FIETSBOEK Brussel FIETSKAARTEN DOWNLOADEN Wil Je Een Print Maken Van Een Van De Routes Uit Dit Fietsboek Brussel? Dat Kan, in Een Paar Muisklikken

FIETSBOEK Brussel FIETSKAARTEN DOWNLOADEN Wil je een print maken van een van de routes uit dit Fietsboek Brussel? Dat kan, in een paar muisklikken. Ga naar de website www.lannooshop.be/dichtbijhuisgidsen FIETSBOEK en klik in de lijst Fietsgids Brussel aan. Op de productpagina van deze gids heb je een link naar de 50 fietskaarten uit deze gids. Download het zip-bestand naar je computer en geef bij het uitpakken van de fietskaarten volgende code‘fbrus2016’ in. Veel fietsplezier! Brussel

Deze fietsgids verschijnt met de steun van

TEKSTEN André Van der Elst, Jean Lammertyn COVERBEELDEN Jacek Chabraszwski - Shutterstock.com, Generator, Pierre Havrenne – MRBC/MBHG, Alexandra Lande - Shutterstock.com, Andrii Malkov - Shutterstock.com, Skyfish - Shutterstock.com CARTOGRAFIE Tatjana Matysik ONTWERP Keppie & Keppie, Varsenare ZETWERK Keppie & Keppie, Varsenare

©Uitgeverij Lannoo nv, Tielt 2016 D/2016/45/506 – NUR 501 – ISBN 978-94-014-2863-7

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

www.lannoo.com

Registreer je op onze website en we sturen je regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen. FIETSBOEK Brussel 13 GEZINSVRIENDELIJKE TOCHTEN DOOR DE HOOFDSTAD

ANDRÉ VAN DER ELST JEAN LAMMERTYN

INHOUD

Eerst even dit doorfietsen… 6 Overzichtskaart 14

1. Het Brussel van Leopold II en Expo 58 16 2. Brussel, stad aan het water 36 3. Langs de kaaien en sluizen van Brussel 60 4. Fietsen in hartje Brussel 76 5. Het Brussel van de stripverhalen 102 6. Een groene tocht langs parken, bossen en tuinwijken 128 7. Langs parken, vijvers en windmolens 142 8. Parken, serres en een plantentuin in de hoofdrol 156 9. Een tocht door de Woluwevallei 172 10. Fietsen langs de Groene Wandeling 186 11. Gevarieerde tocht tussen Laken en Schaarbeek 198 12. Neder-Over-Heembeek, een dorp in de stad 214 13. In de schaduw van de basiliek 232

Fotoverantwoording 246 VOORBEREID OP WEG – WAT NEEM JE MEE? EEN PAAR VUISTREGELS ALVORENS MET DE FIETS EROPUIT TE TREKKEN

D Neem in elk geval voldoende drinken (best water), want niet langs alle tochten zijn er winkels of drankgelegenheden in de buurt. En een tussendoortje doet wonderen bij een energiedip! D Een kleine reparatiekit is beslist een goede voorzorg. Zorg er verder voor dat de banden van je fietshard opgepompt zijn en dat de remmen perfect functio- neren. Het spreekt voor zich dat je tweewieler reglementair in orde is alvorens je je op pad begeeft. Iedere fiets moet uitgerust zijn met eenfietsbel die op minstens 20 meter afstand hoorbaar is, reflectoren en een degelijk wit voor- en rood achterlicht. Voor VTT-fietsen waarmee overdag wordt gereden zijn de verlichting en de reflectoren niet verplicht (maar als zo’n fiets voorzien is van spatborden, moeten de witte en rode reflectoren dan weer wel). Een klassieke stadsfiets moet voorzien zijn van minstens tien reflectoren: een witte vooraan, een rode reflector achteraan, vier gele/oranje reflectoren op de pedalen en twee reflectoren in beide wielen. Wil je nog beter opvallen? Voorzie dan reflecterende strippen op je kleding of bevestig een knipperende ledverlichting aan je jas of tas. D Zorg ervoor dat je aangepaste kledij draagt. Er is vandaag de dag een bijzonder breed assortiment aan lichte, ademende en soepel zittende fietskleding te koop die niet hoeft in te boeten inzake stijl of look. Houd zeker rekening met de kans 10 op weersverandering. En denk er vooral aan dat het van levensbelang is dat je goed zichtbaar bent: helgekleurde of fluorescerende truitjes, hesjes en jasjes zijn een slimme investering voor wie graag en regelmatig fietst. En dit is al evenzeer het geval voor een degelijke fietshelm – al is die nog altijd niet verplicht. D Ten slotte vinden we een kleine verrekijker zeker nuttig. Zo’n toestel weegt haast niets en hij komt beslist van pas wanneer je de fauna en flora of bijvoorbeeld architecturale details van dichterbij wilt bekijken. En zo no- dig kun je je verrekijker gebruiken bij het zoeken naar een referentiepunt voor het vervolg van de tocht. LEGENDA VAN DE GEBRUIKTE PICTOGRAMMEN

