondriaan Fonds had in de cultuurplanperiode lijke aanvragen kans maken op een hogere 2009-2012 op jaarbasis 2,7 miljoen euro beschik- honorering en musea meer dan ooit aandacht baar. In 2012 werd eenmaal een gezamenlijke besteden aan het profileren van de eigen instel- MANON aanvraag ingediend door het Stedelijk Museum ling ten opzichte van de Collectie Nederland, Amsterdam en het Frans Halsmuseum|De werden er geen gezamenlijke aanvragen in- BOVENKERK Hallen in Haarlem voor de aankoop van het gediend. Uit de aanvragen blijkt echter wel een videowerk The Krazy House van Rineke betere afstemming tussen verzamelbeleid en Dijkstra. Deze aanvraag werd gehonoreerd. presentatiebeleid: nieuwe aankopen komen BRAM uit tentoonstellingen voort of geven daar juist Aantal aanvragen: 20 aanleiding toe. Bijna alle aanvragen besteden BRAAM Gehonoreerd: 13 aandacht aan een meer gestroomlijnde bena- Bijdragen: € 1.569.143 dering van deze kerntaken van het museum, rekening houdend met de zichtbaarheid van MARTIN Aankoopfonds volkenkundige musea de collectie en het algemene profiel van het BRANDSMA Het Mondriaan Fonds beheert een gemeen- museum. schappelijk fonds voor aankopen door volken- Trends zijn dat de presentatie van de collectie kundige musea die van cruciaal belang zijn voorrang krijgt op wisseltentoonstellingen en FONS voor de Nederlandse volkenkundige collectie. dat steeds meer musea aandacht besteden aan Het Aankoopfonds is een samenwerkings- het produceren van kunst en het verlenen van BRASSER verband tussen belangrijke volkenkundige opdrachten aan kunstenaars om nieuw werk te musea (SVCN) en het Mondriaan Fonds. maken. Samenhang tussen opdracht, presentatie Deze musea storten een vast deel van hun aan- en aankoop versterkt de relatie van musea met TUDOR koopbudget in het fonds, waarna het Mondriaan kunstenaars, maar verleent ook meer diepgang Fonds dit bedrag verdubbelt. Per saldo wordt aan de collectie: de werken die daaruit voort- BRATU het fonds jaarlijks tot een maximaal bedrag van komen fungeren vaak ook als ankerpunten voor 136.134 euro aangevuld. het beleid van een museum. Steeds meer musea De eisen zijn hoog: meestal passeren aanvragen denken na over de rol van musea in de 21e eeuw, BREDA eerst een eigen aankoopcommissie alvorens bij waarbij de maatschappelijke inbedding steeds PHOTO het Aankoopfonds te worden ingediend. belangrijker wordt. Ten slotte wordt nauwelijks De samenwerking met de SVCN wordt in de fundamenteel onderzoek naar collecties gedaan. beleidsperiode 2013–2016 voortgezet. Het is weliswaar steeds lastiger om onderzoek gefinancierd te krijgen, maar door samen te HAROLD Aantal aanvragen: 1 werken met universiteiten behoren geldstromen DE BREE Gehonoreerd: 1 van bijvoorbeeld NWO tot de mogelijkheden. Bijdragen: € 23.625 Het Mondriaan Fonds speelt hier op in door een nieuwe regeling in het leven te roepen waarbij MITCHEL Wet tot behoud van cultuurbezit internationale samenwerking en onderzoek tot Het Mondriaan Fonds beheert een budget voor de mogelijkheden behoort. BREED het conserveren van erfgoed dat is geplaatst op de lijst van de Wet tot Behoud van Cultuurbezit. Aantal aanvragen: 16 De objecten zijn doorgaans in particulier bezit Gehonoreerd: 15 ANNE CLAIRE en zijn van zo’n groot belang voor Nederland, Bijdragen: € 1.045.500 dat ze niet zonder toestemming van de overheid DE BREIJ aan het buitenland mogen worden verkocht. Incidentele aankopen Eigenaren kunnen in aanmerking komen voor Het Mondriaan Fonds droeg ook in 2012 bij aan een bijdrage van maximaal 60% in de kosten museale aankopen die van cruciaal belang zijn KOOS van conservering of restauratie. voor de Collectie Nederland. Deze aankopen BREUKEL kunnen op alle verzamelgebieden plaatsvinden Aantal aanvragen: 2 en moeten minimaal 50.000 euro bedragen. Gehonoreerd: 2 Ze vullen belangrijke lacunes in de Collectie TIM Bijdragen: € 101.040 Nederland aan of brengen deze op een hoger niveau. Dit vergroot de kwaliteit en samenhang BREUKERS 12 Collectiemobiliteit met de KunstKoop kunst gekocht worden. Een De afgelopen jaren werd extra aandacht besteed JASPER adviescommissie heeft op basis van de kwaliteit aan de afstemming tussen collecties en de VAN DEN van het tentoonstellingsprogramma en de pro- collectieprofielen van instellingen. Dit gebeurde fessionaliteit van de galerie een selectie gemaakt. op meerdere verzamelgebieden. De modecon- BRINK Bij de beoordeling is rekening gehouden met servatoren werken al geruime tijd samen en de pluriformiteit van het kunstaanbod en met stemmen aankopen en presentaties op elkaar af. de meer gemengde beroepspraktijk van kunste- Het foto-overleg waaraan de meeste fotocollec- BRONS- naars en galeries. tiebeherende instellingen sinds 2009 deelnemen, GIETERIJ kreeg in 2012 minder aandacht, hoewel de Daarmee is gereageerd op een door Gottschalk slechte economische situatie juist aanleiding gaf CURAÇAO Cultureel Advies uitgevoerd onderzoek naar de tot samenwerken. Om musea te stimuleren de KunstKoop en de daarin voorgestelde aanpas- collectie meer te profileren en collectiemobiliteit singen van de regeling. Uit dit onderzoek blijkt te faciliteren bood het Mondriaan Fonds hun de MARIANNE de effectiviteit van de regeling voor kunstkopers, mogelijkheid een bijdrage aan te vragen om de galeries en kunstenaars. De KunstKoop speelt kwaliteit van de collectie en het collectieprofiel BROUWER een doorslaggevende rol voor een groot deel te verbeteren. VERMEULEN van de kunstkopers, zonder welke zij niet, minder of later gekocht zouden hebben. Met Aantal aanvragen: 1 een beschikbaar budget van 800.000 euro per Gehonoreerd: 1 FRANK jaar wordt zo een gemiddelde van 9,6 miljoen Bijdrage: € 75.000 euro aan verkopen gegenereerd en een bijdrage BRUGGEMAN aan het inkomen van kunstenaars geleverd van Mobiel Erfgoed Lening 4 tot 6 miljoen euro per jaar. Ook blijkt uit dit De belangstelling voor mobiel erfgoed is groot. onderzoek dat privatisering van de KunstKoop Om de kwaliteit van dit bijzondere erfgoed te MATTHIJS in deze periode van laagconjunctuur geen optie versterken en het operationeel te houden, bieden is. Alternatieve regelingen zoals de Nationale het Mondriaan Fonds en het Nationaal Restau- DE BRUIJNE Kunst Koop bieden een onvoldoende alternatief. ratiefonds sinds 2011 leningen met een lage rente aan voor restauratie. De Mobiel Erfgoed Lening is bestemd voor het financieren van de MARIANNE restauratie van oude auto’s, treinen en vlieg- BRUUN tuigen. Aan aanvragen voor varend erfgoed wordt niet bijgedragen. Daarvoor bestaat een VIERO Fonds voor Varend Erfgoed bij het VSBfonds en het Restauratiefonds. EGLE Aantal aanvragen: 1 Positief advies: 1 BUDVYTYTE

KunstKoop De KunstKoop stelt particulieren in staat kunst KATHE op afbetaling te kopen zonder rente te betalen. BURKHART Het is de enige regeling in het kunstbeleid, specifiek voor de consument. Het Mondriaan Fonds wil met de KunstKoop de particuliere kunstmarkt versterken en de verkoop van BUSAN hoogwaardige hedendaagse beeldende kunst BIENNALE bevorderen. Sinds 1997 maakten meer dan 43.000 kopers gebruik van deze regeling en ORGANIZING kochten voor ruim 134 miljoen euro aan kunst- COMMITTEE werken. In de tabel staan de resultaten van de KunstKoop over de periode 1997–2012. In 2012 werden opnieuw minder contracten afgesloten. RUTA Het gemiddelde aankoop- en het gemiddelde leenbedrag in 2012 geven een goede indicatie BUTKUTE van de verkoopcijfers. Deze cijfers laten zien dat er aanzienlijk minder leningen worden afge- sloten, maar dat klanten gemiddeld voor hogere LARD bedragen gaan lenen. Deze cijfers weerspiegelen de steeds slechtere economische situatie van de BUURMAN afgelopen jaren.

Galeries kunnen eenmaal in de twee jaar een C/O BERLIN. aanvraag indienen voor deelname aan de Kunst- THE Koop. In 2012 vond de aanvraagronde 2013-2014 plaats: in 123 galeries kan de komende twee jaar CULTURAL 13 Ontwikkelingen KunstKoop 1997–2012

aankoopbedrag leenbedrag rente aantal aankoopbedrag leenbedrag totaal in € totaal in € totaal in € contracten gemiddeld in € gemiddeld in €

1997 3.241.835 2.483.246 260.558 1.420 2.283 1.749 1998 5.954.498 4.643.529 463.814 2.456 2.424 1.891 1999 6.915.593 5.571.446 479.526 2.720 2.542 2.048 2000 8.877.725 7.270.265 709.594 3.376 2.630 2.154 2001 10.491.767 8.540.572 830 .227 3.504 2.994 2.437 2002 10.699.069 9.170.238 847.550 3.693 2.897 2.483 2003 10.458.673 9.397.063 747.447 3.527 2.965 2.664 2004 10.650.093 9.545.930 764.534 3.482 3.059 2.742 2005 10.812.131 9.533.672 693.290 3.397 3.183 2.807 2006 10.244.093 8.620.895 716.681 3.008 3.406 2.866 2007 11.077.805 9.225.549 854.346 3.149 3.518 2.930 2008 10.848.329 9.103.585 887.661 2.893 3.750 3.147 2009 8.670.544 7.320.196 693.345 2.427 3.573 3.016 2010 8.240.135 6.698.074 591.364 2.132 3.865 3.142 2011 7.418.595 6.108.844 550.567 1.876 3.954 3.256 2012 5.878.111 4.563.519 410.904 1.427 4.119 3.198

Gegevens op basis van verwerking door Mondriaan Fonds.

FORUM FOR PHOTO- GRAPHY

DAYA CAHEN

SIGRID CALON

GEERT VAN DE CAMP

AD VAN CAMPEN- HOUT

CARTESIUS MUSEUM

CASCO

CASCOLAND

CASTELLO DI RIVOLI 14 Voorwaardenscheppend KulturA CASTRUM In de periode 2009-2012 beschikte het Het Mondriaan Fonds ondersteunt en initieert PEREGRINI Mondriaan Fonds samen met het Fonds voor naast afnamebevorderende activiteiten ook Cultuurparticipatie, het Fonds Podiumkunsten voorwaardenscheppende activiteiten om zo bij en het Nederlands Letterenfonds over een te dragen aan een krachtige cultuursector met MUSEUM bijzondere ondersteuningsmogelijkheid om professionele organisaties. de culturele infrastructuur op de Nederlandse CATHA- Cariben en de (internationale) uitwisseling Ontwikkelkosten instellingen RIJNECON- daarmee te verbeteren. KulturA stond open voor Om te bevorderen dat projecten zo goed moge- projecten uit alle disciplines en was bedoeld als lijk worden doordacht en voorbereid, droeg het VENT een aanvulling op de reguliere ondersteunings- Mondriaan Fonds ook in 2012 bij in de kosten mogelijkheden bij de deelnemende fondsen. van het opzetten van internationale samen- De stijging van het aantal aanvragen ten opzichte werkingsprojecten, het inhuren van expertise CCA DERRY van 2009 laat zien dat KulturA een rol van of het onderzoeken van best practices. De ver- betekenis is gaan vervullen in het culturele veld houding tussen gehonoreerde voorstellen op het LONDON- op de Nederlandse Cariben en dat er een grote gebied van beeldende kunst en cultureel erfgoed DERRY behoefte bestaat bij organisaties op de eilanden is ongeveer in balans. Om een integrale afweging aan steun vanuit Nederland. Curaçao diende in mogelijk te maken, beoordeelde het Mondriaan 2012 de meeste aanvragen (47) in, gevolgd door Fonds de aanvragen in vier rondes. De maxi- CEC Bonaire (15), Aruba (12) en Sint Maarten (10). male bijdrage werd vanwege de druk op het Ook vanaf Saba (4) en Sint-Eustatius (3) werden beschikbare budget verlaagd naar 10.000 euro. ARTSLINK aanvragen ontvangen. KulturA droeg bij aan Een aanzienlijk aantal gehonoreerde aanvragen grote materiële investeringen en aan specialis- had als doel professionalisering van organisaties, tische kennis en duurzaamheid. Een belangrijk waarbij kennisdeling of samenwerking tussen CEIA CENTRO deel van het geld werd besteed aan projecten die instellingen meerwaarde opleverde voor het de internationale positie van en de onderlinge bredere culturele veld. Ontwikkelkosten vormen DE EXPERI- samenwerking tussen de Nederlands-Caribische hier een impuls om samenwerking te intensi- MENTACAO E eilanden verstevigden. veren en professioneel uit te breiden, of de internationale positie en het netwerk van INFORMACAO Tijdens een werkbezoek in 2012 door mede- instellingen te verstevigen. Meerdere aanvragers DE ARTE werkers van verschillende fondsen hadden gingen internationale samenwerkingsrelaties tientallen lokale organisaties de gelegenheid aan met partners buiten de bekende westerse hun projecten te presenteren en mogelijkheden circuits, zoals in Kameroen, Colombia, Mozam- voor bijdragen te bespreken. De resultaten van bique, Rusland en Zuid-Afrika. CENTER het bezoek waren te volgen via het goedbezochte Bijdragen waren er ook om best practices van FOR CON- KulturA-blog. cultureel ondernemerschap en innovatie te verkennen. De meerwaarde bij deze aanvragen TEMPORARY De vertrouwensband tussen de fondsen en zit in kennisdeling, zowel binnen het culturele ART TBILISI culturele instellingen op de eilanden is in de veld als met instellingen daarbuiten en met het afgelopen periode sterk gegroeid, de kwaliteit publiek. In de beeldende kunst en het cultureel van de projecten is verbeterd en de regeling erfgoed kampen uiteenlopende organisaties HET stimuleerde organisaties een beroep te doen met vergelijkbare vraagstukken rond nieuwe op de reguliere mogelijkheden van de fondsen. technologieën en publieksparticipatie. Kennis- CENTRAAL Vanaf 2013 is de regeling KulturA beëindigd, uitwisseling over praktijken en innovaties helpt wel behoudt elk fonds een speciaal contactper- de deskundigheid in het veld te bevorderen. BUREAU soon voor de Caribische eilanden. Ook worden experts bij de advisering betrokken zodat de Aantal aanvragen: 61 specifieke context van de Nederlandse Cariben Gehonoreerd: 34 CENTRAAL in de beoordeling kan worden meegewogen. Bijdragen: € 312.344 MUSEUM Aantal aanvragen: 99 Professionalisering instellingen Gehonoreerd: 30 Om kunst- en erfgoedinstellingen in staat te CENTRE Bijdragen: € 648.324 stellen hun deskundigheid op peil te houden en te vergroten zodat zij in staat zijn publiek D’ART CON- Veiligheidszorg voor langere tijd aan zich te binden, droeg het In 2011 werd de regeling Veiligheidszorg Niet- Mondriaan Fonds bij aan symposia, debatten TEMPORAIN Rijksmusea met twee jaar verlengd. Daarmee of experimenten met bijvoorbeeld vernieuwend D’IVRY kan het Mondriaan Fonds bijdragen aan het publiciteitsbeleid. Professionaliseringsactivi- laten uitvoeren van een risicoanalyse en het teiten werden binnen de regeling voor projecten opzetten van regionale veiligheidsnetwerken. beoordeeld om zo een integrale afweging te CENTRE Extra aandacht ging in deze ronde uit naar kunnen maken. de veiligheidszorg voor het cultureel erfgoed FOR THE in Caribisch Nederland en de veiligheidszorg Aantal aanvragen: 7 DOCUMEN- voor het roerend religieus erfgoed. Het budget Gehonoreerd: 6 werd inmiddels voor driekwart besteed aan Bijdragen: € 260.000 TATION OF verschillende initiatieven die de veiligheidszorg 15 versterken. Door het grote aantal gezamenlijke Internationale projecten instellingen aanvragen bereikte de regeling meer dan THE ART in Nederland honderd instellingen. Zeventig procent daar- OF TADEUSZ Projecten, programma’s en ontwikkelkosten van betreft de veiligheidszorg voor kerkelijke werden als internationaal aangemerkt, als ze instellingen en vijftien procent de instellingen KANTOR plaatsvonden binnen internationale netwerken in de Nederlandse Cariben. Overige initiatieven of samenwerking met buitenlandse partijen aan richten zich op de verankering van bestaande de orde is. Het kon ook gaan om het uitnodigen regionale veiligheidsnetwerken of een verbete- CRICOTEKA van buitenlandse pers of het berichten over ring van de veiligheidszorg in een aantal grote CENTRE toonaangevende internationale activiteiten in collectiebeherende erfgoedinstellingen die niet een Nederlands tijdschrift eerder van deze mogelijkheid gebruik maakten. POMPIDOU Aantal aanvragen: 26 Aantal aanvragen: 39 Gehonoreerd: 20 Gehonoreerd: 38 CENTRE Bijdragen: € 974.648 Bijdragen: € 402.427 NATIONAL Arts Collaboratory Vrijwilligersregeling DES ARTS Arts Collaboratory is een flexibel netwerk van Omdat vrijwilligers onmisbaar zijn voor het kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en behoud van (im)materieel erfgoed en volks- PLASTIQUES Latijns-Amerika. De organisaties in het netwerk cultuur heeft het Mondriaan Fonds in 2011 met worden door Hivos en Stichting DOEN onder- het Fonds voor Cultuurparticipatie de Vrijwil- steund. Het Mondriaan Fonds droeg tot en met ligersregeling opgezet. Vrijwilligersorganisaties CENTRO 2012 bij aan de samenwerking en uitwisseling kunnen een bijdrage vragen om de communi- tussen deze instellingen in Afrika, Azië en catie te verbeteren, kennis te vergroten en ANDALUZ DE Latijns-Amerika en de beeldende kunstsector te investeren in publiek, netwerken en leden- ARTE CON in Nederland. werving. De bescheiden bijdragen (van 723 Arts Collaboratory was geen afzonderlijk euro tot het maximum van 5.000 euro) maken TEMPORA- ondersteuningsprogramma maar een initiatief verschil in het functioneren van de organisatie NEO IN waarvoor binnen alle regelingen kon worden en zijn een erkenning van het belang van het aangevraagd. Projecten, programma’s en reizen werk. De voorstellen werden in drie rondes SEVILLA van journalisten en curatoren met of naar Arts gezamenlijk beoordeeld. De meeste bijdragen Collaboratory-partners kwamen in aanmerking gingen naar projecten die de kennis van vrij- voor een bijdrage. In het promotionele beleid willigers versterken om bijvoorbeeld meer CENTRO dat het fonds in het buitenland voerde ging het publieksgericht te werken of de omgang met om presentaties van Nederlandse kunstenaars digitale en sociale media verbeteren. Daarnaast CULTURAL bij Arts Collaboratory-partners. Ook werden stonden enkele bijdragen in het teken van ver- DE LA deelnemers uit het netwerk uitgenodigd voor betering van de publiciteit van de organisatie. het bezoekersprogramma van het Mondriaan Het aantal aanvragen op het gebied van immate- MEMORIA Fonds en de jaarlijkse oriëntatiereizen. In 2012 rieel erfgoed bleef achter bij de verwachting. HAROLDO is de deelname aan Arts Collaboratory beëin- De ratificatie van de UNESCO Conventie digd. Het programma blijft in aangepaste, meer Immaterieel Erfgoed door Nederland en CONTI toegespitste vorm deel van het aanbod van Curaçao in 2012 en alle activiteiten daaromheen Hivos en Stichting DOEN. zorgden weliswaar voor extra belangstelling voor het onderwerp, maar dit vertaalde zich nog niet CENTRUM Aantal aanvragen: 5 Nederlandse aanvragers / naar concreet uitgewerkte projectvoorstellen. 11 buitenlandse aanvragers Vanaf 1 januari 2013 zal het Fonds voor BEELDENDE Gehonoreerd: 16 Cultuurparticipatie de regeling in aangepaste KUNST Bijdragen: € 227.546 vorm voortzetten. DRENTHE Oriëntatiereis 2012 Aantal aanvragen: Mondriaan Fonds 27 | Het Mondriaan Fonds organiseert jaarlijks Fonds voor Cultuurparticipatie 77 een oriëntatiereis voor Nederlandse en buiten- Gehonoreerd: Mondriaan Fonds 12 | TAMUNA landse professionals uit de beeldende kunst Fonds voor Cultuurparticipatie 17 CHABASHVILI naar buitenlandse regio’s die in opkomst zijn Bijdragen: Mondriaan Fonds € 54.390 | en interessante ontdekkingskansen bieden. Fonds voor Cultuurparticipatie € 70.070 Het doel van de reizen is kennisvermeerdering, visieverbreding en netwerkvorming binnen de MUSÉE DE LA culturele sector. De reis is voor de deelnemers Internationalisering CHASSE ET vaak het begin van een dialoog met langdurige relaties tot gevolg. De kunstwereld oriënteert zich steeds meer in- DE LA In 2012 konden belangstellenden zich aanmelden ternationaal. Internationale reflectie en netwerk- NATURE via een openbare inschrijving. De aanmeldingen vorming zijn daarom belangrijk: ze dragen bij werden beoordeeld door een speciaal voor de aan een beter begrip van het eigen functioneren, oriëntatiereis samengestelde adviescommissie. bieden inspiratie en resulteren in gezamenlijke CHINESE Bij de selectie speelde de motivatie van de oplossingen voor projecten en activiteiten. belangstellenden een belangrijke rol. EUROPEAN 16 Dit jaar werd aan de reisdeelnemers voor programmaraad voor intensivering van de eerste keer een eigen bijdrage gevraagd. ART CENTRE culturele samenwerking met China. CHISENHALE In 2012 werden de steden Hongkong, Shenzhen en Guangzhou in China en Jakarta en Yogya- Internationaal karta in Indonesië bezocht. Deelnemers kregen GALLERY in iedere stad een overzicht van de belangrijkste Het Mondriaan Fonds draagt bij aan activiteiten spelers (organisaties en individuen) op het ELSBETH die de buitenlandse belangstelling en waardering gebied van hedendaagse beeldende kunst. CIESLUK voor hedendaagse kunst uit Nederland stimule- Aan deze reis namen ook het Belgische BAM ren en de internationale positie van kunstenaars Instituut voor beeldende, audiovisuele en me- uit Nederland bevorderen. diakunst, Danish Art Agency en het Zwitserse Pro Helvetia deel. CINEKID Presentaties in het buitenland Om de buitenlandse vraag naar kunst uit Neder- Deelnemers Mondriaan Fonds: Petra Heck land te stimuleren droeg het Mondriaan Fonds (NASA, Amsterdam), Nat Muller (freelance CINEMA ook in 2012 bij aan buitenlandse presentaties curator, Rotterdam), Francesco Stocchi (Mu- PROJECT met kunstenaars uit Nederland. Alleen buiten- seum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam), landse organisaties konden aanvragen. Bij het Paula van den Bosch (Bonnefanten Museum, beoordelen van een aanvraag werd voornamelijk Maastricht) en Kerstin Winking (Stedelijk CINEMA ZUID gekeken naar de internationale uitstraling en Museum Bureau Amsterdam). Namens BAM: reputatie van de aanvrager als platform voor Michel Dewilde (Cultureel centrum Brugge) en hedendaagse kunst. Daarnaast werd het project Mai Abu Eldahab (freelance curator, Brussel). beoordeeld op zijn urgentie en relevantie voor Deelnemers The Danish Art Agency: Henriëtte GALERIE de hedendaagse kunst en voor de betrokken Bretton-Meyer (Overgaden – Institute for Con- CIRCUS kunstenaars uit Nederland. Voordat een aan- temporary Art, Kopenhagen) en Kristine Kern vraag aan de adviescommissie wordt voorgelegd, (Photographic Centre, Kopenhagen). En namens wint het Mondriaan Fonds advies in bij de Pro Helvetia: Kathleen Bühler (Kunstmuseum, KRIEN Nederlandse ambassade of het Nederlandse Bern). Annette Schönholzer (Art Basel) nam op consulaat in het land van aanvraag. eigen verzoek deel aan de reis. CLEVIS Het Mondriaan Fonds droeg bij in de meer- Een uitgebreid verslag van de reis staat op: kosten van het tonen van een kunstenaar uit http://orientationtrip2011.wordpress.com Nederland boven een kunstenaar uit het eigen COBRA land: de kosten van reis, verblijf en transport Intensivering culturele samenwerkingen en een bijdrage aan de kosten van de catalogus. De ministeries van OCW en Buitenlandse MUSEUM De gemiddelde bijdrage was ruim 9.000 euro Zaken en de publieke cultuurfondsen hebben VOOR tegenover 8.500 euro in 2011. zich in hun beleidsplannen 2009-2012 uitge- sproken voor intensivering van de culturele MODERNE In 2012 daalde het aantal aanvragen. Deze samenwerking met Brazilië. Brazilië heeft een KUNST daling is waarschijnlijk een gevolg van de dynamisch en bloeiend cultureel klimaat en er wereldwijde economische crisis, waardoor bestaat een historische relatie met Nederland. minder projecten werden opgezet. Het percen- Bovendien is Brazilië een van de snelst groei- JAN COM- tage gehonoreerde aanvragen steeg licht: 65%; ende economieën ter wereld. Het programma tegenover 62% in 2011. De gehonoreerde projec- rondom Brazilië werd begin 2013 afgesloten. MANDEUR ten vonden in 46 landen plaats. Bijna 40% van De fondsen hebben samen met SICA besloten projecten waaraan werd bijgedragen speelden voor de komende beleidsplanperiode middelen zich buiten Europa af, waarvan het merendeel te reserveren voor een helpdesk die Nederlandse JOOST in de Verenigde Staten. Binnen Europa was en Braziliaanse professionals met elkaar in het Verenigd Koninkrijk koploper, op de voet contact kan brengen. CONIJN gevolgd door Duitsland en Frankrijk. In 2012 vond de viering plaats van 400 jaar diplomatieke relaties van Nederland met Turkije. Turkije geldt als belangrijke schakel CONTACT tussen Europa en het Midden-Oosten en heeft ook een rijke en actieve culturele infrastructuur. Daarnaast is het land interessant vanuit publieks- CONTEMPO- perspectief: er woont een relatief grote Turkse gemeenschap in Nederland. Het Mondriaan RARY ART Fonds was vertegenwoordigd in een program- SERVICES maraad van het SICA. Deze programmaraad zorgde voor afstemming van de culturele TASMANIA activiteiten en stimuleerde samenwerkings- projecten tussen verschillende disciplines en de Turkse culturele sector. CONTEM- Het Mondriaan Fonds was ook vertegenwoor- PORARY digd in de programmaraad van het Nederland- Ruslandjaar dat in 2013 plaats zal vinden en de ISTANBUL 17 Presentaties buitenland 40% van de standkosten vergoed krijgen, tot een AQUIL maximumbijdrage van 3.500 euro. Dit, maar COPIER zeker ook het huidige financiële klimaat heeft geleid tot een afname van het aantal aanvragen. land aantal bijdrage JASPER Galeries konden in 2012 een bijdrage aanvragen Argentinië 2 € 15.075,00 voor deelname aan ARCOmadrid, Art Basel, Australië 1 € 10.000,00 België 8 € 55.538,00 COPPES Liste Basel, Art Basel Miami Beach, Art Dubai, Benin 1 € 2.845,00 arteBA Buenos Aires, Fiac Parijs, Frieze Art Fair Brazilië 3 € 67.940,00 London, Hong Kong Art Fair, Johannesburg Canada 5 € 33.747,00 CORCORAN Art Fair, Paris Photo, SP Arte São Paulo, Chili 1 € 30.000,00 The Armory Show New York en Zona Maco China 4 € 38.428,00 GALLERY Colombia 1 € 4.990,00 Mexico-Stad. Congo, Democratische OF ART Eind 2012 voerde het Mondriaan Fonds een Republiek 1 € 8.010,00 onderzoek uit naar de regeling kunstbeurzen. Cuba 1 € 7.300,00 Op basis van de resultaten zal de regeling in Duitsland 21 € 242.656,00 2013 worden herzien. Egypte 3 € 4.174,00 ROBBIE Finland 1 € 9.200,00 Frankrijk 14 € 142.324,00 CORNELISSEN Aantal aanvragen: 54 Georgië 1 € 10.000,00 Gehonoreerd: 48 IJsland 2 € 7.415,00 Bijdragen: € 194.264 Italië 7 € 103.250,00 RONALD Japan 2 € 30.714,00 Lofts Kameroen 1 € 4.823,00 CORNELISSEN Kroatië 2 € 5.172,00 Tot eind 2012 beschikte het Mondriaan Fonds Letland 1 € 1.340,00 over twee lofts in New York, waar kunstenaars, Libanon 1 € 1.800,00 vormgevers, curatoren en andere professionals Luxemburg 1 € 7.885,00 ANKE uit de Nederlandse cultuur tegen een geringe Mexico 1 € 6.282,00 Nederland* 7 € 99.211,30 COUMANS vergoeding konden verblijven tijdens werk- Nieuw Zeeland 1 € 1.000,00 bezoeken of voorbereidingsbezoeken voor een Nigeria 2 € 27.090,00 presentatie. Het consulaat-generaal in New York Noorwegen 2 € 15.000,00 POPEL adviseerde en ondersteunde kunstenaars bij het Oostenrijk 4 € 20.837,00 leggen van contacten met relevante personen en Polen 1 € 9.000,00 Portugal 1 € 25.000,00 COUMOU instellingen in New York. De lofts in New York Rusland 4 € 74.900,00 zijn vanaf 1 januari 2013 opgezegd. Senegal 1 € 12.500,00 Servië 1 € 4.450,00 LISA Aantal aanvragen: 74 Slovenië 1 € 11.000,00 Gehonoreerd: 74 Spanje 8 € 48.951,00 COUWEN- Taiwan 2 € 11.550,00 Bijdragen: € 109.562 Turkije 1 € 7.500,00 BERGH Uganda 1 € 4.620,00 Focus The op ARCOmadrid 2012 Verenigd Koninkrijk 22 € 163.737,00 In februari 2012 was Nederland gastland op de Verenigde Staten van internationale kunstbeurs ARCOmadrid. In Amerika 24 € 208.994,25 CREATIVE Zimbabwe 1 € 3.354,00 samenwerking met het Mondriaan Fonds en de Zuid-Afrika 1 € 5.000,00 TIME, INC. Nederlandse ambassade in Madrid was een uit- Zuid-Korea 3 € 48.220,00 gebreid programma samengesteld bestaande uit Zweden 2 € 24.000,00 galeriepresentaties, tentoonstellingen in de stad, Zwitserland 3 € 27.615,00 debatten, performances en andere activiteiten 179 MUSEUM met kunst uit Nederland. * projecten van Nederlandse aanvragers die in Brazilië DE CRUQUIUS Focus The Netherlands, georganiseerd door het en Turkije plaatsvonden. Mondriaan Fonds, heeft de hedendaagse kunst uit Nederland op de kaart gezet bij een groot, Aantal aanvragen: 255 CULTURAL vooral Spaans en Latijns-Amerikaans publiek. Gehonoreerd: 167 ASSOCIATION Het programma bestond uit drie onderdelen Bijdragen: € 1.535.741 die elkaar versterkten. Op uitnodiging van MOTA curator Xander Karskens, conservator heden- Kunstbeurzen daagse kunst van De Hallen Haarlem, toonden Door de presentatie van kunst uit Nederland op veertien Nederlandse galeries presentaties van gezaghebbende internationale kunstbeurzen te CULTUUR- hoge kwaliteit. Doordat Karskens ook aandacht ondersteunen draagt het Mondriaan Fonds bij besteedde aan de legendarische galerie Art & aan het versterken van de internationale positie COMPAGNIE Project (1968–2001) werd een link gelegd met de van hedendaagse beeldende kunst uit Nederland NOORD levendige Nederlandse kunstscene in de jaren en het intensiveren van internationale netwerken zeventig en tachtig. In het door Jasper Niens in het galeriecircuit. In 2011 werden de voor- HOLLAND ontworpen Nederlands paviljoen, een echte blik- waarden voor deze regeling aangescherpt nadat vanger, vond het doorlopend programma van in voorgaande jaren het budget systematisch The Dutch Assembly plaats, met meer dan dertig werd overschreden. Galeries konden nog slechts MARIA performances, debatten en presentaties van 18 Nederlandse musea en presentatie-instellingen. werken heeft geleid tot een indrukwekkend Curatoren Max Andrews en Mariana Cánepa DABROWSKI oeuvre dat ook in het internationale veld in Luna (Latitudes) waren verantwoordelijk voor Venetië op veel belangstelling zal kunnen het programma. Tijdens en na het sluiten van rekenen. Bovendien is het plan van Benedetti de beurs waren op meerdere locaties in de stad KARIN en Manders visueel sterk, gelaagd en zal het veel nog langere tijd tentoonstellingen te zien van VAN DAM bijzondere energie brengen in het Rietveld hedendaagse Nederlandse kunst. Paviljoen. De Biënnale vindt plaats van 1 juni tot 24 november 2013. ARCOmadrid gaf de zichtbaarheid van Neder- CALIN DAN landse hedendaagse kunst een onmiskenbare CZ-werkbezoeken boost. Er was veel aandacht van de pers zowel Het Mondriaan Fonds nam in 2012 deel aan uit Nederland (NOS Journaal en landelijke een bijeenkomst voor cultureel attachees van dagbladen) als van de internationale pers. DANCE & Nederlandse ambassades over de hele wereld. Daarnaast besteedden de vakbladen Metropolis MORE SICA organiseerde deze bijeenkomst voor M (met een live muurkrant en een speciale attachees, fondsen en sectorinstituten om van webeditie) en Kunstbeeld (themanummer) FOUNDATION gedachten te wisselen over internationaal uitgebreid aandacht aan de presentaties. cultuurbeleid. ARCOmadrid 2012 trok 127.500 bezoekers. DANCE Internationaal bezoekersprogramma Biënnale van Venetië COMPANY Het Mondriaan Fonds nodigt buitenlandse Het Mondriaan Fonds is verantwoordelijk voor gasten uit zich te oriënteren op de actuele de Nederlandse inzending voor de Biënnale TURNING ontwikkelingen in de kunst in Nederland. van Venetië. In 2012 is de selectieprocedure Op deze manier kan de internationale belang- gewijzigd en werd voor de eerste keer gewerkt POINT stelling worden gewekt voor hedendaagse met een open oproep aan curatoren (persoon, kunst in Nederland en de positie daarvan in collectief of organisatie) om een plan in te het buitenland versterkt worden. De gasten zenden voor de 55ste editie van de biënnale. DINA DANISH werken in musea en tentoonstellingsruimtes 79 curatoren gaven met 82 plannen gehoor aan of zijn zelfstandig curator of criticus. Zij krijgen deze oproep. Alle plannen zijn voorgelegd aan een programma aangeboden dat aansluit bij een jury bestaande uit Hester Alberdingk Thijm DANSGROEP hun werkpraktijk en interesse. In de praktijk (directeur AkzoNobel Art Foundation), Defne AMORRI bezoeken de gasten vele instellingen, tentoon- Ayas (directeur Witte de With, Rotterdam), stellingen, festivals, kunstenaars, curators en Jan Debbaut (freelance curator en hoogleraar andere professionals. Om deze programma’s Universiteit Groningen), Rein Wolfs (directeur op maat te kunnen verzorgen, beschikt het Kunsthalle Fridericianum, Kassel) en Birgit VLADIMER Mondriaan Fonds over een uitgebreid netwerk Donker (voorzitter zonder stemrecht), die onder DARAKHVE- van personen en instellingen uit de culturele de indruk was van de kwantiteit en de kwaliteit sector in binnen- en buitenland. van de ingediende voorstellen. Het toont aan dat LIDZE de open call een snaar heeft geraakt en laat de Uit reacties en evaluatie blijkt dat het bezoe- verbondenheid van de Nederlandse kunstwereld kersprogramma, dat sinds 1996 actief is, een met het Nederlandse paviljoen zien, aldus de jury. YAEL DAVIDS substantiële bijdrage levert aan de internationale bekendheid van kunstenaars en andere pro- De vier koppels van curatoren en kunstenaars fessionals uit Nederland. Dit resulteert in die voor de shortlist werden geselecteerd, hadden ANDRE uitnodigingen voor tentoonstellingen in gere- een paar maanden de tijd om hun plannen nommeerde buitenlandse instituten, publicaties verder uit te werken en deze aan de jury te DEKKER in internationale tijdschriften en bekendheid presenteren. Bij wijze van extra transparantie met de kwaliteit van Nederlandse kunstenaars, deed een journalist van NRC Handelsblad vormgevers en instellingen. Bovendien helpt verslag van deze presentaties. De geselecteerde ANNET het programma mee het internationale netwerk voorstellen op de shortlist waren: Where the DEKKER van Nederland te verruimen. Inmiddels hebben heart is van Sacha Bronwasser, Peter van Hoof ruim driehonderd personen aan het programma en Guido van der Werve; Ourhouse Year Zero deelgenomen. van Xander Karskens en Nathaniel Mellors; FEMKE Room with Broken Sentence van Lorenzo In 2012 kwamen 22 bezoekers op uitnodiging Benedetti en en The Road to DEKKERS van het Mondriaan Fonds naar Nederland. Serfdom, the Imperial Overstretch van Sue-an De selectie van gasten gebeurt op basis van van der Zijpp, Mark Wilson en Folkert de Jong. suggesties van Nederlandse instellingen, KOEN ambassades en haakt in op de actualiteit, Uiteindelijk werd de presentatie Room with bijvoorbeeld ter voorbereiding van biënnales Broken Sentence van curator Lorenzo Benedetti DELAERE en andere internationale evenementen of als en beeldend kunstenaar Mark Manders door follow-up van oriëntatiereizen. het Mondriaan Fonds uitgeroepen tot Neder- landse inzending. De keuze viel op het plan van DEN HAAG Deelnemers 2012 Benedetti en Manders, in de eerste plaats omdat ONDER Sunjung Kim, curator Gwangju Biënnale, Korea Manders een uitstekende en vooraanstaand Naar aanleiding van dit bezoek zijn Dick Ver- kunstenaar is wiens consistente manier van DE HEMEL dult, Hrair Sarkissian and Pages (Nasrin 19 Tabatabai and Babak Afrassiabi) uitgenodigd Tijana Stepanovic, curator Ludwig Museum deel te nemen aan de Gwangju Biënnale 2012. AD VAN Budapest, Hongarije De kunstenaars en Yang Ah Ham DENDEREN Tijdens haar bezoek sprak zij o.a. met Margriet en Fahrettin Örenli zijn gevraagd om in 2013 Schavemaker van het Stedelijk Museum Amster- deel te nemen aan een onderzoeksproject in dam die later werd uitgenodigd voor een bezoek de Gedemilitariseerde Zone (DMZ) tussen MUSÉE aan Budapest. Noord- en Zuid-Korea voor de productie van nieuw werk. DÉPARTE- Zoe Butt, directeur en curator Sàn Art, MENTAL In samenwerking met Witte de With organi- Julia Aksenova, curator Garage, Rusland seerde het Mondriaan Fonds een lezing door Joseph Backstein, directeur Moscow Biennale D’ART CON- Zoe Butt. of Contemporary Art, Rusland Irina Gorlova, hoofd kunstprogramma’s, TEMPORAIN Yuko Hasegawa NCCA (National Centre for Contemporary Art), DE ROC- curator Sharjah Biennale en curator Museum Rusland of Contemporary Art, Japan Polina Klenchisheva, partner G`allery Pop Off HECHOUART (in samenwerking met Danish Art Agency Art, Rusland en BAM) Alisa Prudnikova, directeur NCCA, (National Naar aanleiding van dit bezoek kregen Manon Centre for Contemporary Art) Ekaterinburg PAUL de Boer en Bartholomäus Traubeck een uit- Branch en directeur Ural Industrial Biennale DEVENS nodiging voor deelname aan de tentoonstelling of Contemporary Art, Rusland Art & Music - Search for New Synesthesia, Anya Zaitseva, directeur tentoonstellingspro- samengesteld door Yuko Hasegawa en de gramma, Winzavod Centre for Contemporary componist Ryuichi Sakamoto. Art, Rusland FRANCOIS (in samenwerking met SICA) DEY Gill Park, directeur Pavilion, Verenigd In 2013 besteden Nederland en Rusland aan- Koninkrijk dacht aan de bijzondere relatie tussen de twee In samenwerking met If I Can’t Dance, orga- landen. Een breed programma moet de samen- GALERIE niseerde het Mondriaan Fonds een lezing door werking op het gebied van economie, cultuur, Gill Park. sport, onderwijs en wetenschap en rond DIANA Als gevolg van dit bezoek kreeg de kunstenaar politiek-maatschappelijke thema’s versterken. STIGTER Melvin Moti een uitnodiging om deel te nemen Ter voorbereiding kregen een aantal Russische aan het project Abandoned Projectors: A Pavilion kunstprofessionals een bezoekersprogramma Forum en Gert Jan Kocken voor het geven van aangeboden om kennis te maken met actuele een lezing in het voorjaar van 2013. ontwikkelingen in Nederland. Zij bezochten SEBASTIAN verschillende musea en presentatie-instellingen. DIAZ Lihua Fang, Xu Yuntao, Li Yusha, curatoren OCAT, China Luis Pérez-Oramas, curator Sao Paulo Biennale MORALES In samenwerking met SICA werd een bijeen- 2012, Brazilië komst georganiseerd in het Lloyd Hotel in Met de kunstenaars Hans Eijkelboom, Hreinn Amsterdam waarbij bezoekers kennis konden Fridfinnsson en Pablo Pijnappel werden afspra- AMIE DICKE maken met verschillende facetten van OCAT. ken gemaakt over deelname aan de Sao Paulo Biennale. Ook is onderzocht of het werk van Nancy Barr, curator Detroit Institute of Arts, Bas Jan Ader opgenomen kan worden in de ELSPETH Verenigde Staten Sao Paulo Biennale. Ariel Shanberg, directeur Center for Photo- DIEDERIX graphy at Woodstock’s, Verenigde Staten Ariella Yedgar, freelance curator, Verenigd (in samenwerking met het Nederlands Con- Koninkrijk sulaat in New York) (in samenwerking met BAM, België) NATHANJA Als gevolg van dit bezoek wordt waarschijnlijk Eventuele resultaten zijn nog niet bekend. VAN DIJK werk van Nederlandse fotografen opgenomen in een geplande tentoonstelling over Europese Adam O’Reilly, coördinator en project fotografie in het Detroit Institute of Arts. developer Printed Matter, Verenigde Staten ROOS Ook is Barr in gesprek met de Koninklijke Naar aanleiding van dit bezoek kregen Onoma- Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag topee en Extrapool een uitnodiging om deel te VAN DIJK over een samenwerking met het College for nemen aan de LA Art Book Fair 2013, lanceerde Creative Studies in Detroit. Casco de publicatie The Grand Domestic Revo- lution Catalog op de 2012 NY Art Book Fair en MARJOLIJN Barnabás Bencsik, directeur Ludwig Museum werd door Printed Matter een boek met het werk Budapest, Hongarije van Charlotte Dumas gelanceerd. Ook heeft DIJKMAN Als gevolg van dit bezoek werd Lene ter Haar Printed Matter verschillende boeken in haar (curator Schunck) geselecteerd voor een pilot distributienetwerk opgenomen. Met PrintRoom residency voor internationale curatoren bij het is Printed Matter in gesprek over een tentoon- FLORETTE Ludwig Museum Budapest. stelling over Dutch Flipbooks tijdens het Tribeca DIJKSTRA Film Festival in New York.

