PAPUR BRO RHUTHUN A’R CYLCH
Cyf 43 Rhif 7 Hydref 2020 £1
Dadeni GAN S.M.
Yr Darllenawdur Phillip Pullman ddywedodd rhywdro mai angen mwyaf y ddynoliaeth, ar ôl maeth, cysgod a chwmnïaeth, ydi’r angen am storïau. A ninnau i gyd wedi gorfod ailystyried ein blaenoriaethau dros y misoedd diwethaf yma, efallai mai’r angen sylfaenol yma sydd wedi arwain at gynnydd nodedig mewn darllen yn ystod y cyfnod clo. Gellid dadlau nad ydi hyn ynddo’i hun yn syndod mawr. Mae ymchwil blaenorol wedi dangos mae’r rheswm mwyaf cyffredin a roir gan bobl am beidio darllen ydi nad oes ganddynt amser i wneud hynny, ac er bod yna weithwyr sydd wedi bod yn brysurach nag erioed ers mis Mawrth, mae’r rhan fwyaf ohonom wedi bod a thipyn go lew o amser ar ein dwylo. Yr hyn sydd yn werth ei nodi mi greda’ i ydi bod y cynnydd mwyaf yn nifer y darllenwyr wedi bod ymysg rhai rhwng 18 a 25 oed. Ond mater llawer mwy diddorol ydi’r hyn ddatgelwyd am ein deunydd darllen diweddar. Gan gydnabod nad ydi prynu llyfr cyfystyr a’i ddarllen, “Wyddoch chi ble mae’r Castell yma? Trowch i dudalen 29 am yr ateb” gwelwyd cynnydd trawiadol mewn gwerthiant o’r math o gyfrolau rydym ni wastad wedi bwriadu eu darllen, ond rhywsut erioed wedi cael amser i wedi dod i’r amlwg dros y misoedd diwethaf - y blas yn fwy diweddar, yn hen neu’n ifanc, mae’r wneud hynny. Yr amlycaf ohonynt efallai ydi’r Beibl, rhai hynny sydd yn darllen er mwyn gallu deal hydref hwn yn mynd i fod yn un cyffrous i chi gyda ac ar y rhestr yma hefyd yn ôl yr ymchwilwyr roedd mwy am y byd rydym yn rhan ohono a’r rhai sy’n chnwd sylweddol o deitlau newydd ar fin cael eu y llyfrau sy’n cael eu hystyried yn ʻglasuron’ gan darllen er mwyn dianc rhagddo. Drych o fywyd cyhoeddi. Gyda’r dydd yn byrhau a chyfyngiadau gynnwys sawl un roeddem i fod wedi eu darllen neu ddihangfa oddi wrtho? Beth bynnag ydi eich pellach ar gyfleoedd i gymdeithasu ar y gorwel, pa tra’n eu hastudio yn yr ysgol neu’r coleg! chwaeth mewn llyfrau, os ydych chi’n ddarllenwr ffordd well i dreulio amser na thrwy ymgolli mewn Ymddengys bod yna ddwy garfan o ddarllenwyr ers blynyddoedd neu’n rhywun sydd wedi magu stori dda? Dathliad Miri Meithrin, Llanfair D.C. yn 20 oed
MARI ROBERTS
Agorais Miri Meithrin Llanfair D.C. mewn awyrgylch gysurus, glyd, a ugain mlynedd yn ôl fel estyniad i Miri diogel, yn debyg i gartref. Mae plant Meithrin Pwllglas. Erbyn hyn mae yn tyfu ac yn dysgu ar eu gorau pan ‘Clwb ar ôl Ysgol’ a ‘Clwb Gwyliau’ ar maent yn hapus. y safle yn Llanfair ond mewn adeilad Cawsom gyfle i ddathlu’r 20 ar wahân i’r feithrinfa. Dim ond pump mlynedd yn Llanfair ar 24ain o Fedi, o blant oedd wedi’u cofrestru ar y ond dim yn hollol fel y dymunem dechrau ond erbyn hyn mae 60 yn oherwydd cyfyngiadau Covid-19, ond mynychu. Mae rhai o’r plant yn dod o buom yn ffodus iawn i gael ymweliad gartrefi di-Gymraeg ond bod eu rhieni gan Magi Ann (diolch am gymorth yn awyddus iddynt ddysgu Cymraeg, Menter Iaith Sir Ddinbych) ac roedd y ac yn ôl yr arbenigwyr dyma’r oed plant bach wrth eu boddau. Rydym gorau i ddysgu mamiaith ac ail iaith. hefyd yn hynod o ddiolchgar i Paul Mae datblygiad a hapusrwydd Dyson (PS Play) am greu murlun babanod a phlant ifainc yn ein arbennig iawn i ddathlu’r 20 mlynedd cymuned yn hanfodol bwysig. Tra bo’r yn Llanfair. rhieni allan yn gweithio, dylai eu plant Hoffwn ddiolch i’r staff am eu cael mwynhau gofal o ansawdd uchel hymroddiad a’u hymrwymiad, ac Criw hapus Miri Meithrin o’r chwith i’r dde: Mari Roberts, Magi Ann a fydd yn cynyddu eu deallusrwydd i’r holl rieni ddoe a heddiw am eu (Cari Humphrey), Clare Jones, Lowri Roberts, Katy Rebaudo, a Debbie emosiynol ynghyd â chysur corfforol. cefnogaeth. Pen-Blwydd Hapus Crump. Mae dwy arall yn rhan o’r tim Miri Meithrin ond ddim yn Ein prif nod yw cynnig gwasanaeth i Miri Meithrin! bresennol ar y pryd, sef: Sian Mcfarlane, ac Erin Griffiths. Tudalen 2 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:46 Page 1
TACHWEDD 2019 PWRS HOELION Er cof am Llew Jones, Wern Ddu, Gwyddelwern ...... £25.00 GOLYGYDDION MIS TACHWEDD Er cof am Enid Wynne Davies, Llys Iâl, Rhuthun gynt ...... £20.00 Tudalen 23 Tachwedd.qxp_New page Bedol 10/11/2019Glyn Davies,14:25 Page Hafan, 1 46 Maes Cantaba, Rhuthun. (01824 702265); Er cof am Enid Roberts, Tŷ'r Ysgol Isa, Cerrigydrudion ...... £10.00 Eirwen Jones, 7 Maes Hyfryd, Rhuthun. Teulu Ty'n y Celyn, Llanbedr DC ...... £5.00 (01824 707567); Teulu Maddie, Audlem, Sir Caer ...... £5.00 Eirlys Tomos, Llwyn Onn, Bryn Eryl, Er cof am Moss Roberts, Garage Gwyddelwern ...... £10.00 Rhuthun. (01824 705409); Er cof am Margaret Ella Evans, Rhuthun ...... £10.00 Eleri Williams, 15, Erw Goch, Rhuthun. Teulu Cai ac Elis Parry, Bro Deg, Rhuthun ...... £10.00 (01824 705277) CLOCAENOGTeulu Mali ac Ela, Llanrhaeadr ...... £10.00 GOLYGYDDION MIS RHAGFYR: Dilys V Roberts, Einion, Maes Meugan, Rhuthun ...... £10.00 Llinos Mary Jones, Awelfryn, Gwyddelwern, Corwen. (01490Gohebydd: 412645); Sioned MalethanIwan Ffôn: a Lydia 01824 Edwards 750181 ...... £5.00 YSGOLIona Davies, CARREG Hafod EMLYN:y Bryn, Llandyrnog. (01824 790484); Wynne a Bethan Davies, Bro Deg ...... £12.00 GŵylMenna Gyhoeddi Cunningham, Eisteddfod 2 Maes Hyfryd,yr Urdd Rhuthun. (01824 707270); Menai Williams, Pwllglas ...... £5.00 –Morfudd Cafodd Jones, pawb Erw Fair, hwyl 7 Tan fawr y Castell, yn Rhuthun. (01824 704350) Er Cof am Olive Lloyd Jones ...... £20.00 gorymdeithio ym Mhrestatyn er mwyn Gruff Richards, Lluest, Rhuthun ...... £5.00 croesawuLLYWYDD: Eisteddfod Iwan Roberts, yr Trefin, Urdd iParc Sir y Castell, Rhuthun. 01824 703906 Teulu Math Evans,Ty'n y Celyn, Llanbedr ...... £5.00 Ddinbych. Roedd plant y Cyfnod Enid Edwards, Dinmael ...... £10.00 IS-LYWYDD: Bethan Roberts, Cefn Mawr, Derwen 01824 750212 Sylfaen wedi gwneud baner Aled a Llinos Hughes, 1 Cae Llwyd, Cerrigydrudion ...... £5.00 fendigedig a buont hefyd yn canu ar YSGRIFENNYDD: Menna E. Jones, Erw Fair, 7 Tan y Castell, Rhuthun Rhiannon, Nant Erw, Maes Cantaba ...... £20.00 lwyfan yr ŵyl. Rydym i gyd yn edrych [email protected] 01824 704350 Tudalen 2 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:46 Page 1 Cyfanswm ………£202.00 ymlaen at yr Eisteddfod yn Ninbych Tudalen 2 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:46 Page 1 ym mis Mai rwan. TRYSORYDD: Gareth Griffiths, 17 Erw Goch, Rhuthun LL15 1RR (01824 704039) Mae gan y golygyddion hawl i gywiro, talfyrru neu wrthod unrhyw erthygl a Grwpiau Disgyblion – Rydym wedi dderbynnir i’w chyhoeddi yn Y Bedol. Nid ydym yn cyhoeddi erthyglau, bodTREFNYDD yn dewis HYSBYSEBION: ein grwpiau disgyblion Huw Williams. llythyrau neu benillion heb gael enw llawn y sawl sy’n eu hanfon. BLODAU ar ddechrau’r flwyddyn ysgol. Anfoner i Swyddfa’r Bedol. [email protected] 2PARCH Tachwedd.qxp_Layout – Rydym yn falch 1 10/11/2019 iawn i dderbyn 13:46 unPage deyrnged 1 wedi ei llunio mewn Llongyfarchiadau i’r rhai sydd wedi HYDREF O'R EFAIL modd addas i’w hargraffu a heb fod yn fwy na 500 o eiriau. Nid ydym yn cael eu dewis a phob lwc iddynt yn eu Tudalen 2 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:46 Page 1 PWRS HOELION TREFNYDD CLWB 100: Gerallt Tomos, anfoner i Swyddfa’r Bedol cynnwys lluniau o’r ymadawedig. Tudalen 30 Tachwedd.qxp_Layoutrôl. Mae gennym saith 1 grŵp10/11/2019 sef Y 14:42 Page 1 TACHWEDD 2019 Gyda thristwch y clywsom am farwolaeth Gwilym Lloyd, Hafal, St Meugans, GlynTACHWEDD Davies, Hafan, 46 Maes 2019 Cantaba, Rhuthun yn ddiweddar. Bu Gwilym a’i wraig Margaret yn hynod o ffyddlon ar CyngorTREFNYDD Ysgol, DOSBARTHU: Yr Eco Bwyllgor, Rhuthun. (01824 702265) Er cof am Llew Jones, Wern Ddu, Gwyddelwern ...... £25.00 Llysgenhadon Gwych, Llysgenhadon NID YW’R GOLYGYDDION O REIDRWYDDGOLYGYDDION YN CYTUNO MIS Â’R TACHWEDD GWAHANOL hyd y blynyddoedd yn cynorthwyo i blygu’r Bedol ym mhob cornel o’r Fro ac yn Eirlys Tomos, Llwyn Onn, Bryn Eryl, Er cof am Enid Wynne Davies, Llys Iâl, Rhuthun gynt ...... £20.00 Chwaraeon, Yr E-Dim, Criw y Ddraig AGWEDDAU A FYNEGIRGlyn YN Davies, Y PAPUR Hafan, HWN. 46 Maes Cantaba, dosbarthu yn Rhuthun. Cydymdeimlwn yn ddiffuant â Margaret a’r teulu oll yn eu CYSYLLTWR CAMERA: Brian Roberts, Moelwyn, Pen y Maes, Rhuthun. 01824 Rhuthun. (01824 705409) Er cof am Enid Roberts, Tŷ'r Ysgol Isa, Cerrigydrudion ...... £10.00 a Swyddogion Ifanc Diogelwch y Rhuthun. (01824 702265); colled. PWRS HOELION 705938 EirwenEirwen Jones, Jones, 7 7Maes Maes Hyfryd, Hyfryd, Rhuthun. Rhuthun. Teulu Ty'n y Celyn, Llanbedr DC ...... £5.00 Ffordd. Maent i gyd wedi dechrau ar EirwenTACHWEDD Jones, 7 Maes Hyfryd, 2019 Rhuthun. Teulu Ty'n y Celyn, LlanbedrPWRS DC . . . . HOELION...... £5.00 EIN CYFE(01824(01824IRI A707567); 707567)D: Teulu Maddie, Audlem, Sir Caer ...... £5.00 euYSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU: gwaith ac yn brysur yn sicrhau bod Gwenan K. Williams, Fferm Tyddyn (01824TACHWEDD 707567); 2019 TeuluEr cof Maddie, am Llew Audlem, Jones, WernSir Caer Ddu, . .Gwyddelwern ...... £25.00.£5.00 EirlysGOLYGYDDIONEleri Tomos,Williams, Llwyn 15 MIS Erw Onn, TACHWEDD Goch, Bryn Rhuthun. Eryl, Er cof am Moss Roberts, Garage Gwyddelwern ...... £10.00 llaisDedwydd, y plentyn Llanfwrog, yn gryf Rhuthunyn yr ysgol. LL15 2AH LLANRHAEADRCofiwch Y.C. fod yr holl ohebiaeth i’w gyrru i Er cof am EnidLlew WynneJones, WernDavies,PWRS Ddu, Llys Gwyddelwern Iâl, RhuthunHOELION gynt ...... £20.00£25.00 Rhuthun.GlynGOLYGYDDION(01824 Davies, 705277) (01824 Hafan, 705409);MIS 46 TACHWEDD Maes Cantaba, Er cof am Margaret Ella Evans, Rhuthun ...... £10.00 SialensFfôn 01824 Ddarllen707932 [email protected] yr Haf - SWYDDFA’REleri BEDOL, Williams, 15, Erw Goch, Rhuthun. Er cof am Enid Roberts,Wynne Davies, Tŷ'r Ysgol Llys Isa, Iâl, CerrigydrudionRhuthun gynt ...... £10.00£20.00 Llongyfarchiadau mawr i’r plant fu’n Gohebydd: Nerys Evans Ffôn: 01745 890294 EleriRhuthun.Glyn Williams,Davies, (01824 Hafan, 15, 702265); Erw 46 Goch, Maes Rhuthun. Cantaba, Teulu Cai ac Elis Parry, Bro Deg, Rhuthun ...... £10.00 (01824Eirwen Jones,705277) 7 Maes Hyfryd, Rhuthun. TeuluEr Ercof cofTy'n am am Enidy Celyn, Moss Roberts, Roberts,Llanbedr Tŷ'r GarageDCYsgol . . Isa,. .Gwyddelwern . .Cerrigydrudion ...... £10.00.£5.00£10 brysurCLERC GWEINYDDOL: yn darllen dros yr haf. Carys Mae Morgan, nhw Cilmeri, 57 Stryd yPlant Brython,e-bost blwyddyn [email protected] Rhuthun 3 a 4 wedi gwisgo i fyny18 STRYD yn ystod CLWYD, Diwrnod RHUTHUN, Môr(01824Rhuthun. ladron 705277) (01824 aLL15 Morwyr 702265); 1HW Teulu Mali ac Ela, Llanrhaeadr ...... £10.00 GOLYGYDDION MIS TACHWEDD (01824 707567); TeuluTeulu Maddie,Ty'n Nansi y Celyn, Audlem,Rhys Llanbedr James Sir Caer DC ...... £5.00£5 i(01824 gyd wedi 702327) cael tystysgrif a medal am GOLYGYDDION MIS RHAGFYR: Eirwen Jones, 7 Maes Hyfryd, Rhuthun. Dilys V Roberts, Einion, Maes Meugan, Rhuthun ...... £10.00 CAPEL Y PENTRE: Yn ystod y mis MorfuddGOLYGYDDION Jones, Erw MIS Fair, RHAGFYR: (Drws7 Tan y Castell, ger siopRhuthun.Eirlys(01824 Tomos,Elfair) 707567);(01824 Llwyn 704350) Onn, Bryn Eryl, ErTeulu Ercof cof Maddie,am am Moss Gareth Audlem, Roberts, Hall, Sir GarageCae Caer Bryn, .Gwyddelwern . . Cerrigydrudion...... £10.00 .£5.00£10 gyflawni Sialens Ddarllen yr Haf yn y Llinos Mary Jones, Awelfryn, Gwyddelwern, Corwen. (01490 412645); Iwan a LydiaLydia EdwardsEdwards ...... £5.00 cafwyd gwasanaeth Cymun dan ofal [email protected] Mary Jones, Awelfryn, Gwyddelwern,Rhuthun.Eirlys Corwen. Tomos, (01824 (01490 Llwyn 705409); 412645);Onn, Bryn Eryl, Er Teulucof am Elsi MargaretMoss Fflur Roberts, DaviesElla Evans, Garage Rhuthun Gwyddelwern ...... £10.00£5 llyfrgell – da iawn chi! Iona Davies, Hafod y Bryn,FFÔN: Llandyrnog. 01824 (01824 704741 790484); Wynne a Bethan Davies, Bro Deg ...... £12.00 ein Gweinidog, Parch. Andras Iago. Llinos Mary Jones, Awelfryn, Gwyddelwern,EleriRhuthun. Corwen Williams, (01824(01490 15, 412645)705409); Erw Goch, Rhuthun. TeuluEr Audreycof Cai am acMargaretJones, Elis Parry, Wern Ella Bro Ddu,Evans, Deg, Gwyddelwern Rhuthun Rhuthun ...... £10.00£5 Esther Andrews - Daeth Esther Menna Cunningham, 2 Maes Hyfryd, Rhuthun. (01824 707270); Menai Williams, Pwllglas ...... £5.00 Cawsom gyflwyniad trawiadol gan y Iona Davies, Hafod y Bryn, Llandyrnog (01824(01824Eleri 790484) Williams, 705277) 15, Erw Goch, Rhuthun. MenaiTeuluEr cof MaliWilliams, am ac AlunEla, Pwllglas LlanrhaeadrJones, .Awelfryn, ...... Gwyddelwern ...... £10.00.£5.00£10 Andrews sy’nDYDDIADUR gweithio gyda’r Eglwys Y BEDOL Morfudd Jones,[email protected] Erw Fair, 7 Tan y Castell, Rhuthun. (01824 704350) ErTeulu Cof Cai am acOlive Elis Lloyd Parry, Jones Bro Deg, . . . .Rhuthun ...... £20.00£10.00 plant ar bobl ifanc yn eu gwasanaeth Menna Cunningham, 2 Maes Hyfryd, Rhuthun(01824 (01824 705277) 707270) Er ErCof cof am am Olive Thomas Lloyd Ellis,Jones Llety'r . . . . .Bugail ...... £20.00£10 yng Nghymru i’r ysgol i arwain GOLYGYDDION MIS RHAGFYR: GruffDilysTeulu VRichards, Mali Roberts, ac Ela, Lluest, Einion, Llanrhaeadr Rhuthun Maes Meugan, ...... Rhuthun ...... £10.00 .£5.00 diolchgarwch. Olew palmwydd oedd y GruffRose Richards, Jones, Lluest,22 Ty'n Rhuthun y Parc, Rhuthun ...... £5.00£5 TACHWEDDgwasanaeth ym mis Hydref. Neges y LLYWYDD:LlinosGOLYGYDDION Mary IwanJones, Roberts,MIS Awelfryn, RHAGFYR: Trefin, Gwyddelwern, Parc y Castell, Corwen. Rhuthun. (01490 01824 412645); 703906 IwanDilys aV LydiaRoberts, Edwards Einion, . .Maes . . . . .Meugan, ...... Rhuthun...... £10.00.£5.00 thema ar effeithiau negyddol sydd yn LLYWYDD: Iwan Roberts, Trefin, Parc y Castell, Rhuthun. 07587 044255 TeuluTeulu Math Alys Evans,Ty'n Gwilym Hughes y Celyn, Llanbedr ...... £5.00£5 15sgwrs Ocsiwn oedd Addewidion, fod yn bwysig Pwyllgor cael Apêl Rhuthun, Clwb Rygbi, 8.00y.h. IonaLlinos Davies, Mary Jones, HafodY Awelfryn,BEDOLy Bryn, Llandyrnog. Gwyddelwern, DRWY’R (01824 Corwen. 790484); POST (01490 412645); WynneIwan a Lydiaa Bethan Edwards Davies, . . Bro. . . .Deg ...... £12.00 .£5.00 codi o ffermio y coed yn Indoesia a I dderbyn Y Bedol yn gyson drwy’r post cysyllter â Gwenan Williams, yr EnidIeuan Edwards, ac Emily, Dinmael Clawddnewydd ...... £10.00£10 16gobaith. Ffair Mwynhaodd Grefftau, Inner y plant Wheel y sgwrs Rhuthun, Canolfan Awelon, IS-LYWYDD:IS-LYWYDD:MennaIona Davies, Cunningham, Bethan HafodBethan yRoberts, Roberts,2Bryn, Maes Llandyrnog. Hyfryd,Cefn Cefn Mawr,Mawr, Rhuthun. (01824 DerwenDerwen (01824790484); 01824 707270); 750212 MenaiWynne Williams, a Bethan Pwllglas Davies, .Bro . . .Deg ...... £12.00.£5.00 Malaysia, mae anifeiliad gwyllt yn Ysgrifennydd Tanysgrifiadau (manylion yn y rhestr Swyddogion). AledTeulu a Llinos Arthur Hughes, Emlyn 1Evans Cae Llwyd, Cerrigydrudion ...... £5.00£5 yn fawr 10.00y.b. – 3.30y.p. MorfuddMenna Cunningham, Jones, Erw Fair, 2 Maes 7 Tan Hyfryd, y Castell, Rhuthun. Rhuthun. (01824 (01824 707270); 704350) ErMenai Cof Williams,am Olive LloydPwllglas Jones ...... £20.00 .£5.00 marw yn ogystal a chreu llygredd ir YSGRIFENNYDD:YSGRIFENNYDD: Menna MennaY E.pris E. Jones, Jones, yw £25 Erw Erw am Fair, Fair, y flwyddyn. 7 7 Tan Tan y y Castell, Castell, Rhuthun Rhuthun Rhiannon,Teulu Talyrnau Nant Erw, Cottage, Maes CantabaLlanrhaeadr ...... £20.00£5 Diolchgarwch - Cawsom ein YSGRIFENNYDD:Morfudd Jones, Erw Menna Fair, 7 E. Tan Jones, y Castell, Erw Fair, Rhuthun. 7 Tan (01824y Castell, 704350) Rhuthun GruffEr Cof Richards, am Olive Lluest, Lloyd JonesRhuthun ...... £20.00.£5.00 23amgylchedd. Cyngerdd Diolch Côr Rhuthuni’r rhieni aam Côr eu Meibion Caernarfon, Theatr John [email protected] 01824 704350 Cyfanswm ………£202.00 Gwasanaeth Diolchgarwch yn Eglwys [email protected]@boyns.cymruLLYWYDD: Iwan Roberts, Trefin, 01824 01824 Parc 704350 704350y Castell, Rhuthun. 01824 703906 Er cof am Gwilym Lloyd, Hafal, St Meugans Cyfanswm ………£202.00£10 hyfforddi. Ambrose, Roeddynt 7.30y.h. yn annog anfon TeuluGruff Richards,Math Evans,Ty'n Lluest, Rhuthuny Celyn, Llanbedr ...... £5.00 Clocaenog. Y thema eleni oedd LLYWYDD: Iwan Roberts, Trefin, Parc y Castell, Rhuthun. 01824 703906 Teulu Carreg y Big, Maerdy, Corwen £20 27rhodd Noson ariannol Gymdeithasol tuag at WWF Nadoligaidd, FOR Vale Country Club, Llanbedr D.C., TRYSORYDD:TRYSORYDD: Gareth Gareth Griffiths, Griffiths, 17 17 Erw Erw Goch, Goch, Rhuthun Rhuthun LL15 LL15 1RR 1RR (01824 (01824 704039) 704039) EnidTeuluMae Edwards,gan Math y golygyddionEvans,Ty'n Dinmael y . Celyn, .hawl . . . . i . Llanbedr gywiro,...... talfyrru ...... neu ...... wrthod...... unrhyw ...... erthygl .. ..£10.00 .£5.00 a ‘Diolch am ein Cartrefi’ a daeth TRYSORYDD:IS-LYWYDD: Bethan GarethGWEFAN Roberts, Griffiths, Cefn 17 Erw Mawr, Goch,Y Derwen BEDOL Rhuthun 01824 LL15 750212 1RR (01824 704039) NATURE. 7.00 y.h. Ar ddiwedd y gwasanaeth AledEniddderbynnir aEdwards, Llinos Hughes, i’w Dinmael chyhoeddi 1 Cae. . . . Llwyd,. yn. . .Y . Bedol. .Cerrigydrudion . . . . . Nid. . . .ydym ...... yn ...... cyhoeddi ...... erthyglau, ...... £10.00.£5.00£115 Ameina Khan o elusen Atal TREFNYDDIS-LYWYDD: HYSBYSEBION: Bethan Roberts, Huw Cefn Williams. Mawr, Derwen 01824 750212 cafodd Deryl y pleser o gyflwyno TREFNYDDYSGRIFENNYDD: HYSBYSEBION: Menna E. Jones, Huw Williams. Erw Fair, 7 Tan y Castell, Rhuthun Rhiannon,Aledllythyrau a Llinos neuneuNant Hughes, benillionbenillion Erw, Maes 1 Caehebheb Cantaba Llwyd,gaelgael enwenw Cerrigydrudion. . .llawnllawn . . . . .yy . sawl.sawl ...... sy’nsy’n ...... eu eu .. .. hanfon..hanfon...... BLODAU.BLODAU. .. ..£20.00 .£5.00 30Digartrefedd Mic ar yGorwel, Meic ac sy’n Ocsiwn ran o Addewidion,Grŵp Canolfan Cae Cymro, Anfoner i Swyddfa’r Bedol. [email protected] tystysgrifau i Leah, Megan, Awel, Alaw, [email protected] 01824 i 704350Swyddfa’r Bedol. [email protected] Rhiannon,PARCH – NantRydym Erw, yn Maes falch Cantaba iawn i dderbyn ...... un. . .deyrnged . . . . .Cyfanswm . . . wedi. . . . .e .………i .llunio . . . .£202.00 . £20.00mewn Cynefin, Clawddnewydd. i siarad gyda’r 7.00y.h. plant am ei YSGRIFENNYDD: Menna E. Jones, Erw Fair, 7 Tan y Castell, Rhuthun PARCH – Rydym yn falch iawn i dderbyn un deyrnged wedi ei llunio mewn Tirion, Lois, Elain, Lliwen, Rhian a modd addas i’w hargraffu a heb fod yn fwy na 500Cyfanswm o eiriau. Nid……… ydym£202.00 yn gwaith yn helpu’r digartref yn Sir [email protected] CLWB 100: Gerallt Tomos, 01824 704350anfoner i Swyddfa’r Bedol modd addas i’w hargraffu a heb fod yn fwy na 500 o eiriau. Nid ydym yn Sioned am gymryd rhan yn Llafar a Y plant gafodd dystysgrifTREFNYDD TRYSORYDD:am gwblhau CLWB SialensGareth 100: Griffiths, Ddarllen Gerallt 17 Tomos,yr Erw Haf Goch, ynanfoner Llyfrgell Rhuthun i Swyddfa’r RhuthunLL15 1RR Bedol (01824 704039) Mae gan y golygyddioncynnwys hawl i lluniaugywiro, o’r talfyrru ymadawedig. neu wrthod unrhyw erthygl a RHAGFYRDdinbych. Diolch i’r Parch Richard cynnwys lluniau o’r ymadawedig. Chân dan ofal Gwen, Lisa a Rhian ar TREFNYDDTRYSORYDD: DOSBARTHU: Gareth Griffiths, 17 Erw Goch, Rhuthun LL15 1RR (01824 704039) Maedderbynnir gan y golygyddion i’w chyhoeddi hawl yn i gywiro,Y Bedol. talfyrru Nid ydym neu ynwrthod cyhoeddi unrhyw erthyglau, erthygl a 7 - 8 Marchnad Nadolig a chylch sglefrio,hyn Marchnad a ddysgon Rhuthun, nhw gyda gweddill yr Cartery thema am Stori ymuno Samson. â ni hefyd. TREFNYDD DOSBARTHU:HYSBYSEBION: HuwLluniau: Williams. Cyn anfon llun i’r Bedol llythyraudderbynnir NID YW’R neu GOLYGYDDIONi’wbenillion chyhoeddi heb gael yn O REIDRWYDDY enw Bedol. llawn Nid y YN ydymsawl CYTUNO sy’nyn cyhoeddi eu Â’R hanfon. GWAHANOL erthyglau, BLODAU Ymweliad 10:00 â’r y.b. Gampfa - 6.00 y.h. - Cafodd plant ysgol yn ystod Wythnos Gwrth Fwlio y CYSYLLTWR CAMERA: Brianrhaid Roberts, sicrhau Moelwyn, na fyddwn Pen yn y Maes,torri unrhyw Rhuthun. hawlfraint NID YW’R GOLYGYDDION O REIDRWYDD YN CYTUNO Â’R GWAHANOL Bu oedfa’r Fro yn y Dyffryn dan ofal ein TREFNYDD HYSBYSEBION:Anfoner Huw Williams. i Swyddfa’r Bedol. [email protected] PARCHllythyrau – neu Rydym benillionAGWEDDAU yn falch heb iawn gael A FYNEGIR i enwdderbyn llawn YN un y Y sawl deyrngedPAPUR sy’n HWN. euwedi hanfon. ei llunio BLODAU mewn mis yma. 01824 705938 a berthyn i’r ffotograffydd neu’r cwmni AGWEDDAU A FYNEGIR YN Y PAPUR HWN. 9yGweinidog. Cyfnod Dechrau Sylfaen Canu brynhawn Dechrau diddorol Canmol, Eglwys y Santes Fair, CYSYLLTWR CAMERA: BrianAnfoner Roberts, i Swyddfa’r Moelwyn, Bedol. Pen y [email protected], Rhuthun. 01824 PARCHmodd addas – Rydym i’w hargraffuyn falch iawn a heb i dderbynfod yn fwy un na deyrnged 500 o eiriau. wedi eNidi llunio ydym mewn yn PC Llinos - Daeth PC Llinos i roi 705938 ffotograffwyr trwy ei gyhoeddi yn Y Bedol. Dylid yng Y GYMDEITHAS: Yr Nghampfa Wyddgrug, Celtic 7.00 Cawsom y.h. Strength. noson 705938TREFNYDD CLWB 100: Gerallt Tomos, anfoner i Swyddfa’r Bedol modd addas i’w hargraffucynnwys a heb lluniau fod o’ryn fwyymadawedig. na 500 o eiriau. Nid ydym yn sgwrs i blant Bl 3 a 4 am Ddiogelwch YSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU: Gwenan K. Williams, Fferm Tyddyn 14Cawsantgartrefol Pwyllgor yng amser nghwmni Apêl da Rhuthun yn Glyn gwneud Williams, Urdd yr 2020. Brecwast efo Siôn Corn yn TREFNYDD CLWB 100: Geralltnodi Tomos, os oes anfonerangen rhoi i Swyddfa’r enw’r ffotograffydd Bedol o dan EIN CYFEIRIAD: y We – neges bwysig iawn. Siaradodd Dedwydd,YSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU: Llanfwrog, Rhuthun LL15y llun. 2AH Os Gwenan na wneir K. hyn Williams, fe gymrwn Fferm yn Tyddyn ganiataol cynnwysEIN lluniauCYF o’rEI ymadawedig.RIAD: ymarferiadau Borth Awelon, y Gest a Rhuthun. a’igweld gyfeilydd faint 9.30-11.30y.b. o Huw hwyl Alan ydi YSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU:TREFNYDD DOSBARTHU: Gwenan K. Williams, Fferm Tyddyn NID YW’R GOLYGYDDION O REIDRWYDD YN CYTUNO Â’R GWAHANOL cadw’n heini. Diolch yn fawr i mam gyda plant Bl 6 am sut i ddelio â FfônDedwydd, 01824 707932Llanfwrog, [email protected] Rhuthun LL15 2AHnad oes hawlfraint ar y llun. Cofiwch fod yr holl ohebiaeth i’w gyrru i 14Roberts. Cyngerdd Roedd Blynyddolpob stori ddwedodd Côr Godre’r o Aran, Canolfan Hamdden Penllyn, Dedwydd,TREFNYDD Llanfwrog, DOSBARTHU: Rhuthun LL15 2AH NID YW’R GOLYGYDDIONAGWEDDAU OA FYNEGIRREIDRWYDD YN YYN PAPUR CYTUNO HWN. Â’R GWAHANOL Jac am y croeso. sefyllfaoedd ble maent yn teimlo’n FfônCYSYLLTWR CAMERA: 01824 707932 [email protected] Brian Roberts, Moelwyn, Pen y Maes, Rhuthun. 01824 SWYDDFA’R BEDOL, yn wir medde fo! Mwynhaodd pawb y GwasanaethCLERC Diolchgarwch GWEINYDDOL: y plant yngCarys Nghapel Morgan, y Cilmeri,Dyffryn 57 Stryd y Brython, Rhuthun AGWEDDAUSWYDDFA’R A FYNEGIR BEDOL,YN Y PAPUR HWN. Jambori Y Bala, - Cafodd 7.30y.h. plant y Cyfnod anghyfforddus, sef uned o waith 705938CYSYLLTWR CAMERA: Brian Roberts, Moelwyn, Pen y Maes, Rhuthun. 01824 23canu, Pwyllgor ac roedd Apêl cyfle Rhuthun i gymdeithasu Urdd 2020. Cymanfa Garolau. Capel y (01824CLERC GWEINYDDOL: 702327) Carys Morgan, Cilmeri, 57 Stryd y Brython, Rhuthun 18 STRYD CLWYD, RHUTHUN, LL15 1HW Sylfaendros baned hwyl wedyn. fawr yn y Jambori gyda newyddgroeso i yaelodau mae Llywodraeth newydd i ymuno. Cymru Mis ac CLERC GWEINYDDOL:705938 Carys Morgan, Cilmeri, 57 Stryd y Brython, Rhuthun EIN CYFEIRIAD: Tabernacl am 6.00y.h. (01824YSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU: 702327) Gwenan K. Williams, Fferm Tyddyn MartinPROFEDIGAETH Geraint eto :eleni. Estynnwn Bu Gruffydd ein Heddlu’rdwytha daeth Ysgolion aelod wedi o glwb cydweithio camera (01824 702327) (Drws ger siop Elfair) Dedwydd, Llanfwrog,HYSBYSEBION Rhuthun LL15 2AH Cofiwch fodEI Nyr hollCY FohebiaethEIRIAD: i’w gyrru i yncydymdeimlad ddigon lwcus â i theulugael ei Bronalltddewis gani’w arnoRhuthun yn ddiweddar. atom i ddangos sleidiau ac YSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU: Gwenan K. Williams, Fferm Tyddyn Ffôn 01824 707932 [email protected] Cofiwch fodFFÔN: yr holl 01824 ohebiaeth 704741 i’w gyrru i IONAWRhelpufod Russel gydag un Evans o’r caneuon! wedi colli ei dad, Twrnamentroedd cyfle iRygbi gael sgwrs Bl 3 ai ddilyn4 - Cafodd hefo Dedwydd, Llanfwrog, Rhuthun LL15 2AH SWYDDFA’R BEDOL, Ffôn 01824 707932 [email protected] Y WIG 22Cynhadleddhefyd Noson Brynle yng a GwrthNesta nghwmni Evans Fwlio Nigel Pennant. - Owens,Bu tîmpaned Pwyllgor rygbi aBl Apêl chacen.3 a 4 Rhuthun, hwyl Mis fawr Tachwedd yn yr Ŵyl Beth am hysbysebu yn y Bedol? Mae’r prisiau fel a ganlyn: SWYDDFA’R BEDOL, CLERC GWEINYDDOL:DYDDIADUR Carys Morgan, Cilmeri, Y BEDOL 57 Stryd y Brython, Rhuthun [email protected] STRYD CLWYD, RHUTHUN, LL15 1HW Ciaran, Mae TheatrBrynle Elan, wediJohn Emily colli Ambrose. ei acchwaer Annie 8.00y.h. Beryl. o Rygbidarperir yng te Nghlwb pnawn, Rygbi croeso Rhuthun i aelodau yn 18 STRYD CLWYD, RHUTHUN, LL15 1HW Flwyddyn 6 yn cynrychioli’r ysgol ddiweddar. Da iawn nhw am chwarae (01824CLERC GWEINYDDOL: 702327)Gohebydd: Carys Emily Morgan,Davies Cilmeri,Ffôn: 01824 57 Stryd750017 y Brython, Rhuthun (Drws ger siop Elfair) 25Rydym Noson yn meddwl Santes hefydDwynwen am deulu gyda y Candelas, hen a newydd. Marchnad Rhuthun. TACHWEDD 1/4 tudalen - £35.00 1/8 tudalen - £20.00 mewn Cynhadledd Gwrth Fwlio yn mor dda! TACHWEDD(01824 702327) (Drws ger siop Elfair) ddiweddar Manylion Selina i ddilyn. Peters, Pont y Bedol CLWB 100: Mis Awst: £20 Pat 15CAPEL: Ocsiwn Dydd Addewidion, Sul olaf 1/16 o Pwyllgor fis Meditudalen ApêlLlanrwst. Rhuthun,- £11.50 Croesawyd Clwb Rygbi, cyfeillion 8.00y.h. o Y BEDOLFFÔN: DRWY’R01824 704741 POST Ninbych. Byddant, rŵan, yn rhannu’r Pêl-droed yr Urdd - Llongyfarchiadau 15croesawyd Blwyddyn Ocsiwn y Parch. Addewidion, 1, 2 a Hywel 3 yn perfformio Edwards, Pwyllgor Apêlar Ddinmael.lwyfan Rhuthun, yr Ŵyl Clwb ym Rygbi,Mhrestatyn 8.00y.h. I dderbyn Y Bedol yn gyson drwy’r post cysyllter â Gwenan Williams, yr gynt, a hefyd teulu y ddiweddar Shirley Rumney, £10 Esmor a Mona Jones, 16 Ffair Grefftau, Inner Wheel Rhuthun, Canolfan Awelon, I dderbyn Y Bedol yn FFÔN:gyson drwy’r 01824 post cysyllter704741 â Gwenan Williams, yr Vanderbijil Elusendai. £5 Jan a Jeff Jenkins. Mis Medi: £20 16y Parc Ffair ymaMae Grefftau, i Felin disgownt y Wig. Inner i’w Wheel gael Rhuthun, os yw’rRoedd hysbysebCanolfan lluniaeth Awelon, yn ysgafn Y Bedol i ddilyn y Ysgrifennydd Tanysgrifiadau (manylion yn y rhestr Swyddogion). CHWEFROR i’r plant 10.00y.b. amERTHYGLAU chwaraeDYDDIADUR – 3.30y.p. mor ERBYN dda yn DYDD y Sylfaen MERCHER, Y am BEDOL bwysigrwydd HYDREF 21bwyta’n iach [email protected] Tanysgrifiadau (manylion yn y rhestr Swyddogion). GWELLA: Anfonwn ein cofion at J. R. Huw Roberts, £10 Carys, £5 Muriel Hydref 10.00y.b. 6. Yng – Nghapel 3.30y.p.am Jerusalem 3 mis, 6 misgwasanaeth neu 12 mis gyda chyfle i gael sgwrs Y pris yw £25 am y flwyddyn. 15 Gig gyda’r Welsh Whisperer a Hywel Pitts, Pwyllgor Apêl Rhuthun, twrnament23 Cyngerdd cynDYDDIADUR Côr hanner Rhuthun tymor. a Côr Meibionac i roiY Caernarfon, gweithdy BEDOL i Fl Theatr5 a 6 am John beryglon [email protected] Hughes, Bro Erin, Derek Hughes Stark. Mis Hydref: £20 Richard 23Cerrig Cyngerdd y Drudion Côr oedd RhuthunNEWYDDION y gymanfa a Côr AMeibion HYSBYSEBIONa chymdeithasu. Caernarfon, Theatr John Theatr John Ambrose am 7.30y.h. DaethantTACHWEDD yn ail ynHysbysebion eu grŵp. ar gyfer alcohol.mis Ta cCafoddhwedd Bl erbyn 5 a 6 fenthyg y beic Williams, £10 Carys, £5 Amanda unedig Ambrose, eleni 7.30y.h.ERBYN gyda DYDD Bethan GWENER, DIOLCHGARWCH: HYDREF 23 Pnawn Dydd Iau Moelwyn, Arthur Webber, Pentre Isa, Diwrnod15TACHWEDD Ocsiwn Môr Ladron Addewidion, a DYDDMorwyr Pwyllgor GWENER – Fel Apêlsmwddi H Rhuthun,YDR E hefydF 2 Clwb3 er Rygbi, mwyn 8.00y.h. gwneud Y BEDOL DRWY’R POST 27Smallwood, Noson Gymdeithasol Llangwm yn Nadoligaidd, arwain. Hydref Vale Country 24 roedd Club, Llanbedr Gwasanaeth D.C., I dderbyn Y Bedol yn gyson drwy’r post cysyllter â Gwenan Williams, yr Merrik Wheeler, Bwthyn Parc Postyn, Caley. rhan1615 o’u FfairOcsiwn gwaith Grefftau,DOSBARTHU themaAddewidion, yInner tymor WheelYNG Pwyllgor yma NGHANOLFAN feRhuthun, Apêlsmwddis Rhuthun, Canolfan LLANFWROG gan Clwb Awelon, ddefnyddio Rygbi, 8.00y.h. ynni eu Y GWEFANBEDOL DRWY’R Y BEDOL POST ac Anetta Williams, Coed y Fron. MERCHED Y WAWR: Croesawodd Roedd 7.00 y capel y.h. yn llawn gyda chanu Diolchgarwch gan blant Ysgol Betws I dderbynYsgrifennydd Y Bedol Tanysgrifiadau yn gyson drwy’r (manylion post cysyllter yn y rhestr â Gwenan Swyddogion). Williams, yr gafodd16 Bl10.00y.b.Ffair 3 a Grefftau,4 ddiwrnod – 3.30y.p. Inner arbennig Wheel ble Rhuthun, coesau Canolfan yn hytrach Awelon, na ynni trydan. 30bywiog. Mic ar y Meic acDYDD Ocsiwn GWENER, Addewidion, TACHWEDDGwerfil Canolfan Goch yng13 Cae Nghapel Cymro, y Gro. Ysgrifennydd TanysgrifiadauY pris yw £25 (manylion am y flwyddyn. yn y rhestr Swyddogion). LLONGYFARCHIADAU: i Celi Evans Beryl pawb i’r cyfarfod ynghyd â’n gŵr gwisgodd30Codir Mic tâlpawb ar o y £2Meici fyny am ac felgyfarchion Ocsiwn môr-ladron Addewidion, neu Roeddair o Canolfanddiolch. hyn yn rhan CaeNi chodir Cymro,o waith unrhyw thema’r Hydref23 Clawddnewydd.Cyngerdd10.00y.b. 13. Ymunwyd – Côr 3.30y.p. Rhuthun yng 7.00y.h. nghapel a Côr y MeibionCafwyd Caernarfon, gwasanaeth Theatr ardderchog John a’r www.ybedol.comY pris yw £25 am y flwyddyn. Vale Cottage ar basio ei phrawf gyrru. gwadd Elfed Williams Dolwar, fu’n neu forwyr. Clawddnewydd. dâl Daeth sy’n cwmni dilyn7.00y.h. profedigaeth Mewn dosbarthiadau neu am “Er y tymor Cof”. yma. siarad am ei waith fel cownselor gyda Gro23 gyda’r CyngerddAmbrose, Parchedig Côr7.30y.h. Rhuthun Helen a Wyn Côr Meibionplant wedi Caernarfon, dysgu eu Theatr gwaith John yn dda a CLWB Y PENTAN. Cynhelir y clwb yn Cymeriad i’r ysgolAr gyda’r werth Cysylltersioe fore ‘Ydych Sadwrn, drwy’r Gwersi post Tachwedd Pres neu – Mae Bl 514 a 6 wedi bod Iechyd Meddwl. Cawsom baned gan Jones,27 Noson Ambrose, Eglwysbach Gymdeithasol 7.30y.h. yn gwasanaethu. Nadoligaidd, chanu Vale bywiog. Country Club, Llanbedr D.C., GWEFAN Y BEDOL y festri ar y 3ydd dydd Mercher o bob chiRHAGFYR am fynd i’r Môr’ a daeth yn cael gwersi chwarae offerynnau mis am 2 o’r gloch y pnawn, Mae rhif Gwen a Nesta a thalwyd y diolchiadau Hydref27 7.00Noson 20. y.h.Cynhaliwyd Gymdeithasol ebost: Gwasanaeth [email protected] Nadoligaidd, COFION Vale Country: At bawb Club, yn Llanbedr yr ardal nadD.C., ERTHYGLAU ERBYN DYDD MERCHER, TACHWEDD 20 cynrychiolydd7 - 8 Marchnad o’r RNLI Nadolig i siarad a chylch gyda’r sglefrio, pres Marchnad y tymor Rhuthun, yma gan Louise o GWEFANLluniau: Y BEDOL CynCyn anfonanfon llunllun i’ri’r BedolBedol yr aelodau wedi lleihau ac estynnwn gan Megan. o30 Ddiolchgarwch Mic7.00 ar y.h. y Meic yma ac ym Ocsiwn Melin y Addewidion, Wig ydynt Canolfanyn dda a hefydCae Cymro, cofion at y rhai Lluniau: dosbarth 10:00 am y.b. eu - gwaith6.00 y.h. pwysig yn Gonsortiwm Cerddoriaeth Sir rhaid sicrhausicrhau nana fyddwnfyddwn ynyn torritorri unrhywunrhyw hawlfrainthawlfraint NEWYDDION A HYSBYSEBION ERBYN gyda’r30 Clawddnewydd.Mic Parch ar y Meic Gerwyn ac 7.00y.h.Ocsiwn Roberts, Addewidion, sydd mewnCanolfan Cartrefi Cae Preswyl. Cymro, www.ybedol.com achub9 Dechrau bywydau Canu poblER Dechrau sydd GWYBODAETH mewn Canmol, Ddinbych.Eglwys y MaeSantes hi’n Fair, dod mewn am awr a berthyn i’r ffotograffydd neu’r cwmni Clawddnewydd. 7.00y.h. www.ybedol.comffotograffwyr trwy ei gyhoeddi yn Y Bedol. Dylid DYDD GWENER, TACHWEDD 22 trafferthion Yr Wyddgrug, yn y môr. 7.00 y.h. yr wythnos i roi gwers i’r dosbarth ac ffotograffwyr trwy ei gyhoeddi yn Y Bedol. Dylid RHAGFYR nodi os oes angen rhoi enw’r ffotograffydd o dan DosbarthuLLANARMON yng Nghanolfan Awelon NosYN Wener, IÂL Rhagfyr 13 Ysgol14 Gallwn IachPwyllgor - Daetheich Apêl sicrhau Paula Rhuthun Robertsy byddwn Urdd o yn2020. mae’rtrin Brecwast y wybodaethplant wrth efo euSiôna gawn boddau Corn ni oddi yn– ac yn nodi os oes angen rhoi enw’r ffotograffydd o dan 7RHAGFYR - 8 Marchnad wrthych Nadolig yna chylch gwbwl sglefrio,gyfrinachol Marchnad a gyda Rhuthun,gofal. y llun. Os na wneir hyn Cyn fe gymrwn anfon llun yn ganiataoli’r Bedol adran Ysgolion Awelon, IachRhuthun. Sir Ddinbych 9.30-11.30y.b. i’r gwella pob wythnos. Bydd gennym Lluniau: rhwng 4.30 - 5.00 o’r gloch 7 - 8 10:00Marchnad y.b. - Nadolig 6.00 y.h. a chylch sglefrio, Marchnad Rhuthun, rhaid sicrhaunad na oes fyddwn hawlfraint ynCyn torri anfon ar unrhywy llun. llun i’rhawlfraint Bedol Gohebydd: Olwen E. Roberts. Ffôn: 01824 780286 ysgol14Ni ambell fyddwnCyngerdd waith yn Blynyddol eucyn rhannu hanner Côreich tymor. Godre’r manylion fand Aran, â preschwmni/sefydliadau Canolfan gwerth chweilHamdden erbyn eraill Penllyn, ’Dolig! at Lluniau: Ar werth fore Sadwrn, Rhagfyr 14 9 ddibenDechrau10:00 y.b. marchnata, Canu - 6.00 Dechrau y.h. na chwaith Canmol, yn Eglwys ei rannu y gydaSantes thrydydd Fair, parti. rhaid sicrhaua berthyn na i’r fyddwn ffotograffydd yn torri neu’r unrhyw cwmni hawlfraint EGLWYS SANT GARMON: Dydd Iau Nash. Dydd Gwener canlynlol Daeth iY siarad Bala, 7.30y.h. gyda plant y Cyfnod 9 YrDechrau Wyddgrug, Canu 7.00 Dechrau y.h. Canmol, Eglwys y Santes Fair, ffotograffwyra berthyn trwy i’r ffotograffyddei gyhoeddi yn neu’r Y Bedol cwmni. Dylid Hydref 17 am 7.00 cynhaliwyd cawsom gyfle i fwynhau bore coffi a 23 Pwyllgor Apêl Rhuthun Urdd 2020. Cymanfa Garolau. Capel y 2 14 PwyllgorYr Wyddgrug, Apêl 7.00Rhuthun y.h. Urdd 2020. Brecwast efo Siôn Corn yn nodiffotograffwyr os oes angen trwy ei rhoi gyhoeddi enw’r ffotograffydd yn Y Bedol. oDylid dan Gwasanaeth Diolchgarwch dan blasu teisen yn Ysgol Llanarmon a Tabernacl am 6.00y.h. y llun. Os na wneir hyn fe gymrwn yn ganiataol 14 Awelon,Pwyllgor Rhuthun. Apêl Rhuthun 9.30-11.30y.b. Urdd 2020. Brecwast efo Siôn Corn yn nodi os oes angen rhoi enw’r ffotograffydd o dan arweiniad y Barnwr Ian Trigger gyda’i Llanferres i godi arian tuag at HYSBYSEBIONy llun. Osnad na wneiroes hawlfraint hyn fe gymrwn ar y llun. yn ganiataol 14 CyngerddAwelon, Rhuthun. Blynyddol 9.30-11.30y.b. Côr Godre’r Aran, Canolfan Hamdden Penllyn, destun diddorol a phwrpasol “Ein wasanaeth Macmillan. Roedd y cyfan IONAWR nad oes hawlfraint ar y llun. rhoddion hael y Cynhaeaf”. Yn dilyn wedi ei drefnu gan y plant a’u 14 YCyngerdd Bala, 7.30y.h. Blynyddol Côr Godre’r Aran, Canolfan Hamdden Penllyn, 22 Noson yng nghwmni Nigel Owens, Pwyllgor Apêl Rhuthun, Beth am hysbysebu yn y Bedol? Mae’r prisiau fel a ganlyn: ymunodd cynulleidfa gref i fwynhau hathrawon a derbyniwyd swm 23 PwyllgorY Bala, 7.30y.h. Apêl Rhuthun Urdd 2020. Cymanfa Garolau. Capel y Beth am hysbysebu yn y Bedol? Mae’r prisiau fel a ganlyn: Theatr John Ambrose. 8.00y.h. swper wedi ei baratoi gan Ann Hurst sylweddol. 23 TabernaclPwyllgor Apêl am 6.00y.h. Rhuthun Urdd 2020. Cymanfa Garolau. Capel y 25 Noson Santes Dwynwen gyda Candelas, Marchnad Rhuthun. 1/4 tudalen - £35.00 1/8 tudalen - £20.00 a’r merched. Addurnwyd yr eglwys yn CLWB CINIO – Amser cinio bob dydd T: 01824 Tabernacl 704 am 701 6.00y.h. M. 07810 543 915 HYSBYSEBION Manylion i ddilyn. 1/16 tudalen - £11.50 hardd a chasglwyd y llysiau a’r Iau bydd y pensiynwyr yn cwrdd i IONAWR E: [email protected] i ddilyn. HYSBYSEBION 1/16 tudalen - £11.50 ffrwythau i’w rhoi i’r anghenus yn ein fwynhau cinio blasus yn y Gigfan. Plant yr ysgol yn gorymdeithio yng Ngŵyl Eisteddfod yr Urdd ym 22IONAWRBryn Noson Goleu, yng Llanfair nghwmni Dyffryn Nigel Owens, Clwyd, Pwyllgor Rhuthun, Apêl Rhuthun, Beth amMae hysbysebu disgownt i’w yn gael y Bedol? os yw’r Mae’r hysbyseb prisiau yn Y fel Bedol a ganlyn: plith. Yn ystod y mis gwerthfawrogwn Daw cyfeillion gwirfoddol o’r ardal i CHWEFROR Mhrestatyn 22 Sir TheatrNosonDdinbych, Johnyng nghwmni Ambrose.LL15 2SE Nigel 8.00y.h. Owens, Pwyllgor Apêl Rhuthun, Beth am hysbysebuam 3yn mis, y Bedol? 6 mis neu Mae’r 12 mis prisiau fel a ganlyn: wasanaethau o Ewcarist a Gweddi weini a gwerthfawrogwn eu 15 Gig gyda’r Welsh Whisperer a Hywel Pitts, Pwyllgor Apêl Rhuthun, am 3 mis, 6 mis neu 12 mis 25 NosonTheatr SantesJohn Ambrose. Dwynwen 8.00y.h. gyda Candelas, Marchnad Rhuthun. 1/4 tudalenHysbysebion - £35.00 ar gyfer mis1/8 Tac htudalenwedd erbyn - £20.00 Bendigaid yn absenoldeb ein rheithor gwasanaeth. Theatr John Ambrose am 7.30y.h. Hysbysebion ar gyfer mis Tachwedd erbyn 25 ManylionNoson Santes i ddilyn. Dwynwen gyda Candelas, Marchnad Rhuthun. 1/4 tudalen - £35.00 1/8 tudalen - £20.00 gan y Parch Dylan Caradog Parry CAPEL RHIW IÂL – Cyfle i fynychu 23 DYDD 1/16 GWENER tudalen H Y- D£11.50REF 23 Manylion i ddilyn. Jones, y Parch Stuart Evans, Paul cyfarfodydd Diolchgarwch ydyw mis Mae disgownt 1/16i’w gael tudalen os yw’r - hysbyseb £11.50 yn Y Bedol Chamberlain, Gellifor ac Andrew Hydref i ddiolch a gwerthfawrogi ein CHWEFROR • R • M • Codir tâlMae o £2disgownt am gyfarchionam i’w 3 mis,gael 6neuos mis yw’r air neu o hysbyseb ddiolch. 12 mis Niyn chodir Y Bedol unrhyw Ginn, Caerwys. Organyddion y mis rhoddion dderbyniwn drwy gydol y 15CHWEFROR Gig gyda’r Welsh WhispererSeiri a Hywel Pitts, PwyllgorCoed Apêl Rhuthun, dâlHysbysebion sy’n dilynam 3 profedigaethmis, ar gyfer 6 mis mis neu Tneua 12ch am wmised “Erd erbyn Cof”. oedd Mari Roberts a Sue Hanahoe. flwyddyn ac fe gawsom y cyfle i 15 TheatrGig gyda’r John Welsh Ambrose Whisperer am •7.30y.h. Arbenigwyr a Hywel Pitts, Pwyllgor coed Apêlderw Rhuthun, • dâl sy’n dilyn profedigaeth neu am “Er Cof”. Cysyllter drwy’r post neu GENEDIGAETH: Llongyfarchiadau i wahodd y Parch Robert Parry, Lerpwl, Theatr John Ambrose• am Ceginau 7.30y.h. • Ffenestri • Drysau • HysbysebionDYDD GWENERar gyfer mis HY TDaRcEhFw e2d3d erbyn Sioned a Sam Carey ar enedigaeth i’n harwain mewn gwasanaeth hyfryd JONES ebost:DYDD [email protected] GWENER HYDREF 23 ERTHYGLAU ERBYN DYDD• LloriauMERCHER, • Grisiau TACHWEDD • 20 merch fach Hydref 25. a thestun pwrpasol am y cynhaeaf a’n Codir tâl o £2 am gyfarchion neu air o ddiolch. Ni chodir unrhyw COFIWN: am y cleifion o’r ardal bendithion lu mewn awyrgylch NEWYDDIONFfôn A HYSBYSEBION : 01824 ERBYN 705251 Codir tâl odâl £2 sy’namER gyfarchion dilyn GWYBODAETH profedigaeth neu air o neu ddiolch. am “Er Ni Cof”. chodir unrhyw gyda’n cofion a chyfarchion cynnes draddodiadol. Roedd canu DYDD GWENER, TACHWEDD 22 Cysodwyd gandâl Dylunio sy’n dilynCysyllter GraffEG, profedigaeth drwy’r16 Crugyn post neu Dimai, neu am Rhydyfelin,“Er Cof”. Aberystwyth atynt. ardderchog gyda Noel Parry wrth yr DYDD GWENER,Parc Busnes TACHWEDD Lôn Parcwr 22 • Rhuthun JOINERY GallwnSY23 eich 4PRsicrhau 07737622034Cysyllter y byddwn drwy’r [email protected] trin posty wybodaeth neu a gawn ni oddi UNDEB Y MAMAU: Agorwyd y tymor organ a chynrychiolaeth dda yn Dosbarthu yng Nghanolfan Awelon Nos Wener, Rhagfyr 13 Gallwn eich sicrhauebost: y [email protected] yn trin y wybodaeth a gawn ni oddi ERTHYGLAU ERBYN DYDD MERCHER, TACHWEDD 20 wrthych yn gwbwl gyfrinachol a gyda gofal. pan ddaeth cynulleidfa gref i’r Eglwys bresennol. Sul cynta’r mis croesawyd rhwng 4.30 - 5.00 o’r gloch wrthychebost: yn [email protected] gyfrinachol a gyda gofal. ERTHYGLAU ERBYNrhwng 4.30DYDD - 5.00 MERCHER, o’r gloch TACHWEDD 20 Ni fyddwn yn eu rhannu eich manylion â chwmni/sefydliadau eraill at a chroesawyd pawb gan y Parch y Parch David Owen, Ponciau i 2 NEWYDDION A HYSBYSEBION ERBYN Ni fyddwn yn eu rhannu eich manylion â chwmni/sefydliadau eraill at Ar werth fore Sadwrn, Rhagfyr 14 ddiben marchnata,ER naGWYBODAETH chwaith yn ei rannu gyda thrydydd parti. Philip Chew. Mwynhawyd cyngerdd wasanaethu gyda chyfarfod Undebol NEWYDDIONDYDD GWENER, A HYSBYSEBION TACHWEDD ERBYN 22 ER GWYBODAETH ardderchog gan ddisgyblion Ysgol y Sul canlynol dan ofalaeth y Parch. 2 DYDD GWENER, TACHWEDD 22 Gallwn eich sicrhau y byddwn yn trin y wybodaeth a gawn ni oddi Bro Famau gyda cherddoriaeth, Eirlys Gruffudd Evans yng Nghapel 2 Dosbarthu yng Nghanolfan Awelon Nos Wener, Rhagfyr 13 Gallwn eichwrthych sicrhau yn y byddwngwbwl gyfrinachol yn trin y wybodaeth a gyda gofal. a gawn ni oddi adroddiadau a cherddorfa – popeth Tegla, Llandegla. Llywydd y mis oedd Dosbarthu yng NghanolfanrhwngLL 4.30ET -AwelonY 5.00 M o’rA Nos glochES Wener, FFY RhagfyrNNO 13N Ni fyddwn yn wrthycheu rhannu yn eichgwbwl manylion gyfrinachol â chwmni/sefydliadau a gyda gofal. eraill at yn gywrain iawn. Gwerthfawrogwn y Glenys Roberts. John Mannering, Ar werthrhwng fore 4.30 Sadwrn, - 5.00 o’r glochRhagfyr 14 ddiben marchnata, na chwaith yn ei rannu gyda thrydydd parti. diddordeb mae’r ysgol yn gymryd yn Llanarmon fu’n ein hannerch y Gary a Carys Owen Ni fyddwn yn eu rhannu eich manylion â chwmni/sefydliadau eraill at Ar werth fore25 Sadwrn,Maes Ffynnon, Rhagfyr Rhuthun LL15 14 1LX ddiben marchnata, na chwaith yn ei rannu gyda thrydydd parti. y gymuned drwy gydol y flwyddyn. trydydd Sul a’r cyfle i gwrdd â’n 2 Mae canmoliaeth uchel iddynt yn gilydd. Mae croeso cynnes i bawb 01824 705225 symudol 07971 103286 cymryd rhan yn y Gymraeg a’r ymuno yn y gwasanaeth ar nos Sul 2 www.holidaylettings.co.uk/ Saesneg. Diolchwyd iddynt gan Gill am 5.30. rentals/ruthin/136883
30 PWLLGLAS CYFFYLLIOG
Gohebydd: Marian Rees Llongyfarchiadau. Llongyfarchiadau dreulio bron i ugain mlynedd brysur Eglwys Unedig Y Rhiw. Am y tro Ffôn: 01824 710262 calonnog i George a Ffion Ryan, yn trefnu pob math o weithgareddau cyntaf ers canol mis Mawrth fe ail- Isfryn ar enedigaeth mab bychan i godi arian tuag at yr elusen bwysig agorodd Capel y Rhiw ei ddrysau yn ddiweddar. Dymunwn y gorau i'r hon. Diolch i ti Lun am dy waith caled ar y Sul cyntaf o Fedi yn dilyn y clo Cofion at Irwel Jones, Ysgeibion sydd un bach. Llongyfarchiadau hefyd i ac am dy frwdfrydedd heintus ar hyd oherwydd yr haint Coronafeirws. wedi treulio cyfnod yn yr ysbyty yn Dafydd Price Jones, Glaslyn, ar ddod y blynyddoedd a dymuniadau gorau i Yn ystod y mis fe gynhaliwyd dau ddiweddar. Gobeithio eich bod yn dal yn daid ddechrau'r haf. Ganwyd ti yn dy swydd newydd fel Swyddog wasanaeth byr am dri o'r gloch y i gryfhau. merch fach i Rhiannon a'i gŵr yn Ymgysylltu i Fwrdd Partneriaeth pnawn dan ofal ein gweinidog, y Llundain a'i henw yw Persephone Rhanbarthol Gogledd Cymru. Parch. Morris P Morris gan gadw'n sydd yn ein hatgoffa, wrth gwrs, am glos i'r canllawiau diogelwch a un o'r duwiesau Groegaidd. Dechrau yn y Coleg. Yn ystod mis glanweithdra a osodwyd gan y GLASFRYN A Medi bu i nifer o ieuenctid yr ardal Cyfundeb a Llywodraeth Cymru. Ymddeol. Deallwn y bydd Carys adael am y colegau. Dymuniadau Cafwyd cynulleidfaoedd teilwng iawn CHEFNBRITH Roberts yn ymddeol yn fuan o'r gorau i Siôn Jones, Pencoed Ucha; yn y ddau wasanaeth a phawb yn Llyfrgell yn Rhuthun a dymunwn Elan Llŷn Morris, Edern, Tan y falch o gael dychwelyd. Diolch hefyd y gorau iddi ar ei hymddeoliad a Bryn a Sam Evans, 7 Tan y Bryn. i'r Parch Morris P Morris am yr holl Gohebydd: Helen Ellis diolch iddi am ei gwasanaeth parod a Gyda chymylau duon Coronafeirws wasanaethau a gafwyd ganddo ar y Ffôn: 01490 420447 rhadlon bob amser yn y Llyfrgell. uwch ein pennau ar hyn o bryd nid We yn ystod cyfnod y clo a braf oedd dyma'r amser gorau i ddechrau cael gwylio a gwrando ar yr homilïau Brysiwch Wella: Anfonwn eich Newid Swydd. Fel y bu inni ddarllen ar gyfnod newydd cyffrous mewn difyr a phwrpasol ganddo a hynny o cofion at Huw Morris, Isgaer sydd yn rhifyn Medi o'r Bedol, mae Eluned coleg hwyrach. Ond pob lwc ichi a wahanol safleoedd o fewn y fro. wedi derbyn llawdriniaeth yn Ysbyty Yaxley yn rhoi'r gorau i'w swydd chofiwch weithio'n galed a mwynhau Gobowen yn ddiweddar. gydag elusen Tŷ Gobaith wedi iddi eich hunain yr un pryd!! Profedigaeth: Gyda thristwch y clywsom am farwolaeth Gwilym Davies, Ceirnioge. Rydym yn cydymdeimlo’n gywir iawn gyda Mair ei chwaer a gweddill y teulu.
