2016 YILI DOĞA KAYNAKLI AFETLER YILLIĞI Dünya Ve Türkiye
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
2016 YILI DOĞA KAYNAKLI AFETLER YILLIĞI Dünya ve Türkiye Prof. Dr. Şükrü ERSOY TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA KAYNAKLI AFETLER VE DOĞA BİLİMLERİ ARAŞTIRMA MERKEZİ AFET YÖNETİMİ ÇALIŞMA GRUBU Editörler Grubu TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Doğa Kaynaklı Afetler ve Afet Yönetimi Çalışma Grubu Üyeleri Murat NURLU (AFAD Başkanlığı) Şükrü ERSOY (Yıldız Teknik Üniversitesi) Bülent ÖZMEN (Gazi Üniversitesi) Oktay GÖKÇE (AFAD Başkanlığı) Yıldırım GÜNGÖR (İstanbul Üniversitesi) 551.22 JEO TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, 2016 Yılı Doğa Kaynaklı Afetler Yıllığı “Dünya ve Türkiye” /TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, 2017.v ...s,şkl; hrt; 24cm. (Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları No: 129) Afet, doğa olayları, afet dünya, 2016 afet, afet Türkiye, ISBN: 978-605-01-1005-0 Teknik Hazırlık&Baskı ERS Matbaacılık Kazım Karabekir Cad. Altuntop İşhanı No: 87/7 İskitler/Ankara Tel: 0 312 384 54 88 SUNUŞLAR Değerli Üyelerimiz, Yıldız Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi tarafından 2013 yılında başlatılan Dünya ve Türkiye Afet Raporları, Odamız Doğa Kaynaklı Afetler ve Afet Yönetim Çalışma Grubu’nun da katkılarıyla 2014 yılından itiba- ren özveri ve başarıyla Odamız tarafından yayınlanmaya devam etmektedir. Ra- por, ülkemizdeki AFAD, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü gibi kuruluşlar yanında, başta Amerika Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS) ve Uluslararası Afet Bilgi Bankası (EM-DAT) ol- mak üzere bazı uluslararası kuruluşların yayın ve kaynakları taranarak hazır- lanmıştır. Rapor içeriğinden de görüleceği gibi, son yıllardaki genel tabloya baktığı- mızda, jeolojik afetlere kıyasla, meteorolojik olayların küresel iklim değişimi- ne bağlı olarak daha sık ve daha ölümcül afetlere yol açtığı görülmektedir. Ra- porda, 2016 yılının Yurtdışı ve Yurtiçi doğa kaynaklı olayları sıralanmış, doğa kaynaklı afetlerin insanlığa maliyeti ve yapılması gerekenler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, bu rapor verileri de ortaya koymaktadır ki; jeolojik veya meteo- rolojik kökenli tekrarlanabilir doğa kaynaklı olaylar biz insanlar tarafından birer afete dönüştürülmektedir. Afetler doğal değildir ve günümüzde aklı ve bilimi kullanarak afet zararlarını aza indirmek mümkündür. Afetlere karşı mücadele, insanın doğaya karşı tarihsel savaşımının bir parçası olduğu ve bu savaşın ise ancak bilginin gücü ile kazanılabileceği açıktır. Ülkemizde bilgi toplumu olma özelliği törpülendiği oranda, afet ve imar konularının bilgi nitelikleri de yok edilmiştir. Öncelikle sorunu tanımlamak, afet bilgisine ulaşmak ve bu bilgiyi toplumsal olarak içselleştirmek, çözüm üretmek, sonra da, toplumsal etkinliğe dönüştürmek gerekirken, ülkemizde bilgiden uzak, sadece “yara sarmaya “ da- yalı ve soruna sırtını dönmüş, kaderci bir çözüm anlayışı benimsenmiştir. Birçok ülke afet yönetim sistemlerini ve stratejik planlarını “risk yönetimi” temelinde geliştirmeye çalışmaktadır. Maalesef ülkemiz karar vericileri hala bu bilince ula- şamamıştır. III 2016 YILI DOĞA KAYNAKLI AFETLER YILLIĞI “Dünya ve Türkiye” Jeoloji Mühendisleri Odası olarak afet zararlarının azaltılması konusundaki çalışmalarımıza bilimle, emekle, inatla ve umutla devam ediyoruz; doğa olay- larının afete dönüşmemesi için önerilerimizi belirtiyor, jeolojik bilginin gerek- liliğini ve toplumun afet hafızasının sürekli tazelenmesine çaba sarf ediyoruz. Elinizdeki Dünya ve Türkiye Afet Raporu’nun hazırlanmasında büyük eme- ği geçen Yıldız Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi ve Oda- mız Doğa Kaynaklı Afetler ve Afet Yönetimi Çalışma Grubu 2. Başkanı mes- lektaşımız Prof. Dr. Şükrü ERSOY’a ve emeği geçen tüm çalışma gurubu üyesi meslektaşlarımıza teşekkür ediyoruz. Saygılarımızla. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu IV Değerli Meslektaşlarım, Bilindiği gibi ülkemizde geçmişten günümüze kadar başta depremler olmak üzere çok çeşitli afet olayları meydana gelmiş ve bu doğa kaynaklı afet olayla- rından dolayı büyük hasar ve can kayıpları yaşanmıştır. Bu gerçekle yaşamak, afet zararlarını en düşük seviyede tutmak için toplum olarak üzerimize düşen görevleri yerine getirmek zorundayız. Afet Yönetiminin paydaşları arasında yer alan Sivil Toplum Kuruluşu olarak bizler üzerimize düşen görevleri yerine ge- tirmenin bilinciyle çalışmalarımızı aralıksız sürdürmekteyiz. Bu sorumluluk çerçevesinde TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası bünyesinde kurulmuş olan “Doğa Kaynaklı Afetler ve Afet Yönetimi” çalışma grubumuz 2014 yılından beri her yıl dünyamızda olan afetleri derleyip siz meslektaşlarımı- zın ve karar vericilerin hizmetine sunmaktayız. Çağdaş afet yönetiminin temel unsurlarından ve Uluslararası Risk Azaltma Stratejisinin önemli maddelerinden