20 René Morales, curator Miami Art Museum, Verenigde Staten JAN (in samenwerking met het Nederlands Con- VAN DEN sulaat in New York) Naar aanleiding van dit bezoek kreeg het DOBBEL- kunstenaarsduo Bik Van der Pol de vraag om STEEN in 2014 een project te realiseren in het museum. Sarah Rifky, directeur Beirut, Egypte DOCUMENTA Manuela Moscoso, directeur Capacete, Brazilië In samenwerking met Stroom Den Haag orga- UND niseerde het Mondriaan Fonds een bijeenkomst met Sarah Rifky en Manuela Moscoso. MUSEUM FRIDERICIA- Wimo Bayuang, directeur MES56, Indonesië (in samenwerking met het Prins Claus Fonds) NUM Eventuele resultaten zijn nog niet bekend. FLEUR VAN DODEWAARD

HET DOLHUYS

MUSEUM HET DOMEIN

DOMPLEIN 2013

JEROEN DOOREN- WEERD

ANNEGIEN VAN DOORN

BONNO VAN DOORN

BOGOMIR DORINGER

HARM VAN DEN DORPEL

HELEN DOWLING 21 Toekenningen instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed

aantal percentage gehonoreerd percentage totaal toez gehonoreerd bijdrage bijdrage Afnamebevorderend Projecten Beeldende kunst en cultureel erfgoed 295 96 33% 4.541.785 25% Publicaties 6 3 50% 96.596 1% Kinderboekillustraties 41 41 100% 69.109 0% Overig 7 1 14% 66.270 0%

Programma’s Presentatie-instellingen en kunstenaarsinitiatieven 47 21 45% 3.736.347 21% Erfgoed en hedendaagse kunstmusea 21 10 48% 1.265.000 7%

Collecties Structurele aankopen 16 15 94% 1.045.500 6% Incidentele aankopen 20 13 65% 1.569.143 9% Volkenkundige aankopen 1 1 100% 23.625 0% Wet tot behoud cultuurbezit 2 2 100% 101.040 1% KunstKoop 129 126 463.587 3%

Voorwaardenscheppend Ontwikkelkosten 61 34 56% 312.344 2% Professionalisering 7 6 86% 260.000 1% KulturA 99 30 30% 648.324 4% Vrijwilligersregeling 27 12 44% 54.390 Veiligheidszorg 39 38 97% 402.427

Internationalisering Internationalisering 26 20 77% 974.648 5% Arts collaboratory (nederlandse aanvragers) 5 5 100% 126.940 1% Nederlandse aanvragers 11 11 100% 100.606 1% Buitenlandse aanvragers 32.092 0% Oriëntatiereis 7 7 100% 168.803 Intensiveringen

Internationaal Presentaties in het buitenland 255 167 65% 1.535.741 8% Kunstbeurzen 54 48 89% 194.264 1% Lofts 74 74 100% 109.562 1% Biënnale van Venetië 1 1 100% 250.000 1% Bezoekersprogramma 36.838 0%

TOTAAL 1.251 782 63% 18.184.981 100%

DREAM

DRENTS MUSEUM

ERWIN DRIESSENS

PAUL DRISSEN

DROOG DESIGN 22 kunst een onmiskenbare boost. Het Mondriaan Publieksgerichte DRUKKERIJ Fonds wil deze succesformule daarom vaker activiteiten en MUSEUM toepassen. communicatie Debat Documentaire Fotografie SUZAN Het Mondriaan Fonds en PhotoQ organiseerden op 8 maart een debat ter afsluiting van het De publieksgerichte activiteiten van het DRUMMEN intendantschap documentaire fotografie. Mondriaan Fonds hebben allereerst tot doel Tijdens een avondvullend programma onder potentiële aanvragers te wijzen op de mogelijk- leiding van gespreksleider Frénk van der Linden heden die het fonds biedt. De doelgroep varieert DSPS/DE gaven diverse sprekers en columnisten hun visie van beeldend kunstenaars en bemiddelaars op ontwikkelingen in de afgelopen jaren en op tot musea, presentatie-instellingen, erfgoed- PLAYER de veranderende werkwijze van documentair instellingen en potentiële opdrachtgevers. fotografen door onder meer economische Hoewel de focus ligt op aanvragers in Neder- invloeden en nieuwe technische mogelijkheden. land, richt een deel van de publiciteit zich ook CONSTANT Het intendantschap documentaire fotografie op het buitenland. DULLAART werd in 2009 ingesteld om de Nederlandse documentaire fotografie gedurende twee jaar Daarnaast ontwikkelt het Mondriaan Fonds een extra impuls te geven. Projecten die in deze activiteiten om beleidsmakers én het publiek CHARLOTTE periode werden geïnitieerd zijn inmiddels door inzicht te geven in de resultaten van de bijdragen andere partijen geadopteerd (o.a. Dutch Doc die het Mondriaan Fonds verstrekt voor de DUMAS Award, Dutch Doc Days en Photostories). realisatie van bijvoorbeeld tentoonstellingen, manifestaties, aankopen en nieuw werk. Lunch Manifesta Genk Ten slotte neemt het Mondriaan Fonds regel- DUTCH Het Mondriaan Fonds verzorgde op 1 juni, matig deel aan actuele openbare debatten over samen met Art Rotterdam en de Nederlandse beeldende kunst en erfgoed. CARIBBEAN Ambassade in België, een lunch tijdens de LIBRARY preview van Manifesta 9 in de voormalige kolenmijn Waterschei in Genk. Voor de eerste Publieksmomenten ASSOCIATION keer in de geschiedenis van Manifesta werd niet alleen nieuw werk van hedendaagse kunstenaars In 2012 vonden verschillende activiteiten getoond, maar ook kunsthistorische werken en plaats die, al dan niet in samenwerking met MARCO VAN erfgoedcollecties met betrekking tot de geschie- derden, door het Mondriaan Fonds werden denis van de mijnindustrie. Deze combinatie georganiseerd. DUYVENDIJK van hedendaagse kunst en cultureel erfgoed was een uitgelezen kans om het terrein van het Uitreiking Oeuvreprijzen nieuwe Mondriaan Fonds onder de aandacht Op 2 februari reikte het Mondriaan Fonds DICK van een grote groep professionals te brengen. tijdens een feestelijk programma in de Stads- DUYVES schouwburg Amsterdam voor de laatste keer Lezingen bezoekersprogramma vijf oeuvreprijzen uit aan In 2012 gaven twee gasten van het internationaal (Oeuvreprijs beeldende kunst), Paul Mijksenaar DWARF bezoekersprogramma een lezing. Op 5 juni (Oeuvreprijs vormgeving), Adriaan Geuze sprak Zoe Butt (directeur en curator van Sàn (Oeuvreprijs bouwkunst), Rudi Fuchs (Prijs GALLERY Art) in Witte de With over samenwerking en voor de Kunstkritiek) en Wim van Krimpen haar ervaring met het ontwikkelen van curato- (Benno Premselaprijs). riële en artistieke projecten met kunstenaars in Rond de uitreiking organiseerden het Mondriaan EARN Cambodja, China en Vietnam. Haar lezing How Fonds en de Stadsschouwburg een programma attitude becomes form: Collaborative practice in met aandacht voor de belangwekkende oeuvres (EUROPEAN Asia? is te zien op YouTube. In samenwerking van de laureaten. Daarnaast werd stilgestaan ARTISTIC met If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part bij het feit dat dit de laatste keer was dat deze Of Your Revolution organiseerde het Mondriaan prijzen werden uitgereikt. RESEARCH Fonds op 10 juli een bijeenkomst waar Gill Park NETWORK) (programma producer Pavilion, Londen) sprak Focus the Netherlands tijdens ARCOmadrid over de werkwijze van Pavilion en de opdrachten Nederland was van 15 tot 19 februari gastland die het verstrekte aan diverse kunstenaars. op de internationale kunstbeurs ARCOmadrid. Daarnaast vond op 3 december in samen- In een samenwerking van het Mondriaan MORITZ werking met Stroom Den Haag een gesprek Fonds en de Nederlandse ambassade in Madrid EBINGER plaats met Sarah Rifky (directeur Beirut, Caïro) was een uitgebreid programma samengesteld en Manuela Moscoso (directeur Capacete, bestaande uit galeriepresentaties, tentoonstel- Brazilië) over institutionele werkvormen, lingen in de stad, debatten, performances en OTTO publieksbereik en de relatie tussen lokaal en andere activiteiten met kunst uit Nederland. globaal, onderwerpen die aansluiten bij het Deze combinatie van galeriepresentaties met EGBERTS programma Expanded Performance van Stroom. een inhoudelijk programma en tentoon- stellingen elders in de stad gaf de internationale zichtbaarheid van Nederlandse hedendaagse HANS 23 AVRO Kunstuur Betrokkenheid bij publieksmomenten In september begon de AVRO met de derde EIJKELBOOM van derden: serie van 4 Art, een televisieserie over beeldende In 2012 werden tal van presentaties, debatten kunst. Tijdens elke aflevering staat het werk en andere bijeenkomsten door derden georga- van een beeldend kunstenaar centraal. In 2012 BOB niseerd waar het Mondriaan Fonds een rol verscheen ook de DVD van de tweede serie. EIKELBOOM in speelde. Dit varieerde van de uitreiking van Het programma maakt deel uit van AVRO de Volkskrant beeldende kunstprijs aan Tala Kunstuur en is een samenwerking van de AVRO Madani tijdens een uitzending van Kunststof TV en het Mondriaan Fonds. ALFRED tot een openbaar gesprek met Birgit Donker, dat Platform BK en de Zaak NU organiseerden naar Om museale aankopen ook via televisie onder EIKELEN- aanleiding van het nieuwe beleid voor beeldend de aandacht van het grote publiek te brengen, kunstenaars en presentatie-instellingen tijdens droeg het Mondriaan Fonds met het VSBfonds BOOM de Kunstvlaai 2012. Ook sprak Birgit Donker en de Vereniging Rembrandt in 2012 bij aan op 12 september tijdens de conferentie Nieuwe een nieuwe AVRO Kunstuur serie Hollandse manieren van publiceren over kunst en cultuur Nieuwe, die in 2013 wordt uitgezonden. Tien UTA bij de Rijksakademie. Haar lezing Nachtwacht musea worden uitgedaagd hun aankoop zo goed EISENREICH en Avonddienst ging over de praktijk van mogelijk en in de context van hun collectie aan cultuurverslaggeving en over het belang van het publiek te presenteren. Het museum dat de cultuurjournalistiek voor beeldende kunst en kijker het best overtuigt van het belang van de EL MUSEO erfgoed, hoe die cultuurjournalistiek zich kan aankoop voor de collectie en de aankoop op een ontwikkelen en welke rol het Mondriaan Fonds inspirerende wijze weet te presenteren, wint de DEL BARRIO daar bij kan spelen. Hollandse Nieuwe 2013. Museumbezoekers en tv-kijkers kunnen de winnaar aanwijzen door Verder startte in 2012 de voorbereiding van online te stemmen. THE grote publieksactiviteiten die in 2013 plaats zullen vinden, zoals de tentoonstelling van Hollandse Meesters in de 21e eeuw ELIZABETH startende kunstenaars, de Biënnale van Venetië Op 25 oktober organiseerden het Stedelijk FOUNDATION en de Prix de Rome. Museum, Interakt, het Mediafonds en het Mondriaan Fonds een programma rond de FOR THE presentatie van de tweede serie Hollandse ARTS Drukwerk en digitale media Meesters in de 21e Eeuw. Volgend op de eerste reeks hebben gerenommeerde regisseurs Huisstijl portretten gemaakt van twintig Nederlandse Op 1 januari lanceerde het Mondriaan Fonds hedendaagse kunstenaars. Na een besloten ELLEN de nieuwe huisstijl van het Mondriaan Fonds. programma volgde een drukbezocht avond- DE BRUIJNE Ontwerpbureau 75b was verantwoordelijk voor programma waarbij alle nieuwe films verspreid het ontwerp. door het museum vertoond werden en er optre- PROJECTS dens waren van muzikanten en componisten Digitale media die meewerkten aan de soundtracks. Begin januari werd een tijdelijke website GHALIA gelanceerd, vooral gericht op de actuele ont- Verspreid over het hele jaar coördineerde het ELSRAKBI wikkelingen en de nieuwe mogelijkheden Mondriaan Fonds de roulatie van speciale mi- voor aanvragers. Omdat de regelingen van de nibioscoopjes waarin de kunstenaarsportretten voormalige fondsen nog actief waren, werden te zien zijn. De bioscoopjes werden in 2012 o.a. aanvragers hiervoor nog naar de oude websites geplaatst in het Bijlmerpark Theater, het Lloyd HADASSAH doorverwezen. Vanaf de tweede helft van 2012 Hotel, bij het ministerie van OCW en tijdens het EMMERICH is gewerkt aan de voorbereiding van de nieuwe IDFA en het Rotterdamse festival Pleinbioscoop. website die vanaf 1 januari 2013 online ging. Het Mondriaan Fonds stuurde in 2012 21 digi- Prijs voor de Jonge Kunstkritiek PAM tale nieuwsbrieven uit aan een mailingbestand Op 29 november werd in het Stedelijk Museum van 6000 adressen. Hiermee werden actuele voor de derde maal de Prijs voor de Jonge Kunst- EMMERIK ontwikkelingen en mogelijkheden direct bij kritiek uitgereikt. Juryvoorzitter Peter Verhelst een brede doelgroep aangekondigd. Tevens reikte de hoofd- en basisprijzen uit in de cate- was het Mondriaan Fonds actief op Facebook gorieën essay (7.500 euro), recensie (5.000 euro) WILLIAM en Twitter, met eind 2012 respectievelijk 1.820 en internetkritiek (1.500 euro). De hoofprijzen en 3.472 volgers. gingen naar Roos van der Lint, Joke de Wolf en ENGELEN Marieke Ladru. De Prijs voor de Jonge Kunst- Zonder titel kritiek is een initiatief van de Appel arts centre, In het Haags Gemeentemuseum werd in juni de Mondriaan Fonds en Witte de With, Center ALEXANDRA publicatie Zonder Titel gepresenteerd, een essay- for Contemporary Art in samenwerking met ENGELFRIET bundel waarin vanuit het perspectief van maker, Vlaams-Nederlands Huis deBuren. Zie ook kunstopleiding, criticus, museum en markt www.jongekunstkritiek.net. inzicht wordt gegeven in de veranderende relatie ERFGOED tussen de amateur en de professional in de beeldende kunst. Door op zoek te gaan naar de DELFT EN kansen en de bedreigingen van de veranderende 24 relatie tussen de amateur en de professional 1 juni: Birgit Donker directeur van het wilden het Fonds voor Cultuurparticipatie en OMSTREKEN Mondriaan Fonds het Mondriaan Fonds het debat op gang brengen 6 juni: Shortlist inzending Biënnale Venetië over de vitaliteit van de hedendaagse kunst- bekend praktijk. Zonder titel is het vijfde boek in een ERFGOEDLAB 4 juli: Deadline 1 oktober voor startstipendia, reeks die is uitgegeven door NAi Publishers ESIRI bijdragen werkbudget, basisstipendia en i.s.m. de betrokken cultuurfondsen. publicatiesubsidies ERHERIENE 5 september: Lorenzo Benedetti en Mark Essayreeks ESSI Manders naar de Biënnale van Venetië In 2012 verscheen de Engelse vertaling van 25 september: Zichtbaarheid, samenwerking Jeroen Boomgaards essay Wild Park, het zesde en opdrachtgeverschap accenten nieuw beleid deel in een reeks die door het voormalig Fonds Mondriaan Fonds BKVB was geïnitieerd om bij te dragen aan het ELIANE 10 oktober: Prix de Rome vanaf 2013 voortgezet actuele debat over beeldende kunst. Een aantal ESTHER BOTS door het Mondriaan Fonds andere essays werd voorbereid voor verschijning 11 oktober: Mondriaan Fonds nieuwe partner in 2013. voordekunst.nl MUSEUM Cahiers deelnemers studiereis Als gevolg van deze persberichten en door Op 15 mei zijn de vier cahiers, die voortvloeien ELISABETH bij te dragen aan uiteenlopende projecten en uit de interdisciplinaire studiereis 2010 van het WEESHUIS activiteiten werd free publicity verkregen in voormalig Fonds BKVB, gepresenteerd met landelijke- en regionale dagbladen, opinie- een symposium. Negen Europese ‘secondary en vakbladen en op radio en tv. cities’ waren het doel van de studiereis die werd georganiseerd om stedelijke transformatie te FUNDACION Voorlichting onderzoeken. De cahiers die hier in het natraject ENCUENTRO Aangezien het beleid voor de komende cultuur- uit voortkwamen zijn: planperiode nog vorm moest krijgen, is alleen in Balkan in de Polder. Naar organische gebieds- PROME het begin van het jaar op een aantal academies ontwikkeling in Nederland? BIENAL voorlichting gegeven. Alle studenten die een Lelysteden – een associatieve reisgids relevante kunstopleiding verlieten, ontvingen in Claiming Visibility. The Politics of Public Art DI ARUBA de zomer schriftelijke informatie waarin globaal Scramble City - doorsnede van een fictieve op de toekomstige mogelijkheden van het secundaire stad Mondriaan Fonds werd gewezen. EUROPEAN An offer you can’t refuse Op 28 januari en 9 februari werden bijeen- Deze publicatie geeft inzicht in de resultaten MEDIA ART komsten georganiseerd waar gebruikers en en effecten van de Stimuleringsprijs voor cul- FESTIVAL geïnteresseerden meer te weten konden komen turele diversiteit van de voormalige Mondriaan over de werking van Time/Bank. Stichting. De prijs was ingesteld om musea voor moderne kunst in Nederland te stimuleren hun ROSA EVERTS Eind 2012 startte de voorbereiding van een serie beleid voor culturele diversiteit verder vorm te informatiebijeenkomsten die het Mondriaan geven. Publicist Erwin Jans volgde het bekroon- Fonds begin 2013 organiseert om het beleid toe de project Be(com)ing Dutch in the Age of Global TITIA EX te lichten: Mondriaan Fonds op locatie. Democracy van het Van Abbemuseum. De resul- taten uit An offer you can’t refuse laten zien dat een prijs op een positieve manier kan agenderen en experimenten mogelijk maakt. EXCEL ARTS ACADEMY Advertenties, pers en voorlichting GALERIE DE Advertenties In 2012 plaatste het Mondriaan Fonds 20 EXPEDITIE advertenties en banners met aankondigingen van deadlines voor verschillende atelierrondes, de overgangsregeling voor beeldend kunstenaars EXPLOITATIE en bemiddelaars en de open oproep voor een curator voor de Biënnale van Venetië. CATALINA PBY Pers In 2012 publiceerde het Mondriaan Fonds 10 persberichten over de volgende onderwerpen: EXTRA CITY 1 januari: Nieuw Mondriaan Fonds van start 2 februari: ARCOmadrid: een van de grootste CENTER FOR presentaties Nederlandse kunst in buitenland CONTEMPO- 13 maart: Experiment en eeuwigheid – Beleidsplan Mondriaan Fonds 2013-2016 RARY ART 25 en Arts Council England (Verenigd Samenwerking EXTRAPOOL Koninkrijk). — Volkskrant Beeldende Kunstprijs: met de Volkskrant, Stedelijk Museum Schiedam Gezamenlijke regelingen EYE en NTR FILM — Voordekunst.nl: vanaf 2013 is het — Arts Collaboratory: met Hivos en Stichting Mondriaan Fonds partner van dit crowd- DOEN INSTITUUT fundingplatform voor kunstprojecten — Tijdelijke Buitenland- en binnenlandateliers: NEDERLAND met Trans Artists — Gemeenschappelijk aankoopfonds: met Afstemming Stichting Volkenkundige Collectie Nederland FAEEH — met particuliere fondsen zoals het Prins — Kinderboekillustraties: met Nederlands Bernhard Cultuurfonds, Stichting DOEN, Letterenfonds Vereniging Rembrandt, VSBfonds en SNS — KulturA: met het Fonds voor Cultuur- NOUS FAES REAAL Fonds bij gezamenlijk ondersteunde participatie, het Fonds Podiumkunsten en projecten. het Nederlands Letterenfonds — met sectorinstituten en brancheorganisaties — KunstKoop: met ABN/Amro ALEX FARRAR in binnen- en buitenland bij het inter- — Mobiel Erfgoed Lening: met Nationaal nationaal bezoekersprogramma en de restauratiefonds oriëntatiereizen. Het cultureel erfgoedveld — Vrijwilligersregeling: met Fonds voor SANDRA kent een hoge organisatiegraad en het Cultuurparticipatie Mondriaan Fonds zoekt dan ook nadruk- FAUCONIER kelijk samenwerking en afstemming met organisaties als de Nederlandse Museum- Gezamenlijke activiteiten vereniging, Rijksdienst voor het Cultureel WAPKE Erfgoed, Erfgoedinspectie en Stichting — 4 Art: met AVRO FEENSTRA Volkenkundige Collectie Nederland. — Charter Talent naar de Top: stimuleert overheid, bedrijfsleven en vrouwen zelf op structurele basis meer vrouwelijk talent aan PETER de top te krijgen. Het Mondriaan Fonds heeft het Charter Talent naar de Top FENGLER ondertekend. — De Prijs voor de Jonge Kunstkritiek: met de Appel arts centre, Witte de With, PRISCILA Center for Contemporary Art en Vlaams- Nederlands Huis deBuren FERNANDES — Focus the Netherlands tijdens ARCOmadrid: met de Nederlandse ambassade in Madrid — De Verbeelding: met het Nederlands GEIRTHRUDUR Filmfonds FINNBOGA- — Hollandse Nieuwe: met AVRO, VSBfonds, Vereniging Rembrandt DOTTIR — Hollandse Meesters in de 21e eeuw: met Interakt en het Mediafonds HJORVAR — Oriëntatiereis: met BAM (België), Danish Arts Agency (Denemarken), Prohelvetia (Zwitserland) FIRST — Materiaalfonds: bij de verstrekking van FLOOR leningen — Promoveren in de kunsten: met de GALLERY Nederlandse Organisatie voor Wetenschap- HARARE pelijk Onderzoek — Time/Bank: met Stroom en Time/Bank New York — Uitwisselingsprogramma’s met Brazilië, FLAT Turkije, Rusland: met SICA en het ministerie van Buitenlandse Zaken — Visual Arts Platform: een initiatief van het FLATLAND Mondriaan Fonds en BAM voor het uit- GALLERY wisselen van kennis en het stimuleren van internationale uitwisseling binnen en buiten Europa met een aantal Europese fondsen. MAARTJE Met BAM (België), Danish Arts Agency (Denemarken), Prohelvetia (Zwitserland) FLIERVOET 26 één grote poule en worden, waar mogelijk, Werkwijze FLUX S benoemingen verlengd. Een overzicht van de adviseurs is te vinden in de bijlage op pagina 82-84. Het Mondriaan Fonds heeft in 2012 als laatste FOAM jaar van de cultuurplanperiode het oude beleid FOTOGRAFIE- van de twee voormalige fondsen uitgevoerd. Bezwaar- en beroepsprocedures Dit betekent dat er het afgelopen jaar nog MUSEUM accentverschillen waren in de werkwijze omdat AMSTERDAM Als een aanvraag voor een bijdrage niet wordt de verschillende doelstellingen van de beide gehonoreerd, kan een aanvrager een bezwaar- fondsen om verschillende instrumenten schrift indienen bij het bestuur van het vroegen. Mondriaan Fonds. Ook is bezwaar mogelijk PIETSJANKE als het Mondriaan Fonds een ander bedrag Bij beide fondsen stond een zorgvuldige, snelle FOKKEMA toekent dan was aangevraagd of als er bij het en onbevooroordeelde behandeling van aanvra- vaststellen van de definitieve bijdrage wordt gen voorop. De besluitvorming over aanvragen is afgeweken van de toezegging. De aanvrager snel: binnen maximaal drie maanden ontvangen THIJS kan het bezwaarschrift eventueel mondeling aanvragers het besluit van het Mondriaan Fonds toelichten tijdens een hoorzitting. Als het over hun aanvraag, maar in de praktijk is dit FOKKENS bezwaarschrift niet wordt gehonoreerd, of als vaak vlugger. de commissie na herbeoordeling weer negatief over de aanvraag adviseert, kan de aanvrager Het Mondriaan Fonds hanteert de Code MAARTJE in beroep gaan bij de Arrondissementsrecht- Cultuurfondsen. Deze code is in 2007 door de bank. Als dit beroep door de rechtbank wordt cultuurfondsen opgesteld en bevat een reeks FOLKERINGA verworpen staat hoger beroep open bij de Raad waarborgen voor de onafhankelijkheid van van State. Ook het Mondriaan Fonds kan bij handelingen van fondsen. De Code Cultuur- de Raad van State in hoger beroep gaan als fondsen is in 2008 door de minister aan de FONDAZIONE de rechtbank een beroepschrift gegrond heeft Tweede Kamer gestuurd en wordt door de MAXXI verklaard. fondsen gehanteerd onder het motto ‘pas-toe- of-leg-uit’. Dit waarborgt transparantie van Van de in 2012 ingediende bezwaarschriften beleid, zorgvuldige samenstelling van commis- FONDAZIONE waren er begin 2013 nog enkele in behandeling. sies en vermijding van belangenverstrengeling. Een aantal van de in 2012 behandelde bezwaar- Het Mondriaan Fonds past de Code Cultuur- STELLINE schriften en beroepschriften is in 2011 fondsen geheel toe. Bij beeldend kunstenaars ingediend. en bemiddelaars staat de motivering van de Ook zijn in 2012 nog bezwaarschriften subsidiebesluiten beknopt in de beschikkingen; GALERIE ingediend en behandeld op het gebied van op verzoek van aanvragers kan de gehele vormgeving en bouwkunst. motivering opgevraagd en toegestuurd worden. FONS In samenwerking met de andere landelijke WELTERS publieke cultuurfondsen is gewerkt aan moder- nisering van de Code Cultuurfondsen. Deze treedt in 2013 in werking. FOOD FILM Voor de nieuwe cultuurplanperiode 2013-2016 FESTIVAL is in 2012 een nieuw gemeenschappelijk beleids- plan opgesteld, aangescherpt met een addendum waarin de regelingen van de 2 voormalige fond- ZACHARY sen samenkomen. Tegelijkertijd is gewerkt aan een nieuwe werkwijze passend bij het nieuwe FORMWALT beleid. Er wordt daarbij overgestapt op een nieuw datasysteem (Aims) om de procedure te vereenvoudigen en efficiënter te maken voor FORUM zowel fondsmedewerkers, commissieleden STADTPARK als aanvragers. GRAZ Advisering FOTODEPAR- Gezien het grote aantal beschikbare commissie- leden is het in 2012 niet nodig gebleken nieuwe TAMENT commissieleden te werven. FOUNDATION Per 1 januari 2013 treden de nieuwe subsidie- regelingen van het Mondriaan Fonds in werking FOTODOK en worden de commissieleden van de regelingen van de voormalige fondsen ondergebracht in

27 Bezwaarschriften stimuleringssubsidies beeldende kunst FOTO-

Ingediende bezwaarschriften 64 FESTIVAL Ingetrokken bezwaarschriften 5 Behandelde bezwaarschriften 60 NAARDEN Niet ontvankelijk verklaarde bezwaarschriften 3 Herbeoordelingen na bezwaarschrift 20 Positief advies na herbeoordeling 5 FOUNDATION Gehonoreerd bezwaar op formele grond 6 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 41 FOR ART &

* inclusief formele afwijzingen en exclusief herbeoordelingen. CREATIVE

Beroepszaken stimuleringssubsidies TECHNOLOGY beeldende kunst FACT Ingediende beroepschriften 1 Behandelde beroepschriften 1 Beroep ongegrond 1 FRAMER Bezwaarschriften stimuleringssubsidies FRAMED vormgeving en bouwkunst

Ingediende bezwaarschriften 12 Behandelde bezwaarschriften 17 ALICIA Niet ontvankelijk verklaarde bezwaarschriften 1 Herbeoordelingen na bezwaarschrift 9 FRAMIS Positief advies na herbeoordeling 5 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 11

Bezwaarschriften buiten en binnenlandateliers FRANS

Ingediende bezwaarschriften 0 FRANCISCUS Behandelde bezwaarschriften 0 Bezwaarschriften op financiële grond PEGGY Ingediende bezwaarschriften 3 FRANCK Behandelde bezwaarschriften 2 Gehonoreerde bezwaarschriften 1 Ongegrond verklaarde bezwaarschriften 1 UWE FRANK Bezwaarschriften instellingen beeldende kunst en cultureel erfgoed LAYSIEPEN

Bezwaarschriften* 31 Herzien 10 Beroep rechtbank 0 FRANS HALS Beroep Raad van State 0 MUSEUM / * inclusief bezwaren tegen niet-behandelde aanvragen en definitieve vaststellingen en intrekkingen van eerder DE HALLEN gehonoreerde aanvragen. ANDREA FRECKMANN

FREEDOM FIGHTERS MUSICAL AND CULTURAL FOUNDATION

CHRISTIAN FRIEDRICH

28 Ingrid Mokiem Organisatie FRIES medewerker administratie (100%) MUSEUM Arsine Nazarian secretaris stimuleringssubsidies (100%) Raad van Toezicht Sandra Nicolai BERT FRINGS secretaris stimuleringssubsidies/medewerker bezwaarprocedure (84%) Mevr. A.E. van der Pauw, voorzitter Krystof Noteboom Mevr. A.M. Vreugdenhil, penningmeester DARKO FRITZ medewerker administratie (100%) Dhr. G.C. Frieling, lid Judith Öfner Dhr. K.W.G. van Hasselt, lid directiesecretaris (89%) Marineke van der Reijden MICHAELA senior projectmedewerker (89%) Fondsbestuur FRÜHWIRTH Coby Reitsma projectmedewerker internationaal (100%) Mevr. J.B.M. Donker Haco de Ridder G.A.N.G. medewerker bezoekersprogramma (100%) Florence Riel Medewerkers Mondriaan Fonds medewerker administratie (84%) JONATHAN Caroline Soons Het aantal medewerkers per 31 december 2012 medewerker communicatie (89%) bedroeg 34,67 fte. GAARTHUIS Marleen Stuivenberg medewerker communicatie (84%) Sebastiaen Artz Steven van Teeseling medewerker financiën (95%) GALERIE coördinator pilotprojecten / bijzondere Mohammed Azzouz projecten (84%) medewerker huishoudelijke dienst (86%) GABRIEL ROLT Edgar Tepe Mada Bakarbessy medewerker hoofd financiën (100%) administratie (100%) Marijn Veenhuijzen Mirjam Beerman KSENIA medewerker projectadministratie (89%) hoofd communicatie (84%) GALIAEVA Bas Visser Alexander van Campen medewerker secretariaat (100%) interne en huishoudelijke dienst (95%) John de Vos Joost Cras editor (50%) hoofd bedrijfsvoering (95%) DAVID Joost Vrieler Liesbeth Enzer GALJAARD senior projectmedewerker (100%) senior administratief medewerker (100%) Moniek Wijnberg Suzette de Ferrante medewerker informatie en financiën (100%) medewerker projectadministratie (89%) GALLER’A Liesbeth Filius medewerker automatisering, interne en LUIS huishoudelijke dienst (100%) ADELANTADO Laia Frijhoff secretaris stimuleringssubsidies (95%) Bart Fuijkschot medewerker financiën (100%) GASWORKS Lotte Hemelrijk projectmedewerker (van 1 oktober 2012 t/m 15 februari 2013, i.v.m. zwangerschapsverlof) (40%) MUSEUM Douke IJsselstein GEELVINCK secretaris stimuleringssubsidies (63%) Sanne Jansen HINLOPEN projectmedewerker (100%) HUIS Mayke Jongsma hoofd internationaal (89%) Wouter Koelman coördinator stimuleringssubsidies (84%) GEERT Roos Lenders GROOTE HUIS medewerker projectadministratie (89%) Madeleine van Lennep adjunct-directeur (100%) DAN GEESIN Christine Lindo adjunct-directeur (100%) Sarah Malko LOTTE projectmedewerker (89%) GEEVEN 29 KIRSTEN GEISLER OUART

GALERIE VAN GELDER

LOTTE VAN GELDER

MARIEKE GELISSEN

GEMEENTE AMSTERDAM

GEMEENTE DEVENTER

GEMEENTE- MUSEUM DEN HAAG

GEORGE EASTMAN HOUSE

THE GLAS- GOW SCHOOL OF ART

GLASMOOG

GOLDSMITHS COLLEGE

MARIA GONDEK

CATHELIJN VAN GOOR

30 Toekenningen JOSEPH GOWER

TEUN DE GRAAF

GRID

GRIMM FINE ART

SAGI GRONER

MUSEUM- HUIS GRONINGEN

GRONINGER MUSEUM

NAN GROOT ANTINK

LOEK GROOTJANS

JULIEN GROSSMANN

VOEBE DE GRUYTER

GUGGENHEIM MUSEUM

GWANGJU BIENNALE FOUNDATION

HENRI DE HAAS Andersom, Bergen Toekenningen instellingen KIM HABERS BETER, de kunst van gezondheid. € 40.000 - € 299.000 beeldende kunst november - december 2012 en cultureel erfgoed BETER was een interactieve onderzoeksexpositie waarin op LAMBERTUS wetenschappelijke wijze werd onderzocht of kunst expliciet HACK goed is voor de gezondheid en hoe kunst een rol kan spelen in de kwaliteit van de zorg. Kunstwerken die als meest Projecten instellingen ‘helend’ uit het onderzoek naar voren kwamen, zouden Beeldende kunst en cultureel erfgoed door het ziekenhuis worden aangekocht. BABS 1e bedrag verwijst naar toekenning door Mondriaan Fonds - Artworlds, Rotterdam 2e bedrag naar totaalbegroting HAENEN ZomerExpo 2013 Aarde € 60.000 - € 397.000 60 layers of cake, Amsterdam oktober 2012 - augustus 2013 Tijdelijk Museum Amsterdam De derde editie van de zomertentoonstelling kreeg als € 50.000 - € 158.000 JASPER thema Aarde! Het culturele veld bestaat uit veel soorten van juni - september 2012 betrokkenheid bij beeldende kunst. Mensen zijn actief/ De voormalige Shell-toren aan de IJ-oever van Amsterdam- HAGENAAR passief, veel/weinig met beeldende kunst bezig. Dit project Noord werd getransformeerd tot Tijdelijk Museum. In een doet daar recht aan. Het maakt het draagvlak voor beeldende tentoonstelling voor kinderen vanaf vier jaar presenteerden kunst in de samenleving zichtbaar en zal een breed publiek kunstenaars en vormgevers duurzaam werk, zo veel moge- voor hedendaagse beeldende kunst kunnen interesseren. lijk van bestaande materialen gemaakt. HANNE HAGENAARS Beelden op de Berg, Wageningen AAMU Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst, (Re)source: authenticiteit en manipulatie Utrecht € 50.000 - € 393.000 Outsider december 2012 - september 2013 € 15.000 - € 125.485 RUMIKO Deze tentoonstelling verkent hoe authenticiteit en mani- juni - december 2012 pulatie een rol spelen zowel in de hedendaagse beeldcultuur Het AAMU presenteerde een overzichtstentoonstelling HAGIWARA als in het veld van de biotechnologie. De tentoonstelling met schilderijen, videoperformances en een installatie gaat samen met een onderzoekstraject waarin kunstenaars van Gordon Bennett. Als kind van een Aboriginal moeder en vormgevers samenwerken met wetenschappers van de en een Anglo-Australische vader onderzoekt Bennett in Universiteit Wageningen. hoeverre identiteit wordt beïnvloed door stereotypen, en NI HAIFENG in ruimere zin hoe de Westerse samenleving aankijkt tegen Beeldverhaal Nederland, Haarlem de exotische ‘ander’ en hoe dominant taal en beelden zijn Stripdagen Haarlem 2012 in de beeldvorming. € 45.000 - € 132.500 DAVID juni 2012 Africa in the Picture, Amsterdam Het thema van de elfde editie van de Stripdagen Haarlem Africa in the Picture HAINES was Arabische strips en cartoons. Daarmee zocht het festi- € 40.000 - € 365.000 val, dat een breed publiek weet te bereiken, ook aansluiting oktober 2012 bij een veranderend publiek. Met zijn vele lokale samen- Aan het filmfestival Africa in the picture (AITP) werd met RANA werkingsverbanden heeft het evenement een stevige plaats het IS-programma hedendaagse Afrikaanse beeldende in de samenleving. kunst toegevoegd. IS keek terug op verschillende tijdperken HAMADEH van migratie en legde verhalen van weerstand en berusting Bonnefanten Museum, Maastricht bloot in film, dialoog en beeldende kunst. De betrokken De grote verandering. Revoluties in de Russische kunst kunstenaars Oumar Mbengue, Remy Jungerman en 1885-1917 Martin Waalboer onderzochten met hun werk verschillende AB VAN € 85.000 - € 800.000 aspecten van migratie. maart - juli 2013 HANEGEM In het Nederland-Rusland jaar maakte het museum een Afrika Museum, Berg en Dal tentoonstelling over de Russische avantgarde tussen 1885 Herinrichting Afrika Museum en 1917. De tentoonstelling is samen met het Tretyakov € 75.000 - € 517.500 Museum (Moskou) en het Russisch Museum (Sint-Peters- januari - mei 2013 YOLANDE burg) ontwikkeld en toont de werkvreugde, dynamiek en Het Afrika Museum heeft de semi-permanente tentoonstel- HARRIS experimenteerdrift van de Russen. Educatieve programma’s ling heringericht door stukken uit de historische collectie geven inzicht in de veranderende Russische samenleving en te verbinden met de eigentijdse collectie. Met de nieuwe hoe de Russische artistieke scene zich verhield tot de Parijse indeling wil het museum inzicht geven in het beoordelen dominantie. en waarderen van objecten. Het publiek heeft bij de herin- THE HARRY richting kunnen meebeslissen welke onderdelen deel zullen Breda Photo, Breda uitmaken van de nieuwe presentatie. L. JOHNSON Breda Photo 2012 € 75.000 - € 722.500 Amsterdam Museum, Amsterdam MEMORIAL september - oktober 2012 Van Oostsanen (1470-1533) - De Ware Jacob De vijfde editie van Breda Photo had als centraal thema € 75.000 - € 1.211.100 FOUNDATION Homo empathicus. Het festival bood grootschalige buiten- maart - juni 2014 exposities in het stadscentrum en in parken en had een Het Amsterdam Museum realiseert samen met het Stedelijk uitgebreid educatief programma met lezingen, rondleidin- Museum Alkmaar en de Grote Kerk te Alkmaar een project gen, meet en greet met de fotografen, een academieproject, over Jacob Cornelisz van Oostsanen. Het Stedelijk Museum NICOLINE een amateurproject en een thematische publicatie. Alkmaar richt zich op het kunsthistorische kader aan de hand van schilderijen, houtsneden en tekeningen. VAN Castrum Peregrini, Amsterdam Het Amsterdam Museum concentreert zich op de sociaal- HARSKAMP My Friend, My Enemy, My Society maatschappelijk context van Oostsanen en toont met beeld, € 75.000 - € 384.000 geluid, decor en multimediale simulaties hoe Amsterdam- april - juni 2013 mers rond 1500 leefden. Deze manifestatie maakte de verstrekkende maat- SYLVAIN schappelijke relevantie van vriendschap duidelijk: hoe vriendschapsconcepten de maatschappij bepalen HARTENBERG en hoe maatschappelijke concepten vriendschap bepalen. 32 Dat gebeurde in een tentoonstelling van curatoren Danila Erfgoed Delft en omstreken, Delft Cahen en Maria Barnas, met onder meer Sanja Ivekovic, HANS Delfts Blauw: kunst of kitsch Aernout Mik en Willem de Rooij, maar ook in een omvang- € 20.000 - € 120.000 rijk randprogramma. DEN HARTOG oktober 2012 - september 2013 Museum Het Prinsenhof organiseerde met Keramiek- Castrum Peregrini, Amsterdam JAGER museum Princessehof in Leeuwarden de tentoonstelling Vrijheid? Weet waarvoor je staat! Blauw, om een groot en breed publiek te laten kennismaken € 50.000 - € 291.800 met dit aardewerk. De tentoonstelling is het begin van een april - juni 2012 CLAIRE langdurige samenwerking tussen beide musea, waarbij Deze manifestatie besteedde gevarieerd aandacht aan zij hun kennis en collecties in tentoonstellingen samen- vrijheid in relatie tot de dodenherdenking op 4 mei en de HARVEY brengen. bevrijdingsviering op 5 mei. Het programma kwam tot stand met vele samenwerkingspartners en omvatte onder Eye Film Instituut Nederland, Amsterdam meer een beeldende kunsttentoonstelling, een debatavond Found Footage: Cinema Exposed en een radioprogramma. TAF € 50.000 - € 378.793 maart - juni 2012 Centrum Beeldende Kunst Drenthe, Assen HASSAM Found Footage: Cinema Exposed liet zien hoe beeldend Woest en Maakbaar kunstenaars en filmers nieuwe betekenis geven aan film- € 29.000 - € 72.500 beelden door ze te hergebruiken. Met deze tentoonstelling september 2012 - januari 2013 voor een breed en ook jong publiek wist EYE een relatie te Het CBK wilde met de openingstentoonstelling onderzoeken HAUS DER leggen met de samenleving en een eigen plaats in te nemen welke standpunten in te nemen zijn in het spanningsveld in de Nederlandse filmwereld. tussen het wapenen tegen de natuur en het beheersen en KULTUREN manipuleren ervan, zonder hier een oordeel over te vellen. DER WELT FLAT, Amsterdam De tentoonstelling bevatte werk van kunstenaars die het Being Present thema vanuit verschillende invalshoeken benaderden, € 40.000 - € 120.000 onder meer Erik Odijk, Jeroen Eisinga, Ivan Henriques, juli - september 2012 Reinier Lagendijk, Persijn Broersen en Margit Lukacs en FRANK FATFORM en Beeld Hal Werk realiseerden wederom een Claudy Jongstra. Curator was Lennard Dost. presentatie in een in onbruik geraakte parkeergarage in HAVERMANS Amsterdam Zuidoost. Zeventig beeldend kunstenaars, Cinekid, Amsterdam waaronder René Daniëls, Marlene Dumas, Ger van Elk (Urban) Jungle: buiten spelen met nieuwe media en Ina van Zyl, toonden hun visie op de toekomst. € 63.597 - € 159.622 Daarnaast werd de creatieve industrie uit de omgeving oktober 2012 RISK bij de presentatie betrokken, zoals reclameschilders uit (Urban) Jungle was het Nieuwe Media programma van het de Bijlmer die de buitenkant van de garage in Surinaamse Cinekid Festival 2012. De thematiek en de vertaling naar HAZEKAMP traditie beschilderden. de tien gepresenteerde kunstwerken was toegespitst op de beleving van jongeren tussen vier en veertien. Fotofestival Naarden, Westzaan Foto Festival Naarden 2013 Cinema Zuid, Amsterdam HEDEN € 50.000 - € 398.565 Modern Times: zes visies op leven in de overdrive mei - juni 2013 € 40.000 - € 206.600 De dertiende editie van het festival thematiseert de visie juli 2012 - september 2013 JOAN van de Nederlandse fotograaf op het buitenland en bestaat In samenwerking met EYE, het Nederlands Instituut voor uit binnen- en buitententoonstellingen en een randpro- Beeld en Geluid en The One Minutes presenteerde Cinema HEEMSKERK grammering met portfolioviewings, masterclasses, een Zuid zes programma’s met zeer korte films: Modern Times. educatief programma voor het basisonderwijs en voortgezet Ieder programma werd geïntroduceerd in EYE en vervol- onderwijs en prijsuitreikingen. gens in bedrijven, musea en andere instellingen getoond die zich voor deze serie hadden aangemeld. JACQUELINE Fries Museum, Leeuwarden Ferhaal fan Fryslân Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen HEEREMA € 100.000 - € 743.000 Michael Tedja: SNAKE september 2013 € 40.000 - € 100.000 De openingstentoonstelling van het nieuwe Fries Museum januari - mei 2013 is een kennismaking met Friesland en de Friezen. Hoe is Bijzonder onderdeel van de solotentoonstelling van schilder, JEANNE VAN Friesland ontstaan, wat is typisch Fries en hoe zagen en zien schrijver/dichter, uitgever en curator Michael Tedja was HEESWIJK reizigers, dichters en andere kunstenaars Friesland en de een interactieve installatie waarbij het publiek elke drie Friezen? Er worden educatieve programma’s ontwikkeld en weken een nieuwe selectie maakte van 210 tekeningen uit het museum gaat ‘on tour’ langs festivals en evenementen. een totaal van 1418 tekeningen. Verder waren er screenings, poëzievoordrachten, kunstenaarsgesprekken en een EDWIN VAN Fries Museum, Leeuwarden educatieve samenwerking met het Department of Culture Horizonnen (Paramaribo) gericht op jongeren in Suriname. DER HEIDE € 50.000 - € 333.400 september 2013 - september 2016 Domplein 2013, Utrecht De tentoonstelling Horizonnen toont hoe mensen steeds Schatkamer Domplein II op zoek zijn naar nieuwe horizonten. Het toont de maat- € 75.000 - € 800.000 SARA VAN schappelijke ontwikkeling in Friesland en heeft een directe Het ondergronds publiekscentrum wil archeologisch relatie met Friesland, door het onderwerp of het getoonde erfgoed beleefbaar maken voor een breed publiek en draagt DER HEIDE werk. De presentatie is er expliciet op gericht om de bezoe- zorg voor behoud van dit erfgoed. Bezoekers dalen op het kers op een andere wijze naar Friesland en de Friezen te Domplein af tot in middeleeuwse kelders, waar zij restanten laten kijken. van een Romeins castellum zien. De geschiedenis van deze locatie wordt met archeologische wandprofielen, funda- CECILE VAN Fundacion Encuentro Prome Bienal di Aruba, Aruba menten en interactieve media, app’s en een gps-route in DER HEIDEN Biënnale Aruba 2012 beeld gebracht. € 58.000 - € 437.664 juli - augustus 2012 De eerste internationale kunstbiënnale op Aruba had als MATHILDE thema ‘Happy Islands’. Een uitgebreide selectie Caribische TER HEIJNE kunstenaars reflecteerde op de identiteit en het imago van 33 Caribische eilanden. Daaromheen werd een uitgebreid In Search Of, Groningen programma van events, conferenties en educatie CHANTAL In search of.... ontwikkeld. € 36.000 - € 148.000 HEIJNEN september - oktober 2012 Fundashon Historiko Kultural Boneriano, Bonaire Op drie locaties in de provincie Groningen stelden kun- Erfgoed voor Bonaire’s toekomst stenaars tentoon die beïnvloed zijn door Bas Jan Ader, de € 75.000 - € 199.390 MUSEA kunstenaar die in 1942 in Groningen werd geboren en in januari 2013 - maart 2014 1975 tijdens het uitvoeren van zijn laatste werk (In Search Het project over de professionalisering van het Bonairi- HEILIGERLEE of the Miraculous) op zee verdween. Een tentoonstellings- aanse erfgoedveld richt zich op collectiemanagement, krant fungeerde als catalogus. toegankelijkheid van erfgoed en onderzoek naar erfgoed. Het Tropenmuseum zorgt voor de opzet en uitvoering Incubate Tilburg, Tilburg van de trainingen aan onder meer het Mangazina di Rei, ROSALIND You Are Incubate de SKAL en andere stakeholders op het eiland. € 45.000 - € 145.190 HEINRICH september 2012 G.A.N.G., Arnhem Het multidisciplinaire festival Incubate stond in het teken Verboden Landschap van participatie. Ging het in 2011 vooral om individuele € 50.000 - € 304.000 participatie, nu ook om participatie van collectieven. maart - december 2013 ROSEMIN Incubate combineerde dit thema met een gevarieerd Als onderdeel van het herontwikkelingstraject van een programma, waaraan ruim driehonderd kunstenaars uit voormalige militair terrein is GANG ingeschakeld als HENDRIKS binnen- en buitenland meewerkten, verspreid over meer ‘cultureel kwartiermaker’. In 2013 moet het project het dan 25 Tilburgse podia. terrein ontsluiten en ideeën genereren voor een culturele programmering. Onderdeel van het project is een artist-in- MARTIJN International Documentary Filmfestival Amsterdam residence, een tentoonstelling, een Atlas van het verboden (IDFA), Amsterdam landschap en verschillende excursies en expedities. HENDRIKS Jubileumprogramma van IDFA Doc Lab € 20.320 - € 50.800 Geert Groote Huis, Deventer november 2012 Monument van maatschappelijke relevantie IDFA DocLab biedt een internationaal platform aan multi- € 75.000 - € 516.000 SJIM disciplinaire documentairemakers en mediakunstenaars januari - december 2013 die werken op het grensvlak van documentairekunst en De inrichting van het Monument van Maatschappelijke HENDRIX nieuwe media. Het jubileumprogramma bestond uit een relevantie bestond uit het zichtbaar maken van de crypte expositie bij de Brakke Grond, een conferentie over ‘The Art van Geert Groote waarboven een glazen bouwwerk verrees. of Interactive Storytelling’, live cinema events en een web- Geert Groote (1340-1384) in zijn tijd een groot inspirator site. Het toonde de ontwikkeling van digitale documentaire was voor veel mensen een voorbeeld voor het streven naar HENIE mediakunst en schetste scenario’s voor de toekomst. een betere samenleving. ONSTAD ART Joods Historisch Museum, Amsterdam Gemeente Amsterdam, Amsterdam William Kentridge (Black Box/Chambre Noire) Red het portret CENTRE € 50.000 - € 234.625 € 75.000 - € 388.850 juli - november 2012 mei 2012 - mei 2014 Met de Deutsche Bank en de Solomon R. Guggenheim Het Stadsarchief ontwikkelde een website waarop bezoekers IVAN Foundation presenteerde het Joods Historisch Museum een kunnen bijdragen aan het digitaliseren en identificeren van multimedia-installatie van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar tienduizenden portretten van Fotostudio Merkelbach uit HENRIQUES William Kentridge: Black Box/Chambre Noire. Kentridges de periode 1913-1969. Het publiek kan via de website ‘een werk raakt aan de, vaak gewelddadige, gevolgen van scheve portret redden’, onbekende portretten identificeren, eigen machtsverhoudingen. Bij de tentoonstelling ontwikkelde afbeeldingen uploaden, producten kopen. Met dit project het JHM met het Stedelijk Museum Amsterdam een evene- moet een grote collectie kwetsbare glasnegatieven voor de HENRY mentenprogramma. toekomst behouden worden. GALLERY Kunst in het Stationsgebied, Amsterdam Hunebedcentrum Borger, Borger Call of the Mall Revitalisering Hunebedcentrum 2012 - 2015: CSI Borger € 95.000 - € 1.592.400 € 100.000 - € 1.840.000 juni - september 2013 januari 2012 - december 2015 LIET Tijdens een internationale kunstmanifestatie in en rond CSI Borger (‘archeoloog als detective’) is een module uit HERINGA Hoog Catharijne presenteren dertig kunstenaars voorna- het vernieuwingsplan van het Hunebedcentrum, dat zal melijk nieuw werk. Uitgangspunt is een artistieke zoektocht resulteren in een nieuwe permanente expositie, digitale naar nieuwe vormen van het eigentijdse winkelcentrum. applicaties en een aangepaste publieksbenadering. Het Bij deze manifestatie zijn veel maatschappelijke, academi- centrum wil de actuele betekenis van archeologie inzich- SARAH MEI sche en culturele partners betrokken zoals ProRail, NS, telijk maken voor een breed publiek en werkt samen met Gemeente Utrecht en het Centraal Museum. uiteenlopende maatschappelijke partners. HERMAN Kunstfort bij Vijfhuizen, Vijfhuizen Imagine IC, Amsterdam Luid land. De klank van het landschap Panna’s & Akka’s € 18.000 - € 53.000 € 65.000 - € 227.500 HIDDE april - juli 2012 april - november 2013 Luid Land was een tentoonstelling van Mark Bain, In dit erfgoedproject worden verhalen verzameld over VAN Andrea Bozic, Jacco Olivier, Sarah van Sonsbeeck, straatvoetbal en gepresenteerd als uitbreiding van ons Robert Pravda en Julia Willms in en rond het Kunstfort, collectieve geheugen en van onze gezamenlijke identiteit. SEGGELEN die het geluid van het landschap in de Haarlemmermeer, Het is ook de première van de vaste samenwerking voor vlak bij Schiphol, als uitgangspunt nam. Het randpro- afname, publieksbereik en productie van het eigentijds GALLERY gramma bestond uit geluidswandelingen en discussies over erfgoed met het Stadsarchief Amsterdam en Nederlands geluidsoverlast. Instituut voor Beeld en Geluid. MICHIEL HILBRINK