LLANRHAEADR Newid Ysgol: Gobeithio fod Erin, Ffion a Leila yn mwynhau eu hunain Gohebydd: Nerys Evans (01745 890294) Webber Pentre Isa yn ei gartref newydd yn Rhuddlan ac i yn Ysgol Uwchradd Dyffryn Conwy. [email protected] Gari Jones (Lelo) a Charli Reed yn Pentre Isa. Pob dymuniad da i’r dyfodol i’r dair ohonoch chi. Capel Y Pentre: Cawsom gyfarfod yn maes parcio y Ysgol Bro Cinmeirch Capel ar bnawn Mercher dan ofal ein gweinidog y Parch Blwyddyn Ysgol Newydd - rydym yn falch o glywed fod Andras Iago, er mai criw bychan iawn ddoth roedd hi’n ein cyn-ddisgyblion sydd wedi trosglwyddo i Flwyddyn braf cael cymdeithasu. 7 yn setlo’n dda yn yr ysgolion Uwchradd - Elain, Awen a Jacob yn Ysgol Glan Clwyd a Tirion, Llywelyn, Aron, RHEWL Adnewyddu: Mae y Tonic Sol-Ffa sydd wedi bod yn y Noa, Ben, Elis, Megan, Sophie, Eryn ac Izzy yn Ysgol festri am o leiaf 75 mlynedd wedi cael ‘make over.’ Diolch Brynhyfryd. Hefyd mae Cerian, Beca, Charlie, Ava, Gohebydd: Siân Eryddon i Glenys Pentre Pella am ddylunio clawr newydd iddo ac Harriet, Tommy, , Jack, Deian, Emrys a Jo yn hapus iawn i Ffôn: 01824 700245 i Kev Tan yr Accar am ei roi at ei gilydd a’i osod ar wal y fod yn yr ysgol yn llawn amser ers mis Medi. Rydym hefyd [email protected] festri. wedi croesawu 13 o blant bach i’r dosbarth Meithrin.
Llongyfarchiadau: i Huw ac Ellie Williams Llwyn Derw Y ‘Normal Newydd’ - Roedd yn bleser cael croesawu Llongyfarchiadau mawr i Jane ar ddod yn daid a nain i Noah mab bach Seren a Kane a pawb yn ol i’r ysgol ar ddechrau Medi wedi misoedd o Hughes, Encil, Bro Clywedog ar brawd bach i Logan. Mae Ioan a Marian Tŷ Mawr wedi fod ar gau. Roedd y plant i gyd wedi tyfu ac roedd yn ddwad yn nain i Daniel Tomos, mab dathlu eu priodas Arian. galondid i bawb eu bod mor siriol ac annwyl ag erioed ac bach i Iolo a Laura. Braf gweld fod Aled Roberts Pen Bryn Llwyn wedi cael wrth eu boddau i fod yng nghwmni eu ffrindiau a’r staff llwyddiant gyda’i ddefaid Beltex ym marchnad Rhuthun. unwaith eto. Wedi cryn baratoi a llawer o waith meddwl, Cydymdeimlo Danfonwn ein Dymuniadau gorau: i Pauline Blake Pont y Bedol sydd mae’r ysgol yn edrych ychydig yn wahanol i’r arfer ac mae cydymdeimlad diffuant at Marian Bates wedi cartrefu yn yr Old Deanery yn Llanelwy ac i Arthur trefniadau newydd ar waith i geisio cadw pawb yn ddiogel a’r teulu, mae Marian wedi colli ei mam yn ystod y pandemig. Y newid mwyaf yw ein bod wedi yn ddiweddar. hurio pabell eang i’w rhoi ar y cae er mwyn rhoi cysgod i’r plant lleiaf tra’n gwneud eu tasgau tu allan. Rydym yn ddiolchgar iawn i Gyngor Cymuned Llanrhaeadr YC am eu cyfraniad hael sydd wedi bod yn gymorth mawr i ysgafnhau’r baich ariannol ar yr ysgol. Diolch i’r athrawon am eu holl waith dros y cyfnod clo wrth osod tasgau diddorol ac amrywiol i’r plant eu cwblhau ar y we. Diolch hefyd i’r rhieni am eu cefnogaeth.
Ysgol Goedwig - mae disgyblion yr ysgol yn derbyn sesiynau Ysgol Goedwig erbyn hyn ac yn eu mwynhau'n fawr iawn.
Iechyd a Lles - mae pawb sy’n ymwneud a’r ysgol yn gwybod mor bwysig ydi hi ein bod yn edrych ar ôl ein iechyd a lles - corfforol a meddyliol ar yr adeg anodd yma. Mae’r Pennaeth wedi cwblhau hyfforddiant Cymorth Cyntaf Iechyd Meddwl ac mae ar gael i gefnogi disgyblion a’u rhieni.
Gwersi Offerynol - rydym yn falch fod canran uchel o ddisgyblion yr ysgol unwaith eto eleni yn derbyn gwersi offeynnol a chanu gyda Dylan Cernyw, Alex Carter a Sioned Terry o Gwmni Cerdd Cydweithredol Sir Ddinbych.
TÎM NEWYDD YN Y TRESI Da oedd clywed fod yna gwpl lleol, sef Siôn Hilditch Roberts a’i wraig Sam wedi cymryd yr awenau yn nhafarn boblogaidd y Drovers yn Rhewl. Pob dymuniad da iddynt a gobeithio y cânt gefnogaeth deilwng yn y cyfnod anodd Modulator Capel Llanrhaeadr hwn. 3 CERRIGYDRUDION Mae pob ateb CRAFU yn dechrau Capel Jeriwsalem gyda’r llythyren Ar ôl misoedd, a'r drysau wedi cau, cafwyd yr oedfa RH gyntaf gan ein gweinidog newydd y Parch. Huw Dylan PEN Jones o dan y cyfyngiadau 'pellhau cymdeithasol' a'r rheolau dim canu ayyb. Hon oedd yr oedfa a oedd i 1. ______cropian cyn cerdded 22. Defnyddir y teclyn hwn yn y gegin. fod i'w chynnal ar Sul Y Pasg. 'Roedd yn braf gweld 2. 23. cynulleidfa niferus ynghyd ac aelodau o gapeli Cefn Daw Shane Williams, y chwaraewr rygbi, Gair cyntaf emyn adnabyddus. o’r fro hon. 24. Gellir profi hwn. Brith, Maes yr Odyn a Thŷ Mawr. 3. 25. Fe recordiwyd yr oedfa ac mae ar gael ar dudalen Cysylltir y gair hwn gyda cherddoriaeth. Defnyddir i rwyfo cwch bychan. 4. Math o ŷd. 26. Ceir mewn ardal fynyddig oer. Facebook' Gofalaeth Bro Uwchaled a hefyd ar gryno 5. Enw ar ffrwyth. 27. Cerdd gariadus. ddisg. Os ydych am glywed yr oedfa ar gryno ddisg yna 6. Prifddinas yr Eidal. 28. ______hwyr galw ddoe yn ôl. cysylltwch â mi ar 07979897598. 7. ______y dŵr (aderyn) 29. ______i bob meddwl ei farn. Dros y cyfnod clo fe roddodd Huw fyfyrdodau 8. Enw arall ar geffyl dŵr. 30. ______Saron – cytgan emyn. dyddiol ar y dudalen FB ac maent yn rhai diddorol ac 9. Ceir hwn yn ardal Betws y Coed 31. Ceir y blodyn hwn mewn man corslyd. addysgiadol ac 'rydym yn ddiolchgar iawn iddo am 10. Afon yn Ewrop 32. Enw arall ar gocos. hynny. 'Roedd yn un peth i edrych ymlaen ato yn ystod 11. Nid Caergrawnt ond y llall. 33. Dywedir hyn am anifeiliaid. cyfnod anodd iawn i lawer o bobl. 12. ______cachgi rhag ei gysgod. 34. ______i dderwen wrth gysgod Yn ystod mis Medi 'roedd y Parchedigion Brian 13. Enw Cymraeg ar ‘stonewort’. yr ifanc. Wright a Tudur Rowlands i fod yma'n gwasanaethu ond 14. Gwneir Tarten gyda’r rhain. 35. Ceir y blodau hyn mewn gwrychoedd. oherwydd gwaeledd nid oeddynt yn gallu bod yma. 15. Perlysieuyn 36. Math o blanhigyn pigog. Dymunwn wellhad buan i'r ddau. 16. Planhigyn gwyrdd gwyllt. 37. Ceir medal am hyn yn yr Eisteddfod 17. Yn ystod y cyfnod clo fe gollwyd dau aelod sef Enw Cymraeg ar Sgrech yr ŷd. Genedlaethol. 18. 38. Idwen Jones, Bank Shop a fu'n aelod ffyddlon i Gïach Pengafr ydi un enw, beth ydy’r Cafwyd un yng Nghrimea. enw arall? 39. Gwneir hyn wrth aredig. holl weithgareddau'r capel am flynyddoedd maith 19. 40. cyn symud i Gartref yn Llandderfel. Hefyd David Pentref wrth ymyl Dolgellau. Gwneir hyn gydag anifeiliaid ar ffermydd 20. weithiau Humphreys, Tai Draw gynt yntau wedi bod yn ffyddlon Enw Cymraeg am ‘Reginald’. 21. Rowena ydy enw ar ferch, beth ydy’r ers symud yma o gapel Maes yr Odyn. 'Rydym yn enw arall? cydymdeimlo'n fawr iawn â'r holl deuluoedd. Ar ddydd Iau Medi 24 daeth y newyddion trist am farwolaeth Gwilym Davies, Cernogie Feathers yntau hefyd wedi bod yn ffyddlon iawn ers symud yma ar ôl cau capel Rhydlydan. 'Rydym yn cydymdeimlo'n fawr iawn a'i chwaer,Mair, a'r holl deulu. Dymuniadau gorau i'n hieuenctid sydd un ai'n symud ymlaen i ysgol uwchradd neu goleg a'r rhai sy'n dechrau'n yr ysgol gynradd. 1 2 Croesair3 4 5 6 Sudoku 7 8 9 10
11 12
13
14 15 16
17
18 19 20
21
22 23
24
Wedi colli’r Bedol? Eisiau ei ddarllen eto? Ar draws I lawr Mae ôl-rifynnau o’r Bedol bellach ar gael 1. Gwaith serchog (5,6) 2. Gorchymyn mewn carafan (5) i'w lawrlwytho o'n gwefan. 9. Mynd ymaith (7) 3. O fachu chwithig ceir y radd orau (4) 10. Llysenw gwalltog (5) 4. Chwarelwr y De (6) www.ybedol.com 11. Gefaill Beiblaidd (4) 5. Dyfais sy’n rhoi ar gof a chadw (8) 12. Ymddwyn yn frenhinol (8) 6. Awydd am fwyd? (7) 14. Byddwch yn ddiysgog! (6) 7. Creadigaethau dyn (11) 16. Yr hyn, yn sŵn tylluanod, a gaeai safnau’r 8. Campau sy’n herio perygl (11) cŵn(6) 13. Un hanner y fantolen ariannol (8) 18. Ymddygiadau sefydlog (8) 15. Dinistrio (7) 19. Yr hwn a ymlidir (4) 17. Dyma, ar y chweched o Dachwedd, a 22. Hanner y ddeuawd gerddorol o’r ynys gynt (5) ddywedwn am y goelcerth (6) 23. Trefedigaeth, fel ym Mhatagonia (7) 20. Un swnllyd (5) 24. O natur gystadleuol, Gymreig (11) 21. Diosg côt cyn yr Ŵyl? (4)
4 Tudalen 2 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:46 Page 1
TACHWEDD 2019 PWRS HOELION Er cof am Llew Jones, Wern Ddu, Gwyddelwern ...... £25.00 GOLYGYDDION MIS TACHWEDD Tudalen 28 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:39 Page 1 Er cof am Enid Wynne Davies, Llys Iâl, Rhuthun gynt ...... £20.00 Glyn Davies, Hafan, 46 Maes Cantaba, Rhuthun. (01824 702265); Er cof am Enid Roberts, Tŷ'r Ysgol Isa, Cerrigydrudion ...... £10.00 Eirwen Jones, 7 Maes Hyfryd, Rhuthun. Teulu Ty'n y Celyn, Llanbedr DC ...... £5.00 (01824 707567); Teulu Maddie, Audlem, Sir Caer ...... £5.00 Eirlys Tomos, Llwyn Onn, Bryn Eryl, Er cof am Moss Roberts, Garage Gwyddelwern ...... £10.00 Rhuthun. (01824 705409); Er cof am Margaret Ella Evans, Rhuthun ...... £10.00 BETWSEleri Williams, GWERFUL 15, Erw Goch, Rhuthun. GOCH Teulu Cai ac Elis Parry, Bro Deg, Rhuthun ...... RHEWL...... £10.00 (01824 705277) Teulu Mali ac Ela, Llanrhaeadr ...... £10.00 Fy nhrysorGohebydd: Maria Evansi Ffôn: 01490 460360 Gohebydd: Siân Eryddon. GOLYGYDDION MIS RHAGFYR: Dilys V Roberts, Einion, Maes Meugan, Rhuthun ...... £10.00 01824 710245 LlinosYSGOL Mary Jones, BETWS Awelfryn, GG: Cyngor Gwyddelwern, Ysgol Corwen.– Ddechrau (01490 mis 412645); ddiogel o hyn ymlaenIwan ar ôl a derbyn Lydia Edwards hyfforddiant . . . diogelwch...... £5.00 IonaHydref Davies, bu Hafod GANaelodau’r y Bryn, Cyngor Llandyrnog. Ysgol ar yn(01824ymweliad sownd 790484); âi’r Neuadd tŷ! Mae’n y siwrwrth pefynd ar feic ar y ffordd.Wynne a Bethan Davies, Bro Deg ...... [email protected] ...... £12.00 MennaRHIANSir ynCunningham, Rhuthun WYN i weld 2 JONES Maes y lle Hyfryd,a hefyd Rhuthun.i weldbyddai’r sut (01824mae’r waliau Cyngor 707270); cerrig hynafol Gwasanaeth yn DiolchgarwchMenai Williams, – Cawsom Pwllglas wasanaeth...... LLONGYFARCHADAU: ...... £5.00 Morfuddyn gweithredu. Jones, Erw Fair, 7 Tan y Castell,gallu Rhuthun. siarad (01824 byddai 704350) rhesidiolchgarwch o straeon arbennigEr iawnCof am yng Olive Nghapel Lloyd y JonesGro ddiwedd ...... Llongyfarchiadau ...... i. Fflur. . . . .a . Dyfan,. .£20.00 Chwaraeon – Aeth tîm o’r merchedi’w hynaf hadrodd, i gystadlu o’r llonyng i’r lleddf.Hydref gyda llawer o rieniGruff a Richards,ffrindiau wedi Lluest, mynychu. Rhuthun Diolch ...... Maes . . . . . Derw...... ar . . enedigaeth...... mab.£5.00 PanLLYWYDD: ofynwydnghystadleuaeth Iwan i mi Roberts,ysgrifennu pêl-droed Trefin, yr Parc Urdd y Castell, ynPan Ysgol edrychwch Rhuthun. Uwchradd ar01824 y llun,i 703906bawb mi am eu cyfraniadauTeulu o Mathfwyd arEvans,Ty'n gyfer y Banc y Celyn, Bwyd Llanbedrlleol . . .bychan, ...... Brychan ...... Llŷr...... £5.00 Dinbych. Hefyd aeth tîm o ddisgyblion blwyddyn 3 a 4 i drwy ofal Canolfan Ni yng Nghorwen. Aeth cynrychiolaeth darn i’r golofn hon cefais dipyn o sylwch fod eira yn flanced drwchus Enid Edwards, Dinmael ...... £10.00 IS-LYWYDD:gystadlu mewnBethan twrnament Roberts, CefnRygbi Mawr, Tag yngDerwen Nghlwb 01824 Rygbi 750212 o’r plant hynaf hefo Mr Davies i fynd a’r bwyd yno. drafferth i feddwl beth yn union ar y ddaear ac ar yr hen adeiladau Aled a Llinos Hughes, 1 Cae Llwyd, CerrigydrudionDathlu ...... Pen-blwydd ...... £5.00 ydy fyRhuthun. nhrysor Pawb i. Mi wedifu dipyn mwynhau o yn fawr!carreg. Diolch Mis i’r Mawrth rhai fu’n 2013 Cymdeithas yw’r Rhieni ac Athrawon – Be well na pharti YSGRIFENNYDD:trefnu. Menna E. Jones, Erw Fair, 7 Tan y Castell, RhuthunCalan Gaeaf i ddiwedduRhiannon, hanner Nant tymor Erw, prysur. Maes DiolchCantaba i’r ...... £20.00 grafu pen, ceisio meddwl am dyddiad. Bu’n bwrw eira’n drwm Meredydd Evans yn 100 [email protected] – Bydd disgyblion blwyddyn 01824 5704350 a 6 yn hyderus ac yn rhieni am drefnu’r parti i’r plant yn Neuadd Melin y Wig. Cyfanswm ………£202.00 rywbeth unigryw, hanesyddol neu am sawl diwrnod ac nid hawdd Mae Cymanfa Ganu Codi’r To dan ddiddorol,TRYSORYDD: ond Garethyn y diwedd, Griffiths, dewis 17 Erw Goch,oedd symudRhuthun dodrefn LL15 1RR yng (01824nghanol 704039) Mae gan y golygyddion hawl i gywiro, talfyrruarweiniad neu Leah wrthod Owen unrhyw i’w gynnalerthygl yna rhywbeth sydd yn agos iawn at fy y fath dywydd. Ond wrth edrych dderbynnir i’w chyhoeddi yn Y Bedol.Theatr Nid ydym Twm yn o’rcyhoeddi Nant, Dinbycherthyglau, nos nghalon.TREFNYDD HYSBYSEBION: Huw Williams.yn ôl, rwyf yn falch bod yr eira wedi llythyrau neu benillion heb gael enw llawnFercher, y sawl Tachwedd sy’n eu 27hanfon. am 7.30. BLODAU Croeso Dewisiais lun. Llun sydd wediAnfoner i disgynSwyddfa’r gan Bedol. iddo greu [email protected] llun hynod PARCH – Rydym yn falch iawn i dderbyncynnes un deyrnged i bawb. wedi ei llunio mewn ei osod yn daclus uwchben y sinc brydferth. Wrth yrru oddi yno am modd addas i’w hargraffu a heb fod yn fwy na 500 o eiriau. Nid ydym yn ynTREFNYDD y gegin a llunCLWB dwi’n 100: edrych Gerallt Tomos,y troanfoner olaf, stopiaisi Swyddfa’r y car Bedol a thynnu’r cynnwys lluniau o’r ymadawedig. arno bob dydd. Pan edrychaf arno llun o ben y ffordd, yn edrych i lawr Richard Jones mae’nTREFNYDD fy hudo DOSBARTHU: yn ôl mewn amser ar y fferm. Noda’r llun ddiwedd NID YW’R GOLYGYDDION O REIDRWYDD YN CYTUNO Â’R GWAHANOL i ddyddiau hapus fy mhlentyndod. cyfnod i ni fel teulu. Yn 2009 bu AGWEDDAU A FYNEGIR YN Y PAPURa’i GwmniHWN. DydyCYSYLLTWR CAMERA: o ddim yn rhyw lun Briandrudfawr, Roberts, farw Moelwyn, fy nhad Pen yn frawychusy Maes, Rhuthun. o sydyn 01824 i 705938ddweud y gwir dydy o werth ond mi arhosodd fy mam yno tan IARD LO EYARTH, dim mewn arian i neb, ond yn sicr 2013. Mae sawl blwyddyn wedi EIN CYFEIRIADHEOL Y PARC,: YSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU: Gwenan K. Williams, Fferm Tyddyn mae’n werth y byd mewn atofion. mynd heibio bellach ers i’n teulu ni Dedwydd, Llanfwrog, Rhuthun LL15 2AH Cofiwch fod yr holl ohebiaethRHUTHUN 702006 i’w gyrru i Fy nhrysor i yw llun canfas o symud o Glythau, ond mae’r llun Ffôn 01824 707932 [email protected] fy nghartref genedigol. Fferm yma wedi bod yn gysur mawr wrth SWYDDFA’R BEDOL, APPROVED fechanCLERC GWEINYDDOL: rhwng pentref Nantglyn Carys Morgan,ddygymod Cilmeri, a’n 57 Strydcolled ya’n Brython, hiraeth. Rhuthun 18 STRYD CLWYD, RHUTHUN, LL15 1HW COAL a(01824 Bylchau 702327) yw Glythau Isa, gyda Fel anrheg arbennig i mam, (Drws ger siop Elfair) un o’r caeau, Cae Pen y Waen, cafwyd y llun gwreiddiol wedi’i MERCHANT yn marcio’r ffin rhwng sir Conwy baentio gan artist a oedd yn FFÔN: 01824 704741 a sir Ddinbych. Symudodd fy gweithio gyda mi yn Ysgol Morgan nhaid a nain DYDDIADURar ochr fy mam yno Llwyd, Y ac mae’rBEDOL manylion arno yn [email protected] Glo yn y 1946, yn denantiaid i wr wych-o’r llechi ar do’r tŷ i’r olion Cludo i bob ardal bonheddigTACHWEDD o ochrau Llundain a traed yn yr eira yn Cae Pen Tŷ. Ffôn fin nos: 15 Ocsiwn Addewidion, PwyllgorGwasanaeth Apêl Rhuthun, Diolchgarwch Clwb Rygbi, yr Ysgol 8.00y.h. yng Nghapel y Gro Y BEDOL DRWY’R POST oedd hefyd yn berchen ar fferm Ar ochr dde’r llun mae’r ‘hofel’ I dderbyn Y Bedol yn gyson drwy’r post cysyllter07786 â Gwenan 244426 Williams, yr 16 Ffair Grefftau, Inner Wheel Rhuthun, Canolfan Awelon, Ty’n Twll. Cafodd fy nhaid gyfle (lle cedwid trol y gaseg wedd Ysgrifennydd Tanysgrifiadau (manylion yn y rhestr Swyddogion). i’w phrynu 10.00y.b. rhai blynyddoedd– 3.30y.p. flynyddoedd lawer yn ôl) gyda’r Y pris yw £25 am y flwyddyn. wedyn23 Cyngerdd a bu’n perthyn Côr Rhuthun i’n teulu ani Côr Meibiongranar uwch Caernarfon, ei ben ac Theatr yna’r sgubor,John CYW YN DOD A HWYL A HUD nes diwrnod Ambrose, ei gwerthu 7.30y.h. yn 2013. y dairy allan a’r beudy. Y tu ôl i’r I DDYFFRYN CLWYD Cefais27 Noson amryw Gymdeithasol o straeon diddorol Nadoligaidd, beudy Vale mae’r Country ‘ffodrwm’ Club, –Llanbedr yn golygu D.C., GWEFAN Y BEDOL gan fy 7.00 nain y.h. am ffermio yn y ganrif fodder room sef llwybr ble roedd ddiwethaf30 Mic ar…o y halltuMeic acmoch Ocsiwn i odro Addewidion, y gwartheg Canolfan godro Cae yn cael Cymro, eu gyda llawClawddnewydd. a hanes dyddiau 7.00y.h. pwysig bwydo-dyma gyfres o hen enwau www.ybedol.com fel y diwrnod dyrnu pan lanwyd y nad ydynt ar lafar gwlad rhyw lawer tŷRHAGFYR â chymdogion a ffrindiau a nain erbyn heddiw. Roedd y sied wair yn7 - bwydo 8 Marchnad pawb. Nadolig a chylch sglefrio,y tu ôl Marchnadi’r rhes yma Rhuthun, o adeiladau Lluniau: Cyn anfon llun i’r Bedol Pan 10:00 aeth fyy.b. nhaid - 6.00 yn y.h. wael yn y a’r Gadlas fyddem yn galw’r fan rhaid sicrhau na fyddwn yn torri unrhyw hawlfraint 1970au9 Dechrau fe gymerwyd Canu Dechrauyr awennau Canmol, honno. Eglwys Dwi’n y Santes siwr byddai Fair, fy nhad a berthyn i’r ffotograffydd neu’r cwmni gan fy nhad a mam. Roedd fy yn falch iawn o’r llun ac yn sicr Yr Wyddgrug, 7.00 y.h. ffotograffwyr trwy ei gyhoeddi yn Y Bedol. Dylid nhad wedi ei fagu ar fferm Fron mae’n atgof hyfryd ohono ef a 14 Pwyllgor Apêl Rhuthun Urdd 2020. Brecwast efo Siôn Corn yn nodi os oes angen rhoi enw’r ffotograffydd o dan Newydd yng Ngharrog ac roedd dyddiau hapus fy mhlentyndod. y llun. Os na wneir hyn fe gymrwn yn ganiataol Awelon, Rhuthun. 9.30-11.30y.b. ffermio a’r godro yn enwedig, Ble gwell i’w osod nac uwchben y nad oes hawlfraint ar y llun. yn14 ei waed. Cyngerdd Yma, Blynyddol magwyd tair Côr Godre’rsinc? Aran, Mae’n Canolfan sicr yn Hamddenrhoi gwên Penllyn,ar fy ohonom Y Bala, gyda 7.30y.h. bywyd y fferm yn wyneb pan dwi’n golchi’r llestri! rhan23 annatod Pwyllgor o’n Apêl magwraeth Rhuthun Urdd 2020.Dydw Cymanfa i heb Garolau.fod yn ôl i’rCapel fferm y Bydd dwy Sioe Cyw yn cael eu cynnal yn Ysgol Glan Clwyd Rhagfyr 5 am 11.00 hapus. Tabernacl Mae Glythau am 6.00y.h. yn dyddio’n ers i ni adael ond rwyf wedi gyrru y bore a 1.45 y pnawn. Manylion llawn ar galericaernarfon.com ôl i’r ddeunawfed ganrif ac ers y heibio ambell dro ac edrych i lawr HYSBYSEBION cyfnodIONAWR hwnnw wedi bod yn gartref o’r union fan ble dynnwyd y llun i 22nifer Nosonhelaeth yng o deuluoedd. nghwmni DwnNigel Owens,hwn. Pwyllgor Efallai rhyw Apêl ddiwrnod Rhuthun, y caf yr PEREDURBeth am hysbysebu ROBERTSyn y Bedol? Mae’r prisiauCyf. fel a ganlyn:
i ddim Theatr sut oedd John teuluoedd Ambrose. mawr 8.00y.h. awydd i fynd lawr y ffordd am dro CYFARWYDDWR ANGLADDAU ers25 talwm Noson yn dodSantes o hyd Dwynwen i le i bawb gyda Candelas,a gofyn i’r Marchnadperchnogion Rhuthun. newydd Gwasanaeth 1/4 tudalen Personol - £35.00 - Capel Gorffwys Preifat1/8 tudalen - £20.00 gan mai Manylion tŷ cymharol i ddilyn. fychan ydyw. am gael gweld y tŷ unwaith Aelodau hynaf Cyngor yr Ysgol yn cyflwyno’r cyfraniadau bwyd i Sally CERRIG BEDDI - ARYSGRIFEN 1/16 tudalen YCHWANEGOL - £11.50 Mae’n debyg bod defnydd yn eto. Ond am y tro, mae’r llun a’r Lloyd Davies, Canolfan Ni, Corwen Derwgoed,Mae Llandderfel, disgownt Y i’w Bala, gael Gwynedd os yw’r LL23 hysbyseb 7HG yn Y Bedol caelCHWEFROR ei wneud o’r llofft stabl oedd atgofion yn ddigon. 01678 530239 / 07544 962669 am 3 mis, 6 mis neu 12 mis 15 Gig gyda’r Welsh Whisperer a Hywel Pitts, Pwyllgor Apêl Rhuthun, Gweithdy’r Gof, Pentrefoelas, Betws y Coed, Conwy LL24 0HY Theatr John Ambrose am 7.30y.h. 01690 770408Hysbysebion / 07884 025520 ar gyfer ebost: mis T [email protected] erbyn DYDD GWENER HYDREF 23
Codir tâl o £2 am gyfarchion neu air o ddiolch. Ni chodir unrhyw PROBLEMAU GYDA’CH TO FFLAT? dâl sy’n dilyn profedigaeth neu am “Er Cof”. Cysyllter drwy’r post neu Siopebost: [email protected] Elfair ERTHYGLAU ERBYN DYDD MERCHER, TACHWEDD 20 NEWYDDION A HYSBYSEBION ERBYN 16-18ER Stryd GWYBODAETH Clwyd, Rhuthun DYDD GWENER, TACHWEDD 22 Ffôn: 01824 702575 Dosbarthu yng Nghanolfan Awelon Nos Wener, Rhagfyr 13 Gallwn eich sicrhau y byddwn yn trin y wybodaeth a gawn ni oddi wrthych yn gwbwl gyfrinachol a gyda gofal. rhwng 4.30 - 5.00 o’r gloch LLYFRAUNi fyddwn yn eu* DISGIAUrhannu eich manylion• DVDS â chwmni/sefydliadau• CROCHENWAITH eraill at Ar werth fore Sadwrn, Rhagfyr 14 ddiben marchnata, na chwaith yn ei rannu gyda thrydydd parti. YR ATEB NAWR YW SYSTEM DOI FIBRE GLASS * CARDIAU * GEMWAITH * GWYDR * LLECHI * 2 GAN “POLYROOF” GYDA GWARANT 20 MLYNEDD CRYSAU RYGBI * CRYSAU T COWBOIS *
Eich Contractwr Lleol DILLAD BABIS * DARLUNIAU * CREFFTAU * J. TUDOR MORRIS LLAWER O NWYDDAU ERAILL O GYMRU BRYN YR HUDD, LLIDIARDAU 01678 521002
28 5 CyfarchionPris taliad/cyfarchion ar dudalen 3 yw £2. Llythyr COFIO MISS PAULINE EDWARDS Saith mis yn ôl, roeddem fel Prif Ddisgyblion a gweddill y 6ed Roedd ei cholli yn sioc enfawr i ni. disgyblion y 6ed dosbarth yn dosbarth i gyflwyno’r swm o £200 Mi fydd y ffrâm, gyda’i llun a ER COF paratoi ar gyfer arholiadau lefel a gasglwyd tuag at y blaendal phenillion teyrnged gan ei ffrind, yn A, ac yn bwysicach yn paratoi ar i’r elusen DPJ FOUNDATION, cael ei arddangos yn yr ystafell ble Hall – Er cof arbennig am Gareth, gyfer y dathliadau a fyddai ar ôl sy’n codi ymwybyddiaeth ac roedd Miss Pauline yn ein cefnogi. mab a brawd annwyl a hunodd trwy cwblhau’r arholiadau a chyfle i yn cefnogi rhai sy’n diodde’ o Mae’r misoedd diwethaf wedi ddamwain 20 Hydref 2002. bawb wisgo yn grand a mwynhau afiechyd meddwl ym myd Amaeth. bod yn gwbl gyferbyniol i’r hyn Er i amser fyned heibio yn ein ‘Ball’ fis Mehefin. Dathlu Dewiswyd yr elusen hon gan ei roeddem ni yn y 6ed wedi’i Hiraeth sy’n parhau o hyd diwedd cyfnod maith, 7 mlynedd o bod yn rhoi cymorth i broblem mor ddisgwyl, ond mae’r byd yn dal Colli wnaethom un arbennig hwyl a gwaith caled yn yr ysgol cyn eang yng Nghymru fach, ond yn i droi. Hoffwn ddymuno pob Oedd i ni yn werth y byd. i ni ddewis ein llwybrau amrywiol i anhysbys i gymaint ohonom. lwc i bawb sy’n cychwyn ar eu Mam ac Emyr, Cae Bryn, golegau a phrifysgolion. Ond, ar ôl Yn ogystal â hyn, aeth gweddill llwybrau newydd Fis Medi, a Cerrigydrudion. trefnu’r gwesty a chasglu blaendal yr arian a gasglwyd at brynu ffrâm chymryd y cyfle hwn i ddiolch i gan dros 40 o ddisgyblion, cafodd llun i gofio aelod gwerthfawr o staff Ysgol Dyffryn Conwy am eu I gofio’n annwyl iawn am ŵr, tad a thaid y wlad ei chloi oherwydd y Firws staff Ysgol Dyffryn Conwy a fu farw gwaith arbennig dros y 7 mlynedd ar ddydd ei benblwydd, Hydref 7, Moss Covid 19. yn 2019, sef Pauline Edwards. diwethaf, sydd wedi arwain i ni Roberts, Garage Gwyddelwern. Er yr oedi a’r gobeithio, gyda Roedd Miss Pauline yn anogwr gyrraedd y man lle rydym nawr. Yn dawel hiraethwn siom y bu’n rhaid i ni ddisgyblion dysgu i griw’r 6ed dosbarth, yn Diolch i bawb am eu haelioni. Gyda chariad y cofiwn dderbyn ymhen ychydig gyfaill, yn garedig ac yn deud y Gruffudd Edwards, Pentre Draw, Rhian, Dafydd, Catherine, Vaughan a wythnosau na fyddai cynnal y drefn pan oedd angen. Roedd Pentrellyncymer. Jane, wyrion a wyresau. dathliad yma yn bosib. hi’n amyneddgar ac yn ddoniol ac Prif Fachgen Ysgol Dyffryn Yn sgil hyn, penderfynom fel roedd pawb wrth eu bodd efo hi. Conwy 2019-2020. Er cof annwyl a thyner iawn am Alun Jones, Awelfryn, Gwyddelwern, a hunodd ar Hydref 14, 2010. “Yn dawel hiraethwn” o hyd. Oddi wrth Glenys a Llinos Mary, Eirlys, Enid a’u teuluoedd.
DIOLCH Blodau Parch
Blodwen Morris, Erw Fair, Corwen cyfarwydd ymhen blynyddoedd, Swydd oedd yn rhoi cyfle iddi ddod Dymuna Ieuan a Emily Trem y Coed Ganwyd Blodwen ar Ragfyr 17, 1937 oedd yr actores o Rhyl, Nerys ar draws pobl y tu allan i’r capel Clawddnewydd ddiolch yn fawr iawn ym Mochdre, Bae Colwyn, yn unig Hughes a’r cyflwynydd teledu, Robin a’r cymdeithasau Cymraeg. Roedd am y cardiau, rhoddion ac anrhegion blentyn i Edward ac Ellen Hughes. Jones. ein tad yn rhyfeddu gymaint o bobl a’r achlysur dathlu ei priodas aur. Hannai ei mam o Lanfair Talhaiarn, Yn aelod yng Nghapel y Fron, bu’n roedd Blodwen yn eu hadnabod, a Diolch yn fawr i bawb. ger Abergele ac roedd ei thad yn athrawes ysgol Sul yn ogystal â bod pwy oedd yn perthyn i bwy! gweithio ar y fferm deuluol yng yn aelod o’r Cwmni Drama. Profodd brofedigaeth fawr o Gwilym Lloyd - Dymuna Margaret, Nghyffordd Llandudno. Wedi pasio’r Yn y chwedegau a gwyliau tramor golli ein tad yn 1996, a hynny cwta Eurwen a Gwenda a’r teulu oll ddiolch arholiad “eleven plus”, aeth Blodwen yn fwyfwy poblogaidd bu i Blodwen flwyddyn ers iddo ymddeol, ond yn ddiffuant iawn am bob arwydd i Ysgol Ramadeg Bae Colwyn. Yn a’i ffrindiau fwynhau ymweld â sawl parhaodd Blodwen i ymwneud â o gydymdeimlad a’r caredigrwydd ei harddegau cynnar bu farw ei gwlad a chael llawer o brofiadau gwaith y capel. Roedd ganddi ffydd a ddangoswyd tuag atynt yn eu rhieni o fewn blwyddyn i’w gilydd cofiadwy. Ar daith tramor a drefnwyd gadarn ond dawel a gwnaeth bob profedigaeth o golli un oedd mor a symudodd Blodwen i fyw gyda’i gan Parch Cynwil Williams, i peth gyda graen ac urddas. annwyl ganddynt. Diolch am y hewythr a’i modryb, a’i chyfnither Oberammergau yn yr Almaen yn Roedd Blodwen yn ymwneud gawasaneth arbennig ar ddydd yr Dilys, yn Ninbych. Cyfnod digon 1970 cyfarfu Blodwen â’n tad, gan â llawer o gymdeithasau yn y dre, angladd dan arweiniad y Parch Morris chwithig mae’n siŵr iddi, ond roedd briodi ymhen y flwyddyn. Dyma yn aelod o’r gangen leol o Ferched P Morris ac i’r Brodyr Dowell am eu ganddi natur hynaws ac atgofion ddechrau cyfnod newydd unwaith y Wawr ers ei sefydlu, y Cylch trefniadau trylwyr ac urddasol. Bu oll yn melys iawn o’i chyfnod yn Ninbych eto yn hanes Blodwen. Roedd Llenyddol, a’r Gymdeithas Hanes. gysur mawr ar adeg mor anodd. Diolch a’r ffrindiau oes a wnaeth yno. bellach yn wraig Gweinidog ac yn Cefnogai elusennau a bu’n un o’r yn fawr. Roedd Blodwen wedi rhoi ei bryd llys fam i dair o enethod ifanc. Doedd rhai a sefydlodd grwpiau lleol i ar fynd yn athrawes ond oherwydd y Blodwen ddim yn un i wylltio’n godi nawdd tuag at Dŷ’r Eos a Thŷ newid yn ei hamgylchiadau nid oedd hawdd ond pan fyddai wedi dod i Gobaith. Un o’r diddordebau a hynny’n bosib. Gadawodd yr ysgol ben ei thennyn, byddai’n ebychu, roddodd lawer o bleser i Blodwen yn un ar bymtheg oed, a chael swydd “Pwy faga blant a thedi bêrs mor oedd paentio ar borslen a threuliodd .ysgrifenyddes yn Ysgol Ramadeg rhad”! Bu Blodwen yn Llywydd fynyddoedd yn meistroli ei chrefft CALENDR Dinbych. Y prifathro oedd Mr Harold y Chwiorydd, athrawes Ysgol Roedd wedi gwirioni ar ei hwyrion ac Y BEDOL 2021 Clements a mwynhaodd dwy flynedd Sul ac yn 1988 cafodd ei chodi’n yn meddwl y byd ohonynt ac rydym Oherwydd yr ar bymtheg hapus yn cydweithio flaenores gyntaf y Capel. Blwyddyn ein tair wedi colli ein ffrind gorau. amgylchiadau dyrys ac gydag ef. Tra yn ei harddegau, wedi dod i Gorwen cafodd swydd Bu farw yn ei chartref yn Erw ansicrwydd y cyfnod hyfforddwyd Blodwen gan Gwilym cynorthwyydd yn yr ysgol feithrin ac Fair wedi salwch byr ar Fai 28. R Jones i adrodd a bu’n cystadlu yn yna, ymhen ychydig o flynyddoedd, Cynhaliwyd yr angladd yn amlosgfa hwn penderfynwyd na yr eisteddfodau lleol ac Eisteddfod newidiodd cyfeiriad a gweithio fel Llanelwy dan ofal ei chyn gweinidog, fyddwn yn cyhoeddi yr Urdd. Dau o’r rhai fu’n cystadlu nyrs deintyddol am ddwy flynedd Parch Brian Huw Jones, Prestatyn. Calendr y Bedol yn yn ei herbyn, ac a ddaeth yn enwau ar bymtheg hyd ei hymddeoliad. Bethan, Iola a Nia. 2021.
GWRAIG SENGL Gwraig sengl yn mynd i’r farchnad un dydd Mercher ac yn prynu dwsin o LLONGYFARCHIADAU gywennod a’u rhoddi yn y cwt ieir. Y dydd Mercher canlynol dyma hi’n mynd ac yn prynu Llongyfarchiadau iti Sioned Annwyl, JONES – Llongyfarchiadau i Danial ac dwsin o geiliogod. Ffermwr cyfagos yn dweud Nant y Crabbas, Trefnant ar raddio Adele, 2 Maughans Cottages, Audlem ar wrthi y gwnâi un ceiliog yn iawn ar gyfer (dosbarth cyntaf) mewn seicoleg ym enedigaeth mab, GRUFFYDD BLYTHIN cywennod.“O na, chwarae teg,” meddai, mhrifysgol Bangor, a phob dymuniad da ar Orffennaf 6, brawd bach i Lilie a “rydw i’n gwybod yn rhy dda be di bod unwaith eto ym mhrifysgol Manceinion Maddie. Llawer o gariad gan Dad a ar y silff! hefo dy astudiaethau, oddi wrth Nain Mam, 22 Ty’n y Parc, Rhuthun a’r teulu (Audrey) Wernddu i gyd.