birisi olan “afet veri tabanı” konusunda yapılan bu çalışma mesleğimizin afet yönetimi konusundaki önemli bir eksikliğini doldurmaktadır. Jeoloji Mühendisliği olarak doğa kaynaklı afetler ve afet yönetimi konusunda önemli bir yere sahip olan mesleğimizin karar verici, uygulayıcı ve denetleyici mekanizmalarda da yer alması gerektiği afet zararlarının azaltılması çalışmalarında önemli bir aşama olarak kabul edilmektedir. Ülkemizde de bu hassasiyete önem ve öncelik verilmelidir. Bu değerli çalışmada emeği geçen tüm çalışma grubu üyelerimize ve özellik- le kitabın hazırlanmasında özveri ile çalışarak bu önemli eseri kütüphanemize kazandıran hocamız Sn. Prof. Dr. Şükrü ERSOY’a teşekkürü borç bilirim. Değerli meslektaşlarım, bilim camiasının değerli üyeleri hizmetinize sundu- ğumuz bu çalışmanın afet konusunda yapacağınız çalışmalarda faydalı olması dileğimle, Sevgi ve Saygılarımla. Dr. Murat NURLU Jeoloji Mühendisleri Odası BTK Üyesi Doğa Kaynaklı Afetler ve Afet Yönetimi Çalışma Grubu Başkanı V ÖNSÖZ Yıldız Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi, 2013 yılında baş- ladığı Doğa-kaynaklı küresel afetler yıllığı hazırlama çalışmalarını bu yıl da sürdürmüştür. Yıllıkta Dünya ve Türkiye’de, 2016 yılında oluşan doğa kaynaklı afetlerin listesi kaynaklarından titizlikle araştırarak hazırlanmıştır. Bu listede in- san-yapısı afetler, kuraklık, orman yangınları ve uzun-vadeli afetler kapsam dışı bırakılmıştır. Bu afet listesi önce türlerine göre sıralanmış; sonra da afet türlerine bakmaksızın kronolojik bir liste ile sunulmuştur. Ayrıca bu yılın mevcut duru- munu koymak ve gelecek perspektifinde bulunmak için genel değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışma sırasında ülkemizdeki Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD), Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Ens- titüsü (KOERİ), Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM), Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Doğal Afet Sigor- talar Kurumu (DASK) gibi kuruluşların bilgi kaynakları yanında; USGS (Ame- rika Jeolojik Araştırmalar Kurumu), CRED (Afetlerin Epidemiyolojisi Araştırma Merkezi), Dış Afet Yardım Uluslararası Kalkınma Ofisi (USAID/OFDA), Birleş- miş Milletler Afet Risk Azaltma Ofisi (UNISDR), Dünya Sağlık Organizasyonu (WHO), Uluslararası Afet Bilgi Bankası (EM-DAT), Dünya Bankası ve onun Afet Önleme ve Kurtarma için küresel bilgi merkezi olan (GFDRR), Amerika Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA), Risk Yönetim İndeksi (INFORM), Dünya Risk Raporu (WWR), Dünya Risk Çözümleri üzerine Reasürans Şirketi (MU- NICH RE) gibi bazı kuruluşlar ile bazı uluslararası örgütlerin önemli yayınları, web sayfaları, medya kaynakları taranmıştır. VII İÇİNDEKİLER SUNUŞLAR ............................................................................................................. III ÖNSÖZ ...................................................................................................................VII KISALTMALAR ................................................................................................XXXI 1. BÖLÜM: GENEL DEĞERLENDİRMELER 1.1. GİRİŞ ............................................................................................................... 3 1.2. ÖZET .............................................................................................................. 5 1.3. RİSK RAPORLARI...................................................................................... 13 1.4. SONSÖZ ....................................................................................................... 21 1.5. KATKI BELİRLEME ................................................................................... 23 2. BÖLÜM: AFETLERİN TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI 2.1. DEPREMLER ............................................................................................... 27 2.1.1. 2016 Yılının Önemli Depremleri ....................................... 29 Kuzeydoğu Hindistan Depremi ................................................................. 29 Alaska (Eski Iliamna) Depremi .................................................................. 30 Tayvan depremi ............................................................................................ 31 Endonezya (Sumatra) Depremi ................................................................. 32 Afganistan Depremi ..................................................................................... 34 Myanmar Depremi ....................................................................................... 34 Ekvador Depremi ......................................................................................... 35 Japonya (Kumamoto) Depremleri ............................................................. 36 Güney Sandviç Adaları, Visokoi Island, Güney Georgia Depremi ..... 38 Kuzey Mariana Adaları Depremi ............................................................