34 Kunsthal KadE, Amersfoort Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam Who More Sci-Fi Than Us, hedendaagse kunst uit de HIRSHHORN Hand Made, Lang leve het Ambacht Cariben € 75.000 - € 350.000 € 22.000 - € 188.000 MUSEUM maart - mei 2013 mei - augustus 2012 De tentoonstelling Hand Made, Lang leve het Ambacht Deze tentoonstelling bracht vanuit een integrale visie op AND bevatte meer dan vijfhonderd objecten uit verschillende de Cariben een representatieve selectie van hedendaagse tijdperken. Het omvangrijke publieksprogramma met kunst uit dit gebied. Zij was van grote betekenis voor de demonstraties door vaklieden, workshops en lezingen Antilliaanse, Arubaanse en Surinaamse gemeenschappen GARDEN lieten de bezoeker het ambacht beleven en onderzoeken. in Nederland en stond bovendien in een breder internatio- Het publiek werd op een actieve manier bij het Nederlandse naal perspectief doordat ook andere ‘moederlanden’ er een vormgevingserfgoed en eigentijdse ontwerpen betrokken. rol in vervulden. FUNDASHON Museum Elisabeth Weeshuis, Culemborg Maritiem Museum Rotterdam, Rotterdam Naar een nieuw museum Professor Plons weer als nieuw HISTORIKO € 50.000 - € 2.315.500 € 75.000 - € 980.000 Bij de herinrichting van Museum Elisabeth Weeshuis juli 2012 KULTURAL ligt de nadruk op de geschiedenis van het weeshuis en Het Maritiem Museum Rotterdam heeft de kinderexpositie de wezen. Er is aandacht voor het heden, er zijn contacten Professor Plons vernieuwd en verbeterd. De expositie BONERIANO gelegd met SOS-kinderdorpen, wezen en kinderen in introduceert nieuwe personages die allerlei kanten van de tehuizen in Nederland en in het buitenland. Boeken, maritieme wereld verbeelden en kan verschillende typen films en musicals vormen een inhoudelijke link met kinderen van vier tot tien jaar aanspreken en bewustmaken de bibliotheek. van de invloed van de maritieme wereld op het leven van HMKV alledag. HARTWARE Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Amsterdam Swart op de Gracht - Slavernij en de Grachtengordel Metro54, Amsterdam MEDIEN € 10.000 - € 64.825 Mash - Up februari - augustus 2013 € 55.000 - € 435.728 KUNST Swart op de Gracht sluit aan bij de herdenking 150 jaar september 2012 afschaffing slavernij op 1 juli 2013. Deze tentoonstelling In Amsterdam Zuidoost vond de tweede editie van het VEREIN toont samen met een website en een uitgebreid randpro- Metro54 Festival plaats, een multidisciplinair initiatief gramma een gedeeld verleden en heden, dat de herdenking rondom urban arts. Mash - Up liet een totaalbeeld zien van de afschaffing van de slavernij in Suriname en de van de verschillende uitingen van stedelijke jongeren-cul- Antillen met de viering van 400 jaar Amsterdamse tuur en zocht naar crossovers tussen genres en stijlen. GEERT JAN grachtengordel combineert. Er vond samenwerking plaats met o.a. Imagine IC, Jongeren cultuur Zuidoost, CBK Zuidoost, Bijlmer Style HOBIJN Museum Het Valkhof, Nijmegen en Productiehuis MC. in West-Europa € 50.000 - € 523.500 MOTI, Museum of the Image, Breda september 2012 - januari 2013 Couture Graphique STEFAN Stichting Museum Het Valkhof presenteerde een tentoon- € 50.000 - € 439.535 HOFFMANN stelling over Pop Art in West-Europa met belangrijke december 2012 - augustus 2013 werken uit West-Europese collecties. De werken werden Gastcurator José Teunissen maakte een tentoonstelling getoond tegen de achtergrond van de maatschappelijke over mode, grafisch ontwerp en het lichaam langs drie ontwikkelingen die ze beïnvloed hebben (de koude oorlog, thematische lijnen: ‘From label tot total look’ over de ont- DANIEL de maanlanding, de Vietnamoorlog en de Berlijnse muur). wikkeling van het label als handtekening van de ontwerper, Ook werd een introductiefilm gemaakt met zes diepte- ‘Het lichaam beschrijven’ over beschreven t-shirts, en HOFSTEDE interviews van kunstenaars uit de Pop Art-periode. ‘Mode als grafisch ontwerp’ over futuristisch ontwerpen, avantgarde en comic. Het project onderzocht de kaders voor Musea Heiligerlee, Scheemda collectionering van dit mode-erfgoed. Slag, boem, klink! Het museum bij de les CARL JOHAN € 40.000 - € 186.000 MOTI, Museum of the Image, Breda januari 2013 Rollercoaster HÖGBERG Het Klokkengieterijmuseum en het Museum Slag bij € 40.000 - € 218.900 Heiligerlee maakten een educatief programma, met een april - september 2012 bijbehorende presentatie, dat de geschiedenis van klokken MOTI vroeg ruim honderd bekende Nederlanders een beeld HET en carillons in Nederland en de Slag bij Heiligerlee com- te kiezen dat volgens hen model staat voor de 21ste eeuw. bineert. Het moest aantrekkelijk en interessant zijn voor Door deze beelden samen te brengen in een tentoonstelling HOLLANDS scholieren en ander publiek, en het mogelijk maken eigen wilde het een indruk geven van de stortvloed aan beelden inkomsten te realiseren. waaraan we dagelijks worden blootgesteld en betekenis KAAS- geven aan de heersende beeldcultuur. Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Arnhem MUSEUM Female Power/Reconnecting Energies MUSEON, Den Haag € 30.000 - € 130.700 Buitenkampers, de kleur van overleven. maart - juni 2013 € 75.000 - € 209.384 Twintig vrouwelijke kunstenaars worden getoond vanuit mei - september 2013 ADI drie invalshoeken: kunstenaars die zich interesseren voor Dit multimediale project gaat over Nederlanders die tijdens een matrilineaire samenleving; die zich verdiepen in de Japanse bezetting van Nederlands-Indië probeerden te HOLLANDER geloofssystemen, spiritualiteit, esoterie; die een belangrijke overleven buiten de concentratiekampen. Het bevat uit- rol speelden binnen de ‘Goddess’ kunstbeweging. In een gebreide interviews met overlevenden over de verhouding multidisciplinair randprogramma wordt samengewerkt met de opstandige Indonesiërs, de repatriëring en andere met o.a. FemArt Museum, Radboud Universiteit Nijmegen, onderwerpen. Het project beslaat een bioscoopfilm, een PAUL DEN Dutch Art Institute, Schouwburg Arnhem, Allard Pierson televisie-uitzending, een oral history website, een tentoon- HOLLANDER Museum en het Bijbels Museum. stelling en een lespakket. HOLLYBUSH GARDENS 35 Nationaal Archief, Den Haag NEMO, Amsterdam Het geheugenpaleis - dwalen door de archieven PIETER Physique Amusante € 75.000 - € 773.294 € 40.000 - € 111.900 oktober 2013 - oktober 2015 HOLSTEIN juni - oktober 2013 In de nieuwe tentoonstellingsruimte, het learning centre NEMO realiseert een semipermanente presentatie waarin en de studiezalen presenteert het archief elf verhalen die historische objecten uit de collectie van Museum Boerhaave bezoekers een indruk moeten geven van de rijkdom en BORIS worden geïntegreerd in de dynamische en interactieve inhoud van de collectie. Belangrijke aandacht gaat uit naar tentoonstellingsaanpak van het museum. De tentoon- educatie en het archief werkt samen met ProDemos, Huis VAN HOOF stelling wordt opgebouwd rond zes experimenten uit de voor Democratie en Rechtstaat dat een succesvol educatief stroming van de Physique Amusante (17e – 19e eeuw): programma ontwikkelde voor het voortgezet onderwijs. vacuüm, telescoop, elektriciteit, toverlantaarn, zoötroop en de centrifugaalmachine. Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden, SCARLETT Amsterdam NGN Produkties, Amsterdam Art in Public HOOFT Joop Geesink en Marten Toonder € 19.200 - € 48.000 € 40.000 - € 284.638 juli 2012 GRAAFLAND september 2012 Tijdens het Keti Koti Festival maakte curator Felix de Rooy Het project over Joop Geesink en Marten Toonder bestond een expositie over de invloed van de trans-Atlantische uit een documentaire en een cross-mediaal programma. slavenhandel en de daarmee gepaard gaande migratie op De film werd geprogrammeerd door EYE bij het Nederlands hedendaagse beeldend kunstenaars met een cultureel HARMEN Film Festival 2012 in Utrecht, bij het Holland Animatie diverse achtergrond. De tentoonstelling bestond uit bill- Film Festival en uitgezonden via Andere Tijden NTR. boards van opgeblazen oudere werken, een expositie van DE HOOP authentiek hedendaags werk en een selectie uit het Noordbrabants Museum, Den Bosch foto-archief van het KIT. Persoonlijke ontmoetingen en het Toekomstpaviljoen ALLARD € 100.000 - € 287.000 Nationaal Keramiekmuseum Het Princessehof, maart 2013 Leeuwarden VAN HOORN Persoonlijke ontmoetingen en het Toekomstpaviljoen Het mysterie Ming maken deel uit van de herinrichting van het Noordbrabants € 50.000 - € 155.000 Museum. Bij Persoonlijke ontmoetingen vormt de collectie maart - november 2013 het uitgangspunt; bezoekers krijgen aan de hand van verha- De tentoonstelling vertelt het verhaal van de Chinese ELSE len bij objecten steeds een nieuwe invalshoek aangeboden. Mingdynastie en het serviesgoed dat voor de opeenvolgende Bij het Toekomstpaviljoen wordt het cultuurhistorisch keizers werd gemaakt. De expositie raakt daarnaast thema’s MADELON verhaal over Brabant vanaf de Middeleeuwen tot nu verteld, als internationale export en de start van het verzamelen van dat in veel gevallen vertaald kan worden naar het Brabant Mingporselein in het Westen vanaf de 19e eeuw. HOOYKAAS van de toekomst. Een audiotour en een wetenschappelijke publicatie vullen de tentoonstelling aan. O.K. Lab, Arnhem Facing Pages 2012 Naturalis, Leiden ELS € 20.000 - € 140.000 Determinatiesleutels HOPMANS april 2012 € 50.000 - € 167.709 Het driedaagse tijdschriftenfestival Facing Pages, dat om april 2013 de twee jaar in Arnhem wordt gehouden, stond ditmaal Samen met EIS-Nederland, Stichting ANEMOON en in het teken van nieuwe technologieën en vormen van de NJN wil Naturalis de determinatie van Nederlandse ROB curatorschap en de betekenis daarvan voor de toekomst van diersoorten naar een hoger plan tillen vanwege toenemende onafhankelijke magazines. Naast een tijdschriftententoon- interesse voor het waarnemen en determineren van dier- HORNSTRA stelling waren er bijeenkomsten met presentaties, lezingen soorten bij (amateur-)fotografen, kinderen en vrijwilligers. en discussies. Het project maakt via digitale determinatiesleutels mogelijk dat de kennis en deskundigheid bij publiek en instellingen Onterfd Goed, Eindhoven wordt vergroot. WAYNE Onterftd GOED gemonitord € 16.700 - € 46.750 Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum HORSE oktober 2012 - december 2013 Amateurfilmplatform Stichting Onterfd Goed is opgericht om op een verantwoor- € 50.000 - € 241.610 de manier te ontzamelen, bewustwording en kennis rond mei 2012 - mei 2014 TOINE dit onderwerp te creëren bij erfgoedprofessionals, politiek Op een digitaal platform voor amateurfilmmateriaal maakt en publiek en het realiseren van publicaties met richtlijnen Beeld en Geluid zijn smalfilm- en internetvideocollectie HORVERS en aanbevelingen rond het afstoten van museale collecties. toegankelijk, amateurfilmcollecties van het Gronings Het eerste project concentreerde zich op de collectie van het AudioVisueel Archief, het Gemeentearchief Rotterdam gesloten museum Scryption in Tilburg. en het Limburgs Museum en nieuw te verzamelen film- materiaal. Het platform wordt een onderdeel van de website HOTEL OpTrek, Den Haag van Beeld en Geluid. Autonië - De cultuur van de auto als motor voor MARIAKAPEL (stedelijke) ontwikkeling Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem € 50.000 - € 261.386 Wie ben jij? Wie zijn wij? Wie wonen er in Nederland maart 2013 - maart 2015 en waarom? Autonië gaat over de transformatie van de Binckhorst, € 35.000 - € 175.000 HEDWIG een binnenstedelijk bedrijventerrein in Den Haag waarvan januari 2013 - april 2014 de radicale afbraak en herbouw door de crisis stil is komen Het Nederlands Openluchtmuseum ontwikkelde een HOUBEN te liggen. OpTrek wil met een langlopend programma vol educatieve game gericht op het thema migratie, voor kunstenaars en vormgevers aan die ontwikkeling bijdragen leerlingen van het voortgezet onderwijs. De jongeren keken en vertrekt daarbij vanuit de auto als identiteitsdrager van vanuit hun eigen situatie naar de geschiedenis van migratie ANNABEL de huidige wijk. in Nederland aan de hand van interactieve opdrachten op school en in het Openluchtmuseum. Voor het ont- HOWLAND wikkelen werd samengewerkt met de Waag Society en Erfgoed Digitaal. ANITA HRNIC 36 Plein Air Curaçao, Willmestad verslagen van verzamelaars en ontdekkers geven een beeld Plein Air Curacao Art Festival 2e editie HUIS VOOR van de totstandkoming van de collectie. € 20.000 - € 58.485 oktober - november 2012 DE KUNSTEN Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Tijdens dit festival in de openbare ruimte van Willem- Gouden Middeleeuwen. Verhalen over Merovingisch stad maakten lokale en internationale schilders werk dat LIMBURG Nederland reflecteerde op het eiland. Het evenement besloeg een grote € 25.000 - € 291.000 verkoopexpositie, (semi)permanente murals, portretsessies oktober 2013 op uiteenlopende plekken en workshops van Amerikaanse MEREL VAN De Vroege Middeleeuwen staan bekend als chaotisch, kunstenaars. donker en vol ronddolende volkeren en een achteruitgang ‘T HULLE- in materiële cultuur. De expositie neemt de bezoeker mee Pro Monumento, Willemstad naar het dagelijks leven in Nederland in die tijd en toont Monumento Habri ‘12 NAAR objecten uit die periode uit eigen en internationale € 32.000 - € 75.544 collecties die de rijke kant en de schoonheid van die november 2012 periode belichten. Pro Monumento wijdde deze open monumentendag aan het Caracasbaai-schiereiland en zijn gebouwen. Door het WITTE Romeinenfestival, Nijmegen bewustzijn van het historische belang van monumenten Romeinenfestival en Weekend van de Archeologie te vergroten, stimuleert ProMo de belangstelling voor het VAN HULZEN € 30.000 - € 232.500 cultureel erfgoed op Curaçao en biedt zij tegenwicht aan de juni 2012 neiging oude gebouwen snel te slopen voor nieuwbouw. Het Romeinenfestival was een educatief festival, dat werd georganiseerd met de Archeologische Werkgemeenschap Rembrandt op Reis, Hoorn HUNEBED- voor Nederland en viel samen met het Weekend van de Rembrandt in z/w CENTRUM Archeologie. Voor een groot publiek deden ruim honderd- € 25.000 - € 311.000 vijftig deelnemers uit binnen- en buitenland een re-enact- maart 2013 - september 2014 BORGER ment van het leven in een Romeins tentenkamp. Ook werd Vijf middelgrote musea organiseerden het tentoonstellings- een archeologische markt gehouden. project Rembrandt in z/w: een overzicht van Rembrandts grafische oeuvre aan de hand van meer dan honderd van Secret Postcards, Maastricht zijn etsen uit de collectie van één particuliere verzamelaar. HENDRIK Secret Postcards Doel is het publiek kennis te laten maken met Rembrandts € 20.000 - € 119.000 grafische oeuvre. De musea zijn het Westfries Museum in JAN november 2012 Hoorn, Museum Het Markiezenhof in Bergen op Zoom, Kunstenaars konden twee kunstwerkjes ter grootte van Stedelijk Museum Zutphen, Museum Het Hannemahuis HUNNEMAN een briefkaart doneren die anoniem, gedurende een week in Harlingen en het Museum Gouda. tentoongesteld werden in de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Iedereen kon voor € 55 een werk kopen zonder Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam te weten van welke kunstenaar het werk was. Het publiek Rijksmuseum, ons museum (documentaire) BAS VAN koos de beste kunstenaar die met de opbrengst een werk € 40.000 - € 151.600 in opdracht maakte wat bij een volgende editie geveild zou januari - mei 2013 DEN HURK worden om een startkapitaal te realiseren. Samen met de AVRO maakt het Rijksmuseum ter gelegen- heid van de heropening een documentaire waarin de Sieboldhuis, Leiden collectie centraal staat vanuit een kunsthistorisch ICU ART Hooykaas/Sato perspectief. De film kan, in combinatie met de vertoningen € 10.900 - € 54.810 en debatten in het land, de zichtbaarheid van de collectie bij PROJECTS september - oktober 2012 een breed publiek vergroten. Het Sieboldhuis nodigde in de personen van Madelon Hooykaas en Keiko Sato voor het eerst een Japanse en Rijksmuseum Twenthe, Enschede Nederlandse hedendaagse kunstenaar uit om gezamenlijk Paden naar het paradijs IF I CAN’T een tentoonstelling te maken. Hierin reageren de kunste- € 90.000 - € 251.000 naars op de eeuwenoude relatie tussen Nederland en Japan september 2013 - juni 2015 DANCE door nieuw en bestaand werk te combineren met de collectie. Met dit project verkent Rijksmuseum Twenthe een nieuwe strategie voor museale presentatie, waarin de collectie op Sonic Acts, Amsterdam een ongebruikelijke manier wordt getoond en de museum- Sonic Acts 2013 - The Dark Universe bezoeker wordt gestimuleerd ongewone vragen te stellen IKON € 75.000 - € 388.900 en na te denken over onverwachte zaken. GALLERY februari 2013 Het festival presenteerde film, muziek, installaties en Rijksmuseum van Oudheden, Leiden performances die het onbekende onderzoeken, zichtbaar Het Egypte van Hollywood of voorstelbaar maken. Het programma omvatte voor- € 64.000 - € 534.500 IMAGINE IC stellingen, workshops, optredens en performances, een oktober 2012 - maart 2013 meerdaagse internationale conferentie, een filmprogramma Het RMO liet zien hoe het oude Egypte in films wordt en een expositie bij onder meer Paradiso, De Balie en het uitgebeeld. Door een groot aantal filmfragmenten en Stedelijk Museum Amsterdam. authentieke objecten uit de eigen collectie naast elkaar te IMPAKT presenteren bood het bezoekers de mogelijkheid te ervaren Stadsmuseum Zoetermeer, Zoetermeer hoe beeldvorming ontstaat en in te zien dat die niet altijd Zoetermeer Utopia overeenkomt met de werkelijkheid. € 15.000 - € 65.900 IN SEARCH mei - november 2013 Rijksmuseum van Oudheden, Leiden Zoetermeer Utopia is een tentoonstelling over New Town Herinrichting afdeling Nabije Oosten OF Zoetermeer. Het Stadsmuseum gaf zes kunstenaars de € 50.000 - € 290.000 opdracht om panoramatekeningen te maken die de utopi- april 2013 - april 2016 IN SITU sche ideeën waarop de stad gebaseerd is in kaart brachten. Het RMO laat in de nieuwe opstelling van de vaste De betrokken kunstenaars en ontwerpers zijn: Georg Bohle, presentatie Archeologie van het Nabije Oosten de dialoog Rick Smits, Robbie Cornelissen, Jeroen Kramer, Albo en interactie tussen Nederland en de landen van het STICHTING Helm en Joost Swarte. Wouter Osterholt en Elke Uitenhuis Midden-Oosten zien; op het gebied van handel, landbouw ontwikkelden samen met de bewoners een alternatieve en irrigatie, wetenschappelijk onderzoek, diplomatieke INCUBATE citymarketing. contacten en erfgoedbescherming. Dagboeken en reis-

37 Stedelijk Museum Alkmaar, Alkmaar Teylers Museum, Haarlem Victorie! Het beleg van Alkmaar in 1573 INCUBATE Rafael € 70.000 - € 692.275 € 75.000 - € 1.344.000 oktober 2012 TILBURG september 2012 - januari 2013 Victorie! Het beleg van Alkmaar in 1573 is een project Teylers Museum organiseerde een tentoonstelling over waarbij het publiek via verhalen bij de geschiedenis van de Renaissancekunstenaar Rafaël samen met het Albertina de eigen regio wordt betrokken. Het gaat om een duurzame INSTITUT in Wenen. De schilderijen werden gecombineerd met herinrichting. detailstudies. Ook werd de bezoeker geconfronteerd met de NÉERLANDAIS authenticiteitsvraag: Welke tekeningen zijn van Rafaël en Stedelijk Museum Coevorden, Coevorden welke niet? Herinrichting Stedelijk Museum Coevorden € 25.000 - € 137.750 Tijdgeest, Bergen aan zee juni 2013 INSTITUTO Huis van het Verleden Deze herinrichting richt zich op de beleving van de € 50.000 - € 199.550 vestingsgeschiedenis van de stad en is onderdeel van een BUENA september 2012 - december 2013 brede aanpak van Coevorden om te komen tot een sterkere Met Waag Society en het waterleidingbedrijf PWN cultuurhistorische profilering. De inrichting bestaat uit een BISTA realiseerde Tijdgeest de laatste fase van het Huis van het dertig meter lange ontdekkingskast en een grote theatrale Verleden, een educatief project waarbij basisscholieren een maquette. Er komt een educatief traject dat aansluit bij het historische gebeurtenis uit de eigen omgeving reconstru- onderwijsprogramma Erfgoededucatie. eerden via een ‘serious multi reality adventure game’. INTERNA- In deze fase werd de methodiek doorontwikkeld, twee Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden laatste episodes opgezet, en het ontwikkelde model met UTOPIA. Expressionisme en Constructivisme 1900-1940 TIONAAL behulp van lokale partijen uitgezet in Nederland. € 75.000 - € 668.000 INSTITUUT september 2013 - januari 2014 Turningpoint, Amsterdam Deze grootschalige tentoonstelling toont internationale VOOR Wat is het je waard? topstukken, onder meer van de Duitse expressionisten en € 20.000 - € 151.305 van Stijl-kunstenaars, in een toegankelijke presentatie voor SOCIALE september - december 2012 een breed publiek. UTOPIA legt daarnaast ook een nieuwe Stichting Turning Point in samenwerking met Bosch kunsthistorische visie bloot over de verhouding tussen GESCHIEDENIS Film en de NTR maakten een televisieserie over de veelal expresssionisme en constructivisme als utopische bewegin- tegenstrijdige belangen rondom hergebruik en herontwik- gen aan het begin van de 20e eeuw. keling van monumentaal erfgoed en stedenbouwkundige vernieuwing. Iedere aflevering was gewijd aan een specifiek Stedelijk Museum Zwolle, Zwolle INTERNATIO- object, zoals een fabriekspand, kerk of voetbalstadion. Geschiedenis van Zwolle, de millenniumdoelstellingen € 40.000 - € 385.000 NAL DOCU- TwentseWelle, Enschede december 2012 - december 2014 1-1, Elf idolen en Jan Mulder De milleniumdoelstellingen van de VN richten zich op MENTARY € 47.500 - € 135.245 terugdringing van armoede, kindersterfte en ziekten, september 2012 - maart 2013 bevordering van gelijke kansen voor mannen en vrouwen, FILMFESTIVAL In deze tentoonstelling over voetbal en samenleving stond duurzaamheid en eerlijke handel. Het Stedelijk Museum AMSTERDAM niet het spel, maar de spelers, supporters en de tijdsgeest Zwolle gebruikt ze om de lokale geschiedenis te beschrijven centraal. De presentatie belichtte de achtergronden bij het in de nieuwe vaste collectiepresentatie. ontstaan van vrije tijd en sportbeoefening. Daarnaast werd de geschiedenis van voetbal belicht, interviewde Storm, Utrecht BERT JACOBS ex-profvoetballer en schrijver Jan Mulder bekende Neder- Kaap 2013 landers over hun voetbalidool en voetbalbeleving en kon € 75.000 - € 337.845 het publiek zijn eigen idolen opgeven. mei - juli 2013 Kaap organiseerde een avontuurlijke expositie die kinderen IRATXE JAIO UMS-Pastoe bv, Utrecht zou uitdagen een directe wisselwerking met kunst aan te Like Pastoe – 100 jaar vernieuwing in vormgeving gaan. Zes kunstenaars werden gevraagd een zelfstandig € 40.000 - € 425.000 werk te maken als een ideale woon- en/of werkplek; vijf februari - juni 2013 kunstenaars maakten een werk voor het buitenterrein en SOPHIA Deze tentoonstelling rondom het honderdjarig bestaan één maakte gebruik van de bunkers op het fort. van de Utrechtse Machinale Stoel- en Meubelfabriek Pastoe JANATTI toonde de omvangrijke geschiedenis van het meubelmerk STRP, Eindhoven en gaf een overzicht van de unieke samenwerkingen tussen STRP Biënnale 2013 Pastoe en diverse kunstenaars, architecten en ontwerpers. € 50.000 - € 1.643.523 ESTHER Ter voorbereiding werden workshops georganiseerd over maart 2013 de rol van het ontwerpproces bij het denken over wonen, De zesde editie van STRP behelste een programma met JANSSEN met de Pastoe-visie en historie als vertrekpunt. internationale concerten, exposities, interactieve kunst, lichtkunst, robotics, performances, experimentele muziek, Verzetsmuseum Amsterdam, Amsterdam film, lezingen en workshops. STRP legde zich nadrukkelijk Naar de Boeren toe op de productie van nieuw en innovatief werk in nauwe JOLANDA € 50.000 - € 395.500 en directe samenwerking met internationale kunstenaars. november 2014 - maart 2015 JANSEN Het Verzetsmuseum realiseert een documentaire en Terschellings Oerol Festival, Terschelling midsland een tentoonstelling over de kinderevacuaties in WO II. Sense of Place / Oerol 2013 Er wordt met maatschappelijke partijen, zoals War Child, € 25.000 - € 86.000 samengewerkt en via die samenwerking wordt een relatie juni 2013 RENSKE met de huidige samenleving gelegd doordat aandacht wordt Met Sense of Place wil Oerol nieuwe landschapskunst- gevraagd voor de internationale oorlogsproblematiek en de projecten realiseren en bijdragen aan het vergroten van JANSSEN effecten daarvan op kinderen. de kennis en expertise van het vakpubliek op dit terrein. Daartoe worden projecten gerealiseerd met referenties aan kweldervorming, geluiden van het wad en verdronken SASKIA geschiedenis. JANSSEN

38 VHDG, Leeuwarden en filmzaal. De Seehund, een tweepersoonsduikboot, Social Sound THIJS was het laatste geheime wapen van de Duitsers in de € 25.000 - € 135.800 strijd tegen de geallieerden. januari - februari 2013 JANSEN Social Sound is een tentoonstelling over de sociale functie World Press Photo, Amsterdam en de werking van muziek. VHDG werkte samen met Inspireren van Begrip door Fotografie in Context poppodium Asteriks en de Academie voor Popcultuur uit JEANINE € 60.000 - € 373.260 Leeuwarden. oktober 2012 - december 2014 HOFLAND Het beschikbare archiefmateriaal van World Press Photo Viewmaster, Maastricht werd in een nieuwe digitale omgeving geplaatst waardoor Paraphrasing Babel CONTEMPO- alle tienduizend beelden in relatie tot elkaar, tot hun makers € 25.000 - € 181.500 en tot relevant bronnenmateriaal gepresenteerd konden oktober - november 2012 RARY ART worden. Specifieke tools stellen het publiek in staat de site Voor de derde keer realiseerde Viewmaster in samen- te verkennen en een eigen beeldgalerij samen te stellen. werking met veel andere partners een interdisciplinair videokunst- en korte filmproject in de Euregio, ditmaal Zeeuws Museum, Middelburg in Heerlen en Maastricht. Het bestond uit 28 projecties JEUGDWERK Eenmaal, andermaal: de porseleinschatten van vanuit leegstaande winkels, kantoren, bedrijven, cultuur- Willem Bal instellingen en de openbare ruimte, waarbij de connotaties JONG € 65.000 - € 169.500 van taal en de grenzen van communicatie het centrale juni 2012 - april 2013 thema vormden. BONAIRE Het Zeeuws Museum wil de porseleincollectie Bal vanuit historische en actuele perspectieven voor een breed publiek Vrienden van de Bibliotheek van de UvA, Amsterdam ontsluiten. Het onderzocht de actuele economische waarde 1001 Vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis JEWISH van erfgoed, nu onder druk van de bezuinigingen steeds € 35.000 - € 311.500 vaker naar alternatieve financieringsvormen voor musea februari - mei 2013 CULTURAL wordt gezocht, zoals mogelijkheden om collectieonderdelen De tentoonstelling toonde de levensverhalen van historische te verkopen. vrouwen in al hun verscheidenheid en bood daarmee een HISTORICAL nieuw perspectief op verschillende terreinen (maatschappe- lijke bewegingen, politiek, wetenschap en beeldende kunst) MUSEUM Publicaties binnen de Nederlandse geschiedenis. Uitgangspunt was het gelijknamige boek van historica Els Kloek, verbonden aan Fundacion Encuentro Prome Bienal di Aruba, Aruba het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. Publicatie van Fundacion Encuentro Prome Bienal AD DE JONG di Aruba Waag Society, Amsterdam € 13.476 - € 33.689 Do It NOt Yourself Bio april 2013 € 33.436 - € 83.591 De eerste internationale kunstbiënnale op Aruba met als maart 2012 - maart 2013 ALLE thema ‘Happy Islands’ bracht een dialoog tot stand tussen DINYB maakte biotechnologische tools toegankelijk voor kunstenaars uit de verschillende taalgebieden in het culturele en publieke doeleinden. Dat gebeurt in een labo- DE JONG Caribisch gebied en de Caribische diaspora, en onderzocht ratoriumachtige omgeving (fabrication laboratory), waar en nuanceerde tegelijkertijd het imago van de Caribische men met hightechapparatuur ideeën kan realiseren in een eilanden als vrolijke vakantiebestemming. Deze publicatie prototype of product: leren door te doen. Door deze ‘natte’ DAVID bevat verslaglegging van de werken en activiteiten, naast benadering in workshops toe te passen, zou dit project zich ook een opiniërend deel met bijdragen van kunsthistorici kunnen onderscheiden. DE JONG en curatoren.

What Design Can Do, Amsterdam NAi Uitgevers, Rotterdam What Design Can Do Food for the City. A Future for the Metropolis € 50.000 - € 364.500 FOLKERT € 13.840 - € 67.603 mei 2012 februari - maart 2012 WDCD vroeg gerenommeerde internationale sprekers DE JONG Hoe kunnen we de steden van de toekomst voeden? uit verschillende ontwerpdisciplines voor een tweedaagse Op deze uitdaging reageerden internationale vertegen- bijeenkomst over de sociale verantwoordelijkheid van woordigers uit diverse disciplines, zoals een boer, chef-kok, ontwerpers: design als een manier van denken om maat- vrouwenrechtenadvocaat, architecten, activisten, kunste- schappelijke vraagstukken op te lossen. Tot de sprekers JEROEN naars. In deze publicatie, die aansluit bij het Foodprint- behoorden de Nederlandse landschapsarchitect Piet Oudolf JONGELEEN programma 2009 - 2012 van Stroom Den Haag, beant- en de Braziliaanse activistische interieurontwerper Marcelo woordden zij ieder een specifieke vraag voor een specifieke Rosenbaum. stad.

Whatspace, Tilburg HEWALD Valiz, Amsterdam Comrades of Time Boekenreeks Arts in Society € 15.500 - € 39.500 JONGENELIS € 69.280 - € 173.200 mei - juni 2012 januari 2013 - april 2015 Comrades of Time was een internationale groepstentoon- De publicatiereeks Arts in Society bestaat uit vier essay- stelling over hoe de canonieke kunstvormen (tekenen, bundels onder redactie van Pascal Gielen, in samenwerking schilderen, beeldhouwen) functioneren in de netwerk- MARIE JOSE met het expertisecentrum Arts in Society van de Rijks- samenleving: door overgankelijk te zijn, zowel op zichzelf universiteit Groningen. Naast de boekenreeks komt er een als naar buiten gericht. De tentoonstelling was te zien in JONGERIUS academisch e-journal met een internationale redactie. Project Space Tilburg en reisde door naar andere steden in Nederland en het buitenland.

WN2000, Velserbroek JANTIEN Red de Seehund JONGSMA € 35.632 - € 138.275 augustus - oktober 2012 Om de geconserveerde resten van een Seehund te presen- teren in combinatie met persoonlijke verhalen, visuele JOODS toepassingen en films, liet het Bunker Museum IJmuiden een bunker verbouwen en herinrichten als expositieruimte HISTORISCH 39 Kinderboekillustraties Keepvogel: het diepste gat – Wouter van Reek MUSEUM (Abu Dhabi, VAE) Nederlands Letterenfonds, Amsterdam € 565 - € 1.130 Aan de kant, ik ben je oma niet – Bette Westera STEVEN € 4.602 - € 9.204 Keepvogel en Kijkvogel – Wouter van Reek (Japan) JOUWERSMA € 1.400 - € 2.800 ABC van Tonke Dragt € 5.000 - € 10.000 Keepvogel en Kijkvogel – Wouter van Reek JUBILEE (Verenigde Staten van Amerika) Als iemand ooit mijn botjes vindt – Jaap Robben € 750 - € 1.500 en Benjamin Leroy LIBRARY € 2.038 - € 4.075 Keepvogel Series – Wouter van Reek (China) PHILIPSBURG € 1.575 - € 3.150 Beer is op vlinder – Annemarie van Haeringen (Abu Dhabi, VAE) Kip en ei – Sylvia Weve (Duitsland) € 565 - € 1.130 HUGO € 750 - € 1.500 Botjes – Midas Dekkers (Denemarken) Kleine ezel en het zwarte schaapje – Rindert Kromhout € 825 - € 1.650 KAAGMAN (Zweden) € 500 - € 1.000 De avonturen van Pim en Pam – Fiep Westendorp (China) € 1.400 - € 2.800 Kleine Ezel kan al tellen – Rindert Kromhout SANNE (New Zeeland) De boomhut – Marije Tolman en Ronald Tolman (Qatar) KABALT € 750 - € 1.500 € 500 - € 1.000 Leven en werk van de kabouter – Rien Poortvliet De Optocht – Tjalling Houkema en Wil Huygen (Bosnia en Herzegovina) € 2.950 - € 5.900 KADIST ART € 1.400 - € 2.800 De wraak van Knor – Tosca Menten en Elly Hees FOUNDATION Mannetje jas, Sieb Posthuma (Italë) (Zuid-Afrika) € 900 - € 1.800 € 1.500 - € 3.000 Picknick met taart - Thé Tjong-Khing (Polen) Die dag in augustus – Rindert Kromhout PATRICIA € 700 - € 1.400 € 2.622 - € 5.243 KAERSEN- Prinses Arabella maakt kleuren – Mylo Freeman (Nigeria) Er zit een feest in mij – poëziespektakel 5 € 550 - € 1.100 € 2.500 - € 5.000 HOUT Prinses Arabella is jarig – Mylo Freeman (Nigeria) Hapje voor Kleine ezel – Rindert Kromhout € 550 - € 1.100 en Annermarie van Haeringen (New Zeeland) ELENI € 750 - € 1.500 Vader en dochter – Michael Dudok de Wit (China) KAMMA € 700 - € 1.400 Het eiland – Marije Tolman en Ronald Tolman (Duitsland) € 1.400 - € 2.800 Van mij! – Mathilde Stein, O,o Octopus! – Elle van Lieshout en Erik van Os, Een slokje, Kikker! – Piet Grobler, Wasbeer Het Eiland – Marije Tolman en Ronald Tolman NATASJA en otter redden een rups – Mariken Jongman, Waar is mijn € 2.500 - € 5.000 sok – Marijke ten Cate (China) VAN € 4.000 - € 8.000 Het Muizenhuis – Karina Schaapman (Duitsland) € 1.400 - € 2.800 KAMPEN Verjaardag met taart – Thé Tjong-Khing (Nieuw Zeeland) € 1.400 - € 2.800 Het muizenhuis – Karina Schaapman (Hongarije) € 500 - € 1.000 Vier kinderboeken, A & A Book (India) THEUNIS € 3.660 - € 7.320 Het muizenhuis – Karina Schaapman (Japan) KARELSE € 1.400 - € 2.800 Vos en haas - Sylvia Vanden Heede en Thé Tjong-Khing (Polen) Het Muizenhuis – Karina Schaapman (Polen) € 685 - € 1.370 € 870 - € 1.740 KASTEEL Wolf, Hond en Kat – Sylvia Vanden Heede en Marije Het muizenhuis: Sam & Julia in het theater – DE HAAR Tolman (Zuid Afrika) Karina Schaapman (Japan) € 650 - € 1.300 € 1.400 - € 2.800

Het raadsel van alles wat leeft – Jan Paul Schutten KAUFMANN € 9.184 - € 18.368 REPETTO Het snoepprinsesje – Gertie Jaquet (Spaans) € 750 - € 1.500

Hoe komt toch een olifant aan al die kilo’s grijs? – DANIEL Erik van Os en Elle van Lieshout KELLER € 1.568 - € 3.135

Keepvogel - De uitvinding – Wouter van Reek (Japan) € 1.400 - € 2.800 MARC PHILIP VAN 40 Overig KEMPEN Programma’s

AVRO, Hilversum Hollandse Nieuwe 2013 € 30.000 - € 183.255 Presentatie-instellingen en 2013 - 2014 PAUL kunstenaarsinitiatieven Hollandse Nieuwe is een televisieprogramma over nieuwe KEMPERS aanwinsten van musea in de context van de collectie. In een Casco, Utrecht tiendelige serie maakt de kijker kennis met tien aanwinsten Programma 2013 - 2014 van verschillende Nederlandse musea met een wedstrijd- € 37.500 - € 1.028.500 element: welk museum wordt de winnaar van de Hollandse IRIS Casco kreeg wegens haar lange subsidierelatie met het Nieuwe 2013. Het programma wordt uitgezonden tijdens Mondriaan Fonds een kleine bijdrage om aan de aangegane het AVRO Kunstuur. KENSMIL verplichtingen in het eerste kwartaal van 2013 te kunnen voldoen. Galerie Akinci, Amsterdam Contemporary Istanbul De Vleeshal, Middelburg € 14.900 - € 28.980 STEPHAN Programma 2013 - 2014 november 2012 € 300.000 - € 1.396.400 In het kader van de viering van 400 jaar handelsbetrek- KEPPEL De Vleeshal programmeert zowel beginnende als gevestigde kingen tussen Nederland en Turkije werd bijgedragen kunstenaars en weet hen uit te dagen tot experiment en aan de deelname van acht Nederlandse galeries aan de daarmee vroeg belangrijke ontwikkelingen binnen de kunstbeurs Contemporary Istanbul. Het ging om het beeldende kunst op te pikken. Het realiseert coproducties gezamenlijke transport van het te presenteren werk, KERKELIJK met een internationaal Europees netwerk van instellingen. de deelname van Nederlandse kunstprofessionals aan ERFGOED Het programma bestaat uit solo- en groepsexposities, een de CI Dialogues en een afsluitend ontvangst in het Neder- interactieve tentoonstelling en een randprogramma met landse Consulaat in Istanbul. DELFT netwerkmomenten voor het bedrijfsleven; een kunstprijs; en een programma op andere locaties.

DSPS/DE PLAYER, Rotterdam KRISTINA Programma 2013 - 2014 € 170.000 - € 342.000 KERSA DE PLAYER is een nomadisch productie- en presentatie- platform op het snijvlak van performance kunst, experi- mentele muziek en beeldende kunst. Centraal staan producties van nieuw werk: live performances en uitgaven GEERT VAN van geluidsdragers en drukwerk met geluid. Ook cureert DE PLAYER programma’s voor anderen, worden de KESTEREN uitgaven in internationale tentoonstellingen opgenomen en de distributie van uitgaven op festivals en boeken- beurzen verzorgd. WYTSKE Extrapool, Nijmegen VAN KEULEN Programma 2013 € 125.440 - € 299.403 Extrapool is zowel presentatie-instelling als (grafisch) productiehuis met een lange geschiedenis en beschikt over HICHAM een expositieruimte, opnamestudio, residency voor kun- stenaars, winkel en een uitgeverij met grafische werkplaats. KHALIDI Het programma betreft een mix van performance kunst, geluidskunst en grafisch drukwerk, waarbij onderzoek, productie en presentatie gecombineerd worden.

ELENA Fotodok, Utrecht Programma 2013 KHURTOVA € 60.000 - € 326.000 Fotodok is een nomadische presentatie-instelling voor documentaire fotografie met een toegankelijk programma, KIASMA educatieve activiteiten en een internationaal netwerk. Rode draad in 2013 is Verhalen vertellen en het programma beslaat tentoonstellingen met een randprogramma dat de praktijk van fotografen, alternatieve levensstijlen, en MARTIJN populistische ontwikkelingen in Europa belicht. Fotodok [multimedialab] richt zich op kennisontwikkeling op het KIELSTRA gebied van de multi-mediale documentaire.

Hotel Mariakapel, Hoorn Programma 2013 FRANSJE € 17.151 - € 173.649 Hotel Mariakapel kreeg wegens haar lange subsidierelatie KILLAARS met het Mondriaan Fonds een kleine bijdrage om aan de aangegane verplichtingen in het eerste kwartaal van 2013 te kunnen voldoen. ARNOUT If I can’t dance, Amsterdam KILLIAN Programma 2013 - 2014 € 320.000 - € 1.021.000 If I Can’t Dance opereert als internationaal nomadisch platform voor de ontwikkeling van performance. Thema KINDER- is Toe-eigening en Toewijding. Het programma bestaat 41 uit opdrachten, onderzoeken, workshops, een leesgroep, NP3, Groningen lezingen, symposia en publicaties. Er worden coproducties KUNSTHAL Programma 2013 - 2014 gemaakt met een internationaal Consortium bestaande € 21.250 - € 566.000 uit STUK (Leuven), CAC (Bretigny) en Tate Modern Live NP3 kreeg wegens haar lange subsidierelatie met het (Londen). Mondriaan Fonds een kleine bijdrage om aan de aangegane HUBERT verplichtingen in het eerste kwartaal van 2013 te kunnen Impakt, Utrecht MARCOLINO voldoen. Programma 2013 - 2014 € 280.000 - € 1.252.000 KIRINDONGO Paradox, Edam Impakt stelt de interactie tussen kunst, media en samenle- Programma 2013 - 2014 ving centraal. Het programma bestaat uit een festival, resi- € 400.000 - € 876.000 dencies, workshops, events, online producties en educatieve Paradox produceert lens-based projecten in binnen- activiteiten. Jaarthema’s zijn: Capitalism Catch 22, over de KONINKLIJK en buitenland met documentaire fotografie als basis. kredietcrisis, duurzaamheid, experimenten met alternatieve Het programma bestaat uit projecten met diverse partners, economie en de werking van de media hierbij, en Soft Ma- INSTITUUT met thema’s als herkenbaarheid en inwisselbaarheid van chines, the empathic singularity over het moment waarop plaatsen, drugsproblematiek, bevolkingskrimp, voetbal computers intelligenter worden dan mensen. VOOR DE en oorlog en genocide. In het onderdeel Ydoc wil Paradox optrekken met partijen uit de keten van de boek- en Instituto Buena Bista, Willemstad TROPEN multimediaproductie om de mogelijkheden van apps Programma 2013 voor fotografie te verkennen. € 125.000 - € 258.625 Het IBB programmeert op drie pijlers: gastateliers, educatie Public Art Squad MAMA, Rotterdam en uitwisseling. De ateliers kennen Nederlandse en interna- TOINE Programma 2013 - 2014 tionale (Caribische) gasten die locatiespecifiek werk maken KLAASSEN € 300.000 - € 799.000 en participeren in educatie. De oriëntatiecursus bereidt ge- Als platform voor visuele cultuur onderzoekt MAMA talenteerde jongeren voor op een creatieve opleiding. Nieuw hoe kunstenaars zich verhouden tot subculturele uitingen element is de uitwisseling met residencies in het Caribisch en populaire cultuur. Het programma omvat presentaties, gebied voor gasten en leerlingen. In ‘E Fabbrica’ helpt het WOUTER tentoonstellingen, boeken, tijdschriften, performances, IBB terugkerende leerlingen bij de start van hun creatieve masterclasses, events en een uitgebreid trainingsprogramma beroepspraktijk. KLEIN voor jongeren.

Kunsthuis Syb, Beetsterzwaag VELDERMAN SMART Project Space, Amsterdam Programma 2013 Programma 2013 - 2014 € 60.000 - € 149.250 € 400.000 - € 2.405.000 Syb biedt hedendaagse kunstenaars een werkplek in de New Arts Space Amsterdam komt voort uit de fusie van luwte van de (kunst)wereld waar zij zich kunnen ontwik- ANNICK SMART Project Space en het NIMk. Het programma kelen door middel van experiment, onderzoek en nieuwe bestaat uit tentoonstellingen, performances, filmverto- samenwerkingsverbanden. Het programma bestaat uit KLEIZEN ningen, lezingen, workshops, hedendaagse experimentele residencies van 6 weken, afgesloten met publieke presen- muziek, geluidskunst en een residency programma samen taties. Nieuw zijn residencies voor instellingen en met Temple Bar Gallery (Ierland) en HIAP (Finland). PhD-onderzoekers. PAUL NASA werkt hierin met Statements: kunstenaars krijgen de vrije hand om gedurende twee maanden het hele pand Kunstvereniging Diepenheim, Diepenheim KLEMANN naar hun hand te zetten. Programma 2013 € 125.000 - € 288.620 West, Den Haag De Kunstvereniging Diepenheim heeft een speciale focus Programma 2012 op tekenkunst. Ze beschikt naast twee eigen presentatie- GEER € 75.000 - € 400.000 ruimten met residencies over locaties in de buurt. West richt zich op syper-hybride kunst: kunst die niet Thema’s die richting geven aan het programma zijn isole- VAN DER terugverwijst naar één specifieke (culturele achtergrond) en ment, outsider- en volkskunst en volkscultuur. In het onderhevig is aan uiteenlopende invloeden. Het programma randprogramma zit een residency programma rond tekenen KLUGT bestaat uit solo’s met veel site-specific werk, installatie- met tekencentra in Londen, galeries in Berlijn en Irish kunst, conceptuele kunst en performance kunst. West Museum of Modern Art. treedt tevens op als partner in de carrière van de kunste- naar en staat daarom op internationale beurzen. Lost & Found, Amsterdam MICHIEL Programma 2013 - 2014 KLUITERS West, Den Haag € 149.000 - € 250.000 Programma 2013 Lost & Found organiseert avonden waarin kunstenaars € 125.000 - € 495.000 work in progress laten zien, experimenteren of werk Het programma in 2013 richt zich op de betekenis van vertonen dat (nog) niet binnen hun oeuvre past. Deze SOFIE het artefact langs vier lijnen: de veranderende rol van het avonden worden afgewisseld met thema-avonden en artefact (historisch), het artefact in het interactieve tijdperk specials. Ook worden avonden geprogrammeerd in onder KNIJFF (filosofie), de dictatuur van het artefact (associatie) en het meer het Hammer Museum (Los Angeles), Nola Hatterman artefact in zijn omgeving (wetenschap). Instituut (Paramaribo), NASA (Amsterdam) en in een advocatenkantoor op de Amsterdamse Zuidas. WORM, Rotterdam ROBERT Programma 2013 - 2014 Nest, Den Haag € 291.006 - € 1.387.789 Programma 2013 - 2014 KNOTH WORM is uitgegroeid tot een instelling voor zogenaamde € 160.000 - € 577.000 avantgardistische recreatie. Centraal staat een workshop- Nest combineert aandacht voor productie en presentatie programma onder de noemer Parallelle Universiteit. Het met het professioneel functioneren van de kunst en de thema is Schaarste, dat wordt vertaald naar subthema’s als kunstenaar in een maatschappelijke context. Het pro- GERT JAN Kapitalistisch Realisme, Do It Yourself, De-Activisme en gramma omvat tentoonstellingen, lezingen, diners, KOCKEN Share Success! De uitgangspunten hiervoor vindt WORM vriendenvereniging, (kinder)workshops en een sponsor- in de DIY cultuur en de underground- en hackercultuur. club. Nest is leidend in de herontwikkeling van het Haagse broedplaatsgebouw, werkt samen met lokale festivals en wil de ontwikkelde projecten ook in Engeland, België GERARD en Zweden tonen. KODDE 42 Stroom Den Haag, Den Haag besteedt aan de verhalen die de instrumenten vertellen Programma 2013 - 2014 JEAN over de eigenaren, de luisteraars en de tijd waarin ze zijn € 250.000 - € 1.458.886 gemaakt. Stroom werkt de interdisciplinaire focus op de stedelijke BERNARD omgeving uit in langlopende themalijnen. Upcycling onder- Natuurmuseum Brabant, Tilburg zoekt de relevantie van het cradle-to-cradle principe voor KOEMAN De Bron 2012 - 2014 de beeldende kunst en vormgeving. See You in The Hague € 150.000 - € 2.000.000 verwijst naar de rol van het internationale strafhof en De natuur als bron moet leiden tot de realisatie van een anderzijds naar citybranding. De nieuwe Wereld stelt TOM KOK nieuw Bioscience Centre over energie. Het museum kiest vragen over hoe te leven in de 21ste eeuw. Nieuw is een een interdisciplinaire benadering die de samenhang toont structurele samenwerking met Open!, het vernieuwde tussen ecologische, cultuurhistorische en natuurweten- publicatieplatform van SKOR. schappelijke processen en problemen waar de wereld mee WIM KOK te kampen heeft. Begrippen als duurzaamheid, biodiver- siteit en klimaatverandering worden zo van alle kanten Erfgoedinstellingen en musea benaderd.

Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen AUKJE KOKS Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam Cobra Open Collectie Programma 2013 - 2014 Global Collaborations 2013 - 2014 € 65.000 - € 162.220 € 200.000 - € 965.000 Het Cobra Museum gaat een structurele samenwerking aan Het Stedelijk Museum wil een nieuwe oriëntatie op kunst en met twee kunstenaars (Michael Tedja en Maria Pask) voor ALEKSANDER kunstontwikkelingen uit regio’s die lange tijd geen prioriteit een werkperiode van twee jaar. Doel is de ontwikkeling van waren in het museumbeleid. Doel is het inzichtelijk maken nieuwe werken naar aanleiding van of in directe dialoog KOMAROV dat kunstproductie een mondiale kwestie is geworden. met het materiële en immateriële erfgoed van Cobra. Het Collection in global context bestaat uit tentoonstellingen museum wil zo onderzoeken wat de rol van een kunstenaar rond specifieke collectie-onderdelen. Global Positions bevat kan zijn als ‘activator’ van het programma-aanbod en de KINKE KOOI tentoonstellingen geïnspireerd op het huidige samen- (publieks-) activiteiten. werkingsmodel tussen SMBA en de Nubuke foundation in Accra. Kinderkunsthal, Villa Zebra, Rotterdam Het Doorlopende Kind 2012 - 2016 JEROEN Van Abbemuseum, Eindhoven € 80.000 - € 171.000 Using Art 2012 - 2014 Villa Zebra wil meer samenhang in haar tentoonstellingen, KOOIJMANS € 200.000 - € 555.000 lesactiviteiten, binnen- en buitenschoolse educatie, talent- Met Using Art wil het museum kunst en samenleving trajecten en panels van en voor kinderen brengen door een opnieuw met elkaar verbinden. Het bestaat uit twee projec- werkwijze te ontwikkelen en te beproeven waarbij het kind ten die elkaar versterken: 1848, The New Mechanics is een als lerend individu centraal staat, maar waarbij ouders en PAUL tweejarig onderzoeksprogramma dat de gebruikswaarde anderen zoals leraren en kunstenaars ook belangrijk zijn. van kunst in een historische context plaatst. The Museum KOOIKER Of Useful Art, is de presentatie van een onderzoek naar Maritiem Museum Rotterdam, Rotterdam bruikbare kunst (Arte Útil) door de Amerikaanse/ Trade, Ideas & Maritime Industry 2013 - 2014 Cubaanse kunstenares Tania Brugera. € 90.000 - € 925.087 RENEE Het Maritiem Museum Rotterdam is een wetenschap- Zeeuws Archief, Middelburg pelijke samenwerking aangegaan met het Corpus Christi KOOL Communicatieplan Publieke bekendheid MCC Archief College (University of Oxford) om maritieme geschiedenis 2013 - 2015 te ontsluiten voor een groot publiek. Daarmee profileert € 125.000 - € 450.000 het museum zich onderscheidend: door te kiezen voor Het Zeeuws Archief ontwikkelde een publieksprogramma wetenschap, die uiteindelijk weer ten goede komt van het RACHEL om het achttiende-eeuwse archief van de Middelburgse tentoonstellings- en educatieve beleid. Commercie Compagnie (MCC) onder de aandacht te KOOLEN brengen van een breed publiek. Met een website, (reizende) Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam tentoonstellingen, educatiemateriaal, lezingen, rondleidin- ARTtube: WE <3 Art 2012 - 2014 gen, een theatervoorstelling, een symposium, een publicatie € 150.000 - € 353.500 en een virtuele vertaling van een trans-Atlantische slaven- Voor ARTtube, online videokanaal voor films over kunst HANS VAN reis van het MCC schip ‘De Eenigheijdt’. en design, maakten Stedelijk Museum Amsterdam, M HKA Antwerpen, Gemeentemuseum Den Haag, De Pont Tilburg KOOLWIJK en Museum Boijmans Van Beuningen WE <3ART (We Love Art). Dit programma wil laten zien wat kunst betekent in het leven van mensen met een uiteenlopende achtergrond. KOP Museum Rotterdam, Rotterdam Erfgoed en nieuwe stedelijke ambachten 2013 € 55.000 - € 220.000 IRENE Museum Rotterdam zoekt aansluiting bij nieuwe ambachts- activiteiten in de stad, zoals (stads)tuinieren, zelf kleding KOPELMAN (ver)maken en koken. Het wil vakmanschap en het doorgeven daarvan via familie, etnische groep of buurt zichtbaar maken, met als resultaat een tentoonstelling van nieuwe ambachten tegen de achtergrond van de historische KATRIN collectie van het museum. KORFMANN Museum Speelklok, Utrecht Klinkende verhalen in Museum Speelklok. Een muzikale belevenis! 2012 - 2014 GEORGE € 150.000 - € 2.334.750 Tot nu toe konden instrumenten enkel tijdens een rond- KORSMIT leiding beluisterd worden. Een herinrichting moet het mogelijk maken om ook zonder een rondleiding veel muziek te horen. Hierdoor komen de zelfspelende instru- menten in hun context tot leven. Daarnaast wordt aandacht JAN KOSTER 43 Collecties EVA FIORE Incidentele aankopen Frans Hals Museum / De Hallen, Haarlem KOVACOVSKY aankoop The Krazy House van Rineke Dijkstra Structurele aankopen € 32.000 - € 98.000 The Krazy House van Rineke Dijkstra is een gemeenschap- pelijke aankoop van Frans Hals Museum / De Hallen en Bonnefanten Museum, Maastricht JUUL het Stedelijk Museum Amsterdam. Dit werk is van cultuur- Aankopen 2013 historische waarde omdat het een tijdsbeeld geeft van de € 90.000 - € 250.000 KRAIJER jongerencultuur. Door het gedeelde eigendom kan het werk nu vaker getoond worden en kunnen verschillende Centraal Museum, Utrecht (jongere) doelgroepen er kennis mee maken. Aankopen 2013 € 125.000 ANNETTE Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag KRAUSS Zonder titel (Paul Thek, 1971) Frans Hals Museum / De Hallen, Haarlem € 200.000 - € 750.000 Aankopen 2013 Met deze aankoop kwam het eerste monumentale schilderij € 37.500 van Paul Thek (1933 - 1988), die vooral bekend is om zijn MARIJN installaties, in de Collectie Nederland terecht. Daarin kan Fries Museum, Leeuwarden het fungeren als voorbeeld van de mythische, symbolisch Aankopen 2013 VAN KREIJ getinte kunst van de jaren 70, die in openbare Nederlandse € 50.000 kunstverzamelingen nauwelijks vertegenwoordigd is. Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag Groninger Museum, Groningen Aankopen 2013 SUSANNE Grapes (Ai Weiwei, 2009) € 105.000 KRIEMANN € 90.000 - € 225.000 Deze sculptuur van 27 krukjes uit de Qing-dynastie (1666- Groninger Museum, Groningen 1912) is gemaakt door een kunstenaar die een prominente Aankopen 2013 rol speelt in het mondiale kunstcircuit. Het is een waarde- € 90.000 JACOB volle toevoeging aan de Collectie Nederland, en past in het Groninger Museum, dat al eerder een werk van Ai Weiwei Mommerskwartier, Tilburg DE KRIJGER heeft aangekocht. Aankopen 2013 € 40.000 - € 50.000 MAI, Amsterdam Collectiemobiliteit Maria Austria Instituut Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam KARIN € 75.000 - € 546.775 Aankopen 2013 januari 2013 - december 2014 € 125.000 KRIJGSMAN Het Maria Austria Instituut beschikt over een belangrijke fotocollectie die is verzameld op auteur (de fotograaf). Museum Het Domein, Sittard Het Stadsarchief Amsterdam verzamelt daarentegen Aankopen 2013 topografisch. Vanuit de Collectie Nederland gedachte ligt € 50.000 CEES plaatsing in Stadsarchief Amsterdam minder voor de hand. Er zijn echter vele andere doorslaggevende redenen waarom Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Arnhem KRIJNEN plaatsing in het Amsterdamse archief juist zeer gunstig kan Aankopen 2013 uitpakken. € 37.500 Museum Catharijneconvent, Utrecht Schunck, Heerlen GERMAINE Willem Thielen en Maria de Fraeye (Cornelis Jonson van Aankopen 2013 KRUIP Ceulen, 1634) € 15.000 € 150.000 - € 375.000 Deze portretten tonen predikant Thielen en echtgenote, SM’s - Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch, die waren verbonden aan Austin Friars (Londen), de eerste ’s-Hertogenbosch ANOUK Nederlandstalige calvinistische gemeente ter wereld. In de Aankopen 2013 Collectie Nederland zijn portretten van zeventiende-eeuwse € 37.500 KRUITHOF predikanten zeldzaam; daarbij passen ze in de ambitie van Museum Catharijneconvent om meer aandacht te besteden Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam aan het gehele christelijke erfgoed. Aankopen 2013 € 100.000 ANDRE Museum Het Valkhof, Nijmegen He, She & It van Joe Tilson Stedelijk Museum Schiedam, Schiedam KRUYSEN € 55.200 - € 138.000 Aankopen 2013 In He, She & It combineert Joe Tilson op een voor pop-art € 25.000 kenmerkende wijze populaire en eilitaire cultuur. Het Valkhof onderstreept met de aankoop de ambitie Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven KUAD om de eigen Nederlandse pop-art collectie te presenteren Aankopen 2013 GALLERY in samenhang met internationaal belangrijke Europese € 100.000 - € 100.000 voorbeelden.

Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Arnhem THOMAS The Keyhole van Erwin Olaf € 40.000 - € 100.000 KUIJPERS The Keyhole is de eerste ruimtelijke installatie van Erwin STAN Olaf. Het verbeeldt beladen maatschappelijke situaties en misstanden, maar laat de kijker ook reflecteren op zijn eigen KUIPERI manier van kijken en interpreteren. Het werk past goed bij de kerncollectie van neorealisten en de collectie heden- daagse kunst van het museum. MIRJAM 44 Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Volkenkundige aankopen Bibliotheek Jan Wingender KUITEN- € 45.000 - € 130.000 KIT Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Deze unieke collectie presenteert de canon van de BROUWER Women to Go van Mathilde ter Heijne Nederlandse fotoboeken. De collectie geeft inzicht in € 23.625 - € 46.125 de beeldcultuur van verschillende cultuurhistorische De fotocollectie krijgt een meer prominente plek in de fenomenen en de rol die diverse fotografen daarbij hebben KULTUR- presentaties en publicaties van het museum. Doel is om op gespeeld. De meerwaarde zit in de ensemblewaarde, de experimentele wijze de actuele betekenis van de historische breedte van de collectie, de mogelijkheid om op fotograaf PROJEKTE fotocollectie te tonen. Deze aankoop illustreert bovendien te zoeken en het feit dat de ontsluitingsinformatie met de mogelijke rol van hedendaagse kunst voor een museum de aankoop mee komt. BERLIN voor cultuur en volkenkunde. Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam GMBH/ Untitled (Dan Flavin, 1986) Wet tot behoud cultuurbezit € 210.000 - € 720.640 TRANS- In 1986 ontwierp Dan Flavin voor het Stedelijk een Frans Hals Museum / De Hallen, Haarlem lichtkunstwerk. Het sluit goed aan bij de collectie van dit MEDIALE Restauratie schilderij Frans Hals museum, terwijl geen ander museum in Nederland een € 54.000 - € 90.000 vergelijkbaar werk van deze Amerikaanse kunstenaar bezit. Het groepsportret dat Frans Hals in 1641 schilderde van De recente verwerving van dit werk maakt een semiperma- de regenten van het Sint Elisabeth’s Gasthuis in Haarlem nente presentatie ervan in het heropende museum mogelijk. KUNST werd gerestaureerd. Het schilderij staat op de lijst van voorwerpen onder bescherming van de Wet tot behoud Stichting Kasteel de Haar, Haarzuilens IN HET cultuurbezit en de Erfgoedinspectie ging akkoord met Aankoop Collectie Kasteel de Haar STATIONS- het behandelingsvoorstel. € 600.000 - € 2.050.000 Kasteel de Haar verwierf de volledige kunstcollectie van de GEBIED Joods Historisch Museum, Amsterdam Familie van Zuylen van Nyevelt van de Haar. De collectie Restauratie van ceremoniele objecten van de Portugese vormt een uniek geheel: tapijten, schilderijen, meubelen, Synagoge glas en zilverwerken zijn speciaal voor deze plek ontwor- € 47.040 - € 85.835 pen. Interessant is de combinatie van de collectie Cuypers KUNSTBEELD Verschillende bijzondere ceremoniële objecten werden met de wereldse smaak van de barones uit het geslacht gerestaureerd. De objecten staan op de lijst van voorwerpen Rothschild. Moderniteit en traditie komen hier samen. onder bescherming van de Wet tot behoud cultuurbezit en de Erfgoedinspectie ging akkoord met het behandelings- Stichting Paard & Karos, Leek KUNST- voorstel. Inventarisatie Collectie € 9.135 - € 9.135 EDUCATIE januari - april 2013 Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) heeft een WALCHEREN inventarisatie, een cultuurhistorische waardestelling en registratie van de collectie rijtuigen en arrensleden uitgevoerd. Doel was een inventarisatie van de rijtuigen KUNSTFORT en arrensleden aanwezig in de Collectie Nederland en de opname van de objecten van de Stichting Paard & Karos BIJ en hun cultuurhistorische waarde in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed. VIJFHUIZEN

Teylers Museum, Haarlem Vier Engelen van Maerten van Heemskerck € 20.000 - € 52.000 KUNSTHAL In Nederlandse musea bevinden zich weinig werken van Van Heemskerck. Het Teylers Museum in Haarlem, de stad KADE waar de kunstenaar zijn hele leven woonde, heeft slechts één tekening. De Vier Engelen is een schoolvoorbeeld van een cross over tussen de Italiaanse tekeningen en de Neder- landse tekeningen in de collectie van het Teylers Museum. KUNSTHALLE D SSELDORF Van Gogh Museum, Amsterdam Ü Knotwilg (Vincent van Gogh, 1882) € 42.808 - € 1.528.860 In de museale Collectie Nederland ontbrak een aquarel KUNSTHAUS uit Van Goghs begintijd. Samen met de twee brieven en de briefschets in het Van Gogh Museum die rechtstreeks ZÜRICH naar deze tekening verwijzen is het nu beter mogelijk het verhaal van Van Goghs ontwikkeling als tekenaar te tonen en te vertellen. KUNSTHUIS SYB

KUNST- VERENIGING DIEPENHEIM

KUNSTVLAAI 45 Den Haag KunstKoop 2013-2014 KW De Rijk Fine Art Galerie Maurits van de Laar INSTITUTE Galerie Nouvelles Images Alphen a/d Rijn Galerie Ramakers Galerie Helga Hofman FOR CON- Galerie Van Kranendonk TEMPORARY Galerie West Amsterdam LivingStone Gallery AdK Actuele Kunst ART Seasons Galleries Alex Daniëls - Reflex Smelik en Stokking Galleries Annet Gelink Gallery Vonkel Galerie Art Singel 100 ArtKitchen Gallery KÜNSTLER- Dordrecht Artspace Witzenhausen Galerie De Compagnie Braggiotti Gallery HAUS Canvas International Art Eindhoven Eduard Planting Fine Art Photographs BREMEN Contempo Collectie Ellen de Bruijne Projects Galerie Pennings Flatland Gallery Galerie Willy Schoots Galerie Akinci Galerie Zand Galerie Bart Galerie Brandt L’ULL Galerie Carla Koch Goes Galerie Clement CEC, AMICS Galerie Van den Berge Galerie de Expeditie DE L’INAUDIT Galerie De Witte Voet Gorredijk Galerie Diana Stigter Galerie Hoogenbosch Galerie Fons Welters Galerie Fontana Fortuna LA BIENNALE Groningen Galerie Gabriel Rolt Ann’s Art Galerie Jos Art DI VENEZIA Galerie Josine Bokhoven Haarlem Galerie Juliette Jongma Galerie Rob de Vries Galerie Lieve Hemel Galerie Tanya Rumpff Galerie Maria Chailloux LABOR Galerie Martin van Zomeren Harlingen Galerie Mokum GALLERY Galerie de Vis Galerie Onrust Galerie Paul Andriesse S.A. DE C.V. Heusden Galerie Petit Priveekollektie Galerie Pien Rademakers Galerie Ra REINIER ’s-Hertogenbosch Galerie Rob Koudijs Jan van Hoof Galerie Galerie Roger Katwijk LAGENDIJK Galerie Majke Hüsstege Galerie Serieuze Zaken Galerie Tegenboschvanvreden Horst Galerie van Gelder Galerie Judy Straten Galerie Wouter van Leeuwen ROBERT LAM- Gallery Nine IJsselstein Gerhard Hofland BERMONT Galerie de Boog Grimm Fine Art Jaski Art Gallery Laag Keppel Jeanine Hofland Contemporary Art Espace Enny Kahmann Gallery KIKI LAMERS Kersgallery Laren Lumen Travo Galerie Bianca Landgraaf Metis_nl KAREN Morren Galleries Leeuwarden Reuten & Reuten LANCEL Galerie De Roos van Tudor RonMandos Slewe Gallery Maastricht Smelik & Stokking Galerie Post + Garcia Steendrukkerij Amsterdam MUSEUM Reuten & Reuten Galerie Ten Haaf Projects Torch Gallery LAND VAN Nijmegen Upstream Gallery Bart Kunst in Huis Vous Etes Ici VALKENBURG Galerie Marzee Willem Baars - Art Consultancy Galerie Stills Wim van Krimpen Witteveen visual art centre Oisterwijk CHARL Etienne Gallery Arnhem Plaats Maken LANDVREUGD Olterterp Galerie Lauswolt Delft Galerie de Zaal WALTER Plasmolen Galerie Lutz De Vierde Dimensie Galerie Terra Delft LANGELAAR Roermond Galerie Wansink

46 Roosendaal Albus Lux Galerie SJAAK Ontwikkelkosten

Rotterdam LANGENBERG Christian Ouwens African Architecture Matters, Utrecht Contempo Galerie Tentoonstelling Baixa Maputo Galerie Cokkie Snoei RAPHAEL € 8.750 - € 98.000 Galerie Frank Taal november - december 2012 Phoebus Rotterdam LANGMAIR African Architecture Matters bereidde de internationale RAM tentoonstelling Baixa Maputo voor, die zou reizen naar RonMandos Mozambique (Fortaleza de Nossa Senhora da Conceição, Wilfried Lentz Maputo), Zuid-Afrika (Contemporary Art Gallery, Pretoria) Zic Zerp Galerie LATVIAN en Nederland (Afrika Museum, Berg en Dal). De ontwik- kelingsfase bestond uit een bijeenkomst van betrokken Rucphen CENTRE FOR partijen in Maputo en een bijeenkomst in Nederland. Galerie Dom’Arte CONTEMPO- Archeologisch Museum Aruba, Oranjestad Staphorst Think thank tentoonstellingsplan Galerie Hein Elferink RARY ART € 10.000 - € 30.000 oktober - november 2012 Tilburg Het Nationaal Archeologisch Museum Aruba organiseerde Galerie Resy Muysers een think tank op Aruba om een plan te ontwikkelen voor Galerie van Dusseldorp LE CARTEL het maken van een internationale erfgoedtentoonstelling Luycks Gallery DE LA FRICHE over de cultuur van de oorspronkelijke bevolkingsgroepen van de Nederlandse Cariben. De tentoonstelling zal Utrecht plaatsvinden in Aruba, Bonaire, Colombia, Cuba, Curaçao, Flatland Gallery Nederland en Sint Maarten. Galerie Jaap Sleper BIRTHE Galerie Quintessens Cartesius Museum, De Bilt Galerie Sanaa LEEMEIJER Ontwikkeling werkplaats Morren Galleries € 10.000 - € 29.000 september - oktober 2012 Venlo Het Cartesius Museum wil op het oude Werkspoorcomplex Galerie Wilms ARJEN in Utrecht ruimte bieden aan een werkplaats voor profes- sionals uit cultuur en markt. Vertegenwoordigers van Vorden DE LEEUW onderwijs- en kennisinstellingen, bedrijven en maatschap- Galerie A-quadraat pelijke organisaties zouden een multidisciplinair project Galerie Agnes Raben ontwikkelen, met eigen verantwoordelijkheid voor planning, deelnemers en kosten, en met inhoudelijke ondersteuning Vught JUDITH van het museum. Galerie Van Loon & Simons DE LEEUW Centraal Museum, Utrecht Wageningen Joachim Wtewael, de grootste Noord-Nederlandse Galerie Wit maniërist RUTH LEGG € 10.000 - € 11.653 Wehe den Hoorn Het Centraal Museum wil met een reeks monografische Galerie Jacoba Wijk tentoonstellingen de belangrijkste Utrechtse kunstenaars voor het voetlicht brengen. Ter voorbereiding van de RAYMOND tentoonstelling over Joachim Wtewael (1566-1639) werd ontwikkelsubsidie aangevraagd voor reis- en verblijfkosten LEMSTRA in de Verenigde Staten om het concept en de bruikleenlijst van de tentoonstelling te ontwikkelen.

De Barak, Lelystad LINDA Cultuurstation Lelystad Zuid LENSSEN € 5.000 - € 10.000 mei 2012 - januari 2013 De Barak onderzocht de mogelijkheden om Station Lelystad Zuid te ontwikkelen als centrum voor culturele activiteiten. GABRIEL Het station bevindt zich midden in het plangebied van stadsdeel Warande in de Flevopolder en is nooit in gebruik LESTER genomen. Over de resultaten en aanbevelingen van het onderzoek zou een publicatie verschijnen.

De Zaak Nu, Den Haag ALON LEVI Toekomstscenario’s voor presentatie-instellingen € 10.000 - € 15.000 oktober 2012 - april 2013 De Zaak Nu stelde een overzicht van toekomstscenario’s NATASCHA voor presentatie-instellingen samen. Verkennend onder- zoek in binnen- en buitenland, ontwikkeling van scenario’s LIBBERT in de vorm van een open acces toolkit voor de instellingen en presentatie van de resultaten op een website en een symposium maakten deel uit van deze ontwikkelingsfase. GIUSEPPE LICARI

47 Erfgoedlab, Hoevelaken pilot beheer en behoud van ensembles om te komen tot een Meerhierover JOEP duurzaam beheerssysteem voor parochies, kerkbesturen € 10.000 - € 266.580 en Bisdom. augustus - september 2012 VAN LIEFLAND Meerhierover is een landelijk pilotproject waarbij een QR Kunsteducatie Walcheren, Vlissingen code toegevoegd wordt aan bestaande markeringen of Kinderkunstweek borden bij erfgoed. Het project wil het gebruik van monu- MATHIJS € 8.500 - € 79.929 mentaal erfgoed stimuleren door het verhaal erachter december 2012 - juni 2013 zichtbaar te maken. LIESHOUT Kunsteducatie Walcheren organiseerde voor kinderen van vier tot twaalf in Zeeland een kunstweek. Het proefproject FOAM_Fotografiemuseum Amsterdam, Amsterdam was gericht op alle Zeeuwse basisscholen en scholen voor Samenwerken: major donors speciaal onderwijs. In deze fase werden een website voor het € 10.000 - € 16.800 DIRK VAN contact tussen lokale partners en een communicatie- en september 2012 - januari 2013 stappenplan voor het organiseren van toekomstige kinder- Foam zocht strategieën om een efficiënt en langlopend LIESHOUT kunstweken ontwikkeld. programma voor grote donateurs op te zetten. Deze ontwik- kelingsfase bestond uit een kennismakingsbijeenkomst en Kunsthal KadE, Amersfoort een seminar met zo’n dertig culturele collega-instellingen Ontwikkeling strategisch Europees circuit om vanuit verschillende disciplines kennis van het werven ERIK VAN € 3.635 - € 3.635 van kapitaalkrachtige gevers te delen. Betrokken experts september 2012 - oktober 2013 waren Leenaers Verloop en David Dixon. LIESHOUT KadE wil als toekomststrategie een Europees circuit van gelijksoortige instellingen opzetten. In deze ontwikkelings- Framer Framed, Amsterdam fase werden gesprekken gevoerd met organisaties in Europees platform JOEP VAN Engeland en Duitsland. De gesprekken waren gericht op € 10.000 - € 10.000 kennismaking en op verkenning in hoeverre de pro- april - september 2012 LIESHOUT gramma’s bij elkaar passen. Ook werd nagegaan of er de Framer Framed onderzocht de mogelijkheden voor het komende jaren samenwerkingsprojecten mogelijk zijn. ontwikkelen van een Europees netwerk van musea voor hedendaagse kunst, volkenkundige musea en cultureel- Metropolis M, Utrecht erfgoedorganisaties. Om een breed zicht te krijgen op lokale LOTTE VAN Digitalisering bij kleine Nederlandse Kunstuitgevers discussies over culturele tendensen in de kunst, werkte € 10.000 - € 17.000 Framer Framed samen met partners als MAS en MuHKA LIESHOUT Metropolis M zoekt naar mogelijkheden om de digitale (België) en GAM (Duitsland). media optimaal te benutten, zowel in inhoudelijke als in commerciële zin. Naast het ontwikkelen van nieuwe pro- Grid, Den Haag jecten op het gebied van digitalisering, richt het onderzoek Oriëntatiereis Gasworks en Residency Unlimited ANNICK zich op de mogelijkheden voor een gemeenschappelijk € 10.000 - € 7.545 platform (website of app) waar meerdere specialistische september 2012 - oktober 2013 LIGTERMOET redacties hun ‘content’ aanbieden. DCR organiseerde een oriëntatiereis naar Gasworks (Londen) en Residency Unlimited (New York): residency Muider Muizenfort Museum, Hoogmade locaties met een bijzonder profiel die zich onderscheiden JENNY Vrijwilligersopleiding Stelling- en Liniebreed van het residency-aanbod in Nederland. De reis moest € 10.000 bijdragen aan het ontwikkelen van een eigen, onderschei- LINDBLOM Een platform voor alle Noord-Hollandse forten en dend profiel en aan het delen van opgedane kennis en stellingen voor training en gezamenlijke inkoop van ervaring met andere Nederlandse residency locaties. diensten versterkt de ontwikkelingen van deze historische plekken als publieksinstellingen. Het project geldt als voor- Heden, Den Haag KLAAR VAN beeldig binnen het Europese Interreg-programma en kan Fusieonderzoek daardoor navolging krijgen in andere regio’s. € 9.000 - € 12.000 DER LIPPE augustus - oktober 2012 Museum Catharijneconvent, Utrecht Kunstuitleen Heden onderzocht de mogelijkheden tot fusie Europees netwerk voor roerend religieus erfgoed met de kunstuitleen van het Centrum Beeldende Kunst in € 10.000 - € 10.000 Rotterdam, met het oog op uitbreiding van de klantenkring. LIVERPOOL Museum Catharijneconvent onderzoekt hoe een con- Berenschot Groep voerde het onderzoek uit. De resultaten structieve samenwerking met het Europese netwerk voor zouden bekend worden gemaakt op een landelijke bijeen- BIENNIAL gebouwd kerkelijk erfgoed - Future for Religieus Heritage komst voor alle kunstuitlenen uit Nederland. (FRH) kan worden opgezet en hoe een Europese infrastruc- tuur voor kennisuitwisseling over herbestemming van Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Hoenderloo BART roerend religieus erfgoed kan worden ingericht. Herinrichting Museonder € 10.000 LODEWIJKS Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Amsterdam 2012 - 2013 Sweelinck Collectie Met (inter)nationale partners werd een concept ontwikkeld € 10.000 - € 12.550 voor de herinrichting van het Museonder. Het museum april - oktober 2012 zou een nieuwe vaste expositie krijgen waarin gezinnen, BERT Museum Geelvinck onderzocht welke mogelijkheden de schoolkinderen en andere bezoekers kennismaken met Sweelinck Collectie (achttiende- en negentiende-eeuwse het landschap als ecosysteem. De conceptontwikkeling LOERAKKER muziekinstrumenten) biedt om een landelijk virtueel werd gericht op het vertalen van wetenschappelijke kennis museum voor het muzikaal erfgoed op te zetten, in over ecosystemen naar een aantrekkelijke, toegankelijke samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam, presentatie. het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, het Neder- KADIR VAN lands Muziek Instituut en musea in België, Engeland Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond en Frankrijk. Een waakzaam oog voor het religieus erfgoed in Limburg LOHUIZEN € 10.000 - € 18.670 Myrrhe & Myth Foundation, Willemstad januari - juli 2013 Museum of Modern Art & Culture Curaçao Het Huis voor de Kunsten Limburg ontwikkelt activiteiten KOEN € 10.000 - € 38.280 rondom de risico’s en dreigingen met betrekking tot de vei- januari - september 2013 ligheid (zowel objecten als mensen), onderhoud en beheer LOMANS In Huize Stroomzigt woonde tot zijn dood arts, schilder van kerkgebouwen, kunstobjecten en interieurs. Met oa een en schrijver Chris Engels en zijn vrouw Lucila. Het was een gastvrije plek voor de kunsten, met Charles Eyck,

48 Gerrit Rietveld en Willem Sandberg als geregelde gasten. nationaal belangrijke Nederlandse beeldende kunstarchieven De omvangrijke collectie beelden en schilderijen en BERT van openbare en particuliere instellingen, bedrijven, kunst- originele toepassingen in het huis zijn intact. Een haalbaar- handelaren, galeries en privé-collecties. In de pilotfase heidsonderzoek, bouwkundig onderzoek, inventarisatie VAN LOO werden best practices onderzocht; kaders voor inhoudelijke van de collectie en de ontwikkeling van een website moet ontsluiting, trefwoorden en selectiecriteria vastgesteld; en voorafgaan aan de vestiging van het Museum of Modern mogelijke samenwerkingspartners gezocht. Art & Culture Curaçao. MUSEUM SKOR, Amsterdam Nederlands Instituut voor Mediakunst NIMk, VAN LOON Open. Cahier over kunst en het publieke domein Amsterdam € 10.000 - € 10.050 VH MV juni - december 2012 € 10.000 - € 10.000 SKOR onderzocht hoe haar cahier Open zelfstandig kan september - december 2012 ELVIS LOPEZ opereren en zich kan ontwikkelen tot een internationaal Het NIMk wilde voorzien in een duurzame toegang publicatie- en kennisplatform voor kunst, cultuur en het tot mediakunst door een nieuw platform voor collectie, publieke domein. Zij organiseerde een expert meeting om distributie, conservering en onderzoek te ontwikkelen. alternatieve uitgeefstructuren te verkennen en na te gaan Een stichting in oprichting, VH MV: Voorheen Montevideo, LOS ANGELES hoe culturele organisaties en publicaties hier gebruik van onderzocht de haalbaarheid en werkbaarheid van een kunnen maken. samenwerkingsmodel vanaf begin 2013, met voldoende CONTEMPO- draagvlak, zowel inhoudelijk als financieel. Stichting tot behoud van Amsterdamse keurtuinen, RARY Amsterdam Paradox, Edam Amsterdam Outside YdocFoundation EXHIBITIONS € 7.500 - € 30.500 € 10.000 - € 75.000 september 2012 - januari 2013 juli 2012 - maart 2013 Stichting tot behoud van Amsterdamse keurtuinen bereidde Paradox richtte de YdocFoundation voor fotografische LOST & Amsterdam Outside voor, een internetcommunity van documentaire op: een internetportal om nieuwe verdien- professionals en amateurexperts op het gebied van keur- modellen voor fotografen te ontwikkelen. Met betrokkenen FOUND tuinen en buitenplaatsparken. De ontwikkelingsfase bestond uit de boek- en multimediaproductie als Dutch Doc, uit het vormen van een meertalig webplatform met digitale Fotodok, Nederlands Fotomuseum, NOOR, Noorderlicht, nieuwsbrief, blogs en social media en deelname aan het PhotoQ en World Press Foto worden mogelijkheden van European Garden Heritage Network. apps en online distributie. JAN LOUIS Trans Artists, Amsterdam Platform Beeldende Kunst, Amsterdam ZOETBROOD Julie’s Bicycle Platform Beeldende Kunst € 10.000 - € 27.000 € 10.000 - € 46.100 juni - oktober 2012 2013 - 2014 Het Britse Julie’s Bicycle doet onderzoek naar duurzaam- Platform BK, een vereniging van kunstenaars, ontwerpers, OSCAR heid in de culturele sector en adviseert over manieren om curatoren en critici, ontwikkelt een nieuwe visie op de rol de ecologische voetafdruk van instellingen te verminderen. en het belang van kunst en cultuur in de samenleving. LOURENS TransArtists neemt de methodiek voor het opstellen van De twee doorlopende projecten: Art Matters (artikelen adviesrapporten over, inventariseert welke instellingen in en essays die direct ingaan op het veranderende kunstland- Nederland al kennis en ervaring op dit gebied bezitten en schap in Nederland) en Almost Art Platform (het in kaart BAS LOUTER ontwikkelt aanbod van workshops. brengen van alle collectieven die zich inzetten voor de kunsten) geven een actueel overzicht van de acties en Trans Artists, Amsterdam reacties binnen de kunstwereld. Wederzijdse artist-in-residence-impuls Nederland - IEN LUCAS Rusland Podium en Kenniscentrum voor Hedendaagse Kunst, € 9.800 - € 25.580 Marren mei 2012 - november 2013 Samenwerkingsverband MELK en Kunsthuis SYB Trans Artists ontwikkelde een internationale residency- € 10.000 - € 14.100 MUSEUM uitwisseling met het Russische artist-in-residencenetwerk Dit onderzoek richt zich op verdere professionalisering ArtResideRUS. Dit gebeurde in drie fasen: workshops en van MELK, met name van de exploitatie van het pand ten LUDWIG informatiebijeenkomsten voor kunstenaars, expertmeetings behoeve van financiële verzelfstandiging. Tegelijkertijd met Russische residencelocaties en uitwisseling tussen aan- wordt een netwerk van culturele centra gecreëerd via KÖLN bieders van Nederlandse en Russische residencies. Friesland en Groningen met Duitsland, Scandinavië en Verenigd Koninkrijk. Netwerkversterking, specifiek gericht Vi-taal, Den Haag op de provincie Friesland, komt aan bod in de samenwerking LUIGI PECCI Kunst-in-gebaren met o.a. SYB, Beetsterzwaag. € 10.000 - € 46.000 CENTRE april - juli 2012 RAM, Rotterdam Vi-taal produceerde tien videofilms die beeldende kunst The Collective FOR CON- en cultureel erfgoed toegankelijk maken voor doven. € 10.000 - € 11.470 In elke film wordt een kunstwerk op vernieuwende wijze augustus 2012 - juni 2013 TEMPORARY in gebarentaal besproken. Aan dit proefproject werkten Ram Foundation introduceerde een nieuwe manier van tien Haagse instellingen mee, van De Mesdag Collectie tot kunst verzamelen, naar het voorbeeld van het Engelse ART Stroom Den Haag, die ieder een kunstwerk selecteerden. The Collective. Elke deelnemer legt een vast bedrag per maand in, waarvan gezamenlijk kunst wordt gekocht onder Vier Musketiers, Leiden begeleiding van een mentor. Het proefproject werd opgezet CanonXXL in Rotterdam, om later te worden uitgebreid naar andere PETER € 10.000 - € 402.000 locaties. november 2012 - januari 2013 LUINING Canon XXL is een spel rondom de vijftig vensters van Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, de canon van de Nederlandse geschiedenis. Het gaat rond- Den Haag reizen langs erfgoedinstellingen, scholen en bibliotheken RK Dradar verkenning Register BK archieven MARGIT en is bedoeld voor delen van Nederland waar het culturele € 10.000 - € 10.750 aanbod gering is, te beginnen in Flevoland en Drenthe. Het januari - mei 2013 LUKACS spel kent drie routes waardoor kinderen spelenderwijs ken- Het RKD ontwikkelt een internationaal toegankelijke nis met de Nederlandse geschiedenis maken. database als zoek- en verwijssysteem en register van (inter)

49 Witte de With, Rotterdam Moderation(s) GALERIE Professionalisering € 10.000 - € 40.000 september 2012 - juni 2013 LUMEN Witte de With zette een uitwisselingsprogramma met Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag Spring Workshop in Hongkong op, in samenwerking met TRAVO Wonderkamers 2.0 moderator, curator en schrijver Herman Chong: tentoon- € 100.000 - € 1.750.000 stellingen, residencies, een publicatie. De ontwikkelingsfase december 2012 bestond uit twee expertmeetings onder Chongs leiding: LUCIA Met een interactieve presentatie wil het Gemeentemuseum een bij Witte de With en een bij Spring Workshop. de eigen collectie onder de aandacht van (groot)ouders en LUPTÁKOVÁ (klein)kinderen brengen. Deze versie verschilt van de ZAM Africa Magazine, Amsterdam eerste, uit 2005, door gebruik te maken van de nieuwste ZAM internationalisering socialemediaontwikkelingen en een samenhangend € 159 - € 175.250 spel te introduceren dat als een rode draad door de Om met een internationaal Engelstalig tijdschrift en M MUSEUM presentatie loopt. een prominente online aanwezigheid zijn uitstraling en activiteiten een meer internationaal karakter te geven, LEUVEN Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum werkte ZAM Africa Magazine een ondernemingsplan Evaluate Online Succes uit en ontwikkelde het een Engelstalig proefproject. € 10.000 - € 45.000 januari - oktober 2013 HERMEN Nederlandse musea hebben de afgelopen jaren veel geld geïnvesteerd in online zichtbaarheid via websites, MAAT e-nieuwsbrieven en de inzet van social media. Beeld en geluid is aanspreekpunt voor een project dat het online succes van musea onderzoekt met als doel musea te over- MACBA tuigen dat statistische kennis relevant is om meer kennis te verkrijgen van het online bezoek.

Stichting Zaans Museum, Zaandam MADISON Het nieuwe Zaans Museum € 125.000 - € 435.450 SQUARE juli 2012 - september 2013 Het Zaans Museum wil meer gaan fungeren als een plat- PARK CON- form, waarbij het museum een ontmoetingsplaats is waar sociale en culturele kwesties worden aangesneden. Bij de SERVANCY ontwikkeling van het industrieel landschap van de Zaan- streek worden Augmented Reality-toepassingen ingezet, bij de Zaankanters, ontmoeten bezoekers de Zaankanter in een soort Hall of Fame en het Zaans industrieel erfgoed VESNA wordt interactief gepresenteerd in de themapaviljoens. MADZOSKI Tetem Kunstruimte, Enschede The Artery Show 2012 € 5.000 - € 26.500 MAI april - juni 2012 The Artery Show plaatste de kunstverzamelaar als drijvende kracht van het kunstecosysteem in het middelpunt van de aandacht en stelde vragen over openbaarmaking van kunst MAJOR en publieksparticipatie aan de orde. Dertig kunstverzame- laars uit Enschede lieten hun privécollectie zien, daarnaast OSMAR vonden er drie parallelle tentoonstellingen en drie werk- RALPH ateliers plaats. Waag Society, Amsterdam SIMMONS The Future of Art Science Collaborations MUSEUM € 20.000 - € 82.758 oktober - november 2013 Bijeenkomsten waarbij (inter)nationale kunstenaars, weten- schappers, denkers en makers samenkomen om te spreken ELSA over de toekomst van interacties en samenwerking tussen kunsten en (natuur)wetenschappen. Partners in het project LOUISE zijn onder meer het Lorentz Centre, Stichting Toekomst- beeld der Techniek, Leiden Institute of Advanced Computer MANCEAUX Science en de Interfaculteit van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten Den Haag. ALEXANDER MANGEL

MANIFESTA 9 LIMBURG

THOMAS 50 de verschillende eilanden. Turning Point werkt samen met KulturA MANNEKE dansscholen op Curaçao, Bonaire, Aruba en Sint Maarten om zo een impuls te geven aan de beoefening van moderne dans op de eilanden. Ateliers ‘89, Oranjestad Cultureel-educatieve ontplooiing jeugd San Nicolaas KEETJE Dutch Caribbean Library Association, Willemstad € 4.759 - € 4.759 MANS Opstart februari - april 2012 € 34.771 - € 57.591 Ateliers ’89 gaf jongerengroepen Young Disciples en april 2012 - maart 2013 Bonaire Club een bijdrage voor het vernieuwen van het De bibliotheken uit het Nederlands-Caribisch gebied openluchtfilmscherm en openluchttheaterachterdoek en MARIANNE hebben hun informele samenwerking bij deelname aan het herstellen van de ruimte van de Bonaire Club waar internationale congressen ondergebracht in de Dutch workshops plaatsvinden. Beide organisaties verzorgen BOESKY Caribbean Library Association. Dit nieuwe platform openluchtfilmvertoningen, presentaties en schilder- en vergroot de slagkracht van de bibliotheken op de eilanden theaterworkshops in twee wijken (bario’s) in San Nicolaas. GALLERY en biedt mogelijkheden om kennis uit te wisselen en gezamenlijke projecten op te zetten. Beyond Writing Foundation, Philipsburg Caribbean Living Statues Festival 2 2012-2013 Dutch Caribbean Library Association, Willemstad € 35.000 - € 180.788 MARITIEM Gezamenlijke bibliotheekautomatisering DCLA- december 2012 bibliotheken Tijdens de tweede editie van het Caribbean Living Statues MUSEUM € 27.444 - € 51.700 Festival werden verschillende activiteiten uitgevoerd april - juni 2012 rondom levende beelden: workshops, een parade, foto- ROTTERDAM De DCLA liet de collecties van een aantal bibliotheken tentoonstelling van de beelden, begeleiding door straat- op Aruba, Curaçao, Sint Maarten en in Suriname gemeen- muzikanten, jurybeoordeling en expertise uitwisseling. schappelijk digitaliseren, automatiseren en toegankelijk Het project stimuleerde cultureel en historisch bewustzijn CHARLOTT maken via het internet. Uitgangspunt was een zo open en droeg bij aan de promotie van het eiland. mogelijk systeem, waarbij zich later ook andere bibliotheken MARKUS zouden kunnen aansluiten. Bon Nochi, Drumi Dushi, Oranjestad Leesproject Bon Nochi Drumi Dushi Excel Arts Academy, Willemstad € 25.000 - € 49.545 Kwaliteitsverbetering van de Excel Arts Academy oktober 2011 - december 2013 DAVID € 30.000 - € 81.646 Bon Nochi Drumi Dushi richt zich op leesbevordering en mei - juli 2012 -plezier door het voorlezen te stimuleren. De stichting kreeg MAROTO Excel Arts Academy richt zich op talentvolle jongeren een bijdrage voor scholing van de vrijwilligers, onderzoek die zich verder willen ontwikkelen binnen verschillende naar de effecten van het lopende programma en voor de kunstdisciplines. De ortganisatie maakte een professio- aanschaf van bijzonder materiaal ter ondersteuning van naliseringsslag om de vrijwilligers goed aan te sturen, de activiteiten. RENZO ontwikkelde zich op artistiek-inhoudelijk gebied en schafte extra apparatuur aan. Bonaire Archeology Institute, Sabana, Bonaire MARTENS Open Air Museum at Tanki Maraka, World War II Freedom Fighters Musical and Cultural Foundation, Heritage, Bonaire Sint Maarten € 18.573 - € 26.039 TIRZO Get up, stand up! Eerbetoon Bob Marley april - augustus 2012 € 5.815 - € 15.778 Om de kennis van en het begrip voor de geschiedenis van MARTHA februari 2012 de Tweede Wereldoorlog op Bonaire te stimuleren ontwik- Tijdens dit reggaemuziekfestival werd Bob Marley als icoon kelde het BONAI een openluchtmuseum met park op een van de rastafaribeweging geëerd. Het festival vindt jaarlijks voormalige Amerikaanse legerbasis. Het maakte met plaats en vervult op Sint Maarten een culturele en maat- eenmalige investeringen het park voor publiek toegankelijk. GALERIE schappelijke functie. Verder draagt het bij aan de muzikale uitwisseling tussen de Nederlands-Caribische eilanden Bronsgieterij Curacao, Willemstad MARTIN VAN door bands van deze eilanden in de programmering op Investeringen bronsgieterij te nemen. € 19.170 - € 25.559 ZOMEREN juni 2012 - juni 2013 Fundacion Mi Cutisa, Noord De bronsgieterij aan de Mattheywerf in de haven van De Vagina Monologen (Eve Ensler) Willemstad investeerde in verbeteringen: het bedrijfspand FUNDACION € 24.521 - € 49.257 werd opgeknapt, de ovens werden gerenoveerd en vrijwil- maart 2012 ligers leerden brons te gieten en eigen grondstoffen te MAS ARTE Een internationaal gezelschap van theaterartiesten droeg vervaardigen. Ook werden er cursussen ontwikkeld en bij aan deze theatervoorstelling in drie talen (Papiaments, een productielijn van bronzen beelden in beperkte MAS ACCION Spaans, Engels), die het probleem van huiselijk geweld oplage opgezet. aan de orde stelde en discussie daarover stimuleerde. De theatervoorstelling en een begeleidend educatief Dance & More Foundation, Willemstad programma kwamen tot stand in samenwerking tussen Kura di Arte MASS MOCA de universiteit en sociaal-culturele organisaties op Aruba. € 6.000 - € 8.005 september - november 2012 FOUNDATION Fundacion Museo Arubano, Oranjestad Het opstellen van een businessplan gaf de Dance & More Upgrading faciliteiten Foundation de benodigde professionele bedrijfsmatige € 27.748 - € 36.995 expertise om het traject dat moet leiden tot een nieuw februari - mei 2012 cultuur & jongerencentrum Kura di Arte in Willemstad KATJA Fundacion Museo Arubano verbeterde de faciliteiten voor te realiseren. bezoekers en personeel van het museum en voor het Bon MATER Bini Festival dat wekelijks op de patio van het museum Dance Company Turning Point, Saliña plaatsvindt. Het museum toont de geschiedenis van Fort Dance Curaçao Zoutman, waarin het is gehuisvest, naast een collectie € 12.200 - € 16.275 STICHTING gebruiksvoorwerpen uit de koloniale tijd. oktober - november 2012 Drie dansdocenten met internationale ervaring gaven MATERIAAL- workshops in de dansdisciplines modern, hip-hop en jazz voor intermediate en gevorderde dansers en docenten van FONDS 51 Fundashon Balansa, Willemstad en ontwikkelden er een site-specific project. Uit Jamaica, Teatro Mobil MATT’S Barbados of Martinique kwam een kunstenaar-leerling- € 17.500 - € 102.918 combinatie naar Curaçao. juni - december 2012 GALLERY Balansa verzorgt workshops poppentheater en wilde daar- Jeugdwerk Jong Bonaire, Bonaire voor een caravan ombouwen tot een multifunctionele Medialab Bonaire mobiele kar. In deze pilot werden twee trajecten gerealiseerd: TON MATTON € 15.000 - € 33.233 begeleiders van naschoolse opvang kregen een opleiding september 2012 - september 2015 als instructeur poppen maken en bespelen en zetten deze Jong Bonaire, een instelling voor naschoolse opvang met gemaakte poppen vervolgens in om kinderen kennis te laten een programma voor kinderen en jong volwassenen, gaat maken met het maken en ervaren van poppentheater. MAUREEN een Medialab inrichten. Het project bestaat uit workshops in een volledig uitgerust lab, lesmateriaal en ontwikkeling Fundashon Plataforma Kultural, Kralendijk, Bonaire PALEY LTD van serieus online gaming, een mediaproject voor jongeren, Jeugdcultuurfonds een teach the teacher traject en productie van een docu- € 7.500 - € 55.779 mentairefilm en bronnenmateriaal. maart 2012 - december 2013 Plataforma Kultural onderzocht de mogelijkheden voor GALERIE Jubilee Library Philipsburg, Philipsburg een jeugdcultuurfonds op Bonaire dat aandacht besteedt Digitalisering krantenartikelen aan kinderen uit arme gezinnen die nauwelijks kunnen MAURITS € 27.416 - € 36.416 deelnemen aan culturele activiteiten. Het onderzoek juli - september 2012 omvatte het maken van een doelgroepen- en omgevings- VAN DE LAAR Een bijzondere en kwetsbare collectie knipsels uit lokale analyse, het opzetten van de organisatie, het creëren van kranten kan door digitalisering beter bewaard, doorzocht samen-werkingsverbanden en het bekendmaken van en gebruikt worden, en het vergemakkelijkt de toekomstige het fonds. EILEEN online toegankelijkheid. Doordat het personeel tijdens het project geschoold werd in digitalisering, kan de bibliotheek Fundashon Streanan di Boneira, Kralendijk, Bonaire MAXSON deze taken in de toekomst zelf uitvoeren. Workshops en cursus theater € 167 - € 41.379 National Archaeological Anthropological Memory Op Bonaire namen vijftig jongeren aan theaterworkshops Management, Willemstad en twintig docenten aan een train-the-trainercursus deel. FRAN MEANA Deelname congres volkscultuur en immaterieel erfgoed De jongeren zouden vervolgens zelf groepen oprichten en € 6.376 - € 8.501 zich onder begeleiding van Streanan di Boneiru verder ont- februari 2012 wikkelen. De docenten kregen scholing in dans, muziek en In het Jaar van het Immaterieel Erfgoed 2012 en de onder- theater om de jongeren daarbij verder te kunnen begeleiden. MEDIAART- tekening door Nederland en Curaçao van de UNESCO Conventie Immaterieel Erfgoed nam een delegatie van Fundashon Streanan di Boneira, Kralendijk, Bonaire LAB CENTRE Caribische experts deel aan een congres in Deurne voor Muzieklessen cultuurprofessionals over de implicaties daarvan. € 16.244 - € 43.988 FOR ARTS Zij kwamen van Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint-Eustatius augustus 2012 en Sint Maarten. Streanan di Boneiru wil beter muziekonderwijs creëren & CULTURE en het belang van deze lessen zichtbaar maken om zo de National Archaeological Anthropological Memory betrokkenheid en inzet van de lokale overheid te vergroten. Management, Willemstad Het project betrof de uitvoering van muzieklessen op zater- SANJA Conferentie ACH dagochtend gedurende een half jaar voor vijftig leerlingen. € 14.000 - € 90.950 De cursussen werden afgesloten met een presentatie en een MEDIC mei 2012 radio- en televisie spot. Het NAAM trad op als gastheer voor het jaarlijkse congres van de Association of Caribbean Historians. Internationale Fundashon Streanan di Boneira, Kralendijk, Bonaire gasten namen deel aan werkgroepen, debatten en excursies Muziekinstrumenten, geluidsinstallatie, apparatuur HANS VAN die tot interessante uitwisseling en verknoping met het € 313 - € 17.138 netwerk van erfgoedprofessionals op de Nederlandse Streanan di Boneiru wil jongeren op Bonaire hun talent DER MEER Cariben leidden. laten ontplooien. Zij schafte muziekinstrumenten, een geluidsinstallatie en andere apparatuur aan, om die te Philipsburg Jubilee Library, Philipsburg gebruiken voor activiteiten en talentontwikkelingstrajecten Medialab St. Maarten als workshops, festivals met optreden van jongeren en BAS € 31.943 - € 115.518 talentenjachten. MEERMAN januari 2013 - december 2014 De Jubilee Library realiseert een Medialab waarin eiland- Instituto Buena Bista, Willemstad bewoners van jong tot oud kunnen werken aan hun Verbetering werkruimtes mediawijsheid. Het gaat om de inrichting van een volledig € 4.155 - € 5.582 JANA VAN uitgerust Medialab in de voormalige studiezaal van de april - augustus 2012 bibliotheek, workshops voor scholieren met speciaal ont- Instituto Buena Bista investeerde in opvang en begeleiding MEERVELD wikkeld lesmateriaal, een teach the teachers programma, van bezoekers en deelnemers aan de activiteiten en ver- en het geschikt maken van bestaande bronnen voor beterde de faciliteiten in de werkruimtes, zoals gereedschap, lesmateriaal. ventilatie en stroomvoorziening in de ateliers, airco in de opnamestudio en een verrijdbare kookunit die de organi- CHRIS Sea & Learn Foundation, Windwardside, saba satie in staat stelt deelnemers van goedkope maaltijden Sea & Learn Foundation te voorzien. MEIGHAN € 18.338 - € 60.525 oktober 2012 Instituto Buena Bista, Willemstad De Sea & Learn Foundation organiseert activiteiten die Junior-senioruitwisseling de belangstelling voor en de deskundigheid over natuur € 4.187 - € 5.538 LOT MEIJERS en milieu vergroten. Een bijdrage werd verstrekt voor een januari - mei 2012 community art project van kunstenaar Joan Bourque en Het IBB heeft een samenwerkingsverband opgezet met educatief begeleider Stacey Simmons waarin een muurschil- kunstenaars en docenten uit Barbados, Jamaica en NATHANIEL dering in de haven werd gemaakt en de aanstelling van een Martinique. Het koppelde een kunstenaar uit zijn artist- tijdelijke coördinator voor het educatieve programma en in-residenceprogramma aan een IBB-leerling. MELLORS verbetering van de communicatie. Meester en gezel bezochten een van de drie partnerlocaties

52 Teatro Kadaken, Willemstad Workshops voor Regie & Spel en Regie Coach SEFER Vrijwilligersregeling € 7.500 - € 159.730 april - november 2013 MEMISOGLU Teatro Kadaken maakt maatschappelijk betrokken theater Abel Tasman Museum, Lutjegast dat urgente thema´s op een artistiek hoogwaardige manier uitbreiding en verbetering vrijwilligerswerk presenteert. Bij de totstandkoming van nieuwe producties MENDES € 5.000 - € 5.000 in 2013 zal regisseur Sylvia Andringa lokale regisseurs coa- januari - december 2013 chen en workshops teksttheater geven voor lokale acteurs. WOOD Ontdekkingsreiziger Abel Tasman uit het Groningse Lutjegast vergaarde bekendheid als ontdekker van Nieuw- Teatro Luna Blou, Otrobanda Zeeland en Australië. Het Abel Tasman Kabinet krijgt als Verbetering infrastructuur Electra Blou (Teatro Luna gevolg van nieuwbouw de beschikking over een nieuwe Blou/La Tentaschon) YAEL MESSER ruimte voor een nieuwe museale presentatie. Een pro- € 100.000 - € 192.388 fessionele kracht richt zich op het ontwikkelen van een juni 2012 - augustus 2014 vrijwilligersnetwerk en schoolt het stichtingsbestuur in Teatro Luna Blou renoveerde de tribune in het theater en het coördineren van een vrijwilligersnetwerk via de schafte microfoonsystemen en nieuwe verlichting aan om METRO54 zogenaamde procesregie. zo de kwaliteit van de (internationale) voorstellingen in het programma te kunnen waarborgen. Drukkerij Museum, Maastricht Een communicatieplan, aanpassing website en een Teatro Luna Blou, Otrobanda METROPOLIS nieuwe folder Tambú, a freedom song € 4.510 - € 10.000 € 15.990 - € 32.390 M september - oktober 2012 maart - mei 2012 Het museum toont de geschiedenis van de druk- en prent- Met deze voorstelling gaven Luna Blou en Het Volksopera- kunst in een reconstructie van een negentiende-eeuwse huis Amsterdam meer bekendheid aan de tambú: trommel SJOUKJE drukkerij met historische drukpersen, gereedschappen en waarvan het geluid ten grondslag ligt aan een muziek- en materialen, en een prentencollectie. Het museum kreeg een dansgenre maar ook aan maatschappijkritiek. Deze samen- VAN DER bijdrage om een marketingplan te ontwerpen, de website te werking zou bijdragen aan professioneel theatermaken op vernieuwen en een programma op te zetten om vrijwilligers Curaçao en aan een wederkerige relatie tussen Caribische MEULEN te werven en te behouden. en Nederlandse theatermakers. Het Hollands Kaasmuseum, Alkmaar Teatro Luna Blou, Otrobanda Bijscholing vrijwilligers DCYArt WICHER € 765 - € 1.530 € 100.000 - € 168.641 juni - oktober 2012 januari - juli 2013 MEURSING Het Kaasmuseum liet vrijwilligers een cursus gastheerschap DCYArt is een project van organisaties op alle zes de volgen om hun capaciteiten te vergroten en bezoekers een Nederlands-Caribische eilanden om een goede infra- prettiger omgeving te bieden. Het museum trekt jaarlijks structuur voor de talentontwikkeling van jongeren in dertigduizend bezoekers die een overzicht krijgen van kaas, verschillende disciplines te realiseren, gebaseerd op het DOROTHEE zuivelbereiding en veehouderij. Dat gebeurt in een vaste concept van de Kunstbende. Het project beslaat train- MEYER presentatie die geheel door vrijwilligers wordt beheerd en the-trainer programma’s, specifieke programma’s voor onderhouden. de toptalenten, en een festival op Curaçao waarbij de winnaars van de verschillende eilanden en Nederland Het Schooltje van Dik Trom, Kwadijk met elkaar in korte tijd een productie maken. TILMANN Vrijwilligers Dik Trom Museum € 3.425 - € 6.825 The Barson Foundation, Sint Eustatius MEYER FAJE januari - april 2013 Digitalisering archief Het Dik Trom Museum wil na de restauratie van de € 1.447 - € 49.511 dorpsschool waar kinderboekenauteur C.Joh. Kieveit Voor verder onderzoek, vertoning en ontwikkeling van schoolmeester was een professionele historische presentatie educatief materiaal digitaliseerde de Barson Foundation FUNDACION over jeugdliteratuur en onderwijs realiseren. Er wordt onderdelen uit zijn omvangrijk audiovisueel archief van samengewerkt met het Letterkundig Museum en het belangwekkende gebeurtenissen op het gebied van politiek, MI CUTISA Onderwijsmuseum. In een meerjarenplan worden vrijwil- cultuur en sport op de Nederlandse Bovenwindse eilanden. ligers geworven en opgeleid om bezoekers goed te kunnen Dit gebeurde in samenwerking met de lokale bibliotheek begeleiden. en die op Sint Maarten. ALBERTO Molenstichting Weerterland, Weert The Pancake Gallery Foundation, Oranjestad DE MICHELE Werving vrijwillige molenaars en molenambassadeurs Art Rules Aruba 2012 € 5.000 - € 11.310 € 10.000 - € 116.360 juni 2012 - april 2013 juli 2012 Om vrijwilligers te werven die windmolens laten draaien Tijdens de derde editie van ARA, een intensief workshop- GALERIE en bezoekers ontvangen voerde de Molenstichting Weerter- programma op Aruba, kwamen jonge kunstenaars uit land campagne door regionale dagbladen te benaderen, de Verenigde Staten, Europa en van elders workshops in MICHELINE flyers te verspreiden, voor elke molen banners te maken uiteenlopende kunstdisciplines geven aan ongeveer 250 en een open dag te organiseren voor belangstellenden. jongeren tussen de 13 en 25 jaar. De KulturA-bijdrage SZWAJCER De vrijwilligers kregen een cursus en werden van passende was bestemd voor verdere verzelfstandiging en lokale kleding voorzien. verankering van ARA. Museum De Cruquius, Cruquius MIGRANT Aanschaf computers € 723 - € 1.721 WORKERS maart - juni 2012 HOME Met deze aanschaf wilde Museum De Cruquius de adminis- tratieve en archiveringswerkzaamheden vergemakkelijken. De Cruquius is een monumentaal stoomgemaal uit 1849, dat industrieel erfgoed inzichtelijk maakt voor een respec- AERNOUT tabel aantal bezoekers per jaar. De vrijwilligers vervullen een cruciale rol bij het onderhoud van het gemaal en de MIK uitvoering van publieksprogramma’s. 53 Museum Land van Valkenburg, Valkenburg Aanschaf kassasysteem MIRTA Veiligheidszorg € 3.075 - € 6.155 april - december 2012 DEMARE Museum Land van Valkenburg nam een ander kassasysteem Amersfoort in C, Amersfoort in gebruik. Het museum heeft een kleine staf en maakt GALLERY Risicoanalyse Armando Museum gebruik van veel vrijwilligers die als gastheer- en vrouw € 3.149 optreden. Het nieuwe kassasysteem zou de werkzaamheden aan de balie vereenvoudigen en vergemakkelijken, zodat de MISTER Archeologisch Museum Aruba, Oranjestad vrijwilligers meer aandacht kunnen besteden aan publieks- Archeologisch Museum Aruba begeleiding. MOTLEY € 6.320