6 Tudalen 19 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:19 Page 1 Tudalen 20 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:21 Page 1
PWLLGLAS O’R WASG MISOEDD A MWY CYMDEITHAS PWLLGLAS. Nos hapus yno Nesta. BYWCRAFU IAITH – TAITH I FYD Y Ddim a grwpiau eraill) – mae gan bob un Wener, Hydref 18 fe gynhaliwyd LLYDAWEG ei stori. Efallai mai ‘Hei, Mistar Urdd’ yw? Cyfarfod Agoriadol y Gymdeithas COFION. Anfonwn ein cofion at Aneirin Karadog ei gân enwocaf – ac mae honno’n llawer yn Festri Y Rhiw. Ein siaradwyr Helen Wynne, Gwyneth Llywelyn. (Gwasg Carreg Gwalch, £8.50) mwy na chân plant. gwadd oedd Rhys a Sheila Dafis o Glenys Roberts ac amryw eraill O.M. CofiantPEN Syr Owen Morgan Mae’r gyfrol hon yn casglu ynghyd ei fab Syr Ifan. Hyrwyddo darllen ac Lansannan a thestun eu sgwrs sydd ddim wedi bod yn dda yn Edwards. Hazel Walford Davies. CC straeon o Lanymddyfri, Abertawe a’r ysgrifennu Cymraeg oedd yr amcan oedd 'Dau Hen Gês' Ie, yn ddiweddar ac ambell un ohonynt t760.Gomer.2019. £29.99. Borth; yn sôn am ddylanwadau o Merêd a’r arwyddair oedd Duw a Chymru. llythrennol, dau hen gês brown wedi derbyn triniaeth mewn amryw i Joan Baez, ac am brofiadau o weithio Cymru a’r Gymraeg oedd ei gonsyrn oedd ganddynt a rheini'n llawn o o ysbytai. Dymunwn ichi oll wellhad Mae can mlynedd wedi mynd heibio gyda Grav i fynd â’r ‘cyw melyn olaf’ i’r dydd a nos, ond diwylliannol oedd ei hen greiriau diddorol. Yng nghês buan. er pan fu farw O.M.Llythyren o strôc enbyd gyntaf Tachweddcoleg. ydy ‘T’. genedlaetholdeb. Rhys cafwyd nifer o eitemau oedd ar y 15fed o Fai 1920 ac y mae’r Yr oedd hefyd yn ariangar yn ceisio yn perthyn i'w daid a'i hen ewythr a EGLWYS UNEDIG Y RHIW. Yn gyfrol Dymalachar hon 20 yn cliwein hatgoffa i chi. Beth Ydy’r atebion cywir?. ysgoloriaethau o bob math a llwyddo, fu'n' ymladd yn y Rhyfel Byd Cyntaf ystod mis Hydref fe'n gwasan- NADOLIG YN Y CARTREF o’i 1.gyfraniad Bu Dylan aruthrol Thomas i Gymru yn bywa’r yn y lle hwn ar un adeg. heb sôn am ei gyhoeddiadau niferus gan gynnwys hen fedalau rhyfel, un aethwyd gan y Parchedigion Morris Gymraeg. Fe gaed bywgraffiad Luned Aaron a ddeuai ag elw sylweddol iddo. Eto tun baco unigryw a diddorol a nifer P. Morris (Gweinidog) ac Eric 2. Cwmwd yn Sir y Fflint. anorffenedig gan yr Athro a’r bardd (Gwasg Carreg Gwalch £5.95) fe ddefnyddiai’r elw ar y Gymraeg fawr o lythyrau a anfonwyd o'r Greene, Y Bala a hefyd Dafydd 3. Blodyn y ceir y cyflasyn fanila ohono. ffosydd at y teulu a nifer o'r rhain Timothy, Y Rhyl a Geraint Owens, W.J. Gruffudd ac fe gaed cyfrol i gyhoeddi cyfrolau newydd gan ei gyflawn4. Sant ond o’r cryno 6ed ganrif.gan Gwilym fod yn talu’r costau amrywiol ei hun. wrth gwrs wedi eu sensro cyn Rhuthun. Diolch iddynt oll am eu 5. Peiriannydd pont grog dros afon Menai. cyrraedd. Wrth lwc, daeth y ddau gwasanaeth a'u cenadwri. Arthur Jones - ar gyfer myfyrwyr yn Hefyd prynodd ffermydd di-ri yn ei adref o'r rhyfel yn fyw a phan aeth bennaf.6. Offeryn Cyfrannodd Nansi yr Richards. awdur gyfrol fro enedigol er mwyn eu diogelu i’r ei hen ewythr i weithio wedyn i SIOP PWLLGLAS: Dydd Sul yn 7.seiliedig Hen deuluar O.M. enwog y llenor oedd a chyfrol yn byw nepell o Rhuthun. Cymry brodorol. Do, fe wariodd yn Ddolgarrog bu ond y dim iddo gael Hydref 13 cawsom brynhawn difyr ddarluniadol8. Awdur o’i yr fywydAwdl ‘Cwmcyn hyn. Carnedd’. Yn helaeth ar adeiladu Neuadd Wen ei ladd yn y drychineb fawr yno pan allan gyda'n gilydd a mynd am dro y gyfrol9. Bu’n hon fewersyll gawn milwrolffrwyth ymoes Meirionnydd.o yn gartref iddo ef a’i briod, er mai dorrodd argae cronfa ddŵr i Plas Newydd Llangollen. Plas olrhain10. hanesCysylltir O.M. yr aderynac mae’r hwn gyfrol gyda’r yn beiciwr Geraint Thomas. anaml iawn yr oedd ef ei hun yno. uwchlaw'r pentref. Newydd oedd cartref 'Merched darllen11. felPentref nofel, genedigolond nid nofel y bardd mohoni Hedd Wyn. Prynodd gar nobl hefyd oedd yn Yng nghês Sheila cafwyd nifer o Llangollen', Boneddiges Eleanor ar 12.unrhyw Bae gyfrif. ar Ynys Môn. eitem eithriadol yn y cyfnod hwnnw. hen eitemau o'r Ail Ryfel Byd fel Butler a Sarah Ponsonby am bron Yn y gyfrol hon sydd ddim ymhell Ond roedd yn buddsoddi ei arian yn 13. Bu Hywel Harris yn byw yma. dillad nyrsio ei mam a hithau'n i 50 mlynedd.Heddiw mae'r Tŷ yn o 700 o dudalennau ceir portread sylweddol er mwyn hyrwyddo Cymru Mae’r14. teuluRoedd hwn y personnewydd hwnddychwelyd yn enwog o am ei anterliwtiau. aelod o'r Groes Goch ac yn nyrsio Amgueddfa sy'n cael ei redeg gan manwlLydaw. iawn Ond o nidO.M., gwyliau yn cynnwys haf oedd eu a’r Gymraeg. ym mhlasty'r Pale ger Llandderfel Gyngor Sir Ddinbych. Cawsom y hymweliad.gwych15. Enw a’r gwachul, arall Aeth ar y yrei Prifardd anifaillafur hwn Aneirin ydy ‘gwadd’. Ar Draws Bu’n A.S. am gyfnod byr yn dilyn yn ystod y rhyfel a hefyd rhai dipyn o hanes y Tŷ a’r gerddi cyn 16. Pa ffrwyth ydy ‘afal cariad’? athrylithgarKaradog, Lauraanhygoel ei wraig,yn ogystal Sisdial â ac 1. Yr ______a ŵyr a’r ifanc a dybia ywmarwolaeth hi ym mhob Tom mis Ellis. o’r Ondflwyddyn nid eitemau a berthynai i'w thad tra'n troi am adre a chael swper blasus breuderErwan17. Enw’r euei ddynoliaeth plant sawr a Mukti’rlysieuyn gymhleth. ci ‘dill’ i fyw ynY am Gymraeg. ymgyrchydd gwleidyddol mohono. aelod o'r Home Guard. Roedd yn Y Britannia. Roedd pawb wedi mae’rflwyddyn18. portread Ysgrifennodd i wlad yn y tad-cu fanwl Paul a’rac fam-gu. ynlythyrau gwbwl Byw at y ddau berson yma. 2. Bydd digon o wreichion yn tasgu ynBu y mishefyd, hwn yn 1907, y cyntaf i fod ganddi yn ei meddiant hefyd hen mwynhau ac yn gyfle i’r wrthrycholdrwy’r Llydaweg a chytbwys. oedd yCyfoethogir nôd. Dewch i 6. O dwi’n ffŵl, mae’r mis hwn yn y croesairyn Brif ddwywaith!Arolygydd Addysg Ysgolion lyfr wedi ei sgrifennu gan yr enwog gwirfoddolwyr ddod at ei gilydd i 19. Prif ddinas y wlad lle cynhaliwyd Cwpan Rygbi’r Byd eleni. y glywedgyfrol ganeu hanesion 61 tudalen a’u o profiadau. luniau ac Mae ‘Adfent’ yn golygu siocled i blant yng Nghymru gan frwydro dros y William Salesbury, un o gyfieithwyr gymdeithasu. 20. Ysgrifennodd R. Williams Parry am yr adar yma. 8. 'Gwisg genhinen yn dy gap a gwisg hi yn dy galon’ yn y mis hwn a yn eu plith y llun eiconig ohono oedd heddiw. Dyma gyfrol sy’n ailddarganfod Gymraeg yn ein hysgolion. Bu’n fwy y Beibl, yn trafod meddyginaethau, traddodiadau’r Nadolig yn y cartref a all phob mis arall! a llawer o'r rhain yn rhai llysieuol, Edrychwn ymlaen at noson yng ar furiau ein hysgolion, os nadAtebion o ar dudalen 31 llwyddiannus gyda’r ysgolion cynradd hyd mewnDIAWL ambell BACH un. Yn LWCUS briodol fynd ar goll ynghanol prysurdeb yr ŵyl 9. Mae’r ateb yn rhan o 7 i lawr na gyda’r ysgolion uwchradd. tuag at bob math o anhwylderau. nghwmni Iolo Williams y heddiw. iawn y maeAtgofion ysgol drwy ei fro Ganeuon: enedigol yn Roedd y gwaith hwnnw yn sicrhau Noson hynod o ddiddorol a Naturiaethwr enwog Nos Wener Geraint Davies Lluniau lliw hyfryd, clawr caled – mae’n 11. Gallai hwn fod yn fis Mai ond bellach mae’n dilyn re yn rhai o’r Llanuwchllyn wedi ei henwi ar ei ôl. ei fod oddi cartref am gyfnodau chyflwynwyd a diolchwyd iddynt Rhagfyr 6 yn Neuadd Pwllglas am addurn yn ogystal â bod yn bleser i’w carolau gan y llywydd, Rhoswen Ellis a braf 7.30 or gloch. Mae nosweithiau Iolo Yno hefyd y ceir cofgolofnau ochrSUDOKU yn ben bwygilydd. Roedd ei briod fawr ddarllen. 12. Digwyddodd 7 i lawr yn y mis hwn eleni oedd cael mwynhau paned a sgwrs yn hynod boblogaidd felly 'y cyntaf ochr iddo ef a’i fab Syr Ifan. elwach o’r swydd er ei bod yng wedyn. i’r felin' fydd hi a mae Tocynnau ar Hanesydd ydoedd gydag elfen 14. Rhaid ‘…dilyn yr _____ ar ochr y glog’Nghymru ym misoedd gan ei fod y Gwanwynyn teithio gymaint gael yn ein Siop a Siop Elfair greadigol ddychmygus gref yn 15. ‘Dewch i sgwâr y pentref ac oddi cartref cyhyd. SYMUD. Dymuniadau gorau i Rhuthun. ei ysgrifennu. Addysgwyd ef yng arnynt,Cymru ond gwrthododd. a’r Môr: 10,000 Roedd yno O.M. ar ôl hynny yn dorcalonnus. Roedd yn un am y merched, a Nesta Williams, Erw Las sydd Estynnwn groeso cynnes iawn i ngholegau’r Bala, Aberystwyth, Glasgow bregethwrFlynyddoedd poblogaidd o Hanes iawn yn yy ddwyMôr Ar wahân I weled i’w dawns gyfrifoldeb y dail’ fel yn y mis lliwgarhawdd hwn gweld ei fod yntau yn atyniad bellach wedi symud i'w chartref ddwy sydd wedi ymuno â tîm y a Balliol, Rhydychen ac yn y cyfnod iaith. Bu’n pregethu(Y Lolfa -yn £24.99) y cyfnod hwn darlithydd18. Hwrê, hanes mae’r yng adeilad Ngholeg yma ar gau yngiddynt Ngorffennaf hwythau. Yn greulon iawn y newydd yn yr 'Hen Deanery' gwirfoddolwyr sef Mona Ffynogion hwnnw gofalai am Puleston Jones y yn Llangwm, Llanfihangel a Rhuthun Lincoln,19. “Wyt fe ysgrifennodd______sawlyn oer, cyfrol mae’n canmol cymdoges iddo yn Llanelwy. Gobeithiwn y byddwch yn a Sue Clarkson o Efenechtyd. pregethwr dall a oedd yn gyd-fyfyriwr er fe gollodd ei ffydd am gyfnod. gan gynnwys cyfres yn seiliedig ar Rhydychen fel enaid hoff cytûn wrth ag ef. Datgelir yn y gyfrol mai O.M. fu’n Bu’n siarad dros ddirwest, ond ni fu’n ei deithiau A’th farruga’r gyfrol yn adnabyddus,wyn.” ei wraig ei hun! Meddai synnwyr SIOE FFASIWN gyfrifol am sefydlu Cymdeithas Dafydd ddirwestwr yn hir! Cartrefi20. Bydd Cymru. pawb Ysgrifennoddyn dweud y gairsawl hwn wrthdigrifwch weld aaddurniadau dawn i dynnu tlws coes ar ay gallai ap Gwilym yn Rhydychen yn hytrach Wedi graddio yn Balliol ac ymuno cyfrol goeden ar Hanes yn Cymru 10 I Lawr gan gynnwys hynny fod yn greulon weithia’ hefyd! â staff Coleg Lincoln, mae’n amlwg cyfrol swmpus yn Saesneg. Golygodd Fel arall yr oedd yn ddyn ei oes, na’r eglwyswr D.M. Jones fel y credid cyn hyn. Gyda llaw mae’r gyfrol yn llawn ei fod yn gaeth i waith caled yn gyfres enwog o lyfrau bychain yn ddyn yr ymherodraeth Brydeinig, enghreifftiau fel hyn o gywiro rhai pethau Rhydychen, gwaith oedd yn ei sgwârI Lawr glas, Cyfres y Fil, dros 50 yn frenhinwr, yn un a fu’n recriwtio a ddywedwyd gan W.J. Gruffydd a gadw am gyfnodau meithion rhag ohonynt.1. ‘Chwefror Fo sefydlodd a chwyth y Cymru y neidr oddi ar ieuenctidei nyth’, aCymru hon hefyd i fynd i’r gad yn Gwilym Arthur Jones yn eu cyfrolau hwy mynd adref at ei briod druan yn “Coch”2. Mis 1891 ar ddechrau’r -1927. (Coch flwyddyn oedd y ariannol y Rhyfela rhaid Mawr talu hwn1914-18. Ceisiodd am O.M. Llanuwchllyn. Os bu O.M. ac fe clawr). Sefydlodd hwn ar ôl cyfnod gadw ei fab ei hun rhag ymuno, ond Yn ei ddyddiau cynnar yr oedd fu yn un o gymwynaswyr mawr y o3. fod Dyma’r yn gyd-olygydd nifer sydd Cymru mewn Fydd, ½ blwyddyn mynnu ymuno a wnaeth Ifan. Eto, er y yn weinidog er nad oes gyfeiriad Gymraeg a Chymreictod, fe wnaeth cylchgrawn4. Mis y ffŵl Rhyddfrydol yw hwn dwyieithog, cymhlethdodau ac er i Ellen, ei briod, at ei ordeinio gyda’r Hen Gorff (Y hynny ar draul ei fywyd teuluol. cyfyng5. Cewch ei gylchrediad. grempog Sefydloddar y 25ain o’r mis orfodhwn yntalu’r 2020 pris eithaf, bu ei gyfraniad Methodistiaid Calfinaidd fel y gelwid Roedd yn rhy brysur hyd yn oed i Cymru’r Plant yn 1892. Ei fab Syr i hyrwyddo’r Gymraeg a Chymreictod yr enwad bryd hynny) ac yr oedd, yn y weldLlyfr ei newyddfab cyntaf-anedig wedi ei ab ddarlunio’n Owen Ifan7. oeddDigwyddodd yn gyfrifol hyn am yn barhad yr Eisteddfod y eleniyn allweddol i barhad yr iaith a’n cyfnod(Gwasg hwnnw, Carreg yn driw Gwalch, i egwyddorion £8.50) arfendigedig ei enedigaeth. ac yn Ceirdathlu yn hanes y gyfrol y môr ar ddau8. Mis gylchgrawn diwrnod arOwain ôl ei farwolaeth.Glyndŵr diwylliant gan gymreigio addysg yn yr enwad ar y pryd. Gofalodd am yr ddyfyniadauhyd glannau calon-rwygolgogledd-ddwyrain o lythyrau Cymru. Cyhoeddodd10. Dathlwn gyfrolaueni’r Iesu ar yngyfer y mis plant, hwn ein hysgolion . eiMae wraig fersiwn ato yn Saesneg mynegi ar ei gael chŵyn hefyd. yn ei Llyfr Del, Llyfr Nest a Hwiangerddi. achos‘Mae caneuonSaesneg fel yn plant,’ Castle meddai Square, Geraint 13. Gallwch roi hwn ar y BBQ ym mis Mehefin,Os na fydd os yw’r hon tywyddyn gyfrol yn y ffafriolflwyddyn CaernarfonDavies (aelod am ogyfnod. Hergest, Ceisiodd Mynediad am hunigrwydd. Yn sicr nid oedd hynny Sefydlodd fudiad ar gyfer plant rwyf yn fodlon mynd i ben Moel Fama achos Saesneg yng Nghaerdydd yn help i’w hiselder ysbryd. A phan Cymru,16. “Cod, Urdd a ychymer Delyn, rhagflaenyddy plentyn … ac aroswysg ____ fy nghefn! hyd nes y dywedaf ei berswadio i fod yn weinidogAtebion ar dudalenroes ddiwedd 31 ar ei bywyd, mae hanes Urdd wrthyt…”Gobaith Cymru (Mathew a sefydlwyd 2:13) gan J.O. 17. Bydd Guto Ffowc wedi llosgi’n ____ yn 2 Ar Draws
Yn Neuadd Pwllglas nos Wener Hydref 11,cafwyd noson “Ffasiwn a Ffiz” gydag arddangosfa o wisgoedd gan Siop Dillad Merched “Lan Llofft”, Machynlleth ac Aberystwyth, er mwyn codi arian at gronfa Pwllglas, HILL & ROBERTS Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych 2020. Merched lleol cafodd y fraint o DYLAN EVANS E. JONES & SON fodelu’r dillad. Cafwyd noson ddifyr a llawer o fwynhad. Diolch i Cyfrifwyr Siartredig ac Gwenllian Murphy am drefnu’r noson. TRWSIWR CEIR CLAWDDNEWYDD YmgynghorwyrGAREJ Busnes FFORDD YR ORSAF GWAITH SIFIL HURIO PEIRIANNAU Gwasanaeth cyfrifeg,(Station trethiant, Road treth Garage) ar werth, * Cyflenwad Dwrˆ * J.C.B.’s cyflogres, cyngorRHUTHUN busnes cyffredinol, 01824 cynllunio704508 ar gyfer treth * Cyflenwad * Komatsu ARYSGRIFEN YCHWANEGOL etifeddiant, • Atgyweirio a materion ceir ar trethiant ôl damweiniau busnes a phersonol arall. Carthffosiaeth * ‘Mini Diggers’ (hefo neu Ymweliad cartref drwy drefniant. * Draenio heb ddreifar) • Ail-liwio ceir fel newydd D R VALLANCE * Concritio * Offer malu creigiau Gwaith cerfio gyda llaw 1 •Tan Gwaith y Castell, Yswiriant Rhuthun Ffôn: 01824 704545 * Tirwaith 24A Heol Clwyd (Ffurfiwyd 1971) • Gyda chyfleusterau jig/popty. Rhuthun. Pengwern e-bost: [email protected] 01824 704889 Cyffylliog Am unrhyw ymholiad ffoniwch 01824 750 604 CERRIG BEDDI SwyddfeyddGalwch hefyd am fwyyn Yro wybodaeth Wyddgrug, Bala a Salford Ffacs: 750402 neu Vodaffôn: 07831 121765 ENWAU TAI LLECHEN GYMREIG
20 19 7 Tudalen 21 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:21 Page 1
PENTRECELYN Gohebydd: Elizabeth Jones Ffôn: 07740 542051 Bwyd Blasus DATHLU: Llongyfarchiadau, braidd nog i Miriam Parry, Llainwen Ucha ag CLAWDDNEWYDD yn hwyr, ond yr un mor ddiffuant i Nia Ifan Pyrs Jones o Aberdyfi ar achlysur a Thomas Foulkes, Tŷ Isa, ar hapus eu priodas yng Nghapel enedigaeth Gwilym, ac i Gwynfor ac Bethel. Y Nadolig yn nesau! Cacen Gaws Siocled Gwyn Eirlys Evans, ar ddod yn Daid a Nain. YR YSGOL GYNRADD: Braint oedd 8-10 darn Hefyd i John Lightfoot ar ddathlu ei cael bod ymysg y gynulleidfa gyda'r Bydd y Nadolig yma cyn bo hir a dyma Troeon Trwstan benblwydd yn naw deg oed. teuluoedd yng nghyfarfod i chi ddau bwdin y gallwch eu paratoi 200g o siocled gwyn PROFEDIGAETH: Yn ystod y Diolchgarwch Capel Bethel. Cafwyd ymlaen llaw a'u rhewi yn barod at y 300g o gaws meddal braster llawn wedi Rydym yn cychwyn colofn newydd yn ein papur bro y tro hwn gan misoedd diwethaf hyn bu farw Clwyd cyfraniadau graenus a gwefreiddiol dathlu. ei dynnu o'r oergell ers tua awr obeithio y bydd eraill yn dilyn - yn arbennig ein darllenwyr. Felly, dyma ni, fel golygyddion y mis hwn yn gwthio’r cwch i’r dŵr gyda’n straeon Rowlands, Derwen Llannerch gynt. iawn gan y plant. Cafwyd Disco Calan Mae'r gacen yma yn well os yw'n cael ei 300ml o hufen dwbwl trwstan ni er mwyn cael dipyn o hwyl a sbri wrth ddarllen y papur bro. Cof hyfryd gennym fel cyfoedion, Gaeaf i gloi yr hanner yma o'r tymor - gweini'n gynnes fel pwdin ond os oes Llond llwy de o sudd lemon ohono yn Ysgol Pentrecelyn slawer digon o hwyl a phawb wedi mwynhau. peth dros ben mae hi'n dda hefo paned Llond llwy de o flas fanila - vanilla dydd, cymeriad annwyl a diffuant YSGOL PENTRECELYN: hefyd. extract iawn. Daeth tyrfa i dalu'r gymwynas Cawsom ddiwrnod hyfryd yn olaf iddo i Eglwys Llanbedr, dan ofal gorymdeithio drwy Brestatyn yn ystod Ceisio Bod yn Fwnci! - Eirlys Tomos Cacen Crymbl a Briwgig Melys Ar gyfer y gwaelod y Parch Stuart Evans. Estynnwn ein Gŵyl Gyhoeddi yr Urdd yn 8-10 darn Pan oeddwn i’n blentyn roeddwn rêl Ta waeth! Roeddwn wedi cael tro cydymdeimlad diffuant at Rita, Jen a ddiweddar. Uchafbwynt y diwrnod 175g o fisgedi sinsir 50g o fenyn meddal heb fod yn hallt tom boi - cicio pêl, dringo coed ac yn trwstan digon doniol a dweud y gwir. Chris a'u teuluoedd o golli priod, tad oedd derbyn y wobr gyntaf yng 100g o fenyn wedi meddalu ychydig y blaen. Wrth ddringo coed un tro fe Wnes i ddringo coed wedyn tybed? a thaid annwyl ynghyd â Glyn, Beryl, nghystadleuaeth y Faner. Ymdrech 100g o siwgr brown meddal wnaeth y chwarae droi’n chwerw! Yn Do, wrth gwrs a cheisio bod yn fwnci Brenda ac Elfed o golli brawd. ysgol gyfan gyda naws leol ac Tun tua 20cm ar draws - spring-form 2 ŵy neu un hefo gwaelod rhydd a leinio'r y cae wrth ymyl yr orsaf drên roedd bach digon drygionus!! Yr un yw ein cydymdeimlad ȃ Audrey, amaethyddol. HWRE! Coffi Clwyd Cafwyd diwrnod i godi Arian a chyfarfod am sgwrs ar John ac Elin, Janet ac Eirwyn, Clwyd Cafodd y tîm Rygbi hwyl dda arni yng Hanner llwy de o flas fanila da (vanilla gwaelod hefo papur pobi. criw ohonom yn cael dipyn o sbort yn ddiwedd Awst. Yn y llun mae Eleri Bryn Du, Sharon Banc Farm, neidio o gangen i gangen fel mwncïod ac Eleri, o golli priod, tad, tad yng nghystadleuaeth Cwpan Rygbi’r Byd extract)Llangollen, Delyth Turner, Sheila Warner, cyn drefnydd Coffi Clwyd ac Dull gwyllt! Ond, dyna gangen yn nghyfraith a thaid annwyl, sef Llew yng nghlwb Rygbi Rhuthun. Da iawn 2 lwy fwrdd o lefrithEleri Evans, trefnydd presennol Coffi Clwyd. Jones. Bu'r teulu byw yn yr Hendre wir! 175g o flawd codi torri gen i a disgynnais yn Gwneud y bisgedi yn friwsion un ai hefo am flynyddoedd. Cymeriad hoffus a Hwyl y Jambori oedd uchafbwynt y 550g o friwgig melys (mincemeat) bendramwnwgl i’r nant llawn hiwmor. Daeth tyrfa i'w Cyfnod Sylfaen. Yn ogystal â hyn, prosesydd neu trwy roi'r bisgedi mewn fechan islaw. O! Roedd bag a'u curo hefo rholbren. gynhebrwng i Seion, Corwen, dan cawsom ymweliad diddorol â Phentre Ar gyfer y crymbl golwg y fall arnaf - yn wlyb Ychwanegu'r menyn a chymysgu'n dda domen, fy ngwallt aurfelyn ofal y Parch Huw Dylan Jones. Peryglon ger Talacre. Mae’r plant Bu farw Carol Ann Parry, Tyn y wedi adeiladu ar eu sgiliau Y GATH A’I yna pwyso'r gymysgedd ar waelod y tun yn llawn o fwd drewllyd 100g o flawd codi Berllan gynt. Merch ieuengaf y animeiddio hefyd. Gweler y clipiau ar a'i adael yn yr oergell tra'n paratoi'r a’m dillad yn drewi fel 75g o siwgr mân CHYNFFON llenwad. diweddar Arfon ac Annie Parry oedd ein Trydar@YsgPentrecelyn. Adroddai’r athro stori wrth ei mochyn! Ych â fi! Bu’n rhaid Carol ac yn derbyn gofal ym Mae Thema CA2 yw Chwyldro’r 75g o fenyn o'r oergell wedi'i dorri'n ymlwybro adre drwy ganol ddosbarth am fachgen drwg a dorroddToddi'r siocled yn ofalus yn y popty Colwyn. Roedd yn gymeriad dawnus Chwedegau. Mae’r disgyblion wedi giwbiau bach y pentref, sleifio i mewn meicrodon gan ddefnyddio pŵer isel ac un tro fe enillodd gystadleuaeth dylunio bwydlen fel gwaith cartref ar 25g o gnau almwngynffon (flaked almonds) cath i ffwrdd. drwy’r drws cefn a dyna Mencap drwy Brydain Fawr am gyfer cinio thema arbennig. Diolch i “Yn awr, fy mhlant i,” meddai, “pa adnodneu ei roiyn mewn powlen wnaiff eistedd ar dop sosban hefo ychydig o ddŵr fy mam yn fy ngweld. Wel gynllunio cerdyn Nadolig. Mae ein Anti Eirian am feirniadu! Tun 22cmy Beibl ar draws fuasai’n - spring disgrifio form neu y undihiryn yma?” sôn am ffrae! Ar ôl ‘molchi’n hefo gwaelod rhydd a leinio'r gwaelod sydd yn mudferwi ar yr hob, peidiwch â cydymdeimlad yn fawr iawn â Mae’n braf gweld aelodau o’r Atebodd Tomi bach, “Yr hyn a gysyllto lân cefais fy ngyrru i’r Heulwen, Eifion, Alun a'u teuluoedd. gymuned yn ymuno â ni ar bnawn hefo papur pobi ac iro'r ochrau hefo gadael i'r dŵr gyffwrdd â’r fowlen. Wedi Duw, na wahaned dyn.” i'r siocled doddi gadael iddo oeri gwely tan y bore wedyn Bu i Marian, Bryn Mair gynt, a'r teulu Llun yn rheolaidd i ddarllen, sgwrsio menyn. heb damaid o fwyd a ychydig. golli priod, tad a thaid, sef Arwyn a chwarae gemau yn Gymraeg gyda minnau bron â llwgu. Davies a oedd yn weithgar iawn yng chriw y Cyfnod Sylfaen. Croeso Dull nghymuned Llansannan a'r cylch. cynnes i unrhyw un arall sydd eisiau Rhoi'r popty ar 180C (350F) Nwy 4 Curo'r caws mewn powlen eithaf mawr Estynnwn ein cydymdeimlad hefyd at ymuno â ni – cysyltwch â’r ysgol am a chwipio'r hufen mewn powlen arall holl gysylltiadau teuluol y fro o golli fwy o fanylion. Gwneud y crymbl yn gyntaf hefo dull nes ei fod yn eithaf tew ond nid yn rhy Rhys Jones (Alafowlia gynt) o Cawsom wasanaeth Diolchgarwch rhwbio mewn nes bod y gymysgedd yn stiff. Cymysgu'r siocled meddal i mewn Bryneglwys. hyfryd i gloi’r hanner tymor yn y debyg i friwsion bara. Ychwanegu'r i'r caws yn ysgafn ac yna troi'r hufen i PRIODAS: Llongyfarchiadau calon- Capel. Diolch i bawb. siwgr a'r cnau. mewn yn ysgafn hefo llwy fwrdd a hefyd I wneud y spwng curo'r menyn a'r y sudd lemon a'r fanila. Tywallt y siwgr brown nes yn ysgafn ac yn olau. gymysgedd i mewn i'r tun a'i lefelu cyn Cymysgu'r wyau, fanila a'r llefrith ei orchuddio a'i adael dros nos i setio yn Profiadyr oergell. Coronavirus Madrid! hefo'i gilydd ac yna eu hychwanegu'n
raddolProfiad at yCoronavirus gymysgedd Madrid! tra'n ei guro'n chi wedi darllen hyn yn gywir!!) ar gyfer gweddill Sbaen i weld wedi cael eu iawn. Hidlo'r blawd a'i droi i mewn yn Tynnu'r gacen allan o'r oergell tua Pan glywais i gyntaf am y feirws yn cynhadledd byd eang efo fy ngwaith. heffeithio, felly dal mlaen fel arfer ysgafn hefo llwy fwrdd. chwarter awr cyn ei thynnu allan o'r tun China, roeddwn i yn brysur gyda Roedd cydweithwyr o bob rhan o’r byd ddaru ni. Wythnos yn ddiweddarach Rhoi'r gymysgedd yn y tun a'i daenu yn ofalus a'i gweini. drosgwaith y gwaelod. a pharatoi i briodi – ar y pryd (heblaw am yr Eidal) wedi ymgynull i ar Mawrth 8 daeth cannoedd o roeddRhoi'r gen briwgig i 8 mis (mincemeat) i drefnu, a nes fel haeni ddim I wneud gweithgareddauy saws: adeliadu tîm filoedd at ei gilydd ar gyfer ‘Diwrnod drosmeddwl y gymysgedd am eiliad fodac ynahyn yngwasgaru'r mynd i a chael amser da! Rwy’n gweithio Rhyngwladol Merched’. Hefyd, fe cynhwysiongael gymaint crymbl o effaith drosodd. ar ein bywyd. 3i pelenadran oAdnoddau stem ginger Dynol allan Just o jarEat hefo gynhaliwyd gemau pêl droed gyda’r Rhoi'rDoedd tun neb yn ieithaf weld iselyn poeni yn y popty llawer am suropSbaen. wedi'u torri’n sleisys tenau stadiwm yn orlawn, doedd dim pryder tuayma, 45-50 ac ar munud. ddiwedd mis Chwefror 2 lwyAr fwrdd ôl i mi o'r ddychwelyd surop sinsir i Madrid, o gwbl i weld. hedfanaisBydd y gacen i Lundain yn barod ac yna pan teithio fydd yn Yroedd ffrwyth y osefyllfa 4 passion yn yr fruit Eidal wedi Yn sydyn iawn ar ôl hyn, roedd sôn frownmlaen golau i Butlins, a sgiwer Bognor yn Regisdod allan (do hebda Cymysgu'rgwaethygu, cyfan ond hefo'i doedd gilydd Madrid a'i dywallt na ar y newyddion bod y nifer o bobl spwng armrwd arno. dros y gacen gaws cyn ei gweini. efo’r feirws yn cynyddu’n gyflym yn Sbaen ac roeddem yn gallu clywed Gadael i'r gacen oeri yn y tun am tua Os nad ydych yn mynd i fwyta'r holl chwarter awr yna cymryd cyllell finiog i o ffenest fy fflat yn ardal Chamberi gacen yn syth gallwch dywallt ychydig o ryddhau'r ochrau ac yna ei symud yn (Madrid) mwy a mwy o ambiwlansys ofalus ar blât gweini. saws dros bob darn wrth ei weini. Felly yn gwibio heibio. Y newyddion nesaf Gwasgaru haen dda o siwgr eisin bydd y gwaelod yn cadw rhag mynd yn oedd datganiad yn dweud y byddem drosti a'i gweini hefo hufen neu hufen iâ. rhy feddal tan y tro nesaf. yn gorfod aros adre am ‘ychydig wythnosau’. I rewi'r ddwy rhowch y gacen yn y Yn ystod yr wythnosau canlynol Dyma bwdin oer sydyn iawn i'w baratoi. rhewgell ar dun fflat a'u gadael i rewi'n bu Paco a fi yn gweithio o adre, yn galed yna eu gorchuddio â digon o ffoil Mae'r gacen gaws yma yn flasus iawn mwynhau gwario amser yn ein fflat a'u labelu. Gallwch eu rhewi am tua dau ar ben ei hun ond ar gyfer y Nadolig bach 50m² (cyn hyn dim ond dod adref gallwch wasgaru tipyn o gnau pistachio fis. i gysgu roeddem rhan fwyaf!). Wrth wedi'u malu'n fân a hadau pomegranate i’r wythnosau basio, fe wnaethon ni arni neu ei gweini hefo saws passion Myfanwy Stubbs ddechrau dod i arfer efo cael ‘lie-ins’ Hannah a Paco yn dilyn y fruit a sinsir. drefn yn Madrid yn y bore a ddim gorfod gwario awr y dydd ar y Metro! Datblygodd yr ‘ychydig wythnosau’ yn farathon a barhaodd tan ddiwedd ddiwedd mis Mehefin yn araf deg ADWEITHEGYDD SYMUDOL mis Mai. Doedden ni’n methu credu bach, cawsom brofi ychydig o ryddid. pa mor rwystredig oedd y rheolau clo Cawsom fynd i lan y môr, gweld ein (Reflexologist) yma yn Madrid – doedden ni ddim ffrindiau a chael mwynhau mynd NAWR gallwch fwynhau adweitheg yn Beauty Beyond, yn gallu mynd allan o gwbl, ddim allan unwaith eto. Ond, rwan fod yr Upper Clwyd Street, Ruthun, hyd yn oed mynd am dro. Yr unig le haf wedi ein gadael, mae’r sefyllfa NEU yn yr ystafell therapi uwchben Gwalldy Tegid, Stryd Fawr, Y Bala! yr oedd gennym hawl i fynd oedd i’r yn gwaethygu eto yn ddyddiol, archfarchnad neu’r fferyllfa. Lwc ni, ac mewn rhannau o Madrid, mae Am fwy o wybodaeth edrychwch ar dudalen facebook Happy Feet Cymru, da ni’n byw uwchben un ac o flaen un gweithgaredddau a rhyddid wedi eu ffoniwch Miss Fred Breakell ar 07912100740, arall, felly dim siawns o gael awyr iach! cyfyngu unwaith eto, felly amser a Pawb a’i Fwydlen! neu ebostiwch [email protected] Dros amser, diolch i’r cyfyngiadau ddengys beth sydd o’n blaenau. llym, disgynnodd y niferoedd ac ar Hannah Fflur Jones 8 21 Tudalen 7 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:56 Page 1
YSGOL PEN BARRAS
Gwasanaeth Diolchgarwch – Diolch i’r plant am gyflwyno gwasanaeth diolchgarwch arbennig iawn yn yr ysgol. Roedd pob plentyn wedi gwneud eu rhan yn ardderchog. Diolch am y goedwig law wnaeth y dosbarth meithrin a derbyn, tra bod blwyddyn 1 a 2 yn trafod sut medrwn ni ofalu am y byd. Diolch am yr ardal leol oedd plant blwyddyn 3 a 4 a disgyblion blwyddyn 5 a 6 yn dangos parch at ei gilydd ac eraill. Diolch hefyd am bob cyfraniad hael at Fanc Bwyd Rhuthun.
Themâu dosbarth – Mae’r plant wedi mwynhau dysgu am eu themâu y tymor yma a chael llu o weithgareddau a phrofiadu difyr. Daeth nifer o ymwelwyr i’r ysgol i siarad gyda’r plant am eu thema a diolch i bob un ohonynt. Meithrin a Derbyn “ Y Jwngl”- Diolch i Kath o goleg Cambria, Llysfasi, am fore diddorol iawn yn Yr Uned dan 5 yn dysgu am greaduriaid o bob math sy’n byw yn y Goedwig Law. Blwyddyn 1 a 2 “Ych a fi!”- Cafwyd bore arbennig wrth i Bl. 1 a 2 gael cystadleuaeth paratoi brechdan iach! Diolch i’r maer, Gavin Harris am ddod i feirniadu a chael sgwrs hefo bob un o’r plant am eu brechdanau. Diolch hefyd i Iwan Edwards am helpu Bl2 i ateb y cwestiwn mawr – “Ydy pryfaid genwair yn ych a fi?” Blwyddyn 3 a 4 “Hud a lledrith” – Wel am hwyl gafwyd yn gwylio Professor Llusern yn gwneud ei hud a lledrith gyda’r plant - llond trol o chwerthin a digon o ryfeddu! Diolch hefyd i Llinos Gerallt ddaeth i sgwrsio gyda’r plant yn trafod ei gwaith yn sgriptio ar gyfer cyfresi teledu – diddorol iawn! Blwyddyn 5a 6 “Siapan” – braint yn wir, oedd i blant B5 a 6, gael treulio amser yng nghwmni Noriko o Lansannan. Yn wreiddiol o Siapan, mae Noriko wedi dysgu Baner yr Eisteddfod siarad Cymraeg yn wych, ac roedd ei chyflwyniad i’r plant yn arbennig iawn, wrth iddi ddisgrifio Siapan a rhai o’i thraddodiadau ac arferion bob dydd. Diolch hefyd, i Connor a Steve o glwb Karate Rhuthun am roi blas o’r grefft i’r plant.
Cymdeithas Rhieni Ffrindiau ac Athrawon yr ysgol – Diolch o galon i Ffrindiau’r ysgol am drefnu disgo calan gaeaf a noson o ffilmiau i’r plant. Roedd cefnogaeth ardderchog i’r noson a’r plant wrth eu boddau mewn gwisgoedd ffansi ac yn mwynhau hwyl y digwyddiad. Diolch hefyd i’r gymdeithas, am brynu llyfrau ddarllen i bob dosbarth - gwerth mil o bunnoedd. Mawr yw ein gwerthfawrogiad!
Ysgolion Iach a’r Clwb Eco – Diolch i Paula Roberts am gyflwyno plac cam 5 yn y cynllun “Ysgolion Iach”, a diolch i Mrs Parry a’r Cyngor Eco am eu holl waith caled. Mae’r Cyngor Eco, hefyd, wedi bod yn plannu coed ffrwythau i greu llwybr at yr ardd. Diolch i Iwan Edwards a chwmni Airbus am drefnu’r cyfan. Rydym yn ddiolchgar iawn i’r Cyngor Eco am sicrhau bod mwy o finiau ailgylchu papur yn yr ysgol, gan sicrhau bellach, bod bin ailgylchu ymhob dosbarth. Cafodd blwyddyn 3 a 4 fore hyfryd yng Nghae Ddȏl yn edrych am goed derw er mwyn casglu mês wrth gymryd rhan yn y cynllun Miri Mes.
Tudalen 13 Tachwedd.qxp_LayoutCyngor Ysgol - Aeth 1 10/11/2019y Cyngor Ysgol 14:07 ar daithPage i1 Neuadd y Sir yn ddiweddar a Tudalen 31 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:43 Page 1 dysgu llawer iawn am waith y cyngor.
Chwaraeon – Bu nifer fawr o’r plant yn cymryd rhan mewn cystadleuthau pêl- droed a rygbi yn ddiweddar. Da iawn i bawb am wneud eu gorau glas. Iwan Edwards hefo’r plant fu’n plannu coed
Awelon - Roedd plant Blwyddyn 1 a 2 wedi gwirioni gweld eu ffrindiau yn Llys Awelon unwaith eto, am y tro cyntaf ers gwyliau’r haf. Roedd digon o hwyl a GWYDDELWERN chwerthin trwy’r GRAIGFECHANp’nawn yn gwneud ‘sleim’ a chwaraeLLANFAIR gemau! Ymddiheuriadau DYFFRYN CLWYD am y llanast llysnafeddog, ond does dim byd gwell na chwerthin lond ein boliau Gohebyddion: Glyn a Gladwen Jones ar brynhawnGohebydd: Gwener. Gareth Jones Ffôn: 01824 703304 Ffôn: 01490 412432 DATHLU : Bu’n rhaid imi edrych yn pleser o groesawu atom John Yda'Bore Goffi MacMillan Ni - DiolchYno i bawb am eu Eto?! cyfraniadau tuag at ymgyrch PROFEDIGAETH: Cydymdeimlwn BORE COFFI MACMILLAN: ofalus yng nghofnodion y Capel pan Griffiths, Rhuthun i wasanaethau'r MacMillan yn ystod ein bore coffi gan blant y Cyfnod Sylfaen. Roedd pawb yn yn ddwys iawn â Audrey Jones, Dymuna Kate Phillips a’r teulu ddiolch glywais i'r sî gan un o'r aelodau efallai mis diwethaf yn ein Hoedfa falch iawn o’r cyfanswmJOHN a godwyd CARRINGTON sef £284.36. Diolch yn fawr iawn! Grove House a'r teulu ym marwolaeth yn fawr iawn i bawb a gyfrannodd bod John a Rhiannon Pugh, Bryn Ddiolchgarwch ar y Sul cyntaf, a'r ei phriod, Llew Jones. Hefyd ein mewn unrhyw fodd at y bore coffi. Coch wedi dathlu eu priodas aur Parch R Ifor Jones, Bae Colwyn; Gŵyl Cyhoeddi Eisteddfod Sir Ddinbych – Braf oedd gweld cymaint o blant Gwelliannau Cartref DBP cydymdeimlad â Jim Watson, Pen yr Gwnaed elw o £1,520. Paganol bryd mis fuoch Hydref chi (Iaar goll50 Mlynedd!) yn y car Ac Arwel Roberts, Rhuddlan a Celfyn yn wirPen i Barras chwi priodwyd a’u rhieni ywedi ddau teithio yng i BrestatynWilliams, ar gyfer Y Groesyr orymdaith ar yi gyhoeddi Suliau bod Ardd, a'r teulu ym marwolaeth John LLONGYFARCHIADAU: i Dona a ddiwethaf?Eisteddfod Pa bryd yr Urdd yr edrychoch yn dod i Sir Ddinbych yn 2020. Roedd nifer o blant wedi bod Watson. Gari Roberts, Bryn Domwy ar ddod Nghapel Ebenezer ar yr 11 o fis canlynol. Mae ein diolch yn fawr DEUNYDD ADEILADU chiHydref ar ynfap brysur 1969ddiwethaf? iawn - Llongyfarchiadauyn dylunio a gwneud baneriddynt ar ollgyfer am yr orymdaith, eu cenadwri ac roedd a'u côr o MERCHED Y WAWR: Nos Fercher, yn Nain a Taid eto, Mared a’r partner Mae’r blantmodd Blwyddyn yr ydym 2 yn a 3dod wedi o hydcanu’n ardderchog ar y llwyfan perfformio. Roedd hi’n 25 o Fedi, daeth Lisa Jane Davies o wedi cael bachgen bach a brawd i calonnog i'r ddau ohonoch ac i'r teulu ffyddlondeb inni yma yn Ebenezer i’noll ffordd ymhyfryd Mryn o caelgwmpas Coch. cymysgu Lle'r wedi aeth gydanewid yr amserphlant, yn rhieniORGAN ac athrawon EBENEZER: o ysgolion Wedi erailldeugain y sir, ac PLASTIG DINBYCH Landrillo atom a chawsom noson Caio a Begw. fawr drosmae’n y degawdargoeli’n diwethaf.dda am eisteddfod Erbyn a hanner flwyddyn nesaf. ddifyr iawn yn ei chwmni. - dwn ni ddim! mlynedd o wasanaeth clodwiw daeth hynWrth mae edrych bron ami bob y manylioncar newydd deuthum dyddiau'r Organ hynod soniarus i ben CYFLENWYR A GOSODWYR ynar brolio draws satnav y ffaith ac bod mae Derek pobl Roberts,yn rhyw fore Sul yn ystod mis Medi - a defnyddioY Garreg ffonau Lwyd gynt symudol ac Angela i helpu hefyd doedd canu'r Emynau i gyfeiliant y Ffenestri UPVC, Drysau, “Rockdoors”, i ddilynwedi y dathlu llwybr cywir. eu priodas Ydach chi aur yn piano ddim yn ein plesio. Trwy wedigynharach cysidro rhywbryd yn y flwyddynsut mae’r sef ddigwyddiad inni sôn wrth y Parch. R. Gwydr Dwbl, Unedau wedi eu selio, fathChwefror beth yn 22 bosib? 1969 - diwrnod hynod o W. (Bob) Jones, Wrecsam ddiwedd Ystafelloedd Gwydr, Cynteddau, oer gyda eira trwm wedi syrthio y mis Medi am y digwyddiad, ymhen llai Landeri a systemau Bondo Sych, Y nosonsystem satnav gynt. Llongyfarchiadau na saith diwrnod roedd gennym Mae’runwaith system eto i'r satnav ddau ohonoch.yn dibynnu Y Parch ar Organ arall hyfryd dros ben wedi ei To rwber “Firestone” a llawer mwy. y defnyddA. Brian oEvans, loerennauY plantein Gweinidog(satellites). yn mwynhau’r ar y Jamborisyddhanrhegu yn hefodefnyddio inni Martin gan ffôn gyfeillionGeraint symudol Capel fel Y pryd a fu’n Gweinidogaethu yn y Groes, Wrecsam ac mae'n diolch MaeYSGOL 27 o loerennau LLANFAIR: mewn orbitMacmillan –satnav? gystadleuaeth Ydi’r system i gynllunioyr un fath? cymeriadau Wel Stâd Ddiwydiannol o gwmpasddwy briodas y Ddaear ac mae ar uchder wedi bodo yn ydi,iddynt bron. yn Ond fawr y amtro ymaeu caredigrwydd. mae’r ffôn bleserDiolch inni yn i'wfawr ail iawngroesawu i Gyngor yntau yr ynYsgol Diolchfydd hefyd yn personoli’r i dri o'n 'hefi Pwerau mob' (Keith,Dysgu. 20,000km ac yn allyrru signalau at yn medru defnyddio’r lloerennau Colomendy, Dinbych ȏl am i'r Graigfechandrefnu gweithgareddau ar ambell i Suler mwyn a Ifor Gwasanaetha Gareth) am Diolchgarwch'hwffio a phwffio' – Cafwydfel y Ddaear. Mae 24 o’r lloerennau yn ynghyd â’r signalau sydd yn dod o fyntecodi arian erbyn at hynyr elusen wedi arbennig dod yn yma. fod Gwasanaethau yr offeryn yn dodDiolchgarwch i mewn i'r yn yr LL16 5TA weithredolDiolch ac o mae galon 4 wrth i gefn, bawb jyst am eufastiau’r ysgol rhwydwaith eleni gan ffôn. fod Mae gweithwyr eich yn Weinidog yng Nghapel Pendref, adeilad mewn un darn ac i Margaret Plant y Dosbarth Derbyn rhagRhuthuncyfraniadau ofn! Mae unwaith pob hael. lloereneto. yn gyrru ffônParadwys gweithioyn gyrru am ynsignalau Eglwys y paneidiau allan Llanfair trwy’r te ar a'r hyn o e: [email protected] signalCAPELCânSing ar yr EBENEZER:union - Mi unwnaeth adeg Cyfnod Cawsomâ phob Allwedd- un y adegcacennaubryd. gan adaelDaeth i'n cadw i’r nifer rhwydwaith ar helaeth fynd! owybod rieni i weld lloerenol 2 arall. fwynhau’r profiad o ganu a llawerei fody ymlaen. plant yn Mae diolch cyfrifiaduron ar lafar ac y ar gân. Ffôn: Mae’ro ysgolion uned satnaveraill yn yn Rhyl eich yn car ddiweddar. rhwydwaith Diolch yn yn medru fawr iawndefnyddio’r i bawb am eu 01745 818849 angenEdrychwn derbyn yymlaen signalau yn hyn eiddgar gan o at yrsignalau cyfraniadau i leoli’r ffôn. at y BancMae appBwyd. GPS ar leiaf Eisteddfod3 lloeren. yn Sir Ddinbych! eich ffônPêl-droed yn cyfuno’r – Mi wnaeth holl wybodaeth y tîm pêl-droed Cyngor Eco – Llongyfarchiadau i’ro’r lloerennaufwynhau cymryda’r mastiau rhan er yn mwyn nhwrnament www.dbphomeimprovements.com Pamplant bodGLASFRYN syddangen wedi signal cael gan eu 3 dewis A ar CHEFNBRITH ydangos yr Urdd. eich lleoliad Da iawn ar chi.fap sydd ar lloerenCyngor tybed? Eco. Maent wedi bod yn brysursgrin MERCHEDy ffôn. Y WAWR: Nos Fercher yn trefnu casgliad ar gyfer y Banc Hydref 23, croesawodd Gwenfron Mae’r amser mae’r Gohebydd:signal yn ei Helen Ellis 01490 420447 Bwyd ac hefyd yn cynnal Jones, yr Is-lywydd, nifer llai na'r arfer gymryd i gyrraedd yr uned satnav Y system GPS gyntaf Y cystadleuaeth GYMDEITHAS: i hybu I gyfarfod pawbCreaduriaid i misddyfalu Clwyd. y Goedwigi'r cyfarfod 'Rydym Law yn gan cydymdeimlo'n fod amryw dan ynHydref, wahanolpwysau’r croesawyd i bobbwmpen!! un atomo’r lloerennau. y milfeddyg Cafoddddwysanhwylder, gyda'iy system wraig, acGPS amrywRhian, gyntaf wediei ei blant treulio ByddDyfrigDiwrnod y signalWilliams, yn Shwmae cymrydo filfeddygfa'r mwy – o Wern. Cawsom dyfeisioElgan, cyfnodau Gareth,gan fyddin mewn Eifion, yr ysbytai. UDA Teleri yn acAnfonwn y Elen ein amser i gyrraedd yr uned os yw’n 60au. Penderfynwyd rhoddi caniatâd Cawsomddiwrnod noson hwyliog hwylog iawn a difyr yn yn hybu’rei a'u cofion teuluoedd, atoch a iGwynfryn gyd gan a obeithio Bet, y 7 dodgwmni Gymraego loeren a chlywsom sydd mewn yn gwahanol bellach sut y bui ffyrdd. iddo i Crudwledyddcewch y Gwynt, eraill wellad eii ddefnyddio’r dad buan a'i fam. a chawnsystemCofion eich ffwrdd.ddewisJapan Rhaid milfeddygaeth - Daethderbyn Imogen 3 signal fel gyrfa aer Rowan a yn icynnes yrcroesawu 80au. atoch Erbyn i yngyd. hynôl i'n mae plith Rwsia yn y dyfodol mwynllwyddo,ddangos cael er ateb gwaethai Flwyddyn unigryw sawl 1i leoliad aanhawster. 2 sut yi wneud aCAPEL: Tsieinaagos. wedi CawsomCynhaliwyd sefydlu grynodeb systemau ein o'r gŵyleu pwyllgor car.Cyflwynwyd (Byddai derbyn gan Prysdim ond a diolchwyd 2 signal hunain.Ddiolchgarwch Mae’r Undeb yn ystod Ewropeaidd mis Hydref. Galwodd Magi Ann yn y Bore Coffi MacMillan yn y Neuadd a dyma hi hefo Sushi. Cafodd pawb gyfle i gymryd Rhanbarth gan Morfudd Jones a yngan golygurhan Jo. acyYng gallai’r i flasu’rngofal car y bwydfod baned mewn Japaneaidd. 'roedd un hefydTrefnwyd thrafodwyd wedi gweithio rhaglen rhai ar pwyntiau, arbennigsystem. a ac rhai yn Kate, y trefnydd, a’i phlant Georgina, Zac ac Eleanor Glyn, Eifion, Dei a Rhys. amserol gan Buddug, a gyda hi yn o ddauBlasus le. A iawn. does Diolchdim iws yn i hynny!)fawr iawn amYn dilynymwneud Brexit â'rroedd gangen. Prydain yn Aelodau Cyngor Eco yr ysgol gyda’r rhoddion i’r Banc Bwyd PROFEDIGAETHMaeeu cymorth.cyfrifiadur, :yn Tristwch yr uned mawr i ni myndcymerydEin i sefydlu gŵr rhan gwadd 'roedd system oedd Rhian, hefyd, John Gwenda, ond Rowlands o ynoedd y Jamboricar, clywed yn medru – amCawsom defnyddio’r farwolaeth hwyl a Dylan, sbri yn yynLowri ddiweddar,Landyrnog. a pharti arcanu'r Cawsom ôl gwario merched. sgwrs £5bn Hoba sleidiau wybodaethTegfan,Jambori Glasfryn, am gan y gwahaniaeth fwynhau yn ysbyty yng amser nghwmni Glan penderfynwydoedd ganddo Llywydd ar gwneudy dyfumis. Pys cais pêr, i ail a thrwy roi a gymeroddMartin Geraint. y signalau i gyrraedd ymunosylw â systemmanwl Ewrop!i'w hobi. Mae John wedi er mwynMeddylfryd cyfrifo ble o yn Dwf union – Cyflwynwyd mae’r y ennill llawer o wobrau mewn sioeau yn unedfeddylfryd ar wyneb yma y Ddaear. i’r plant yn ddiweddarYda nicynnwys yno eto? y wobr aur yn Llanelwedd am CLINIC Atebiongan ganolbwyntio i’r geiriau ar y pwerau yn dysgu. Ydyn. yr arddangosfa orau. Cawsom Defnyddio’rCafwyd cyfle ffôn i gymrydsymudol rhan mewn niferRili? gynghorion gwerth chweil ganddo a o weithgareddau hwyliog ac amrywiol phawb wedi rhyfeddu at liwiau godidog Felly bethdechrau am y rhai hynny gyda’r ohonoch Na! oedd yn hybu’r plant i ddal ati, i y blodau. Diolchwyd iddo gan Menna HOMEOPATHI
dyfalbarhaullythyren a pheidio “T” rhoi’r ffidil yn y Jones, Islwyn. Enillwyd y 1. Talacharn;to!! Llongyfarchiadau 2, Tegeingl; 3. Manon, Tegeirian; Pippa, gystadleuaeth “Gosodiad o flodau Wyddoch chwi bod Homeopathi yn effeithiol ar 4. Teilo;Celyn 5. Thomasac Arthur Telford; am 6. ennill Telyn y mewn ecop,” gan Gwenfron Jones. deires; 7. Thellwall; 8. Tilsley; 9. gyfer bob math o gyflyrau iechyd? Tonfannau; 10. Titw Tomos; 11. • Blinder cronig, imiwmedd isel Trawsfynydd; 12. Trearddur; 13. Trefeca;LLANFIHANGEL 14. Twm o’r Nant; 15. Twrch; GLYN MYFYR • Anhwylder system dreulio 16. Tomato; 17. Trymsawr; 18. • Anhwylder mislifol Timotheus a Titus;Gohebydd: 19. Tokyo; Meinir 20. Jones Ffôn: 01490 420344 Tylluanod. BORE COFFI: Bore Sadwrn Hydref gymdeithasu i ddilyn. Derbyniwyd y • Pryder, ymosodiad panig 19, cynhaliwyd bore coffi y Bedol yng swm o £95, casgliad y ddau gyfarfod • Cwynion plant megis colig, torri dannedd, adlifol, Nghanolfan Uwchaled, Cerrigy- a bydd yn mynd i gronfa Ambiwlans drudion. Diolch ynAciwbigo fawr iawn i Nan yngAwyr. Nghlinig problemau cysgu Owen, Penrhiw am drefnu, ac i bawb SEFYDLIAD Y MERCHED: Yn ein • Rhyddhad poen ar gyfer cyflyrau difrifol a chronig, a aeth yno i Stryd gefnogi, hefyd y Ffynnon, i bawb cyfarfod Rhuthun blynyddol a gafwyd mis arall am Wediy rhoddion ei ddefnyddio a dderbynwyd yn llwyddiannus i’r Hydref, am flynyddoeddcytunodd y swyddogion lawer i drin i gyd gan gynnwys poen ôl-driniaeth. stondin cynnyrch o'r gwahanolcyflyrau i poen.aros yn eu swyddi am flwyddyn arall, pentrefi. GwnaedPoen cefn, edlw sciatica, o £200. niwed i’r gwddfsef Llywydd a’r ysgwydd - Gwyneth gan gynnwys Glyn Myfyr, Is- TAID Aanafiadau NAIN: atchwipio Llongyfarchiadau a fferdod i ysgwydd.Lywydd Dros Carys, 12 mlynedd Tan o y brofiad Gaer, Mae Homeopathi yn saff, tyner, di-gaethiwus ac nid yw’n Keith a JacquiHyfforddiant Cae’r Efail llawn ar ddodmewn yn Aciwbigo Ysgrifennydd Tsieneaidd Alison,Traddodiadol. Pwll Pridd, achosi sgîl effeithiau. Mae’n addas ar gyfer pob oedran Llongyfarchiadau i’r Parch Reuben ac Aelwen Roberts gynt o daid a nainwww.wellstreetclinic.co.uk i Arthur, ac i Zoe eumerch www.ricchamberlainacupuncture.co.uk Trysorydd - Meinir Bro Alwen, Wyddelwern ar ddathlu eu priodas aur ar Hydref 18 gan eu teulu a’u gan gynnwys merched beichiog a babanod. a Joe, Cysylltwchar enedigaeth â Ric eu mabar 01824 bach. 750732 Ysgrifennydd neu ffoniwch y Rhaglenam apwyntiad - Carys ar Tan ffrindiau. PROFEDIGAETH: Cydymdeimlwn01824 709777y Gaer. Enillydd y mwyaf o farciau yn ag Eifl Roberts, 3, Bro Alwen o golli ei y cystadleuthau misol ar hyd y 134 Parc y Dre, Cynhelir clinic bob wythnos yn chwaer sef Beryl Edwards o GlanGwaith y flwyddyn Contract, oedd Gosod Meinir, Ceginau, Bro Alwen, ac Gors, Clawddnewydd, a hefyd teuluLloriau, enillydd Ffenestri, cystadleuaeth Drysau a Gwaith yRhuthun noson, sef 46 Stryd y Ffynnon yn Rhuthun LL15 1AW AERON JONES Tan Rhiw,H. a theuluA. 2, Bro Alwen o sgarff, oedd Gwyneth, Glyn Myfyr, a Ty’n y Cefn, Llanuwchllyn golli modryb. Cynnalchafwyd a Chadw paned o bob i bawbmath gan Carys, DIOLCHGARWCH: Bore Sul HydrefPrisiau Tan rhesymol y Gaer agyda Meinir, gwaith Bro Alwen. Mae GILL HAYES, RSHOM ARGRAFFU 20 cynhaliwydELLIS gwasanaeth ein sefydliad yn cyfarfod ar yr ail nos Rhaglenni, Adroddiadau, Taflenni a mwy. diolchgarwch Eglwys Mihangel wedi Luno safon o bob uchel mis yn festri y pentref ac Homeopath Cofrestredig ei drefnuSaer gan yr aelodau,Coed ac yna yn y mae gennym amrywiaeth diddorol o Cysylltwch â prynhawn cafwyd gwasanaeth nosweithiau wedi eu trefnu ac mae Ffôn: 01824 709777 neu 07552 183880 aelodau Maes yr Odyn yn y festri, a croeso cynnes i unrhyw un i ymaelodi www.gill-hayes-homeopathy.co.uk 07729 960484 [email protected] chafwyd lluniaeth 01824 ysgafn a chyfle702994 i gyda ni.
31 139 YMDDEOLIAD CARYS
Mae Carys Roberts wedi gweithio yn Llyfrgell Rhuthun ers dros 40 o flynyddoedd - gyrfa oes o gynnig gwasanaeth ardderchog i bobl y dref a’r fro. Mae’n aelod creiddiol o’r tîm staff ac wedi cydweithio gyda degau o gydweithwyr dros y cyfnod hir hwn. Mae hi’n gydwybodol, yn wybodus, yn gyfeillgar ac yn groesawus. Mae’n cyfarch pawb gyda gwên ac yn ‘nabod y mwyafrif helaeth o’r cwsmeriaid trwy eu henw. Pan fydd yn ymddeol diwedd Medi bydd bwlch enfawr ar ei hôl Dechreuodd ei gyrfa yn Llyfrgell Rhuthun yn 1976 yn adeilad Yr Hen Garchar, 46 Stryd Clwyd, ble lleolwyd Llyfrgell Ardal Glyndŵr yn adran y merched o’r hen garchar a’r gangen mewn caban gerllaw. Treuliodd gyfnod yn llyfrgell y Rhyl a Wrecsam cyn dychwelyd i Rhuthun gan rannu ei hamser yn gweithio yn y llyfrgell chysylltiadau am y fro. Mae hefyd wedi gyfeiriol, hanes lleol a’r storfa enfawr bod yn hael iawn ei chymorth i bobl oedd yn y prif garchar sydd nawr yn sy’n hel achau ac yn chwilio am hanes atyniad i dwristiaid – popeth ar bapur eu teulu yn yr ardal. yn gatalog, tocynnau llyfrau a chardiau Carys hefyd fu’n darparu’r benthycwyr! Gwasanaeth Llyfrgell Cerdd, sy’n Yn 1992, symudodd y llyfrgell i’w derbyn ceisiadau am lyfrau sgôr lleoliad presennol yn yr Hen Lys, gan cerddoriaeth gan gerddorfeydd a agor i’r cyhoedd ar Hydref 12fed 1992 chorau ar draws Prydain. Eto roedd a’r gwaith drwy gyfrwng cyfrifiaduron! ei gwybodaeth drylwyr o’r casgliad Cafodd Carys secondiad yn 2001 i Cerdd yn golygu bod y cwsmeriaid yn ddysgu technoleg gwybodaeth ar derbyn gwasanaeth o’r radd flaenaf. draws Llyfrgelloedd Sir Ddinbych a Un o’r tasgau eraill mae Carys Chonwy, roedd yn cofio’n glir dysgu yn wedi ymgymryd ag o yn flynyddol yw llyfrgell Rhuddlan pan ddigwyddodd casglu at ei gilydd holl ddarnau gosod erchylltra 9/11 a gweld y newyddion yn Testunau Eisteddfod yr Urdd ar gyfer y datblygu ar y gwefannau. rhieni, hyfforddwyr ac athrawon sydd Trwy gydol ei gyrfa mae Carys wedi angen mynediad iddynt. ymroi i gynnig y gwasanaeth gorau Derbyniodd Carys ganmoliaeth posib, yn aml yn mynd y tu hwnt i’r uchel yng Ngwobrau Rhagoriaeth Sir gofyn i sicrhau fod cwsmeriaid yn Ddinbych 2019 yn y categori Cyflogai derbyn y llyfr neu’r wybodaeth sydd ei y Flwyddyn. Mae’n sicr wedi dangos angen arnynt. rhagoriaeth yn ei swydd ac yn y Mae hi’n arbenigo yn y maes hanes gwasanaeth roddodd i’w chwsmeriaid lleol, ac mae ei gwybodaeth eang yn ardal Rhuthun. am y dref a’r ardal heb ei ail. Trwy ei Dyma air gan Carys ar ei diwrnod phrofiad helaeth a’i gwybodaeth eang olaf yn y llyfrgell: gwaith ar hyd y blynyddoedd. Mae y cyfnod, mae amryw wedi awgrymu o’r stoc o lyfrau a deunyddiau hanes “Medi 29ain 2020 - dyma ddiwrnod wedi bod yn fraint enfawr cael ‘rhaid i ti sgwennu llyfr!’ lleol yn Llyfrgell Rhuthun, roedd yn dod olaf o’m gyrfa yn y llyfrgell, gan cyd-weithio gyda chymaint o bobl a Mae Llyfrgell Rhuthun yn agos at fy o hyd i ffynonellau o wybodaeth leol ac gychwyn a gorffen yn Llyfrgell chyfarfod llawer o bobl hyfryd yn y nghalon ac yn ffynnu - defnyddiwch y yn gallu dwyn i gof llawer o straeon a Rhuthun! Rydw i wedi mwynhau’r llyfrgell. Bu nifer o newidiadau dros trysor amhrisiadwy hwn!”
Dychmygwch am eiliad…godi eich golygon o’r yn erbyn rheolaeth Lloegr. Yr ymosodiad ar Gastell Wern Fechan…neu edrych i lawr o Fwlch Pen Rhuthun oedd man cychwyn yr ymgyrch. Erbyn CASTELL Barras, ar yr olygfa wefreiddiol hon. yr 17eg ganrif, roedd y castell yn adfeilion, ac I roi iddo ei enw gwreiddiol, dyma’r Castell ail-ddefnyddiwyd llawer o’r cerrig mewn adeiladau Coch yng Ngwernfor. Comisiynwyd yr artist Chris lleol. Jones-Jenkins i dynnu’r llun digidol hwn gan Erbyn hyn, rydym yn gyfarwydd ag adeilad y GODIDOG Ymddiriedolaeth Cadwraeth Castell Rhuthun. gwesty, ac efallai rhai o’r olion o’i gwmpas. Ond Prin mewn gwirionedd oedd y dystiolaeth am mae’r ail-gread hwn yn awgrymu mawredd y sut yr edrychai’r castell yn y gorffennol, ond drwy castell gwreiddiol, gyda’i dyrrau o dywodfaen ddefnyddio ymchwil, archeoleg, a chynlluniau a coch, neuaddau ysblennydd, siambrau moethus, a RHUTHUN phaentiadau o’r 17 a’r 18 ganrif, creodd Chris y muriau amddiffynnol cydnerth. GAN IWAN LLWYD darlun anhygoel yma. Gobaith yr Ymddiriedolaeth yw y bydd y llun Mae’n debyg y codwyd Castell Rhuthun ym yn ysgogi trafodaeth bellach ar bwysigrwydd y 1277, ar safle amddiffynfa gynharach. Erbyn Castell, gan roi cyhoeddusrwydd i’r ymgyrch i diwedd y flwyddyn honno, roedd ym meddiant hyrwyddo a diogelu’r trysor hwn. Cefnogwyd yr Dafydd ap Gruffydd. Dafydd oedd brawd Llywelyn Ymddiriedolaeth gan Gymdeithas Hynafiaethau – sy’n fwy cyfarwydd dan ei lysenw, Llywelyn ein Cymru, y Castle Studies Trust a’r Castle Studies Llyw Olaf. Un oriog oedd Dafydd. Ar un adeg, Group. Chwiliwch am Ymddiriedolaeth Cadwraeth roedd yn rhan o gynllwyn i ladd Llywelyn, a Castell Rhuthun ar y we er mwyn darllen mwy. chafodd y Castell yn rhodd gan y Brenin Edward I o Loegr am ei deyrngarwch iddo. Ond, erbyn diwedd ei oes, roedd ar ochr ei frawd, a fo oedd olynydd Llywelyn wedi ei farwolaeth ym 1282. Camgymeriad oedd cefnogi ei frawd; cafodd ei ddal, a’i ddienyddio yn Yr Amwythig ym 1283. Cafodd farwolaeth oedd wedi ei neilltuo ar gyfer y bradwyr eithaf – crogwyd ef, cafodd ei ddiberfeddu, a thorrwyd ei gorff yn bedwar rhan. Daeth y Castell yn eiddo i’r teulu de Grey, a nhw oedd yn dal yno ym 1400, pan arweiniodd anghytundeb gydag Owain Glyn Dŵr at wrthryfel
10 CLOCAENOG
Cyngor Ysgol CS
Plant y Dosbarth Meithrin
Ysgol Carreg Emlyn ymuno â’r ysgol ac yn dysgu Swyddogion Diogelwch y Ffordd, Tymor Newydd – Braf ydi Blwyddyn 5 a 6. Gobeithio y Criw y Ddraig – i hybu’r Gymraeg, cael pawb yn ôl yn yr ysgol bydd yn hapus yn ei swydd Yr E-dîm – i hybu diogelwch y ac ychydig o normalrwydd newydd. we a’r Llysgenhadon Gwych sy’n Cyngor Ysgol Bl 5 a 6 yn ôl i’n bywydau. Erbyn hyn hybu hawliau plant yn yr ysgol. mae plant y Cyfnod Sylfaen a Meithrin – Rydym wedi croesawu Chyfnod Allweddol 2 yn cadw chwe disgybl newydd i’r dosbarth I pads newydd – Cawsom 15 o ar wahân ac mae llawer o olchi meithrin sef Sophie, Hanna, Elin, I pads newydd i’w defnyddio yn dwylo yn mynd ymlaen drwy Theo, Gwenlli a Guto. Mae nhw ddiweddar ar gyfer Clwb Codio, gydol y dydd. Gan nad ydym yn wedi setlo yn ardderchog ac wrth y Clwb Brecwast, Clwb Caenog cael cyfarfod efo’n gilydd yn y eu boddau yn yr ysgol. a grwpiau eraill yn y gymuned. neuadd fel ysgol gyfan rydym yn Diolch i Gronfa Budd Cymunedol cael gwasanaethau ar TEAMS Grwpiau Disgyblion Rydym Brenig Wind Ltd am yr arian i ac felly dal yn cael gweld ein wedi bod yn dewis ein grwpiau brynu y rhain. gilydd ar lein. Ond er gwaethaf y disgyblion am y flwyddyn. newidiadau mae pawb yn hapus Llongyfarchiadau i’r rhai sydd Diwrnod Owain Glyndŵr - iawn i fod yn ôl yn yr ysgol. wedi cael eu dewis a phob Buom yn dathlu Diwrnod Owain lwc iddynt yn eu rolau. Mae Glyndŵr yn yr ysgol gyda phob Athrawes Newydd – Croeso gennym amryw o grwpiau sef – Y dosbarth yn dysgu mwy am yr i Miss Llio Davies sydd wedi Cyngor Ysgol, Yr Eco Bwyllgor, arwr Cymreig. Cyngor Ysgol Bl 3 a 4
LLANFAIR DYFFRYN CLWYD BONTUCHEL
Gohebydd - Gwenan K. Williams (Ffôn -01824 707932: e.bost - [email protected]) CERDDED GYDA'N Y Capel: Ail ddechreuwyd ffrindiau, ac i ail gydied yn cynnal oedfaon yn y Capel eu haddysg mewn gweddol ar Fedi 13, pan ddaeth normalrwydd. y Gweinidog atom am GILYDD 2.00 y prynhawn i gynnal Cydymdeimlwn : â Mrs Gwen gwasanaeth byr. ‘Roedd Hughes, Wenallt, a’r teulu, yn pawb yn gwisgo mwgwd, eu profedigaeth o golli brawd ac wedi dilyn rheolau cadw ac ewythr yn ddiweddar yn 2 fedr ar wahan, lle i ddeg ardal Capel Curig. yn unig oedd yn y Capel, a’r Mae arwyddion yr Hydref gorlif i fynd i’r Festri. Arbrawf i’w gweld yn amlwg erbyn yw hyn, i gael gwasanaeth hyn, a digonedd o fwyar duon, bob pythefnos tan y Nadolig, cnau cyll ac eirin perthi i’w ond gyda’r niferoedd o’r gweld. Gobeithio nad arwydd Coronovirus yn codi, cawn o aeaf caled yw hwn. Mae’r weld beth fydd y dyfodol. gaeaf yn debygol o fod yn un Mae’r plant yn falch o hir iawn gyda’r cyfyngiadau fynd yn ȏl i’r ysgol i weld eu Covid fel y maent.
SWILDOD Rhyw hogyn swil yn mynd a rhyw eneth adre un noson ac yn chwilio am rywbeth i’w ddweud. A dyma ddywedodd o. “Mae gen i bedwar tŷ.” Ac meddai’r ferch yn llawn brwdfrydedd,” Oes?” Ac meddai yntau,” Tu ôl a tu blaen, tu Rhai o aelodau Merched y Wawr cangen Llanfair, cyn dechrau ar eu taith mewn a tu allan.” gerdded o amgylch y dref. Roedd pawb yn falch o weld ei gilydd, wedi cyfnod o chwe mis ers y cyfarfod diwethaf. Tynnwyd y llun gan Nia Ritchie. 11 TEULU MURIAU CLYD, RHUTHUN
Fel llawer i deulu arall drwy Gymru, Aberystwyth ar ôl cwblhau ei gradd mae amser y gofid mawr wedi bod yn yno. Roedd y radd meistr yn amser pryderus iawn. ʼRydym wedi canolbwyntio ar afiechydon dynol cael profedigaeth o golli taid a thad yn a ddaw o heintiau gwahanol gan Brian Morris, a dreuliodd fisoedd yn barasit (Schistosoma mansoni). Ysbyty Cymunedol Rhuthun, ac mae Penderfynodd Grisial fynd i Fietnam diolch mawr i staff yr ysbyty am eu am dri mis yn Hydref 2019 i wirfoddoli gofal caredig. Mae’r ergyd i ni wedi yn Ysbyty Plant Hanoi, yn rhannol i bod yn un drom, yn enwedig gorfod weld effeithiau afiechydon trofannol, a gweld ein gilydd drwy baen ffenest yn gweld ychydig o’r wlad a’r diwylliant. yr wythnosau olaf. Mae Grisial wedi ennill lle i wneud Mae un agwedd wedi bod yn un doethuriaeth ym Mhrifysgol Lerpwl annisgwyl; cael tri o’n plant adref am yn astudio parasitiaid sy’n effeithio chwe mis - o’r ysgol neu brifysgol. anifeiliaid, yn benodol rhai sy’n Mae’r tŷ wedi bod yn llawn eto, llawn effeithio gwartheg. Bydd Grisial bwrlwm a sŵn, llond bwrdd pob nos yn gwneud ymchwil yn Ysgol am swper, mwy o ddwylo i helpu Wyddoniaeth Filfeddygol y brifysgol (weithiau) o amgylch y cartref a’r ardd. yn ogystal â’r adran Bioleg. Mae’r amser wedi bod yn hir hefyd, ac er y gofid am ein hiechyd ac iechyd y Begw gymuned o’n cwmpas, mae’n amser Siom i Begw oedd gorfod gadael i’n pobl ifanc symud ymlaen hefo’u Prifysgol Aberystwyth ym mis Mawrth bywydau. o dan reolau Covid 19 a dychwelyd Begw, Grisial, Tirion a Brython ar achlysur Grisial yn graddio yn Aberystwyth. Mae pedwar o blant yn nheulu adref. Mae Begw ar ganol ei gradd Muriau Clyd, a phob un wedi gyfun mewn Mathemateg ac Addysg, mynychu Ysgol Pen Barras ac Ysgol ac yn mynd i mewn i’w thrydedd Brynhyfryd, ac rydym yn ddiolchgar flwyddyn eleni. Mae Begw wedi bod i’r athrawon oll am y gefnogaeth yn aelod ffyddlon o gôr Pantycelyn a CORWEN gawson. hefyd yn arweinydd y côr merched, yn ogystal â chanu gyda’r ensemble ac Tirion yn unigol. Siom arall oedd colli’r cyfle EGLWYS SEION chefnogwyr at y cerflun ar Sgwâr Treuliodd Tirion bedair blynedd ym i gystadlu yn Eisteddfod yr Urdd, Sir Cofion: Anfonwn ein cofion Corwen ar fore Dydd Mercher, Mhrifysgol Caerdydd yn gwneud Ddinbych eleni. cynhesaf at flaenor hynaf Eglwys Medi 16 i dalu gwrogaeth i Owain. Gradd Meistr mewn Mathemateg, cyn Tra’i bod adre, mae Begw wedi Seion sef, Huw Roberts, Ardudwy Yn llywio’r seremoni oedd Edwin symud i Aberystwyth yn 2017 i wneud gorfod cwblhau ei gwaith dros y we, a sydd wedi cael ambell i godwm yn Jones, Cadeirydd yr Ŵyl ac wedi doethuriaeth mewn mathemateg hyd yn oed sefyll arholiadau yn yr un ddiweddar. Falch o glywed ei fod gair o groeso, cawsom glywed gymhwysol. Mae Tirion yn gwneud modd, oedd eto yn brofiad newydd. wedi dod drostynt ac na fu raid drwy offer sain, côr plant yn canu ymchwil i sut mae hylif arbennig yn mynd i’r ysbyty. Deallir bod Norman cân “Glyndŵr”. Yna daeth Gordon llifo drwy wythiennau faricos, gyda’r Brython McKee, Lloches wedi ymuno Hughes, Cadeirydd Cyngor Tref gobaith bydd y gwaith yma yn helpu Dewis Brython hefyd oedd gwneud gydag Ann yng nghartref Cysgod Corwen ymlaen i gyflwyno’r dorch i ddatblygu triniaeth anfewnwthiol gradd ym Mhrifysgol Aberystwyth, y Gaer. Bellach mae dros chwe flodau. Rydym yn ddiolchgar i i gleifion yn y dyfodol. Mae’n gradd gyfun mewn Mathemateg, mis wedi mynd heibio ers i ni gael Gyngor Tref Corwen unwaith eto am rhyfedd sut mae Mathemateg yn Cyfrifeg a Chyllid. Mae Brython wedi cyfle i addoli gyda’n gilydd. Mae’r nawdd tuag at yr Ŵyl. Gwnaed y bwysig mewn bron i bob agwedd dewis aros yn Neuadd Pantycelyn, arwyddion bod y coronafeirws dorch hyfryd gan Mallt (Amaethwyr o’n bywydau. Wrth wneud ei a honno ar ei newydd wedd. Braint unwaith eto’n lledu’n awgrymu bod Corwen). Canwyd ein hanthem ymchwil, mae Tirion wedi bod yn ydy cael bod yn rhan o adeilad mor cyfnod hir o’n blaenau cyn y cawn genedlaethol i ddiweddu’r seremoni. diwtor mathemateg ym Mhrifysgol hanesyddol ac un sydd mor bwysig ail agor drysau’r capel. Yna pnawn Dydd Sadwrn, Medi Aberystwyth ac wedi bod yn mynychu i’n cenedl a dyfodol yr iaith Gymraeg. 19 daeth Band Cambria draw cynadleddau ym Mhrydain a hefyd Mae llawer i fyfyriwr arall o ardal y DATHLU DYDD OWAIN i Gorwen i berfformio o flaen y yng ngwlad Belg yn trafod ei waith. Bedol wedi dewis Pantycelyn hefyd GLYNDŴR cerflun. Braf oedd cael eu cwmni Fel llawer un arall, mae Tirion wedi eleni, a’r gobaith ydy fod hyn yn tyfu Er nad oedd modd cynnal yr unwaith eto, mae’r Band wedi bod yn ynysu yn Aberystwyth ers mis yn y dyfodol. amrywiol weithgareddau ynghlwm cefnogi’r Ŵyl ers y dechrau. Cafwyd Mawrth a gwneud ei waith o’i gartref. Erbyn hyn, mae’r cwpwrdd esgidiau â’r Ŵyl eleni, bu modd i ni gynnal sawl eitem gerddorol ganddynt Mae yn cyflwyno ei ymchwil ym mis yn wag, y bwrdd swper yn dawel y seremoni cyflwyno torch flodau a phawb oedd yn eu gwylio wedi Hydref eleni. a ‘Siôn a Siân’ ar drothwy cyfnod wrth gerflun Owain Glyndŵr. mwynhau. Diolch i Adam a’r band estron, gan groesi bysedd y bydd y Daeth aelodau pwyllgor yr Ŵyl a am eu cyfraniad. Grisial bwrlwm yn dychwelyd i Furiau Clyd Cwblhaodd Grisial ei gradd meistr gyda’r Nadolig. mewn Bioleg yn 2019 ym Mhrifysgol R.R
Aelodau’r pwyllgor o Gordon Hughes, Maer flaen y cerflun. Corwen, yn gosod torch i gofio Owain Glyndŵr
12 Pen-blwydd Hapus
Pen-blwydd hapus iawn i Lili Wen Pen-blwydd Hapus arbennig iawn i ti Morgan oedd yn 12 oed ar Fedi 12. Enlli Tudur Edwards, Brithdir, Betws Cariad mawr gan Mam, Dad, Tryfan, Gwerfil Goch, yn 11 mlwydd oed ar Pen-blwydd hapus i Arthur Emlyn Evans, Carneddi ar ei benblwydd yn 7 oed Ted y ci, Taid a Nain Ty Coch a'r teulu Hydref 10. Cariad Mawr iawn oddi 8 Hydref. Llawer o gariad gan Dad, Mam ac Ela, nain Ffarm Capel Helyg a taid oll xxxx wrth Dad, Mam a Garmon. XXXX a nain Garej Llanrhaeadr a'r teulu i gyd.
Pen-blwydd Hapus i ti Elin Elizabeth Ymddiheuriadau nad ymddangosodd Wynne Williams yn 9 oed ar Hydref y ddau gyfarchiad yma yn y Bedol mis 27. Llawer o gariad oddi wrth Dad, Medi (gol) Mam, Tomos, Taid a Nain, Talyrnau Pen-blwydd hapus iawn i Bronwen Cottage, Llanrhaeadr. Llewelyn Williams oedd yn 7 oed ar Medi 3. Llwyth o gariad yr holl ffordd i Cincinnati gan Nain a Taid Erw Gain, Anti Sara, Yncl Llŷr, Anti Katy, Morgan a Maisy xxxx
Pen-blwydd mawr i Ellie Wyn Jones yn 11 oed ar Hydref 16, Cariad Mawr Dad, Nest, Eddie, Tomo a'r teulu i gyd Xxx
Pen-blwydd hapus iawn i Morgan a Maisy yn 9 oed Medi 22. Llawer o gariad gan Nain a Taid Erw Gain, Anti Sara, Yncl Siôn, Anti Shelly, Bronwen a Griff xxxx 13 RHUTHUN
ARDAL BATHAFARN eto. Cawsom ddwy oedfa am 10 ar ddau fore Sul ym dda’n ddiweddar gan ddymuno adferiad buan ichi. Ar ôl gofyn barn yr aelodau, ni chynhelir mis Medi gan ddilyn canllawiau iechyd a diogelwch. gwasanaethau tan y flwyddyn newydd. Ein Gweinidog, y Parch Morris P Morris, oedd yn Merched y Wawr Llongyfarchiadau i Siân a Dylan Parry, Tŷ Ucha’r arwain yr oedfaon gan ein hannerch yn gryno a Pnawn dydd Llun Medi 21 daeth nifer dda o Llyn, Gwyddelwern ar ddod yn daid a nain eto. phwrpasol. Rhyfedd iawn oedd peidio cael canu aelodau Merched y Wawr at ein gilydd mewn Ganwyd merch i Huw a Dilwen sef Nansi Fflur, ond cawsom wrando ar rai o’n hoff emynau. Daeth modd diogel yng Nghae Ddôl Rhuthun am Baned a chwaer I Harri a gor-wyres i Ifor Parry. cynulleidfa deilwng i’r ddwy oedfa a braf iawn oedd Chlonc. Roeddem yn hynod o lwcus o’r tywydd braf Dathlu Dymuniadau gorau i’r Parch. Gwilym O. cael cyfarfod wyneb yn wyneb unwaith eto (gan a chynnes a phawb yn falch o gael cyfle i gyfarfod Jones, Croesoswallt yn dathlu ei ben-blwydd yn 90 gadw pellter wrth gwrs) a chyd addoli. Diolch o galon ffrindiau nad oeddem wedi eu gweld ers misoedd. oed. i’r Gweinidog am ei waith yn sicrhau gwasanaeth Wedi i`r Llywydd groesawu pawb a’u hatgoffa o`r Cofion at bawb o’r ardal sydd mewn cartrefi gofal. bob yn ail Sul i’w holl eglwysi ac hefyd am ei rheolau roedd digon o chwerthin a sgwrsio i’w Pwyllgorau’r Synod Parhau mae’r pwyllgorau negeseuon diddorol ar y gwefannau cymdeithasol glywed sy’n arwydd da fod y cyfarfod wedi bod yn gyda’r cynrychiolwyr yn defnyddio technoleg Zoom. sy’n procio ein cydwybod ac yn ein herio i feddwl. llwyddiant. Gobeithiwn gyfarfod eto mis nesaf os Dymuniadau gorau i’n hieuenctid sydd wedi mynd fydd Rheolau Covid 19 a’r tywydd yn caniatau. Yn y Bethania i’r colegau am y tro cyntaf, a’r rhai sy’n dychwelyd i cyfamser cadwch yn ddiogel. Wedi misoedd lawer o weld drysau Bethania wedi fyd go wahanol. cloi daeth tro ar fyd ac fe agorwyd y drysau unwaith Anfonwn ein cofion at aelodau sydd heb fod yn
YSGOL STRYD Y RHOS
Croeso ‘Nôl – Mae wedi bod yn braf cael Pob Hwyl Blwyddyn 7 – Rydym yn agor y drysau i bawb ar ôl i ni fod wedi dymuno’n dda i’n cyn ddisgyblion wrth bod ar gau am gyfnod mor hir. Mae pawb iddynt gychwyn ym Mrynhyfryd. Roeddem yn falch o ddychwelyd a dod yn ôl i’r arfer wrth ein boddau yn derbyn llun o nifer Tudalen 2 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:46 Page 1 cymaint â sy’n bosib. Mae pawb wedi ohonynt ar eu bore cyntaf yn yr ysgol cydweithredu yn rhagorol i sicrhau bod uwchradd. Pob hwyl iddynt! pawb yn saff.
Disgyblion Newydd – Mae amryw o blant newydd wedi ymuno gyda ni ar ôl yr haf. Mae PWRS HOELION dosbarth llawn o blant Meithrin wedi cychwyn. TACHWEDD 2019 Hefyd mae Samuel, Oliver, Madalyn, Aurora, Theo, Katelyn a Romeo wedi dod at y Cyfnod Er cof am Llew Jones, Wern Ddu, Gwyddelwern ...... £25.00 GOLYGYDDION MIS TACHWEDD Siop Clogau – braf gweld agor siop newydd yn y dref. Sylfaen, gyda Noah, Jacob, Cayden, Jolie, Er cof am Enid Wynne Davies, Llys Iâl, Rhuthun gynt ...... £20.00 Glyn Davies, Hafan, 46 Maes Cantaba, Lacey, Tomos a Leon yng Nghyfnod Allweddol Rhuthun. (01824 702265); Er cof am Enid Roberts, Tŷ'r Ysgol Isa, Cerrigydrudion ...... £10.002. Croeso mawr iddynt oll! Eirwen Jones, 7 Maes Hyfryd, Rhuthun. Teulu Ty'n y Celyn, Llanbedr DC ...... £5.00 (01824 707567); Teulu Maddie, Audlem, Sir Caer ...... £5.00Little Princess Trust – Dros yr haf, cododd Eirlys Tomos, Llwyn Onn, Bryn Eryl, Er cof am Moss Roberts, Garage Gwyddelwern ...... £10.00Emily Debicka gyfanswm o £787 ar ôl rhoi Disgyblion Blwyddyn 7 sydd wedi Rhuthun. (01824 705409); Er cofCOFFI am Margaret Ella Evans, ARhuthun CHLONC ...... £10.0014 modfedd o’i gwallt i’r Little Princess Trust. dechrau yn Ysgol Brynhyfryd. Eleri Williams, 15, Erw Goch, Rhuthun. Teulu Cai ac Elis Parry, Bro Deg, Rhuthun ...... £10.00Da iawn hi! (01824 705277) Teulu Mali ac Ela, Llanrhaeadr ...... £10.00 GOLYGYDDION MIS RHAGFYR: Dilys V Roberts, Einion, Maes Meugan, Rhuthun ...... £10.00Ambiwlans Awyr – Hefyd, roedd Trystan Llinos Mary Jones, Awelfryn, Gwyddelwern, Corwen. (01490 412645); Iwan a Lydia Edwards ...... £5.00Evans wedi nodi ei benblwydd wrth gerdded Iona Davies, Hafod y Bryn, Llandyrnog. (01824 790484); Wynne a Bethan Davies, Bro Deg ...... £12.00i fyny Moel Famau 8 gwaith a chodi £510 i’r Menna Cunningham, 2 Maes Hyfryd, Rhuthun. (01824 707270); Menai Williams, Pwllglas ...... £5.00Ambiwlans Awyr. Am rodd caredig! Morfudd Jones, Erw Fair, 7 Tan y Castell, Rhuthun. (01824 704350) Er Cof am Olive Lloyd Jones ...... £20.00 Gruff Richards, Lluest, Rhuthun ...... £5.00Sw Caer - Roedd Jay Williams ym LLYWYDD: Iwan Roberts, Trefin, Parc y Castell, Rhuthun. 01824 703906 Teulu Math Evans,Ty'n y Celyn, Llanbedr ...... £5.00Mlwyddyn 1 wedi codi arian ar gyfer Sŵ Enid Edwards, Dinmael ...... £10.00Caer. Ei nod oedd beicio 30 milltir ac fe IS-LYWYDD: Bethan Roberts, Cefn Mawr, Derwen 01824 750212 Aled a Llinos Hughes, 1 Cae Llwyd, Cerrigydrudion ...... £5.00gododd £400 ar gyfer y sŵ. Am ymdrech wych! YSGRIFENNYDD: Menna E. Jones, Erw Fair, 7 Tan y Castell, Rhuthun Rhiannon, Nant Erw, Maes Cantaba ...... £20.00 [email protected] 01824 704350 Cyfanswm ………£202.00 Wythnos Ailgylchu – Mae’r plant wedi bod TRYSORYDD: Gareth Griffiths, 17 Erw Goch, Rhuthun LL15 1RR (01824 704039) Mae gan y golygyddion hawl i gywiro, talfyrru neu wrthod unrhyw erthygl ayn brysur yn creu modelau o ddeunyddiau dderbynnir i’w chyhoeddi yn Y Bedol. Nid ydym yn cyhoeddi erthyglau, ail-gylchu, fel rhan o weithgareddau TREFNYDD HYSBYSEBION: Huw Williams. llythyrau neu benillion heb gael enw llawn y sawl sy’n eu hanfon. BLODAUWythnos Ailgylchu. Dyma lun o ymdrech Emily Debicka gasglodd £787 drwy Anfoner i Swyddfa’r Bedol. [email protected] PARCH – Rydym yn falch iawn i dderbyn un deyrnged wedi ei llunio mewngwych Alexander! dorri ei gwallt. modd addas i’w hargraffu a heb fod yn fwy na 500 o eiriau. Nid ydym yn TREFNYDD CLWB 100: Gerallt Tomos, anfoner i Swyddfa’r Bedol cynnwys lluniau o’r ymadawedig.
TREFNYDD DOSBARTHU: NID YW’R GOLYGYDDION O REIDRWYDD YN CYTUNO Â’R GWAHANOL AGWEDDAU A FYNEGIR YN Y PAPUR HWN. CYSYLLTWR CAMERA: Brian Roberts, Moelwyn, Pen y Maes, Rhuthun. 01824 Cynhaliwyd Bore Coffi dan wahoddiad yng ngardd enfawr 705938 Lynette Hughes yn Stryd Mwrog ar fore bendigedig o braf. Roedd digon oE le Ii Ngadw'r CY pellterFEI gorfodolRIAD a: chael YSGRIFENNYDD TANYSGRIFIADAU: Gwenan K. Williams, Fferm Tyddyn sgwrs hamddenol. Derbyniwyd cyfraniadau o £275 tuag at Dedwydd, Llanfwrog, Rhuthun LL15 2AH CYMORTHCofiwch RHUTHUN/RUTHIN fod yr holl SUPPORT ohebiaeth sef y cyni’w "Ruthin gyrru i Ffôn 01824 707932 [email protected] Community Nurses SupportSWYDDFA’R Group" aBEDOL, sefydlwyd yn y saith degau gan roi cymorth lleol i'r difrifol wael. Dros y blynyddoedd CLERC GWEINYDDOL: Carys Morgan, Cilmeri, 57 Stryd y Brython, Rhuthun diwethaf mae'r18 STRYD pwyllgor CLWYD, wedi ymateb RHUTHUN, am geisiadau LL15 penodol1HW (01824 702327) ar gyfer prosiectau (Drws a thalu am ger hyfforddiant. siop Elfair) Rydym yn noddi yr Model Ailgylchu Alexander Mitrenga Jay Williams gododd £400 i Sw Caer elusennau canlynol FFÔN:- Hosbis San 01824 Cyndeyrn, 704741 Hosbis Ty'r Eos, Nyrsus Cymunedol Rhuthun a'r Cylch, Tŷ Gobaith, Gofal Dydd DYDDIADUR Y BEDOL Y Waen a Chanolfan Gancr Ysbyty Glan Clwyd. Swyddogion y [email protected] ydi Lynette Hughes - Cadeirydd, Diana Hughes -Trysorydd a Menna E Jones- Ysgrifennydd. TACHWEDD 15 Ocsiwn Addewidion, Pwyllgor Apêl Rhuthun, Clwb Rygbi, 8.00y.h. Y BEDOL DRWY’R POST I dderbyn Y Bedol yn gyson drwy’r post cysyllter â Gwenan Williams, yr 16 Ffair Grefftau, Inner Wheel Rhuthun, Canolfan Awelon, Ysgrifennydd Tanysgrifiadau (manylion yn y rhestr Swyddogion). 10.00y.b. – 3.30y.p. Y pris yw £25 am y flwyddyn. 23 Cyngerdd Côr Rhuthun a Côr Meibion Caernarfon, Theatr John Ambrose, 7.30y.h. 27 Noson Gymdeithasol Nadoligaidd, Vale Country Club, Llanbedr D.C., GWEFAN Y BEDOL 7.00 y.h. 30 Mic ar y Meic ac Ocsiwn Addewidion, Canolfan Cae Cymro, Disgyblion Dosbarth Meithrin Ysgol Trystan Evans gododd £510 i'r Clawddnewydd. 7.00y.h. www.ybedol.com Stryd y Rhos. Ambiwlans Awyr RHAGFYR 14 7 - 8 Marchnad Nadolig a chylch sglefrio, Marchnad Rhuthun, Lluniau: Cyn anfon llun i’r Bedol 10:00 y.b. - 6.00 y.h. rhaid sicrhau na fyddwn yn torri unrhyw hawlfraint 9 Dechrau Canu Dechrau Canmol, Eglwys y Santes Fair, a berthyn i’r ffotograffydd neu’r cwmni Yr Wyddgrug, 7.00 y.h. ffotograffwyr trwy ei gyhoeddi yn Y Bedol. Dylid 14 Pwyllgor Apêl Rhuthun Urdd 2020. Brecwast efo Siôn Corn yn nodi os oes angen rhoi enw’r ffotograffydd o dan y llun. Os na wneir hyn fe gymrwn yn ganiataol Awelon, Rhuthun. 9.30-11.30y.b. nad oes hawlfraint ar y llun. 14 Cyngerdd Blynyddol Côr Godre’r Aran, Canolfan Hamdden Penllyn, Y Bala, 7.30y.h. 23 Pwyllgor Apêl Rhuthun Urdd 2020. Cymanfa Garolau. Capel y Tabernacl am 6.00y.h. HYSBYSEBION IONAWR 22 Noson yng nghwmni Nigel Owens, Pwyllgor Apêl Rhuthun, Beth am hysbysebu yn y Bedol? Mae’r prisiau fel a ganlyn: Theatr John Ambrose. 8.00y.h. 25 Noson Santes Dwynwen gyda Candelas, Marchnad Rhuthun. 1/4 tudalen - £35.00 1/8 tudalen - £20.00 Manylion i ddilyn. 1/16 tudalen - £11.50 Mae disgownt i’w gael os yw’r hysbyseb yn Y Bedol CHWEFROR 15 Gig gyda’r Welsh Whisperer a Hywel Pitts, Pwyllgor Apêl Rhuthun, am 3 mis, 6 mis neu 12 mis Theatr John Ambrose am 7.30y.h. Hysbysebion ar gyfer mis Tachwedd erbyn DYDD GWENER HYDREF 23
Codir tâl o £2 am gyfarchion neu air o ddiolch. Ni chodir unrhyw dâl sy’n dilyn profedigaeth neu am “Er Cof”. Cysyllter drwy’r post neu ebost: [email protected] ERTHYGLAU ERBYN DYDD MERCHER, TACHWEDD 20 NEWYDDION A HYSBYSEBION ERBYN ER GWYBODAETH DYDD GWENER, TACHWEDD 22 Dosbarthu yng Nghanolfan Awelon Nos Wener, Rhagfyr 13 Gallwn eich sicrhau y byddwn yn trin y wybodaeth a gawn ni oddi wrthych yn gwbwl gyfrinachol a gyda gofal. rhwng 4.30 - 5.00 o’r gloch Ni fyddwn yn eu rhannu eich manylion â chwmni/sefydliadau eraill at Ar werth fore Sadwrn, Rhagfyr 14 ddiben marchnata, na chwaith yn ei rannu gyda thrydydd parti. 2 Tudalen 27 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:37 Page 1
CERRIGYDRUDION
CAPEL JERIWSALEM: Ein tro ni beth y dylem ddiolch. Cafwyd Wyn brawd bach i Leia Ogwen. Elfyn Ecoysgol bod yr ymgyrch Miri Mês, oedd cynnal Cymanfa Ganu'r darlleniadau gan David H Jones a ac Ann yn dod yn daid a nain am y Cyfoeth Naturiol Cymru, yn un Henaduriaeth eleni, dan arweiniad Dorothy Jones. degfed tro! eithriadol bwysig o ran cynnal a Bethan Smallwood, a daeth tyrfa Diolch i Mena, Elen, Catrin a Sian am YSGOL CERRIGYDRUDION: chynyddu nifer y coed sy’n cael eu sylweddol ynghyd ar brynhawn eu gwaith yn hyfforddi'r plant ar gyfer Dawns i Bawb – Ar ôl cyfnod o plannu, felly gofynwyd am gefnogaeth Hydref 6. Cafwyd gwasanaeth y gymanfa ganu a'r gwasanaeth ychydig wythnosau o wersi, y plant a chasglwyd 40Kg o fês. Bydd dechreuol gan blant ysgol Sul diolchgarwch ac i Dorothy am ei llwyddodd y Cyfnod Sylfaen i y rhain yn cael eu plannu mewn Jeriwsalem. Llywyddwyd a diolchwyd harddangosfa ar ddiwrnod gyflwyno dawns ardderchog am y meithrinfa goed ac yn dychwelyd i’r gan y Parch Carwyn Siddall. diolchgarwch. Gryffalo yn y Goedwig. Roedd ardal mewn blwyddyn neu ddwy. Cyfeiliwyd gan Alison Thomas gyda'r Am 2 y pnawn cafwyd pregeth gan y mwynhad y dawnswyr yn amlwg iawn Ardderchog! Diolch i bawb a fu’n band dan arweiniad Nia Morgan yn Parch Aled Davies, Chwilog. yn canolbwyntio’n wych yn creu casglu’n ddyfal. cynorthwyo. Diolch i chwiorydd Yna, am 7.30 cafwyd cyngerdd wedi'r symudiadau cydlynol, ac yn sicr, Ysgolion Uwchradd – Daeth cyfle i Jeriwsalem am baratoi'r baned ac i oedfa gydag Eryrod Meirion o ardal roedd pawb oedd yn gwylio wedi cael ddisbyglion Blwyddyn 6 gael dyddiau bwyllgor y gymanfa am gyflenwi'r Llanuwchllyn. Ar y noson clywsom blas arbennig ar y cyflwyniad. blasu yn Ysgol Dyffryn Conwy ac bisgedi. griw o 14 o ddynion ifanc dawnus Noson Goffi – Roedd bwrlwm yn Ysgol Godre’r Berwyn a bu noson Gan nad oedd y Parch Eifion Jones iawn dan arweiniad Branwen Hâf. Yn neuadd yr ysgol nos Iau 17 Hydref agored yn Ysgol Brynhyfryd. yn abl i gynnal ei wasanaeth trefnwyd arwain y noson yn hwyliog iawn pan gynhaliwyd y Noson Goffi Ymwelwyr – Croeso eto i PC cyfarfod gweddi diolchgarwch ar 'roedd Gruffudd Antur. Cyflwynwyd flynyddol wedi ei threfnu gan Wheway a fu’n siarad gyda’r plant am Hydref 13. Cymerwyd rhan gan gan Ffuon Williams a diolchwyd gan Gyfeillion yr Ysgol. Bu’n llwyddiannus ymddygiad, i Cass Meurig am ei Megan Roberts, Mair Davies, Mena Einion Edwards. Os ydych am orig iawn gyda stondianu amrywiol, cyfle i gwasanaeth ac i’r Parch Carol Price a Gillian Jones. ddifyr o ganu a hiwmor iach yna drio’ch lwc mewn gemau amrywiol a Roberts a ddaeth i siarad gyda CA2 Hydref 20 oedd ein diwrnod cysylltwch â’r côr, ni chewch eich phaned wrth gwrs. Diolch i bawb a am ei rôl yn yr eglwys. diolchgarwch ac yn y bore cafwyd siomi! fynychodd ac a gyfranodd at y noson Clybiau ar ôl ysgol – Parhaodd Bl 5 gwasanaeth gan y plant ar y thema Dymuniadau gorau i Meredydd Price ym mhob ffordd. a 6 i ddatblygu eu sgiliau codio gan cerddoriaeth. Cafwyd anerchiad gan sy' drosodd yn Seland Newydd yn Rali GB – Bu nifer o rieni, staff a gynhyrchu gwrthrychau diddorol fel Arwel Jones, cyn athro'n Ysgol y gweithio am 'chydig fisoedd. chyfeillion yr ysgol yn gwirfoddoli i reidiau ffair disgyblion Bl 3 a 4 yn Berwyn, gyda'r plant yn mynd i hwyl Llongyfarchiadau i Jonathan ac Elin weithio dros benwythnos y rali, yn mwynhau gweithgareddau gyda wrth ateb ei gwestiwn i bwy neu am Kerry ar enedigaeth eu mab Macsen gwneud pob math o swyddi i helpu. Menter Iaith Conwy a’r Cyfnod Diolch o galon i bawb. Bu’n Sylfaen yn gwella ffitrwydd gyda benwythnos llwyddiannus iawn i’r cynrychiolwyr o wasanaeth Hamdden gyrrwyr, gwylwyr ac i goffrau’r ysgol! Gwledig Conwy. Bu sesiynau pellach Gwasanaeth Diolchgarwch – hefyd gan Wasanaeth Ymgysylltu Bnawn Mawrth 22 Hydref, Disgyblion, Rhieni a’r Ysgol. Diolch yn gwahoddwyd y cyhoedd i’r fawr i Gerallt Owain am gwasanaeth lle cafwyd cyfraniadau weithgareddau diddorol. gan bob dosbarth a sgwrs ddifyr iawn Llaeth y Llan ac Aldi – Rydym yn gan Y Parch. Huw Dylan Jones. parhau i gasglu caeadau potiau Diolch iddo am ei amser a’r neges iogwrt Llaeth y Llan a sticeri Aldi. amserol. Diolch yn fawr i bawb sydd wedi bod Miri Mês – Penderfynodd y pwyllgor yn brysur yn casglu yn barod.