Sinterklaasstad Helmond, Helmond Bisdom Rotterdam, Rotterdam ICT Ready Veiligheidszorg Rotterdam II € 2.400 - € 4.800 VIKTORIA € 46.529 - € 54.181 september 2012 - september 2014 Bijzonder aan de Sinterklaasviering in Helmond is dat MITRICHENKO Bisdom Rotterdam, Rotterdam Sinterklaas daar drie weken in een kasteel verblijft dat Risicoanalyse Rotterdam toegankelijk is voor het gelovige publiek en hun (groot) € 68.187 - € 82.836 ouders. Een automatiseringstraject moet ertoe leiden dat de vrijwilligers webbased kunnen werken en dat essentiële SACHI Bisdom Willemstad, Willemstad onderdelen van het werk geautomatiseerd worden, zoals Risicoanalyse vier kerken Bisdom Willemstad inschrijving van vrijwilligers en kinderen, planning bezoek MIYACHI € 11.360 scholen, centrale opslag van documenten, webinformatie voor vrijwilligers en sponsors. Bisschoppelijk Centrum Rolduc, Kerkrade MUSEUM Risicoanalyse Bisschoppelijk Centrum Rolduc Stichting Behoud Stoomschip Rotterdam, Heemstede € 12.000 Realisatie van een web-based kunstbeheerplan FÜR € 1.506 - € 4.519 Cultuurcompagnie Noord-Holland, Alkmaar september 2012 - februari 2013 MODERNE Veiligheidszorg kerken Noord-Holland Onderdeel van de monumentale inrichting van het schip € 40.675 - € 54.829 is een kunstcollectie met werken van Wally Elenbaas, KUNST Gisèle d’Ailly en Geurt Brinkgreve. Om het beheer van Fundacion Museo Arubano, Oranjestad de kunstcollectie aan boord te vergemakkelijken, is een FRANKFURT Risicoanalyse Museo Historico Arubano waardestellend rapport en een kunstbeheersplan opgesteld € 4.900 met gegevens over de kunstwerken, hun conditie en inhou- delijke informatie. Gemeente Deventer, Deventer MUSEUM Veiligheidszorg Bergkerk Deventer Stichting Oud Harlingen, Harlingen € 8.317 - € 8.317 Oud Harlingen a bit more modern VOOR € 4.556 - € 9.112 MODERNE Jewish Cultural Historical Museum, Willemstad april 2012 - maart 2013 Risicoanalyse Jewish Cultural Historical Museum en Snoa Om een groter, en jonger, publiek aan te spreken en meer KUNST € 6.320 leden te werven wilde Oud Harlingen nieuw aanbod ont- wikkelen en moderner communiceren. De vereniging ARNHEM Jubilee Library Philipsburg, Philipsburg investeerde in een verbeterde website die helder kan Risicoanalyse Jubilee Museum and Library, Philipsburg berichten over geschiedenis en achtergrond van Harlingen, € 4.120 maar ook het laatste nieuws en actuele evenementen kan doorgeven. KAWEH KIT Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam Risicoanalyse Het Tropenmuseum Varend Erfgoed Hoorn, Zwaag/Hoorn MODIRI € 5.000 - € 6.050 Oostereiland € 5.000 - € 30.000 Major Osmar Ralph Simmons Museum, Saba, The bottom maart - december 2012 Risicoanlyse Major Osmar Ralph Simmons Museum Stichting Varend Erfgoed wierf nieuwe vrijwilligers die MOLEN € 3.340 kunnen bijdragen aan het vergroten van het aanbod op WEERTER- het Oostereiland. Op dit eiland wil de stichting met de Museum aan het Vrijthof, Maastricht gemeente Hoorn een nieuw centrum realiseren, een museale LAND Risicoanalyse Museum aan het Vrijthof omgeving met steigers en een scheepshelling waar het € 4.933 varend erfgoed zichtbaar is en gedemonstreerd wordt. Museum Bonaire, Kralendijk, Bonaire Vrienden van het Drents Archief, Assen AWOISKA Risicoanalyse Museum Bonaire Scholing vrijwilligers € 4.900 € 2.750 - € 10.500 VAN DER juni 2012 - februari 2013 Museumhuis Groningen, Groningen Om binnen AnnoDrenthe.nu te voorzien in een adequate MOLEN Veiligheidszorg erfgoedinstellingen Groningen begeleiding van bezoekers, investeerden de Vrienden van € 15.680 - € 39.200 het Drents Archief in scholing van nieuwe vrijwilligers. AnnoDrenthe.nu maakt het mogelijk authentieke bronnen Museumhuis Groningen, Groningen aan te bieden op digitale en historische kaarten, routes te MOMMERS- Veiligheidszorg kerkelijke gebouwen Groningen presenteren op smartphones en bezoekers te laten navigeren € 8.700 - € 21.750 in het archiefmateriaal. KWARTIER Nederlands Fotomuseum, Rotterdam Risicoanalyse Nederlands Fotomuseum MAGNUS € 4.500 MONFELDT Parochie H. Bartholomeus Meerssen, Meerssen Risiocanalyse Sint-Bartholomeusbasiliek Meerssen € 8.000

54 Parochie HH. Twaalf Apostelen, Zutphen Risicoanalyse DANAË Internationale projecten € 13.941 - € 9.294 MOONS in Nederland Parochie HH. Twaalf Apostelen, Zutphen Risicoanalyse € 235 - € 9.294 AAMU Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst, EMMELINE Utrecht R.K. H. Bonifatiusparochie, Wehe den Hoorn BOMB Risicoanalyse Bonifatiusparochie DE MOOY € 18.000 - € 126.808 € 3.823 - € 3.160 juni 2013 - januari 2014 Ter gelegenheid van de viering van de ondertekening van R.K. Parochie H. Lambertus, Horst KIANOOSH de Vrede van Utrecht besteedt het AAMU aandacht aan Risicoanalyse Sint.-Lambertuskerk Horst de koloniale oorlogen die op andere werelddelen speelden. € 1.235 - € 6.500 MOTALLEBI Kunstenaars Adam Geczy en Adam Hill ontwikkelen een omvangrijk project over de negatieve effecten van extreem R.K. Parochie H. Lambertus, Horst nationalisme op de Aboriginals, de dominantie van de Risicoanalyse Sint.-Lambertuskerk Horst westerse cultuur en racisme. € 6.500 MELVIN Allard Pierson Museum, Amsterdam Regionaal Archief Nijmegen, Nijmegen MOTI Troje, Homerus en Turkije Risicoanalyse Regionaal Archief Nijmegen € 75.000 - € 327.000 € 4.880 oktober 2012 - maart 2013 Deze tentoonstelling, onderdeel van de viering van 400 jaar RK Parochie O.L.Vrouw Terhemelopneming, Maastricht MOTI, diplomatieke Nederlands-Turkse betrekkingen, ging over de Risicoanalyse Basiliek OLV Terhemelopneming Turkse houding tegenover cultureel erfgoed dat aan de basis € 11.495 - € 9.500 MUSEUM OF ligt van de Europese cultuur. Het museum kon stukken THE IMAGE in bruikleen krijgen die nog nooit in Nederland tentoon- S.A.L. Mongui Maduro Museum, Willemstad gesteld waren en gewoonlijk Turkije niet mogen verlaten. Risicoanalyse Landhuis Rooi Catootje € 4.900 BAK, Utrecht MOTIVE Former West 2012-2013 Sint Eustatius Center for Archaeology Research (SECAR), € 100.000 - € 1.336.322 Oranjestad GALLERY maart 2012 - december 2013 Veiligheidsanalyse Former West duidt veranderingen in Europa vanuit een € 4.120 artistiek en cultureel standpunt. Onderwerpen zijn afbrok- keling van het vertrouwen in het westerse kapitalistische Sint Maarten National Heritage Foundation, Philipsburg MUSEUM OF systeem, de veranderende verhouding tussen Oost- en Risicoanalyse Sint Maarten Museum West-Europa alsmede een nieuwe theoretische context € 4.120 THE MOVING om vanuit de hedendaagse beeldende kunst op maat- schappelijke ontwikkelingen te reflecteren. Het kent een Stichting Amersfoort in C, Amersfoort IMAGE onderzoeksfase, een publicatiefase en een internationale Risicoanalyse Mondriaanhuis slotmanifestatie. € 6.116 MUDAM Den Haag onder de hemel, Den Haag Stichting Kerkelijk Erfgoed Delft, Delft The Rainbow Nation Veiligheidszorg kerken Delft en omgeving LUXEMBOURG € 25.000 - € 855.000 € 23.586 - € 40.781 juli - september 2012 Den Haag Sculptuur en Museum Beelden aan Zee organi- Stichting Kerkelijk Erfgoed Delft, Delft seerden in samenwerking met het Sculptuur Instituut een Veiligheidzorg Het Allerheiligst Sacrament en De Nicolaas MUIDER tentoonstelling die de ontwikkeling van de Zuid-Afrikaanse en Gezellen beeldhouwkunst in de afgelopen zestig jaar liet zien: € 2.550 - € 5.736 MUIZENFORT The Rainbow Nation. De beelden werden gepresenteerd op het Lange Voorhout en in Museum Beelden aan Zee. Stichting Museum Schatkamer Walburgisbasiliek, MUSEUM Arnhem Drents Museum, Assen Veiligheidszorg Museum Schatkamer Sint Walburgsbasiliek De Sovjet Mythe. Socialistisch Realisme 1932-1960 € 4.647 € 75.000 - € 436.700 JANPETER november 2012 - maart 2013 Stichting Schatkamer Sint Servaas, Maastricht Met schilderijen uit het Russisch Staatsmuseum in Sint- Risicoanalyse Basiliek van Sint Servaas MUILWIJK Petersburg liet het Drents Museum de nauwe samenhang € 11.305 tussen kunst en samenleving in Stalins Sovjet-Unie zien. Tegelijkertijd bood het onderdak aan een tentoonstelling The Harry L. Johnson Memorial Foundation, Saba MARLIE MUL van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Risicoanalyse Harry Luke Johnson Museum over het dagelijks leven in Rusland sinds 1900 en aan een € 4.120 bijbehorend publieksactiviteitenprogramma.

Universiteit van de Nederlandse Antillen, Willemstad MATTHIJS Drents Museum, Assen Risicoanalyse Universiteit van de Nederlandse Antillen De Dode Zeerollen. Woorden die de wereld veranderen € 6.320 MUNNIK € 100.000 - € 1.825.450 juli 2013 - januari 2014 Verenigde Protestantse Gemeente van Curaçao, De Dode Zeerollen zijn één van de grootste archeologische Willemstad ontdekkingen van de 20ste eeuw en bevatten teksten uit Museum Fortkerk Willemstad PJOTR de Hebreeuwse bijbel en sektarische teksten. De tentoon- € 6.320 stelling belicht de introductie, historische, culturele en MÜLLER religieuze context, de ontdekking en reconstructie van het Zandvoorts Museum, Zandvoort onderzoek en De Dode Zeerollen nu. De tentoonstelling Risicoanalyse Zandvoorts Museum reist verder naar Europese partners in België, Oostenrijk € 2.850 FUNDACION en Zweden. 55 FAEEH, Amersfoort Kunstbeeld, Diemen Mi casa es su casa MUSEO Reis- en verblijfskosten buitenlandse evenementen 2012 € 30.000 - € 255.000 € 700 - € 24.700 september 2012 ARUBANO Om artikelen te laten schrijven over een groot aantal Het project omvat een reizende tentoonstelling, een website internationale kunstevenementen, van de Abu Dhabi en een documentaire over vijftig jaar Spaanse migranten Art Fair en de Busan Biennale tot de Biënnale van São in Nederland. Er werd privémateriaal onderzocht en ver- MUSEON Paulo en de Western China International Art Biennale, zameld, dat een plek kreeg in het Historisch Beeldarchief kreeg Kunstbeeld een bijdrage in de reis- en verblijfskosten Migranten van het IISG. Het project werd gelanceerd in van scribenten. het Huis van Europa en was te zien in de Twentse Welle, het MUSEON in Den Haag en in de Fundacíon Carlos de HELENA Kunsthal KadE, Amersfoort Amberes in Madrid. Who More Sci-Fi Than Us, hedendaagse kunst uit de MUSKENS Cariben Fundacion Encuentro Prome Bienal di Aruba, Aruba € 25.000 - € 188.000 Biennale Aruba 2012 mei - augustus 2012 € 42.000 - € 437.664 Deze tentoonstelling bracht vanuit een integrale visie op juli - augustus 2012 MYRRHE & de Cariben een representatieve selectie van hedendaagse De eerste internationale kunstbiënnale op Aruba had als kunst uit dit gebied. Zij was van grote betekenis voor de thema ‘Happy Islands’. In de centrale expositie reflecteerde MYTH FOUN- Antilliaanse, Arubaanse en Surinaamse gemeenschappen een uitgebreide selectie Caribische kunstenaars op de iden- in Nederland en stond bovendien in een breder internatio- titeit en het imago van Caribische eilanden. Daaromheen DATION naal perspectief doordat ook andere ‘moederlanden’ er een werd een uitgebreid programma van events, conferenties rol in vervulden. en educatie ontwikkeld. GIL NADER Mister Motley, Amsterdam Het Dolhuys, Haarlem Studiereizen Kochi-Muziris Biënnale/Gwanchi Biënnale Verborgen schoonheid uit Rusland € 4.200 - € 8.400 € 20.000 - € 90.000 oktober 2012 - februari 2013 maart - september 2013 GALERIE Mister Motley kreeg een een bijdrage voor reis- en De tweede aflevering in de serie Verborgen schoonheid verblijfskosten voor de Kochi-Muziris Biënnale en uit... over internationale outsider art staat het werk van NADJA de Gwanchi Biënnale. vier Russische kunstenaars centraal: Vasilij Romanenkov, Alexander Lobanov, Rosa Zharkikh en Pavel Leonov. VILENNE Museon, Den Haag Het museum besteedt met ruim 50 bruiklenen uit inter- Polen, onze buren nationaal vooraanstaande collecties ook aandacht aan de € 40.000 - € 150.000 soms problematische positie van geestelijke gezondheids- april - oktober 2012 zorg in Rusland. NIR NADLER Inspelend op de belangstelling die Polen kreeg door het EK voetbal, wilde deze tentoonstelling over Polen aandacht Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, vragen voor het perspectief van Poolse migranten, om Amsterdam eenzijdige beeldvorming tegen te gaan. Aan de tentoon- Samen en Alleen: Leven in Rusland van 1900 tot nu NAI stelling werkten het Nationaal Museum van Krakau, € 16.000 - € 410.822 UITGEVERS Poolse belangen- en uitzendorganisaties en de Universiteit november 2012 - maart 2013 Leiden mee. Deze tentoonstelling over het dagelijks leven in Rusland sinds 1900 was te zien in het Drents Museum, naast de Museum van Loon, Amsterdam tentoonstelling De Sovjet Mythe, en zou vervolgens PAUL Suspended Histories doorreizen naar het Sjtsjoesjev Architectuur Museum € 71.740 - € 179.350 in Moskou en het Staatsmuseum van de Geschiedenis NASSENSTEIN september 2012 - januari 2014 in Sint-Petersburg en verder toegankelijk worden gemaakt Museum Van Loon organiseerde een symposium als begin in een webpresentatie. van Suspended Histories. Dit grote tentoonstellingsproject gaat over de relatie van het museum met Azië, die vooral in KIT, Amsterdam NATIONAAL de nauwe betrokkenheid van de adellijke regentenfamilie MixMax Brasil Van Loon bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie in € 150.000 - € 1.150.000 ARCHIEF de zeventiende en achttiende eeuw ligt. oktober 2012 - februari 2015 Het Tropenmuseum Junior (TMU) maakte een kinder- Robodock, Amsterdam tentoonstelling over Brazilië, waarin ‘Nix is wat het lijkt NATIONAAL Robonights: From Dusk till Dawn en Mix is wat het is’. Het thema is de cultuur van mixen € 45.000 - € 541.550 en transformeren, combineren en improviseren en er wordt INSTITUUT juni 2012 aandacht besteed aan het verleden dat Nederland en Brazilië Tijdens dit festival kwamen (industriële) installatiekunst, met elkaar gemeen hebben. Hergebruik, en daarmee ook NEDERLANDS beeldhouwkunst, performance, locatietheater en muziek recycling en mixed design, is inhoudelijk uitgangspunt voor samen op het ADM-terrein in Amsterdam waarin de vormgeving. De tentoonstelling wordt ook getoond in SLAVERNIJ- toeschouwers een reis door de ziel van de onderwereld Brazilië en in Paramaribo. maakten. Robodock maakte tevens tijdens het Burning VERLEDEN Man Festival in de VS een Robodock Theme Camp met Kunstbeeld, Diemen de hoogtepunten van het Nederlandse festival. Reis- en verblijfskosten China € 0 - € 2.000 Stedelijk Museum Amsterdam, Amsterdam april 2012 NATIONAAL Reis en verblijfkosten buitenlandse pers Voor een interview met kunstenaar Ai Weiwei in China € 4.000 - € 10.400 kreeg Kunstbeeld een bijdrage in de reis- en verblijfskosten. KERAMIEK- december 2012 Het Stedelijk Museum Amsterdam en EYE haalden ter MUSEUM gelegenheid van twee belangrijke openingen tien voor- HET aanstaande internationale journalisten naar Amsterdam. PRINCESSE- HOF

56 Stichting Scherpte Diepte, Leiden ScherpteDiepte/Depth of Field NATIONAL Intensiveringen € 44.000 - € 112.000 mei - november 2012 ARCHAEO- Depth of Field betrof de vertaling van artikelen van het Cascoland, Amsterdam voormalige Fotolexicon voor het nieuwe digitale tijdschrift LOGICAL Cascoland Rio 2012 Depth of Field. Dit digitale tijdschrift vervult een lacune ANTHRO- € 24.900 - € 24.900 in het veld door met een internationaal platform aandacht november - december 2012 te schenken aan theorie en geschiedenis van fotografie op POLOGICAL Cascoland voerde in Rio de Janiero een onderzoeksproject academisch niveau. uit dat moet leiden tot een aantal projecten in de openbare MEMORY ruimte tijdens het WK in 2014. In samenwerking met lokale Stroom Den Haag, Den Haag kunstenaars en organisaties worden een interventies in de Uitnodigen journalisten MANAGMENT publieke ruimte gerealiseerd. Dit project maakt deel uit van € 2.750 - € 2.750 het intensiveringsprogramma Central de Cultura. januari - april 2013 Stroom en het Stedelijk Museum Amsterdam nodigden een Droog Design, Amsterdam aantal buitenlandse journalisten uit om verslag te doen van NATIONAL Benches from Brazil: In praise of diversity verschillende events met performancekunst. € 15.000 - € 30.000 CENTRE FOR september - oktober 2012 Van Abbemuseum, Eindhoven De Braziliaanse curator Adélia Borges realiseerde een ten- Lissitzky - Kabakov: utopie en werkelijkheid CONTEMPO- toonstelling in Amsterdam met Nederlands en Braziliaans € 85.000 - € 690.000 design. Randactiviteiten zoals een symposium gaven een december 2012 - april 2013 RARY ARTS impuls aan de verbinding van Nederlandse en Braziliaanse Ilja en Emilia Kabakov maakten een tentoonstelling met MOSKOU professionals. werk van El Lissitzky en zichzelf. De presentatie belichtte het maatschappelijk engagement van deze kunstenaars Food Film Festival, Amsterdam en zette aan tot nadenken over functies die kunstenaars Into the Green deel II worden toebedacht: als nar die ons een spiegel voorhoudt HET € 7.772 - € 78.789 bijvoorbeeld, of als ziener die een nieuwe wereld toont. oktober 2012 NATIONALE Een groep Nederlandse fooddesigners bezocht verschil- ZAM Africa Magazine, Amsterdam lende plaatsen in Brazilië om de kennismaking tijdens een Reis- en verblijfskosten journalisten ZAM PARK eerder project in Nederland te verdiepen en het netwerk uit € 1.159 - € 10.014 te breiden. De relatie tussen gastronomie, design en duur- ZAM Africa Magazine kreeg een bijdrage in de reis- en DE HOGE zaamheid stond centraal, met zowel aandacht voor traditie verblijfskosten van journalisten die verslag deden van inter- als innovatie. nationale culturele evenementen buiten het bekende circuit, VELUWE in Adis Abeba/Ouagadougou, Dakar en Johannesburg. Het Centraal Bureau, Amsterdam A temporary open school at the core of Rio de Janeiro € 24.299 - € 51.897 NATURALIS oktober 2012 In het Centro Carioca de Design in Rio de Janeiro werd een Escola Aberta georganiseerd voor professionals NATUUR- en studenten op het gebied van (grafisch) design. Het pro- gramma moet leiden tot wederzijdse inspiratie en duurzame MUSEUM uitwisseling tussen Nederlandse en Braziliaanse design- BRABANT professionals. Imagine IC, Amsterdam Nationale en en internationale uitwisseling € 23.250 - € 25.250 ALEXANDRA maart - december 2012 Imagine IC zette met Kosmopolis (Rotterdam) en Museu NAVRATIL da Maré (Rio de Janeiro) een uitwisseling op om hun kennis te vermeerderen en hun netwerken uit te breiden. Alle drie instellingen leggen zich toe op het verzamelen en ontsluiten NEDERLANDS van eigentijds erfgoed dat zich in het dagelijkse grootstede- lijke leven manifesteert. FOTO- Sintonison SL (Rojo Nova), Barcelona MUSEUM Koen Delaere, Rosa Menkman ea (Rojo Nova 2012) € 18.710 - € 374.500 april - mei 2012 Kunstenaars uit Nederland namen deel aan de vijfde editie NEDERLANDS van Rojo Nova, het internationaal mediafestival dat in São Paulo, Rio de Janeiro, Bela Horizonte en Barcelona INSTITUUT plaatsvond. Aan hun deelname werd bijgedragen binnen het Central de Cultura-programma dat de culturele uit- VOOR wisseling tussen Nederland en Brazilië wilde intensiveren.

BEELD EN Stichting de Oude Kerk, Amsterdam Full Brazilian and Other Rituals, Flam 2012, Verbo GELUID € 5.000 - € 35.000 In de Amsterdamse Museumnacht gaven Braziliaanse en Nederlandse kunstenaars performances op het thema NEDERLANDS spiritualiteit en religie. Dit eenmalige evenement werd gerelateerd aan twee performancefestivals in Amsterdam INSTITUUT en São Paulo, om verder te kunnen werken met de opgedane ervaring. De bijdrage aan dit project werd verleend binnen VOOR het Central de Cultura-programma. 57 Teto Projects, Amsterdam Anarcademia MEDIAKUNST Arts Collaboratory € 19.060 - € 38.010 november - december 2012 Anarcademia ging over vernieuwende uitwisseling tussen Nederland Braziliaanse en Nederlandse kunstenaars binnen de muren NEDERLANDS van het Amsterdamse W139. Het betrof hoofdzakelijk OPENLUCHT- Fotodok, Utrecht nieuwe en jonge makers die ook na afloop van het project Attitudes and Approaches in Documentary, Lens-based kunnen bijdragen aan meer duurzame verbindingen tussen MUSEUM practices beide landen. € 20.000 - € 55.520 januari 2013 - april 2014 Fotodok organiseerde samen met de Colombiaanse Arts NEMO Collaboratory-partner Casa Tres Patios een open forum, een uitwisseling en presentaties. Kunstenaars en fotografen reflecteerden over de grenzen tussen artistieke- en docu- mentaire fotografie in internaionale context. Onze bijdrage NEST betrof de deelname van Jaap Scheeren en Anna Dasovic uit Nederland, en van Daniel Santiago Salguero en Maria Isabel Rueda uit Colombia.

NGN Hotel Mariakapel, Hoorn Elopement PRODUKTIES € 19.650 - € 32.750 oktober - december 2012 Elopement is een samenwerkingproject met Arts Collabora- MARNIX tory-partner Lugar a Dudas uit Colombia. Vier kunstenaars en twee curatoren nemen deel: vanuit Nederland Bas DE NIJS Hendrikx, Maze de Boer en Wouter Sibum, vanuit Colombia Angelica Castro, Adrian Gaitán en Sebastian Ramírez.

ICU art projects, Rotterdam ASTRID Pavillon Urbain Bonanjo € 10.000 - € 25.010 NOBEL april 2012 - maart 2013 Dit onderzoek droeg bij aan de internationale positionering en professionalisering van Arts Collaboratory-partner Doul’Art in Kameroen. Het werd ontwikkeld in workshops, ARNO demonstraties en interventies met architecten, beeldend kunstenaars, ontwerpers en lokale ondernemers en in- NOLLEN woners. PUB zou deel uitmaken van SUD Salon Urbain de Doula 2013, georganiseerd door Doul’Art.

SASKIA Impakt, Utrecht Ya-Fei Perspectives NOOR € 10.840 - € 33.250 oktober 2012 VAN IMHOFF Impakt nodigt voor het Impakt festival twee Arts Collaboratory-partners uit: Town House Gallery uit Egypte en Ruangrupa uit Indonesië.

RUCHAMA Kunstvlaai, Amsterdam Kunstvlaai 2012 - Festival of Independents NOORDA € 26.450 - € 301.034 november - december 2012 De kunstvlaai nodigde een aantal internationale deelnemers NOORD- uit om de uitwisseling met Nederlandse initiatieven te stimuleren. Vijf deelnemers maakten deel uit van het Arts BRABANTS Collaboratory-netwerk: Taleb Cherche Midi uit Marokko, First Floor Gallery uit Zimbabwe, Mas Arte Mas Accion MUSEUM uit Colombia, CEIA uit Brazilië en Britto Arts Trust uit Bangladesh. Daarnaast nemen ook JAAGA uit India, 98Weeks uit Libanon, The Book Society uit Zuid-Korea, Green Papaya uit de Filippijnen, AIT uit Japan en Arrow PETRA Factory uit China deel. NOORDKAMP Benin

Musée de l’Art de la Vie Active, Cotonou NORTHERN MAVA € 2.845 - € 118.605 VISIONS januari - maart 2013 INDEPEN- Hermann Pitz werd uitgenodigd door Arts Collaboratory- partner MAVA, een internationaal residencyprogramma in DENT FILM Cotonou in Benin. AND VIDEO ASSOCIATION 58 Brazilië KATJA Nigeria CEIA Centro de Experimentacao e informacao de Arte, African Artists Foundation, Lagos Santo Antonio, Belo Horizonte NOVITSKOVA FOTObook (Teun van der Heijden, Hans Wilschut Permeabilities and Juul Hondius) € 24.000 € 11.910 - € 19.850 april 2012 - maart 2013 MARK april - mei 2013 Arts Collaboratory-partner CEIA nodigde Femmy Otten, LagosPhoto is het jaarlijkse fotografiefestival in Lagos. Harald Schole, Maarten Sleeuwits en Xue Mu uit voor NOZEMAN Arts Collaboratory-partner African Artists Foundation Permeabilities, een internationaal project over onderlinge ontving een bijdrage voor een uitwisseling met Nederlandse doordringbaarheid van en integratie tussen verschillende fotografiespecialisten en uitgevers over bookdesign en artistieke praktijken. Het project wilde ruimte bieden aan e-publishing van fotografieboeken. Deelnemers waren experiment en uitwisseling, en bestond uit workshops, NP3 Teun van der Heijden, Hans Wilschut en Juul Hondius. tentoonstellingen, debatten, een residency en een publicatie. African Artists Foundation, Lagos Lagos Photo 2012 Festival Colombia REBECCA € 15.180 - € 183.382 oktober - november 2012 Fundacion Mas Arte Mas Accion, Sta Barbara, Bogota NUNES African Artists Foundation, Arts Collaboratory-partner Max Bruinsma: Space to reflect uit Nigera, nodigde kunstenaars Chantal Heijnen, Kadir € 4.990 - € 6.490 van Lohuizen, Andrea Stultiens, Vivian Sassen, Judith september - oktober 2012 Quax en Hans Wilschut uit voor Lagos Photo Festival. Mas Arte Mas Accion nodigde Max Bruinsma van CARDOZO designblad Items uit zich een mening te vormen over het SAKOUN programma van Mas Arte Mas en het artist-in-residence- Uganda platform waar hij verbleef: Chocó Base, ontworpen door Joep van Lieshout. Mas Arte Mas Accion neemt deel aan 32 East, Kansanga, kampala het Arts Collaboratory-netwerk. NOOR David Bade (Caribbean and the Netherlands) and 32 East, Uganda NUYTEN € 4.620 - € 6.420 Congo september 2013 Met dit project werd een internationale uitwisseling Picha ASBL, Lumbumbashi gerealiseerd tussen de Arts Collaboratory-partner 32 East, Picha Rencontres Lumbumbashi Biennale 2013 CHRISTIAN Ugandan Arts Trust en de Nederlandse kunstenaar € 8.010 - € 219.292 David Bade. maart - oktober 2013 NYAMPETA Arts Collaboratory-partner Picha nodigde Lard Buurman and Andrea Stultiens uit voor de Lumbumbashi Biennale Zimbabwe 2013. Met dit initiatief bood de organisatie ruimte voor experiment en uitwisseling. NYLISTAS- First Floor Gallery Harare, Harare AFNID / Koert van Beukel (Toy Memories) € 3.354 - € 6.000 Egypte THE LIVING november - december 2012 Arts collaboratory-partner First Floor Gallery uit Zimbabwe Artellewa Art Space, Ard el Lewa, Giza ART nodigde Koert van Beukel uit voor de tentoonstelling Toy Mo Reda (I am the Other) Memories. € 874 - € 12.545 MUSEUM september - december 2012 Artellewa Art Space, Arts Collaboratory-partner uit Egypte, nodigde Mo Reda uit voor het project I am the Other. O.K. LAB

Kameroen

Les Palettes du Kamer, Yaoundé HESTER Ingrid Jeijna (Ravy Festival 2012) OERLEMANS € 4.823 - € 40.491 april 2012 Ingrid Jeijna trad op als discussieleider in een vierdaagse workshop tijdens de derde editie van Ravy. Dit festival voor OFFPRINT installatie-, video- en performancekunst wil de uitwisseling tussen kunstenaars uit Kameroen en daarbuiten stimuleren. PARIS Het werd georganiseerd door Les Palettes du Kamer, een Kameroens kunstenaarsinitatief dat deelneemt aan het Arts Collaboratory-netwerk. AHMET OGÜT

ANNA OKRASKO

WENDELIEN VAN OLDENBORGH 59 M - Museum Leuven, Leuven Presentaties JACCO Saskia Olde Wolbers € 2.460 - € 23.160 in het buitenland OLIVIER februari - mei 2013 M-Museum Leuven organiseerde een solotentoonstelling met Saskia Olde Wolbers, die voor het laatst in 2004 in Argentinië ERIK België exposeerde. Zowel nieuw werk, dat voor Maureen Paley Londen en Wiener Secession werd gerealiseerd, als Centro Cultural de la Memoria Haroldo Conti, OLOFSEN oudere installaties (Pareidolia Autmaton, Trailer, Deadline) Buenos Aires werden getoond. Sebastian Diaz Morales (MIRRORS. The rocky Road to Wonderland) M - Museum Leuven, Leuven € 2.575 - € 21.825 JONAS Yael Davids juni - augustus 2012 € 1.500 - € 22.539 Sebastian Diaz Morales nam deel aan de groepstentoon- OLSSON september 2012 - januari 2013 stelling in het Centro Cultural de la Memoria Haroldo Yael Davids kreeg een tentoonstelling in M-Museum. Conti, een herinneringcentrum in het voormalige Dit Leuvense Museum is de opvolger van het Vander concentratiekamp van de Marine in Buenos Aires. Kelen-Mertens Museum, met een collectie oude en Het centrum richt zich op de promotie en de verdediging PAULINE hedendaagse kunst en een grote prenten- en tekeningen- van de mensrechten en heeft Haroldo Conti als boegbeeld collectie. Het museum won in 2011 de Vlaamse museum- gekozen. OLTHETEN en publieksprijs.

Fundación Proa, Buenos Aires Motive Gallery Belgium, Brussel Marlene Dumas, Michel Huisman (Aire de Lyon) EVA OLTHOF Martine Stig € 12.500 - € 61.745 € 2.873 - € 13.425 maart - juni 2012 november 2012 - januari 2013 Marlene Dumas en Michel Huisman waren met werk Motive Gallery vestigde zich in 2012 in Brussel, mede om vertegenwoordigd in Air de Lyon. Deze compacte versie SERGE haar internationaal bereik te vergroten. De galerie verte- van de Biënnale de Lyon 2011, samengesteld door Victoria genwoordigt belangrijke kunstenaars en presenteert zich Noorthoorn, was te zien bij Fundación Proa, een particulier ONNEN op de beste internatinale kunstbeurzen. Een bijdrage werd intiatief dat zich sinds zijn oprichting in 1996 heeft ontwik- verstrekt voor een solopresentatie van Martine Stig, haar keld tot een belangrijk hedendaags kunstcentrum. eerste tentoonstelling in België.

ONTERFD Stichting Manifesta 9 Limburg, Genk Australië Rossella Biscotti, Irma Boom en anderen (Manifesta 9) GOED € 25.000 - € 3.840.000 Contemporary Art Services Tasmania (CAST), Hobart juni - september 2012 FLorian Cramer, Josephine Bosma, Rosa Menkman, Uit Nederland werden diverse kunstenaars geselecteerd Constant Dullaart (NAF: TMFC) voor Manifesta 9: The Deep of the Modern. Deze Europese € 10.000 - € 33.420 MARC biënnale van hedendaagse kunst is een Nederlands initiatief mei - juni 2013 OOSTING en de enige nomadische biënnale ter wereld. Iedere editie CAST presenteerde in de randprogrammering van vindt elders in Europese plaats, ditmaal in de voormalige ISEA2013 het samenwerkingsproject Networked Art Forms mijn in Waterschei, Genk. and Tactical Magick Faerie Circuits NAF: TMFC in Miss Despoina’s Critical Engineering Lab, een kunstenaars- OPEN SPACE, STUK Kunstencentrum VZW, Leuven initiatief van Nancy Mauro-Flude. Jeanne van Heeswijk OPEN € 3.000 - € 118.798 februari 2012 België SYSTEMS Jeanne van Heeswijk nam deel aan de 2012 editie van Artefact, een kunst- en mediafestival dat in 2012 tien jaar Extra City Center for Contemporary Art, Antwerpen bestond en waarvoor STUK in Leuven verantwoordelijk Cross-Examinations #2: How much Fascism? is. Thema was The Social Contract, met hedendaagse visies € 3.880 - € 21.780 RONALD op sociale contracten en democratie. Het festival heeft een oktober - november 2012 eigen website, duurt 10 dagen en wordt bezocht door Remco van Bladel, Gert Jan Kocken en Vincent W.J. van OPHUIS ongeveer 10.000 mensen. Gerven Oei werkten mee aan deze internationale groeps- tentoonstelling over het spanningsveld tussen democratie TRACK, Gent en fascisme. Deze tentoonstelling werd samengesteld door OPTREK TRACK curatorencollectief WHW uit Zagreb binnen het lang- € 15.000 - € 3.493.000 lopend Former West-project van BAK, basis voor actuele mei - september 2012 kunst in Utrecht. Eenenveertig kunstenaars, onder wie Erik van Lieshout, FAHRETTIN Mark Manders en anderen uit Nederland, namen deel aan M - Museum Leuven, Leuven deze tentoonstelling en maakten werk op locatie in Gent. Playground ÖRENLI TRACK plaatste zich in de traditie van Chambres d’Amis € 1.825 - € 20.000 (Gent, 1986) en Over the Edges (Gent, 2000): tentoon- november 2012 stellingen buiten de muren van het museum. M-Museum en STUK zijn verantwoordelijk voor het Playground festival, dat zich richt op ontmoetingen tussen NATALIA beeldende kunst en de podiumkunsten. In 2012 ging Brazilië Playground zijn 6de editie in, waarin werd samengewerkt OSSEF met 0090, een kunstenfestival die zich direct en indirect Fundação Bienal de São Paulo, São Paulo op Turkije richt. Uit Nederland namen Yael Davids (hier 30th Bienal de São Paulo tevens in een curatorsrol), André van Bergen en Wendelien FEMMY € 40.000 - € 8.700.000 van Oldenborgh deel. september - december 2012 OTTEN Hans Eijkelboom, Hreinn Fridfinnsson en Pablo Pijnappel namen deel aan de 30ste biennale de São Paulo met als thema The Imminence of Poetics. 100 kunstenaars toonden CHARLES VAN werk dat veelal specifiek voor de biënnale werd gemaakt. 60 Na afloop werden delen van de biënnale in andere delen van Chili Brazilië getoond, waardoor meer dan een miljoen mensen OTTERDIJK met de biënnale kennis konden maken. Museo Nacional de Bellas Artes, Santiago Kadir van Lohuizen (Via PanAm) Mendes Wood, São Paulo € 30.000 - € 87.417 Maaike Schoorel (0.23s) OUD januari - maart 2013 € 3.940 - € 41.420 HARLINGEN Het project Via PanAm van Kadir van Lohuizen werd september - oktober 2012 gerealiseerd tijdens een tocht van het uiterste Zuiden van Gelijktijdig met de 30ste Biënnale van São Paulo orga- Zuid Amerika naar het noordelijkste puntje van Alaska. niseerde Mendes Wood, één van de meest prominente Er werd bijgedragen aan het ‘reis-fähig’ maken van het hedendaagse kunstgaleries in São Paulo, de internationale DE OUDE project, opdat het gemakkelijk en goedkoop getoond kon groepstentoonstelling 0.23s. Het kost het menselijk oog 0.23 worden. De toer begon in het Museo Nacional de Bellas seconden om zich weer scherp te stellen. Kunstenaars wer- KERK Artes in Santiago. den uitgenodigd in licht/donker tegenstellingen dit gegeven te onderzoeken. OUTPOST China Canada Beijing Today Art Museum, Beijing FACE 2 FACE Contact, Toronto € 15.000 - € 101.670 Erik Kessels (Contact 2013: Field of Vision) MARK VAN maart 2013 € 9.000 - € 40.182 FACE 2 FACE, Portraits and Interiors, Chinese-Dutch mei - juni 2013 OVEREEM exhibition was een initiatief van Cees Hendrikse Contact Photography Festival in Toronto kreeg een bijdrage in samenwerking met Sabine Wang. Uit China werden voor de presentatie van Erik Kessels met het project Photo- Chen Danqing en Mao Yan uitgenodigd, uit Nederland graphs in Abundance. De installatie was eerder in FOAM MARLEEN Jan Worst en Philip Akkerman. Het project toonde over- te zien, en in Kunsthalle Kiel. De presentatie op het festival eenkomsten en verschillen tussen beide culturen. betekent de première van dit project in Noord Amerika. ÖZGÜR Contact trekt jaarlijks 1,5 miljoen bezoekers en is daarmee Chinese European Art Centre, Xiamen één van de grootste fotofestivals ter wereld. Rolling Snowball 3 € 10.000 - € 40.305 Northern Visions Independent Film and Video DAAN PAANS november - december 2012 Association, Toronto Bij de viering van veertig jaar diplomatieke betrekkingen Maaike Gouwenberg (Images Festival) tussen de Volksrepubliek China en Nederland organi- € 2.775 - € 21.000 seerde CEAC Rolling Snowball 3. Deze tentoonstelling met april 2012 PAARD & kunstenaars uit Nederland en andere landen die in Xiamen Maaike Gouwenberg nam als curator van een nieuwe werkzaam waren vond plaats in Redtory in Guangzhou, performance van Keren Cytter deel aan het Images Festival. KAROS als een vervolg op twee drukbezochte tentoonstellingen Dit jaarlijkse evenement voor film, video en mediakunst in Shanghai en Guangzhou. is mede door de aandacht uit internationale professionele kringen een uitstekend platform voor de ontwikkeling en DIRK Migrant Workers Home, Beijing uitbreiding van netwerken en contacten van de deelnemers. Matthijs de Bruijne (The Culture and Art Festival for PAESMANS Migrant Workers) Subtle Technologies, Hamilton € 6.388 - € 37.500 Sam Nemeth, Ine Poppe (Norman White, Them F*ckin september - december 2012 Robots) Tijdens het Culture and Art Festival for Migrant Workers € 5.650 - € 6.940 PALAIS toonde Matthijs de Bruijne 1000dreams.org: Chinese maart - april 2012 arbeiders die hun dromen vertellen. De Migrant Worker De documentairefilm Those f*ckin Robots van Ine Poppe DE TOKYO Home is een culturele thuisbasis voor arbeiders van het en Sam Nemeth, over Norman White, ‘A Canadian Legend Chinese platteland en heeft als doel het promoten van of Electronic Art’, toerde door Canada. De tournee werd een arbeiderscultuur en het verkrijgen van rechten voor geregeld door Subtle Technologies. Deze organisatie is migrantenarbeiders. gespecialiseerd in mediakunst en bevordert de uitwisseling LES tussen beeldende kunst en technologie. Tsinghua University, Beijing PALETTES (3rd Art and Science International Exhibition Toronto International Film Festival, Toronto DU KAMER and Symposium) Jeroen Eisinga (Future Projections) € 6.000 - € 12.819 € 6.322 - € 115.277 november 2012 september 2012 Vanuit Nederland namen Daan Roosegaarde, Karen Lancel Springtime van Jeroen Eisinga werd gepresenteerd in Future THE & Herman Maat en Driessens & Verstappen deel. Dit Projections. In dit programmaonderdeel van het Toronto evenement dat eens in vijf jaar wordt gehouden is onderdeel International Film Festival kon het publiek kennismaken PANCAKE van de officiële Chinese ontwikkelingsstrategie met als doel met beeldende kunst. Het TIFF vertoont jaarlijks meer dan de opbouw van een ecologische beschaving. Er werden 200 driehonderd films uit meer dan zestig landen en behoort GALLERY installaties getoond, afkomstig van 60 universiteiten en met Cannes tot de belangrijkste filmfestivals. FOUNDATION technologische centra uit 21 landen. Zoom Photo Festival Saguenay Est, Ville Saguenay, Québec Cuba Dirk-Jan Visser (Zoom Photo Festival 2012) € 5.272 - € 30.536 MARCO Wifredo Lam Contemporary Art Center, Biennal november 2012 de Havana, Havana Dirk-Jan Visser presenteerde zijn project Offside: Football PANDO David Maroto, Inti Hernandez (Havana Biennale 2012) in Exile op het Zoom Photo Festival Saguenay. Deze inter- PARADOX € 3.650 - € 6.735 nationale manifestatie voor fotojournalistiek vindt sinds mei - juni 2012 2010 jaarlijks plaats en trekt honderdduizend bezoekers. Vanuit Nederland namen David Maroto en Inti Hernandez In 2012 was het thema The Man and the Environment: deel aan de 11de Havana Biennale. Voor beide kunstenaars hoe wordt de mens beïnvloed door zijn natuurlijke en PARASOL was de deelname waardevol: Maroto werkte voor het eerst culturele omgeving. met publieksparticipatie en ontving vervolguitnodigingen UNIT, van Cobra Museum, EFA NY en W139. Hernandez’ werk 61 werd gerecenseerd in o.a. BBC News - Latin America and congres vond in Berlijn plaats in Haus der Kulturen der the Caribbean en Art Experience NYC. Utopiart 27 FOUNDATION Welt. Onderdeel van de presentatie was een performance (België), Art Museum Miami en stadsdeel Amsterdam van Aernout Mik, die ongeveer 150 willekeurige mensen Zuid/WTC toonden interesse in zijn werk. FOR CON- uitnodigde deel te nemen aan het congres.

TEMPORARY HMKV Hartware Medien Kunst Verein, Dortmund Duitsland ART Manon de Boer (Sounds like Silence) € 1.400 - € 209.634 Autocenter, Berlijn augustus 2012 - januari 2013 Koen Delaere, Bas van den Hurk, Marijn van Kreij HMKV selecteerde Manon de Boer voor de internationale € 5.500 - € 19.600 PARC groepstentoonstelling Sounds Like Silence, die plaatsvond juni 2012 bij de honderdste geboortedag van John Cage en de zestigste Koen Delaere, Bas van den Hurk en Marijn van Kreij kregen SAINT LÉGER verjaardag van de eerste uitvoering van diens compositie een tentoonstelling in Autocenter: Picasso Grid. Autocenter 4’33”. Als platform voor het produceren en presenteren van werd als kunstenaarsinitiatief in 2001 opgericht en is om VENTRE experimentele mediakunst is HMKV zowel regionaal als zijn uitstekende banden met zowel Duitse als Nederlandse internationaal actief. kunstnetwerken een prima Berlijns platform voor kunste- D’ART CON- naars die zich internationaal willen oriënteren. Kulturprojekte Berlin GmbH/Transmediale, Berlijn TEMPORAIN Transmediale 2013 (BWPWAP- Back When Pluto C/O Berlin. The Cultural Forum for Photography, Berlin Was a Planet) Willem Popelier, Florian van Roekel (Talents) € 5.406 - € 23.656 € 4.000 - € 30.000 januari - februari 2013 mei - november 2012 PAROCHIE Transmediale in Berlijn is het grootste nieuwe media plat- Florian van Roekel en Willem Popelier werden geselecteerd H. BARTHO- form in Duitsland dat 20.000 bezoekers trekt. Thema van voor C/O Talents. In dit programma krijgen vier aan- de 2013 editie was Back when Pluto was a Planet. Uit Neder- komende fotografen ieder een eigen reizende tentoonstelling LOMEUS land waren Marleen Stikker en Geert Lovink uitgenodigd aangeboden, in combinatie met een publicatie met teksten als sprekers bij de conferentie, Babak Afrassiabi voor de van beroemde fotografiedeskundigen. MEERSSEN film en video programmering en Karl Anton Klomp, Tom Verbruggen, Peter Edwards & Gijs Gieskes en Rui Guerra Documenta und Museum Fridericianum, Kassel (INTK) voor de tentoonstelling. DOCUMENTA 13 € 45.000 - € 450.405 PAROCHIE Kunsthalle Düsseldorf, Düsseldorf juni - september 2012 Marijke van Warmerdam Curator Carolyn Christov-Bakargiev van dOCUMENTA13 HH. TWAALF € 15.000 - € 136.900 in Kassel selecteerde uit Nederland Rosella Biscotti, Manon maart - mei 2013 de Boer, Mariana Castillo Deball en Gabriel Lester voor APOSTELEN Kunsthalle Düsseldorf wordt gezien als één van de leidende deelname. Duitse instellingen op het gebied van hedendaagse en experimentele kunst. Begin 2013 toonde de Kunsthalle European Media Art Festival, Osnabrück de door Museum Boijmans Van Beuningen ontwikkelde EMAF 2012 ROMA PAS overzichtstentoonstelling van Marijke van Warmerdam. € 7.170 - € 424.000 De tentoonstelling was daarvoor in Museu Serralves in april - mei 2012 Portugal te zien. Ivan Henriques, Paul Klotz, Matteo Marangoni, Marnix MARIA PASK de Nijs, Joris Strijbos en Julia Willems namen deel aan de Künstlerhaus Bremen, Bremen vijfentwintigste editie van het European Media Art Festival, Pilvi Takala een van de grootste Europese mediakunstpodia waar kunst, € 1.965 - € 9.865 wetenschap en industrie elkaar ontmoeten. Het festival MICHA juni - augustus 2012 werkt samen met instellingen als Impakt, NIMk en V2_. Pilvi Takala kreeg een tentoonstelling binnen het jubileum- PATINIOTT programma van het twintigjarig bestaan van Künstlerhaus Galerie für Zeitgenössische Kunst Leipzig, Leipzig Bremen. Het Künstlerhaus beheert expositieruimtes en Yolande Harris (Opening Spaces for Action) studio’s, waaronder een gaststudio voor uitwisselings- € 2.645 - € 12.320 programma’s, en maakt jaarlijks drie tot vijf internationale juli - september 2012 GALERIE tentoonstellingen, gecombineerd met nevenprogramma’s, In deze groepstentoonstelling toonde Yolande Harris vaak in samenwerking met de Hochschule für Künste haar project Sun Run Sun, dat zij met het Nederlands PAUL Bremen. Instituut voor Mediakunst NIMk en de studio voor elektro- ANDRIESSE instrumentale muziek STEIM heeft ontwikkeld. De tentoon- KW Institute for Contemporary Art, Berlijn stelling vond plaats tijdens het muziekprogramma Yael Bartana, Renzo Martens en Jonas Staal (7th Berlin CAGE100 van Forum of Contemporary Music Leipzig. Biennale for Contemporary Art) SANNE € 15.000 Glasmoog, Keulen april - juli 2012 Melvin Moti PEPER Voor de 7de editie van de Berlin Biennale was Artur € 3.230 - € 22.704 Zmijewski curator, bijgestaan door de Voina Group september - oktober 2012 (Rusland) en Joanna Warsza (Warschau) als co-curatoren. Glasmoog werd in 2009 opgericht als expositieruimte Deze editie had een sterk politiek-maatschappelijke focus. van de Kunsthochschule für Medien KHM in Keulen. PERFORMA 9 De Berlin Biennale trekt doorgaans 100.000 bezoekers en In samenwerking met de European Kunsthalle toonde wordt wereldwijd gerecenseerd. KHM de films Eigengrau (2011) en Eigenlicht (2012) van Melvin Moti. Voor het eerst werden de films, die als MMK Museum für Moderne Kunst, Frankfurt diptiek zijn geconcipieerd, samen getoond. PERFOR- Rineke Dijkstra € 20.000 - € 382.000 Haus der Kulturen der Welt, Berlijn MANCE februari - mei 2013 4th Former West Research Congress PROJECT, Het Museum für Moderne Kunst Frankfurt organiseerde € 25.000 - € 875.000 een overzichtstentoonstelling met Rineke Dijkstra, waarbij maart 2013 LISTE 17 THE haar werk in relatie werd gebracht met belangrijke ontwik- Former West is een grootschalig internationaal kunstpro- kelingen in de moderne en hedendaagse kunst aan de hand ject geïnitieerd door BAK, Utrecht. Het duidt de verande- YOUNG ART van voorbeelden uit de collectie. De tentoonstelling in ringen die in Europa hebben plaatsgevonden vanuit een Frankfurt bood een meerwaarde door het contextualiseren artistiek en cultureel standpunt. Het 4de Former West FAIR van het werk van de kunstenaar. 62 Museum Ludwig Köln, Keulen Werkleitz Gesellschaft e.V., Halle Jo Baer: beyond abstraction MALIN .move forward festival € 20.000 - € 205.500 € 2.850 - € 190.550 mei - augustus 2013 PERSSON oktober 2012 Museum Ludwig organiseerde een overzichtstentoonstelling Werkleitz Gesellschaft, een media laboratorium, is sinds van Jo Baer. Parallel hieraan toonde het Stedelijk Museum 1996 verantwoordelijk voor het Werkleitz Festival, één van Amsterdam de nieuwste serie werken van deze kunstenaar. JOSJE de belangrijkste kunstevenementen in het voormalige Oost PR en marketing van beide projecten werden afgestemd. Duitsland. De 2012 editie van het festival toonde installaties Een samenwerkingsproject met een nationale uitstraling PETERS van recente residency-kandidaten, waaronder uit Nederland in twee landen. Martha Colburn.