Tudalen 11 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:03 Page 1 LLANGWM
CȎR MEIBION LLANGWM: Wedi drwy ganu tipyn o ‘mouth music’ hir ddisgwyl, cyrhaeddodd y cyflym a rhythmig, ac esiampl o’r COLOFN YR IFANC penwythnos yr oedd aelodau Côr ‘waulking songs’ traddodiadol – Meibion Llangwm wedi bod yn caneuon a genid ers talwm wrth i COLOFNdisgwyl yn eiddgar amdano ers tro, ferchedY drin gwlân. Mae’n wir i Siriol Ellis, Cefn Brith sef y cyfle unwaith eto i gyd-ganu ddweud mai uchafbwynt y gydag un o artistiaid gwerin cyngherddau oedd cyflwyniad enwocaf yr Alban, sef Mairi emosiynol Mairi a’r Côr o’r hen YSGOL PEN BARRAS DYSGWYRMacInnes. ffefryn ‘Ysbryd y Gael’ ar ddiwedd y Trefnwyd dau gyngerdd, y naill yng noson, gyda sain y bagbibau yn Croeso’n ôl – Mor braf oedd cael diflino yn ystod y pandemig. Ngharno a’rMAE llall DYSGU yng Ngherrigy CYMRAEG mynd â niYN i bellafoedd GRÊT! yr Alban i croesawu pawb yn ôl i’r ysgol drudion - cyngherddau a fydd yn gloi’r nosweithiau Celtaidd eu ddechrau Medi ar ôl cyfnod mor hir Diwrnod Owain Glyndŵr – Braf aros yn y cof am flynyddoedd. naws. Gobeithio eich bod chi sy’n dysgu i ffwrdd. Mae’r plant wedi mwynhau iawn oedd cael dathlu diwrnod Cafwyd croeso twymgalon yn Yn dilyn y cyngherddau, gwnaed Cymraeg yn ardal Y Bedol yn cytuno gweld eu ffrindiau a staff eto ac wedi Owain Glyndŵr unwaith eto ar Fedi neuadd orlawn Carno, a’r lle yn cyfraniad o £500 i'r elusennau efo’r teitl a’ch bod chi’n mwynhau dysgu 16. Roedd nifer o weithgareddau dechrau llenwi ymhell cyn amser Mudiad Ymchwil y Galon a Chronfa addasu’n hapus i drefniadau newydd Cymraeg fel dw i wedi ei wneud ar hyd yr ysgol. Mae hi’n amser rhyfedd i wedi eu trefnu ar gyfer y diwrnod a y dechrau.blynyddoedd, Yna, ac, ar y bydd y nos ychydig Sul, yng o fy Ambiwlans Awyr, a hynny er cof am bawb wrth i ni roi trefniadau mewn lle phlant yn dysgu am ein harwr. hanesNghapel i o help i Jeriwsalemchi i ddal ati i ddysgu dan un o’n haelodau selocaf a fu farw i gadw pawb yn ddiogel ac i sicrhau Cymraeg.arweinyddiaeth Dechreuais medrus i pan oeddwn Trystan yn yn frawychus o sydyn a chyn- Llongyfarchiadau Mrs Owen – fyEdwards mlwyddyn olaf cafwyd yn Ysgol perfformiadau Stryd y Rhos amserol rai misoedd yn ôl. Byddai nad yw’r plant yn poeni’n ormodol pangrymus, oedd Eisteddfod teimladwy Genedlaethol a chynnes. yr Ber, Ystrad wedi bod wrth ei fodd am y sefyllfa. Llongyfarchiadau gwresog i Mrs UrddGanwyd yn Rhuthun. Mairi arYna un dilyn o ynysoeddymlaen yn gyda’r cyngherddau ac yng nghanol Estynnwn groeso arbennig i 35 o Owen, athrawes dosbarth Menlli, Ysgolallanol Brynhyfryd Heledd, gan sef astudio De Uist, Cymraeg ac y yr holl hwyl a’r direidi. Dymuna’r blant bach i’r dosbarth Meithrin ac ar roi genedigaeth i Ifor Glyn yng felmae ailiaith hi’n yn hoff llwyddiannus o hyrwyddo yn Côr ddiolch yn fawr iawn i bawb fu’n hefyd i’w hathrawes newydd Mrs Ngorffennaf. Dymunwn y gorau i’r Arholiadautraddodiadau TGAU cerddorol a Lefel A. ei Es phobl i wedyn yn trefnu’r ddwy noson, ac yn arbennig Ceris Moghadasnia. Rydym hefyd ddau ac i’r teulu bach! i Brifysgolyr iaith Caer Gaeleg; i astudio gwnaeth Hanes, hynny ac, ar i Bethan a Gwerfyl am ein paratoi. yn gobeithio bod holl ddisgyblion ȏl graddio treulio blwyddyn ym blwyddyn 7 wedi setlo’n dda yn yr Mhrifysgol Bangor i wneud Cwrs ysgol uwchradd ac yn dymuno’r Hyfforddi Athrawon a cael cyfle ar gorau i bob un ohonynt. Nid oedd ymarfer dysgu i ddysgu Cymraeg i modd ffarwelio gyda nhw yn y ddisgyblion Ysgol Borthyn, Rhuthun ac ffordd arferol cyn yr haf a hoffwn Llongyfarchiadau calonnog i Marial Gwynn Edwards (Pentre Draw, Ysgol Llanbedr DC - profiad wnes i ddiolch iddynt am eu cwmniaeth Siriol a Gwion STEVE MELLOR Pentre Llyn Cymer) ar ei phriodas â Harry Edward Guttridge (Market fwynhau’n fawr iawn. TRWSIWR CEIR a’u cyfraniadau tra yma ym Mhen Erbyn hyn dw i’n athrawes yn Ysgol YmBosworth) mis Medi, yng 2014 Nghapel dechreuais Jeriwsalem, ar mhrifddinas Cerrigydrudion uchaf ary byd, Fehefin La Paz 29. sydd yn Barras. Penmorfa,Uned Prestatyn. 1G Ystad Llynedd Ddiwydiannol roeddwn Lôn Parcwr, Rhuthun gwrsMae'r gradd ddau gyfun wedi mewnymgartrefu Cymraeg yn Y aBala. 12,000 Pob dymuniadau troedfedd uwchben gorau yiddynt môr, dinas yn athrawes Blwyddyn 5 ac eleni Sbaeneg ym Mhrifysgol Aberystwyth.i'r Yndyfodol. lle’r oedd y bobl frodorol wedi cadw Gardd yr ysgol – Wrth ddychwelyd Blwyddyn 3. Ffôn: Cefais 01824 gyfle i 702244 ddysgu Ffacs: 01824 707386 y drydedd flwyddyn cefais fy lleoli mewn diwylliant yr Andes yn gryf gyda’u dillad i’r ysgol roedd cnwd o lysiau yn ein Cymraeg i’r disgyblion a rhoi cyfle tref o’r enw Jerez yn Ne Sbaen. Ystyr traddodiadol a’u hiaith Quechua. Roedd Mobile: 07711 400045 disgwyl ac mae’r plant wedi bod iddynt ddefnyddio’r Gymraeg mewn Jerez yw ‘Sherry’ a dyma’r lle mae pob yr awyr yn fain iawn yma, yr elltydd yn wrth eu boddau yn eu casglu a’u gwasanaethau,Trwsio ceir cyngherddau ar ôl damweiniau a - Sherry yn y byd yn cael ei gynhyrchu. rhy serth i’w cerdded a phobl yn cnoi dail blasu. gweithgareddauAil Chwistrellu. eraill. Mis Ionawr 2020 Mae Jerez yn nhalaith Andalusia sef yr coca i helpu i ymdopi ag effeithiau’r HYFFORDDIANT PREIFAT byddaf yn mynd â disgyblion yr ysgol ar ardal Saesneg o Sbaen dan lle ofal mae athrawes fflamenco brofiadol yn rhan (Cert.Ed.,uchder. Mae pobl Bolivia a Peru, lle’r Rydym wedi ein cymeradwyo gan Blue Peter – Da iawn ti Dylan Lloyd- gwrs i Wersyll yr Urdd yng Nghlanllyn a Nia Haf Jones mor B.A., greiddiol (Hons.), o’r M.A., diwylliant plant aco oedran y mae ysgol aethon gynradd, ni wedyn, yn bobl ysbrydol iawn, Jones am ennill bathodyn Blue Peter rhoi mwy ogwmnïau gyfle iddynt yswiriant ymarfer a siarad i drwsio Y ceir.Bedol, ac yn dysgu disgyblion o ardal Cerdd ysgol Dant uwchradd, i Gymru i fynya chefais at TGAU y fraint a Lefelo sy’n A. addoli’r Fam Ddaear ‘Pachamama’ am wneud llun yn diolch i holl staff Cymraeg.Cyfleusterau Jig digon Seisneigaidd i ddysgu Cymraeg. flasu’r Mathemateg diwylliant i blant o unigryw oedran ysgol yno. gynradd, a chredoau cadarn ganddynt yn tarddu Peth arall sydd wedi fy helpu i ddysgu Rwan dw i’n teimlo fel Cymraes yn fy y Gwasanaeth Iechyd am eu gwaith Dylan a’i Fathodyn Blue Peter Caniataodd ysgol uwchradd, fy oriau i fyny gwaith at TGAU byr fel o ddyddiau cyn yr Incas. Wedi croesi i Popty Crasu ar wres isel Cymraeg ydy cystadlu yn ngwlad fy hun. Yn ddiweddar cefais athrawes Hefyd, AnghenionSaesneg a’r Dysgugrant hael Ychwanegol gan yr Peru, ymlaen â ni am Machu Picchu. Eisteddfodau’r Urdd efo llefaru a wybod fy mod yn cael anrhydedd Undeb Ewropeaidd, trwy gynllun Yno, gwelsom adfeilion yr hen ddinas a llenyddiaeth ac mewn llawer o arbennig yn Eisteddfod Genedlaethol yr Erasmus, i mi deithio i rannau eraill o dysgu am hanes yr Incas. Wedi treulio Am fanylion pellach, cysylltwch â 01490 450241 eisteddfodau eraill. Mi wnes i ennill Urdd Sir Ddinbych 2020 sef bod yn Sbaen. Dyma wraidd fy awydd i deithio. mis ar uchder o dros 10,000 troedfedd, i ACCIDENT REPAIR CENTRE LTD Medal y Dysgwyr yn Eisteddfod Feistres Seremoni Medal y Dysgwyr. Wedi graddio, roeddwn yn ysu i weld lawr â ni at yr arfordir a chael ymlacio ac Genedlaethol yr Urdd yn Eryri – wna i Felly mae wedi bod yn werth i mi fod27 mwy ar y byd. Erbyn mis Chwefror 2019, anadlu’n rhwydd unwaith eto. O Peru, fe byth anghofio’r profiad arbennig hwnnw wedi dysgu Cymraeg. Gobeithio y roeddwn wedi cynilo digon i godi fy aethon ni i ganol y byd - i Ecuador lle ac yn teimlo mor falch fy mod wedi gwnewch chi i gyd sy’n dysgu Cymraeg mhac a chychwyn ar fy nhaith i Dde buon ni’n cymryd rhan mewn dysgu Cymraeg. i ddal ati fel y dywedais ar y dechrau – America. Yn lwcus iawn, roedd fy anturiaethau e.e. weiren zip uwchben y Erbyn hyn dw i’n gallu siarad mae dysgu Cymraeg yn gret! Pob hwyl nghariad Gwion hefyd yn awyddus i jwngl ar fin yr Amazon. Wrth gwrs, roedd Cymraeg yn rhugl, yn ysgrifennu a i bawb. deithio, felly fe ddaeth o gyda fi! yn rhaid cael sefyll ag un droed o boptu’r darllen Cymraeg, yn mwynhau darllen Nia Haf Jones, Rhuthun. Dechreuodd ein taith ym Mrasil yn cyhydedd yn hemisffer y gogledd a’r de ninas Rio de Janeiro. Roedd cymaint o hefyd. rybuddio wedi bod inni fod yn ofalus yno, Y wlad olaf oedd Colombia lle treulion roedden ni’n dau braidd yn rhy ofalus ac ni fis yn mwynhau bwydydd egsotig, wrth edrych yn ôl, wnaethon ni ddim yfed coffi ffres, mwynhau byd natur a llawn werthfawrogi bwrlwm y ddinas pharagleidio dros y ddinas a fu ar un Blwddyn 6 anferthol a phrysur yma. O Frasil aethon adeg y ddinas beryclaf yn y byd. Dyma i raeadr Iguazu sydd ar y ffin â’r wlad ein hoff wlad o’r daith, lle ’roedd y bobl honno, ac i Paraguay a’r Ariannin. Mae’r yn gyfeillgar, y môr yn glir, yr awyr yn las rhaeadr yma yn gyfuniad o 275 o a ninnau’n teimlo’n hollol ddiogel. I raeadrau ac roedd mawredd y lle yn orffen, roeddem yn teimlo ein bod angen gwbl anhygoel. gwyliau. Felly dyna wnaethon ni. Fe Yna, ymlaen â ni i Buenos Aires, dreulion ni bythefnos ar arfordir y Caribî dinas ag iddi naws mwy Ewropeaidd a yn ymlacio mewn hamocs a hel ein chyfarwydd. Wedyn i fynyddoedd meddyliau cyn mynd yn ôl i realiti yng Patagonia'r a’r Ariannin a Chile am fis a Nghymru. chael ein cyfareddu gan fawredd y Ers mis Medi, mae’r ddau ohonom yn mynyddoedd a’r rhewlifoedd. Aethon ni astudio i fod yn athrawon a De America yn ein blaenau trwy Bolivia gan aros ym yn teimlo’n bell yn ôl! * Archwiliad clyw a chwyr rhad ac am ddim * Cymhorthion digidol diweddaraf * Ymweliad gartref rhad ac am ddim * Gwared cwyr drwy ‘microsuction’ * Dysgwr Cymraeg
Dathlu diwrnod Owain Glyndwr 11 15 GARDD MYFYRDOD CWM EITHIN YN NINAS gan y Parch. Huw Dylan Jones CAERDYDD ROBIN GWYNDAF
Braint arbennig iawn i Eleri a gwau mor gain drwy bob deilen? minnau oedd derbyn gwahoddiad Diddordeb arbennig arall yw gan Gwmni Tinopolis i gyflwyno ein cyfoeth enwau Lladin, Cymraeg gardd yng Nghwm Eithin, Heol Sant a Saesneg y planhigion, megis y Mihangel, Llandaf, fel rhan o gyfres Cotoneaster horizontalis: ‘Llwyn S4C, ‘Pobol a’u Gerddi’ (2019). Asgwrn Pysgodyn’ (oherwydd fod I bawb a anfonodd air o ei frigau yn debyg i asgwrn cefn werthfawrogiad, gan gynnwys pennog). amryw o Fro’r Bedol, canmil diolch. Dro yn ôl bu raid gwaredu coeden Pan brynwyd ein cartref, Cwm fytholwyrdd drwchus a thal o’r ardd, Eithin, yn 1968, bryd hynny roedd er mwyn gosod palmant newydd o yn yr ardd wyth o goed afalau ac un gerrig gleision. Gwelir gwreiddiau goeden gellyg (neu ‘bren rwnins’, fel mawr y goeden gonwydd hon yn y galwai Eleri’r goeden hon – yr enw y llun presennol. (Cyhoeddir drwy Un peth wnaeth fy nharo wrth Burdoch – un ohonyn nhw ydi yn ardal Dyffryn Ceiriog). Roedd garedigrwydd y naturiaethwr, gerdded o amgylch yr ardal ‘Cacamwnci’ neu baw mwnci a ynddi hefyd ran ar gyfer tyfu llysiau; Duncan Brown, a Gwefan Llên ma ym mis Ebrill oedd gymaint tydi Dant y Llew a Cacamwnci gwrych trwchus drwy’i chanol; a Natur.) Yn y llun hefyd gwelir o Ddant y Llew oedd yna ym ddim yn swnio ru’n fath rywsut mwy na digon o lwybrau concrid madarch lled brin oedd yn tyfu (ym mhobman. Chwyn trafferthus yn nacdi? caled. mis Tachwedd 2017) ger y goeden ydy nhw i arddwyr go iawn ond Ond ydy Dant y Llew yn Bellach, daeth tro ar fyd. fytholwyrdd, sef y Lepiota: ‘parasôl dwi’n reit hoff ohonyn nhw – haeddu’r holl ddilorni a sarhau Mae’r pwyslais nawr ar dir glas cennog’. tydio’n flodyn digon hapus a sy di bod arno? Yr ateb yn syml ac amrywiaeth o blanhigion ac I mi y mae gardd yn ddelwedd o lliwgar yr olwg yn tydi? Eto’i gyd ydi na. Mae pob rhan o Ddant y ychydig flodau. Fy niddordeb brydferthwch bywyd. Gwaith caled, dio’m yn flodyn y bydde chi’n Llew yn fwytadwy ac yn llawn o arbennig i yw lliwiau’r planhigion cyson, yw gofalu amdani, ond ei gasglu a’i roi mewn fas yn y fitaminau A,C a K yn arbennig. (cyfuniad o wyrdd, melyn a choch gwaith sydd hefyd yn hyfrydwch ffenest neu roi tusw ohonyn nhw Ma nhw’n llawn hefyd o’r hyn yw’r ffefryn); ffurf y dail a’r brigau; heb ei ail. A dyna’r hyfrydwch i rywun – sa pobl yn gwaredu a elwir yn ‘antioxidants’ sy’n a’r teimlad wrth eu cyffwrdd. pennaf i Eleri a minnau yw cael sa chi’n gwneud. Ma’r enw medru helpu’r corff ymladd Pwy, er enghraifft, na all beidio â rhannu prydferthwch yr ardd ag Dant y Llew yn dod o’r Lladin yn erbyn pob math o glefydau rhyfeddu wrth fodio’n dyner ddail eraill. Am i mi gael cyfle i wneud canoloesol ‘Dens Leonis’ a’r gan gynnwys cancr. Ma nhw’n mawr, melfedaidd, y Ffatsia (Fatsia hynny nawr gyda darllenwyr Y Dandelion yn Saesneg yn lygriad medru helpu pobl I reoli lefel japonica), gyda’r gwythiennau’n Bedol: diolch o galon. o’r Ffrangeg ‘dent de Lion’ a y siwgwr yn y gwaed, lleihau hynny oherwydd siap daneddog colestrol yn y corff a gostwng y dail. Ond mae gan y Ffrancwyr pwysedd gwaed. Ac wrth gwrs enw arall ar y blodyn – ‘Piss en ma nhw’n helpu’r arennau i greu Lit’ sy’n golygu’n llythrennol ‘pi mwy o wrin, o bi, er mwyn cael yn y gwely’ a dyna wrth gwrs sail gwared o ddŵr o’r corff a dyna yr amharch sydd yna tuag at y ni’n ôl at yr enw ‘Piss en Lit.’ blodyn. Rhywbeth arall da ni’n Rhyfedd tydi bod blodyn efo gysylltu â Dant y Llew ydi’r diod cymaint o rinweddau wedi cael ag iddo enw reit egsotig oedda ei gamdrin cymaint. ni’n gael ers stalwm – Dandelion Mae Dant y Llew hefyd yn a Burdoch – dy nhw’n dal i’w symbol o’r haul – ei wȇn, ei neud o dwch? Yn ddiddorol mae gynhesrwydd a’i rym; yn symbol o’n ddiod sy di cael ei yfed ym o oroesi pob her ac anhawster Mhrydain ers yr Oesoedd Canol – er cymaint da ni’n eu torri nhw ac yn cael ei neud yn wreiddiol yn ôl ac yn ôl ma nhw’n dod ac efo gwreiddiau Dant y Llew a yng nghanol yr argyfwng ma Burdoch er nad oedd dim o’r fe ddylai hynny fod yn neges i planhigion yma yn y diod oedda godi’n calonnau. Di cael tusw o ni’n arfer ei gael. Gyda llaw mae Ddant y Llew ddim yn swnio mor na nifer o enwau Cymraeg am ddrwg rwan nacdi? Llwyn Fatsia japonica
Mae Siân yn un wych am goginio A chanu a gweu yn ddiflino. Mae ’nawr ar y We O’r Gogledd i’r De – Yn dysgu bob un sut i wnïo.
YN EISIAU – GWRAIG Rwyf am gymar fyddar, fud –wen, fwyn, ddoeth Fain, ddethe, hardd ddiwyd; Os cai’i un - yn bres i gyd, Mi af â’i mam hi hefyd. Dic Jones
16 Helynt yr Hydref Enwau Blodau – Pa flodyn sydd ym mhob bocs?
Mae 5 gwahaniaeth rhwng Llun A a Llun B. Beth yw’r 5 gwahaniaeth? Lliwiwch y lluniau.
Gallwch ysgrifennu stori i’w chyhoeddi yn Y Bedol. Gwnewch luniau yn dilyn y cynllun hwn. Dyma’r cynllun – Beth ddigwyddodd yn y llun cyn i bethau fynd o chwith? Beth sy’n digwydd yn y llun? Beth fydd yn digwydd nesaf?
Atebion ar t
Chwilair Enwau Coed
Afallen S Y C A M O R W Y DD E N S P T O CH C Bedwen TH W A F A LL E N W W A R U O O N M R Castanwydden Celyn A O S A Y N C R E E C RH W P N N A I Criafolen C LL T M W A R E N N DD C H L T E B A Derwen DD P A L M W Y DD E N E A E Y D N Y F Gwernen Helygen O U N I P O W N W FF F M L S E C W O Masarnen P C W LL M A S A R N E N Y E R D U L Palmwydden Onnen U CH Y L C U P D F O T O G N W E A E Sycamorwydden W D DD M RH T CH E Y N TH T E C E L Y N Poplysen Ysgawen Y B E D W E N FF G W E R N E N R S T Ywen S T N R R S Y S G A W E N C A T W Y
17 llwyddiannus ac yn gwahodd mwy o fusnesau lleol i gymryd rhan yn Rhuthun y cynllun. Am ragor o wybodaeth, cysylltwch â Chyfeillion y Ddaear, YN YR ARDD Di-blastig Rhuthun ar [email protected] Llongyfarchiadau i’r busnesau hyn Mae chwe busnes yn Rhuthun ar ennill Gwobr Di-Blastig SAS. Maent E.J wedi ennill gwobrau yn yr ymgyrch yn gwneud cyfraniad ymarferol at Surfers against Sewage Plastic Free. gael Rhuthun a Sir Ddinbych yn rhydd Cyflwynodd y cynghorydd sir, Emrys o blastigau un defnydd. Yn ystod Wynne, sy’n arwain cynlluniau lleihau yr amseroedd anodd yma mae pob Sylwais ar erddi pobl yn fwy nag gennych chi rai o’r rhain yn yr plastig Cyngor Sir Ddinbych, y gwobrau cymuned yn eu hwynebu ar hyn o arfer wrth fynd am dro yn ystod y ardd, plannwch nhw ar frys. Maen i Aydins Traditional Fish and Chips, bryd, rhaid inni beidio ag anwybyddu cyfnod clo ‘ma. Hoffais y blodau nhw’n hawdd iawn i’w tyfu ac yn Manorhaus Ruthin, Marina’s Italian materion amgylcheddol megis defnydd haul yn drymlwythog o flodau, ac darparu neithdar i bryfetach. Cookery, Naturally Ethical, Rhuthun gormodol ac afresymol o blastigau un erbyn hyn, hadau. Gobeithio y bydd • Mae ambell i glwmp o flodau Wholefoods a The Bakehouse. Mae defnydd pan fydd dewisiadau amgen pobl yn cadw’r rhain yn eu gerddi er wedi mynd yn rhy fawr yn yr ardd Rhuthun Heb Blastig yn llongyfarch ar gael. Rwy’n annog pawb i wneud mwyn i’r adar gael llond eu boliau ‘ma. Felly rhaid eu codi unwaith ac yn diolch i’r holl fusnesau sydd eu cyfraniad eu hunain i helpu i leihau’r o fwyd wrth i’r tywydd garw ein y bydd y blodau wedi marw ac wedi lleihau eu defnydd o blastig yn defnydd o blastigau un defnydd. cyrraedd. Efallai bod yr hydref wedi yna eu plannu fesul hanner neu dod ond mae digon o bethau i’w chwarter clwmp. Cofiwch am gwneud yn yr ardd o hyd. Dw i wrth eich ffrindiau hefyd fy modd efo blodau. Felly dyma • Rhaid i mi gofio dod ag ambell i rai o’r pethau dwi’n gobeithio eu blanhigyn i mewn i le cynnes cyn gwneud yn fuan. iddi oeri. • Dw i’n edmygu’r syclamen, y • Dw i wedi bod yn lwcus eleni grug a’r gorchwraidd (heucheras) oherwydd cefais amrywiaeth o oherwydd eu lliw cyfoethog yn fylbiau’r gwanwyn yn anrheg. yr hydref, felly rhaid i mi wneud Felly rhaid plannu’r bylbiau yn siwr eu bod mewn cyflwr da a saffrwm, cennin Pedr, hiasinth, chael ambell i blanhigyn newydd. clychau’r gog, a’r pen neidr • Chefais i fawr o hwyl ar y pys pêr (fritillary) yn y borderi neu mewn eleni, ond mae ambell i goden potiau. yn llawn hadau ar y planhigion • Dyma’r amser i gymryd ambell o hyd. Mi gadwai’r pys a’u hadu i doriad. Dw i am drio cadw fy flwyddyn nesa’. masgedi crog yn llawn blodau • Blodau tlws ydi blodau’r fagwyr nes daw’r tywydd rhewllyd drwy (wallflower) a’r blodyn caru’n roi digon o fwyd iddynt a thorri’r ofer (pansy). Bydd y rhain yn hen flodau’n gyson. Mae gen i rhoi blodau cynnar i mi yn y ddau blanhigyn ffiwsia tlws yng gwanwyn os planna’i nhw yn yr nghanol y basgedi a dw i am drio hydref ‘ma. cymryd toriadau o’r rhain. Bwydydd cyflawn Rhuthun • Mae’r bywlysiau (sedums) yn yr Cafodd llawer ohonom flas ar ardd yn werth eu gweld ac yn arddio yn ystod y gwanwyn a’r haf llawn pryfetach. Felly, os nad oes ‘ma. Dal ati fydd y gamp rŵan! Troeon Trwstan Troeon Trwstan - Eirwen Jones Hen ddiwrnod digon didda, yn pwyntio i wahân ôl gyfeiriadau. diddrwg ym mis Medi oedd hi Anwybyddais hwy … o’r plant a minnau newydd ddechrau gwirion! Ond, yn fuan iawn, dysgu yn Ysgol Dyffryn Conwy, sylweddolais nad dail oedd yn Llanrwst. Chwythai’r gwynt chwyrlio o amgylch fy Fiesta bach yn eitha’ egr wrth i mi ruthro ond llyfrau disgyblion dosbarth 2P. am y car ar ddiwedd diwrnod Yn wylaidd stopiais. Allan a fi gan prysur. Roeddwn ar fy ngorau fel godi’r llyfrau a’u gosod yn drefnus athrawes, yn llym fy nisgyblaeth ar y sedd gefn. Codais fy llaw fel rhag ofn i si fynd ar led y gallai’r brenhines gan wneud siâp ceg, Ffiwsia disgyblion wneud fel fyd fynnent ‘Diolch,’ ar y disgyblion oedd yn yn fy ngwersi! rowlio chwerthin erbyn hyn. Rhaid oedd rhuthro er mwyn cael Ni chlywais mo’i diwedd hi. Bws neidio i’r car a’i chychwyn hi am plant Dolwyddelan oedd hi. Ond adre cyn i’r degau bysus ara’ yn rhyfedd iawn ni fu’n rhaid i mi deg oedd yn cludo’r plant gau’r godi’n llais tra bum yn eu dysgu. fynedfa. Yno byddwn i wedi bod Rhain oedd y criw gorau a’r oni bai i mi gael blaen arnynt. A mwyaf hwyliog o’r holl ddisgyblion beth oedd fy mrys, mi glywai chi’n a ddysgais. Roeddan nhw wedi gofyn? Wel, roeddwn i’n byw yng gweld eu hathrawes ar ei gwanaf! Ngherrigydrudion a’m plant yn ifanc. Roedd y ddeintyddfa yng Nghorwen ac roedd rhaid i ni, un ac oll fynd at y deintydd. Gwibiais i lawr yr allt a daria unwaith dyna fws yn gwasgu o fy mlaen. Y peth nesa welwn i oedd rhes o blant yn rhes gefn y bws yn chwerthin yn wirion a phob bys
18 MENTER A BUSNES Cwmni ‘Celfiderw’, Pentre Llawen, Maerdy Perchennog: Dilwyn Jones
Mae ugain mlynedd wedi mynd heibio ers i hanes cwmni ‘ Celfiderw’ ymddangos yn rhifyn mis Medi 2000, Y Bedol, a daeth awydd arna’i fynd yn ôl i weld yr hyn oedd wedi newid dros y cyfnod hwn. Cefais groeso a sgwrs ddifyr gyda Dilwyn. Yn gyffredinol, mae’r cwmni yn brysur iawn, ac er bod llai o bobl yn ymweld â’r gweithdy erbyn heddiw, mae’r cyswllt ar y We wedi cynyddu. Ond eto, mae enw da a gair da yn dal i fod yn hynod o bwysig a gwerthfawr i lwyddiant y cwmni. Ers y flwyddyn 2000, mae Dilwyn wedi codi estyniad sylweddol at y ‘sgubor wreiddiol ac mae hyn yn caniatáu iddo osod nifer o Tom Davies Celfi Derw Dilwyn Celfiderw a’r fan arddangos beiriannau newydd a chreu llawer mwy o le i hwyluso’r gwaith. Daeth nifer o’r peiriannau o’r Almaen, a rhai o’r arbennig gan gwmni ‘Little Green’ o Iorwerth (Eisteddfod Wrecsam) gafodd Bwriad arall yw ceisio gwell cyswllt Eidal a’r Iseldiroedd, ac mae ymweld Dregarth, Bethesda. y fraint o eistedd mewn cadair a wnaed ar y rhyngrwyd. Awgrymodd Dilwyn â sioeau arddangos megis y National Mae gan gwmni Celfiderw bedwar gan Dilwyn gan nad oedd teilyngdod i mi beidio ag aros ugain mlynedd Exhibition Centre wedi bod yn fuddiol o weithwyr a’r pedwar yn siaradwyr yn y ddwy Eisteddfod arall (Y Bala a arall cyn dod yn ôl i’r gweithdai, ond iawn wrth ddewis y peiriannau sy’n Cymraeg - sef George Davies (gyda’r Dinbych), gan adael dwy gadair wag! dod eto ymhen dwy flynedd i weld addas i’r cwmni. cwmni ers 19 mlynedd), Jamie Bodden Dechrau’r daith i Dilwyn o ran y datblygiadau diweddaraf. Os na Yn cyd-redeg â’r gweithdy a’r (ers 10 mlynedd), Gwenan Jones (ers crefftwaith oedd, yn 1986, pan ymunodd symudir ymlaen ym myd busnes, peiriannau newydd, gosodwyd system 4 blynedd), a Tom Davies. Hanes Tom yn brentis â chwmni Gordon Parker, sef hawdd yw llithro’n ôl. Mae Covid-19 puro’r aer, fel nad oes llwch o’r gwaith Davies yw bod ei deulu wedi symud Oakencraft, yng Nghorwen. Bellach wedi gorfodi nifer o gwmnïau i newid eu yn amharu ar iechyd y gweithlu. Mae i fyw yn Prague (Gweriniaeth Tsiec) o mae’r cwmni yna wedi cau ond mae patrymau gwaith o ran staff yn gweithio pob gwelliant yn medru arwain at Ddolgellau pan oedd Tom yn 5 oed, Gordon wedi cytuno fod Dilwyn yn o adre, a hefyd ystyried eu strwythurau welliant arall. Felly aed ymlaen i godi gan i’w Dad gael gwaith gyda chwmni cael ychwanegu Oakencraft at yr enw gwerthu gyda’r cynnydd mawr o brynu boiler biomass mewn adeilad ar draws Skoda. Dilynodd ei Dad gwrs dylunio Celfiderw er mwyn hwyluso’r cyfathrebu nwyddau ar y Wê. Tro ar fyd! y buarth i losgi’r llwch lli a gesglir, y ym Mhrifysgol Prague a sefydlu busnes gyda rhai cwsmeriaid. Mae’r Covid-19 Cewch fwy o wybodaeth am sglodion coed, a’r pren gwastraff fel bod gwaith coed yno. Roedd Tom eisiau wedi golygu nad oedd modd mynd â’r gynnyrch hardd Celfiderw ar ei safle’r modd cynhesu 21,000 litr o ddŵr poeth dilyn gyrfa debyg yn gweithio gyda trelar arddangos gwaith y cwmni i sioeau We: www.celfiderw.co.uk
LLANGYNHAFAL Gohebydd: Iestyn Jones Evans Ffôn 01824 790313 Gohebydd: Alaw Humphreys Ffôn 01824 790164 Cydymdeimlwn: â theulu’r diweddar Clwyd Wynne, Sgwâr yr Eglwys fu farw yn NEIDR GOBAITH: Yn ystod y i groesawu’r plant yn ôl I’r ysgol pan 93 oed. Cofir am Clwyd, Doris a’r teulu yn cadw Siop y Pentre’ am flynyddoedd cyfnod clo penderfynodd Emilia ddeuai’r amser. Diolch i Emilia am lawer o Stâd Bodawen y byddai’n braf ei syniad bendigedig. Mor braf ydi annog trigolion y pentref I greu ‘neidr clywed sŵn y plant yn chwarae ar Y Llew Aur: Braf gweld y dafarn ar agor unwaith eto. Pob dymuniad da i Mark gobaith’ ar wal yr ysgol gyda cherrig fuarth yr ysgol erbyn hyn, wedi cyfnod Roberts, Rhewl a’i dîm fydd yn rhedeg y busnes, a gobeithio y cânt gefnogaeth wedi eu paentio, i godi calonnau ac mor hir o ddistawrwydd yn y pentref. dda
CYLCH TI A FI GELLIFOR A LLANGYNHAFAL: Pob dymuniad da I’r plant bach fy’n mynychu’r Cylch Ti a Fi ac sydd wedi dechrau yn Ysgol Gellifor erbyn hyn. Yn anffodus, ni fyddwn yn cyfarfod y tymor hwn dan yr amgylchiadau. Merfyn yn dymuno’n dda i Mark ar ei fenter
DATHLU: Llongyfarchiadau Pen blwydd: Pob dymuniad i Peter mlynedd diwethaf am wneud y Ceffyl calonog I Arthur Gwynn Evans yn 60 oed Gwyn yn fusnes yr ydym i gyd yn a Margaret, Bryn Glas, falch o ddweud bod gennym gyfran Hendrerwydd ar ddathlu eu Ysgol Bryn Clwyd: Er i’r disgyblion ynddo’. Ategwn hyn, a gobeithio y priodas diemwnt yn ddiweddar. gael eu croesawu’n ôl i’r ysgol gwelir ailagor y Ceffyl Gwyn yn fuan Dyma lun ohonynt o flaen capel ddechrau mis Medi, yn anffodus bu gyda pherchnogion newydd Llanarmon yn Iâl, 60 mlynedd i’r rhaid cau’r ysgol yn ddiweddarach diwrnod y bu iddynt briodi yno. am gyfnod oherwydd y Covid-19. Priodas: Gyda rhyddhad mawr, ac Mawr obeithir y daw pethau’n ôl i’w er gwaethaf y cyfyngiadau presennol trefn yn fuan i fywyd bob dydd, ar Fedi 12, yn Eglwys Sant Tyrnog, priodwyd Y Ceffyl Gwyn: Bu’r 18 mlynedd Victoria Ann Owen, Fferm Speddyd diwethaf yn gyfnod cyffrous yn hanes a Daniel Owen, Rhuthun. Dyma y Ceffyl Gwyn yn y pentre’ ers ei agor oedd y briodas gyntaf ers amser yn yn 2002. Cafwyd nifer o nosweithiau yr Eglwys. Cyfyngwyd nifer y bobl hwyliog a chofiadwy yno, yn bartïon a dilynwyd canllawiau i’r llythyren pen blwydd, nosweithiau Gŵyl - diolch i’r Parch Val Rowlands. Ddewi, a chodi arian ar gyfer nifer Cafwyd gwasanaeth hyfryd a o elusennau ar hyd y blynyddoedd. chofiadwy i bawb yn y gynulleidfa, a Roedd yna awyrgylch gartrefol, staff haul ar y fodrwy y tu allan i’r Eglwys. caredig a chroesawgar, a’r bwyd o Wedi’r seremoni, aeth pawb draw i safon uchel bob amser. Roedd pobl fferm Speddyd a mwynhau barbeciw yr ardal yn gwerthfawrogi cael lle ardderchog, wrth ddilyn canllawiau mor braf i gael swper allan ar garreg presennol o gadw pellter wrth gwrs. y drws. Dywedodd Hilary, Merfyn, Aeth y cwpwl ar eu mis mêl i Gernyw, ac Alex mewn datganiad ‘Hoffem fel a byddant yn byw yn Craig Lea, y teulu cyfan ddiolch i’n holl staff a Llandyrnog. Pob dymuniad da iddyn chwsmeriaid a chyflenwyr dros y 18 nhw yn y dyfodol (Mike a Gwlithyn)
20 YSGOL BRO ELWERNTudalen 12 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:05 Page 1
Ar ôl cyfnod hir o fethu dod i’r ysgol, a chreu tarian yn yr awyr agored yn braf iawn oedd cael croesawu pawb defnyddio deunyddiau naturiol. yn ôl ar ddechrau’r tymor yma. Mae wedi bod yn gyfnod rhyfedd i bawb a Disgyblion newydd Meithrin Ble mae nhw rwan? gobeithio gyda ychydig o newidiadau Croeso cynnes i Twm, Oliver, Ifor, ar y buarth yn eu lle y cawn fwynhau tymor o Anna, Betsi, Erin, Thea, Sophia a RUTH JONES weithgareddau hwyliog! Ena i'r dosbarth Meithrin, gobeithio y byddwch yn hapus iawn yma yn Y Gables, Llandyrnog Thema newydd Ysgol Bro Elwern. Ein thema am y tymor yw ‘Y Corff’ ac rydym yn dysgu am y thema ar Diwrnod gwyrdd draws yr ysgol. Mae’r plant eisoes Cawsom ddiwrnod gwyrdd i ddysgu wedi dysgu am rannau o’r corff, mwy am ein iechyd, lles corfforol a cylchrediad y corff a sut i gadw’n meddyliol. Yn ystod y dydd cafodd y iach. plant gyfleoedd i wneud ioga, cebabs ffrwythau, gwrando ar gerddoriaeth Owain Glyndŵr hamddenol a thynnuGWION llun i gyd-fynd OWEN Dathlwyd diwrnod Owain Glyndŵr a sialensau hybu meddylfryd twf. Am ar Fedi 16 gan ddysgu am yr hanes ddiwrnod gwych!
Buaswn wrth fy modd yn gwahodd gyflymaf ym Mhrydain, o ran nifer. gwybodusion a chynllunwyr polisi yr hen Dewisiais y brîd gan ei fod yn fyd ‘ma draw i’n buarth ni i weld be sydd flaengar am recordio a mesur yn mynd ymlaen yma. Ond dwi’m yn nodweddion proffidiol sy’n bwysig ar meddwl y buasen nhw ddim callach gan gyfer magu anifeiliaid; a dyna sy’n mynd eu bod wedi colli cymaint o gysylltiad ymlaen ar fuarth Hendre Arddwyfaen y gyda’r amgylchedd a chefn gwlad yn dyddiau yma. Rwyf eisoes wedi pwyso gyffredinol a fuasen nhw ddim yn deall pob llo, ar ei fwriad, drwy eu dal a’u cylchred y gadwyn fwyd. Ers pryd mae tagio yn nhrelar y motobeic. Bydd hyn allforiadau carbon buwch sydd yn pori yn cael ei ddefnyddio i fesur rhwyddineb ar laswellt sydd yn tyfu ar y tarw a’r fuwch i loea. Unrhyw broblem photosynthesis yn gwneud mwy o a byddaf yn cael gwared o’r fuwch neu’r niwed i’r amgylchedd na hedfan tarw gan fod llo marw neu drafferthus yn awyrennau o gwmpas y byd? cael effaith ar ffrwythlondeb y fuwch ac Ruth Jones Ta waeth, yn ôl i’r buarth. Gyda’r yn waeth fyth ar fy mhoced!! Hydref wedi dod a’r tywydd wedi troi Mae’r tag yn fy ngalluogi i gadw darn Dwi wedi bod yn Wisconsin, UDA am gwahanol. Y fferm gynta’ yr aethom i rydyn ni’n dod â rhai o’r buchod ar bach o’r glust ar gyfer DNA. Ia DNA. fis bellach ar fferm odro 2300 acar. Dwi’n ymweld â hi oedd Rosy Lane Holsteins. lloeau i mewn i arbed y tir ac wrth Rwyf bellach yn gallu nodi yn union pwy byw hefo teulu yr Hinchleys sydd wedi Roeddwn i’n edrych ymlaen at weld y wneud hynny yn dyfnu’r lloeau. yw tad a mam genetig y llo. Gallaf nodi rhoi croeso mawr i fi. Ar hyn o bryd fferm hon oherwydd yn ôl ym mis Gwartheg Stabiliser sydd yma bellach os fydd o’n foel a pha liw fydd ei epiliaid mae’r Hinchleys yn godro 220 o wartheg Chwefror ês i gyfarfod AHDB lle roedd ers y flwyddyn 2000. Croesiad wedi ei a llawer mwy. drwy robot lely, mae gan y sied y Lloyd a Daphne o Rosy Lane yn siarad. sefydlogi yn Amercia ydi Stabiliser - ond Diwrnod dyfnu byddaf yn pwyso’r llo dechnoleg ddiweddaraf i wneud yn siwr Cawsom daith o amgylch y fferm a bellach dyma’r brîd sydd yn datblygu i weld pa mor dda oedd y fuwch am bod y gwartheg mor gyfforddus â chyflwyniad gan Lloyd am sut mae nhw fagu dros yr haf a phwysau a chyflwr y phosib. Mae’r gwartheg yn gorwedd ar wedi bod yn ymdopi gyda phrisiau llaeth fat waterbed ac yn cerdded ar lawr gwael yn yr UDA dros y 4 mlynedd GWASANAETH TEIARS fuwch i weld sut wnaeth hi ymdopi â hynny hefyd. Y bwriad ydi cael buwch rwber hefo slatiau sy’n cael ei garthu diwethaf. Yr ail ddiwrnod aethom i SARACENS sy’n pwyso 560 i 580kg, gan ei bod yn bob awr gan robot lely arall. Hefyd mae ymweld â ffarm organig lle roedden nhw bwyta llawer llai na buwch fawr, ac yn y yna 30 ffan sy’n cadw’r sied ar y hefyd wedi gweld pris llaeth yn disgyn, diwedd yn cynhyrchu mwy o gilogramau tymheredd optimwm. Mae fferm yr ond ddim byd i’w gymharu â’r ffermydd o gig yn yr haf. Hinchleys yn boblogaidd iawn yn yr confensiynol. Mae’r diwydiannau Yn ogystal â hyn mae’r brîd yn mesur ardal, yn gyntaf oherwydd y robots ac yn organig yn yr UDA wedi dechrau pa mor effeithiol mae teirw yn troi bwyd ail gan eu bod yn gwneud teithiau fferm. marchnata eu hunain yn y blynyddoedd yn gig ac rwyf wedi ffeindio allan bod y Felly nid yn unig dwi wedi bod yn helpu diwethaf ac ers hynny wedi gweld mwy tarw uchaf ei berfformiad yn bwyta 5% ar y fferm ond hefyd dwi wedi bod yn o alw am laeth organig, yn enwedig yn y yn llai na’r tarw salaf am yr un cynnal rhai o’r teithiau, lle dwi wedi bod dinasoedd. perfformiad. Nodwedd hanfodol ar yn mynd â phlant ysgol o amgylch y Ar y drydedd fferm cawsom ddarlith gyfer ei roi i’r fuches gyfan os am fferm lle maent yn cael cyfle i odro gan ddau filfeddyg. Roedd y ffarm odro gynhyrchu a magu yn effeithiol. Ashley y fuwch a dewis pwmpen yr un yma yn godro 2500 o wartheg ac roedd Petasai’r gwybodusion yma ddim ond o’r cae. ganddi sied hanner milltir o hyd! Roedd yn gwybod fod amaethwyr y wlad ’ma Ddechrau fis Hydref ces i’r cyfle i fynd y ffarm hon wedi gwneud llawer o GWYDDELWERNCERRIGYDRUDION yn deall natur a chylchred bywyd ac i’r sioe World Dairy Expo. Roedd y sioe arbrofion a chasglu data i weld yr effaith wedi meddwl am hyn yn bell o’u yn anhygoel, gyda dros 800 o stondinau ar wahanol ffyrdd o fagu lloi. Yn (01490) 420335/355 a dros 200 o wartheg yn cael eu dangos. Wisconsin y broblem fwyaf maent yn ei Gohebyddion; Iorwerth ac Eirys Roberts Tyddyn y Cae Hir blaenau nhw! Yn wir, mae ychydig o hyn yn digwydd yn fy muarth bach i. Yn ogystal mi wnes i gofrestru i wneud wynebu hefo lloi ydy niwmonia. Roedd y Ffôn 01490 412917 E-bost [email protected] (01678) 520906 cwrs rhyngwladol, lle roeddem yn mynd ffarm yma wedi gweld y nifer o achosion i 4 fferm odro i ddysgu am bynciau yn gostwng ar ôl cychwyn bwydo’r lloi 3 gwaith y diwrnod yn hytrach na 2 a Cydymdeimlwn: â Dylan a Katie a Sion a Glesni gwneud yn siwr bod y colostrwm cyntaf yn cael ei fwydo mor fuan â phosib, o ar ôl iddynt golli tâd a thâd yng nghyfraith sef fewn yr awr gyntaf. Roeddent hefyd yn Alan Roberts o Gorwen. pwysleisio pa mor hanfodol oedd hylendid, roeddent yn sicrhau bod eu Cofion: at Jim Watson sydd yn yr ysbyty - bwcedi yn cael eu golchi ar ôl bwydo ac gobeithio y caiff ddod adref yn fuan. yn cael dŵr cynnes glân 3 gwaith y diwrnod. Llongyfarchiadau: i Iestyn a Holly ar enedigaeth Y fferm olaf aethom i’w gweld oedd y fwyaf, roeddent yn godro 4,500 ar ddwy merch fach, ac i Eirian a Raymond ar ddod yn safle. Roedd un safle yn godro Jerseys nain a taid a Glyn a Mair Evans ar ddod yn hen a’r llall yn godro Holsteins. Roedd y daid a hen nain. Hefyd Dylan a Sian wedi dod fferm yma wedi ymdopi hefo’r yn daid a nain eto wedi genedigaeth Nansi Fflur blynyddoedd drwg wrth ehangu, mae i Huw a Dilwen. Anfonwn ein cofion cywiraf i’w yna ddywediad yn yr UDA ‘pan mae pris hen daid, sef Ifor Parry yng nghartref Plas Gwyn llaeth yn dda rhaid godro mwy o wartheg a phan mae pris llaeth yn wael rhaid Llanychan. godro mwy o wartheg’. Mae prisiau heffrod yn wael iawn yn yr UDA ar hyn Dyweddio: Mae dau o feibion Ty Ucha’r Llyn or bryd, sy’n ddrwg i’r rhai sydd eisiau wedi dyweddio, Steffan hefo Zoe Duckworth a eu gwerthu ond yn dda i’r rhai sydd Tudur gyda Chantelle Holland, llongyfarchiadau a eisiau prynu mwy, fel y ffarmwr yma. dymuniadau gorau iddynt i’r dyfodol. 812333 Roedd yn gallu prynu lloi heffrod Jersey am 25 doler sydd yn gyfwerth â £19.76. Dwi wedi dysgu cymaint yn y mis Croeso i Iorwerth ac Eirys fel gohebwyr newydd cynta o fod yn Wisconsin a chyfarfod Gwyddelwern. Byddant yn falch bob amser o llawer o bobl yn y diwydiant godro. gael clywed am unrhyw newyddion o’r pentref. Uchafbwynt y mis cynta yn bendant oedd y World Dairy Expo a dwi’n argymell i bawb fachu ar y cyfle i fynd yn y dyfodol.
12 21 Tudalen 30 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:42 Page 1
LLANRHAEADR Y.C. LLANGWM Gohebydd: Nerys Evans Ffôn: 01745 890294 e-bost [email protected] arbennig Gohebydd: Sian Mererid Williams Glesni Parry-Griffiths o’r Bala. CAPEL Y PENTRE: Yn ystod y mis E-bost: [email protected] Dau gymeriad poblogaidd sy’n cafwyd gwasanaeth Cymun dan ofal weithgar yn eu cymunedau. Pob ein Gweinidog, Parch. Andras Iago. Sioe Llangwm: Ddiwedd Awst, dymuniad da i chi i’r dyfodol. Cawsom gyflwyniad trawiadol gan y cynhaliwyd ein sioe flynyddol plant ar bobl ifanc yn eu gwasanaeth – un rithiol y tro hwn a chafwyd Ail agor y drysau: Ar y Sul cyntaf diolchgarwch. Olew palmwydd oedd y cystadlu da gan aelodau o bob ym Medi, dymunol oedd cael dod thema ar effeithiau negyddol sydd yn codi o ffermio y coed yn Indoesia a oed o fewn y gymuned. ‘Roedd ynghyd unwaith eto fel aelodau o Malaysia, mae anifeiliad gwyllt yn y cystadleuthau yn amrywio Ofalaeth Bro Uwchaled, i oedfa marw yn ogystal a chreu llygredd ir o’r traddodiadol - garddio, yng Nghapel Cefn Nannau dan amgylchedd. Diolch i’r rhieni am eu coginio ac anifeiliaid anwes i rai arweiniad Y Parch. Huw Dylan hyfforddi. Roeddynt yn annog anfon cydnaws â’r cyfnod ‘rhyfedd’ Jones. Er yn chwithig heb y canu rhodd ariannol tuag at WWF FOR hwn, megis ‘gwallt y cyfnod cynulleidfäol arferol, cafwyd NATURE. Ar ddiwedd y gwasanaeth clo’, ‘hen a newydd’ a ‘phrosiect neges amserol gan Huw Dylan cafodd Deryl y pleser o gyflwyno lockdown’. Gwelsom pa mor ac edrychwn ymlaen at yr oedfa tystysgrifau i Leah, Megan, Awel, Alaw, ddyfeisgar a chreadigol fu’r nesaf yng Nghapel Gellïoedd Tirion, Lois, Elain, Lliwen, Rhian a ardalwyr, yn adeiladu, ailgylchu ddechrau Hydref. Sioned am gymryd rhan yn Llafar a a gweddnewid pob math o gelfi. Chân dan ofal Gwen, Lisa a Rhian ar Ein beirniaid oedd Cadi Mars, Helfa drysor: Dewiswyd Sul y thema Stori Samson. Nantglyn; Elin Pyrs, Ysbyty Ifan a godidog i gynnal helfa drysor oedd Bu oedfa’r Fro yn y Dyffryn dan ofal ein Theulu Tŷ Mawr, Cwmpenanner. ar y cyd rhwng y Gymdeithas a Gweinidog. Llongyfarchiadau i bawb ddaeth Merched y Wawr eleni. Daeth Y GYMDEITHAS: Cawsom noson gartrefol yng nghwmni Glyn Williams, i’r brig. Wedi cyfnod digon hesb oddeutu deg car ynghyd a phob Borth y Gest a’i gyfeilydd Huw Alan yn gymdeithasol, braf cael dweud teulu yn teithio ar wahân i sicrhau Roberts. Roedd pob stori ddwedodd o i ni fedru cynnal sioe eto eleni – diogelwch pawb. Cafwyd cyfle i O’r chwith, Dafydd Jones a Samantha Williams o Ifor Williams Trailers yn wir medde fo! Mwynhaodd pawb y Gwasanaeth Diolchgarwch y plant yng Nghapel y Dyffryn hyd yn oed os oedd yn un fymryn werthfawrogi prydferthwch ardal canu, ac roedd cyfle i gymdeithasu gyda Kevin Owen, Joe Mault a Merfyn Roberts o NFU Cymru. yn wahanol. Diolch i bawb wnaeth Cwm Main, Maerdy a Dinmael, dros baned wedyn. groeso i aelodau newydd i ymuno. Mis gystadlu ac i aelodau’r Aelwyd gan ddiweddu yng nghae Ystrad PROFEDIGAETH: Estynnwn ein dwytha daeth aelod o glwb camera fu’n trefnu. Gobeithio am y sioe Bach – a phawb a’i bicnic. Yr cydymdeimlad â theulu Bronallt gan Rhuthun atom i ddangos sleidiau ac Mae nifer cynyddol o entrepreneuriaid ac Awstralia hefyd yn gweld cynnydd draddodiadol gyda’r treialon cŵn enillwyr oedd swigen Teulu Ystrad fod Russel Evans wedi colli ei dad, roedd cyfle i gael sgwrs i ddilyn hefo yn mynd ar y lôn o ganlyniadMELIN i argyfwng Ytebyg WIG mewn gwerthiant. Mae argyfwng defaid yn ôl y flwyddyn nesaf. Wen a swigen Awel y Ddôl. hefyd Brynle a Nesta Evans Pennant. paned a chacen. Mis Tachwedd y coronafeirws, yn ôl gwneuthurwr coronafeirws yn gwneud i gwmnïau Talwyd y diolchiadau gan Bethan Mae Brynle wedi colli ei chwaer Beryl. darperir te pnawn, croeso i aelodau trelars mwyaf Ewrop.DywedGohebydd: IforEmily Davies Ffôn:feddwl 01824 y tu allan 750017 i’r bocs fel y gallant Dyweddïad: Llongyfarchiadau Smallwood i Eryl a Teleri, Fron Rydym yn meddwl hefyd am deulu y hen a newydd. Williams Trailers fod gwerthiant eu ddod o hyd i ffyrdd newydd o weithredu gwresog i Rhydian Dafydd, Isa’ am drefnu’r pnawn ac i Ann a CAPEL: Dydd Sul olaf o fis Medi Llanrwst. Croesawyd cyfeillion o ddiweddar Selina Peters, Pont y Bedol CLWB 100: Mis Awst: £20 Pat model arloesol Business Inabox - y gellir i gwrdd â heriau’r sefyllfa bresennol. Glascoed, ar ei ddyweddïad â Doug am fenthyg y cae. gynt, a hefyd teulu y ddiweddar Shirley Rumney, £10 Esmor a Mona Jones, ei ddefnyddiocroesawyd yi osodParch. stondin Hywel mewnEdwards, Ddinmael.Mae’r Business Inabox wedi bod yn Vanderbijil Elusendai. £5 Jan a Jeff Jenkins. Mis Medi: £20 gwahanoly Parc ymaleoedd i Felin – wedi y Wig. cynyddu’n Roeddgynnyrch lluniaeth poblogaidd ysgafn o’r cychwyn i ddilyn yond GWELLA: Anfonwn ein cofion at J. R. Huw Roberts, £10 Carys, £5 Muriel aruthrolHydref ledled 6. Yng y DU Nghapel ac ymhellach Jerusalem i gwasanaethmae’n profi’n gyda fwy chyfle poblogaidd i gael sgwrs nag erioed Hughes, Bro Erin, Derek Hughes Stark. Mis Hydref: £20 Richard ffwrddCerrig wrth y Drudioni gwmnïau oedd addasu y gymanfa i’r heriau a rŵan.chymdeithasu. Mae galw mawr amdano a chredaf Moelwyn, Arthur Webber, Pentre Isa, Williams, £10 Carys, £5 Amanda newyddunedig a ddaeth eleni yn sgil gyda y pandemig. Bethan DIOLCHGARWCH:y bydd yn parhau i dyfuPnawn oherwydd Dydd Iau bod Smallwood, Llangwm yn arwain. Hydref 24 roedd Gwasanaeth Merrik Wheeler, Bwthyn Parc Postyn, Caley. Mae gan gwsmeriaid yr opsiwn o pobl yn mynd i allu gweld y cynnyrch ar y MERCHED Y WAWR: Croesawodd Roedd y capel yn llawn gyda chanu Diolchgarwch gan blant Ysgol Betws ac Anetta Williams, Coed y Fron. gael llety byw yn y tu blaen y gellir ei ffordd mewn gwahanol ffurfiau, gan greu LLONGYFARCHIADAU: i Celi Evans Beryl pawb i’r cyfarfod ynghyd â’n gŵr bywiog. Gwerfil Goch yng Nghapel y Gro. ddefnyddio fel carafán dau wely gyda momentwm newydd”. Vale Cottage ar basio ei phrawf gyrru. gwadd Elfed Williams Dolwar, fu’n Hydref 13. Ymunwyd yng nghapel y Cafwyd gwasanaeth ardderchog a’r CLWB Y PENTAN. Cynhelir y clwb yn siarad am ei waith fel cownselor gyda seddauGro gyda’ri dri o bobl Parchedig a thoiled Helen “en suite” Wyn plant“Roedd wedi dysgu Samantha eu gwaith yn siarad yn dda wrth a i y festri ar y 3ydd dydd Mercher o bob Iechyd Meddwl. Cawsom baned gan os Jones,oes angen.Gall Eglwysbach hefyd yn gynnwysgwasanaethu. chanuundeb bywiog. ffermio, NFU Cymru, ddod draw i mis am 2 o’r gloch y pnawn, Mae rhif Gwen a Nesta a thalwyd y diolchiadau bwrdd,Hydref sinc, 20. hob Cynhaliwyd coginio aGwasanaeth gril, oergell COFIONnôl y trelar: At Business bawb yn Inabox yr ardal diweddaraf nad yr aelodau wedi lleihau ac estynnwn gan Megan. a theleduo Ddiolchgarwch sgrin fflat yma 12 ymfolt Melin gyda y Wig ydynti ddod yn oddidda aar hefyd y llinell cofion gynhyrchu. at y rhai chwaraewrgyda’r ParchDVD. Gerwyn Roberts, syddUnwaith mewn y Cartrefibydd pethau’n Preswyl. dechrau Yn ôl y Cwmni, mae’r trelar eisoes yn dod yn ôl i normal, bydd yr uned cael ei ddefnyddio ar gyfer amrywiaeth arddangos yn teithio i gyfres o sioeau a LLANARMON YN IÂL enfawr o bethau gan gwmnïau, gan digwyddiadau eraill i hyrwyddo’r NFU a’i Gohebydd: Olwen E. Roberts. Ffôn: 01824 780286 gynnwys siopau, barbwr, gweithdai, wasanaethau. bariau ac unedau arlwyo ac arddangos Dywedodd yr ysgrifennydd ardal EGLWYS SANT GARMON: Dydd Iau Nash. Dydd Gwener canlynlol symudol. Mae’r Business Inabox hyd yn Merfyn Roberts: “Roedd ein huned Gwen Rhys, Llwyn Saint Eog Thai, Eirian Aeddren Hydref 17 am 7.00 cynhaliwyd cawsom gyfle i fwynhau bore coffi a oed wedi helpu i ddatrys cur pen pellhau arddangos flaenorol wedi cael ei a’i ‘gwallt lockdown’ Gwasanaeth Diolchgarwch dan blasu teisen yn Ysgol Llanarmon a arweiniad y Barnwr Ian Trigger gyda’i Llanferres i godi arian tuag at cymdeithasol ar ynys fwyaf yr Alban trwy defnyddio am y 10 neu 15 mlynedd destun diddorol a phwrpasol “Ein wasanaeth Macmillan. Roedd y cyfan roi help llaw i lansio caffi tecawê awyr diwethaf ac roedd yn dechrau dangos ei rhoddion hael y Cynhaeaf”. Yn dilyn wedi ei drefnu gan y plant a’u agored, oherwydd nid oedd angen i’r hoed ac wedi dyddio ychydig. Felly, gan ymunodd cynulleidfa gref i fwynhau hathrawon a derbyniwyd swm is-ddosbarthwr Joe Engebret, sef yr unig ei bod yn bwysig ein bod ni’n chwifio’r swper wedi ei baratoi gan Ann Hurst sylweddol. gyflenwr trelar ar Ynys Lewis yn yr Alban, faner ar gyfer ffermio Cymru, roeddem a’r merched. Addurnwyd yr eglwys yn CLWB CINIO – Amser cinio bob dydd edrych ymhellach na’i hoff frand trelar eisiau cael uned arddangos a oedd yn hardd a chasglwyd y llysiau a’r Iau bydd y pensiynwyr yn cwrdd i o ran cadw ei gwsmeriaid ar wahân yn addas ar gyfer y 10 neu 15 mlynedd ffrwythau i’w rhoi i’r anghenus yn ein fwynhau cinio blasus yn y Gigfan. ddiogel yn ei ganolfan gwerthu trelars, nesaf. Mae yna gysylltiad agos rhwng plith. Yn ystod y mis gwerthfawrogwn Daw cyfeillion gwirfoddol o’r ardal i sydd hefyd yn gweithredu fel gorsaf NFU Cymru ac Ifor Williams Trailers wasanaethau o Ewcarist a Gweddi weini a gwerthfawrogwn eu betrol a siop yn Stornoway. oherwydd mae gennym gwsmeriaid Bendigaid yn absenoldeb ein rheithor gwasanaeth. Dywedodd Samantha Williams, tebyg iawn, gan gynnwys ffermwyr, gan y Parch Dylan Caradog Parry CAPEL RHIW IÂL – Cyfle i fynychu llefarydd y Cwmni yng Nghorwen: “Yn adeiladwyr, crefftwyr ac ati. Mae’r trelar Jones, y Parch Stuart Evans, Paul cyfarfodydd Diolchgarwch ydyw mis ystod y misoedd diwethaf rydym wedi hwn yn gynnyrch sydd wedi’i wneud Chamberlain, Gellifor ac Andrew Hydref i ddiolch a gwerthfawrogi ein gweld• cynnydd R • mawrM •yn y galw am ein yn arbennig ar ôl i dîm yr NFU gyfarfod Ginn, Caerwys. Organyddion y mis rhoddion dderbyniwn drwy gydol y Seiri Coed trelars Business Inabox yn ein canolfan efo dylunwyr Ifor Williams Trailers oedd Mari Roberts a Sue Hanahoe. flwyddyn ac fe gawsom y cyfle i • Arbenigwyr coed derw • werthu yma yng Nghorwen. “Mae ein a gweithio'n agos i greu cynnyrch GENEDIGAETH: Llongyfarchiadau i wahodd y Parch Robert Parry, Lerpwl, • Ceginau • Ffenestri • Drysau • Sioned a Sam Carey ar enedigaeth i’n harwain mewn gwasanaeth hyfryd rhwydwaithJONES o 50 o ddosbarthwyr y DU a’n pwrpasol felly bydd yn ddelfrydol ar merch fach Hydref 25. a thestun pwrpasol am y cynhaeaf a’n dosbarthwyr rhyngwladol mewn mannau • Lloriaugyfer yr hyn • Grisiau rydym ei angen." • COFIWN: am y cleifion o’r ardal bendithion lu mewn awyrgylch mor bell i ffwrdd â Seland Newydd Ceidiog Hughes gyda’n cofion a chyfarchion cynnes draddodiadol. Roedd canu Ffôn : 01824 705251 Lisa ac Efan, Ifor a Dewi, gyda Dafi ac Eila Non sy’n cydio’n atynt. ardderchog gyda Noel Parry wrth yr JOINERY Parc Busnes Lôn Parcwr • Rhuthun sownd yn eu gwobr! UNDEB Y MAMAU: Agorwyd y tymor organ a chynrychiolaeth dda yn pan ddaeth cynulleidfa gref i’r Eglwys bresennol. Sul cynta’r mis croesawyd a chroesawyd pawb gan y Parch y Parch David Owen, Ponciau i Philip Chew. Mwynhawyd cyngerdd wasanaethu gyda chyfarfod Undebol ardderchog gan ddisgyblion Ysgol y Sul canlynol dan ofalaeth y Parch. DINMAEL Bro Famau gyda cherddoriaeth, Eirlys Gruffudd Evans yng Nghapel adroddiadau a cherddorfa – popeth Tegla, Llandegla. Llywydd y mis oedd LLETY MAES FFYNNON Gohebydd: Sioned Jones Ffôn:01490 460419 yn gywrain iawn. Gwerthfawrogwn y Glenys Roberts. John Mannering, diddordeb mae’r ysgol yn gymryd yn Llanarmon fu’n ein hannerch y Gary a Carys Owen Cartref newydd - dyma fu hanes Ellen a Hefin Owen yn ystod Mis y gymuned drwy gydol y flwyddyn. trydydd Sul a’r cyfle i gwrdd â’n 25 Maes Ffynnon, Rhuthun LL15 1LX Medi. Croeso cynnes iddynt yn ôl i fyw i’r pentref o Gaer Gerrig. Pob Mae canmoliaeth uchel iddynt yn gilydd. Mae croeso cynnes i bawb 01824 705225 symudol 07971 103286 hapusrwydd yn Tegfan. cymryd rhan yn y Gymraeg a’r ymuno yn y gwasanaeth ar nos Sul www.holidaylettings.co.uk/ Saesneg. Diolchwyd iddynt gan Gill am 5.30. rentals/ruthin/136883 Cofion - Anfonwn ein cofion at Glanli Thomas, sydd erbyn hyn wedi dod adre o’r ysbyty wedi cyfnod go hir. Croeso adref i chi. 30 22 Tudalen 20 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:21 Page 1
Tudalen 14 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:09 Page 1
MISOEDD A MWY Menter a Busnes CROWN BARD CRAFU NATURALLY ETHICAL – ‘YN NATURIOL AC YN FOESOL’ PEN 39 Stryd y Ffynnon, Rhuthun
Ni fu Prydain, erioed bron, heb ei phrotestiadau na’i hymgyrchoedd. Maent yn rhy niferus i’w rhestru ond Llythyren gyntaf Tachwedd ydy ‘T’. bydd nifer ohonom yn cofio’r ymgyrchu dros arwyddion ffyrdd dwyieithog, dros Dyma 20 cliw i chi. Beth Ydy’r atebion cywir?. gael sianel deledu Gymraeg (S4C), yn erbyn cau pyllau glo ac yn erbyn treth y 1. Bu Dylan Thomas yn byw yn y lle hwn ar un adeg. pen. Rhai protestiadau yn llwyddo, 2. Cwmwd yn Sir y Fflint. eraill yn methu. Ond ar y cyfan, credir Sylwais fod sȇl cist ceir ar draws y Crown Bard 3. Blodyn y ceir y cyflasyn fanila ohono. iddynt ddod â gwelliannau. Mae ffordd i Sainsbury’s ar y ffordd i mewn i’r Maent yn dywedyd fod McDonalds 4. Sant o’r 6ed ganrif. protestiadau yn parhau heddiw a’r rhai Rhyl, felly mynd draw am sgowt, siom eisiau torri coed 5. Peiriannydd pont grog dros afon Menai. sy’n dod yn fwy amlwg ac yn fyd–eang oedd deall ei bod yn costio i fynd mewn, Ar Ffordd y Dderwen lle bu derw erioed yw’r rhai yn ymwneud â’r amgylchfyd. 6. Offeryn Nansi Richards. 80c, ond ta waeth am hynny! Ymlwybro Gan fod hen dafarn wedi ei thynnu i lawr Enw cyfarwydd yn y newyddion y 7. Hen deulu enwog oedd yn byw nepell o Rhuthun. o gylch y ceir wedyn, bob math o A’i gwastadeiddio a’r siom yn fawr, dyddiau hyn yw Greta Thunberg y ferch 8. Awdur yr Awdl ‘Cwm Carnedd’. geriach, rhai’n amlwg yn broffesiynol fel Ddim siom am y cwrw, na phwy na be 16 oed o Sweden sy’n herio sawl prynwyr a gwerthwyr, eraill yn clirio eu Ond am mai Cymreig oedd enw y lle; 9. Bu’n wersyll milwrol ym Meirionnydd. llywodraeth ar draws y byd i ‘wrando ar tai go iawn, ond fawr ddim yn apelio. Y Crown Bard, dyna oedd ei henw hi, 10. Cysylltir yr aderyn hwn gyda’r beiciwr Geraint Thomas. y gwyddoniaeth’ yn wyneb yr argyfwng Ar ȏl Barddes y Goron yn Y Rhyl ’53, sy’n dilyn newid hinsawdd a chodi 11. Pentref genedigol y bardd Hedd Wyn. Weithiau mae rhywbeth yn eich taro,Tudalen Lle 14 enillodd Tachwedd.qxp_Layout Dilys goron hardd 1 10/11/2019 14:09 Page 1 tymheredd y ddaear. Mudiad amlwg 12. Bae ar Ynys Môn. a dyna lle ‘roedd, ar flanced, wedi eu A hithau’n farddes nid yn fardd! arall sy’n gweithredu’n gryf yn yr un 13. Bu Hywel Harris yn byw yma. gosod yn ddestlus, y llythrennau maes yw’r ‘Gwrthryfel Difodiant’ “CROWN BARD”. Llythrennau mawr Ond mae llythrennau’r Crown Bard ar 14. Roedd y person hwn yn enwog am ei anterliwtiau. (Extinction Rebellion) yn bennaf er coch tywyll, llythrennau o fur y dafarn ar werth yn awr 15. Enw arall ar yr anifail hwn ydy ‘gwadd’. mwyn gwarchod bywyd naturiol a bio- Ar Draws draws y ffordd. Roedd yr ysfa i’w prynu Ar ȏl i rhywun eu tynnu i lawr, 16. Pa ffrwyth ydy ‘afal cariad’? amrywiol y blaned. 1. Yr ______a ŵyr a’r ifanc a dybia yw hi ym mhob mis o’r flwyddyn yn gryf ac yn afresymol, rhyw ynys o Maent werth eu cadw ydynt wir Os ydych chi o’r farn bod angen Menter a Busnes 17. Enw’r sawr lysieuyn ‘dill’ yn Gymraeg. draddodiad Cymreig ynghanol geriach Er mwyn clodfori Cymreictod ein tir 2. Bydd digon o wreichion yn tasgu yn y mis hwn gweithredu parthed y pryderon hyn, 18. Ysgrifennodd Paul lythyrau at y ddau berson yma. Seisnig. Ac er mwyn i rhywun weld yn ein byd mae modd i chi hefyd wneud cyfraniad Jayne Bedford Ateb Sudoku 19. Prif ddinas y wlad lle cynhaliwyd Cwpan Rygbi’r BydCROWN eleni. 6. O BARDdwi’n ffŵl, mae’r mis hwn yn y croesair ddwywaith! “Faint?”CRAFU Fod olion Cymreictod yma o hyd! ATEBION - Enwau Blodau yn ôl eich gallu a’ch dymuniad. NATURALLY ETHICAL – (prynu ac ail-lenwi), neu siampw Dim ateb. Yn y ddau air: Crown Bard, ceir stori tre’ 20. Ysgrifennodd R. Williams Parry am yr adar yma. 8. 'Gwisg genhinen yn dy gap a gwisg hi yn dy galon’ yn y mis hwn a Agorwyd y siop ‘Naturally Ethical’ yn 39 1. Llygad y Dydd; 2. Briallu; 3. Llys y Cryman; 4. Ysgall arbennig. Pan yn siopa am unrhyw “HowPEN much?” A llwyddiant merched yn hawlio eu lle; Stryd-y-ffynnon ym mis Mehefin eleni 5. Bysedd y Cŵn neu Ffion; 6. Dant y Llew; 7. Llygad Doli phob mis arall! gynnyrch, mae’n werth ystyried a ydynt “£30, they’re worth at least £3 each” Ond yn enw‘YN datblygu NATURIOL rhaid torri’r coed AC YN FOESOL’Atebion ar dudalen 31 gan Jayne Bedford wedi cyfnod yn y 8. Fioled neu Crinllys; 9. Llygad Ebrill yn gynnyrch masnach deg – yn dod o Yndyn mwn, ond i be? I wneud rhyw A chwalu traddodiad, fel39 erioed, Stryd y Ffynnon, Rhuthun 9. Mae’r ateb yn rhan o 7 i lawr Castle Mews. Bwriad y siop yw cynnig ATEBION CRAFU PEN - 10. Y Frithogen neu Blodyn y Gwynt; 11. Clychlys goedwigoedd cynaladwy er enghraifft – eiriau fel BROWN CARD! Fe godir McDonalds i fwydo’r byd 11. Gallai hwn fod yn fis Mai ond bellach mae’n dilyn re yn rhai o’r amrywiaeth o gynnyrch safonol megis Mae pob ateb yn dechrau 12. Eirlys neu Lili Wen Fach neu a yw’r gweithwyr dramor sy’n Gadael nhw yno a dal i fynd rownd a Heb le i’rNi Crown fu Prydain, Bard ar erioedgornel y bron, stryd; heb ei dillad babanod, tegannau i blant, carolau cynhyrchu’r dillad efallai yn cael eu rownd,gyda’r gweldllythyren dim, RH ond roedd meddwl Er gwnphrotestiadau mai datblygiad na’illawer hymgyrchoedd.iawn mwy SUDOKU wellingtons a slipars, a defnyddiau hecsbloetio ac ar gyflogau pitw. am y llythrennau fel magnedau coch yn Oedd Maent Barddes yn rhyy Goron niferus yn i’w ennill rhestru ei ond 12. Digwyddodd 7 i lawr yn y mis hwn eleni glanhau ar gyfer y cartref a’r unigolyn, Mae ‘na gyfle hefyd yn y siop i fy 1.nhynnu’n Rhaid ȏl. phlwy’.bydd nifer ohonom yn cofio’r ymgyrchu er enghraifft. Yr hyn sy’n nodweddu’r fwynhau paned o goffi, cawl, 14. Rhaid ‘…dilyn yr _____ ar ochr y glog’ ym misoedd y Gwanwyn 2.Gallwn Rhydaman ni ddim eu gadael does bosibl! Ymddengysdros arwyddion mai ffyrdd cyfarfodydd dwyieithog, dros cynnyrch a werthir yw eu bod yn brechdannau a danteithion fegan. Mae Atebion – Helynt yr Hydref 15. ‘Dewch i sgwâr y pentref 3.Dychwelyd. Rhythm Cymreig,gael pwyllgorau sianel deledu yr Urdd Gymraeg a ballu (S4C), yn yn gynnyrch moesol (ethical) ac yn Jayne yn hapus iawn i sgwrsio gyda’i 4.Cynnig Rhyg £20 a hollti’r gwahaniaeth, a’u y dafarn,erbyn yn causgîl agorpyllau Ysgol glo ac Glan yn Clwyd,erbyn treth y I weled dawns y dail’ yn y mis lliwgar hwn gynnyrch masnach deg. Maent hefyd chwsmeriaid a thrafod eu gofynion. 1. Mae 8 o adar yn llun A a 3 aderyn yn llun B. cael5. amRhyfon £25. Methu gadael iddynt, arweinioddpen. at Rhai enwi’r protestiadau dafarn. Gofynnodd yn llwyddo, yn gynnyrch di-blastig, gan fod hi’n Credir bod mwy a mwy o bobl yn 18. Hwrê, mae’r adeilad yma ar gau yng Ngorffennaf 6.Methu Rhufain gadael i CROWN BARD droi y tafarnwyreraill yn beth methu. allai Ond roi ar fel y enwcyfan, i’r credir 2. Mae gan y mochyn yn llun A gynffon. Does gan amlwg bellach y fath niwed sy’n sylweddoli eu cyfrifoldeb i wneud Sylwais fod sȇl cist ceir ar draws y Crown Bard yn7. BROWN Rhegen CARD neu eu chwalu yn dafarn.iddynt Eglurodd ddod rhywun â gwelliannau. oedd yno fod Mae y mochyn yn llun B ddim cynffon. 19. “Wyt ______yn oer, digwydd er enghraifft i fywyd naturiol y ymdrech, boed fach neu fawr, yn y ffordd i Sainsbury’s ar y ffordd i mewn i’r Maent yn dywedyd fod McDonalds sgîl8. enwRhwyfwr lle a elwir mawr yn “ONWARD” in the dynesprotestiadau wedi ennill yn y goron parhau yn heddiw agos i’ra’r rhai moroedd oherwydd gwastraff plastig a frwydr i warchod y blaned rhag cael ei 3. Mae afal yn syrthio oddiRhyl, ar felly y goeden mynd draw yn am llun sgowt, A. siom eisiau A’th farrugtorri coed yn wyn.” name9. of progress, neu “COWARD” am safle sy’n yn Eisteddfoddod yn fwy Yamlwg Rhyl ac yn yn 1953. fyd–eang waredir yn wael, heb sôn am yr holl ddifwyno gan sbwriel blastig a newid Rhaeadr Ewynnol Does dim afal yn syrthiooedd oddi deall arei body goeden yn costio yni fynd mewn,20. Ar Bydd Ffordd pawb y Dderwen yn dweud lle bu y derwgair hwnerioed wrth weld addurniadau tlws ar y beidio10. eu prynu. Dyna yw’rni wedyn: rhai yn CROWN ymwneud BARD. â’r amgylchfyd. sbwriel a welir yn aml ar hyd ochr ffyrdd hinsawdd ac i sefyll yn erbyn Rhein neu Rhôn 80c, ond ta waeth am hynny! Ymlwybro Gan fod hen dafarn wedi ei thynnu i lawr 11.Ond cytuno ar y ddêl a thrafod a deall Enw cyfarwydd yn y newyddion y llun B. goeden yn 10 I Lawr y wlad. anghyfiawnder yng ngwledydd tlawd y Rhydychen Gyda’r holl sôn diweddar am hybu o gylch y ceir wedyn, bob math o A’i gwastadeiddio a’r siom yn fawr, fod12. y wraig wedi gweithio yn y “Crown dyddiau hyn yw Greta Thunberg y ferch 4. Mae 7 rheng ar yr ystôl yn llun B a dim ond 5 Mae gan Sir Ddinbych gynllun ar trydydd byd. Pawb i wneud ei ran felly! Rhed cyfraniad merched, mae’n ddegawdau geriach, rhai’n amlwg yn broffesiynol fel Ddim siom am y cwrw, na phwy na be Bard”13. ac wedi cadw’r llythrennau oedd 16 oed o Sweden sy’n herio sawl gyfer rhieni newydd sy’n rhoi £75 iddynt Galwch heibio Jayne yn 39 Stryd-y- Rhawn yr Ebol bellach ers i Dilys Cadwaladr ennill y rheng yn llun B. prynwyr a gwerthwyr, eraill yn clirio eu Ond am mai Cymreig oedd enw y lle; ar 14.un o’r muriau. Gyda llaw, 1, Ffordd y Goronllywodraeth ar liwt ei thalent ar draws ei hun y byd ac mae’ni ‘wrando ar I Lawr tuag at gostau prynu clytiau babi a ellir ffynnon neu ffoniwch Rhuthun 707234 Rhiwbob 5. Mae basged y tu ôl i’r taiafr go yn iawn, llun ond A. fawrDoes ddim dim yn apelio. Y Crown Bard, dyna oedd ei henw hi, Dderwen15. oedd cyfeiriad y “Crown Bard”, drist gweldy gwyddoniaeth’ bod un cofnod yn wynebo hynny yr wedi argyfwng 1. ‘Chwefror a chwyth y neidr oddi ar ei nyth’, a hon hefyd eu hailddefnyddio. Mae Jayne yn barod o gael rhagor o wybodaeth am Rhosmari basged y tu ôl i’r afr yn llun A. Ar ȏl Barddes y Goron yn Y Rhyl ’53, a’r16. sî oedd mai McDonalds oedd yn ei chwalu.sy’n dilyn newid hinsawdd a chodi i gynorthwyo rhieni gyda’r cynllun hwn gynnyrch y siop, neu ewch ar y wefan Rhedyn Weithiau mae rhywbeth yn eich taro,2. LleMis enillodd ar ddechrau’r Dilys goron flwyddyn hardd ariannol a rhaid talu hwn mynd17. i gael ei adeiladu yno. Cael deall tymheredd y ddaear. Mudiad amlwg a’u cynghori. Felly hefyd i bobl o bob www.naturallyethical.co.uk. Tudalen 12 Tachwedd.qxp_LayoutRhegen yr ŷd 1 10/11/2019 14:05 Page Dilys1 Cadwaladr a dyna lle ‘roedd, ar flanced, wedi eu A hithau’n farddes nid yn fardd! hefyd18. fod tua wyth o goed derw efallai arall sy’n gweithredu’n gryf yn yr un 3. Dyma’r nifer sydd mewn ½ blwyddyn oed sy’n chwilio am gynnyrch moesol at Rhostog Goch Un o’r rhai sydd yn rhywun - coron hon gosod yn ddestlus, y llythrennau i’w19. dymchwel i wneud hynny. Atebionmaes yw’r Croesair ‘Gwrthryfel Hydref Difodiant’ ddefnydd bob dydd, cewch brynu brws Brian Roberts Rhydymain Ȃ’i hanes arobryn “CROWN BARD”. Llythrennau mawr4. OndMis ymae ffŵl llythrennau’r yw hwn Crown Bard ar 20. (Extinction Rebellion) yn bennaf er ‘Roedd bachgen yn byw yng Nghlawddnewydd dannedd bambw, hylif golchi llestri Rheinallt Ar A draws dyliai mwy; 1. Llafurei dilyn, Cariad; 9. Ymadael; coch tywyll, llythrennau o fur y dafarn ar werth yn awr 21. mwyn gwarchod bywyd naturiol a bio- 5. Cewch grempog ar y 25ain o’r mis hwn yn 2020 Rhonwen 10. Cochyn; Hynt y 11.ferch Esau; ddaeth 12. gyntaf Teyrnasu; un. A nofiodd ymhell ar ryw drawsdrywydd, y ffordd. Roedd yr ysfa i’w prynu Ar ȏl i rhywun eu tynnu i lawr, 22. amrywiol y blaned. 7. Digwyddodd hyn yn yr Eisteddfod eleni Rhidyll Arwel Emlyn yn gryf ac yn afresymol, rhyw ynys o Maent werth eu cadw ydynt wir 23. 14. Sadiwch;Os ydych 16.Syrthni; chi o’r farn18. Arferion; bod angen 19. Prae; Aeth yma a thraw Rhagluniaeth draddodiad Cymreig ynghanol geriach8. ErMis mwyn diwrnod clodfori Owain Cymreictod Glynd ŵeinr tir 24. 22. Aloma;gweithredu 23. Gwladfa; parthed y24. pryderon Eisteddfodol. hyn,Ble mae nhw rwan? Rhagflas Drwy hindda a glaw Seisnig. Ac er mwyn i rhywun weld yn ein byd 25. mae modd i chi hefyd wneud cyfraniad Jayne Bedford 10. Dathlwn eni’r Iesu yn y mis hwn Rhawffon ar y buarthCystadleuaeth A nawr mae o’n nofio’r Iwerydd.“Faint?” Fod olion Cymreictod yma o hyd! 26. FaintI Lawr yno eiriau : ôl2. Arafa; eichCymraeg 3. gallu Uchaf; fedrwch a’ch 4. Colier;chi dymuniad. ei Rhewlif (prynu ac ail-lenwi), neu siampw Dim ateb. 13. YnGallwch y ddau roiair: hwn Crown ar Bard,y BBQ ceir ym stori mis tre’ Mehefin, os yw’r tywydd yn ffafriol 27. wneud5. Recordydd;Agorwyd allan o’r y siopllythrennau6. Archwaeth; ‘Naturally “CROWN Ethical’7. Dyfeisiadau; yn 39 RUTH JONES Rhieingerdd arbennig. Pan yn siopa am unrhyw “How much?” 16. A “Cod, llwyddiant a chymer merched y plentyn yn hawlio … eu ac lle; aros ____ hyd nes y dywedaf 28. BARD”.8. Anturiaethau;Stryd-y-ffynnon Anfonwch 13. eich ymGwariant; mis cynigion Mehefin 15. i’rDifrodi; eleni Rhy gynnyrch, mae’n werth ystyried a ydynt “£30, they’re worth at least £3 each” Ond yn enw datblygu rhaid torri’r coed 29. Swyddfa17. Llosgodd;gan erbyn Jayne Rhagfyr20. Bedford Radio; 2 wedios 21. gwelwch Pluo. cyfnod yn y Y Gables, Llandyrnog wrthyt…” (Mathew 2:13) Rhydd yn gynnyrch masnach degAtebion – yn dodar dudalen o Yndyn 31 mwn, ond i be? I wneud rhyw A chwalu traddodiad, fel erioed, 30. yn dda.Castle Efallai Mews. y cewch Bwriad GORON y siop yw yn cynnig Rhosyn goedwigoedd cynaladwy er enghraifft – eiriau fel BROWN CARD! 17. Fe Bydd godir Guto McDonalds Ffowc iwedi fwydo’r llosgi’n byd ____ yn 2 Ar Draws 31. wobr! amrywiaeth o gynnyrch safonol megis Rhuddos neu a yw’r gweithwyr dramor sy’n Gadael nhw yno a dal i fynd rownd a Heb le i’r Crown Bard ar gornel y stryd; 32. dillad babanod, tegannau i blant, Rhython cynhyrchu’r dillad efallai yn cael eu rownd, gweld dim, ond roedd meddwl Er gwn mai datblygiad llawer iawn mwy 33. wellingtons a slipars, a defnyddiau Rhywogaeth hecsbloetio ac ar gyflogau pitw. am y llythrennau fel magnedau coch yn Oedd Barddes y Goron yn ennill ei 34. glanhau ar gyfer y cartref a’r unigolyn, Rhaid Mae ‘na gyfle hefyd yn y siop i fy nhynnu’n ȏl. phlwy’. 35. er enghraifft. Yr hyn sy’n nodweddu’r Rhoslwyn Pêr GRAIG fwynhau paned o goffi, cawl, Gallwn ni ddim eu gadael does bosibl! E. JONES & SON 36. cynnyrch a werthir yw eu bod yn DYLAN EVANS Ymddengys mai cyfarfodydd Rhafnwydden brechdannau a danteithion fegan. Mae Dychwelyd. 37. gynnyrch moesol (ethical) ac yn Cymreig, pwyllgorau yr Urdd a ballu yn Rhyddiaith Jayne yn hapus iawn i sgwrsio gyda’i Cynnig £20 a hollti’r gwahaniaeth, a’u MOTORSgynnyrch masnach deg. Maent hefyd TRWSIWR CEIR y dafarn, yn sgîlCLAWDDNEWYDD agor Ysgol Glan Clwyd, 38. Rhyfel chwsmeriaid a thrafod eu gofynion. cael am £25. Methu gadael iddynt, 39. FFORDDyn gynnyrch di-blastig,GRAIG, gan fod hi’n arweiniodd at enwi’r dafarn. Gofynnodd GWIONRhych OWEN Credir bod mwyGAREJ a mwy FFORDD o bobl yn YRMethu ORSAF gadael i CROWN BARD droi amlwg bellach y fath niwed sy’n y tafarnwyr beth allai roi fel enw i’r 40. Rhyngfridio DINBYCH sylweddoli eu cyfrifoldeb i wneud yn BROWN CARD neu eu chwalu yn GWAITH SIFIL HURIO PEIRIANNAU digwydd er enghraifft i fywyd naturiol y dafarn. Eglurodd rhywun oedd yno fod ymdrech, boed (Station fach neu fawr, Road yn y Garage)sgîl enw lle a elwir yn “ONWARD” in the * Cyflenwad Dwrˆ * J.C.B.’s moroedd oherwydd gwastraff plastig a dynes wedi ennill y goron yn agos i’r frwydr i warchod y blaned rhag cael ei name of progress, neu “COWARD” am waredir yn wael, heb sôn am yr holl * safleCyflenwad yn Eisteddfod Y Rhyl yn 1953.* Komatsu ddifwyno gan RHUTHUN sbwriel blastig a newid01824 beidio 704508 eu prynu. sbwriel a welir yn aml ar hyd ochr ffyrdd Dyna ni wedyn: CROWN BARD. Buaswn wrth fy modd yn gwahodd gyflymaf ym Mhrydain, o ran nifer. hinsawdd ac i sefyll yn erbyn Ond cytuno ar y ddêl a thrafod a deall Carthffosiaeth * ‘Mini Diggers’ (hefo neu y wlad. • Atgyweirio ceir ar ôl damweiniau Gyda’r holl sôn diweddar am hybu gwybodusion a chynllunwyr polisi yr hen Dewisiais y brîd gan ei fod yn anghyfiawnder yng ngwledydd tlawd y fod y wraig wedi gweithio yn y “Crown Mae gan Sir Ddinbych gynllun ar * cyfraniadDraenio merched, mae’n ddegawdau heb ddreifar) fyd ‘ma draw i’n buarth ni i weld be sydd flaengar am recordio a mesur trydydd• Ail-liwio byd. Pawb ceir i wneudfel newydd ei ran felly! Bard” ac wedi cadw’r llythrennau oedd gyfer rhieni newydd sy’n rhoi £75 iddynt bellach ers i Dilys Cadwaladr ennill y yn mynd ymlaen yma. Ond dwi’m yn nodweddion proffidiol sy’n bwysig ar Galwch heibio Jayne yn 39 Stryd-y- ar un o’r muriau. Gyda llaw, 1, Ffordd y * Concritio * Offer malu creigiau tuag at gostau prynu clytiau babi a ellir Goron ar liwt ei thalent ei hun ac mae’n meddwl y buasen nhw ddim callach gan gyfer magu anifeiliaid; a dyna sy’n mynd ffynnon• Gwaith neu ffoniwch Yswiriant Rhuthun 707234 Dderwen oedd cyfeiriad y “Crown Bard”, euGORSAF hailddefnyddio. M.O.T. Mae Jayne yn barod * dristTirwaith gweld bod un cofnod o hynny wedi eu bod wedi colli cymaint o gysylltiad ymlaen ar fuarth Hendre Arddwyfaen y o gael rhagor o wybodaeth am a’r sî oedd mai McDonalds oedd yn i gynorthwyo rhieni gyda’r cynllun hwn • Gyda chyfleusterau jig/popty. ei chwalu. gyda’r amgylchedd a chefn gwlad yn dyddiau yma.3, Rwyf 4, 5eisoes a 7 wedi pwyso gynnyrch y siop, neu ewch ar y wefan mynd i gael ei adeiladu yno. Cael deall a’u cynghori. Felly hefyd i bobl o bob Am Dilys unrhyw Cadwaladr ymholiad ffoniwch 01824 750 604 gyffredinol a fuasen nhw ddim yn deall pob llo, ar ei fwriad, drwy eu dal a’u www.naturallyethical.co.uk. hefyd fod tua wyth o goed derw efallai oed sy’n chwilio am gynnyrch moesol at Un o’r rhai sydd yn rhywun - coron hon cylchred y gadwyn fwyd. Ers pryd mae tagio yn nhrelar y motobeic. Bydd hyn Galwch am fwy o wybodaeth i’w dymchwel i wneud hynny. 01745ddefnydd bob 815606 dydd, cewch brynu brws Ȃ’iFfacs: hanes 750402arobryn neu Vodaffôn: 07831 121765 allforiadau carbon buwch sydd yn pori yn cael ei ddefnyddio i fesur rhwyddineb Brian Roberts ar laswellt sydd yn tyfu ar y tarw dannedda’r fuwch i bambw,loea. Unrhyw hylif broblem golchi llestri A dyliai mwy ei dilyn, 14 photosynthesis yn gwneud mwy o a byddaf yn cael gwared o’r fuwch neu’r 20 Hynt y ferch ddaeth gyntaf un. niwed i’r amgylchedd na hedfan tarw gan fod llo marw neu drafferthus yn Arwel Emlyn
awyrennau o gwmpas y byd? cael effaith ar ffrwythlondeb y fuwch ac Ruth Jones Ta waeth, yn ôl i’r buarth. Gyda’r yn waeth fyth ar fy mhoced!! Hydref wedi dod a’r tywydd wedi troi Mae’r tag yn fy ngalluogi i gadw darn Dwi wedi bod yn Wisconsin, UDA am gwahanol. Y fferm gynta’ yr aethom i Cystadleuaeth rydyn ni’n dod â rhai o’r buchod ar bach o’r glust ar gyfer DNA. Ia DNA. fis bellach ar fferm odro 2300 acar. Dwi’n ymweld â hi oedd Rosy Lane Holsteins. Faint o eiriau Cymraeg fedrwch chi ei lloeau i mewn i arbed y tir ac wrth Rwyf bellach yn gallu nodi yn union pwy byw hefo teulu yr Hinchleys sydd wedi Roeddwn i’n edrych ymlaen at weld y wneud allan o’r llythrennau “CROWN wneud hynny yn dyfnu’r lloeau. yw tad a mam genetig y llo. Gallaf nodi rhoi croeso mawr i fi. Ar hyn o bryd fferm hon oherwydd yn ôl ym mis BARD”. Anfonwch eich cynigion i’r Gwartheg Stabiliser sydd yma bellach os fydd o’n foel a pha liw fydd ei epiliaid mae’r Hinchleys yn godro 220 o wartheg Chwefror ês i gyfarfod AHDB lle roedd Swyddfa erbyn Rhagfyr 2 os gwelwch ers y flwyddyn 2000. Croesiad wedi ei a llawer mwy. drwy robot lely, mae gan y sied y Lloyd a Daphne o Rosy Lane yn siarad. yn dda. Efallai y cewch GORON yn sefydlogi yn Amercia ydi Stabiliser - ond Diwrnod dyfnu byddaf yn pwyso’r llo dechnoleg ddiweddaraf i wneud yn siwr Cawsom daith o amgylch y fferm a wobr! bellach dyma’r brîd sydd yn datblygu i weld pa mor dda oedd y fuwch am bod y gwartheg mor gyfforddus â chyflwyniad gan Lloyd am sut mae nhw fagu dros yr haf a phwysau a chyflwr y phosib. Mae’r gwartheg yn gorwedd ar wedi bod yn ymdopi gyda phrisiau llaeth fat waterbed ac yn cerdded ar lawr gwael yn yr UDA dros y 4 mlynedd GWASANAETH TEIARS fuwch i weld sut wnaeth hi ymdopi â hynny hefyd. Y bwriad ydi cael buwch rwber hefo slatiau sy’n cael ei garthu diwethaf. Yr ail ddiwrnod aethom i GRAIG SARACENS sy’n pwyso 560 i 580kg, gan ei bod yn bob awr gan robot lely arall. Hefyd mae ymweld â ffarm organig lle roedden nhw yna 30 ffan sy’n cadw’r sied ar y hefyd wedi gweld pris llaeth yn disgyn, bwyta llawer llai na buwch fawr, ac yn y diwedd yn cynhyrchu mwy o gilogramau tymheredd optimwm. Mae fferm yr ond ddim byd i’w gymharu â’r ffermydd MOTORS o gig yn yr haf. Hinchleys yn boblogaidd iawn yn yr confensiynol. Mae’r diwydiannau FFORDD GRAIG, Yn ogystal â hyn mae’r brîd yn mesur ardal, yn gyntaf oherwydd y robots ac yn organig yn yr UDA wedi dechrau DINBYCH pa mor effeithiol mae teirw yn troi bwyd ail gan eu bod yn gwneud teithiau fferm. marchnata eu hunain yn y blynyddoedd yn gig ac rwyf wedi ffeindio allan bod y Felly nid yn unig dwi wedi bod yn helpu diwethaf ac ers hynny wedi gweld mwy tarw uchaf ei berfformiad yn bwyta 5% ar y fferm ond hefyd dwi wedi bod yn o alw am laeth organig, yn enwedig yn y yn llai na’r tarw salaf am yr un cynnal rhai o’r teithiau, lle dwi wedi bod dinasoedd. perfformiad. Nodwedd hanfodol ar yn mynd â phlant ysgol o amgylch y Ar y drydedd fferm cawsom ddarlith gyfer ei roi i’r fuches gyfan os am fferm lle maent yn cael cyfle i odro gan ddau filfeddyg. Roedd y ffarm odro Ashley y fuwch a dewis pwmpen yr un yma yn godro 2500 o wartheg ac roedd gynhyrchu a magu yn effeithiol. Petasai’r gwybodusion yma ddim ond o’r cae. ganddi sied hanner milltir o hyd! Roedd yn gwybod fod amaethwyr y wlad ’ma Ddechrau fis Hydref ces i’r cyfle i fynd y ffarm hon wedi gwneud llawer o GORSAF M.O.T. CERRIGYDRUDION yn deall natur a chylchred bywyd ac i’r sioe World Dairy Expo. Roedd y sioe arbrofion a chasglu data i weld yr effaith 3, 4, 5 a 7 wedi meddwl am hyn yn bell o’u yn anhygoel, gyda dros 800 o stondinau ar wahanol ffyrdd o fagu lloi. Yn (01490) 420335/355 blaenau nhw! Yn wir, mae ychydig o hyn a dros 200 o wartheg yn cael eu dangos. Wisconsin y broblem fwyaf maent yn ei yn digwydd yn fy muarth bach i. Yn ogystal mi wnes i gofrestru i wneud wynebu hefo lloi ydy niwmonia. Roedd y 01745 815606 BALA (01678) 520906 cwrs rhyngwladol, lle roeddem yn mynd ffarm yma wedi gweld y nifer o achosion i 4 fferm odro i ddysgu am bynciau yn gostwng ar ôl cychwyn bwydo’r lloi 3 14 gwaith y diwrnod yn hytrach na 2 a gwneud yn siwr bod y colostrwm cyntaf23 yn cael ei fwydo mor fuan â phosib, o fewn yr awr gyntaf. Roeddent hefyd yn pwysleisio pa mor hanfodol oedd hylendid, roeddent yn sicrhau bod eu bwcedi yn cael eu golchi ar ôl bwydo ac yn cael dŵr cynnes glân 3 gwaith y diwrnod. Y fferm olaf aethom i’w gweld oedd y fwyaf, roeddent yn godro 4,500 ar ddwy safle. Roedd un safle yn godro Jerseys a’r llall yn godro Holsteins. Roedd y fferm yma wedi ymdopi hefo’r blynyddoedd drwg wrth ehangu, mae yna ddywediad yn yr UDA ‘pan mae pris llaeth yn dda rhaid godro mwy o wartheg a phan mae pris llaeth yn wael rhaid godro mwy o wartheg’. Mae prisiau heffrod yn wael iawn yn yr UDA ar hyn or bryd, sy’n ddrwg i’r rhai sydd eisiau eu gwerthu ond yn dda i’r rhai sydd eisiau prynu mwy, fel y ffarmwr yma. 812333 Roedd yn gallu prynu lloi heffrod Jersey am 25 doler sydd yn gyfwerth â £19.76. Dwi wedi dysgu cymaint yn y mis cynta o fod yn Wisconsin a chyfarfod llawer o bobl yn y diwydiant godro. Uchafbwynt y mis cynta yn bendant oedd y World Dairy Expo a dwi’n argymell i bawb fachu ar y cyfle i fynd yn y dyfodol.