Pictoplasma, Berlin Westfälischer Kunstverein, Münster Pictoplasma EVA David Jablonowski € 3.100 - € 110.000 € 8.000 - € 41.000 april 2012 PFANNES september - november 2012 Femke Hiemstra, Florentijn Hofman, Raymond Lemstra en David Jablonowski maakte een site-specific werk en Sauerkids (Mark Moget, Taco Sipma) werden uitgenodigd een tentoonstelling voor de Westfälischer Kunstverein. voor het Pictoplasma Conference and Animation Festival. De vereniging is al enige tijd dakloos door een ingrijpende Pictoplasma is een internationaal netwerk voor het ontwerp PHILADELPHIA renovatie van de oorspronkelijke behuizing. Projecten en gebruik van tekens. In een jaarlijks terugkerend festival worden op locatie en in samenwerking met andere instellin- besteedt het aandacht aan de nieuwste trends in grafisch MUSEUM gen gerealiseerd. Bij het project werd een digitale catalogus ontwerp, illustratie, animatie. OF ART voor de iPad ontwikkeld. Savvy Contemporary, Berlijn Jacques van Poppel, Ieke Trinks (CO-LAB editions 10) Egypte € 1.690 - € 4.025 PHILIPSBURG augustus 2012 Alexandria Contemporary Arts Forum ACAF, Ieke Trinks en Jacques van Poppel werden uitgenodigd JUBILEE Alexandria voor Co-Lab Editions, een serie van uitwisselingen tussen Gabriel Lester (I am not a Studio Artist) performancekunstenaars. Om de dialoog tussen westerse LIBRARY € 3.300 - € 4.500 en niet-westerse kunst te bevorderen maakt Savvy oktober 2012 Contemporary tentoonstellingen en publicaties met telkens Gabriel Lester hield lezingen, workshops en filmvertoningen een kunstenaar uit Europa of Noord-Afrika en een kunste- in Alexandria Contemporary Arts Forum. Dit kunstenaars- naar uit Afrika, Zuid-Amerika, Azië of Australië. MUSEUM initiatief besteedt sinds 2005 aandacht aan hedendaagse kunst, nieuwe media en discursieve praktijken in een brede Temporary Gallery, Keulen OF PHOTO- sociale context en legt het accent op een vrije circulatie van Roll over. Reflections on Documentary, after Richard informatie en ervaring. Leacock GRAPHIC € 5.000 - € 34.000 Finland februari - april 2013 ARTS Temporary Gallery in Keulen toonde een project van Bianca KIASMA, Helsinki Visser over documentaire filmmaker Richard Leacock Silvia B., Idiots (Camouflage) (1921-2011), dat met een onderzoeksbijdrage van Fonds PICHA ASBL € 9.200 - € 85.000 BKVB tot stand was gekomen. juni - oktober 2012 Silvia B. en Idiots (Floris Bakker, Afke Golsteijn) werkten Temporary Gallery, Keulen mee aan het interdisciplinaire groepsproject Camouflage, Gwenneth Boelens, Piet Dieleman ea (Autumn of PICTO- dat traditionele definities van beeldende kunst en vorm- Modernism II) geving ter discussie stelde. De tentoonstelling stond op het € 10.500 - € 42.000 PLASMA programma van World Design Capital Helsinki 2012 en zou september - oktober 2012 naar verwachting zestigduizend bezoekers trekken. Temporary Gallery presenteerde een variant op de tentoon- stelling Herfsttij van het modernisme uit de Middelburgse De Vleeshal, waarin kunstenaars en een uitgever reageerden PABLO Frankrijk op sociale veranderingen door terug te grijpen op het ver- leden. Temporary werd in 2008 opgericht om hedendaagse PIJNAPPEL Art Cade, Marseille kunst te bevorderen in (inter)nationale samenwerking. Andrea Stultiens (Shuffling Cards) € 2.360 - € 13.600 Vitra Design Stiftung gGmbH, Weil am Rhein ELSPETH november 2012 - januari 2013 2012 Architecten, Catalogtree ea (Confrontations. Andrea Stultiens werkte mee aan de groepstentoonstelling Contemporary Dutch Design) PIKAAR Shuffling Cards, over het gebrek aan archieven en het verlies € 40.200 - € 778.000 van geheugen in vele Afrikaanse landen. Art Cade biedt juni - september 2012 kunstenaars, ontwerpers en stedenbouwers ruimte om Vijf ontwerpers(collectieven) werkten samen met partners tussen het voltooien van de opleiding en het betreden van ter plaatse (pottenbakkerij, timmerwerkplaats, wetenschap- RORY de professionele wereld te experimenteren met verschil- pelijk laboratorium) aan ontwerpen voor Confrontations. lende publieksgroepen. Contemporary Dutch Design. Deze tentoonstelling in de PILGRIM galerie van het Vitra Design Museum werd ingericht door Centre d ‘art contemporain d’ Ivry - le Crédac, Catalogtree en sloot aan bij het grote Gerrit Rietveld- Ivry-sur-Seine retrospectief dat in het museum te zien was. Lara Almarcegui PING PONG € 7.500 - € 38.695 april - juni 2013 ART SPACE Le Crédac, een hedendaags kunstcentrum is onlangs heropend op de bovenste, volledig glazen ommuurde verdieping van een oud fabriekscomplex. Relevante interna- FALKE tionale kunstenaars werden uitgenodigd te reageren op deze ruimte. Een bijdrage werd verstrekt voor een project met PISANO Lara Almarcegui.

63 Centre national des arts plastiques, Parijs aandacht voor het Nederlandse kunstboek. De beurs is La Triennale 2012 (Intense Proximity) ANTONIS een initiatief van Offprint Projects, die een internatinaal € 20.000 - € 3.320.000 platform biedt voor vooruitstrevende kunstpraktijken die april - augustus 2012 PITTAS zich in publicaties of online manifesteren. La Triennale werd in 2012 voor de derde keer gehouden en vormde het heropenings-evenement van het gerenoveerde Palais de Tokyo, Parijs en uitgebreide Palais de Tokyo in Parijs. Curator was Okwui THE PITTS- Anne de Vries (The Dark Cube) Enwezor en het thema Intense Proximity, een onderzoek € 2.300 - € 4.615 naar plekken waarin kunst en etnografie samenkomen. BURGH oktober 2012 116 internationale kunstenaars werden uitgenodigd, In de onderaardse ruimtes van het pas gerenoveerde Palais waaronder Joost Conijn, Meschac Gaba, Bojan Fajfric CULTURAL de Tokyo in Parijs werd de groepstentoonstelling The Dark en Ellen Gallagher uit Nederland. Cube gehouden met kunstwerken die uitsluitend met ‘dark TRUST light’ bekeken konden worden. Uit Nederland deed Anne Centre Pompidou, Parijs de Vries mee. Pieke Bergman, LUSTlab (Multiversités créatives) € 2.914 - € 50.000 Parc Saint Léger - Ventre D’Art Contemporain, mei - augustus 2012 GALERIA Pougues-les-Eaux LUSTlab (Jeroen Barendse, Thomas Castro, Dimitri Irene Kopelman (Les Amas d’Hercule) Nieuwenhuizen) en Pieke Bergmans namen deel aan de PLAN B € 4.700 - € 20.000 groepstentoonstelling over geavanceerde toepassingen van november 2012 - februari 2013 onderzoeksresultaten uit architectuur, vormgeving, nieuwe Parc St. Léger - Centre d’Art Contemporain werd in 1998 technologie en sociale innovatie. Zij presenteerden interac- opgericht in een oude mineraalwaterfabriek. Irene tieve bureaulampen die zowel op elkaar als op het publiek FUNDASHON Kopelman nam deel aan de groepstentoonstelling Les Amas reageerden op basis van digitale internetinformatie. PLATAFORMA d’Hercule, die een repertoire bood van natuurlijke fenome- nen. Kopelman toonde Levy’s Flight en Puzzle Piece, werk Institut Néerlandais, Parijs KULTURAL dat geïnspireerd is op de vulkaangebieden op Hawaii. Charlotte Dumas (Anima) € 15.000 - € 58.000 roARaTorio, Parijs november 2012 - januari 2013 Rencontres Internationales 2012 Het Institut Néerlandais in Parijs is vaste partner van PLATFORM € 6.000 - € 368.000 het door het Maison Européenne de la Photographie december 2012 georganiseerde fotofestival en van de VIP programmering BEELDENDE Roaratorio nodigde kunstenaars en kunstprofessionals uit van Paris Photo. In dit kader werd een solotentoonstelling Nederland uit voor het Europees transdisciplinair platform georganiseerd met Charlotte Dumas, waarbij de series KUNST voor film, video, beeldende kunsten en multimedia. Retrieved en Anima werden getoond. Met o.a. Barbara Visser, Jan de Bruin, Marcel Wesdorp, Su Tomesen, JODI, Circus Family, Alex Adriaansens (V2_), Le Cartel de la Friche, Marseille Theus Zwakhals (NIMk), Ann Demeester (De Appel) en Atelier van Lieshout PLEIN AIR Erwin van ’t Hart (Shortfilm, Filmfestival Rotterdam). € 35.000 - € 142.575 juli - september 2012 CURAÇAO Ville de Marseille, Marseille Atelier van Lieshout stond centraal in het gebouwencomplex Le Pont La Friche La Belle de Mai, dat was gerestaureerd met het € 25.000 - € 1.620.000 oog op Marseille als culturele hoofdstad van Europa in JAN VAN mei - oktober 2013 2013. Een samenwerkingsverband van zes kunstorganisaties In het kader van Marseille Europees Culturele Hoofdstad in het complex besloot tot een solotentoonstelling van AVL DER PLOEG in 2013 werd het groepsproject Le Pont georganiseerd, en twee groepstentoonstellingen in het verlengde daarvan. met een groot aantal internationale kunstenaars van beide zijden van de Middelandse Zee. Uit Nederland o.a. Ad van Musee de la Chasse et de la Nature, Parijs Denderen, Marlène Dumas, Lonnie van Brummelen & Berend Hoekstra, Hilarius Hofstede (Dormir avec les PODIUM Siebren de Haan, Meschac Gaba, Erik van Lieshout, Ancetres) Aernout Mik, Fiona Tan en Guido van der Werve. € 10.000 - € 142.000 EN KENNIS- september - december 2012 Musée de la Chasse et de la Nature presenteerde nieuw werk CENTRUM Georgië van Hilarius Hofstede en Berend Hoekstra: Dormir avec les Ancêtres. Het museum toont en verzamelt hedendaagse VOOR Center for Contemporary Art - Tbilisi, Tbilisi kunst die een relatie aangaat met zijn collectie Franse HEDEN- Tiong Ang, Annette Krauss, Henk Slager (Offside Effect) achttiende-eeuwse jachttaferelen, jachtartikelen, opgezette € 10.000 - € 203.000 dieren en stijlinterieurs. De tentoonstellingen trekken DAAGSE oktober - november 2012 gemiddeld vijfentwintigduizend bezoekers. Henk Slager was als curator samen met CCA Tbilisi- KUNST directeur Wato Tsereteli verantwoordelijk voor de eerste Musée Départemental d’art contemporain de Rochechou- Triënnale: Offside Effect. Uit Nederland selecteerde hij art, Rochechouart Tiong Ang en Annette Krauss. CCA-Tbilisi bestaat sinds Lonnie van Brummelen, Siebren de Haan (Livret IV) 2010 en legt zich vooral toe op internationale uitwisseling € 3.500 - € 30.000 SASCHA en samenwerking. maart - juni 2012 Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan werkten mee POHLE aan de internationale groepstentoonstelling Livret IV in IJsland Musée Rochechouart, dat relaties tussen hedendaagse kunst en artistiek erfgoed onderzoekt. Livret IV werd samengesteld Dwarf Gallery, Reykjavik door Irmavep Club uit Parijs, als afscheidstentoonstelling JAN VAN Susanna Brenner en Felix Ritter van conservator-directeur Olivier Michelon, die directeur € 1.985 - € 6.000 werd van de Frac Midi-Pyrénées. DER POL augustus 2012 Bij het tienjarig bestaan van Dwarf Gallery toonde Susanna Offprint Paris, Parijs Brenner de video-installatie Mapping 10 Minutes, waarin Offprint Paris 2012 JOS VAN zij een relatie legt tussen het Amsterdamse Mercatorplein € 8.050 - € 60.525 en de zestiende-eeuwse Vlaamse cartograaf Gerardus november 2012 DER POL Mercator. Dwarf is een internationaal georiënteerd kunste- Nicolas Bourillaud van Les Beaux Arts de Paris was curator naarsinitiatief, opgericht door Birta Gudjonsdottir, dat zich van de derde editie van Offprint Paris, met speciale toelegt op time-related en site-specific projecten.

64 Nylistasafnid / The Living Art Museum, Reykjavik systeem te bedenken voor het structureren van kennis even The Judgment is the Mirror ESTHER noodzakelijk als wanhopig. Uit Nederland worden Rosella € 5.430 - € 37.130 Biscotti en Erik van Lieshout uitgenodigd. januari - april 2013 POLAK Henk Slager cureerde een groepstentoonstelling met Luigi Pecci Centre for Contemporary Art, Prato o.a. Tiong Ang voor The Living Art Museum in Reykjavik. Triggering Reality Het museum wordt door kunstenaars geleid. The Living AHMET € 20.000 - € 157.200 Art Museum is het belangrijkste hedendaagse kunstpodium december 2012 - februari 2013 op IJsland en onderhoudt uitstekende internationale POLAT Het Luigi Pecci Centre for Contemporary Art was het eerste netwerken. museum in Italië dat uitsluitend gericht was op grensverleg- gende ontwikkelingen in de beeldende kunst. Het museum wordt thans uitgebreid naar ontwerp van Nio Architecten Italië PALOMA Rotterdam. Uit Nederland namen Wouter Klein Velderman, Haas & Hahn, Atelier van Lieshout, Nicoline van Harskamp ar/ge kunst Galleria Museo, Bolzano POLO en Krijn de Koning deel aan de laatste tentoonstelling in het Marianne Flotron and Pilvi Takala oude gebouw. € 6.000 - € 17.864 februari - maart 2013 Ar/ge Kunst Galleria Museo in Bolzano werd in 1985 als ANAMA Japan Kunstverein opgericht, en richt zich in projecten op de culturele en linguïstische pluraliteit van de regio. Er werd PONCE Aichi Triennale Organizing Committee, Nagoya bijgedragen aan een dubbeltentoonstelling met Marianne Tomoko Mukaiyama and Aernout Mik (Aichi Triennale Flotron en Pilvi Takala, met voormalig Ar/ge directeur 2013) Luigi Fassi als curator. Een catalogus werd verzorgd in MOTI PORAT € 15.000 - € 12.065.840 samenwerking met Mousse Publishing. augustus - oktober 2013 De tweede editie van de Aichi Triënnale in Nagoya richt Castello di Rivoli, Turijn zich op hedendaagse kunst, film, theater en opera. Thema Mark Manders ESPER van de tweede editie is Awakening – Where Are We € 15.000 - € 61.865 Standing? – Earth, Memory and Resurrection, hetgeen december 2012 - februari 2013 POSTMA verwijst naar de aardbeving in 2011 die Japan teisterde. Castello di Rivoli bij Turijn is een laat 18de eeuws kasteel Zowel Aernout Mik als Tomoko Mukaiyama ontwikkelde dat in 1984 als hedendaags kunstmuseum voor het publiek nieuw werk. werd geopend, met Rudi Fuchs als eerste directeur. Een bijdrage wordt gevraagd voor een solotentoonstelling met GERARD Sfera, Kyoto Mark Manders, zijn eerste in Italië, met Marianna Vecellio Thonik als curator. PRENT € 15.714 - € 67.297 maart - april 2012 Fondazione MAXXI, Rome Sfera, een designgalerie in het historische centrum van Fiona Tan Kyoto, wijdde een tentoonstelling aan Thonik. Thonik is € 10.000 - € 130.000 GERT JAN in Japan bekend geworden met de re-styling van het Spiral maart - september 2013 PRINS Art Center in Tokyo in 2009. MAXXI in Rome organiseerde een solotentoonstelling met werk van Fiona Tan. In opdracht van het museum maakte Tan een nieuw videowerk dat werd opgenomen in het Soane Kroatië Museum in Londen, het voormalige woonhuis van de PRINTED beroemde 18e eeuwse Britse klassicist en collectioneur van BLOK - Local Base for Culture Refreshment, Zagreb oudheden Sir John Soane. MATTER Stefanos Tsivopolous (Between Worlds) € 672 - € 65.000 Fondazione Stelline, Milaan oktober 2012 Marlene Dumas Stefanos Tsivopolous deed met Lost Monument mee aan de € 9.750 - € 210.500 PRO MONU- 12de editie van het Urban Festival, een initiatief van BLOK. maart - juni 2012 Dit collectief richt zich met projecten, publicaties en onder- In het historische Palazzo delle Stelline in Milaan tegenover MENTO zoek op het snijvlak van kunst, stedelijke ontwikkeling en de Santa Maria delle Grazie met Het Laatste Avondmaal activisme en weet relevante internationale kunstenaars voor van Leonardo da Vinci en vlakbij Castello Sforzesco met zijn activiteiten te interesseren. de Rondanini Pietà van Michelangelo werd nieuw werk van FUNDACION Marlene Dumas getoond, met de christelijke devotie als What, How & for Whom/WHW, Zagreb uitgangspunt. PROA Gert Jan Kocken (Beginning as Well as We Can, how do we talk about Fascism?) Kaufmann Repetto, Milaan PAVEL € 4.500 - € 30.500 Lily van der Stokker februari - maart 2013 € 2.500 - € 20.580 PROKOPCHIK Gert Jan Kocken werd uitgenodigd voor de groeps- april - mei 2012 tentoonstelling Beginning as Well as We Can (How Do Lily van der Stokker toonde nieuw werk bij Kaufmann We Talk about Fascism?), dat later bij BAK Utrecht en Repetto. De galerie van Francesca Kaufmann vertegen- Extra City Antwerpen te zien was. Het project onderzoekt woordigt internationaal gerespecteerde kunstenaars en PUBLIC de mogelijkheden voor kritisch en collectief verzet tegen neemt deel aan vooraanstaande internationale kunstbeurzen de opkomende intolerantie door middel van artistieke en met opvallende installaties die hun weg vinden naar gere- ART SQUAD culturele productie. nommeerde instellingen. MAMA La Biennale di Venezia, Venezia Letland Rossella Biscotti and Erik van Lieshout (The Encyclopedic Palace) QUAD Latvian Centre for Contemporary Art, Riga € 40.000 - € 186.100 Ginta Tinte Vasermane (Survival Kit 4) juni - november 2013 € 1.340 - € 56.730 Massimiliano Gioni, curator van de internationale kunst- september 2012 tentoonstelling bij de 55ste Biënnale van Venetië, koos als LORENZO Ginta Tinte Vasermane nam deel aan de vierde editie van thema The Encyclopedic Palace. Met de huidige overvloed het jaarlijkse internationale festival Survival Kit: Slow aan informatie zijn pogingen om een allesomvattend QUINTANILLA Living, waarin kunstenaars, architecten en andere experts 65 overlevingsstrategieën ontwikkelden en toepasten. Zacheta National Gallery of Art, Warschau Verantwoordelijk voor de organisatie was het Latvian R.K.H. Marlene Dumas Center for Contemporary Art, dat actief relaties legt tussen € 15.000 - € 51.365 kunst en maatschappij. BONIFATIUS- oktober - november 2012 Libanon Zacheta National Gallery of Art in Warschau kan PAROCHIE beschouwd worden als het Stedelijk Museum van Polen, en 98weeks research project / space, Beiroet was verantwoordelijk voor de introductie van o.a. Louise Printroom, Pages Magazine: An independent Art Book Bourgeois, Bill Viola, Luc Tuymans, Neo Rauch Fair in Beirut R.K. en Wolfgang Tillmans in Polen. Zacheta toonde vroeg werk € 1.800 van Marlene Dumas, de eerste keer dat haar werk in Polen februari 2012 PAROCHIE H. werd getoond. 98weeks is een projectruimte in de Mar Mkhael wijk en werd in 2007 opgericht. De focus ligt op artistiek onder- LAMBERTUS zoek. De projecten kunnen vele vormen aannemen met als Nieuw Zeeland gemeenschappelijk factor dat het onderwerp om de 98 we- ken verandert. Op initiatief van 98weeks namen Printroom Artspace NZ, Newton, Auckland en Pages Magazine deel aan Why do you Publish, de eerste ILYA Vincent Riebeek (Alienate, Demonstrate, Edit) onafhankelijke kunstboekenbeurs in de regio. € 1.000 - € 11.200 RABINOVICH mei - juni 2012 Performancekunstenaar Vincent Riebeek nam deel aan de Luxemburg groepstentoonstelling in Artspace, een van de belangrijkste podia voor hedendaagse kunst in Nieuw-Zeeland. De ten- Mudam Luxembourg, Luxemburg QUIRINE toonstelling was onderdeel van het opleidingsprogramma Emily Bates RACK voor curatoren waarvoor Artspace verantwoordelijk is. € 7.885 - € 35.000 É juni - september 2012 Emily Bates maakte in opdracht van Mudam nieuw werk Noorwegen voor haar tentoonstelling The Sky is Glowing With the LIESBETH Setting Sun. Mudam trekt internationaal de aandacht met Henie Onstad Art Centre, Hovikodden Oslo mooie tentoonstellingen, die vaak met interessante samen- RAEVEN Learning for Life werkingspartners tot stand komen, en geldt als het meest € 6.000 - € 135.556 vooraanstaande platform in Luxemburg voor hedendaagse november 2012 - februari 2013 kunst. Henie Onstad Art Centre is een initiatief uit 1968 van Sonja SARA RAJAEI Henie (schaatster en actrice) en haar man Niels Onstad. Joost Conijn, Servet Kocyigit en Priscila Fernandes namen Mexico deel aan aan het project Learning for Life, onderdeel van het EU-project Europe (to the power of). Learning for Life Universidad Nacional Autonoma de Mexico, Centro RAM was een artistiek debat over school, educatie en pedagogie. Cultural Universitario, Mexico Nicoline van Harskamp (Moving Forwards, Counting Stiftelsen Nasjonalmuseet for kunst, arkitektur og design, Backwards) RAW Oslo € 6.282 - € 143.549 Tim Ayres, William Engelen (I Wish This Was a Song) februari - mei 2012 MATERIAL € 9.000 - € 217.882 Museo Universitario Arte Contemporáneo werd in 2008 september 2012 - januari 2013 opgericht ter bevordering van hedendaagse kunst in Mexico COMPANY Tim Ayres en William Engelen namen deel aan een groeps- en Latijns Amerika. Nicoline van Harskamp deed mee aan tentoonstelling met werk dat van doen heeft met muziek, het groepsproject, met als curatoren Ivana Bago en Antonia de kunstvorm die volgens de tentoonstellingsmakers Majaco. Het project trok 112.000 bezoekers en veel aandacht het meest in de hedendaagse kunst resoneert. Deze co- in de nationale pers. ADRIAAN productie met de Hamburger Kunsthalle was later ook in REES Hamburg te zien. Nederland Oostenrijk EARN (European Artistic Research Network), Utrecht Lonnie van Brummelen, Jeremiah Day ea (Doing DARAGH Forum Stadtpark Graz, Graz Research) REEVES Marjolijn Dijkman (An Exhibition on a Study on € 2.580 - € 28.900 Knowledge) september 2012 € 1.487 - € 20.966 EARN participeerde in het onderdeel Doing Research april - mei 2012 van het symposium On Artistic Research tijdens REGENTS Marjolijn Dijkman werkte mee aan de groepstentoonstel- dOCUMENTA 13. Het European Artistic Research ling in Forum Stadtpark. Deze productie- en presentatie- Network werd in 2004 opgericht door kunstenaars, OF THE instelling voor hedendaagse cultuur, van architectuur en onderzoekers, educatieve professionals en de instellingen beeldende kunst tot literatuur en theorie, is sinds 1959 waaraan ze verbonden zijn om artistiek onderzoek te UNIVERSITY actief; onder meer als grote drijfkracht achter het festival bevorderen en de resultaten ervan bekend te maken. OF Steirischer Herbst. Los Angeles Contemporary Exhibitions, Los Angeles Open Space, Open Systems, Wenen Staalplaat Soundsystem CALIFORNIA Ivar van Bekkum, Esther Polak (Mapping Mobilities) € 4.566 - € 34.986 € 2.350 - € 13.050 februari - maart 2012 juni - juli 2012 Tijdens een residency werd Staalplaat Soundsystem Esther Polak en Ivar van Bekkum werkten mee aan uitgenodigd een aantal voorstellingen, performances en REGIONAAL Mapping Mobilities, over de ontoereikendheid van traditi- workshops te verzorgen. LACE heeft een groot bereik in ARCHIEF onele cartografie in een tijd van migratie. Deze organisatie de regio, met name onder de jeugd en de digitale registraties besteedt aandacht aan hedendaagse kunstpraktijken die de van de activiteiten werden duizenden keren bezocht. LACE NIJMEGEN uitbreiding van Europa ter discussie stellen. overweegt een opdracht aan Staalplaat Soundsystem voor een installatie op de Hollywood Walf of Fame. ZEGER 66 Wiener Secession, Wenen Nederland dat in 2010 al in het Nederlands Fotomuseum Former West REIJERS te zien was, en Undercover, een overzicht van foto- € 7.000 - € 62.000 kunstenaarsboeken. april 2012 Former West is een internationaal kunstproject geïnitieerd MediaArtLab Centre for Arts & Culture, Moskou door BAK uit Utrecht. Het project werd door middel van REMBRANDT The Dutch Immersion internationale congressen gepresenteerd. Het derde congres OP REIS € 12.400 - € 301.380 werd bij Wiener Secession in Wenen gehouden met Marion juni 2012 van Osten, hoogleraar bij de Academie der Bildenden MediaArtLab was verantwoordelijk voor Media Forum Kunste, als co-curator. Samenwerking met de academie 2012 met Boris Debackere (V2_), Olof van Winden, Eric leidde tot een grote betrokkenheid in academische kringen. NICK Kluitenberg, Milos Vojtechowsky en Josephine Bosma. De live streaming video werd door 1.200 mensen gevolgd. Hiermee werd de innovatieve mediacultuur uit Nederland RENSHAW geïntroduceerd als voorloper op de viering van 400 jaar Wiener Secession, Wenen Russisch-Nederlandse betrekkingen in 2013. Yael Bartana € 10.000 - € 70.000 National Centre for Contemporary Arts Moskou, Moskou december 2012 - februari 2013 SUZANNE The Glorious Rise and Fall… (and so on) Wiener Secession organiseerde een solotentoonstelling met € 25.000 - € 234.785 Yael Bartana, met een nieuwe richting in het werk: Wenn VAN REST september 2012 - oktober 2013 Ihr willt, ist es kein Traum – Fragen an Freud und Herzl. In het kader van 400 jaar Russisch-Nederlandse betrek- Hierin wordt materiaal verwerkt dat werd verzameld tijdens kingen en als onderdeel van de Moskou Biënnale, werd het eerste congres van de door Bartana in 2007 opgerichte de groepstentoonstelling The Glorious Rise and Fall ... Jewish Renaisance Movement in Polen. Bij de tentoonstelling MAGALI REUS (and so on) gehouden in NCCA Moskou, een samen- verscheen een catalogus. werkingsproject van NCCA en KW14 in ’s-Hertogenbosch, met Marjan Teeuwen als curator. Getoond werden 10 AXEL REUSCH Russische en 10 Nederlandse kunstenaars. Polen

Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz Senegal Kantor Cricoteka, Krakow RUDOLF Radical Languages Raw Material Company, Dakar € 9.000 - € 99.467 REUTELINGS- Hollandaise ( & december 2012 Willem de Rooij) Het Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz PERGER € 12.500 - € 8.200 Kantor Cricoteka werd in 1980 door Kantor zelf opgericht. april - juni 2013 In 2013 opende het centrum als eerste in Polen een museum Het project Hollandaise, dat SMBA ontwikkelde met gast- gewijd aan een individuele kunstenaar. De openingsten- curator Koyo Kouoh, onderzocht het koloniale verleden van toonstelling was Radical Languages, onder curatorschap MISHA Nederland aan de hand van werk van vijf kunstenaars die van Joanna Zielinska en Maaike Gouwenberg. Een bijdrage werken met textiel bedrukt volgens de wax-print methode, werd verstrekt voor de deelname van Nathaniel Mellors, DE RIDDER dat in Afrika voor kleding wordt gebruikt. Wendelien van Nicole Beutler, Styrmir Örn Gudmundsson. Oldenborgh en Willem de Rooij werden uitgenodigd een aantal workshops te verzorgen met regionale kunstenaars. RENÉE Portugal RIDGWAY Servië Fundaçào de Serralves, Porto Marijke van Warmerdam Belgrade Cultural Center/Kulturni Centar Beograda, € 25.000 - € 158.200 Belgrado juli - oktober 2012 RIJKS- Expodium (53rd October Salon, Good Life) Museum Serralves nam de overzichtstentoonstelling van € 4.450 - € 295.913 Marijke van Warmerdam uit Museum Boijmans Van BUREAU september - november 2012 Beuningen over. Serralves heeft een uitstekende reputatie Expodium nam deel aan de Oktobersalon. De 53ste editie in het internationale kunstcircuit en trekt veel publiek. VOOR KUNST- van deze jaarlijkse internationale tentoonstelling van hedendaagse kunst vond plaats in het Geodetski Zavod- HISTORISCHE gebouw, waar op het thema van Good Life ruimtelijke Rusland DOCUMEN- installaties en objecten werden gerealiseerd. Het Expodium- collectief maakte een ruimte voor sociale interactie tussen CEC ArtsLink, St. Petersburg TATIE kunstenaars, plaatselijke bewoners en bezoekers. Cascoland (Art Prospect Public Art Festival) € 22.500 - € 97.420 september 2013 Slovenië Cascoland werd door CEC ArtsLink uitgenodigd een RIJKS- bijdrage te leveren aan het Art Prospect Public Art Festival Cultural Association MoTA, Ljubljana 2013. Het project is onderdeel van de culturele program- MUSEUM Sonica 2012 mering rond de viering van 400 jaar handelsbetrekkingen € 11.000 - € 38.268 tussen Rusland en Nederland. Uit Nederland namen AMSTERDAM november 2012 daaraan deel: Fiona de Bell, Roel Schoenmakers, Jair MoTA, Museum of Transitory Art in Ljubljana wijdt zich Straschnow, Gitte Nygaard, Wouter Nieuwendijk, Bart aan kortstondige, experimentele en levende kunstvormen. Majoor, Kirsten Heshusius en curator Irina Leifer. Het Sonica Festival dient als presentatieplatform voor de RIJKS- projecten. Aan de 2012 editie deden uit Nederland mee: FotoDepartament Foundation, St. Petersburg Floris Kaayk, Erik Hobijn, Bram Vreven, Daan Brinkman, Dutch Photography Experience MUSEUM Nicky Assman, Staalplaat Soundsystem, Mike Rijnierse & € 15.000 - € 192.791 TWENTHE Willem Marijs met in het lezingenprogramma Todays Art, oktober 2012 - juni 2013 Impakt en Baltan Laboratories. Als aanloop naar het Rusland-Nederlandjaar 2013 organiseerde het FotoDepartament met het Nederlands Fotomuseum en bureau ProMu de Dutch Photography RIJKS- Experience, bestaande uit twee onderdelen: Quickscan NL#01, een overzicht van hedendaagse fotografie uit MUSEUM 67 Spanje Synthesis WFS geluidssysteem. Dit werd later met veel bij- VAN val gepresenteerd in L’ull Cec aan een professineel publiek Artium, Vitoria-gasteiz tijdens een seminar. Katarina Zdjelar (Of More than One Voice) OUDHEDEN € 15.000 - € 65.700 Siglo para las Artes en Castilla y León / MUSAC, januari - april 2013 Valladolid Katarina Zdjelar kreeg een solotentoonstelling in Artium. EWOUD Lara Almarcegui Dit museum werd in 2002 opgericht, in een periode van € 1.800 - € 60.000 grote economische groei waarin elke autonome regio in VAN RIJN september 2012 - januari 2013 Spanje van een eigen centrum voor hedendaagse kunst werd Lara Almarcegui ontwikkelde een project met als uit- voorzien. De tentoonstelling van Zdjelar zou doorreizen gangspunt het MUSAC-gebouw, dat naar een ontwerp van naar andere Europese locaties. Mansilla + Tuñón Architecten in 2005 werd geopend en MIKE verscheidene architectuurprijzen in de wacht heeft gesleept. Centro Andaluz de Arte Contemporáneo in Sevilla, Almarcegui maakte een expositieruimte na door een instal- Sevilla RIJNIERSE latie te realiseren met de bouwmaterialen die voor deze Fiona Tan ruimte nodig waren. € 3.500 - € 70.000 maart - juni 2012 CAAC maakte een tentoonstelling met Fiona Tan, die zou YAMILA Taiwan doorreizen naar Koldo Mitxelena Kulturunea in San Sebastián. Het Centro werd in 1990 opgericht als centrum LUCIA Ping Pong Art Space, Taipei voor hedendaagse kunst en is gehuisvest in het Cartuja- Lara Almarcegui (The Two Year Project, Taipei Biennial klooster, waar de kunstcollectie van Sevilla is ondergebracht. 2010) Met internationale partnerorganisaties ontwikkelt het RIOS MAN- € 6.400 - € 32.800 Centro reizende tentoonstellingen. oktober 2012 ZANARES Lara Almarcegui werkte mee aan The Two Year Project. Galeria Selón, Madrid Met dit tweejarige project verzetten curatoren van de Egle Budvytyte and Karen Sargsyan (It’s in the Papers) Biënnale van Tapei 2010 zich tegen de kortstondigheid € 4.300 - € 10.840 en de op spektakel gerichte, onsamenhangende aard van april - mei 2013 RK PAROCHIE de biënnale-industrie. Het eindresultaat was een groeps- Jugada a 3 Bandas, een jaarlijkse festival van gecureerde presentatie, tegelijkertijd met de Taipei Biennial 2012. galerie-tentoonstellingen in Madrid en Barcelona, beleefde O.L.VROUW in 2013 zijn derde editie. Het festival is een initiatief van Taipei Fine Arts Museum, Taipei Galerie José Robles in Madrid, die een bijdrage ontving TERHEMEL- Francisco Camacho, Natasha Ginwala, Tomo Savic-Gecan voor de deelname van Egle Budvytye en Karen Sargsyan (Taipei Biennial 2012) aan de door Nathalie Hartjes gecureerde groepstentoonstel- OPNEMING € 5.150 - € 1.213.350 ling It’s in the Papers. september 2012 - januari 2013 Natasha Ginwala selecteerde werk van Francisco Camacho Gallería Luis Adelantado, Valencia en Tomo Savic-Gecan voor de deeltentoonstelling The Iris van Dongen (Invisible Maps) ROARATORIO Museum of Rhythm, die zij samenstelde tijdens de Taipei € 3.458 - € 3.683 Biennial 2012. Deze tentoonstelling ging over de historische april - juni 2012 schijn en werkelijkheid en belichtte in een aaneenschakeling Iris van Dongen werd uitgenodigd voor de internationale ROBERT van soortgelijke afzonderlijke deeltentoonstellingen de groepstentoonstelling Invisible Maps in Gallery Luis functie van musea en biënnales. Adelantado, een van de belangrijkste galeries in Spanje. MILLER Ook in Miami en Mexico-Stad heeft Luis Adelantado een vestiging. GALLERY Turkije l’ull Cec, amics de l’inaudit, Barcelona Kuad Gallery, Istanbul Game of Life (Sound in Space seminar) Gerard Caris (A selection of ‘pentagonism’ series) € 4.707 - € 10.407 ROBODOCK € 7.500 - € 31.190 juni 2012 september - oktober 2012 L’ull Cec maakte gebruik van de aanwezigheid van Arthur Gerard Caris toonde als onderdeel van de viering van Sauer en Wouter Snoei (Game of Life) op het Sonarfestival 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland in Barcelona om een symposium te wijden aan hun Wave MARTIN en Turkije vijfhoekig werk in Kuad. Deze galerie vormt Field Synthesis-systeem. De organisatie is een belangrijke ROEMERS een combinatie van commerciële galerie en projectruimte. speler in Spanje op het gebied van experimentele muziek Het werk van Caris sluit aan op lokale geometrische en geluidskunst. tradities in de kunst.