12 Tudalen 31 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:43 Page 1
GWYDDELWERN GRAIGFECHAN Tudalen 24-25 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:32 Page 2 Gohebyddion: Glyn a Gladwen Jones Gohebydd: Gareth Jones Ffôn: 01824 703304 Ffôn: 01490 412432 DATHLU: Bu’n rhaid imi edrych yn pleser o groesawu atom Tudalen John 26 Tachwedd.qxp_New page Bedol 10/11/2019 14:34 Page 1 PROFEDIGAETH: Cydymdeimlwn BORE COFFI MACMILLAN: ofalus yng nghofnodion y Capel pan Griffiths, Rhuthun i wasanaethau'r yn ddwys iawn â Audrey Jones, Dymuna Kate Phillips a’r teulu ddiolch glywais i'r sî gan un o'r aelodau efallai mis diwethaf yn ein Hoedfa Grove House a'r teulu ym marwolaeth yn fawr iawn i bawb a gyfrannodd bod John a Rhiannon Pugh, Bryn Ddiolchgarwch ar y Sul cyntaf, a'r ei phriod, Llew Jones. Hefyd ein mewn unrhyw fodd at y bore coffi. Coch wedi dathlu eu priodas aur Parch R Ifor Jones, Bae Colwyn; cydymdeimlad â Jim Watson, Pen yr Gwnaed elw o £1,520. ganol mis Hydref (Ia 50LLANDYRNOG Mlynedd!) Ac Arwel Roberts, Rhuddlan a Celfyn Ardd, a'r teulu ym marwolaeth John LLONGYFARCHIADAU: i Dona a yn wir i chwi priodwyd y ddau yng Williams, Y Groes ar y Suliau Banc Bwyd Cangen Rhuthun Watson. Gari Roberts, Bryn Domwy ar ddod Nghapel EbenezerGohebydd: ar Iestyn yr 11 Jones-Evans o fis canlynol. Ffôn: 01824 Mae ein790313 diolch yn fawr CLAWDDNEWYDD MERCHED Y WAWR: Nos Fercher, yn Nain a Taid eto, Mared a’r partnerTudalen 28 Tachwedd.qxp_LayoutHydref 1969 - Llongyfarchiadau 1 10/11/2019 14:39 iddynt Page oll1 am eu cenadwri a'u gwreiddiolcalonnog i'r ddau yn ohonoch y ac Llyfrgell i'r teulu wybodaethffyddlondeb uniongyrchol inni yma yn Ebenezerac unigryw a GAIR YN EI BRYD 25 o Fedi, daeth Lisa Jane Davies o wedi cael bachgen bach a brawd i Genedlaethol.oll ym Mryn Coch. Fel Lle'r rhan aeth o yr deitl amser ei gawnORGAN niEBENEZER: ym marddoniaethWedi deugain O Orsaf Trenau Sofia, Bwlgaria Landrillo atom a chawsom noson Caio a Begw. Tudalen 5 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 13:52 Page 1 CYDYMDEIMLO: Trist oedd clywed elwa £180 o’r Bore Coffi misol. Mae ddifyr iawn yn ei chwmni. ddarlith- dwn niPoetic ddim! License in the Vale of Ganoloesolmlynedd o wasanaetham y canlynol: clodwiw Catrin daeth o am farwolaeth Mrs Edwards Glan yn gyfle i gyfarfod hen ffrindiau a Tudalen 19 Tachwedd.qxp_LayoutClwyd,Wrth edrych eglurodd am y Gwynnmanylion 1 10/11/2019 foddeuthum gan 14:19 Ferain,dyddiau'r Page 1 Organ Llanefydd hynod soniarus a’i gwaed i ben DWEUD Y DREFN Gors. Mae ein cydymdeimlad yn chael hwyl. ‘trwyddedar draws y farddol’ ffaith bod (poetic Derek licenseRoberts,) brenhinol;rhyw fore Sul yn Bachystod mis y Medi Graig, - a i Ganolfan Awelon Erbyn i’r rhifyn hwn o’r Bedol gael meddiannu’r trafodaethau. Rhai mynd at Myfi, Gerallt, Clwyd a’r teulu SYMUD: Mae Berwyn a Cerian ddauY Garreg ystyr ynLwyd y Saesneg: gynt ac Angela hefyd Tremeirchion,doedd canu'r cartref Emynau Richard i gyfeiliant Clwch y “Oherwydd roeddwn yn newynog flynedd cyn agor un yn Rhuthun. I oll o golli mam, nain a hen nain. Evans bellach wedi symyd i Tyn y (a)wedi Yr adeg dathlu hynny, eu cyn priodas i fardd gael aur tâl yn (ailpiano ŵr Catrin), ddim ynun o’r ein tai plesio. brics cyntaf; Trwy rhoesochei gyhoeddi, fwyd mae’n i fi, debyg roeddwn y bydd yn y hwylusofel’na ydyn rhedeg ni, ynte, un pan fo’n Rhuthun cefnau BORE COFFI: Ym mis Medi Cae Celyn. Bydd colledd ar eu hȏl. Pob amgynharach farddoni a ynmedru y cynnal flwyddyn eiBETWS hun, sef Gabrielddigwyddiad Goodman,GWERFUL inni sôn Rhuthun,wrth y Parch. Deon R.GOCH sychedigpenderfyniad a rhoesoch i adael ddiod Ewrop i fi...” neu penderfynwyd yn erbynRHEWL y wal.ymuno Yn gyda union Dinbych fel amryw o o Chwarae Clocaenog oedd yr elusen i lwc yn eich cartref newydd sbon. roeddChwefror rhaid 22 iddo 1969 eistedd - diwrnod arholiad hynod ao WestminsterW. (Bob) Jones, ail-sefydlodd Wrecsam ddiwedd Ysgol Matthewbeidio wedi25: 35-36 ei wneud, neu o leiaf -ei dangreaduriaid y teitl “Banc diniwed Bwyd byd Dyffryn natur pan PEN-BLWYDDGohebydd: HAPUS Maria Evans Ffôn: 01490 460360 Gohebydd: Siân Eryddon. chaeloer gradd. gyda eira Trefnwyd trwm wediyr arholiadau syrthio y Rhuthun;mis Medi am a y digwyddiad, Humphrey ymhen Llwyd, llai ohirio am gyfnod pellach. Clwyd”.fyddont wedi eu cornelu. Peth felly 01824 710245 cyntafYSGOLnoson un iBETWS gynt.roi trefn GG: Llongyfarchiadau ar yPWLLGLASCyngor beirdd a’uYsgol cartograffydd–na Ddechrau saith diwrnod ac mis Aelod ddiogel roedd Seneddol gennymo hyn dros ymlaen arMae Osôl derbyn gadael, Banc hyfforddiant Bwyd ildio Cangeni fodloni diogelwch Rhuthungalwadau Agorwydyw’r natur Banc ddynol. Bwyd Rhuthun yng [email protected] graddio,Hydrefunwaith bu yngeto aelodau’r i'r Nghaerwys, ddau ohonoch.Cyngor a’iYsgol Y alw’nParch ar ymweliad Ddinbych.Organ â arallNeuadd hyfryd y droswrth ben fynd wedi ar feic ei ar y ffordd.wedicroch bod ymewn rhai bodolaeth a gafodd ers lond mis Ebrill bol ar NghanolfanTybed Awelona oes ynaac yna sefyllfaoedd mae o hyd. pan A. Brian Evans, ein Gweinidog ar y hanrhegu inni gan gyfeillion Capel Y 2013. O’R WASGBeth bynnag, mae pethau am newid , a EisteddfodSir yn Rhuthun (ystyr i tipynweld ygwahanol lle a hefyd i uni weld Roedd sut mae’r cyfarfod Cyngor dilynol Gwasanaeth y Gymdeithas Diolchgarwch fewnfudwyr – Cawsom a ffoaduriaid wasanaeth sydd am yw’nLLONGYFARCHADAU: angenrheidiol ac yn iawn i CYMDEITHASpryd a fu’n Gweinidogaethu PWLLGLAS. Nos yn y hapusGroes, yno Wrecsam Nesta. ac mae'n diolch Ond beth yw hanes banciau bwyd yn bydd angen cartref newydd arnom pan ni ynheddiw). gweithredu. Roedd angen i’r prif feirdd yn Lansio Prosiect Aildiolchgarwch Ryfel Byd 2025 arbennig adael iawnBYW ynggormes, IAITH Nghapel – traisTAITH y Groac I anobaithddiweddFYD Y eu DdimddweudLlongyfarchiadau a grwpiau y drefn? eraill) i– DweudFflur mae agan Dyfan, y bob drefn un a Wener,ddwy briodas Hydref ac 18 mae fe gynhaliwyd wedi bod yn iddynt yn fawr am eu caredigrwydd. gyffredinol? fyddei stori. Y Ganolfan Efallai mai yn cael‘Hei, ei Mistar dymchwel Urdd’ ym yw (pencerdd)Chwaraeon astudio – Aeth am tîm 8 o’r mlynedd merched i hynaf– prosiect i gystadlu i ddynodi yng 80Hydref mlynedd gyda llawerers o rienigwledydd a ffrindiau LLYDAWEG eu wedi hunain. mynychu. Ildio, Diolch yn enw gwylltioMaes Derw yn hytrach ar enedigaeth nag esbonio mab yn Cyfarfodbleser inni Agoriadol i'wY ail groesawu y GymdeithasMEDDYG yntau yn COFION.Diolch hefyd Anfonwn i dri o'n 'hefi ein mob' cofion (Keith, at ANIFEILIAIDSefydlwydAneirin y banc Karadog bwyd gwreiddiol misei gân Mawrth enwocaf 2020. – ac Mae’r mae banchonno’n bwyd llawer yn feistroli’rnghystadleuaeth 24 mesur pêl-droed a’r yr Urdd holl yn diwedd Ysgol Uwchraddy Rhyfel yn yi bawbNeuadd, am euDydd cyfraniadau democratiaeth, o fwyd ar gyfer y i Banc ddyheadau’r Bwyd lleol rhai gadarnbychan, a Brychan hunanfeddiannol, Llŷr. a dangos Ydechynȏl i'rFestrichi Graigfechan wedi Y cael Rhiw. y arprofiad Ein ambell siaradwyr o i Sulchwilio a amHelenIfor un a Gareth)Wynne,wedi am Gwyneth 'hwffio derbyn a Llywelyn. phwffio'addysg fel yn ei blentyndodgan(Gwasg Carol a cynnar,CarregPaddy Henderson ondGwalch, ei £8.50)er fod cof wedi am caelcaelmwy addysg na ei chân gynnal o fathplant. gan yn y bedwarbyd er fe tîm o gynganeddion,gwaddDinbych. oedd Hefyd Rhys cyn aeth acael Sheila tîm gradd. o Dafisddisgyblion Mae o Sul blwyddyn 10 Tachwedd. 3 a 4 i drwy Ceir ofal manylion Canolfan Ni yngnad Nghorwen. ydynt mewn Aeth cynrychiolaeth sefyllfa i wneud effaith ymddygiad neu anfadwaith pethfynte arbennig erbyn ond hynyn dod wedi o hyd dod i rywbeth yn Glenys fodhollol yr Robertsofferyngwyddom yn ac dod amryw ei i fod mewn erailler pan i'r yn ŵreu ifancmam, yn Betty prydyddu Trussell, yn 1997,ddywedir i roi fodwirfoddolwyrMae’r ei dad gyfrolwedi syddcynnig hon yn yn talu rhoi casglu iddo eu hamserfynd ynghyd arysgrifLansannangystadlu yn mewn Eglwysa thestuntwrnament Santes eu Rygbi sgwrs Fair, Tag yngllawnsydd Nghlwb yn ddim y rhifyn Rygbi wedi nesaf. bodo’r ynplant dda hynaf yn hefo Mrcymorth penderfyniadauDavies i i drosfynd 60a’r obwyd blant mor yno. oedd enfawr yn byw a pobmewn bore ffordd dydd gytbwys. Iau i sicrhau fod y wahanol?Weinidog Dyna yng ddigwyddodd Nghapel Pendref, i mi wrth chwilioadeilad am mewn ac un yn darn llunio ac anterliwtiau i Margaret ac yn mwynhau bywyd i’r ysgol er mwynstraeon paratoi o Lanymddyfri, i fod yn offeiriad, Abertawe ond fe a’r CaerwysoeddRhuthun. 'Dau yn Pawb coffáu Hen wedi rhoiGês'mwynhau Comisiwn Ie, yn yn fawr! YSGOLddiweddarDiolch i’r rhai BRYN ac fu’n ambell CLWYD:Cymdeithas un ohonynt Mae’r Rhieni yn acphellgyrhaeddol. yr Athrawon orsaf trenau – Beyn HynnySofia, well na prif yn pharti ddinashytrach gwasanaethBethDathlu am ar yn gaelPen-blwydd ein trwy’r bywydau flwyddyn. ni ein lyfr ynRhuthun y tŷ yn unwaith ddiweddar. eto. Ches i mo’r un roeddwnParadwys amhefo y bechgyn paneidiau eraill te o’r a'r ardal. Ond pan oedd wrthododd y Borth;cynnig yn a sônglynu am wrth ddylanwadau y Methodistiaid. o Merêd Brenhinolllythrennol,trefnu.CAPEL i EBENEZER:Urdd dau y henBeirdd gêsCawsom gan brown Harri y disgyblionwedicacennau derbyn i'n Iau triniaeth cadw wedi arCalan mewnfynd! dechrau Gaeaf amryw cael i ddiweddu Bwlgaria.nag hanner ymddiried Yn tymor fuan yn prysur. y iawn rhai Diolch gofynnwyda etholwyd i’r i Maehunain y timau a digwyddiadau yn cael eu rhedeg dydd i ganddydd, yn chwilio amdano ond ffeindio yn hytrach “Y tua’r ugain oed fe aeth, yng nghwmni rhai o’i Beth felly ami JoanMeredydd ei gyfraniad Baez, ac amym Evans brofiadaumaes yn o weithio100 VIII,oeddBeicio i’w ganddynt – Bydd caniatáu disgyblion a rheini'n i gynnalblwyddyn llawn oyr 5 a 6gwersio yn ysbytai. hyderus gitâr. Dymunwn ac Rhodd yn ichi rhieni gan oll am aelodau’rwellhad drefnu’r partiiddynt wneudi’r plant roi y cymorthyn cyfryw Neuadd i benderfyniadaubobl Melin mewn y Wig. angen ar yn ein aelodaugydaa helbulon Grav Rhuthun i fynd bywyd? oâ’r Bwyllgor ‘cyw melyn Banc olaf’Bwyd i’r Meddyg Anifeiliaid”gan John Edwards. Roedd yn ffrindiau, i wrando ar bregethwr mewn ffermdy milfeddygaeth? Mae Rydym Cymanfa yn ddibynnol Ganu Codi’rar ei eiriau To dan arholiadauhen greiriau hyn diddorol. - yr Eisteddfod, Yng nghês yn gymunedbuan. oedd y gitârs acwstig, a bu Salisbury,rhan. y dref lle roedd eu cartref yn Dyffryncoleg.‘Wel Clwyd oes –siwr, sef beth Morfudd am Jonesblentyn a yn amlwg bod hwn yn hen lyfr ond yn anffodus roedd cyfagos a chafodd y bregeth effaith a fu’n ef ei hun fel yrarweiniad ysgrifennodd Leah yn Owen y Rhagair i’w gynnali’w lyfr. yn 1523.Rhys cafwyd Yn 1567, nifer o cynhaliwydeitemau oedd ail rhai o’r rhieni’n rhoi o'u hamser yn SwyddOnd beth Wiltshire. bynnag O am hyn hynny, tyfodd mae’r Nick Snape.camymddwyn? Neu pan fo y wynebddalen ar goll ond mewn rhagymadrodd drobwynt yn ei fywyd. Ymunodd â’r gymdeithas Theatr Twm o’r Nant, Dinbych nos Eisteddfodyn perthyn i'w yng daid Nghaerwys, a'i hen ewythr ac fea wirfoddolEGLWYS i UNEDIGroi gwersi, Y a RHIW.help llaw Yn i’r rhwydwaithhyn oedd o fanciau bwyd yn trwy“Bum nodweddu Brydain am o ddeutu Pacamgymeriad mor deugain brysur mlynedd ydy Cangen pwysig yn ymarferRhuthun? wedi â ei i’r argraffiad cyntaf nodwyd cyfeiriad yr awdur fel Fethodistaidd ym Maen Engan ac ymhen amser rhoi cynghorionFercher, at drin Tachwedd anifeiliaid, 27 heb am fyned7.30. Croesoar hyd roddoddfu'n' ymladd y Frenhines yn y Rhyfel Elisabeth Byd Cyntaf 1 ei disgyblion.ystod mis Hydref fe'n gwasan- o trafodaethau’rdan reolaeth Ymddiriedolaeth misoedd diwethaf Trussell yn Mae’rNADOLIGwneud niferoedd gan YN syddrai Ya angenCARTREFddylai cymorthwybod yn PLASCOCH, LLANYCHAN, DYFFRYN CLWYD, dechreuodd bregethu yn yr ynardal 2000. a daeth Y nod yn oedd aelod rhoi digony wlad o fwyd ond i amganddomcynnes rai blynyddoedd i bawb.yn Rhuthun yn wedi fy ieuenctyd” cynyddu yn hungan wobrau gynnwysGLASFRYN o henarian fedalau pur. Cadwyd rhyfel, unA y CHEFNBRITHYnaethwyd ystod gany gwaith y Parchedigion ar thema MorrisFfermio siambrau San Steffan, ynddo’i hun, well? Mae’nLuned rhaid Aaron eu dysgu nhw na Dyddtun Calanbaco unigryw1816. Tu a fewndiddorol i’r câs a nifer roedd llofnodP. Morris (Gweinidog)o Gyfarfod Misol ac Ericy Sir. Ondbobl daeth mewn ei hanesangen i glywbara am dri“Pan diwrnod. oeddwn gyson yn ieuanc, dros y yrblynyddoedd. oeddwn yn Yn awyddus 2018-19 rhain yn ddiogel gan yr Arglwydd ac Amaethyddiaeth, daeth Merfyn yn destun pryder. Y cecru, y cyhuddo (Gwasgallant ymddwynCarreg Gwalch fel hynny,£5.95) neu Johnfawr Jones, o lythyrau Hafod Elwy, a anfonwyd 1899, ac ar o'r y cefnGreene, enw Y Balaperchenog a hefyd ei dyddyn Dafydd ac fel eglwyswrErs hyn mae’rnid oedd niferoedd mewniawn, angen os gwelwn rhoddwyd ryw afiechyd pecynnau ar anifail, bwyd iam 304 gael o Mostyn ac mae’r delynGohebydd: aur yn Helendal yn Ellis Parry, 01490 ein 420447 Cynghorydd Cymuned, a gweld bai, a hynny mewn cywair wneud hynny eto. Mae pob Thomasffosydd Williams, at y teulu Graigerchen, a nifer o'r Cerrigydrudion,rhain Timothy, Y Rhylhwnnw a Geraint yn hapus Owens, o gwbl bodwedi John cynyddu yn selog flwyddyn hefo’r ar ôl ynblwyddyn. rhyw fodd oedolion ei iachau.” a 197 Gwelodd o blant sefei dad cyfanswm yn trin o NeuaddY GYMDEITHAS: Mostyn. I gyfarfod mis drawClwyd. â thractor 'Rydym Massey yn cydymdeimlo'n Ferguson i’r ymosodol ac annifyr, yn hollol groes brawdwrth fy gwrsnain, ac wedi felly eu mai sensro dyna’r rheswm cyn Rhuthun. y daeth DiolchMethodistiaid iddynt oll aam rhoddodd eu rybuddYm Mhrydainiddo y byddai’n rhwng llawer 2013-14 o anifeiliaid 501.RichardPen-blwydd rheswm a Hefyd byddai’n dros cyn hapus eiddgar ddweud y Jonesiawn Nadolig i wylio yiti drefn BECA a 2018 a bod (b)cyrraedd.Hydref, Roedd croesawyd yWrth beirdd lwc, hefydatom daeth yyn milfeddyg tuedduy ddau i ysgol.gwasanaethddwys Bu’r gyda'i plant a'u wraig, cenadwri.yn eiRhian, ddefnyddio ei blant fel dosbarthwydi’r hyn y disgwyliwn bwyd i 913,000 ei weldo bobl. mewn Yn dosbarthwydynGRUG ddig 101EVANS, mewn o hamperi Ty’n amgylchiadau yNadoligaidd Celyn, fel i’mddefnyddio Dyfrigmeddiant Williams, aili. ystyr o filfeddygfa'ry geiriau ‘rhyddid Wern. rhanElgan, o’uGareth, gwaithrhaid Eifion, iddo mathemateg Teleri adael ac yElen tyddyn - os na wnai roi heibio gwrando ar unrhyw un dawnus yn y maes a chofio Hazel, Helen a Steve yn mwynhau sgwrs a phaned yn y Bore Coffi Mae’nadref o'ramlwg rhyfel fod yn y fyw llyfr a wedi phan bod aeth yn hynod o pregethu. Nid oedd yn fodlon2018-19cymdeithas gwneud cododd hyn wâr. wrthy nifer A dweud i 1,593,popeth y drefn. 666 wnaeth – yn LlanbedracRhuthunhyn, a ddywedodda’i ‘does DCa’r Cylch. Gwmniyn bosib? 3 oed hwnnw arBydd Dachwedd .Ymhen hynny yn barddol’Cawsom - byddennoson hwylog nhw’n agor-ganmol difyr yn ei amcangyfrifa'u teuluoedd, a mesur a Gwynfryn maint er a mwyn Bet, sef tyfiant o 73%. Mae cael digon o fwyd i gynnal y banc boblogaidd,ei hen ewythr ac ar ôl i weithioyr argraffiad wedyn cyntaf i SIOPyn 1816 PWLLGLAS:gwrs er ei Dyddfod yn briod Sul a theulu Mewnerbyn amgylchiadauhynny. Bu’n felamser hyn, pan daeth fo yn14. wybyddus arwainCariad mawr at am wella oddiei ddawn wrth pethau Dad,i lawer acMam, yn at y a gwmnichlodfori’r a chlywsomuchelwyr a’u sut teuluoedd y bu iddo i’r dylunioCrud y Gwynt,lluniadau ei dadwrth a'i raddfa. fam. Cofion Y rhesymau pennaf fod pobl mewn bwydAron, ynIARD LO EYARTH, Erin, gallu Math bod a’r yn teulu sialens. oll xxxxx Ond HEN FFRINDIAU cyhoeddwydDdolgarrog argraffiad bu ond y dim diwydiedig iddo gael gan eiHydref fab John13 cawsomchwilio brynhawn am dyddyn difyr arall yn sircymaint Gaernarfon yn y neu fantol, Ynys mae’n ei gymdogaeth naturiol, a byddidcanlyniad yn galwyr ydym arno am i gynorthwyo ei weld.’ cymylau.ddewis Mae’n milfeddygaeth ddoeth derbyn fel gyrfa nifer a Daethcynnes sawl atoch teulu i gyd. i’r ysgol i wrando ar angenPen-blwydd yw Incwm hapus Isel i ti ALFIE (33%), OWEN Budd- rydym ni yn Rhuthun yn hynod o Edwardsei ladd ynyn 1835.y drychineb (bu farw fawr ei ynodad panyn 1823).Cafwyd allanPen-blwydd gyda'n Hapus gilyddMôn ond iawna mynd heb i ti JINIddimam droyn lwc. 4 Ynadebyg, anfonodd bodrhywun teimladau os byddai cryfion, anifail yn wael.HEOL Y PARC, o’rdorroddllwyddo, cerddi er gyda argaegwaetha ‘phinsiad sawl cronfa anhawster. bach ddŵr o yi CAPEL: Plas disgyblion Newydd Cynhaliwyd yn Llangollen. adrodd ein y straeon Plas gŵyl daliadauEDWARDS yn hwyr ynyn cael4 oed eu ar talu y 29 (20%), ddiolchgar i drigolion yr ardal sydd yn argraffiadCyflwynwyd arall ganyn 1863, Prys y a tro diolchwyd hwn gyda’i Ddiolchgarwch oedŵyr (Johnar 20 Tachwedd.bapur yn ystod newydd Cariad mis Hydref.iddo mawr hefo hysbysiadrhwystredigaeth ynddo am ac emosiwnDywedir yn yn Hanes RHUTHUN 702006Methodistiaid CymruIolo bod Dafydd Pen-blwyddhalen,’uwchlaw'r medd Hapus pentref. Gwynn! i HARI Roedd RICHARD llawer brawychusNewydd oedd roedden cartref nhw 'Merched wedi eu a Tachwedd newidiadau oddi yn wrth y ffordd Dad, mae Mam, budd- dy barod, trwy’r flwyddyn, i gefnogi`r banc Galwodd Magi Ann yn y Bore Coffi MacMillan yn y Neuadd a dyma hi hefo arall!)gan a Jo.oedd Yng yn filfeddygngofal y baned yn Abergele. 'roedd Mae’oddiTrefnwyd debygwrth Nain rhaglendyddyn a Taid Rhuthunhelaeth, arbennig asef Nain acGELLI GYNAN ger Llanarmon, John Edwards yn uniaith Gymraeg ond prin fod JONESo’rYng boneddigion nghês yn 7 oed Sheila ynar Tachweddfeirdd cafwyd medrus nifer23. eu o hysgrifennuLlangollen', yn Boneddiges y dosbarth. EleanorRoedden daliadauchwaer yn fawr cael Ffion eu a'r talu teulu (17%). i gyd. Ac i bwyd gyda’u rhoddion. Mae unigolion, Kate, y trefnydd, a’i phlant Georgina, Zac ac Eleanor fod Glyn,y copi Eifion, sydd Dei gen a i Rhys.yn argraffiad diweddarachamserol agan Taid acBuddug, Llanrwst. wedi teithioa XXgyda yno hi yni gael golwg ar y lle symudodd hynny’n wir oherwydd fe ddywed ef ei hun fod y Cariadhunain,hen eitemau Mawr eto’n ganbarod o'r Dad, Ail iawn RyfelMam, i dalu Deio Byd beirdd fel nhwButler hyd a Sarah yn oed Ponsonby yn eu gwisgoeddam bron wneud pethau yn fwy anodd mae teuluoedd, ysgolion, eglwysi, mudiadau, eto PROFEDIGAETHoherwydd mae yna: Tristwch hysbysebion mawr i niam lyfraucymeryd rhan ef'roedd a’i deulu Rhian, yno Gwenda, yn 1795. Saeson yn rhagori ar y CymryAPPROVED wrth ysgrifennu am i dilladglodfori nyrsio herodraetha’r teulu ei i mamgyd. a llinach a hithau'n y teulu. ffansi,i 50 mlynedd.Heddiw er mwyn cael mae'r pawb Tŷ yn yn yr cyflwyno System Credyd CyffredinolDINMAEL busnesau a siopau yr ardal i gyd wedi a argraffwydoedd clywed gan am Hughes farwolaeth a’i Fab, Dylan, Wrecsam, Lowri un a pharti canu'rYmhen merched. dim amser Hob roedd Mae’r(Universalyn pregethu teulu Credit) hwn ar ynewydd Sulwedi o cael ddychwelyd effaithwahanol fawr oglefydau, bod yn sy’n hael awgrymu dros COAL ben fellywrth eigyflwyno fod yn eu Sonioddaelod o'r Groes Gwynn Goch hefyd ac yn amnyrsio y ‘ysbryd’Amgueddfa iawn. sy'n cael ei redeg gan Lydaw. Ond nid gwyliau haf oedd eu ohonyntTegfan, yn 1886. Glasfryn, yn ysbyty Glan oedd Llywyddfewn y mis. cylch eang i’w gartref arnewydd y stadegau, ac fe ddywedirgyda llawerGohebydd: mwydeall oSioned Saesnegbobl Jonesrhoddion hyd – yn01490 oed bwydMERCHANT 460419os yn na gyson. fedrai Hefydei siarad. rhaid Yr ym mhlasty'r Pale ger Llandderfel Gyngor Sir Ddinbych. Cawsom hymweliad. Aeth y Prifardd Aneirin Ond beth am y llyfr ei hun? Mae ynddo 267 mai ef oedd y cyntaf i bregethuyn troi ym at Mryneglwys y banciau bwyd amun gymorth pryd yn eisôn Gyfarwyddiadau, am y blwch casglu peint, yn Archfarchnada chwart, ac yn ystod y rhyfel a hefyd rhai dipyn o hanes y Tŷ a’r gerddi cyn Karadog,YMDDIHEURIAD Laura ei wraig,: Nid oeddwn Sisdial wedi ac Bronafallen. Cydymdeimlwn â’i o dudalennau mewn print mân ac wedi ei rannu a hynny ar faen mawr ar y rhosdros mawnoglyddro. a owns a phwysTesco, yw’r mesurau sydd yn a caelddefnyddir ei lenwi i wneud pob eitemau a berthynai i'w thad tra'n troi am adre a chael swper blasus Erwansylweddoli eu plant bod a Mukti’r byddin ci o i bobl fyw amwedi theulu oll. Cafodd ofal arbennig gan yn aeloddair rhan- o'r “Anifeiliaid Home Guard. Corniog”, Roedd “Ceffylau” yn Y Britannia.a diffaith Roedd ger pawb y pentref wedi ac o flaenDydi tyrfa pobl fawr mewn o angenbobl ddimy ffisig fel arfer ond wythnosambell drogan Gwerthwrfe y siopwyr.gynhwysir Glo “dram” ac flwyddynyn troibod fyny wrthi’ni wlad mewn y tad-cu paratoibanc bwyd a’r y fam-gu.baneri heb daleb. hyfrydByw ArNerys ran Cangenar hyd yBanc blynyddoedd, Bwyd Rhuthun roedd “Defaid”.ganddiAtebion Ceiryn ei trafodaeth meddianti’r geiriau am hefyd y gwahanol yn hen mwynhauglefydau, acoedd ynyn awyddus gyfle i i’rweld a chlyweddrwy’rar Llydaweg gyfer pregethwr yr Eisteddfod.oedd am y nôd.wrth Dewch Diolch gwrs yni mesur y a ddwy ddefnyddidCludo yn deall i bobyn eibennaf ardal gilydd yn i’r maes dim. doluriaulyfr wedi ayb ei y sgrifennu gall anifeiliaid gan yrddioddef enwog ohonyntgwirfoddolwyr ac y tro ddod cyntaf. at ei Yn gilydd 1811 i symudoddRhoddir i BLAS y daleb COCH, (voucher ) iddyntfferylliaeth gan ywhoffwn hwnnw. ddiolch Felly i bawbmae’n syddeithaf wediposibl ein ei glywedwahanologystal eu asiantaethauhanesion i Sian Sarah a’u profiadau. fel a CymorthSeth am Ieu cefnogiMaeLlawer ‘Adfent’ mewn o Ffôn hwyl,yn unrhyw golygu fin sgwrsio nos: ffordd, siocled a trwy chroeso i blant roi i bobWilliam cyflwrdechrau Salesbury, cynigir Cyfarwyddyd ungyda’r o gyfieithwyr (presgripsiwn) gymdeithasu. a ddisgrifir fel tyddyn helaeth yn Llanychan ger fod wedi codi llawer o’r Cyfarwyddiadau o gyfrolau Gwasanaeth Diolchgarwch yr Ysgol yng Nghapel Bawb, y Grogwaith. Gwasanaethau Cymdeithasol, bwyd,heddiw.bob helpuamser Dyma07786 yng yngyfrol Tegfan. Nghanolfan 244426 sy’n ailddarganfod Awelon, i’wy baratoi Beibl, yna’i trafodroi i’r anifailmeddyginaethau, er cael gwellhad. Gellifor. Dywedir nad oedd yna yr un capel nac llythyren “T” Gwasanaethau Iechyd, Saesneg Canolfan a’i cyfieithudosbarthutraddodiadau’rHefyd, a’icydymdeimlwn bwyd,haddasu Nadolig paratoi i’r yn Gymraeg,yâ cartreftheulu Hamperi aPen erall Maea llawercyfanswm o'r rhain o 292 yn o’r rhai Cyfarwyddiadau llysieuol, Edrychwn hyn ymlaenYsgol Sul at nosonyn yr ardal yng bryd hynny,COFIONDIAWL ond gyda: AnfonwnBACH LWCUSein Cofionnad yw’n at Mrs sôn fynd amY hynny.arBryn, goll maeynghanol Heulwen prysurdeb Evans yr wedi ŵyl 1.tuag Talacharn; at bob 2,math Tegeingl; o anhwylderau. 3. Tegeirian; nghwmni Iolo Williams y Feddygol, Gwasanaethau Tai, Nadolig a hynny drwy ewyllys da pawb. yng nghorff y llyfr ac wrth ddarllen y fath lyfr chymorth Edward Simon “henGwasanaethau EnidfrawdAtgofion Owen,ffyddlon” drwy Y Fferm Di-Gartref, Ganeuon:yn Tŷ NantYsgolionYn sicr gynt mae’n heddiw.I colliorffenwerth ei mae’ncofio chwaer, rhaidam ŵr Carol,gofyn fu’n cwestiwn.byw oedd mewn yn 4.Noson Teilo; 5. hynod Thomas o Telford; ddiddorol 6. Telyn a Naturiaethwr enwog Nos Wener CYW YN DOD A HWYL A HUD cynhwysfawr mae’n naturiol ein bod yn cymryd yn y cylch fe lwyddwyd i sefydlua‘r achosGroessydd blodeuogGoch. wediGeraint cael Daviesiawn anffawd dwy fferm yn ei yn MaeLluniau yrwreiddiol ardalPrydain lliw hon, hyfryd, oyn Bentrecelyn dwyun o’rclawr fferm gwledydd caled sy’na Rhuthun. – mwyaf bodolimae’n deires;chyflwynwyd 7. Thellwall; a diolchwyd 8. Tilsley; iddynt 9. Rhagfyr 6 yn Neuadd Pwllglas am ganiataol fod yr awdur yn filfeddyg profiadol. Ond yno. Symudodd eto i BLAS YNGOndchartref NGHAERWYS beth yn am Llanrwst, Rhuthun? ynI DDYFFRYN Gobeithiohyd O heddiw, dan y sefcyfoethogaddurn Yn CLWYDGelligynan ddiweddarach yn ynogystal y a byd. Plas â Pambod ynCoch, y yn maemis, ganbleser angendaeth i’w y Tonfannau;gan y llywydd, 10. Rhoswen Titw Tomos;Ellis a braf 11. 7.30 or gloch. Mae nosweithiau Iolo mae hyn i’r gwrthwyneb yn hollol pan glywn hanes 1817 gan barhau i bregethuarweiniad yn caiffyr ardal wellhad y diweddarhonno a adychwelyd buWayne gofio Roberts, adref am o’r ei banciauhollddarllen.newydd weithgarwch bwyd trist o fod gwbwlyn Dwyforhybu yn sefydlu’r y Jones, flwyddyn Tai Trawsfynydd;oedd cael mwynhau 12. Trearddur;paned a sgwrs 13. yn hynod boblogaidd felly 'y cyntaf John Edwards. farw yno yn 1823. agorwydysbyty Banc yn fuan. Bwyd RhuthunMethodistiaid ym mis 2019? ynMawr y fro wedihon a ein ‘run gadael pryd yn ar cyhoeddiôl brwydr Trefeca;wedyn. 14. Twm o’r Nant; 15. Twrch; i’r felin' fydd hi a mae Tocynnau ar Cafodd ei eni yn Ereiniog, Penmorfa, ger Pwllheli Ychydig iawn o hanes JohnEbrill Edwards 2013. Roedd sydd ar banc bwydllyfr wedi ar drin ei anifeiliaid ddewr. a fu’nCydymdeimlwn hynod o boblogaidd eto â’r teulu ar 16. Tomato; 17. Trymsawr; 18. gael yn ein Siop a Siop Elfair yn 1755, mewn tyddyn y bu ei deulu yn byw gael, a’r hanes hwnnw bronsefydlu yn PROFEDIGAETHAU:gyfangwbl yn barod am yn ei Ninbych Estynwnhyd tua y dwy19eg ein ganrif. i Cymrugyd. a’r Môr: Robert 10,000 Owen-Ellis o TimotheusSYMUD. aDymuniadau Titus; 19. Tokyo; gorau 20. i Rhuthun. ynddo am sawl cenhedlaeth. Nid oes sôn ei fod weithgarwch gyda’r Methodistiaid.cydymdeimlad Nid oes sôn dwysaf â thri teulu yn Mae ein hardal ar ei cholled acG.D. yn Tylluanod.Nesta Williams, Erw Las sydd Estynnwn groeso cynnes iawn i Flynyddoedd o Hanes y Môr bellach wedi symud i'w chartref ddwy sydd wedi ymuno â tîm y y fro sydd wedi colli anwyliaid yn newid yn(Y gyflym,Lolfa - £24.99) colli cymeriadau newydd yn yr 'Hen Deanery' gwirfoddolwyr sef Mona Ffynogion ystod y mis diwethaf ‘ma. traddodiadol a gweithgar o fewn y Llanelwy. Gobeithiwn y byddwch yn a Sue Clarkson o Efenechtyd. Collwyd Mrs Sallie Evans gymdeithas. Braf oedd gweld un o hen blant Clawdd wedi dychwelyd yn ôl i Aciwbigo yng Nghlinig GuthrieGroesfaen, oedd Jones yn Nghartref & Jones Cyfreithwyr “Glanllyn” am ginio Sul. Yn eistedd mae Geraint, Nant Clawddnewydd Osian Roberts LL.B. 29 Ffordd Rhuthun 5 Heol Plasau gynt, gyda’i wraig a’i fab. Yn ymuno gyda nhw mae teulu Bryn Coch, sef StrydSIOE y Ffynnon, FFASIWNPen-blwydd Rhuthun hapus i MALI FFLUR Wedi ei ddefnyddio yn llwyddiannusEVANS am flynyddoedd Caerdydd, laweryn 9 oedi drin Nansi Thirsk LL.B. Dinbych LL16 3EH Y Bala Wynne, Gaenor, Einir, Sharon, Non ag Alun gyda Tomi Gwerni yn y canol. cyflyrauTachwedd poen. 26. Llawer o gariad gan Dylan Edwards B.A., LL.B. 01745 814817 01678 520428 Poen cefn, sciatica, niwed i’r gwddf a’r ysgwydd gan gynnwys Dad, Mam a Deio a Taid a Nain GlesniPen-blwydd Lliwen hapus Roberts i ELA LL.B. EMLYN [email protected] [email protected] anafiadau atchwipio a fferdod ysgwydd.Dyffryn LlanrhaeadrDros 12 mlynedd a’r teulu o brofiad i gyd. CEFNOGWCHPen-blwydd hapus i GWEN yn 3 oed Hyfforddiant llawn mewn Aciwbigo Tsieneaidd Traddodiadol. EVANSGWASANAETH Carneddi, CynYFREITHIOL 3 oed Tachwedd Pen-blwydd hapus iti MADDIE, ar Dachwedd 23. CYFFYLLIOG Llongyfarchiadau i’r Parch Reuben ac Aelwen Roberts gynt o www.wellstreetclinic.co.uk www.ricchamberlainacupuncture.co.uk 21. Llawer o gariad gan Dad, Mam ac Audlem,Merfyn Sir Parry, Caer, arein dy Cynghorydd benblwydd yn Cymuned, yn dangos ei dractor Massey CByddYMRAEG dwy Sioe YN YCyw SWYDDFA yn cael eu NEU cynnal GARTREF yn LlawerYsgol Glan o gariad Clwyd oddi Rhagfyr wrth Dad,5 am Mam,11.00 Wyddelwern ar ddathlu eu priodas aur ar Hydref 18 gan eu teulu a’u Cysylltwch â Ric ar 01824 750732 neu ffoniwch am apwyntiad ar Arthur, EIN Nain Capel HelygHYSBYSEBWYR a Taid a Gohebydd: Marian Rees ar 710262. 3 oed ar Dachwedd 4. Llawer o Fergusongariad i’r ysgol. Alys a’r teulu oll. Xx. ffrindiau. 01824 709777 y boreNain a 1.45 Dyffryn y pnawn. Llanrhaeadr. Manylion llawn ar galericaernarfon.com gan Dad a Mam a LILLIE, Nain a Taid COFION: at Mair Williams, Llwyn Diolchgarwch Eglwys y Santes Fair 22 Ty’n y Parc, Rhuthun a’r teulu i gyd. Derw ac Idwal Owen, Tŷ Capel sydd fore Sul 20 Hydref. 134 Parc y Dre, yn Ysbyty Glan Clwyd a Nia Rees, OCSIWN: Cofiwch am y noson gyda Gwaith Contract, Gosod Ceginau, Cyf. Cefn Mawr sydd gartref bellach ar ôl Mic ar y Meic ac Ocsiwn Addewidion Lloriau, Ffenestri, Drysau a GwaithRhuthun PEREDUR ROBERTS cael llawdriniaeth yn Ysbyty Walton. yng Nghanolfan Cae Cymro, AERON JONES H. A. CYFARWYDDWRLIMRIGAU ANGLADDAULlyfr newydd wedi ei ddarlunio’n Gobeithio eich bod i gyd yn gwella. Clawddnewydd nos Sadwrn 30 Ty’n y Cefn, Llanuwchllyn Cynnal a Chadw o bob math RoeddGwasanaeth(Gwasg ci gan Carreg Personolryw wraig Gwalch, -o Capel Bwllglas £8.50) Gorffwys – fendigedigRoeddPreifat merch ac ynfach dathlu yn byw hanes yn y yllan môr ‘ma ar DIOLCHGARWCH: Cynhaliwyd Tachwedd er budd Pwyllgor Apêl hyd glannau gogledd-ddwyrain Cymru. ARGRAFFU Aelodau ELLIShynaf Cyngor yr Ysgol ynPrisiau cyflwyno’r rhesymol cyfraniadau gyda gwaith bwyd i Sally UnCERRIG ffansi â’i BEDDI flew oPEIDIWCH fel- ARYSGRIFEN tas. Â GADAELYCHWANEGOLYn cerdded I’CH ffwl FFERM sbîd yn ei sana’ Cyfarfod Diolchgarwch Capel Salem Bontuchel a Chyffylliog tuag at ‘Mae Derwgoed, Fe caneuon fwytai nhw Llandderfel, fel jam,plant,’ meddai Y Bala, Geraint Gwynedd Mae FeLL23 fersiwnlithrodd 7HG Saesneg un tro ar gael hefyd. fore Sul 13 Hydref pan Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych Rhaglenni, Adroddiadau, Taflenni a mwy. Lloyd Davies, Canolfano Ni,safon Corwen uchel Saer Coed Davies 01678 A thunnelli (aelod 530239 oo ham,Hergest, / GAEL07544 Mynediad962669 EI THARGEDU am A brifodd, GAN oLADRON do, wasanaethwyd gan Dilwyn Jones, 2020. Dewch yn llu i gefnogi! Cysylltwch â A’rGweithdy’r ddau oedd Gof, yn drewi Pentrefoelas, yn atgas. Betws y Coed,Mae bellachConwy ynLL24 gwisgo 0HY ei ‘sgidia. Dinbych a chafwyd Gwasanaeth
01690 770408 / 07884 025520 ebost: [email protected] 07729 960484 [email protected] 01824 702994 GARETH ROBERTS Yn Neuadd Pwllglas nos Wener Hydref 11,cafwyd noson “Ffasiwn a Ffiz” 31 gydagPROBLEMAU arddangosfa o wisgoedd GYDA’CH TO gan Siop Dillad Merched FFLAT? “Lan Llofft”, PEINTIWR AC ADDURNWR Machynlleth ac Aberystwyth, er mwyn codi arian at gronfa Pwllglas, Canolfan Am amcangyfrif Grefft am ddim Rhuthun HILLFfôn: 01824 & 702323. ROBERTS FfônCysylltwch Gwerthiant: â 01824 707070 Gwaith o safon – prisiau rhesymol. Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych 2020. Merched lleol cafodd y fraint o 19 Hydref 2019 - 17 Ionawr 2020 Amcan bris am ddim – sefydlwyd 1990. fodelu’r dillad. Cafwyd noson ddifyr a llawer o fwynhad. Diolch i CyfrifwyrFfacs:Siop 01824 Siartredig 703000. Ebost:ac Elfair [email protected] Gwenllian Murphy am drefnu’r noson. Oriel 1Min-Y-Clwyd, – Llythrennu: Hen CelfyddydLôn Parcwr, a Rhith Ffôn Symudol: 07748 122 977 YmgynghorwyrCanolfan16-18Rhuthun, Stryd Busnes Sir Grefft Ddinbych, Clwyd, LL15 Rhuthun 1NARhuthun Ffôn Gartref: 01745 815451 Oriel 2 a 3 – Neil Bottle: Y Cwbl sydd Ar Ôl Ffôn:Medi – 01824 Tachwedd 702575 2020 Gwasanaeth cyfrifeg, trethiant, treth ar werth, 26 Eleri Mills – Egni: degawd o greadigrwydd cyflogres, cyngorHydref busnes / cyffredinol,Tachwedd cynllunio 2019 ar gyfer treth 25 ARYSGRIFEN YCHWANEGOL etifeddiant,LLYFRAU Veritya *materion DISGIAUProsiect Pulford trethiant Cwrd• –DVDS Gerddi’r busnes Gofod • CROCHENWAITH a Meddwl phersonol B: arall. Ymweliad cartref drwy drefniant. YR ATEB NAWR YW SYSTEM DOI FIBRE GLASS * CARDIAULiz Ellis: * GEMWAITH Cysylltiadau * GWYDR Elfennol * LLECHI * D R VALLANCE Amseroedd agor dros dro: Mercher i Sadwrn, 11am-4pm GAN “POLYROOF”Gwaith GYDA GWARANT cerfio gydaPenblwydd llaw hapus 20 MLYNEDDiawn MIRAIN 1 TanStiwdioCRYSAU y Castell,Ewch 3: i’n Gardd RhuthunRYGBI gwefan Gudd am* Ffôn:CRYSAU y newyddion Gofod01824 T704545 Gweithgaredddiweddaraf.COWBOIS * ALAW JONES, Cefn Iwrch Fawr, Pen-blwydd24A Heol hapus Clwyd i GWEN Eich(Ffurfiwyd ContractwrCyffylliog 1971) Lleol yn 9 oed ar Dachwedd 20. ANGHARADRhuthun. HUGHES yn un oed ar Pengwern e-bost:DILLAD [email protected] BABIS * DARLUNIAU * CREFFTAU * Cariad mawr gan dad, mam, Gruff a Tachwedd01824 yr 17. 704889 Llawer o gariad gan J. TUDOR MORRISGwenlli, taid a Cyffylliognain Erw Goch, Nain Dad,CERRIG BEDDI Mam ag Owen, Taid a Nain Bro LLAWER O NWYDDAU ERAILL O GYMRU Glythau a'r teulu i gyd. Xxx Swyddfeydd hefyd yn Yr Wyddgrug, Bala a Salford Deg a TaidBRYN YR HUDD, a NainENWAU TAI LLECHEN GYMREIG Pen y Maes. LLIDIARDAU 01678 521002
2428 195 Curo’r Corona’n MAE GEN I DIPYN Coginio O DŶ BACH TWT! Llyfr Ryseitiau o gynnwys tudalen cynhyrchwyr bwyd a diod yng Tua deunaw mis yn ôl roedd yna fforddiadwy yn prysur ymddangos. Facebook boblogaidd Merched y Nghymru, roedd hi’n hyfryd gweld nifer o luniau yn y Bedol yn dangos Erbyn hyn mae’r gwaith adeiladu ar Wawr creadigrwydd a brwdfrydedd yr holl rhai o’r tai oedd yn cael, neu ar fin stad Pant y Celyn yn Llanrhaeadr Gol. Angharad Fflur a Gwerfyl Eidda gyfranwyr a’r mwynhad sydd i’w cael eu hadeiladu, o fewn cyrraedd yng Nghinmeirch bron â dod i ben. Gwasg Carreg Gwalch, £10 gael wrth goginio. Mae cefnogi’r Rhuthun. Erbyn hyn mae yna Yn naturiol mae pobl yn dyfalu llyfr wedi bod yn rhan o ymgyrch brysurdeb mawr yn parhau ar dri pwy ddaw i fyw i’r holl dai hyn, ac Yn fuan ar ôl Clo Mawr y Covid ehangach Cywain i gefnogi ein safle, sef Glasdir, Llanbedr a Llanfair oes yna ddigon o alw amdanynt yn ym Mawrth 2020 sefydlodd dwy o cynhyrchwyr lleol a thrwy hynny i D.C. lleol. Mae’n ddiddorol fod un cwmni aelodau Merched y Wawr, Angharad gefnogi Cymru.’ Yn Glasdir. Rhuthun ychwanegir yn hysbysebu eu tai fel rhai sydd Fflur a Gwerfyl Eidda, y dudalen Dywed Owen Roberts o Hybu 42 o dai newydd at y stad wreiddiol o fewn cyrraedd hwylus i Lerpwl, Facebook Curo’r Corona’n Coginio Cig Cymru, ‘Daeth cyfnod y clo â ac yn ôl a ddeallwn maent wedi eu Manceinion a dinasoedd eraill, er mwyn annog pobl i rannu eu heriau gwahanol i bawb. Ond yn gwerthu eisoes. Yn Llanfair D.C. gyda’r ffaith fod Llundain o fewn ryseitiau a’u cynghorion. Ymhen sicr, un effaith oedd bod sawl un mae yna brysurdeb mawr wrth i cyrraedd o fewn dwy awr a hanner o rhai wythnosau roedd 15,000 wedi bod yn arbrofi yn y gegin fwy 63 o dai gael eu hadeiladu, ac yn Brestatyn! wedi ymaelodi â’r grŵp, gan greu nag y buon nhw ers blynyddoedd. Llanbedr D.C. wedyn mae 38 o dai Amser a ddengys! cymuned gyfeillgar Mi welwyd hefyd sy’n ymestyn ar draws fod pobl wedi troi y byd. at gynhwysion lleol Ffrwyth y dudalen o safon, lle’r oedd honno yw’r gyfrol modd ymddiried hon, sy’n cyflwyno ynddynt a’u olrhain cyfran fechan yn unig yn ôl i’r cynhyrchwyr; o gynnwys y dudalen, CURO’R cig oen, cig eidion gan ddathlu’r a phorc cynaliadwy creadigrwydd yn ein CORONA’N o Gymru yn eu ceginau a safon ein COGINIO plith. Pleser, felly, CASGLIAD O RYSEITIAU, LLUNIAU A CHYNGHORION cynnyrch Cymreig. ODDI AR GRŴP FACEBOOK POBLOGAIDD yw cefnogi’r gyfrol MERCHED Y WAWR Stad Pant y Celyn, Llanrhaeadr Stad Glasdir, Rhuthun Yn ôl Meirwen Lloyd, “Dwi'n cael pleser mawr o weld yr holl ddanteithion ... hon; yn gasgliad mae'n amlwg bod cyfoeth o dalent pobi yng Nghymru!” Llywydd Merched Elliw Gwawr o ryseitiau o’r y Wawr, ‘Roedd yn traddodiadol i’r amlwg o’r dechrau mentrus sy’n dangos bod deunydd cyfrol ystod eang o flasau yma, ac mewn a thechnegau partneriaeth efo coginio gwahanol.’ Gwasg Carreg Gwalch fe aethpwyd Bydd Curo’r Corona’n Coginio yn ati i baratoi y llyfr yn seiliedig ar y cael ei gyhoeddi ar amser prysur dudalen we. Mae y dudalen ei hun iawn i fudiad Merched y Wawr: ar wedi bod yn ysbrydoliaeth i nifer ddechrau’r tymor newydd, byddwn gyda llawer yn gofyn am gyngor ac yn gweld cyhoeddi rhifyn dwbl o yn gofyn cwestiynau difyr. Mae gylchgrawn Y Wawr a bydd cyfres o llawer o sylwadau hefyd wedi bodlediadau yn seiliedig ar gynnwys Stad Llanfair D.C. Stad Llanbedr D.C. cyfeirio at y ffaith fod y dudalen yn y cylchgrawn hefyd yn cael ei helpu efo iechyd meddwl unigolion rhyddhau ynghyd â fersiwn clywedol yn ystod cyfnod y clo mawr, gan roi trwy Llyfrau Llafar. rhywbeth i ffocysu arno’n ddyddiol.’ Daeth yn amlwg yn gynnar Mae Curo’r Corona’n Coginio ar iawn bod y rhai oedd yn cyfrannu gael mewn siopau llyfrau ledled ryseitiau a lluniau i’r dudalen yn Cymru. rhoi pwys mawr ar brynu’n lleol a Yn ogystal â ryseitiau, mae’r gyfrol defnyddio cynnyrch Cymreig yn y yn cynnwys detholiad o luniau’r gegin, ac roedd hynny’n sbardun cacennau dathlu bendigedig, a i’r bartneriaeth nawdd gyda Hybu lluniau plant yn coginio tra oedden Cig Cymru a Cywain. Medd Rhiain nhw adref o’r ysgolion. Vaughan Williams, Swyddog Bydd yr elw a wneir o werthiant y Marchnata Cywain, ‘Mae Cywain yn gyfrol yn mynd i elusen Merched y falch iawn o gefnogi Curo’r Corona’n Wawr, i gefnogi eu gwaith ar draws Coginio. Fel prosiect sy’n cefnogi Cymru.
MELIN Y WIG
Gohebydd: Emily Davies Ffôn: 01824 750017
DYMUNIADAU GORAU Uchaf gynt ar raglen P’nawn Da I Ilan Roberts Clegir Uchaf sydd yn olrhain hanes ei swydd gyda wedi mynd i goleg yn Lerpwl i Chymorth Cristnogol. Cawsom astudio Milfeddygaeth. sgwrs ddiddorol yn egluro’r daioni I Sarita Smith Min y Clwyd ar ei hail mae’r elusen yn ei wneud mewn flwyddyn yng ngholeg Bangor yn gwledydd tlawd. astudio’r gyfraith ac i Eli ei chwaer Llongyfarchiadau iddi ar ei i’r chweched dosbarth yn Ysgol dyrchafiad i Swyddog Cymorth Brynhyfryd. Cristnogol yng Ngogledd Cymru. I Eurgain Roberts Ty Cerrig ar ei hail flwyddyn yng ngholeg Caerdydd yn CAPEL astudio meddygaeth ac i’w brawd Balch oeddem o gael ymuno yng Elis ar ei flwyddyn olaf yn y coleg yn Nghapel y Gro ar Sul cyntaf o fis astudio Cynllunio Trefol. Medi, gyda’r gwasanaeth yng Ac i Heledd yn ôl i Ysgol Brynhyfryd ngofal ein gweinidog newydd y i’r chweched dosbarth. Pob lwc i Parch Huw Dylan Jones, Llangwm. bob un ohonoch. Fis Hydref bydd gwasanaeth yn Dinmael ac yma yn Melin y Wig ar y TELEDU bore Sul 1af o fis Tachwedd am 10 Gwelsom Llinos Roberts, Clegir o’r gloch. 25 Cyngor ar bopeth BLE MAEN Sir Ddinbych NHW RŴAN? Cyngor Mewn Byd Deian Gerallt Fe’m ganwyd yn Ysbyty Maelor, Rhithiol wedyn cyfnod byr iawn yn yr Wyddgrug, ac yna i’r Rhewl, ond yn rhy fychan i gofio hynny. Efallai na fydd drysau blaen Cyngor ar Bopeth ar Ysgol Stryd y Rhos oedd hi am agor eto ond nid yw hynny’n golygu nad ydynt yn gyfnod byr, ac yna i’r Ysgol Pen darparu eu gwasanaeth cynghori arferol. Mewn Barras newydd, dan ofalaeth gwirionedd, mae eu gwasanaeth “rhithiol” yr un Mrs Bronwen Wilson Jones, Mrs mor brysur ag yr oedd erioed! Carrington a Mr Alun Edwards - Dywedodd Lesley Powell, Prif Swyddog oedd hi’n bosib cael addysgwyr Gweithredol, “Mae ein cleientiaid yn derbyn yr un gwell? Dwi’n amau. Nôl a fi i’r gwasanaeth yn union ag arfer. Rydym yn ei wneud Wyddgrug i Ysgol Maes Garmon yn wahanol, drwy sianeli ffôn ac yn ddigidol. i dderbyn addysg gwbl Gymraeg Rydym hefyd yn llawn cyffro o fod yn agor o’r flwyddyn gyntaf i’r chweched. gwasanaeth fideo hawdd ei ddefnyddio ym mis Yna i'r Brifysgol yng Nghaerdydd Hydref, lle gall pobl glicio ar ddolen a siarad ag i ddilyn cwrs gradd mewn un o’n staff neu wirfoddolwyr wyneb yn wyneb ar Biocemeg. sgrin. Rydym am sicrhau y gall pobl ein cyrraedd Ac felly dyna hi’n ddiwedd ar yn hawdd tra bod angen inni weithio i ffwrdd o’r addysg. Be’ nesa’? Dim clem! prif swyddfeydd. Fodd bynnag, rydym yn barod Roedd Caerdydd yn le bywiog i agor ein drysau ffrynt cyn gynted ag y gallwn yng nghanol bwrlwm cyfnod gyda’r holl Gyfarpar Diogelwch Personol (PPE) a euraidd Cool Cymru, a Chlwb mesurau perthnasol ar waith.” Ifor Bach yn llawn Cymry - yn Mae pawb yn gweithio’n eithriadol o galed i fyfyrwyr, athrawon a chyfryngis. sicrhau ein bod ar gael ac yno i gefnogi pobl pan Pwy fasa eisiau bod yn gyfryngi? fydd eu hangen arnom, ac ers mis Mawrth eleni: Y criw ’na sy’n gweithio ym myd y teledu ag a oedd ar delerau da Mae gennym dros 70 o staff a gwirfoddolwyr yn iawn gyda’u hunain?! Ddim fi! gweithio gartref Gwta bedwar mis yn Atebwyd dros 3,500 o ymholiadau cleientiaid ddiweddarach pwy sy’n ffeindio Helpwyd dros 800 o bobl gydag ymholiadau ei hun yng Nghaernarfon Deian Gerallt penodol am Covid 19 ar drothwy dechrau cwrs Cychwynodd 8 gwirfoddolwr newydd ‘Cyfle’ - fi! Cwrs hyfforddi i’r raglenni a digwyddiadau megis gweithio ar ddarllediadau mawr a Recriwtiwyd 3 person i leoliadau gwaith diwydiant teledu oedd Cyfle a’i yr Eisteddfod Genedlaethol yn hynod gyffrous fel gweithio i Fox cyflogedig bwrpas bryd hynny oedd cael apelio yn fwy i mi felly dyma Sports Awstralia yng Nghwpan Enillwyd £3.1 miliwn mewn budd-dal a chredyd mwy o weithwyr llawrydd yn benderfynu canolbwyntio ar Rygbi’r Byd yn 2015, cymysgu i gleientiaid y diwydiant. Roedd o’n gwrs ddarllediadau allanol - a’r sain gêm bêl-droed Cymru Ymdriniwyd â £2.3 miliwn o ddyled ar ran anhygoel - mis o hyfforddiant rhan fwyaf o rheiny yn cael eu mewn gêm gartref a chlywed cleientiaid. dwys ar y basics o wneud darlledu’n fyw. y dorf yn canu ei hanthem rhaglen deledu, ychydig o Erbyn hyn roeddwn wedi genedlaethol ar ganol y gêm! Dwi Wrth i’r “Mesurau Dioddefgarwch” megis hyfforddiant arbenigol mewn symud o Gaerdydd i Fangor, hefyd wedi bod yn gyfrifol am “Furlough” a gohirio talu morgais dros dro ddod i sain yn Hoxton a Stiwdio Teledu ac wedi ymgartrefu yn Rhuthun be’ da ni’n alw yn ‘World Feed’ ben, rydym yn gwybod y bydd pobl yn troi atom Teddington. Yna, cael ein rhoi gyda Llinos fy ngwraig a’r plant, o gêm 6 Gwlad yn ddiweddar yn am gyngor ar ddyled a chyflogaeth yn arbennig. ar leoliadau ar gynyrchiadau go Elain a Cadi sydd yn ddisgyblion Stadiwm y Principality - joban Rydym yn barod i ddarparu’r cyngor hwnnw. iawn, boed hynny yn ddramâu, yn Ysgol Brynhyfryd. Lle aeth yr cadw pen gan wybod faint o adloniant ysgafn mewn stiwdio amser?! wylwyr neu wrandawyr oedd neu ddarllediadau allanol. Dyma’r Roeddwn yn dechrau cael yn edrych ar y gêm. Ond mae’n cyfnod i weld meistri wrth eu mwy o gyfrifoldebau am raglenni siŵr y rhaglen gyda rhan fwyaf gwaith, eistedd ac arsylwi a megis Dechrau Canu, Dechrau o lygaid y byd yn edrych arno Cynhesu Cymru chael siawns i holi a dysgu. Canmol, Eisteddfod yr Urdd ac oedd Priodas Harry a Meghan Wedi ariannu gan Ymddiriedolaeth Ynni Nwy Eisteddfod Llangollen - ac mae’n - sôn am pomp! Prydain, mae cynghorwyr Cynhesu Cymru yn Dechrau gweithio rhaid i mi ddweud mai’r Ŵyl yma Ac yna daeth Covid-19! cynnig cyngor di-dâl, diduedd a chyfrinachol Allan â fi i’r byd go iawn wedyn yr ydw wedi ei fethu fwyaf yn Anghofia’i fyth Mawrth 13eg ar sut i gadw’ch cartref yn gynnes. Mae hyn yn fel person sain hunangyflogedig ystod y cyfnod clo. Mae bod tu - y diwrnod lle ganslwyd pob cynnwys cyngor ar ddod o hyd i’r bargeinion ynni lawrydd. Cefais ddechrau da i’r ôl i’r ddesg ar y nos Sadwrn olaf job. Roedd angen gwneud gorau, ar ddefnyddio ynni’n effeithlon, dyled a sut flwyddyn a’r dyddiadur yn llenwi yn Llangollen yn gyfrifol am y rhywbeth felly dyma fynd ati i sicrhau eich bod yn derbyn yr holl incwm sy’n naw mis ymlaen llaw, ond nid fel sain tra bod y corau yn cystadlu i roi rhith gorau at ei gilydd. ddyledus i chi. person sain! Roeddwn yn cael am Dlws Côr y Byd, Pavarotti yn Ro’n i’n hyddysg yn yr ochr Dyma sut y gwnaethom helpu un o’n cleientiaid. cynnig gwaith fel cynorthwyydd wefreiddiol. sain ond nid wrth ddelio gyda Cysylltodd Joe (nid ei enw iawn) â ni am gyngor camera a chael cyfle i weithio lluniau - mynydd i’w ddringo ar leihau ei gostau ynni. Gwnaethom ei helpu i gyda’r arloeswr camerâu Allan i’r byd mawr ond mi lwyddais i helpu Ysgol wneud cais i’r Cynllun Gostyngiad Cartref Cynnes, teledu digidol, Alwyn Roberts, Roedd y cynigion i weithio ar Pen Barras, Criw Begw Roberts a olygai ei fod wedi derbyn credyd o £140 tuag perchennog cwmni adnoddau ddarllediadau allanol sylweddol a Chriw Ffermwyr Ifanc Clwyd. at ei fil ynni. Fe’i cyfeiriwyd hefyd at gynllun Enfys yng Nghaerdydd. Wrth yn dechrau dod i mewn - gemau Mae’r gwaith wedi ail ddechrau Llywodraeth Cymru, sef NYTH/NEST – Gwneud fflipio o’r adran sain i gamera pêl-droed Uwch-gynghrair i mi ers tua deufis bellach, a dwi Cymru’n Glyd, a gadarnhaodd ei fod yn gymwys i roeddwn mewn sefyllfa dda Lloegr, cystadleuaeth 6 Gwlad, wedi bod yn brysur yn gwneud gael boeler a gwresogwyr newydd. i ddeall hanfodion y ddwy bod yn gyfrifol am y criw sain nifer o raglenni i S4C megis Yn ogystal, oherwydd ei gyflyrau iechyd, ddisgyblaeth. Yna, am y deunaw ar ddarlleniad o World Indoor Natur a Ni, Sgorio, Helfa Drysor, fe’i cofrestrwyd ar gofrestr gwasanaethau mis nesaf cefais gynnig mwy Bowls o Hopton on Sea i’r Antur Adre a Trysorau Cymru - blaenoriaethol ei gyflenwyr ynni, sy’n golygu eu o waith sain, a phenderfynu BBC, a gosod radio meic ar y rhaglen am yr Ymddiriedolaeth bod yn ymwybodol o’i gyflyrau iechyd ac yn gallu glynu at y grefft honno. Ro’n Prif Weinidog ar y pryd, Gordon Genedlaethol yng Nghymru. darparu cymorth ychwanegol ar ei gyfer. i’n mwynhau’r heriau technegol Brown, yn ogystal ag arweinydd Erbyn i’r rhifyn hwn ddod Roedd Joe wrth ei fodd fod ei alwad ffôn i ofyn yr oedd y byd sain yn gynnig y blaid Dorïaidd David Cameron allan mi fydda’i wedi gweithio am gyngor wedi arwain at ganlyniad mor wych. i mi. Gweithredu’r ‘boom’ ar a heb anghofio Nick Clegg a ar ddarllediad go ddiddorol Os hoffech chi, fel Joe, sgwrsio ag un o’n nifer o ddramâu nes i wedyn oedd yn neb o bwys ar y pryd - gyrwyr yn Massachusetts a harbenigwyr ynni am ragor o wybodaeth neu am tua phum mlynedd, gan nes iddo ymddangos ar y Moscow yn rasio ceir di-yrrwr ar gyngor, cysylltwch â ni ar 01745 818087.John gynnwys y sebonau megis Pobol ‘Leaders Debate’ cyntaf o’i fath Drac Rasio Ynys Môn, tra bod y Davies y Cwm a Rownd a Rownd. Ond ym Mhrydain. cyflwynwyr yng Nghanada! Be (ar ran Cyngor Ar Bopeth Sir Ddinbych) roedd her a chyffro gweithio ar Dwi’n hynod lwcus o gael nesa?!
26 Tudalen 10 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:03 Page 1
YSGOL STRYD Y RHOS BETWS GWERFUL GOCH GRAIGFECHAN Diogelwch y ffordd – Daeth Becky o Adran Diogelwch Ffordd y Sir i siarad hefo Gohebydd: Maria Evans Ffôn 01490 460360 ein swyddogionGohebydd: am eu rôl wrth Gareth hyrwyddo Jones sutFfôn: i fod 01824 yn saff 703304 wrth ymyl y ffordd.
Yr Ysgol yr hanner tymor yma. Rydym wedi Pwy fase’n meddwl: Mae Stan gyd yn parhau yn driw i’n gilydd yn Dymuniadau Gorau dechrau gwneud gwaith ar y sgerbwd (‘Bach!) Glandwr, gynt (Stan Mawr ystod yr amser ‘rhyfedd’ iawn yma Gobeithio erbyn hyn fod Jac, Osian, ac yn mwynhau darganfod pethau oedd ei dad!) yn cadw cysylltiad â’i yn ein hanes fel gwlad a chymuned. Seren, Megan, Mia a Leah wedi setlo newydd a chasglu gwybodaeth. bentref genedigol yn amal iawn ac Da deall bod Medwen, Sycharth yn yn eu hysgolion Uwchradd ac rydym yn mwynhau treulio ‘dyddiau allan’ dal i wella ar ôl cyfnod o salwch. Mae fel ysgol yn dymuno’r gorau iddynt! Ffarwelio yng nghwmni ei ffrindiau o ddyddiau Dei, Bron Clwyd, ein Baswr gwerth Pob lwc i’r chwech! Yn anffodus rydym yn gorfod ysgol sef Gareth, Garwen; a Harold, chweil o Barti Canu Carolau ‘Y Graig’ ffarwelio gyda Anti Jane, ein Pen yr Erw ac yn ystod mis Medi ar hyn o bryd yn derbyn gofal dwys Croesawu Cogyddes. Mae Anti Jane wedi bod bu yn dathlu ei benblwydd yn 80 mewn Uned o Ysbyty Glan Clwyd ym Hoffem groesawu disgyblion newydd yn Ysgol Betws ers sawl blwyddyn oed. Llongyfarchiadau Stan a phob Mae Colwyn a hefyd llongyfarchiadau sydd wedi ymuno gyda ni ar ddechrau’r bellach yn gwneud cinio ac yn cynnal dymuniad da iti i’r dyfodol. i Ann Bryn Llefrith am ddod yn Nain tymor sef Flynn, Ocean, Lexi, Steffan, y Clwb Brecwast. Mi fydd hi’n chwith am y tro cyntaf. Mae Meinir, Yr Hafod Tudalen 10 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:03 Page 1 Aranwen, Harry ac Ollie. Gobeithio y iawn hebddi. Rydym fel ysgol yn Capel Ebenezer: Pwyllo - ydi’n hanes a William ac Adleis, Gwerddon wedi byddant yn hapus iawn yma. dymuno’r gorau iddi ac yn diolch yn ni yn Ebenezer unwaith eto y mis yma bod yn croesawu ffrindiau i baned a fawr iawn am y cinio blasus â’r holl gan obeithio y daw pethau yn fwy sgwrs yn yr awyr iach yn ddiweddar Thema gacennau rydym wedi ei gael dros y rhydd inni gael cyd gyfarfod unwaith ac mae Eurwen, Abbeyfield newydd ‘Y Corff’ ydi thema’r ysgol gyfan blynyddoedd. yn rhagor yn y Capel. Mae’n diolch ddathlu ei phenblwydd yn 93 ac i Keith, Paradwys sydd wedi bod yn ddiolchgar iawn i bawb am bob yn ystod yr amser yma yn gwneud gofal a charedigrwydd y mae hi’n Diolch i Eglwys San Pedr a’r Parchedig Stuart Evans am ein gwasanaeth gwaith cynnal a chadw i mewn a ei dderbyn. Pob hwyl i bawb a YSGOL STRYD Y RHOS diolchgarwch hyfryd. Perfformiwyd eitemau o safon uchel gan ein plant. thu Diolchallan i’r i’r Capel. rhieni ‘Rydym am eu hefydrhoddion yn caredigpharhewch ar gyfer i ‘gadw’nBanc Bwyd saff’ Rhuthun. a diolch Cafodd plant Blwyddyn 5 a 6 lawer o hwyl yn cymryd rhan yng hynod gyfoethog yn ein ffrindiau i’r unwaith eto am eich cyfeillgarwch ngweithgareddau awyr agored amrywiol Nant Bwlch yr Haearn. Diolch i Diogelwch y ffordd – Daeth Becky o Adran Diogelwch Ffordd y Sir i siarad hefo Achos ac i’n haelodau wrth gwrs, i a’ch gofal am y naill a’r llall. Miss Davies, Eira a Leanne am edrych ar eu holau mor dda. ein swyddogion am eu rôl wrth hyrwyddo sut i fod yn saff wrth ymyl y ffordd.
Diolch a hwyl fawr i’n hathro Mathemateg, Mr Oakes, wrth iddo symud Diolch i Eglwys San Pedr a’r Parchedig Stuart Evans am ein gwasanaeth ymlaen i brosiectau newydd. Bu Mr Oakes yn dysgu ein disgyblion mwy diolchgarwch hyfryd. Perfformiwyd eitemau o safon uchel gan ein plant. abl a thalentog dros nifer o flynyddoedd. Diolch i’r rhieni am eu rhoddion caredig ar gyfer Banc Bwyd Rhuthun. Cafodd plant Blwyddyn 5 a 6 lawer o hwyl yn cymryd rhan yng ngweithgareddau awyr agored amrywiol Nant Bwlch yr Haearn. Diolch i Miss Davies, Eira a Leanne am edrych ar eu holau mor dda.
Rhoddodd ein tîm pêldroed gyfrif da iawn o’u hunain yn Nhwrnament yr Urdd yn ddiweddar.
FIRE Llansannan Ffôn:Celtân 07775 950365 fin Nos: 01745 870317 Perch: CAERWYN LLOYD Cyflenwad a Gwasanaeth Blynyddol o offer diffodd tân
Diolch a hwyl fawr i’n hathro Mathemateg, Mr Oakes, wrth iddo symud ymlaen i brosiectau newydd. Bu Mr Oakes yn dysgu ein disgyblion mwy abl a thalentog dros nifer o flynyddoedd.
Rhoddodd ein tîm pêldroed gyfrif da iawn o’u hunain yn Nhwrnament yr Gwneuthurwyr ceginau o Urdd yn ddiweddar. safon yng nghalon eich cartref.
Gydag ansawdd uchel o waith crefftus gallwn weithio FIRE Llansannan gyda’ch cynlluniau a’ch Celtân syniadau. Ffôn: 07775 950365 fin Nos: 01745 870317 Perch: CAERWYN LLOYD Tel: 07766 337 681 Cyflenwad a Gwasanaeth www.calonfurniture.co.uk [email protected] Blynyddol o offer diffodd tân
10 27
Gwneuthurwyr ceginau o safon yng nghalon eich cartref.
Gydag ansawdd uchel o waith crefftus gallwn weithio gyda’ch cynlluniau a’ch syniadau.
Tel: 07766 337 681 www.calonfurniture.co.uk [email protected]
10 Tudalen 8-9 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:02 Page 1
CORWEN
EGLWYS SEION: Y Suliau – : ANRHEGU FIONA Cynhaliwyd Cymanfa Ganu Undebol Penllyn, Edeyrnion ac Uwchaled pnawn Dydd Sul, Hydref 6 yng nghapel Jerwsalem, Cerrigydrudion. Yr arweinydd oedd Bethan Smallwood. Bu’r Parch Goronwy Owen, Y Bala yn cynnal Diolchgarwch Dydd Sul Hydref 13. Yn diweddu’r mis cafwyd gwasanaeth Sul y Beibl yn Eglwys Mael a Sulien bore Dydd Sul, Hydref 27. Cofion: Anfonwn ein cofion at Ann McKee sydd wedi dod adref ar ôl treulio cyfnod mewn cartref gofal yn Llanrhaeadr ac i Norman McKee ar ôl ei ddamwain a’i driniaeth yn yr ysbyty Tudalen 10 Tachwedd.qxp_Layout 1 10/11/2019 14:03yn ddiweddar.Page 1 Dathlu’r Deugain: Llongyfarchiadau arbennig i Manon Easter Lewis am ddathlu deugain mlynedd fel arweinydd Côr Merched Edeyrnion. Bu’r côr yn fuddugol un ar ddeg o weithiau yn yr Eisteddfod Genedlaethol ac wedi teithio dramor cynYSGOL belled â Barbados STRYD yn Y RHOSDyma’r parti fu’n diddanu yn y Swper Cynhaeaf. diddanu cynulleidfaoedd a chystadlu I ddathlu llwyddiant Fiona Collins O’r chwith, Margaret Lloyd, Gwenan Mars Lloyd, Ynyr Rogers, Osian mewn gwyliau cerddorol. PENTRECELYN yn ennill gwobr Dysgwr y Williams a Siân Williams, y cyfeilydd Diogelwch y ffordd – Daeth Becky o AdranLlongyfarchiadau’r Diogelwch Ffordd un ymodd Sir i siarad i aelodau’r hefo Flwyddyn yn yr Eisteddfod ein swyddogion am eu rôl wrth hyrwyddocôr sut sy’ni fod aelodauyn saff wrth o Eglwys ymyl y ffordd.Seion, sef Nia Jones, Pantffynnon, Glyndyfrdwy a’i oedd Capel y Cwm gan ymuno a’r Genedlaethol yn Llanrwst, Gohebydd: Elizabeth Jones Ffôn: 07740 542051 Mari Roberts, Gwenda Humphreys, thîm yn festri Eglwys Seion. Eleni mae gynulleidfa i wasanaeth gan Barch penderfynodd Marian ag Eirian Sheila Hughes a Wendy Jones. aelodauBwyd o’r pedair eglwys Blasus yng Trefor Lewis, Deganwy. Yn dilyn drefnu bod aelodau cangen Hyfryd yw gweld ychydig o fwrlwm Rhaglen S4C – Ysgoloriaeth Towyn Genedigaeth: Braf oedd clywed am ngofalaeth Edeyrnion ynghyd a ffrindiau aethom draw i Eglwys Sant Digain a Corwen o Ferched y Wawr yn cael yn yr ardal ar ddechrau Tymor yr Roberts enedigaeth Math mab bach arall i Ffion oDyma gapeli chi eraill rysáit yr ardalhawdd wedi i’w dodwneud at eia chaelcynhwysion croeso ynoac yngan rhoi’r y ficer jariau a chyfle yn y i cyfle i anrhydeddu Fiona. Wedi’r Hydref ac yng nghanol cyfnod ’ha a’i gŵr Geraint yn yr Wyddgrug, ail ŵyr gilydddim angeni ffurfio eicymdeithas goginio. Mae’r newydd dynion sbon. ddysgurhewgell am a’u hanesdadmer yr fel Eglwys bo angen. dros Bu i lawer fwynhau’r rhaglen pryd bwyd ym mwyty’r Eryrod ar i Bryn a Wendy Jones a nai arall i Awel Arweinydd‘ma’n dweud y noson ei fod oedd yn hynodEdwin flasusJones banedHwyl oar de y blasua chacen. a gobeithio Llawer oy ddiolch bach Mihangel a Chapel Bethel wedi oherwydd cysylltiadau ei wraig nos Fercher Hydref 2, cyflwynwyd a’i gŵr Iwan. Byddwch yn brysur iawn a armwynhawyd frechdan ham pryd mewn blasus pecyn iawn. bwyd. Yna i aelodau’rgwnewch capel ei fwynhau. am baratoi’r lluniaeth. ail agor a nifer yn cerdded a beicio Violet oedd yn ferch Pen y Graig, llun wedi’i fframio o Fiona'n derbyn rŵan Taid a Nain! cyflwynoddRoedd fy mamEdwin - driyng o -ieuenctid nghyfraith ardal , Er iddi lawio’n drwm ar brydiau, a’r ffermwyr yn brysur. Nantclwyd yn yr ardal yma. Yn ôl y Tlws y Dysgwyr gan Eifion Lloyd Medal Gee: Ein llongyfarchiadau fel Rhuthun ymlaen i’n diddanu. Mae cawsom gyfle i ymweld â’r goeden sôn roedd Violet yn gyfnither i fam Jones, Llywydd yr Eisteddfod Anna Owen, Llwyn, Cerrigydrudion BISGEDI DRAENOG Eglwys i Mair Lewis ar dderbyn y Fedal Gwenan Mars Lloyd, Ynyr Rogers ac Ywen hynafol a saif wrth ymyl yr Bedol Mis Medi Elfed, Glasgoed. Genedlaethol. O dan y llun roedd yn hoff iawn o’i wneud a hithe wedi gan RHIAN JONES Gee am ei chyfraniad i’r Ysgol Sul trwy Osian Williams yn gystadleuwyr brwd a Eglwys. Ymlaen wedyn a chael croeso pennill roedd Eifion wedi ei cael y rysáit gan Laura Jones, Tŷ Rhoddwyd croeso i Craig a Melody ei hoes. Er nad yw Mair bellach yn llwyddiannus iawn mewn eisteddfodau gan swyddogion Capel y Bedyddwyr. I chyfansoddi i gofio'r achlysur. Yn Mawr, Cwmpenanner flynyddoedd 8 owns o fenyn Dean i Fron Isaf ond ni nodwyd Ysgol Pentrecelyn medru mynychu’r gwasanaethau yn lleol a chenedlaethol. Cawsom ddiweddu ein pererindod i Langernyw ogystal â’r llun cyflwynodd Marian yn ôl. 8 owns siwgr mân bod nain Craig - Edna Parry gynt Braf oedd croesawu pawb yn ôl Seion mae Hazel Jones ei ffrind yn unawdau, deuawdau a thriawd yn canu bu i ni ymweld ag amgueddfa Syr Henry dau dwb o gymysgedd o flodau a 12 owns o flawd plaen yn ferch o’r ardal sef Cefn Coch, unwaith eto. Roedd y plant wrth gwneud yn siŵr ei bod yn cael ymuno a amrywiaeth o ganeuon. Yn cyfeilio Jones gan ddysgu am ei blentyndod grug roedd wedi ei threfnu ei hun i SIWTNI AFAL A DATYS gan NAN 1 llond llwy de o bowdr codi Rhydymeudwy. eu boddau gyda'r arddangosfeydd chynulleidfa Capel y Bedyddwyr yn iddynt oedd Siân Williams, mam Osian tlawd a’i gyfraniad fel addysgwr ac Fiona. Llongyfarchiadau mawr i ti newydd o gwmpas yr ysgol. Rhuthun. Rydym yn anfon ein acOWEN, yn cyflwyno’r CERRIGYDRUDION eitemau oedd Margaret athro1 llond athroniaeth cwpan o yng gyrens Nglasgow. Mae’n Fiona, rydym fel cangen yn falch Dathlu Rydym wedi manteisio yn fawr ar dymuniadau gorau atoch Mair. Lloyd, mam Gwenan. Noson safonol amgueddfa1 wy gwerth ei gweld. Llawer o iawn ohonot. Bydd erthygl am SWPER Y CYNHAEAF: Cafwyd iawn.Pwys Gwnaed o afalau y diolchiadau coginio gan Edwin ddiolchCreision i Ŷd aelodau’r neu “Special ddau K” gapel a’r Llongyfarchiadau i Rhiannon ac yr ardaloedd tu allan naturiol sydd hanes Fiona yn dysgu’r Gymraeg noson arbennig i gychwyn tymor Jones.Pwys o nionod Eglwys am eu croeso cynnes. Cyn Wynne Jones, Tŷ Brith ar ddathlu eu gennym ni yma ym Mhentrecelyn. yn y rhifyn nesaf o’r Wawr. Llawer Cymdeithas yr Ofalaeth ar Hydref 4 NOSONPwys o ddatys ELUSENNOL: Rhag- myndMae’r adref rysáit bu yn i ni gwneud fwynhau 30 pryd bisged. blasus priodas ddiemwnt yn ddiweddar. Mae plant Ysgol Pentrecelyn oDiolch ddiolch i Eglwys i Eirian San aPedr Marian a’r Parchedig am Stuart Evans am ein gwasanaeth gyda bwffe cynnes wedi ei baratoi gan hysbysiadPwys o siwgwr bod pwyllgorDemerara lleol ardal iawnPopty yng - ngwesty’r325˚/160˚, Waterloo Ffan - 150˚ ym Metws Llongyfarchiadau i Bryn a Carys wastad wedi bod yn arbennig am drefnudiolchgarwch noson mor hyfryd. hyfryd. Perfformiwyd eitemau o safon uchel gan ein plant. Corwen yn cynnal noson film pryd y y Coed. Ein diolch yn arbennig i Eirian, Diolch i’r rhieni am eu rhoddion caredig ar gyfer Banc Bwyd Rhuthun. HannerCafodd peint planto finegr Blwyddyn (malt) 5 a 6 lawer o hwyl yn cymryd rhan yng Parry, Penllainwen ar ddod yn daid ofalu am eraill. Braf oedd gweld y dangosir1ngweithgareddau llwy de “Mama halen Mia awyr 2” agored yn Neuadd amrywiolEdwin,Hufennwch Nant LlinosBwlch y Marymenynyr Haearn. a a’r Glenys siwgwr. Diolch am i y a nain am y tro cyntaf. Ganwyd mab plant hŷn yn helpu ein plant Meithrin Carrog ar Ddydd Santes Dwynwen, nos trefniadau gwych. Braf oedd cael 1 llwy deMiss mwstard Davies, Eira a Leanne am edrychYchwanegwch ar eu holau yr wy.mor dda. i Miriam ac Ifan, Aberdyfi sef Robert newydd i setlo. Sadwrn, Ionawr 25. Bydd y drysau’n cwmni’r Parch T. L. Williams gyda ni ar Meilir Lloyd Jones a gor-ŵyr i Betty Fel yr arfer, cawsom ddiwrnod agor(2 lwy am de 7.00yh. o gyri os Tâl dymunir) mynediad drwy y Ychwanegwchdaith. y blawd a’r cyrens. Parry a Winnie Davies. cyffrous wrth ddathlu dydd Owain docyn yw £5 a £3 i blant. Bydd elw’r GWAWRCyfunwch CYMRU: oll gyda’i Croesawyd gilydd. John nosonDull yn mynd tuag at elusennau lleol. RowlandsGwnewch i y gyfarfod cymysgedd cyntaf yn ybeli tymor, Glyndŵr. YMalu’r tocynnau afalau, ar datys werth a gannionod aelodau’r yn y cangenbach ac Corwen yna eu o rowlioFerched yn y yWawr, Creision nos Profedigaeth Cofiwch ddilyn ni ar Drydar (@ pwyllgorprosesydd yn y bwyd.flwyddyn newydd. Dewch Fercher,Ŷd neu “Special Hydref 23.K”. MaeGosodwch John sy’nar Cydymdeimlir â Tudur ac Alwena YsgPentrecelyn) a Facebook drawTywallt i fwynhau i fowlen cydfawr. ganu i ganeuon enedigolddau neu o’r driBala thun ond pobi bellach sydd yn wedibyw yn Jones sydd wedi colli perthynas sef (Ffrindiau Ysgol Pentrecelyn) am fwy AbbaYchwanegu’r – beth am siwgwr, wisgo halenyng ngwisg a y Llandyrnog,eu hiro, gan yn adael arbenigo digon aro le dyfu rhwng pys Rhiannon Eyton Jones. o luniau a hanes yr ysgol. cyfnod,mwstard. yn cynnwys y sgidiau platform! pêr.pob Cawsomun. ganddo drwy gyfrwng PERERINDODYchwanegu’r finegrI LANGERNYW a’i gymysgu’n: Aeth sleidiauPobwch wybod am 20 am- 25 hanesmunud y nes blodyn y aelodaudda. Gofalaeth Edeyrnion eleni hyfrydbyddant yma yn felyn gan euraidd. ddechrau gyda’i drawRhoi igorchudd bentref hynodclir (cling Llangernyw film) dros a y wreiddiau ar ynys Sicily. Mae John wedi hynnyfowlen ar a’i Ddydd adael dros Sul olafnos. mis Medi. ennillMae’n sawl bosib gwobr eu gwneud yn y sioeaugan gan Doedd y tywydd ddim yn ffafriol iawn gynnwys y Sioe Genedlaethol ac eleni Gofal a gwasanaeth personol Ychwanegu’r cyri cyn ei botelu. ddefnyddio darnau o siocled yn lle’r a phroffesiynol unigol wrth i ni gychwyn o Gorwen a mynd ar cafodd Cymdeithas Pys Pêr hydCofiwch ffordd Telfordstorio’r cyn jariau troi ynam yr Lanrwst. oergell Genedlaetholcyrens os yn Cymru,well gan maey plant. John yn Wedia’u defnyddio cael cinio blasusyn ôl yr yn angen. y tŷ bwyta ar Gadeirydd ohoni, y cyfle i roi enw Profion Glaucoma drawsRydw ponti’n gwneud Llanrwst dwbl ymlaen y â ni am CymraegMWYNHEWCH! ar fath diweddaraf o bys pêr. Langernyw. Y lleoliad cyntaf i ni ymweld Cyflwynwyd yr enw sef Gwawr Cymru Pob math o lensys cyffwrdd ar gael Diolch a hwyl fawr i’n hathro Mathemateg, Mr Oakes, wrth iddo symud ymlaen iSbectol brosiectau newydd. gyflawn Bu Mr o Oakes £44.95 yn dysgu ein disgyblion mwy abl a thalentog dros nifer o flynyddoedd. Dewis eang o fframiau AMAETHWYR CORWEN CYF. Iard yr Orsaf, Corwen, Sir Ddinbych LL21 0EG Dowch i weld Ffôn: (01490) 412272 Ffacs: (01490) 412431 Rhoddodde-bost: ein tîm pê[email protected] gyfrif da iawn o’u hunain yn Nhwrnament yr Urdd yn ddiweddar. Plant bach Ysgol Dathlu Diwrnod Owain 9 Sgwâr Sant Pedr 1916 – 2020 Pentrecelyn Glyndwr Nwyddau o bobFIRE math / blawdiau Llansannan anifeiliaid / gwrteithiau / offer ffensio / offer adeiladu / hadau / bwydydd anifeiliaid anwes / RHUTHUN Ffôn:Celtân 07775 950365 gwellt a gwair / nwyddau garddio a llawer mwy . 01824 704849 fin Nos: 01745 870317 Perch:Cynrychiolwr CAERWYN LLOYD lleol: Geraint Roberts 01745 812346 Cyflenwad a GwasanaethFfôn symudol 07730 989807 BlynyddolHefyd Cangen o offeryng Ngherrigydrudion diffodd tân Ffôn: 01490 420443
8
Gwneuthurwyr ceginau o safon yng nghalon eich cartref.
Gydag ansawdd uchel o waith crefftus gallwn weithio gyda’ch cynlluniau a’ch syniadau.
Tel: 07766 337 681 www.calonfurniture.co.uk [email protected]
10 Ar y buarth
28 AR Y BUARTH gan Huw Kerfoot Williams
Wrth feddwl am beth i’w ysgrifennu yn y golofn hon ac anghytuno (yn debyg iawn i Brecsit!). dyma ofyn i Elliw, y wraig, am syniadau. “Wel, ti Penderfynais edrych yn ôl ar sut mae’r diwydiant ddim yn cael sôn am Brecsit!” medde hi yn bendant. wedi addasu a newid ers y cyfnod diddorol Ond teimlaf ei bod yn anodd ysgrifennu darn sy’n yma 26 mlynedd yn ôl. Yn 1995 roedd 35,700 o ymwneud ag amaeth heb sôn ychydig amdano. gynhyrchwyr llaeth ym Mhrydain yn cyflenwi 13.7 Sut y bydd pethau pan fyddwn ni’n gadael yr biliwn litr y flwyddyn. Y pris i’r ffermwyr oedd 22.6 Undeb Ewropeaidd go iawn ym mis Ionawr? A ceiniog y litr ar gyfartaledd ac er ei fod wedi codi a fyddwn ni’n rhydd o’r diwedd i wneud cytundebau gostwng ambell waith ers hynny, y cyfartaledd yn newydd gyda gwledydd eraill, a tybed a allwn ni y flwyddyn 2019 oedd 28.9 ceiniog. Roedd y nifer (stori arall ‘di honno beryg!). sefyll ar ein traed ein hunain? Neu a fydd pethau’n o gynhyrchwyr wedi disgyn i 12,200 yn 2019 a’r Mae gennym lawer iawn i fod yn ddiolchgar mynd llawer gwaeth arnom wrth i ddrysau gau ar ein cyfartaledd y litrau a gyflenwyd yn 2017-2018 oedd amdano yma yng Nghymru. Y brif fantais yw ein bod marchnadoedd traddodiadol os byddwn yn mynd 14.7 biliwn litr. yn medru tyfu digon o laswellt. Wrth i’r “chwyldro yn llai cystadleuol wrth orfod masnachu fel rhan o’r Tybed sut mae pris llaeth yn cymharu gyda gwyrdd” gynyddu bydd porfa yn ateb y gofynion o “World Trade Organisation”? hanfodion eraill?: gyflenwi bwyd yn gynaliadwy yn y dyfodol. Mae ein Amser a ddengys, ond pa bynnag ffordd y hinsawdd yma hefyd yn mynd i sicrhau bod gennym pleidleisiodd y ffermwyr nôl yn 2016, ac am ba 1994 2020 fantais enfawr dros wledydd sych os bydd cynhesu bynnag resymau, dwi’n siŵr bod digwyddiadau Torth o fara gwyn 50c £1.37 byd eang yn ein herio. y flwyddyn hon gyda’r Covid-19 a’r ffordd y mae Litr o betrol 49c £1.24 Tra bo nifer fawr o gynhyrchwyr yn gadael y llywodraeth San Steffan yn delio gyda trafodaethau Peint o gwrw £1.58 £3.79 diwydiant, ar draws Prydain, mae dipyn o newid yr U.E. yn peri dipyn o ofid i bobl. Peint o laeth 36c 49c i’r drefn yma yng Ngogledd Cymru ble mae nifer Yn y diwydiant llaeth rydyn ni wedi arfer delio o unedau llaeth newydd yn cael eu datblygu gan gyda newidiadau. Pwy all anghofio cwotâu yn dod Rwy’n siŵr eich bod yn cytuno, mae llaeth wedi ffermwyr ifanc, llawn brwdfrydedd. Yn wir, mae’r i mewn yn 1984 a’r protestio yn sgil hyn? Daeth gwrthod graddau chwyddiant yn llawer mwy na’r dyfodol yn edrych yn addawol i gynhyrchwyr all wneud dipyn o newid yn 1994 hefyd pan ddaeth y Bwrdd gweddill sydd uchod. Tybed pa ddiwydiant arall y gorau o laswellt a chnydau gan obeithio y gallwn Marchnata Llaeth i ben a ffermwyr yn wynebu dewis all ddweud bod eu henillion heddiw yn debyg iawn gadw ein marchnadoedd ac efallai ennill rhai newydd. o aros gyda’i gilydd mewn un cwmni cydweithredol i beth oeddent 26 mlynedd yn ôl? Tybed a fuasai Rhaid inni wneud y gorau o bob cyfle a byw mewn mawr, neu dorri fyny a chyflenwi’r cwmnïau llaeth yn pethau wedi bod yn wahanol os byddem wedi gobaith. unigol. Roedd yn gyfnod cyffrous a llawer o drafod penderfynu aros fel un cwmni cydweithredol yn 1994 Cadwch yn saff ac yn iach bawb! Y DYSGWYR Atgyfodi’r Wennol
Beth wnaethoch chi yn ystod y cyfnod clo? llawer o bobl i gyfrannu i’r papur ac roedd Beth yw enw’r dref sy’n cuddio yn y Dyna fydd ein gor-wyrion yn ei ofyn i ni yn tiwtoriaid yn anfon gwaith eu dysgwyr y dyfodol pell. Dw i’n darllen yn y papurau ataf fi. Aeth Y Wennol ymlaen am ychydig sgwâr llythrennau? bod rhai wedi sefydlu gwefannau newydd o flynyddoedd tan i mi symud i fyw i a chreu busnesau i werthu pethau maen Abertawe er mwyn bod yn agosach at fy Sawl gair fedrwch chi ei wneud o’r nhw’n eu cynhyrchu yn y tŷ a rhai wedi rhieni. Efo’r dechnoleg wedi symud ymlaen penderfynu dysgu iaith newydd - llawer roeddwn i’n teimlo’n ffyddiog y byddwn i’n llythrennau hyn? wedi dewis y Gymraeg i’w dysgu. Diolch, a gallu atgyfodi’r Wennol. phob lwc iddyn nhw. Eraill yn ail afael ar y Ychydig o fisoedd ynghynt roeddwn i grefft o goginio neu gerdded mwy, o fewn y wedi cyfarfod â grŵp o ddysgwyr oedd Mae geiriau dwy, tair, pedair rheolau wrth gwrs. yn cyfarfod yng Nghaffi’r Three Cliffs yn llythyren a mwy yma. Beth da chi wedi ei wneud? wythnosol. Gofynnais iddyn nhw a fydden Y peth cyntaf wnes i oedd archebu nhw’n fodlon ysgrifennu erthyglau a ches llyfrau, tua hanner dwsin. Llawer digon i fy i ddigon i gael y rhifyn cyntaf allan erbyn Mae rhai o’r geiriau gydag acen nghadw i i fynd dros y tair wythnos roedd diwedd y mis. Erbyn hyn mae chwe rhifyn y cyfnod yn mynd i barhau. Yr unig beth wedi gweld golau dydd ac mae pedwar grom ^ (circumflex) arnynt. allaf fi ddweud yw bod y tair wythnos yna o ddysgwyr yn cyfrannu’n gyson. Mae’r braidd yn hir! Er fy mod i wrth fy modd profiad o ysgrifennu yn un gwerthfawr yn darllen, ni allaf eistedd mewn cadair iawn i ddysgwyr, mae’r ffaith bod nhw’n a darllen am fwy nag awr a hanner heb treulio amser i roi eu meddyliau at ei gilydd ddechrau pendwmpian. Beth arall allwn i i ysgrifennu yn datblygu eu sgiliau siarad wneud? Yn raddol daeth y syniad i fy mhen hefyd. Mae hynny yn rhoi hyder iddyn o atgyfodi cylchlythyr i ddysgwyr roeddwn i nhw a lleihau’r pwysau arnyn nhw pan wedi ei sefydlu tuag ugain mlynedd yn ôl. maen nhw’n sgwrsio. Mae’r profiad o roi’r T P S Yn fy siwrne hir yn ôl at yr Iaith es cylchlythyr at ei gilydd pob mis wedi fy ar gwrs ysgrifennu Cymraeg creadigol atgoffa o’r safon mae dysgwyr yn gallu ei yng Nghanolfan Iaith Gregynog. Roedd gyrraedd a’u brwdfrydedd i ddefnyddio’r y profiad yn bwysig iawn. Ces i’r cyfle iaith. Dw i’n ail fyw’r pleser roeddwn i’n ei i siarad Cymraeg yn rheolaidd ac yn y gael wrth weithio ar Y Wennol gwreiddiol. pendraw ces i’r cyfle i fod yn diwtor. Felly, Cymry Cymraeg neu ddysgwyr R E A Sylweddolais fod addysgu yn ffordd mae’n werth darllen Y Wennol, byddwch effeithiol iawn er mwyn dysgu’r iaith. yn gweld yn syth pa mor dalentog mae Yn ystod fy nghyfnod ar y cwrs roedd dysgwyr yn gallu bod. Mae croeso mawr Gregynog yn cael warden newydd, un i unrhyw gyfraniad o unrhyw lefel o ddi-gymraeg ac roedd pobl yn poeni am ddysgu, ac mi fydda i’n hapus i ddanfon ddyfodol y Ganolfan Iaith. Mi wnaeth rhai copi i unrhyw un sydd yn cysylltu â fi ar T Y N ohonom ni sefydlu Cyfeillion Canolfan [email protected] Iaith Gregynog a chan bod gen i fusnes Gwnewch hynny rŵan, cyn i chi argraffu ar y pryd nes i sefydlu cylchlythyr anghofio! o’r enw Y Wennol. Oherwydd fy mod ar Pob hwyl, gwrs ysgrifennu Cymraeg creadigol roedd Rob Evans
29 COLOFN BYD NATUR
Mae’r hydref wedi cyrraedd. Er bod y blodau wedi cilio o’r tir a phryfetach yn eu hamrywiaeth rhyfeddol yn brin, mae lliwiau dail y coed yn drawiadol a thymor mudo’r adar ar ei anterth - digon i ddifyrru naturiaethwyr wrth i’r gaeaf agosáu. I mi, tymor y ffyngoedd yw hwn, cyfle i fynd allan i’r coedlannau a’r meysydd i weld y tyfiannau yma sydd ddim yn blanhigion nag yn anifeiliaid, ond yn ffurfio teyrnas eu hunain o fewn byd natur. Ydi o’n wenwynig?...... fedrwch chi ei fwyta? Dyma’r ddau ymateb arferol wrth ddod ar draws un o’r amryfal ffurfiau yma yn y maes, sy’n awgrymu fod RHAID iddo fod yn un o’r ddau beth, ond nid yw hynny’n wir. Y ffordd ore i egluro yw meddwl am yr holl rywogaethau (tua 3000 yn yr ynysoedd hyn yn unig) fel sbectrwm. Yn un pen mae oddeutu deg ar hugain sy’n cael eu hystyried yn ‘fwytadwy’, h.y. yn flasus ag yn werth eu coginio. Yn y pen arall, mae tua’r un faint yn ‘wenwynig’, y rhan fwyaf yn rhoi dim mwy na phoen bol, OND, rhai yn wirioneddol farwol ‘tasech yn eu bwyta. Yng nghanol y sbectrwm mae cannoedd o rywogaethau sy’n o ffurfiau na’r siâp ‘cap a choes’ sydd ‘anfwytadwy’, hynny yw, yn ddiflas, rhy mor gyfarwydd - peli, disgiau, cwpanau, wydn neu yn troi yn ddim wrth eu coginio, pastynau a chyrn, ymhlith eraill. Hynny, a’r ond, o’u bwyta fase nhw ddim yn cael posibilrwydd o ddod ar draws rhywbeth effaith niweidiol arnoch. annisgwyl neu brin wrth grwydro. Dwi wrth Nid oes ffordd amlwg o wahaniaethu fy modd hefyd, drwy dudalen Facebook rhwng y ‘drwg’ a’r ‘da’. Mae amryw Llên Natur, yn gweld eraill yn magu goelion gwrach, er enghraifft, ‘os yw’r diddordeb a phostio llunie o ffyngoedd (a cap yn pilio, mae’n fwytadwy’, ond mae’r natur yn gyffredinol, wrth gwrs). rhain yn hollol ddi-sail yn wyddonol. Os Mae agweddau pobl am ffyngoedd oes gennych ddiddordeb gastronomegol yn amrywiol ac mae’r rhai negyddol, yn mewn ffyngoedd; yr UNIG ffordd yw anffodus yn seiliedig ar anwybodaeth, trwy ddarllen llyfrau dibynadwy a chael ofergoeledd ag ofn. Ond mae ffyngoedd profiad helaeth yn y maes. Yn bersonol yn hollol sylfaenol i drefn natur, ag o’u ‘sgen i ddim llawer o ddiddordeb yn yr hosgoi mae rhywun yn amddifadu ei hun o agwedd yma o’r pwnc, i mi’r amrywiaeth gysylltiad â theulu rhyfeddol o organebau. sy’n fy nghyfareddu. Mae llawer mwy Iwan Roberts
ERIN LLWYD OWAIN
ACHUB YR HINSAWDD chynghori diwydiannau ar sut y gallen nhw baratoi CornelFel merch o Ruthun ‘rwyf wedi fy ngeni a’m yrmagu Ifanc tuag at newidiadau ac ansicrwydd y dyfodol. wrth droed Moel Famau ac mae Bryniau Clwyd Gwerthuso’r siawns, y posibilrwydd, a’r risg i bethau wedi bod yn rhan bwysig o fy mywyd i, ac yn yr ddigwydd drwy chware efo maths, stats a graffiau. ystafell ddosbarth lle dysgais am fyd natur a hanes Na i roi enghraifft i chi. cyfoethog ein gwlad, a magu ynof yr awch i fod isio Faint ohona chi sy’n debyg i mi, ac yn gorfod dysgu mwy fyth am y byd mawr, a’i bethau. cael siot o espresso cryf bob bore er mwyn deffro’n Yno, ar ben y bryniau y gwnes y penderfyniad i iawn? Ydech chi ‘rioed wedi meddwl sut y gall newid fynd ar antur i astudio Daearyddiaeth ym Mhrifysgol hinsawdd effeithio ar eich cyflenwad chi o goffi? Leeds, ac ymlaen i brifysgol UCL, Llundain i Fy rôl i fel asesydd risg, fyddai sbïo ar yr holl astudio gradd meistr mewn newid hinsawdd, ble gadwyn goffi, ac asesu’r risg o effeithiau newid cefais y profiad o ysgrifennu papur academaidd a hinsawdd, e.e y risg i’r tyfwr coffi yn Ethiopia, y risg gyhoeddwyd yn y cylchgrawn Nature. o gludo’r coffi i’r porthladdoedd, y risg i weithwyr Ac ar ben Moel Gyw y penderfynais deithio De y ffatrïoedd prosesu, ac yn y blaen. Ein job ni ydi America am flwyddyn, tra bod yr awch am antur yn rhoi awgrymiadau ar sut i baratoi heddiw er mwyn dal i ferwi y tu mewn i mi - profiad wnaeth fy neffro gwneud yn siŵr ein bod ni yn parhau i gael ein i, wrth i mi gyfarfod pobl oedd yn wirioneddol ar y coffi dyddiol, nid jyst heddiw, ond mewn 10, 20, 50 llinell flaen o ran effaith newid hinsawdd. mlynedd. Nid jyst ym Mharis, Caerdydd a Lundain, Er enghraifft, yn Honduras, ble bûm yn dysgu ond yma hefyd ar lawr y Dyffryn. mewn ysgol am dri mis ym mhentref Cofradia yn San A thra bod y pandemig yma yn dal i ysgwyd y byd, Pedro Sula, roedd dŵr mor brin nes bod dŵr tap mae un peth yn gwbwl sicr: mae’n rhaid i ni fachu’r ddim ond yn llifo am 10 munud bob dydd - ia, dim cyfle olaf yma i baratoi ac ymateb i’r argyfwng ond 10 munud. hinsoddol, fel ein bod yn esblygu’n Gymru Newydd - Heddiw, dwi’n asesydd risg newid hinsawdd, yn Cymru lanach, wyrddach a thecach. gweithio i gwmni Acclimatise yng Nghaerdydd. Mae Drwy gydol mis Medi, mae Erin wedi cymryd Acclimatise yn gwmni bychan o tua 30 ohonom, sy’n o wahanol sefydliadau: o lywodraethau i gwmnïau rhan mewn sialens feicio er mwyn codi arian at gweithio mewn 8 gwahanol swyddfa ar draws y byd preifat, o fanciau datblygu’r byd fel y ‘World Bank’, i Blood Cancer UK er cof am ei brawd, Gwern. Os - ac o ddydd i ddydd, dwi’n cyd-weithio gyda chriw elusennau, gan eu cynghori a’u paratoi i ddygymod hoffech gefnogi’r achos, dyma’r link i chi. Diolch i Caerdydd yn ogystal â chriw India ac mae hynny gydag effeithiau newid hinsawdd. bawb am bob cefnogaeth. https://bloodcanceruk- mor hawdd dros Skype. Rhan o fy ngwaith ydi sbïo ar fapiau hinsawdd londontoparis.blackbaud-sites.com/fundraising/ O ddydd i ddydd, dwi’n gweithio gydag amryw y dyfodol, chwarae gyda “scenarios” posibl a sialens-seiclo.
30 Nid Chwarelwr ydwyf i!
Y Llwybr Llechi Fyny dyffryn Ogwen am Chwarel y Penrhyn Ymdrech y llwybrau llechi – yw myned Pwy bellach all dyrchu i’r mynyddoedd mawr Lle mae hen domenni, Fethesda A dwyn hen greigiau o’n daear lawr? Wrth fynd i fyny gerllaw Dyffryn Ogwen edrych Hen drywydd bröydd mewn bri Pwy all ddinistrio eu pryd a’u gwedd yn ôl fel gwraig Lot a gweld yn y pellter Gastell A’r alwad yw’r chwareli. A chloddio mynydd fel agor bedd? Penrhyn, achos lle i’w weld o bell ydi o i fod. Pwy all adael tomenni ar fryn Nid lle i’r werin fod yn agos ato. Dwi ddim yn ei Fel petai nad yw ots am hyn? werthfawrogi o bell nac agos gan ei fod wedi llyncu Pwy nad yw’n poeni am fynydd a’i les? Bangor i Bethesda tir o fewn ei waliau uchel. Ymlaen i Bethesda i weld 10.2km, 6.3milltir Pwy all ei werthu am elw a phres? lle oedd y werin yn gweithio. A sylwi fod y ffensys Pwy ddrylliodd y mynydd a gadael craith hyd yn oed wedi eu gwneud o lechi! Ac yn hynod o Flynyddoedd wedi gorffen y gwaith? dda wrth gysgodi rhag y gawod ddaeth. Pwy sy’n gadael lle’n flêr ar ei ôl Porth Penrhyn Eith dŵr ddim drwy lechen mae hynny’n siŵr. Ymlwybro i lawr i’r porth oedd dechrau’r daith Er mwyn i eraill glirio’r cybôl? a mynd ar goll bron cyn cychwyn! O’r fan yma Pwy ar y ddaear heblaw yr un gyrrwyd llechi i roi to ar y byd, Buenos Aires, Sydd wastad yn meddwl am ef ei hun? Sydney, bob man, rhyfeddol o feddwl fod popeth Llechi Llechi’n grawiau yn y glaw, felly wedi tawelu ond felly y mae ac ymlaen i chwilio Llechi’n llwyd i’r ochr draw, am gastell chwedlonol Penrhyn. Llechi’n ffens ar ochr cae, Bargeinio Pwy all fargeinio gyda’r Arglwydd? Ac ennill? Llechi’n waliau felly y mae, Pwy yn wir? Ymddengys i bawb golli yn y Llechi’n llwyr pob carreg fedd, diwedd wedi Streic Fawr Chwarel y Penrhyn. Porth Penrhyn Llechi’n fyrddau, llechi’n sedd, Deuai’r wagenni fel nadroedd hir Er nad oedd bradwyr mewn llawer tŷ yr oedd Llechi’n wely i’r hen Queen Vic, Yn llawn o lechi gorau’r tir y bywyd yn galed ac wedi mynd yn ôl, wedi’r Llechi’n dunnell, trwm a slic, I’w hallforio i lefydd pell streic, nid oedd pethau yr un fath a dirywiodd Llechi mewn tai yn lloriau hir, Er mwyn i’r toeau fod yn well; y diwydiant llechi, mwya’r piti. Yr oedd yr Llechi holltwyd o wythiennau’r tir, I Buenos Aires a Sydney draw hen chwarelwyr yn agor capeli, hybu coleg Llechi’r pantri yn llechen las, Rhag i’r toeau ollwng glaw Bangor, yn hynod o wâr eu ffyrdd wrth gryfhau Llechi i fwydydd gadw eu blas, Ac yn ogystal â tho ar dŷ cymunedau a hefyd yr oedd rhai yn hynod o Llechi byrddau snwcer a phŵl, Hefyd cynhyrchu byrddau du ffyddlon i’w cydweithwyr yn enwedig y rhai o’r Llechi mawr, hynod o cŵl, Er mwyn dysgu’r plant a’u cael un meddylfryd, ond yr oedd y rhwyg gyda’r Llechi’n llenwi pob un to, I wella eu gwybodaeth wael, bradwyr yn hir a dwfn. Llechi’r streic, dal yn y co’, Bu’n ffordd i Arglwydd y fan hyn Llechi’r Penrhyn yn domen fawr, Godi castell ar y bryn, Llechi’n llwybrau ar y llawr, A Chastell Penrhyn, dyma yw, Llechi’n eco ar y daith, Bargen Arian toeau’r ddynol ryw Taro’r fargen oedd cytuno ar bris, Llechi, llechi, llechi’r gwaith, Ac o roi to ar y ddaear lawr Y gweithwyr yn uwch a’r Arglwydd yn is Llechi’n sychu yn y gwynt, Fe ddaeth i’r meistri arian mawr. Ac yn y canol fel arfer cwrdd Llechi, llechi’r bwrlwm cynt. Er mwyn i’r ffraeo fynd i ffwrdd; Ond os mai uwch oedd coron o dâl Chwilio am Gastell Penrhyn A’r Arglwydd yn gwrthod, mae’r byd ar chwâl, Wedi mynd ar goll eto a chrwydro rhy bell at bont Eglwys Llanllechid Oherwydd annhegwch roedd dyfnder bod Diwyd oedd pawb i’w diwedd – yn naddu rheilffordd Cegin. Troi yn ôl a cheisio cyrraedd y Yn dweud fod streic, un fawr iawn i fod; Mynyddoedd a thirwedd, ffordd fawr cyn dilyn waliau hir syrffedus Castell Streic Fawr, Chwarel y Penrhyn, felly y bu, Craig i bawb gael carreg bedd Penrhyn. Dal i fynd a dal i chwilio. Wedi cyrraedd y Ac nid oedd bradwr yn y tŷ A chreu llechi o’r llechwedd. porth gweld ei bod yn dri chwarter milltir wedyn i’r Ond wedyn aeth rhai yn ôl i’w gwaith Castell, dal i gerdded mewn gobaith o gyrraedd a A chael eu labelu hyd dragwyddoldeb maith, Rhyfeddol yn wir yw mynwent Llanllechid, chael cip ar y Castell ond, ond, ond heb ei weld. Ond sefyll i’r diwedd wnaeth rhai o’r criw, pob carreg fedd yn urddasol uchel ac yn llawn o Buasai’n costio £14.60 i fynd i mewn, gwarthus! Pa beth yw anrhydedd? Dyma yw. benillion, englynion a chydymdeimlad. A’r hyn sy’n Costio crocbris i weld cyfoeth. Ond roedd y lle wedi Gorffennodd y streic, yr oedd angen bwyd, hynod o drawiadol ydi’r coed yn osgordd i mewn cau (diolch byth) ond wedyn gallech weld y gerddi Ac angen arian chwareli’r Aur Llwyd; ac allan o’r fynwent, lôn goed fechan gyda bwa am £8, gwarthus eto am weld yr hyn sy’n tyfu yn Aethant yn ôl i weithio fel ynghynt o ddail uwchlaw. Porth o’r bywyd yma i feddyliau naturiol ar ben eu hunain, hynny yw planhigion! Am 5%, cynffon y bunt. uwch os bu erioed. Rhwng y coed, cerrig beddi Oddi yno. wedi eu gwthio i mewn i bob cornel achos am wn i Mae rhyw arogl troëdig cyfoeth yn dal ar y lle. fod y boblogaeth yn fawr ers talwm a graddfa colli Aŵe. bywyd yn uchel hefyd. Chwarae teg mae’r bwa yn aros yn fy nghof ac yn deyrnged i’r holl chwarelwyr. Castell Penrhyn Rhyw le sy’n debyg i Versaille Ond ar raddfa dipyn yn llai Bwa Bwa’r dail yw llwybrau’r daith - at fynwent Lle’r oedd holl arian gwerin y byd O fan eu caledwaith Yn cael ei wario ar bethau drud, Mynd o gur eu llafurwaith, Codi Castell gyda’r wawr Bwa o goed lle bu gwaith. Er mwyn arddangos cyfoeth mawr. Gwelais ddynes mewn cap “Bastille” Mi gewch chi’ch crogi Ger lle bu’r byddigion yn dawnsio’n chwil, Am ddwyn dafad oddi ar Roedd y gost mynediad bron yn bymtheg punt Y mynydd Dim ond i weld rhyw fochyndra cynt; Ond am ddwyn y mynydd Mae’r gost yn ormod i weld yr hyn wnaed Mi gewch chi’ch gwneud I sathru’r werin dan eu traed Yn Arglwydd. A chan mai clodfori cyfoeth mae’r stad £14.60, dyna sarhad, Meddiannu, meddiannu, meddiannu; Pwy biau Doedd dim i’w wneud ond mynd o’r fan ein tir! Oes rhywun yn wir berchen ar dir, neu a Fanteisiodd ar y werin wan, ydyw’n ei feddiannu am gyfnod cyn marw a gweld Sy’n gwneud i enaid deimlo’n flin. gormodedd, cyfrifoldeb a gorymestyn cyfoeth Diwedd ymweliad: guillotine. yn chwalu mewn cenhedlaeth neu ddwy? Achos Les Miserables oeddwn wrth fyned i ffwrdd roedd cynnal Castell Penrhyn yn ormod i unrhyw A’r Castell a minnau byth wedi cwrdd un wedi i fri’r diwydiant llechi basio. Felly ffarwel Dianc ymhell o ffin a wal i’r hen arglwyddi fydd hanes bob un, achos mae Rhag i apêl ariangarwch fy nal; trysor mwy ar yr hen ddaear hon, sef gwybod nad Cadwch eich castell, wal a choed oes dim yn parhau am byth ond am un peth. A stwffiwch eich cyfoeth fel erioed.
31 Chwaraeon CLWB PÊL DROED IEUENCTID RHUTHUN
Yn ystod mis Gorffennaf cynhalwyd Yn ddiweddar iawn,ar ôl bron i 6 mis saith o nosweithiau gyda phellhau o wneud dim mae’r timau i gyd wedi cymdeithasol mewn lle i wobrwyo y ail-afael ar wneud rhywfaint o ymarfer bechgyn sy’n chwarae i dimau gwahanol ond er hynny, ar hyn or bryd does oedrannau clwb pêl droed ieuenctid y dim dyddiad wedi cael ei grybwyll i ail dref. Hynny yw y timau o dan ddeuddeg ddechrau chwarae gemau cyfeillgar na i fyny at y tîm dan unarbymtheg. gemau cyngrhair ychwaith.
Gleision dan 15. Harry Thackeray,Finlay Roberts,Alfie Mckay. Yn y llun gwelir Bryn Edmunds o Fanc HSBC yn cyflwyno siec o £500 i Swyddogion Hyfforddwyr. Christian Bradford ac Ian McKing Clwb Peldroed Ieuenctid Tref Rhuthun. O’r chwith i'r dde mae Wynne Davies (cadeirydd), Llinos Goldston (Ysgrifennydd), Bryn Edmunds a Gareth Griffiths (Trysorydd). Ar gyfer y tymor yma mae Bryn wedi ymuno â'r Clwb fel hyfforddwr hefo'r sgwad dan bymtheg, lle mae ei fab Morgan yn chwarae fel golgeidwad. Yn arbennig yn y dyddiau hyn pan mae pob math o weithgareddau fyddai’n cael eu cynnal i hel arian wedi cael eu gohirio, mae rhodd o’r fath yma yn anhygoel o bwysig. Mae Bryn wedi llwyddo i gael yr arian trwy wneud cais am arian sydd wedi ei glustnodi gan HSBC i helpu clybiau a chymdeithasau lleol i ffynnu. Mae'r Clwb yn ddiolchgar iawn iddo am sicrhau yr arian a hynny am yr ail dro erbyn hyn.
Y bechgyn dan 13. Twm Carney,Gruffydd Price,Rhys Jones a Gruffydd Hughes- Dan16. Rhys Tudor, Harri Roberts a Danw Diss. Owen. Hyfforddwyr: Julyan Hughes-Owen a Darren Williams Hyfforddwyr: Steve Kell a Nick Lennon Clwb Golff Rhuthun Pwllglas Cynhaliwyd diwrnod y Capten yng Nghlwb Golff Rhuthun Pwllglas yn ystod mis Awst er gwaethaf Covid-19. Diolch yn fawr i’r Capten Kevin Roberts a’i bartner Karen am drefnu’r diwrnod a gwneud yn siŵr fod pawb yn cadw pellter cymdeithasol a chadw’n saff. Digon anodd oedd chware’r gêm ar y diwrnod gyda gwynt cryf o’r Gogledd, reit anarferol ar ddiwrnod braf ym mis Awst. Enillydd y brif wobr oedd Gareth Pierce o Gellifor. Enillodd Gareth gystadleuaeth y dynion hefyd. Catherine Parton o Glocaenog enillodd cystadleuaeth y merched. Rhai o’r enillwyr eraill oedd Graham Lowe, Mike Halsall, Eddie Fitzsimmons, Elgan Roberts, Capten y Clwb Golff, Kevin Roberts yn Capten y Clwb Golff, Kevin Roberts yn gwobrwyo Neil Ll Roberts a Haydn Ellis. gwobrwyo Gareth Pierce ar ennill cystadleuaeth Catherine Parton ar ennill cystadleuaeth y merched. Oswyn Roberts y dynion a’r brif wobr ar ddiwrnod y Capten. 32