MACBA, Barcelona CORNELIUS Nasrin Tabatabai, Babak Afrassiabi (Naft) Verenigd Koninkrijk € 10.000 - € 85.000 ROGGE september 2012 - januari 2013 MACBA maakte een soloten- Afterall, Londen toonstelling met Pages (Nasrin Tabatabai, Babak Afras- Willem de Rooij (Exhibition Histories: Artist as Curator) siabi). Het duo ontwikkelde op basis van archiefmateriaal € 555 - € 8.448 van British Petroleum, de eerste oliemaatschappij in Iran, MARC ROIG november 2012 het project Naft, met een symposium van kunstenaars en Willem de Rooij was een van de sprekers op het symposium theoretici. Het project werd afgesloten met een drietalige BLESA Artist as Curator, georganiseerd door onderzoeksinstituut editie (Farsi, Engels, Spaans) van het en uitgeverij Afterall binnen het langlopend onderzoek blad Pages. Exhibition Histories, waarin hedendaagse kunsttentoon- stellingen uit de afgelopen vijftig jaar centraal staan. MACBA, Barcelona ROMEINEN- Het symposium werd online gedocumenteerd, de resultaten Game of Life Foundation (Public Tender) FESTIVAL zouden in een boek verschijnen. € 6.186 - € 16.816 juni 2012 In samenwerking met het Sonar Festival for Advanced Music ontwikkelde MACBA een project met Rita McBride, GALERIE waarbij gebruik wordt gemaakt van een door The Game of Life Foundation uit Den Haag ontwikkelde Wave Field RON 68 Artes Mundi, Cardiff Goldsmiths College, Londen Artes Mundi 5 MANDOS The Game of Life (Sound and Movement: an Encounter) € 7.500 - € 1.346.506 € 9.000 - € 29.685 oktober 2012 - januari 2013 juli 2013 Artes Mundi, een prijs verbonden aan een internationale De Unit for Sound Practice and Research van Goldsmiths Biënnale voor hedendaagse kunst in het National Museum RONGWRONG University organiseert in samenwerking met Trinity Laban Wales in Cardiff, had in 2012 zijn vijfde editie. Apolonija conservatoire of Music and Dance de eerste International Sustersic behoorde tot de shortlist van zes. Men hoopt Conference on Sound and Movement Practices in juli 2013. Sustersic na afloop van Artes Mundi te kunnen blijven MARIA betrekken bij een lange termijn ontwikkelingsproject voor Hidde van Seggelen Gallery, London bepaalde wijken en objecten in Cardiff. ROOSEN Porta Nigra- Black Gate € 7.000 - € 23.871 CCA Derry Londonderry, Derry Londonderry december 2012 - februari 2013 The Grand Domestic Revolution Goes On Hidde van Seggelen Gallery ontving een bijdrage voor de € 10.000 - € 39.018 FELIX groepstentoonstelling Porta Nigra met gastcurator Mark januari - maart 2013 Kremer. Van de 14 internationale kunstenaars was bijna Casco presenteerde The Grand Domestic Revolution als DE ROOY de helft afkomstig uit Nederland: Ansuya Blom, Harmen onderdeel van de eerste UK City of Culture 2013. Brethouwer, Klaas Kloosterboer, Pieter Laurens Mol, Organisatie is in handen van CCA Derry Londonderry. Roland Schimmel en Taf Hassam. De groepsshow trok De UK City of Culture bood plaats aan The Turner Prize, veel aandacht. the All-Ireland Fleadh, the Man-Booker Prize, the Stirling ALEXANDRA Prize, Brit Awards en andere initiatieven. Thema is arbeid Ikon Gallery, Birmingham en vrije tijd in de post-industriële maatschappij. ROOZEN Yael Bartana € 6.000 - € 41.620 Chisenhale Gallery, Londen september - november 2012 Nasrin Tabatabai and Babak Afrassiabi BENJAMIN Ikon bood onderdak aan And Europe Will Be Stunned € 8.874 - € 35.498 van Yael Bartana. Bij deze driedelige video-installatie, april - mei 2013 ROTH eerder te zien op de Biënnale van Venetië en in het Van Chisendale Gallery in Londen presenteerde het British Abbemuseum, verscheen een catalogus geproduceerd met Petroleum archiefproject van Pages. Chisendale richt zich Artangel (Londen), Louisiana Museum of Modern Art op solotentoonstellingen met kunstenaars in een ‘formatief’ (Humlebæk), Museum of Modern Art (Warschau) en het stadium van hun ontwikkeling, veelal met nieuw werk in MUSEUM Van Abbemuseum. opdracht. Bij de ontwikkeling van projecten wordt over het algemeen met internationale partnerorganisaties samen- ROTTERDAM Liverpool Biennial, Liverpool gewerkt. Dit project was al te zien in Badischer Kunsterein, Libia Castro-Ólafur Ólafsson, Ahmet Ögüt, Pamela de 12de Istanbul Biennale, Tensta Konsthall Stockholm Rosenkranz (Liverpool Bi) en MACBA. € 20.383 - € 77.068 JULIKA september - november 2012 Dream, Londen Ahmet Ögüt, Pamela Rosenkranz, Libia Castro en Ólafur Exhibition Road Show Festival 2012 RUDELIUS Ólafsson werden geselecteerd voor de groepstentoonstelling € 6.575 - € 1.373.372 The Unexpected Guest tijdens de Biënnale van Liverpool. juli - augustus 2012 Deze zevende editie stond in het teken van gastvrijheid: Tomas Libertiny was een van de drie kunstenaars die in IAN PAUL 242 kunstenaars toonden werk op 27 locaties, die alle vrij het cultureel programma van de Olympische Spelen werden toegankelijk waren, aangevuld met bijeenkomsten, film- uitgenodigd een kunstwerk te vervaardigen voor het DE RUITER vertoningen en andere activiteiten. festival langs Exhibition Road in Londen. Hij maakte een bijenkorfsculptuur, die van een zwerm Londense bijen werd Matt’s Gallery, London voorzien door de imker van Chelsea Physic Garden. Nathaniel Mellors S.A.L. MON- € 3.200 - € 19.928 Foundation for Art & Creative Technology FACT, april - mei 2012 Liverpool GUI MADURO Nathaniel Mellors toonde zijn werk in Matt’s Gallery. Winter Sparks Deze niet-commerciële instelling begeleidt jonge kunste- € 7.500 - € 52.000 MUSEUM naars intensief, en niet zonder succes. Velen kwamen op de december 2012 - februari 2013 shortlist voor de Turner Prize terecht, werden uitgenodigd Foundation for Art & Creative Technology is één van de voor belangrijke kunstmanifestaties, of hun werk werd meest vooraanstaande media instituten in de UK. Edwin JULIA SAD E opgenomen in belangrijke kunstcollecties. van der Heide en Bosch&Simons deden met Alexandre É Burton uit Canada mee aan Winter Sparks, een tentoon- Maureen Paley Ltd, Londen stelling met grootschalige interactieve installaties die de Maaike Schoorel verbindingen tussen kunst en wetenschap onderzoeken. SAN € 4.000 september 2012 Gasworks, Londen FRANCISCO Maaike Schoorel presenteerde nieuwe schilderijen bij Irene Kopelman Maureen Paley. Paley begon in 1984 als een van de eerste € 5.716 - € 22.868 MUSEUM OF galeries voor hedendaagse kunst in het Londense East End februari - april 2012 en heeft een internationale reputatie opgebouwd. De pre- Gasworks Londen beheert 12 studio’s en richt zich met MODERN ART sentatie van Maaike Schoorel zou daarna ook te zien zijn tentoonstellingen, residencies, workshops en andere evene- in De Hallen in Haarlem. menten op kunstenaars die onvoldoende vertegenwoordigd zijn in de UK. Irene Kopelman werd uitgenodigd voor een Outpost, Norwich solotentoonstelling, haar eerste optreden in het verenigd KAREN Peggy Franck Koninkrijk. € 3.690 - € 7.728 SARGSYAN februari 2013 Outpost is een kunstenaarsinitiatief dat 8 jaar geleden werd opgericht en sinds 2010 grootschalige off-site KEIKO SATO projecten realiseert. Dit maakt Outpost tot een interessant podium voor kunstenaars uit Nederland. Peggy Franck, die daar een residency doorliep, kreeg een bijdrage voor SAVVY een tentoonstelling. 69 Parasol Unit, Foundation for Contemporary Art, London Wilkinson Gallery, London Navid Nuur: Phantom Fuel CONTEMPO- Harm van den Dorpel € 10.000 - € 99.610 € 2.895 - € 12.427 maart - mei 2013 RARY maart - april 2012 Parasol Unit, Foundation for Contemporary Art ontving een Wilkinson Art Gallery London organiseerde een tentoon- bijdrage voor een solo-expositie met Navid Nuur, de eerste stelling met Harm van den Dorpel, met werk dat hij in keer dat werk van Nuur in de UK te zien was. Parasol Unit FEMKE samenwerking met het NIMk ontwikkelde. De galerie heeft introduceert vaak internationale kunstenaars in de UK en een internationaal hoogwaardige programmering, neemt wordt mede daarom in professionele kringen goed gevolgd. SCHAAP deel aan de beste internationale kunstbeurzen en weet De Navid Nuur tentoonstelling zal waarschijnlijk reizen. kunstenaars uit de programmering op interessante inter- nationale podia af te zetten. Quad, Derby Erik Kessels SCHATKAMER € 7.500 - € 35.970 Verenigde Staten van Amerika maart - mei 2013 SINT Erik Kessels nam met het project Album Beauty deel aan 516 Arts, Albuquerque het internationale fotografiefestival Format in Quad Derby. SERVAAS Robbert de Goede, Renée Ridgway, Sander Veenhof Het festival trok ongeveer 80.000 bezoekers uit 30 landen. (ISEA 2012) Het project is in samenwerking met FOAM tot stand € 4.580 - € 977.576 gekomen, en aldoor getoond. Quad zelf ontvangt 250.000 september 2012 bezoekers per jaar en de activiteiten worden goed gevolgd MUSEUM Robbert de Goede, Renée Ridgway en Sander Veenhof in de regionale en nationale pers. werden door 516 Arts uitgenodigd voor het achttiende SCHATKAMER International Symposium on Electronic Art, een combi- Southbank Centre, Londen WALBURGIS- natie van symposium en tentoonstelling die professionals Wide Open School op het raakvlak tussen kunst, wetenschap en technologie € 1.906 BASILIEK bij elkaar brengt. ISEA wordt jaarlijks op steeds weer een juni - juli 2012 andere locatie georganiseerd. Als onderdeel van het culturele programma rond de Olympische Spelen werd het project Wide Open School Art Institute of Chicago, Chicago opgezet als ‘summer school’. Het ging om een experiment: JAAP Darko Fritz (Conversations at the Edge) 100 kunstenaars uit 40 landen verzorgden de lessen waar- € 1.270 door een curiculum ontstond op basis van de verbeelding SCHEEREN februari - maart 2013 van kunstenaars. Uit Nederland deden Yael Bartana, Darko Fritz werd uitgenodigd in het kader van het prijs- Sema Bekirovic, Rineke Dijkstra, Marlène Dumas, winnende Conversations at the Edge (CATE)programma Meschac Gaba, Jeanne van Heeswijk, Erik van Lieshout, van de Art Institute of Chicago, gericht op bewegend beeld. Steve McQueen en Navid Nuur mee. DIANA CATE is een initiatief van de Afdeling Film, Video, Nieuwe Media en Animatie van de School of the Art Institute Tate Modern, London SCHERER of Chicago. Solo exhibition Ellen Gallagher € 20.000 - € 750.000 Art Institute of Chicago, Chicago mei - september 2013 SCHERPTE Jan Dibbets, Ger van Elk (Conceptual Art and the Tate Modern wijdde een solotentoonstelling aan Ellen Photograph, 1964-1977) Gallagher, de eerste grote overzichtstentoonstelling van DIEPTE € 1.248 - € 918.660 haar werk in de UK sinds haar presentatie in Tate Liverpool december 2011 - maart 2012 in 2008. De catalogus werd vormgegeven door Irma Boom. Jan Dibbets en Ger van Elk werden opgenomen in Light Years: Conceptual Art and the Photograph, 1964-1977. The Glasgow School of Art, Glasgow ROLAND Deze overzichtstentoonstelling was het resultaat van een Folkert de Jong onderzoek van Matthew S. Witkovsky naar conceptuele € 7.098 - € 22.832 SCHIMMEL kunst en fotografie, en werd begeleid door een al even april - mei 2012 omvattende catalogus. Het Mackintosh Museum is onderdeel van The Glasgow School of Art. In het kader van de Glasgow International Bates College Museum of Art, Lewiston, Maine Festival of Visual Art maakte Folkert de Jong The Immor- KATHRIN Fransje Killaars: Colors at the Center tals, gebaseerd op archieffoto’s van Charles Rennie € 12.500 - € 124.084 Mackintosh, ontwerper van het museum. De installatie SCHLEGEL januari - maart 2013 trok veel publiek en reisde door naar Galerie Dukan Bates College Museum of Arts programmeert vroegmodern, Hourdequin in Parijs. modern en hedendaags werk, waarbij het bekendheid CHARLOTTE geniet vanwege de betrokkenheid met hedendaagse kunst The Showroom, Londen uit China. MoA ontwikkelde een solotentoonstelling met Falke Pisano SCHLEIFFERT Fransje Killaars, dat doorreisde naar verschillende andere € 4.345 - € 13.663 locaties in de Verenigde Staten. april - juni 2013 The Showroom in Londen ondernam een solotentoon- Cinema Project, Portland, Oregon stelling met Falke Pisano: The Body In Crisis: Distance, INA Lonnie van Brummelen, Siebren de Haan (Monument Repetition and Representation. Het project werd eerder to Another Man’s Fatherland) getoond in De Vleeshal in Middelburg. The showroom MARIE € 985 - € 4.118 besteedt relatief veel aandacht aan kunstenaars uit september 2012 Nederland. Directeur Emily Pethick was voorheen SCHMIDT Cinema Project, een kunstenaarscollectief, is partner in directeur van Casco in Utrecht. het jaarlijkse Time-Based. Tijdens TBA: 12, de tiende editie van het jaarlijkse Time-Based Art Festival van het Portland The Showroom, Londen Institute for Contemporary Art, toonden Lonnie van The Grand Domestic Revolution ELLEMIEKE Brummelen en Siebren de Haan hun installatie Monument € 10.000 - € 44.537 SCHOEN- to Another Man’s Fatherland bij Cinema Project. september - oktober 2012 Dit kunstenaarscollectief heeft curatoren voortgebracht The Showroom presenteerde The Grand Domestic Revo- MAKER die vooraanstaande functies bekleden in het filmcircuit lution: User’s Manual. Bij dit project van Casco waren de wereldwijd. kunstenaars Matthijs de Bruijne, Annette Krauss en Maria Pask en de curatoren Binna Choi, Yolande van der Heide en Maiko Tanaka betrokken. HET 70 Corcoran Gallery of Art, Washington en experiment, met speciale aandacht voor fotografie en Charlotte Dumas SCHOOLTJE nieuwe media. De tentoonstelling van Carel Balth werd € 17.750 - € 76.532 opgenomen in het studieprogramma kunstgeschiedenis juli - oktober 2012 VAN DIK van de University of Washington. Charlotte Dumas liet haar fotoportretten van begrafenis- paarden van het Arlington National Cemetery in TROM Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington Washington zien in de Corcoran Gallery of Art. Jeroen Eisinga (Black Box) De tentoonstelling vond plaats binnen de NOW at the € 8.000 - € 39.728 Corcoran-serie, die nieuw werk toont dat te maken heeft LYDIA juni - oktober 2012 met Washington en aansluit bij de collectie van de De Smithsonian’s Hirshhorn Museum and Sculpture Corcoran Gallery. SCHOUTEN Garden maakte een solotentoonstelling met het werk Springtime van Jeroen Eisinga, waarbij de kunstenaar Creative Time, Inc., New York bedolven raakt onder bijen. De tentoonstelling maakte Bik van der Pol (Living as Form) deel uit van de Black Box Series, die aandacht besteedt aan € 333 - € 375.125 SCHUNCK videowerk van internationale kunstenaars, vaak hun debuut september - oktober 2011 in de Verenigde Staten. Op uitnodiging van Creative Time werkten Bik Van der Pol mee aan Living as Form. Creative Time organiseert al meer Madison Square Park Conservancy, New York dan dertig jaar experimentele kunstprojecten in de open- TON Jacco Olivier bare ruimte van New York. In Living as Form werd de € 1.277 - € 32.989 Lower East Side getransformeerd tot een laboratorium voor SCHUTTELAAR december 2011 - maart 2012 maatschappelijk geëngageerde, duurzame kunst. Jacco Olivier projecteerde schilderkunstige animaties op grote schermen in Madison Square Park, op uitnodiging El Museo del Barrio, New York ERIK JAN van de gelijknamige organisatie die in 2004 werd opgericht Davide Bade, Tirzo Martha (Carribean: Crossroads om het indertijd verwaarloosde park weer tot bloei te of the World) VAN DER brengen. Sindsdien zijn er ruim twintig kunstprojecten € 8.000 - € 987.637 gerealiseerd, die werden ervaren door een dagelijkse stroom juni 2012 - januari 2013 SCHUUR van vijftigduizend mensen. David Bade en Tirzo Martha namen deel aan Caribbean: Crossroads of the World. Deze internationale groeps- Marianne Boesky Gallery, New York tentoonstelling in El Museo del Barrio, het Queens Museum Specific Collisions (Marlene Dumas and Willem of Art en The Studio Museum in Harlem was het resultaat MARIKE Oorebeek) van een jarenlang onderzoek naar beeldende kunst en € 4.000 - € 16.829 esthetische ontwikkeling in het Caribisch gebied. SCHUURMAN januari - februari 2013 Melissa Gordon stelde in opdracht van Marianne Boesky George Eastman House, Rochester Gallery een groepstentoonstelling samen met uit Neder- Bas Vroege (Panel discussion: 2063) land: René Daniels, Marlène Dumas, Willem Oorebeek € 1.600 - € 6.117 JOHANNES en Bas Jan Ader. De catalogus werd door Will Holder november 2012 ontworpen. De tentoonstelling is onderdeel van een serie Bas Vroege nam deel aan de paneldiscussie 2063 – What SCHWARTZ gecureerde groepstentoonstellingen, met als doel een will the field of photography look like in another 50 years? verdiepte historische context te bieden voor de door de De bijeenkomst werd met de Visual Studies Workshop in galerie vertegenwoordigde kunstenaars. het George Eastman House georganiseerd door de Society ANIKA for Photographic Education, die docenten fotografie op MASS MoCa Foundation, North Adams universitair niveau verenigt. SCHWARZ- Claire Harvey (Making Room) € 1.142 - € 15.500 George Eastman House, Rochester LOSE februari 2012 - maart 2013 Theo Baart, Cary Markerink, Andrea Stultiens Massachusetts Museum of Contemporary Art opende - (Transitions) deels als werkgelegenheidsproject en toeristisch trekpleister € 1.396 - € 88.640 - in 1999 op het terrein van een oude elektriciteitscentrale januari - april 2012 SEA & LEARN en trekt inmiddels jaarlijks 130.000 bezoekers. Door zijn Theo Baart, Cary Markerink en Andrea Stultiens namen ruime ligging kunnen grootschalige en complexe projecten deel aan Transitions, een fotografisch onderzoek naar FOUNDATION gemaakt en getoond worden. Claire Harvey nam deel aan industriesteden die krimpen door voortschrijdende de groepstentoonstelling met kunstenaars die in hun werk technologie, uitplaatsing van productie of economische zowel 2- als 3-dimensionale elementen verwerken. crises. Het is een langdurend uitwisselingsproject tussen GALERIA Nederlandse en Amerikaanse fotografen onder leiding MASS MoCa Foundation, North Adams van het George Eastman House en Fotodok Utrecht. SELÓN Constant Dullaart, Martijn Hendriks (Memery) € 42 - € 2.988 Guggenheim Museum, New York april - augustus 2011 Rineke Dijkstra Constant Dullaart en Martijn Hendriks namen deel aan € 1.924 - € 1.198.864 SEOUL Memery: Imitation, Memory, and Internet Culture. Deze juni 2011 - oktober 2012 tentoonstelling demonstreerde relaties tussen memen (zich- Het Guggenheim New York en het San Francisco Museum MUSEUM OF zelf vermeerderende eenheden) en geheugen in een cultuur of Modern Art maakten een overzichtstentoonstelling die zich online ontwikkelt. Memery was een samenwerking met Rineke Dijkstra. Er verscheen een monografie bij, die ART (MEDIA tussen MASS MoCA en het Williams College Graduate een duurzame en definitieve bron voor onderzoek moest Program in the History of Art. vormen. De tentoonstelling was op beide locaties te zien en CITY SEOUL) trok ruim driehonderdduizend mensen. Museum of Photographic Arts, San Diego Ruud van Empel (Strange Beauty) Henry Gallery Association, Inc. (Henry Art Gallery), € 20.000 - € 157.561 Seattle ANGELA oktober 2012 - februari 2013 Carel Balth (The gift of Perception: Carel Balth’s SERINO Ruud van Empel kreeg een overzichtstentoonstelling in Videowatercolors) het Museum of Photographic Art. De tentoonstelling werd € 943 - € 54.781 begeleid door de catalogus die eerder door PhotoWorks oktober 2011 - januari 2012 International werd uitgegeven in samenwerking met MOPA Henry Art Gallery maakte de tentoonstelling Videowater- FUNDAÇÀO en het Groninger Museum, en zou verder reizen naar colors: Carel Balth Among His Contemporaries. Henry diverse locaties. Art Gallery richt zich op hedendaagse kunst, onderzoek DE 71 Museum of the Moving Image, Astoria San Francisco Museum of Modern Art, San Francisco Jodi SERRALVES Rineke Dijkstra: A retrospective € 6.143 - € 37.023 € 38.074 - € 252.606 maart - mei 2012 februari - mei 2012 Curator Michael Connor maakte de tentoonstelling San Francisco Museum of Modern Art organiseerde samen Street Digital met werk van Jodi (Joan Heemskerk, SANDRO met het Solomon R. Guggenheim Museum in New York Dirk Paesmans) in het Museum of the Moving Image. SETOLA de eerste mid-career retrospectief van Rineke Dijkstra in Dit werd in 1988 opgericht en in januari 2011, na een de Verenigde Staten. De catalogus werd opgezet als ingrijpende verbouwing en uitbreiding, opnieuw geopend. duurzaam en definitief bron voor onderzoek naar Rineke In het eerste jaar ontving het museum ruim tweehonderd- Dijkstra. De tentoonstelling trok ruim 140.000 bezoekers. duizend bezoekers. SFERA Southeastern Center for Contemporary Art, Performa 09, New York Winston-Salem Nicoline van Harskamp (Any Other Business) Karen Sargsyan ( Paperless) € 274 - € 24.562 UROK € 4.000 - € 95.000 november 2011 april - september 2012 Nicoline van Harskamp werkte mee aan Performa 2011. SHIRHAN Terwijl papier steeds onbelangrijker wordt als infor- Deze performancebiënnale is een initiatief van Rosa- matiedrager, lijkt de waardering voor het materiaal bij Lee Goldberg uit 2004 en geldt als een van de grootste kunstenaars toe te nemen. Het werk van Karen Sargsyan non-commerciële hedendaagse kunstevenementen in de figureerde prominent in de groepstentoonstelling Paperless Verenigde Staten. Het vindt op prominente locaties plaats, THE in het SECCA, dat een belangrijke rol vervult in het plaatsen zoals het Guggenheim Museum, MoMA en The Kitchen. SHOWROOM van regionale thema’s op een (inter)nationale agenda. Philadelphia Museum of Art, Philadelphia Storefront for Art and Architecture, New York Manon de Boer (Resonating Surfaces -A Trilogy) Allard van Hoorn (Architecture Sounds: € 4.000 - € 30.484 SIEBOLDHUIS Instrumentalizing Storefront) november 2012 - februari 2013 € 96 - € 40.090 Resonating Surfaces - A Trilogy van Manon de Boer januari - februari 2012 werd vertoond in het Live Cinema-programma van het Allard van Hoorn maakte een geluidsinstallatie gebaseerd Philadelphia Museum of Art, een van de meest eminente SIGLO PARA op de bewegende panelen in de Storefront-façade, getiteld instellingen in de Verenigde Staten voor oude, moderne en 007_Urban_Songline. Storefront (sinds 1982) is een kleine, hedendaagse kunst. Het Live Cinema-programma is gewijd LAS ARTES invloedrijke organisatie die innovatieve stellingnames in aan film en video in hedendaagse kunst. kunst, architectuur en design toont. Van Hoorn maakte EN CASTILLA met zijn installatie de ruimtelijke verschuivingen in de Printed Matter, New York galerie hoorbaar. Misha de Ridder Y LE—N / € 16 - € 1.680 The Elizabeth Foundation for the Arts, New York oktober - november 2011 MUSA Katja Mater (Resonance 2 (TBD) Misha de Ridder presenteerde zijn boek Dune in Printed € 3.200 - € 11.820 Matter, een van de grootste non-profituitgeverijen en november - december 2012 presentatielocaties van kunstenaarsboeken ter wereld. SINT Katja Mater werkte mee aan een groepstentoonstelling in Printed Matter werd in 1976 opgericht en heeft de laatste EFA, die in mid-town Manhattan ateliers, drukfaciliteiten jaren met veel succes aandacht besteed aan boeken van EUSTATIUS en expositieruimte beschikbaar stelt voor kunstenaars en Nederlandse kunstenaars of ontwerpers. curatoren. De tentoonstelling werd samengesteld door CENTER curatoreninitiatief Rivet, in samenwerking met het Vera Regents of the University of California, Irvine List Center for Art and Politics, en gecombineerd met een Yael Bartana FOR ARCHAE- project in het Goethe Institute. € 322 - € 24.000 september - december 2011 OLOGY The Elizabeth Foundation for the Arts, New York De University Art Gallery-Room Gallery wijdde een David Maroto (The Book Lovers) tentoonstelling aan Yael Bartana, met drie films die niet RESEARCH € 3.300 - € 21.080 eerder in de Verenigde Staten te zien waren. UAG-RG januari - maart 2013 bevordert de dialoog tussen neo-avantgardistische kunst (SECAR) David Maroto nam deel aan een groepstentoonstelling uit de jaren zestig en zeventig en hedendaagse mixed media, The Book Lovers, waarin de kunstenaarsroman wordt zowel in presentaties als in wetenschappelijke publicaties. onderzocht. In dit project werkte de Elizabeth Foundation SINT for the Arts samen met de Appel Amsterdam, waar de Robert Miller Gallery, New York tentoonstelling later ook te zien was, Cricoteka Krakau, Willem Oorebeek MAARTEN M HKA Antwerpen en het Museum of Modern Art € 217 - € 84.901 Warschau. september - oktober 2011 NATIONAL Willem Oorebeek kreeg een tentoonstelling in de Robert The Pittsburgh Cultural Trust, Pittsburgh Miller Gallery, de grootste in New York, en met zijn HERITAGE Peter Bogers, Mark Boulos ea (The Distinctively Dutch uitgebreide staf vergelijkbaar met een museum. De galerie Festival) vertegenwoordigt een hedendaagse topkunstenaar als FOUNDATION € 20.000 - € 109.019 Ai Weiwei, maar beheert ook de nalatenschap van beroemde april - juni 2012 kunstenaars als Diane Arbus en Lee Krasner. Negen kunstenaars uit Nederland namen deel aan de tentoonstelling Global Navigators in The Pittsburgh San Francisco Museum of Modern Art, San Francisco SINTER- Cultural Trust-Wood Street Galleries. De tentoonstelling Parra maakte deel uit van The Distinctively Dutch Festival, dat € 3.980 - € 24.008 KLAASSTAD in samenwerking met de Nederlandse ambassade en consu- maart - juli 2012 laten in de Verenigde Staten werd georganiseerd door Het San Francisco Museum of Modern Art maakte HELMOND The Pittsburgh Cultural Trust. een eenmanstentoonstelling met Parra (Pieter Janssen): Weirded Out. Onderdeel van het project was een The Wooster Group, New York ‘expansive mural’, een muurschildering van twintig SINTONISON Folkert de Jong (Troilus & Cressida) bij vier meter. € 11.270 - € 732.633 SL augustus 2012 - maart 2013 Beeldend werk van Folkert de Jong speelde een rol in (ROJO NOVA) de voorstelling Troilus & Cressida. Deze productie van 72 The Wooster Group maakte deel uit van een serie Shake- nemerschap en innovatie, maar laat zich niet makkelijk speareuitvoeringen in het World Shakespeare Festival, BERT beleven. De biënnale wilde de regio veranderen in een dat het hoogtepunt vormde van de Culturele Olympiade middelpunt van vernieuwende kunstproductie en openbare van de Olympische Spelen in Londen. SISSINGH kunstbeleving.

University of California, Santa Barbara SKOR Lara Almarcegui, Rob Voerman (The Stumbling Present) Zuid-Afrika € 13.000 - € 160.481 oktober 2012 - januari 2013 MARLEEN Stevenson, Kaapstad Lara Almarcegui en Rob Voerman namen deel aan de James Beckett, Yvonne Dröge Wendel, Antonis Pittas internationale groepstentoonstelling The Stumbling Present: SLEEUWITS (Trade Routes Project) Ruins in Contemporary Art. Het Art, Design & € 5.000 - € 30.000 Architecture Museum behoort tot de meest eminente juli - augustus 2012 opleidingsinstituten van de Verenigde Staten, het vervult Voor de groepstentoonstelling If a Tree ... selecteerde een centrumfunctie voor de regio en neemt deel aan SM’S Michael Stevenson Gallery uit Nederland James Beckett, internationale uitwisselingsprogramma’s. Yvonne Dröge Wendel en Antonis Pittas. Stevenson legt STEDELIJK zich toe op het presenteren van hedendaagse kunst uit Utah Museum of Contemporary Art, Salt Lake City Afrika en zijn diaspora. Constant Dullaart MUSEUM € 1.142 - € 2.659 maart 2012 ‘S HERTOGEN- Zuid-Korea Directeur Aaron Moulton van het Utah Museum of Contemporary Art (voorheen Salt Lake Art Center) lastte BOSCH Busan Biennale Organizing Committee, Busan als eerste alternatief onderdeel van de programmering het Jo Baer, Lidwien van de Ven (Busan Biennale 2012) project Onomatopoeia van Constant Dullaart in, aangevuld € 20.000 - € 2.603.355 met een werk dat Dullaart voor deze gelegenheid maakte. SMART september - november 2012 Jo Baer en Lidwien van der Ven werden geselecteerd voor Walker Art Center, Minneapolis PROJECT de Busan Biënnale 2012: Garden of Learning. Deze stond Lust, Metahaven ea (Graphic Design: Now In Production) in het teken van samenwerking tussen kunstenaar en € 527 - € 346.709 SPACE bezoeker. In ‘learning councils’ konden vrijwilligers zich oktober 2011 - januari 2012 het werk van een kunstenaar eigen maken en als mediator Het Walker Art Center selecteerde uit Nederland ontwerpers tussen deze en het publiek optreden. als Metahaven (Vinca Kruk, Daniel van der Velden), Lust (Jeroen Barendse, Thomas Castro, Dimitri Nieuwenhuizen), TANJA Gwangju Biennale Foundation, Gwangju Jonathan Puckey en Roel Wouters voor Graphic Design: 9th Gwangju Biennale 2012 (Roundtable: Dick Verdult Now in Production. Deze grote internationale groepsten- SMEETS and Hrair Sarkissian) toonstelling reisde door naar Smithsonian Cooper-Hewitt € 13.220 - € 2.800.000 en andere musea in de Verenigde Staten. september - november 2012 De 9de Gwangju Biennale met als thema Roundtable, werd Westreich Wagner Publications, New York BRAM samengesteld door 6 curatoren (allen vrouwelijk en op één James Beckett SNIJDERS na Aziatisch) en inhoudelijk voorbereid in een serie ‘work- € 5.000 - € 49.530 stations’ op diverse locaties in de wereld, met wisselende maart - juni 2013 internationale professionals. Vanuit Nederland deden Pages Thea Westreich Art Advisory Services is een adviesbureau en Dick Verdult mee, de laatste met nieuw werk gemaakt die collectioneurs begeleidt, beeldende kunstprojecten MUSEUM met ondersteuning van het Mondriaan Fonds. produceert en samen met Westreich Wagner Publications New York publiceert. Er werd bijgedragen aan de reiskosten SPEELKLOK Seoul Museum of Art (Media City Seoul), Seoul van James Beckett voor een presentatie van een publicatie Media City Seoul 2012 ten tijde van de Independent, waar Beckett vertegenwoor- € 15.000 - € 880.000 digd werd door Wilfried Lentz. september - november 2012 ROLAND Voor de zevende Seoul International Media Art Biennale World Chess Hall of Fame and Museum, Saint Louis werden uit Nederland Floris Kaayk, Nathaniel Mellors, Guido van der Werve (Out of the Box: Artists Play Chess) SOHIER Marnix de Nijs, Edwin van der Heijde en Robert Overweg € 654 - € 41.766 geselecteerd. Het festival vindt gelijktijdig plaats met de september 2011 - februari 2012 biënnales van Gwangju en Busan, en krijgt mede daardoor De opening van de WCHOF werd opgeluisterd door een PRANEET SOI internationale professionele aandacht. opvoering van The King’s Gambit van Guido van der Werve. Deze opvoering viel samen met de vertoning van Nummer Twaalf in het nabijgelegen Contemporary Art Zweden Museum St Louis, het voornaamste instituut voor heden- KATJA daagse kunst in het Midwesten van de Verenigde Staten. Supermarket Art Fair ek för, Gnesta SOKOLOVA Supermarket 2012 Yancey Richardson Gallery, New York € 13.500 - € 163.389 Bertien van Maanen (Let’s sit down before we go) februari 2012 € 39 - € 11.574 Supermarkt, een alternatieve kunstbeurs voor kunstenaars- januari - februari 2012 MACHTELD initiatieven in Stockholm vergelijkbaar met de Kunstvlaai, Yancey Richardson maakte een tentoonstelling met foto’s werd in 2012 bijgewoond door Argument Vertonings- van Bertien van Manen: Let’s sit down before we go. SOLINGER ruimte, Greylight Projects, Kunsthuis SYB, Nest, Plan B, De galerie besteedt aandacht aan gevestigde en aankomende ZET Foundation, Zolder Museum, Tupajumi Foundation, fotografen en is aanwezig op toonaangevende internationale IS Projects en De Service Garage. Er deden 82 project- fotografiebeurzen. ruimtes mee uit 31 landen, een toename van ongeveer 30%. AAM De catalogus werd via Dropbox samengesteld. ZERO1, San Jose SOLLEVELD Persjin Broersen, Margit Lukacs (2012 ZERO1 Biennial) Supermarket Art Fair ek för, Gnesta € 6.500 - € 1.200.000 Supermarket 2013 september - december 2012 € 10.500 - € 500.000 Persijn Broersen en Margit Lukacs namen deel aan ZERO1, DEBRA februari 2013 biënnale voor kunst en technologie. Thema was Seeking IS-projects, Tupajumi Foundation, JCA DE KOK, Silicon Valley. Silicon Valley staat bekend om zijn onder- SOLOMON pietmondriaan.com, Heavy Merry Finland Foundation 73 en HMK deden mee aan de 2013 editie van Supermarket in Stockholm. Deze alternatieve kunstbeurs is een tegen- ELIAN Kunstbeurzen hanger van de commerciële Market, zoals indertijd in Nederland de Kunstvlaai een pendant van de KunstRAI SOMERS was. Supermarket bestaat sinds 2007 en is een inter- €3500 per deelname nationale ontmoetingsplaats van kunstenaarsinitiatieven. STICHTING ARCOmadrid 2012 Galerie Nadja Vilenne, Liége Zwitserland SONIC ACTS Mirta Demare Gallery, Rotterdam Bob van Orsouw Gallery, Zürich Art Basel 2012 Ger van Elk, Gijs van Tuyl Annet Gelink Gallery, Amsterdam € 10.000 - € 31.600 SARAH VAN Galeria Plan B, Berlin juni - juli 2012 In Situ, Parijs Bob van Orsouw wijdde met Gijs van Tuyl als curator SONSBEECK Upstream Gallery, Amsterdam de eerste tentoonstelling in de verbouwde en uitgebreide galerie in de gerenoveerde historische wijk Löwenbrau aan Art Basel Art Unlimited Ger van Elk: On appearing and disappearing. Van Orsouw The Approach, London is een van de meest gerenommeerde galeries in Zwitserland, SOUTHBANK die geregeld kunstenaars uit Nederland presenteert. Art Basel Miami Beach 2012 CENTRE Labor Gallery S.A. De C.V., Mexico Kunsthaus Zürich, Zürich Lonnie van Brummelen & Siebren de Haan ArteBA 2012 € 15.000 - € 100.000 SOUTHEAS- Mirta Demare Gallery, Rotterdam september - november 2013 Kunsthaus Zürich ontwikkelde samen met S.M.A.K. TERN CENTER Contemporary Istanbul 2012 in Gent een tentoonstelling met Lonnie van Brummelen Amstel Gallery, Amsterdam en Siebren de Haan. Curator was Mirjam Varadinis, die FOR CON- Galerie Akinci, Amsterdam projecten ontwikeld heeft met Bob van Lieshout en Mark Galerie De Expeditie, Amsterdam Manders. Bij de tentoonstelling verscheen een monografie. TEMPORARY Galerie Gabriel Rolt, Amsterdam Galerie Maurits van de Laar, Den Haag Performance-Project, LISTE 17, The Young Art Fair, ART Galerie Ron Mandos, Amsterdam Basel Galerie West, Den Haag Jasiek Mischke, Rebecca Stephany (Performance-Project, Grimm Fine Art, Amsterdam LISTE 17) € 2.615 - € 54.590 DIEUWKE Fiac 2012 juni 2012 Ellen de Bruijne Projects, Amsterdam Jasiek Mischke en Rebecca Stephany werden geselecteerd SPAANS Galerie Diana Stigter, Amsterdam voor de achtste editie van het Performance Project: Gibst Galerie Micheline Szwajcer, Antwerpen Du mir Steine, geb ich Dir Sand. Omdat performance Motive Gallery, Brussel (€ 2.083) zelden op kunstbeurzen gepresenteerd wordt en in de JEAN MARC kunstmarkt ondervertegenwoordigd is, initieerde LISTE, Frieze 2012 The Young Art Fair, complementair aan Art Basel, een SPAANS Annet Gelink Gallery, Amsterdam non-commercieel performanceplatform. Frieze Art Fair 2012 Galerie Fons Welters, Amsterdam PETER Galerie Micheline Szwajcer, Antwerpen

SPAANS Hong Kong International Art Fair Galerie Annie Gentils (NV De Notelaar), Antwerpen

Liste 2012 WILLIAM Ellen de Bruijne Projects, Amsterdam Galerie Circus, Berlin SPEAKMAN Galerie Martin van Zomeren, Amsterdam Jeanine Hofland Contemporary Art, Amsterdam ERWIN Paris Photo 2012 Flatland Gallery, Utrecht SPRINGVELD Galerie Paul Andriesse, Amsterdam Wilfried Lentz, Rotterdam

The Armory Show 2012 JONAS STAAL Galerie Ron Mandos, Amsterdam Upstream Gallery, Amsterdam STADS- MUSEUM ZOETERMEER

PETRA STAVAST

74 Lofts STEDELIJK Toekenningen MUSEUM beeldend kunstenaars Philip M. Akkerman en bemiddelaars Babak Andishmand DE LAKENHAL Anne van As Pedro Bakker Jasper de Beijer STEDELIJK Stimuleringssubsidies Justin Bennett Farrahnoe Benschop MUSEUM Startstipendia Nel Berger € 18000 voor 12 maanden Marc Bijl ALKMAAR Milou Abel, Utrecht Sara Blokland Emmanuel Adjei, Gent Manon de Boer Nicky Assmann, Rotterdam Hans Bos Kristina Benjocki, Amsterdam Rixt Bosma STEDELIJK Paul Beumer, Amsterdam (€ 9000) Mark Boulos Alicja Teresa Bielawska, Amsterdam Jeannette Dekeukeleire MUSEUM Rudolf Borgart, Arnhem Annet Dekker Phil Bosch, Utrecht Constant Dullaart AMSTERDAM Martin Brandsma, Noordwolde Charlotte Dumas Mitchel Breed, Montfoort William Engelen Ruta Butkute, Amsterdam Hedy van Erp STEDELIJK Elsbeth Ciesluk, Roosendaal Hedwig Feijen Maria Dabrowski, Nijmegen Frans Franciscus MUSEUM Jan Willem Deiman, Utrecht Tabo Goudswaard Femke Dekkers, Breda Dylan Graham COEVORDEN Roos van Dijk, Arnhem Joyce Guley Fleur van Dodewaard, Amsterdam Antonio Jose Guzman Jaramillo Bob Eikelboom, Rijswijk Claire Harvey Alex Farrar, Amsterdam Joan Heemskerk STEDELIJK Andrea Freckmann, Den Haag Sibyl Heijnen Jonathan Gaarthuis, Rotterdam Hugo van Heijningen MUSEUM Marieke Gelissen, Amsterdam Teun Hocks Maria Gondek, Amsterdam Allard van Hoorn SCHIEDAM Teun de Graaf, Rotterdam Martin Hoorweg Julien Grossmann, Rotterdam Theo Jansen Kim Habers, Zwolle Eline de Jonge Rana Hamadeh, Rotterdam Jaap de Jonge STEDELIJK Taf Hassam, Amsterdam Susanne Klemm MUSEUM Rosalind Heinrich, Amsterdam Sofie Knijff Michiel Hilbrink, Amsterdam Toon Kuijpers ZWOLLE Anita Hrnic, Rotterdam Bertien van Manen Witte van Hulzen, Amsterdam Thijs Jansen, Groningen Renzo Martens Alle de Jong, Groningen Katja Mater STEDELIJK Sanne Kabalt, Amsterdam Raquel Maulwurf Daniel Keller, Amsterdam Noor Mertens VAN ABBE- Tom Kok, Utrecht Melvin Moti Thomas Kuijpers, Eindhoven Marcel Musters MUSEUM Charl Landvreugd, Rotterdam Melissa Rebecca Nieveld Raphael Langmair, Amsterdam Gert-Jan Prins Judith de Leeuw, Amsterdam Ernst Reijseger Linda Lenssen, Horst Tejo Remy RENÉE Natascha Libbert, Amsterdam Misha de Ridder STEENBER- Annick Ligtermoet, Putten Suzan van de Roemer Elsa-Louise Manceaux, Amsterdam Silvia Russel GEN Alexander Mangel, Nuenen Laura Schön Fran Meana, Rotterdam Peter Roland Spaans Lot Meijers, Amsterdam Tjalf Sparnaay Sachi Miyachi, Amsterdam Willemijn Stokvis ANOEK Kaweh Modiri, Amsterdam Marieke Stolk Danaë Moons, Amsterdam Pilvi Takala STEKETEE Kianoosh Motallebi, Delft Petra Vaessen Nir Nadler, Amsterdam Jacob ter Veldhuis Katja Novitskova, Amsterdam Jeroen Verhoeven Noor Nuyten, Groningen Rob Voerman REBECCA Priscila Fernandes, Rotterdam Philippe Vogelenzang Eva Olthof, Rotterdam (€ 13500) Sophie Walraven STEPHANY Natalia Ossef, Utrecht Erik van der Weijde Marleen Özgür, Gent Guido van der Werve Josje Peters, Velsen Zuid Henk Wolvers STEVENSON, Rory Pilgrim, Den Helder Anama Ponce, Amsterdam KAAPSTAD Esper Postma, Amsterdam Pavel Prokopchik, Amsterdam Lorenzo Quintanilla, Amsterdam Marc Roig Blesa, Amsterdam STIFTELSEN Ian Paul de Ruiter, Amsterdam 75 Erik-Jan van der Schuur, Vriezenveen Elspeth Diederix, Amsterdam Anika Schwarzlose, Amsterdam NASJONAL- Marjolijn Dijkman, Rotterdam Urok Shirhan, Nieuwegein Florette Dijkstra, Den Bosch Bram Snijders, Utrecht MUSEET Jeroen Doorenweerd, Tilburg Malthe Stigaard, Amsterdam Erwin Driessens, Amsterdam Katarzyna Szugajew, Amsterdam FOR KUNST, Paul Drissen, Maastricht Koen Taselaar, Rotterdam ARKITEKTUR Suzan Drummen, Amsterdam Omid Tirandaz, Den Haag Constant Dullaart, Amsterdam Remco Torenbosch, Assen OG DESIGN Charlotte Dumas, Amsterdam Daniil Vassiliev, Rotterdam Marco van Duyvendijk, Rotterdam Aldwin van de Ven, Amsterdam Moritz Ebinger, Egmond aan den Hoef Dieke Venema, Kampen Otto Egberts, Rotterdam Wouter Venema, Rotterdam MARTINE Alfred Eikelenboom, Dordrecht Vincent Verhoef, Amsterdam Pam Emmerik, Rotterdam Puck Verkade, Den Haag STIG William Engelen, Berlijn Jop Vissers, Den Dolder Alexandra Engelfriet, Amsterdam Teun Vonk, Den Haag Peter Fengler, Rotterdam Bas van der Wal, Utrecht Geirthrudur Finnbogadottir Hjorvar, Amsterdam Jan Wattjes, Voorburg MALTHE Pietsjanke Fokkema, Bovenkarspel Robbert Weide, Amstelveen Thijs Fokkens, Den Haag Lydia Weijers, Rotterdam STIGAARD Frans Franciscus, Amsterdam Isabelle Wenzel, Amsterdam Peggy Franck, Amsterdam Laura Wiedijk, Amsterdam Bert Frings, Rotterdam Annie Wu, Amsterdam STOREFRONT Michaela Frühwirth, Amsterdam Thijs Zweers, Amsterdam Dan Geesin, Amsterdam FOR ART AND Kirsten Geisler Ouart, Haarlem Basisstipendia Sagi Groner, Amsterdam € 36000 voor minimaal 24 maanden ARCHITEC- Nan Groot Antink, Eindhoven Steven Aalders, Amsterdam Loek Grootjans, Breda Jan Adriaans, Rotterdam TURE Henri de Haas, Amsterdam Babak Afrassiabi, Rotterdam Lambertus Hack, Rotterdam Tiong Ang, Amsterdam Babs Haenen, Amsterdam Linda Arts, Tilburg Jasper Hagenaar, Utrecht Gijs Assmann, Amsterdam STORM Rumiko Hagiwara, Amsterdam Simone van Bakel, Gemonde Ni Haifeng, Amsterdam Michiel van Bakel, Rotterdam David Haines, Amsterdam Peter Baren, Amsterdam Ab van Hanegem, Amsterdam James Beckett, Amsterdam FUNDASHON Yolande Harris, Amsterdam Elena Beelaerts, Amsterdam Claire Harvey, Amsterdam Simon Benson, Eindhoven STREANAN Frank Havermans, Heeswijk Jeroen van Bergen, Maastricht DI BONEIRA Risk Hazekamp, Den Haag Korrie Besems, Amsterdam Joan Heemskerk, Dordrecht Morgan Betz, Amsterdam Cecile van der Heiden, Amsterdam Lotta de Beus, Amsterdam Mathilde ter Heijne, Amsterdam Marc Bijl, Berlijn STROOM Rosemin Hendriks, Arnhem Irina Birger, Amsterdam Martijn Hendriks, Amsterdam Rossella Biscotti, Amsterdam DEN HAAG Liet Heringa, Amsterdam Ronald de Bloeme, Berlijn Paul den Hollander, Breda Pim Blokker, Amsterdam Adi Hollander, Amsterdam Sara Blokland, Amsterdam Scarlett Hooft Graafland, Amsterdam Gwenneth Boelens, Amsterdam STRP Harmen de Hoop, Rotterdam Ton Boelhouwer, Maastricht Else Madelon Hooykaas, Amsterdam Maze de Boer, Amstelveen Rob Hornstra, Utrecht Jan Bokma, Rotterdam Annabel Howland, Amsterdam Melanie Bonajo, Amsterdam AAIKE Hendrik Jan Hunneman, Rotterdam Karin Bos, Amsterdam STUART Esther Janssen, Den Haag Wim Bosch, Groningen Folkert de Jong, Amsterdam Iris Bouwmeester, Breda Ad de Jong, Amsterdam Fons Brasser, Haarlem Jeroen Jongeleen, Rotterdam Tudor Bratu, Amsterdam BART STUART Hewald Jongenelis, Amsterdam Harold de Bree, Den Haag Marie-Jose Jongerius, Helvoirt Jasper van den Brink, Amsterdam Jantien Jongsma, Amsterdam Frank Bruggeman, Rotterdam Patricia Kaersenhout, Amsterdam Kathe Burkhart, Amsterdam STUK Eleni Kamma, Maastricht Lard Buurman, Amsterdam Theunis Karelse, Amsterdam Sigrid Calon, Tilburg KUNSTEN- Marc Philip van Kempen, Amsterdam Geert van de Camp, Rotterdam Stephan Keppel, Amsterdam Ad van Campenhout, Tilburg CENTRUM Fransje Killaars, Almere Tamuna Chabashvili, Amsterdam Arnout Killian, Amsterdam Krien Clevis, Amsterdam VZW Toine Klaassen, Rotterdam Jan Commandeur, Amsterdam Paul Klemann, Tiel Joost Conijn, Weesp Michiel Kluiters, Amsterdam Aquil Copier, Amsterdam ANDREA Sofie Knijff, Amsterdam Popel Coumou, Amsterdam Robert Knoth, Amsterdam Lisa Couwenbergh, Amsterdam STULTIENS Gerard Kodde, Goes Calin Dan, Amsterdam Jean Bernard Koeman, Amsterdam Alberto de Michele, Amsterdam Wim Kok, Amsterdam Andre Dekker, Rotterdam Aleksander Komarov, Rotterdam Paul Devens, Maastricht SUBTLE Kinke Kooi, Arnhem 76 Jeroen Kooijmans, Amsterdam Quirine Racké, Amsterdam Paul Kooiker, Amsterdam TECHNO- Liesbeth Raeven, Amsterdam Renee Kool, Amsterdam Adriaan Rees, Amsterdam Rachel Koolen, Enschede LOGIES Nick Renshaw, Amsterdam Hans van Koolwijk, Amsterdam Axel Reusch, Rotterdam Irene Kopelman, Amsterdam Rudolf Reutelingsperger, Rotterdam Katrin Korfmann, Amsterdam ROBERT Renée Ridgway, Amsterdam George Korsmit, Amsterdam Ewoud van Rijn, Rotterdam Jan Koster, Zaandam SUERMONDT Mike Rijnierse, Den Haag Juul Kraijer, Rotterdam Julia Sadée, Maastricht Annette Krauss, Utrecht Karen Sargsyan, Amsterdam Marijn van Kreij, Amsterdam Femke Schaap, Amsterdam Anouk Kruithof, Dordrecht TOMOKO Jaap Scheeren, Amsterdam Andre Kruysen, Den Haag Diana Scherer, Amsterdam Mirjam Kuitenbrouwer, Arnhem SUMIMOTO Roland Schimmel, Arnhem Reinier Lagendijk, Hoek van Holland Ellemieke Schoenmaker, Rotterdam Robert Lambermont, Haarlem Lydia Schouten, Amsterdam Kiki Lamers, Rotterdam Johannes Schwartz, Amsterdam Karen Lancel, Amsterdam SUPERMAR- Bert Sissingh, Rotterdam Birthe Leemeijer, Haarlem Marleen Sleeuwits, Den Haag Arjen de Leeuw, Amsterdam KET ART FAIR Tanja Smeets, Utrecht Alon Levin, Den Haag Aam Solleveld, Amsterdam Dirk van Lieshout, Rotterdam EK FÜR Debra Solomon, Amsterdam Lotte van Lieshout, Den Haag Peter Spaans, Amsterdam Bart Lodewijks, Gent Dieuwke Spaans, Amsterdam Bert Loerakker, Helmond BATIA SUTER Jean-Marc Spaans, Rotterdam Elvis Lopez, Santa Cruz Aruba Anoek Steketee, Amsterdam Oscar Lourens, Arnhem Martine Stig, Amsterdam Bas Louter, Amsterdam Andrea Stultiens, Rotterdam Ien Lucas, Echt ROB SWEERE Robert Suermondt, Duivendrecht Peter Luining, Amsterdam Tomoko Sumimoto, Amsterdam Margit Lukacs, Amsterdam Batia Suter, Amsterdam Hermen Maat, Amsterdam Jerome Symons, Rheden Thomas Manneke, Amsterdam JEROME Nasrin Tabatabai, Rotterdam Keetje Mans, Maastricht Yee Ling Tang, Amsterdam Renzo Martens, Amsterdam SYMONS Jennifer Tee, Amsterdam Katja Mater, Amsterdam Martijn Tellinga, Amsterdam Sanja Medic, Amsterdam Maurice van Tellingen, Amsterdam Bas Meerman, Amsterdam Nienke Terpsma, Rotterdam Jana van Meerveld, Amsterdam KATARZYNA Rein Jelle Terpstra, Amsterdam Nathaniel Mellors, Amsterdam SZUGAJEW Marianne Theunissen, Amsterdam Sefer Memisoglu, Amsterdam PINK de Thierry, Badhoevedorp Dorothee Meyer, Amsterdam Derk Thijs, Amsterdam Viktoria Mitrichenko, Amsterdam Aline Thomassen, Den Haag Awoiska van der Molen, Amsterdam NASRIN Jan van der Til, Groningen Melvin Moti, Rotterdam Stefanos Tsivopoulos, Amsterdam Janpeter Muilwijk, Middelburg TABATABAI Leonid Tsvetkov, Amsterdam Pjotr Müller, Amsterdam Esmé Valk, Rotterdam Helena Muskens, Amsterdam Peer Veneman, Amsterdam Gil Nader, Rotterdam Maria Verstappen, Amsterdam Paul Nassenstein, Amsterdam TAIPEI FINE Roy Villevoye, Almere Marnix de Nijs, Rotterdam Evi Vingerling, Amsterdam Arno Nollen, Amsterdam ARTS Thom Vink, Den Haag Ruchama Noorda, Amsterdam Jan Maarten Voskuil, Haarlem Petra Noordkamp, Amsterdam MUSEUM Albert van der Weide, Arnhem Rebecca Nunes Cardozo Sakoun, Amsterdam Erik van der Weijde, Waalwijk Anna Okrasko, Rotterdam Anne Wenzel, Rotterdam Jacco Olivier, Amsterdam PILVI TAKALA Rob van de Werdt, Amsterdam Erik Olofsen, Amsterdam Erik Wesselo, Amsterdam Jonas Olsson, Amsterdam Neeltje ten Westenend, Amsterdam Paulien Oltheten, Amsterdam Johannes van Wetering, Maastricht Charles van Otterdijk, Eindhoven TOSHIE Justin Wijers, Rotterdam Mark van Overeem, Den Haag Julia Willms, Amsterdam Dirk Paesmans, Dordrecht TAKEUCHI Hans Wilschut, Rotterdam Marco Pando, Amsterdam Raimond Wouda, Amsterdam Roma Pas, Amsterdam Peter Zegveld, Amsterdam Micha Patiniott, Amsterdam Sylvie Zijlmans, Amsterdam Sanne Peper, Amsterdam FIONA TAN Jan Louis Zoetbrood, Maastricht Malin Persson, Amsterdam Ronald Zuurmond, Tilburg Pablo Pijnappel, Rotterdam Falke Pisano, Hoorn Bijdragen werkbudget Antonis Pittas, Amsterdam YEE LING Cirilio Julien Abath, Aruba (€ 3750) Sascha Pohle, Amsterdam TANG Lara Almarcegui, Rotterdam* Jos van der Pol, Rotterdam Arie Altena, Amsterdam (€ 9000) Jan van der Pol, Amsterdam Woody van Amen, Rotterdam (€ 15000) Esther Polak, Amsterdam Zoë André, Utrecht (€ 2500) Moti Porat, Rotterdam ARAM TANIS Tiong Ang, Amsterdam (€ 12500) Gerard Prent, Weesp Martha Atienza, Rotterdam (€ 11250) Ilya Rabinovich, Amsterdam David Bade, Zaandam (€ 2500)

77 Jo Baer, Amsterdam (€ 11250) Frans Franciscus, Amsterdam (€ 3554) Atousa Bandeh Ghiasabadi, Amsterdam (€ 6400) GREGA TAO Christian Friedrich, Amsterdam (€ 15000) Kostana Banovic, Utrecht (€ 19950) Christian Friedrich, Amsterdam (€ 15000) Kostana Banovic, Utrecht (€ 8213) VRHOVEC Darko Fritz, Amsterdam (€ 15000) Yael Bartana, Amsterdam (€ 44651) Ksenia Galiaeva, Amsterdam (€ 9392) Feiko Beckers, Witmarsum (€ 5000) SAMBOLEC David Galjaard, Den Haag (€ 5000) Christiaan Bastiaans, Amsterdam (€ 40135) Lotte Geeven, Amsterdam (€ 6800) Christiaan Bastiaans, Amsterdam (€ 39613) Lotte van Gelder, Amsterdam (€ 15000) Emily Bates, Amsterdam (€ 11244) KOEN Cathelijn van Goor, Amsterdam (€ 11890) Emily Bates, Amsterdam (€ 24000) Voebe de Gruyter, Amsterdam (€ 7224) James Beckett, Amsterdam (€ 21060) TASELAAR Hanne Hagenaars, Amsterdam (€ 15000) Ruth van Beek, Koog a/d Zaan (€ 15000) Rumiko Hagiwara, Amsterdam (€ 13215) Frans Beerens, Den Bosch (€ 24254) Yang Ah Ham, Amsterdam (€ 25007) Jasper de Beijer, Amstelveen (€ 8448) Nicoline van Harskamp, Amsterdam (€ 16561) Sema Bekirovic, Amsterdam (€ 15370) TATE Sylvain Hartenberg, Rotterdam (€ 19730) Jurriaan Benschop, Berlin (€ 7500) Hans den Hartog Jager, Amsterdam (€ 15000) Herman van Bergen, Curaçao (€ 138495) MODERN Frank Havermans, Heeswijk (€ 10944) Korrie Besems, Amsterdam (€ 6120) Jacqueline Heerema, Den Haag (€ 15000) Korrie Besems, Amsterdam (€ 5000) Jeanne van Heeswijk, Rotterdam (€ 14625) Morgan Betz, Amsterdam (€ 8000) Sara van der Heide, Amsterdam (€ 17500) Marc Bijl, Berlijn (€ 13125) TEATRO Chantal Heijnen, Nijmegen (€ 10531) Marc Bijl, Berlijn (€ 5000) Sjim Hendrix, Amsterdam (€ 28769) Rossella Biscotti, Amsterdam (€ 58854) KADAKEN Sarah Mei Herman, Amsterdam (€ 15000) Ronald de Bloeme, Berlijn (€ 3200) Geert-Jan Hobijn, Amsterdam (€ 14970) Aysel Bodur, Amsterdam (€ 20350) Geert-Jan Hobijn, Amsterdam (€ 2809) Gwenneth Boelens, Amsterdam (€ 14620) TEATRO LUNA Stefan Hoffmann, Rotterdam (€ 2500) Maze de Boer, Amstelveen (€ 10470) Carl Johan Högberg, Amsterdam (€ 12500) Bas de Boer, Den Haag (€ 4565) BLOU Adi Hollander, Amsterdam (€ 15000) Georg Bohle, Rotterdam (€ 7500) Boris van Hoof, Rotterdam (€ 9800) Kim Boske, Amsterdam (€ 12000) Allard van Hoorn, Amsterdam (€ 3760) Eliane Esther Bots, Bloemendaal (€ 7500) Else Madelon Hooykaas, Amsterdam (€ 10000) Marie Ilse Bourlanges, Amsterdam (€ 15000) MICHAEL Els Hopmans, Amsterdam (€ 7500) Manon Bovenkerk, Den Haag (€ 5000) Rob Hornstra, Utrecht (€ 18568) Bram Braam, Limbricht (€ 10000) TEDJA Wayne Horse, Amsterdam (€ 15000) Anne Claire de Breij, Amsterdam (€ 12000) Hedwig Houben, Boxtel (€ 15000) Koos Breukel, Amsterdam (€ 8325) Bas van den Hurk, Tilburg (€ 8460) Tim Breukers, Den Haag (€ 25338) Bert Jacobs, Amsterdam (€ 2751) Marianne Brouwer-Vermeulen, Otterlo (€ 4415) JENNIFER Sophia Janatti, Arnhem (€ 15000) Matthijs de Bruijne, Amsterdam (€ 8110) Jolanda Jansen, Den Haag (€ 5000) Egle Budvytyte, Amsterdam (€ 15000) TEE David de Jong, Amsterdam (€ 5000) Daya Cahen, Amsterdam (€ 15000) Folkert de Jong, Amsterdam (€ 6250) Tamar Vasili Chabashvili, Amsterdam (€ 15000) Natasja van Kampen, Den Haag (€ 15000) Joost Conijn, Weesp (€ 7510) MARJAN Paul Kempers, Amsterdam (€ 15000) Robbie Cornelissen, Utrecht (€ 26634) Iris Kensmil, Amsterdam (€ 13450) Ronald Cornelissen, Rotterdam (€ 11980) TEEUWEN Kristina Kersa, Amsterdam (€ 16370) Anke Coumans, Slijk-Ewijk (€ 7500) Geert van Kesteren, Amsterdam (€ 79150) Karin van Dam, Amsterdam (€ 32120) Wytske van Keulen, Amsterdam (€ 12500) Dina Danish, Amsterdam (€ 15000) Hicham Khalidi, Den Haag (€ 9630) Vladimer Darakhvelidze, Arnhem (€ 15000) TEGEN- Elena Khurtova, Amsterdam (€ 15000) Yael Davids, Amsterdam (€ 15600) Martijn Kielstra, Amsterdam (€ 4516) Yael Davids, Amsterdam (€ 8450) BOSCHVAN- Fransje Killaars, Almere (€ 22356) Annet Dekker, Amsterdam (€ 15000) Wouter Klein Velderman, Amsterdam (€ 11714) Koen Delaere, Tilburg (€ 6561) VREDEN Geer van der Klugt, Amsterdam (€ 6520) Ad van Denderen, Amsterdam (€ 15000) Sofie Knijff, Amsterdam (€ 10000) Amie Dicke, Amsterdam (€ 35524) Gert Jan Kocken, Amsterdam (€ 7000) Nathanja van Dijk, Amsterdam (€ 1952) MARTIJN Gert Jan Kocken, Amsterdam (€ 16333) Marjolijn Dijkman, Rotterdam (€ 12450) Jean Bernard Koeman, Amsterdam (€ 7813) Jan van den Dobbelsteen, Eindhoven (€ 4626) TELLINGA Aukje Koks, Amsterdam (€ 12050) Bonno van Doorn, Amsterdam (€ 3580) Rachel Koolen, Enschede (€ 7500) Bogomir Doringer, Amsterdam (€ 33760) Irene Kopelman, Amsterdam (€ 9000) Harm van den Dorpel, Amsterdam (€ 10000) Eva-Fiore Kovacovsky, Amsterdam (€ 2500) Helen Dowling, Delft (€ 9800) MAURICE Eva-Fiore Kovacovsky, Amsterdam (€ 10000) Constant Dullaart, Amsterdam (€ 47170) Susanne Kriemann, Rotterdam (€ 8650) Charlotte Dumas, Amsterdam (€ 2111) VAN Susanne Kriemann, Rotterdam (€ 9410) Charlotte Dumas, Amsterdam (€ 11250) Jacob de Krijger, Den Haag (€ 6300) Dick Duyves, Haarlem (€ 7555) TELLINGEN Karin Krijgsman, Rotterdam (€ 5000) Moritz Ebinger, Egmond aan den Hoef (€ 35833) Cees Krijnen, Haarlem (€ 44190) Hans Eijkelboom, Amsterdam (€ 21790) Germaine Kruip, Amsterdam (€ 51419) Hadassah Emmerich, Heerlen (€ 5113) Stan Kuiperi, Oranjestad (€ 4500) Pam Emmerik, Rotterdam (€ 12500) TEMPORARY Kiki Lamers, Rotterdam (€ 8500) Esiri Erheriene-Essi, Amsterdam (€ 12500) Charl Landvreugd, Rotterdam (€ 1440) Titia Ex, Amsterdam (€ 26605) GALLERY Walter Langelaar, Rotterdam (€ 12500) Nous Faes, Rotterdam (€ 5000) Sjaak Langenberg, Den Bosch (€ 26222) Sandra Fauconier, Rotterdam (€ 3000) Raymond Lemstra, Amsterdam (€ 15000) Thijs Fokkens, Den Haag (€ 2500) NIENKE Alon Levin, Den Haag* Maartje Folkeringa, Amsterdam (€ 15000) Natascha Libbert, Amsterdam (€ 3341) Zachary Formwalt, Amsterdam (€ 15497) TERPSMA Giuseppe Licari, Rotterdam (€ 8442) Peggy Franck, Amsterdam (€ 4270) Joep van Liefland, Utrecht (€ 15600) Frans Franciscus, Amsterdam (€ 7500) Mathijs Lieshout, Utrecht (€ 7500)

78 Erik van Lieshout, Rotterdam (€ 25950) Aam Solleveld, Amsterdam (€ 9106) Joep van Lieshout, Rotterdam (€ 65925) REIN JELLE William Speakman, Netersel (€ 15200) Joep van Lieshout, Rotterdam (€ 31000) Erwin Springveld, Amsterdam (€ 31400) Erik van Lieshout, Rotterdam* TERPSTRA Jonas Staal, Rotterdam (€ 16400) Bart Lodewijks, Gent (€ 7800) Jonas Staal, Rotterdam (€ 14675) Bart Lodewijks* Jonas Staal, Rotterdam (€ 10000) Kadir van Lohuizen, Amsterdam (€ 6250) TERSCHEL- Petra Stavast, Amsterdam (€ 6000) Koen Lomans, Utrecht (€ 12500) Renée Steenbergen, Amsterdam (€ 15000) Bertvan Loo, Amsterdam (€ 7600) LINGS OEROL Aaike Stuart, Berlijn (€ 9800) Vesna Madzoski, Amsterdam (€ 15000) Andrea Stultiens, Rotterdam (€ 5000) Vesna Madzoski, Amsterdam (€ 15000) FESTIVAL Rob Sweere, Arnhem (€ 2500) Charlott Markus, Amsterdam (€ 15000) Pilvi Takala, Amsterdam* David Maroto, Rotterdam (€ 8940) Toshie Takeuchi, Den Haag (€ 15000) Renzo Martens, Amsterdam (€ 88930) Fiona Tan, Amsterdam (€ 29400) Tirzo Martha, Curaçao (€ 2804) TETEM Michael Tedja, Amsterdam (€ 12550) Tirzo Martha, Curaçao (€ 3515) Michael Tedja, Amsterdam (€ 12500) Ton Matton, Wendorf (€ 13500) KUNST- Marjan Teeuwen, ’s-Hertogenbosch (€ 8904) Eileen Maxson, Schiedam (€ 7500) Marjan Teeuwen, ’s-Hertogenbosch (€ 49600) Chris Meighan, Amsterdam (€ 7500) RUIMTE ’ Floor Tinga, Utrecht (€ 15000) Yael Messer, Amsterdam (€ 15000) Stefanos Tsivopoulos, Amsterdam (€ 15749) Sjoukje van der Meulen, Amsterdam (€ 15000) Ola Vasiljeva, Amsterdam (€ 32921) Wicher Meursing, Amsterdam (€ 12000) Leopold van de Ven, Boxtel (€ 1380) Tilmann Meyer-Faje, Amsterdam (€ 11144) TETO Dick Verdult, Son en Breugel (€ 4360) Aernout Mik, Amsterdam (€ 122490) PROJECTS Karine Versluis, Den Haag (€ 5000) Aernout Mik, Amsterdam (€ 122906) Marianne Bruun Vierø, Amsterdam (€ 23300) Sachi Miyachi, Amsterdam (€ 6325) Marianne Bruun Vierø, Amsterdam (€ 7500) Magnus Monfeldt, Amsterdam (€ 17288) Jasmijn Visser, Utrecht (€ 22000) Kianoosh Motallebi, Delft (€ 10850) MARIANNE Kees Visser, Haarlem (€ 15000) Melvin Moti, Rotterdam (€ 17500) Dirk-Jan Visser, Rotterdam (€ 15651) Marlie Mul, Amsterdam (€ 15000) THEUNISSEN Rieke Vos, Amsterdam (€ 15000) Matthijs Munnik, Den Haag (€ 21795) Bram Vreven, Den Haag (€ 20300) Alexandra Navratil, Amsterdam (€ 22788) Grega Tao Vrhovec Sambolec, Amsterdam (€ 17550) Marnix de Nijs, Rotterdam (€ 20196) Vincent Vulsma, Amsterdam (€ 15000) Astrid Nobel, Den Haag (€ 7500) PINK Robin Waart, Amstelveen (€ 10000) Petra Noordkamp, Amsterdam (€ 10000) Suzanne Wallinga, Amsterdam (€ 15000) Mark Nozeman, Amsterdam (€ 15000) DE THIERRY Guido van der Werve, Amsterdam (€ 50000) Christian Nyampeta, London (€ 4928) Margret Wibmer, Amsterdam (€ 2300) Hester Oerlemans, Arnhem (€ 19892) DERK THIJS Carola van Wijk, Amsterdam (€ 7500) Ahmet Ögüt, Amsterdam* Henk Wildschut, Amsterdam (€ 3741) Wendelien van Oldenborgh, Rotterdam (€ 5700) Kerstin Winking, Amsterdam (€ 7500) Ronald Ophuis, Amsterdam (€ 15000) ALINE Alex Winters, Amsterdam (€ 10000) Fahrettin Örenli, Amsterdam (€ 20814) Marjolijn de Wit, Amsterdam (€ 2950) Fahrettin Örenli, Amsterdam (€ 7500) THOMASSEN Katarina Zdjelar, Rotterdam (€ 17877) Charles van Otterdijk, Eindhoven (€ 5000) Katarina Zdjelar, Rotterdam (€ 10000) Daan Paans, Utrecht (€ 7500) Katarina Zdjelar, Rotterdam (€ 10000) Maria Pask, Amsterdam (€ 30770) Arnisa Zeqo, Amsterdam (€ 15000) Eva Pfannes, Rotterdam (€ 19730) TIJDGEEST Maria Zervou, Amsterdam (€ 22800) Pablo Pijnappel, Rotterdam (€ 14712) Edwin Zwakman, Amsterdam (€ 29140) Falke Pisano, Hoorn (€ 8000) Jan van der Pol, Amsterdam (€ 8199) * via bijdrage aan Stedelijk Museum voor Ahmet Polat, Oud Gastel (€ 15000) JAN VAN Actuele Kunst, Gent Paloma Polo, Amsterdam (€ 15000) Gert-Jan Prins, Amsterdam (€ 15000) DER TIL Publicatiesubsidies Ilya Rabinovich, Amsterdam (€ 28443) Laurence Aëgerter, Amsterdam (€ 13331) Sara Rajaei, Den Haag (€ 15000) Babak Afrassiabi, Rotterdam (€ 4978) Zeger Reijers, Den Haag (€ 3200) FLOOR TINGA Taco Anema, Amsterdam (€ 14574) Zeger Reijers, Den Haag (€ 16230) Jan Banning, Utrecht (€ 5535) Suzanne van Rest, Amsterdam (€ 2600) Peter Baren, Amsterdam (€ 16508) Magali Reus, Amsterdam (€ 13926) Wout Berger, Uitdam (€ 10957) Misha de Ridder, Amsterdam (€ 8811) OMID Diana Blok, Amsterdam (€ 2628) Yamila Lucia Rios Manzanares, Amsterdam (€ 7500) Melanie Bonajo, Amsterdam (€ 16395) Maria Roosen, Arnhem (€ 33494) TIRANDAZ Koos Breukel, Amsterdam (€ 9130) Alexandra Roozen, Rotterdam (€ 12500) Lard Buurman, Amsterdam (€ 24805) Julika Rudelius, Amsterdam (€ 37796) Sebastian Diaz Morales, Amsterdam (€ 27020) Karen Sargsyan, Amsterdam (€ 17425) Elspeth Diederix, Amsterdam (€ 16925) Karen Sargsyan, Amsterdam (€ 26355) TOM TLALIM Uta Eisenreich, Amsterdam (€ 1260) Keiko Sato, Nijmegen (€ 8800) Uta Eisenreich, Amsterdam (€ 16002) Keiko Sato, Nijmegen (€ 4570) Pam Emmerik, Rotterdam (€ 4487) Jaap Scheeren, Amsterdam (€ 6100) Wapke Feenstra, Rotterdam (€ 13000) Charlotte Schleiffert, Rotterdam (€ 16000) SUE Alicia Framis, Amsterdam (€ 17199) Ina Marie Schmidt, Rotterdam (€ 6250) Michaela Frühwirth, Amsterdam (€ 9980) Marike Schuurman, Amsterdam (€ 23033) TOMESEN Marnix Goossens, Amsterdam (€ 16783) Angela Serino, Amsterdam (€ 15000) Edwin van der Heide, Rotterdam (€ 16105) Sandro Setola, Rotterdam (€ 11917) Chantal Heijnen, Nijmegen (€ 5740) Tanja Smeets, Utrecht (€ 14360) REMCO Pieter Holstein, Amsterdam (€ 12000) Roland Sohier, Utrecht (€ 11875) Toine Horvers, Rotterdam (€ 4930) Katja Sokolova, Amsterdam (€ 10000) TORENBOSCH Saskia Janssen, Amsterdam (€ 7092) Praneet Soi, Amsterdam (€ 34278) Marie-Jose Jongerius, Helvoirt (€ 19979) Mounira Al Solh, Amsterdam (€ 15000) Hugo Kaagman, Amsterdam (€ 14226)

79 Wytske van Keulen, Amsterdam (€ 14778) CCS Bard, Annandale-on-hudson (€ USA) Hubert Marcolino Kirindongo, Curacao (€ 19563) TORONTO Rebecca Stephany, Amsterdam Irene Kopelman, Amsterdam (€ 8259) (1 februari – 31 mei 2013) Uwe Frank Laysiepen, Amsterdam (€ 43038) INTERNA- Gabriel Lester, Amsterdam (€ 19744) Atelier Holsboer, Parijs Erik van Lieshout, Rotterdam (€ 5000) TIONAL FILM Femmy Otten, Den Haag Kadir van Lohuizen, Amsterdam (€ 16806) FESTIVAL (1 april – 30 september 2012) Thomas Manneke, Amsterdam (€ 4297) Stephan Keppel, Amsterdam Katja Mater, Amsterdam (€ 17384) (1 oktober 2013– 31 maart 2014) Hans van der Meer, Amsterdam (€ 10950) Serge Onnen, Amsterdam (€ 6830) TOT BEHEER Project Studio China, Beijing Marc Oosting, Amsterdam (€ 13723) Francois Dey, Amsterdam Fahrettin Orenli, Amsterdam (€ 19403) EN INSTAND- (1 januari – 30 juni 2012) Daan Paans, Utrecht (€ 7167) Maja Bekan, Den Haag en Angela Serino, Amsterdam Antonis Pittas, Amsterdam (€ 6566) HOUDING (1 juli - 31 december 2012) Martin Roemers, Delft (€ 5717) Cornelius Rogge, Hall (€ 12000) VAN TEYLERS Instituto Buena Bista, Curaçao Felix de Rooy, Amsterdam (€ 20162) Jeroen Kooijmans en Elspeth Diederix, Amsterdam Elian Somers, Rotterdam (€ 14318) MUSEUM (1 januari – 30 april 2013) Martine Stig, Amsterdam (€ 11795) Machteld Solinger, Rotterdam Batia Suter, Amsterdam (€ 8875) (1 mei – 31 augustus 2013) Nasrin Tabatabai, Rotterdam (€ 4978) Rieneke de Vries, Den Bosch Rein Jelle Terpstra, Amsterdam (€ 8942) TOT BEHOUD (1 september – 31 december 2013) Stijn Verhoeff, Amsterdam (€ 7710) VAN AM- Henk Visch, Eindhoven (€ 9967) Air Berlin Alexanderplatz, Berlijn Henk Wildschut, Amsterdam (€ 18298) STERDAMSE Anna Okrasko, Rotterdam Witho Worms, Almere (€ 12320) (1 januari – 30 april 2013) Robert Zandvliet, Rotterdam (€ 24887) KEURTUINEN Katharina Zdjelar, Rotterdam Peter Zegveld, Amsterdam (€ 17619) (1 mei – 31 augustus 2013) Maartje Fliervoet, Amsterdam Studiebeurzen (1 september – 31 december 2013) Ruth Legg, Amsterdam (€ 8600) TRACK Tom Tlalim, Den Haag (€ 23404) WIELS, Brussel Suzanne van der Ven, Amsterdam (1 januari – 30 juni 2013) Internationalisering TRANS Egle Budvytyte, Amsterdam (1 juli - 31 december 2013) Toekenningen buitenland ateliers ARTISTS ISCP, New York Arts Initiative Tokyo Pauline Oltheten, Amsterdam Melvin Moti, Rotterdam (1 januari – 31 december 2013) TSINGHUA (1 januari - 1 april 2013) Capacete, Rio de Janeiro/ Sao Paulo Project Studio Rome UNIVERSITY Perioden nog niet bekend Leonid Tsvetkov, Amsterdam Merel van ’t Hullenaar, Amsterdam (15 september 2012 – 31 januari 2013) Annick Kleizen, Almere Rieke Vos, Amsterdam PiST///, Istanbul STEFANOS IASPiS, Stockholm Steven Jouwersma, Brussel Keuze nog niet bekend (1 november – 30 november 2012 en 1 februari – TSIVOPOULOS 30 april 2013) Kunstlerhaus Bethanien, Berlijn Eleni Kamma, Maastricht Saskia Noor van Imhoff, Amsterdam (1 december – 30 december en 1 mei – 31 juli 2013) (15 april 2011 - 31 maart 2013) Christel Vesters, Amsterdam LEONID (1 januari – 31 januari 2013 en 1 augustus – Meet Factory, Praag 31 oktober 2013) TSVETKOV Taf Hassam, Amsterdam (1 maart – 30 juni 2013) Project Studio Berlijn Emmeline de Mooy, Amsterdam Jenny Lindblom, Amsterdam TURNING- (1 september – 31 december 2013) (1 april – 31 juli 2013) Lucia Luptáková, Amsterdam POINT Tembe Art Studio, Moengo, Suriname (1 augustus – 30 november 2013) Jasmin Werner, Amsterdam Eva Olthof, Rotterdam (1 maart - 31 mei 2013) (1 december 2013 – 31 maart 2014) Iris Kensmil, Amsterdam TWENTSE- (1 mei – 31 juli 2013) Townhouse Gallery, Cairo Lauren Alexander, Amsterdam en Ghalia Elsrakbi, WELLE Toekenningen tijdelijke buitenland ateliers Amsterdam El Puente Lab, Medellin, Colombia (1 februari – 31-5- 2013) Sue Tomesen, Amsterdam Mark Nozeman, Amsterdam (1 november – 30 november 2012 en 1 februari – (15 september 2013 - 15 januari 2014) UMS 30 april 2013)

Banff Centre for the Arts, Canada PASTOE BV LiPac, Buenos Aires, Argentinië Renske Janssen, Amsterdam Klaas van Gorkum en Iratxe Jaio, Rotterdam (15 april - 15 juni 2013) (1 april – 30 juni 2013) UNIVERSIDAD TUPAC, Lima, Peru Klaar van der Lippe en Bart Stuart, Amsterdam NACIONAL (15 januari – 15 maart 2013) AUTONOMA 80 SOMA, Mexico City, Mexico Samenwerking tussen Verbeke Foundation, het Brabants Risk Hazekamp, Den Haag DE MEXICO Kenniscentrum voor kunst en cultuur en Jacobus Klop- (1 januari – 31 maart 2013) penburg Samenwerking tussen Sonic Acts, Filmmuseum Österreich, CRAC, Valparaíso, Chili NÖ Festival-Ges.m.b.H., Filmtechniek BV, European Space Eva Olthof, Rotterdam UNIVERSITEIT Agency (ESA) en een aantal beeldend kunstenaars (1 april – 30 juni 2013) VAN DE Samenwerking tussen het Huis voor de Beeldcultuur, dans- gezelschap De Stilte uit Breda en vier beeldend kunstenaars Binnenland atelier Den Helder NEDERLAND- met vier choreografen Annegien van Doorn, Amsterdam Samenwerking tussen Stichting In Opdracht, Museum Jan Joseph Gower, Amsterdam SE ANTILLEN Cunen in Oss en Gerco de Ruijter i.s.m. Esther Polak en Daniel Hofstede, Amsterdam Ivar van Bekkum Benjamin Roth, Amsterdam Samenwerking tussen Stichting Dark Matter, de Gemeente Kathrin Schlegel, Amsterdam Eindhoven, verschillende sponsors en Ivo Schoofs Ton Schuttelaar, Den Haag UNIVERSITY Samenwerking tussen Partizan Publik, Het Parool en Ronald van TIenhoven. Tijdelijke binnenland ateliers OF Atelier aan de Middendijk, Usquert Zie pagina 8-10 voor toekenningen overige pilotprojecten Jan van der Ploeg, Amsterdam CALIFORNIA Land Art Contemporary - AIR Dalen Jasper Coppes, Amsterdam Stijn Verhoeff, Amsterdam Barbara Visser, Amsterdam UPSTREAM GALLERY B32 onderzoeksatelier Rosa Everts, Groningen

IK paviljoen, Oost-Souburg UTAH Alexandra Roozen, Rotterdam Aram Tanis, Amsterdam MUSEUM

Het Vijfde Seizoen i.s.m. Het Dolhuys OF CONTEM- Saskia Janssen, Amsterdam PORARY ART Stichting Van Doesburghuis Christiaan Bastiaans, Amsterdam VALIZ Franziska Bollerey, Delft Stephan Keppel, Amsterdam Jean Bernard Koeman, Amsterdam ESMÉE Samenwerking Brazilië VALK Liesbeth Bik, Rotterdam (€ 4800) Ivan Henriques, Den Haag (€ 15220) Bart Lodewijks, Gent (€ 10650) Falke Pisano, Hoorn (€ 18600) MUSEUM Jos van der Pol, Rotterdam (€ 4800) Daragh Reeves, Amsterdam (€ 8500) HET VALKHOF Sarah van Sonsbeeck, Amsterdam (€ 19000) Mariëlle Videler, Amsterdam (€ 19300) Danielle van Zuijlen, Gent (€ 10650) VAN GOGH

Bijzondere projecten MUSEUM

Kunstenaars & School Gijs Assmann, Amsterdam (€ 26798) VAREND Elspeth Pikaar, Amsterdam (€ 10084) Anouk Vogel, Amsterdam (€ 69005) ERFGOED Willem van Weeghel, Barneveld (€ 21783) HOORN Masterclasses Stichting Incubate, Tilburg (€ 7000) Rongwrong, Amsterdam (€ 13167) Stichting Materiaalfonds, Amsterdam (€ 40788) OLA Stichting Sonic Acts, Amsterdam (€ 19900) Amsterdam School of Cultural Analysis, Amsterdam VASILJEVA (€ 4254) MetropolisM, Utrecht (€ 24000)

Matching grants (open call Opdrachten) DANIIL Samenwerking tussen de Erasmus Universiteit Rotterdam en Kathrin Schlegel VASSILIEV Samenwerking tussen het Nationaal Glasmuseum, Stichting Stokroos en Caroline Prisse Samenwerking tussen Stichting NOX, Museum Bronbeek ALDWIN en zeven beeldend kunstenaars VAN DE VEN

81 Secretarissen: Mayke Jongsma, Wouter Koelman, Steven Bijlage commissieleden LEOPOLD van Teeseling

VAN DE VEN * tot 30-09-2012 Commissieleden bijdragen voor beeldend ** tot 01-08-2012 *** buitengewoon lid Nederlandse Caribische eilanden kunstenaars en bemiddelaars SUZANNE Selectiecommissie Stimuleringssubsidies Stimuleringssubsidies VAN DER beeldende kunst en bemiddelaars Aantal vergaderingen: 108 Bij de commissie stimuleringssubsidies werden 5 leden VEN herbenoemd en 14 nieuwe leden benoemd. 12 leden Voorzitter verlieten de commissie stimuleringssubsidies. Christie Arends, Rotterdam (t/m 30 juni) Per 1 januari 2013 treden de nieuwe subsidieregelingen Na het vertrek van Christie Arends is gewerkt met van het Mondriaan Fonds in werking en worden de plaatsvervangend voorzitters. DIEKE commissieleden van de voormalige fondsen ondergebracht in één grote poule en waar mogelijk, benoemingen verlengd. Subcommissie beeldende kunst VENEMA Gezien het grote aantal beschikbare commissieleden is het Adi Martis, Utrecht*** in eerste instantie niet nodig gebleken nieuwe commissie- Annette Wolfsberger, Amsterdam leden te werven. De selectiecommissie is in 2012 dan ook Bas van Koolwijk, Utrecht niet bij elkaar gekomen. Brigitte van der van der Sande, Amsterdam (plaats- WOUTER vervangend voorzitter) Atousa Bandeh Ghiasabadi, Amsterdam Caroline Prisse, Amsterdam VENEMA Fiona Tan, Amsterdam Danielle van Ark, Amsterdam Frank van der Salm, Amsterdam Edzard Mik, Amsterdam Eelco van der Lingen, Den Haag PEER Secretaris: Wouter Koelman Eylem Aladogan, Amsterdam Fatima Barznge, Rotterdam VENEMAN Commissie Buitenlandateliers Hadassah Emmerich, Heerlen* De adviescommissie Buitenlandateliers bestaat uit een Hans Goedkoop, Amsterdam ´poule´ van een aantal voorzitters en commissieleden, Ina van Zyl, Amsterdam waaruit per atelier verschillende subcommissies worden Jenny Smets, Amsterdam (plaatsvervangend voorziter) DICK gevormd. De samenstelling van deze subcommissies wisselt Jeroen Kooijmans, Amsterdam** (gedeeltelijk) per jaar. Juul Hondius, Amsterdam VERDULT Bij een aantal ateliers is de directeur of een afgevaardigde Kees Goudzwaard, Reusel, (B) van de residency lid van de adviescommissies. Bij andere Koert van Mensvoort, Amsterdam. ateliers maakt de adviescommissie een shortlist uit de Lucas Lenglet, Amsterdam ingediende aanvragen. Deze shortlist wordt voorgelegd aan Luuk Wilmering, Haarlem VERENIGDE de directie van het betreffende atelier die de uiteindelijke Martijn Lucas Smit, Haarlem (plaatsvervangend voorzitter) keuze maakt. Martine Stig, Amsterdam** PROTE- Nat Muller, Rotterdam STANTSE Aantal vergaderingen: 18 Nickel van Duijvenboden, Amsterdam Petra Heck, Amsterdam GEMEENTE Voorzitters Pim Trooster, Enschede Gijs Assman, Amsterdam Radek Vaña, Amsterdam VAN Leontien Coelewij, Amsterdam Rob Johannesma, Amsterdam (plaatsvervangend voorziter) Ingrid Commandeur, Rotterdam Robert Kluijver, Den Haag CURAÇAO Robert Kluijver, Den Haag Ronald Koop, Den Haag Gabriëlle Schlijpen, Arnhem Suzanne van de Ven, Amsterdam Pietje Tegenbosch, Amsterdam Tanja Rumpff, Haarlem Huib Haye van der Werf, Amsterdam Theo Niekus, Amsterdam VINCENT Willem van Weelden, Amsterdam Leden VERHOEF Tiong Ang, Amsterdam Secretarissen: Laia Frijhoff, Wouter Koelman, Arsine David Bade, Curaçao (namens instituto Buena Bista) Nazarian, Sandra Nicolai, Douke IJsselstein Anke Bangma, Rotterdam STIJN Maria Barnas, Berlijn Adviescommissie Startstipendia Amilcar Packer, Rio de Janeiro (namens Capacete) Bas van Koolwijk, Utrecht VERHOEFF Elena Beelaerts, Amsterdam Pieter Sanders, Den Haag Doede Hardeman, Den Haag Rein Wolfs, Kassel (D) Arjan van Helmond, Berlijn Wim Waelput, Gent (B) Roosje Klap, Amsterdam Tanja Rumpff, Haarlem PUCK Paul Kooiker, Amsterdam Luuk Wilmering, Haarlem Annette Krauss, Utrecht Lucas Lenglet, Amsterdam VERKADE Susanne Kriemann, Berlijn (namens Air Berlin Danielle van Ark, Amsterdam Alexanderplatz) Jeroen Kooijmans, Amsterdam** Bart Lodewijks, Gent Reggy Gunn, Heerewaarden (plaatsvervangend voorzitter) Nat Müller, Rotterdam KARINE Willem Oorebeek, Brussel (namens WIELS) Secretarissen: Laia Frijhoff, Arsine Nazarian Didem Özbek, Istanbul (namens PiST///) VERSLUIS Marcel Pinas, Paramaribo (namens Tembe Art Studio) Adviescommissie Publicatiesubsidies Bas Princen, Singapore/Rotterdam Brigitte van der Sande, (plaatsvervangend voorzitter) Thomas Raat, Amsterdam Ina van Zyl MARIA Els Silvrants, Antwerpen (namens Projectstudio China) Jenny Smets Petra Stavast, Amsterdam Ronald Koop VERSTAPPEN Toon Teeken, Maastricht Rob Johannesma Rein Jelle Terpstra, Amsterdam Suzanne van de Ven Radek Vaña, Amsterdam Kees Goudzwaard Roy Villevoye, Almere Daniëlle van Ark VERZETS- Tessa van der Waals, Amsterdam 82 Wim Waelput, Gent Nanda Janssen, curator Marieke Wiegel, Parijs (Atelier Holsboer) MUSEUM Nancy Jouwe, Stichting Kosmopolis Utrecht Edwin Zwakman, Amsterdam Norah Karrouche, Erasmus Universiteit Rotterdam AMSTERDAM Floor Krooi, Marres Secretarissen: Mayke Jongsma, Arsine Nazarine, Laia Hans Looijen, Het Dolhuys Frijhoff, Wouter Koelman, Douke IJsselstein, Steven van Monique Mourits, Universiteitsmuseum Utrecht Teeseling, Sandra Nicolai CHRISTEL Milena Mulders, zelfstandig cultureel producent Nat Muller, curator Adviescommissie Tijdelijke Buitenlandateliers VESTERS Eveline Reeskamp, Centraal Museum Aantal vergaderingen: 1 Bahram Sadeghi, regisseur, presentator Angelique Spaninks, MU Voorzitter Alex van Stipriaan, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Huib Haye van der Werf, Amsterdam VHDG Erasmus Universiteit Steven ten Thije, Van Abbemuseum Leden Harry Tupan, Drents Museum Bas Princen Fred Wagemans, Kunstruimte Wagemans Bart Lodewijks VI TAAL Wouter Welling, Afrika Museum Ingrid Commandeur Margreet Windhorst, Raamwerk advies & tekst

Secretaris: Mayke Jongsma Secretarissen: Lotte Hemelrijk, Sanne Jansen, Sarah Malko, MARIELLE Marineke van der Reijden, Joost Vrieler Bestuur stichting Van Doesburghuis Voorzitter VIDELER Vaste commissie beeldende kunst internationaal Pietje Tegenbosch Voorzitter Jos Taekema, Rijksmuseum voor Volkenkunde Leden VIER Hubert Jan Henket (namens Van Doesburghuis) Leden Elena Beelaerts MUSKETIERS Defne Ayas, Witte de With Jair Tchong (namens Fonds Podiumkunsten Mariette Dölle, TENT. Maaike Gouwenberg, curator, producent Bijzondere projecten Zoë Gray, Witte de With VIEWMASTER Maartje van den Heuvel, Universiteit Leiden Tijdelijke regeling Kunstenaar en school Stijn Huijts, Bonnefantenmuseum Krijn de Koning (voorzitter) Sven Lütticken, Vrije Universiteit Mirjam van Tilburg Pieter-Paul Mortier, STUK Leuven Sjaak Langenberg VILLE DE Anne Nigten, The Patchingzone Georges Korsmit Gabriëlle Schleijpen, Dutch Art Institute, Studium Generale MARSEILLE Rietveld Academie Tijdelijke regeling Masterclasses Olof van Winden, The Generator/Todays Art Jean Bernard Koeman Jeanne-Marie de Rooij ROY Secretaris: Coby Reitsma Philip Vandenbossche VILLEVOYE Vaste commissie volkenkundige aankopen Tijdelijke Binnenlandateliers Léon Buskens, Universiteit Leiden Ingrid Commandeur (voorzitter) Matthi Forrer, Rijksmuseum voor Volkenkunde Bart Stuart Irene Hübner, Afrika Museum Petra Stavast EVI Mirjam Shatanawi, Koninklijk Instituut voor de Tropen Radek Váña VINGERLING Secretaris: Marineke van der Reijden Matching Grants / Opdrachtgeverschap Roos van Put (voorzitter) Vaste commissie KulturA (met fondspartners) Steven ten Thije Peggy Brandon, Mocca Koert van Mensvoort THOM VINK Aart Broek, specialist Caribische studiën Edzard Mik Artwell Cain, NiNsee Michiel Hogenboom Randal Corsen, muzikant, componist HENK VISCH Frans van Dijk, Nationaal Archief Secretaris: Steven van Teeseling Jarrod Francisco, Stichting Likeminds Maureen Healy, programmeur volwassenentheater Jean Bernard Koeman, kunstenaar Adviescommissies instellingen beeldende BARBARA Adi Martis, Universiteit Utrecht kunst en cultureel erfgoed Gert Oostindie, Koninklijk Instituut voor de Tropen, VISSER Universiteit Leiden Petra Possel, schrijver, journalist Vaste commissie beeldende kunst en cultureel erfgoed Igma van Putte-de Windt, taalkundige Voorzitter Felix de Rooy, beeldend kunstenaar Rob Ligthert, theatermaker, regisseur DIRK JAN Paulette Smit, MC Theater Imre Végh, debat.nl Wijnand Stomp, theatermaker VISSER Annette de Vries, schrijfster Leden Gerrit Willems, curator Paula Assuncao dos Santos, Reinwardt Academie Susan van den Berg, Museum Belvédère Secretarissen: Sarah Malko, Joost Vrieler (Mondriaan Joke Bosch, Museumgroep Leiden JASMIJN Fonds), Femie Willems, Julia Terlunen (Fonds voor Mieke Conijn, Kunstenlab Cultuurparticipatie), Ronald Bos, Suzanne Meeuwissen Michel Dartel, V2_ VISSER (Nederlands Letterenfonds), Piet Zeeman, Ricardo Hester Dibbits, Meertens Instituut Burgzorg (Fonds Podiumkunsten) Lennard Dost, curator, journalist Pieter-Matthijs Gijsbers, Nederlands Openluchtmuseum Berry van der Hoorn, Naturalis JOP VISSERS Douwe Huizing, Drents Archief

83 Ad hoc-adviescommissie programma’s hedendaagse Incidentele adviseurs kunstmusea en erfgoedinstellingen KEES VISSER Jan van Alphen Voorzitter Reinier Baarsen Tonny Holtrust, Fons Vitae Els Barents Lorenzo Benedetti Leden VITRA Jos ten Berge Arnoud Odding, directeur Rijksmuseum Twenthe DESIGN Christiane Berndes Ruud Priem, Catharijneconvent Flip Bool Dick Rijken, STEIM Duncan Bull Marjan Scharloo, Teylers Museum Sarah de Clercq Angelique Spaninks, MU STIFTUNG Baukje Coenen Jantje Steenhuis, Gemeentearchief Rotterdam Titus Eliëns GGMBH Rachel Esner Secretarissen: Marineke van der Reijden, Sarah Malko Matthi Forrer Mette Gieskes Ad hoc-adviescommissie programma’s presentatie- Jeroen Giltay instellingen en tijdschriften DE VLEESHAL Jaap Guldemond Voorzitter Geurt Imanse Tonny Holtrust, Fons Vitae Pieter Kloosterbroek Ype Koopmans Leden ANOUK Gregor Langfeld Bas Epker, kunstenaar Huigen Leeflang Nina Folkersma, curator, publicist VOGEL Nana Leigh Thijs Lijster, Rijksuniversiteit Groningen Peter Nissen Shervin Nekuee, Eutopia.nl Jet Pijzel Robbert Roos, Kunsthal KAdE TEUN VONK Jean Pierre van Rijen Angelique Spaninks, MU Pieter Roelofs Eva Wittocx, M Leuven Robbert Roos Jef Schaeps Secretarissen: Sanne Jansen, Joost Vrieler RIEKE VOS Karel Schampers Ruud Schenk Ad hoc-adviescommissie structurele aankopen Wim van Sinderen Tonny Holtrust, (voorzitter), Fons Vitae Henk Slager Hendrik Driessen, Museum De Pont JAN Laura Stamps Rachel Esner, UvA Errol van de Werdt Jetske Homan van der Heide, Christie’s MAARTEN Peter van der Graaf Meta Knol, Stedelijk Museum de Lakenhal Charlotte van Rappard Louise Schouwenberg, Art and Design theorist, lecturer VOSKUIL Anneke van Veen and curator Wouter Welling, Afrikamuseum BRAM Secretarissen: Marineke van der Reijden, Sarah Malko VREVEN Ad hoc-adviescommissie KunstKoop Voorzitter Tonny Holtrust, Fons Vitae VRIENDEN Leden Emily Ansenk, Kunsthal VAN DE Michiel Hogenboom, We like Art Roos van Put, Kunstbeeld BIBLIOTHEEK Han Steenbruggen, Museum Belvédère Anne van der Zwaag, zelfstandig publicist VAN DE UVA

Secretaris: Sarah Malko VRIENDEN VAN HET DRENTS ARCHIEF

RIENEKE DE VRIES

MUSEUM AAN HET VRIJTHOF

VINCENT 84 Jaarcijfers VULSMA

WAAG SOCIETY

ROBIN WAART

WALKER ART CENTER

BAS VAN DER WAL

SUZANNE WALLINGA

JAN WATTJES

WILLEM VAN WEEGHEL

ALBERT VAN DER WEIDE

ROBBERT WEIDE

ERIK VAN DER WEIJDE

LYDIA WEIJERS

ISABELLE WENZEL

ANNE WENZEL

85 Balans per 31 december 2012

2012 2011 € € € €

Passiva

Vaste activa I Immateriële vaste activa - - II Materiële vaste activa 1.408.584 1.302.710 III Financiële vaste activa - 90.000 Totale Vaste Activa 1.408.584 1.392.710

Vlottende activa I Voorraden - - II Vorderingen Vordering subsidie OCW CuNo 1 38.130.490 Voorwaardelijke vordering OCW 14.773.212 14.773.212 Overige vorderingen 2.423.111 2.165.352 III Effecten - - IV Liquide middelen 47.190.703 45.152.047 Totale Vlottende activa 64.387.028 100.221.101

TOTALE ACTIVA 65.795.611 101.613.811

Activa

Eigen vermogen I Algemene reserve 1.488.249 1.477.885 II Bestemmingsreserve 11.010.726 6.822.887 III Bestemmingsfonds OCW 10.816.440 9.540.618 IV Overige bestemmingsfondsen - - Totaal Eigen vermogen 23.315.415 17.841.390

Voorzieningen I Voorzieningen 431.485 561.134 Totaal Voorzieningen 431.485 561.134

Langlopende schulden I Subsidieverplichtingen 6.162.640 4.547.202 II Nog te verlenen subsidies - - III Nog te realiseren beheerslasten - - IV Overige langlopende schulden 881.999 752.098 Totale Langlopende schulden > 1 jaar 7.044.639 5.299.300

Kortlopende schulden I Subsidieverplichtingen 32.262.377 27.700.024 II Nog te verlenen subsidies - 44.492.998 IIb Nog te realiseren incidentele lasten - 136.413 III Nog te realiseren beheerslasten - 4.297.929 IV Overige kortlopende schulden 2.741.696 1.284.623 Totale Kortlopende schulden < 1 jaar 35.004.072 77.911.987

TOTAAL PASSIVA 65.795.611 101.613.811

ROB VAN DE WERDT

WERKLEITZ GESELL- SCHAFT E.V.

JASMIN 86 Functionele exploitatierekening 2012

2012 Begroting 2011 € € €

Baten

Opbrengsten I Directe opbrengsten Lager vastgestelde subsidies 651.622 - 689.832 Ingetrokken subsidies 59.469 - 23.962 Overige inkomsten 13.035 - 98.115 II Indirecte opbrengsten Indirecte opbrengsten - - - Totale Opbrengsten 724.126 - 811.909

Subsidies/bijdragen I Subsidie OCW 49.000.714 47.562.411 36.217.311 II Overige subsidies 2.865.047 2.733.593 3.379.055 Totale Subsidies/bijdragen 51.865.761 50.296.004 39.596.366

TOTALE BATEN 52.589.887 50.296.004 40.408.275

Lasten

Beheerslasten I Beheerslasten personeel 2.138.882 1.917.913 2.115.835 II Beheerslasten materieel 1.584.023 1.221.500 1.409.064 Totale Beheerslasten 3.722.905 3.139.413 3.524.899

Activiteitenlasten I Verleende subsidies 36.969.856 38.889.390 28.414.583 II Overige activiteitenlasten 3.910.720 5.653.608 3.681.483 Totale Activiteitenlasten 40.880.576 44.542.998 32.096.066

TOTALE LASTEN 44.603.481 47.682.411 35.620.965

SALDO UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING 7.986.407 2.613.593 4.787.310

Saldo rentebaten/-lasten 403.732 - 487.564 AENA ( 2.713.991) ( 2.597.093) ( 2.597.093) Van Doesburg ( 16.137) ( 16.500) ( 16.500) Fusiekosten - - ( 1.018.208) Diverse baten en lasten ( 360.281) - - Saldo bijzonder baten/lasten - - ( 67.006)

EXPLOITATIERESULTAAT 5.299.730 - 1.576.067

WERNER

GUIDO VAN DER WERVE

ERIK WESSELO

WEST

GALERIE 87 Bestemming exploitatieresultaat

2012 Begroting 2011 € € €

Baten

Algemene reserve Mutaties Algemene reserves Totale mutaties Algemene reserve 10.365 - 227.706 10.365 - 227.706

Bestemmingsreserves Mutaties Bestemmingsreserve 4.187.839 - 1.237.340 Totale mutaties Bestemmingsreserve 4.187.839 - 1.237.340

Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW Lager vastgestelde subsidies 651.622 - 689.832 Interestbaten 361.563 - 439.398 Overschot regeling veiligheidszorg niet-rijksinstellingen 88.113 - - Resultaat 2009-2012 229 - - Fusiekosten - ( 1.018.208) Totale mutaties Bestemmingsfonds OCW 1.101.527 - 111.022

5.299.730 - 1.576.068

WEST

NEELTJE TEN WESTENEND

WESTFÄLI- SCHER KUNSTVEREIN

WESTREICH WAGNER PU- BLICATIONS

JOHANNES VAN WETERING

WHAT DESIGN CAN DO

WHAT, HOW & FOR 88 Toelichting algemeen Eigen vermogen WHOM/WHW Het Eigen vermogen wordt onderscheiden in een Algemene reserve, Bestemmingsfondsen en Bestemmingsreserves Algemeen volgens de actuele Richtlijnen van de Raad voor de Jaar- Deze jaarrekening is opgesteld overeenkomstig het nieuwe verslaggeving, RJ 640 (640.305-313). Handboek Verantwoording Cultuursubsidies Fondsen WHATSPACE 2009-2012 van het ministerie van OCW, dat onderdeel is Algemene reserve van de Regeling op het specifiek cultuurbeleid die op 1 juli Het gedeelte van het Eigen vermogen waarover zonder 2010 in werking is getreden. MARGRET belemmering door wettelijke of statutaire bepalingen kan worden beschikt voor het doel waarvoor de instelling is WIBMER opgericht, wordt aangeduid als Algemene reserve. Herziene begroting Begin 2012 is op basis van het restant van Nog te verlenen Bestemmingsfondsen subsidies en Nog te realiseren beheerslasten een nieuwe Het deel van het Eigen vermogen waaraan door subsidi- begroting gemaakt. LAURA ënten een beperktere bestedingsmogelijkheid is gegeven, De werkelijke cijfers van 2012 worden met deze begroting wordt aangeduid als Bestemmingsfonds. vergeleken. WIEDIJK Bestemmingsreserves Fusie Het deel van het Eigen vermogen waaraan het bestuur een Per 30 december 2011 is het Fonds BKVB een juridische beperktere bestedingsmogelijkheid heeft gegeven, wordt fusie aangegaan met de Mondriaan Stichting. Per 31 WIENER aangeduid als Bestemmingsreserve. december 2011 is er sprake van één organisatie: het Mondriaan Fonds. Als gevolg van de juridische fusie zijn SECESSION Voorzieningen de balans per 31 december 2011 en de exploitatierekening Voorzieningen worden getroffen voor kosten die hun over 2011 gepresenteerd alsof de juridische fusie per oorzaak vinden in het betreffende boekjaar en waarvan de 1 januari 2011 had plaatsgevonden. WIFREDO omvang redelijkerwijs is te schatten.

Grondslagen van waardering van activa en passiva LAM CON- Subsidieverplichtingen Onder Subsidieverplichtingen wordt verstaan de subsidies Algemeen TEMPORARY die in het boekjaar zijn verleend, voor zover deze in rechte Tenzij anders vermeld, worden de activa en passiva opge- afdwingbaar zijn en nog niet zijn betaald. nomen tegen de nominale waarde. Alle bedragen luiden in ART CENTER In de jaarrekening wordt een onderscheid gemaakt in een euro’s tenzij dit anders is vermeld. kortlopend deel (subsidieverplichtingen met een kortlopend karakter < 1 jaar) en een langlopend deel (subsidieverplich- Materiële vaste activa tingen met een langlopend karakter > 1 jaar). JUSTIN Gebouw Nog te verlenen subsidies, incidentele lasten Met ingang van 1998 is het, per 1 januari 1989 om niet ver- WIJERS en beheerslasten kregen, pand Brouwersgracht 276 gewaardeerd tegen fictieve Onder de posten Nog te verlenen subsidies, incidentele kostprijs, gebaseerd op de actuele waarde van dat moment. lasten en beheerslasten wordt de door OCW toegekende Onder de passiva is hetzelfde bedrag eveneens opgenomen CAROLA meerjarige subsidie verantwoord voor zover deze nog niet als egalisatierekening investeringsbijdragen. Op het pand is besteed. De toerekening van de nog te besteden subsidie wordt lineair afgeschreven waarbij de afschrijvingen gelijk VAN WIJK van OCW aan de posten Nog te verlenen subsidie, inci- zijn aan de vrijval van de egalisatierekening. dentele lasten en subsidies geschiedt op basis van de door OCW goedgekeurde herziene meerjarenbegroting. Onder Overige materiële vaste activa incidentele lasten wordt verstaan de kosten die gemaakt De Overige materiële vaste activa worden gewaardeerd HENK worden t.a.v. de afwikkeling van de onrechtmatige ont- tegen verkrijgingsprijs, verminderd met een lineaire af- trekkingen. schrijving gebaseerd op de economische levensduur van WILDSCHUT In de jaarrekening wordt een onderscheid gemaakt in een de betreffende activa. kortlopend deel (nog te verrekenen subsidie toegekend in het afgelopen jaar en in het komend jaar) en een langlopend Financiële vaste activa deel (nog te verrekenen subsidie toegekend voor de daarop- De Financiële vaste activa betreffen verstrekte leningen met WILFRIED volgende jaren). Aan het einde van de vierjaarlijkse periode een looptijd van meer dan 1 jaar. Deze leningen worden wordt het restant van de balansposten ‘Nog te verlenen tegen nominale waarde onder aftrek van een eventuele LENTZ subsidies, incidentele lasten en beheerslasten verantwoord voorziening voor oninbaarheid gewaardeerd. in het Bestemmingsfonds OCW.

Vordering subsidie OCW CuNo WILKINSON Egalisatierekening investeringsbijdrage Onder de post Vordering OCW CuNo worden de toege- Als gevolg van de waardering per 1 januari 1989 van het zegde, nog niet ontvangen meerjarige subsidies van OCW GALLERY pand Brouwersgracht 276 tegen getaxeerde waarde is voor opgenomen, zoals vermeld in de subsidiebeschikking en de hetzelfde bedrag een egalisatierekening gevormd. De wijzigingen daarop (inclusief aanvullende subsidieverlenin- jaarlijkse vrijval van de egalisatierekening is gelijk aan de gen en loon- en prijsbijstellingen). jaarlijkse afschrijving op het pand. JAN WILLEM Voorwaardelijke vordering OCW Grondslagen voor resultaatbepaling De post Voorwaardelijke vordering OCW geeft de geclausu- DEIMAN leerde vordering op OCW aan. Deze vordering vervangt Algemeen de door OCW verstrekte garantie naar aanleiding van de Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop liquiditeitsuitname in 2002 en kan worden ingeroepen als ze betrekking hebben. de continuïteit van de door OCW goedgekeurde activiteiten JULIA in gevaar komen. Directe opbrengsten WILLMS Directe opbrengsten betreffen inkomsten die direct aan de Overige vorderingen kernactiviteiten van het Mondriaan Fonds zijn gerelateerd, De Overige vorderingen worden gewaardeerd tegen zoals sponsoring en lager vastgestelde en ingetrokken nominale waarde, rekening houdend met een eventuele HANS subsidies. Deze opbrengsten dienen afzonderlijk te worden voorziening wegens oninbaarheid. verantwoord en mogen niet meer worden gesaldeerd met de WILSCHUT activiteitenlasten.

89 Indirecte opbrengsten Toelichting balans en Indirecte opbrengsten zijn opbrengsten die geen of slechts KERSTIN een indirecte relatie hebben met de kernactiviteiten van het exploitatierekening Mondriaan Fonds, zoals verhuur van onroerend goed WINKING of vergoedingen voor het uitlenen van personeel. Balans Subsidie OCW ALEX De Subsidie van OCW wordt als bate verantwoord voor Financiële positie hetzelfde bedrag als bij Verleende subsidies onder de WINTERS Het nettowerkkapitaal bedraagt per 31 december 2012 Activiteitenlasten. Voor het bedrag van de verantwoorde € 29.382.955. Gegeven deze financiële positie is het beheerslasten wordt eveneens eenzelfde bedrag aan sub- Mondriaan Fonds goed in staat te voldoen aan zijn verplich- sidiebaten opgenomen. tingen en doelstellingen.

MARJOLIJN Beheerslasten Exploitatierekening Tot de Beheerslasten worden gerekend alle personele en DE WIT materiële lasten die samenhangen met het beheer van de Beheerslasten organisatie. Per 31 december 2011 resteerde er nog € 4.297.929 aan nog te realiseren beheerslasten. Hiervan is in 2012 € 3.722.905 Pensioen WITTE besteed. De onderbesteding van € 575.024 is te zien als een Het Mondriaan Fonds heeft in 2012 voor zijn werknemers besparing als gevolg van de fusie. Het percentage beheers- verschillende pensioenvoorzieningen getroffen. Voor DE WITH lasten t.o.v. van activiteitenlasten is 8,3%. voormalig BKVB-werknemers geldt een pensioen op basis van eindloon. Opgebouwde aanspraken en rechten worden Activiteitenlasten slechts geïndexeerd als er sprake is van overrente. WN2000 Het bedrag aan verleende subsidies in het verslagjaar is De pensioenregeling is ondergebracht bij pensioen- € 36.969.856. Aan toekenningen werd € 36.002.914 besteed. uitvoerder Delta Lloyd. De directe kosten die in het kader van deze toekenningen Ten behoeve van het personeel van de voormalige zijn gemaakt bedroegen € 966.942. Daarnaast is € 3.910.720 Mondriaan Stichting is een middelloon pensioenregeling THE aan overige activiteitenlasten besteed. Dit maakt de totale getroffen. Inhoudelijk is er sprake van een toegezegde- activiteitenlasten over 2012 € 40.880.576 pensioenregeling. Voor beide pensioenregelingen geldt dat WOOSTER ze als toegezegde-bijdrageregeling worden verwerkt. GROUP WOPT Bij het toetsen van beloningen aan de WOPT-grens wordt inzake ontslaguitkeringen uitgegaan van het loonstelsel waarbij ontslaguitkeringen worden verantwoord in het jaar WORLD van uitbetaling. CHESS HALL Activiteitenlasten Alle subsidies die zonder voorbehoud zijn verleend, worden OF FAME verantwoord onder Activiteitenlasten ten laste van het AND boekjaar waarin de subsidie is verleend, ongeacht het jaar waarin de subsidie wordt betaald. MUSEUM

AENA en Van Doesburghuis Van het ministerie van OCW ontvangt het Mondriaan Fonds AENA-geld voor pensioenpremies van kunstenaars. WORLD Ook ontvangt het Fonds een bijdrage voor de exploitatie van het Van Doesburghuis in Parijs. Inzake deze gelden PRESS vervult het Mondriaan Fonds slechts een doorbetalings- functie. Het ministerie van OCW stort de bedragen voor PHOTO beide organisaties op de rekening van het Mondriaan Fonds. Het Mondriaan Fonds stort de bedragen door op de rekening van de betrokken organisatie. Teneinde deze geldstroom inzichtelijk te maken in de jaarrekening zijn de WORM baten verantwoord onder de Overige subsidies en de lasten onder de Bijzondere lasten. Het Mondriaan Fonds doet jaar- lijks opgave aan AENA van de toekenningen met een kosten WITHO van levensonderhoud component. Verder strekt de functie van het Mondriaan Fonds t.a.v. de AENA-gelden niet. WORMS

RAIMOND WOUDA

ANNIE WU

YANCEY RICHARDSON GALLERY

90 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant DE ZAAK NU

Aan: Stichting Mondriaan Fonds ZAANS Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de MUSEUM samengevatte balans per 31 december 2012, de exploitatie- rekening over 2012 en de bijbehorende grondslagen, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening 2012 van Stichting Mondriaan Fonds. Wij hebben een goedkeurend ZACHETA oordeel verstrekt inzake de getrouwheid en rechtmatigheid bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 25 NATIONAL maart 2013. Desbetreffende jaarrekening en deze samen- vatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen GALLERY die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controle verklaring 25 maart 2013. OF ART

De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van het Handboek Verantwoording Cultuursubsidies Fondsen 2009-2012. Het kennisnemen ZAM AFRICA van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde MAGAZINE jaarrekening van Stichting Mondriaan Fonds. Verantwoordelijkheid van het bestuur ROBERT Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in ZANDVLIET overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting.

Verantwoordelijkheid van de accountant ZANDVOORTS Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze MUSEUM werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samen- gevatte financiële overzichten”. KATHARINA

Oordeel ZDJELAR Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Mondriaan ZEEUWS Fonds en in overeenstemming de grondslagen zoals beschreven in de toelichting. ARCHIEF

Amsterdam, 24 april 2013 ZEEUWS Baker Tilly Berk N.V. MUSEUM was getekend, drs E.C.J. Moens RA PETER Partner ZEGVELD

GALERIE FÜR ZEITGENÖSSI- SCHE KUNST LEIPZIG

ARNISA ZEQO

ZERO1

MARIA ZERVOU

91 Colofon SYLVIE

Tekst: Mondriaan Fonds ZIJLMANS Ontwerp: Team Thursday (digitaal deel) 75B (gedrukt jaarverslag) © Mondriaan Fonds, mei 2013 ZOOM Het Mondriaan Fonds heeft getracht alle auteursrechtelijke PHOTO verplichtingen te voldoen. Voor zover iemand echter meent alsnog rechthebbende te zijn, kan deze zich tot het FESTIVAL Mondriaan Fonds wenden. SAGUENAY Mondriaan Fonds Postbus 773 EST 1000 AT Amsterdam Tel 020 5231523 [email protected] www.mondriaanfonds.nl DANIELLE twitter.com/mondriaanfonds facebook.com/mondriaanfonds VAN ZUIJLEN

RONALD ZUURMOND

EDWIN ZWAKMAN

THIJS ZWEERS

92