Afstand Erfgoed, museum 32 km

Hoogteverschil Zeker zien (0 = plat; 1 = weinig hellingen; 145 m 2 = heuvelachtig / uitgesproken reliëf; 3 = met behoorlijke klimmen) Dossier Eerst even dit doorfietsen… Duur 2 � u Natuur Moeilijkheidsgraad (1 = gemakkelijk; 2 = gemiddeld; 2 3 = moeilijk / voor geoefende fietsers)

Haalbaar voor kinderen? 12 jaar Vanaf welke leeftijd 11

Stad

Veel natuur

Veel bezienswaardigheden WEGWIJS IN FIETSBORDEN Wie voor het eerst in Brussel fietst, wordt combinatie… je zou er zowaar het hoofd bij overweldigd door de veelheid aan signalisa- verliezen. Een woordje uitleg is hier zeker tieborden. Je ziet ze in diverse kleuren, met op zijn plaats. letters, met cijfers of met een cijfer-letter-

VILVOORDE WILLEBROEK CK

VILVOORDE MMb WILLEBROEK GRIMBERGEN MEISE STROMBEEK LONDERZEEL HOPITAL MILITAIRE MILITAIR HOSPITAAL WEMMEL PP MMa SZ BUDA 12b VILVOORDE WEMMEL HEISEL MERCHTEM HEYSEL MUTSAARD

ROI BAUDOUIN K. BOUDEWIJN 12a HEEMBEEK HAREN

AZ VUB

11b ST. VINCENT VAN PRAET ST. VICENTIUS 1a SCHAERBEEK LAERBEEK SCHAARBEEK ZELLIK LAARBEEK JETTE ASSE BOCKSTAEL BORDET

BERCHEM 11a DE TROOZ REINE ASTRID C KONINING ASTRID VERBOEKHOVEN

ST ULRIKS KAPELLE EVERE BELGICA ZAVENTEM CIMETIERE DE BRUXELLES ST. STEVENS WOLUWE KERKHOF VAN BRUSSEL LIEDTS 1b

b SCHWEITZER BASTOGNE SIMONIS JOSAPHAT 10 BASTENAKENPLEIN JOSAFAT

SAINCTELETTE GROOT BIJGAARDEN TERNAT YSER CHAZAL VAN HUFFEL IJZER A METTEWIE THIRY ROGIER MEISER a OSSEGEM 2 BOTANIQUE BIENFAITEURS OSSEGHEM KRUIDTUIN WELDOENERS WEZEMBEEK OPPEM SAINT LUC CONSTELLATION UCL C MACHTENS REYERS PL. ST JOSSE ST. JOSSTPL. MADOU 2b GARE DE L'OUEST ARTS-LOI CRAINHEM WESTSTATION KUNST-WET ROODEBEEK KRAAINEM a DILBEEK 10 NINOVE MEUDON

ARTS ET METIERS KUNSTEN EN AMBACHTEN TRONE ST. LAMBERT TROON MERODE ST. LAMBERTUS STOCKEL WESTLAND STOKKEL SHOPPING MIDI b ITTERBEEK BARA PL. 3a 9 VANDERVELDE ZUID P. DE NAMUR NINOVE NAAMSE P. SQ. LEOPOLD II SQ. LUXEMBOURG TERVUREN LOUISE LUXEMBURG ST. GUIDON LOUIZA ST. GUIDO JOURDAN

BLYCKAERTS MUSEE DU TRAM TRAM MUSEUM P. DE HAL PETILLON PEDE HALLE P.

FLAGEY STE. ALIX b WIEL'S ST. ADELIS 3 PAEPSEM B PARC FOREST PARK VORST PL ALBERT PL ST. JULIEN CHASTELAIN ETTERBEEK KASTELIJN ULB-VUB

12 DELTA BASCULE CERIA ALTITUDE 100 COOVI HOOGTE 100 CIMETIERE D'IXELLES HERMANN-DEBROUX ERASME KERKHOF VAN ELSENE ERASMUS a ABBAYE DE FOREST 9 FOREST-MIDI ROUGE CLOITRE ABDIJ VAN VORST VORST-ZUID ROOD KLOOSTER HALLE CHURCHILL LENNIK GAASBEEK KEYM 5a SQ. DES HEROS CK STALLE HELDEN SQ.

ARBALETE KRUISBOOGSQUARE OBSERVATOIRE STERRENWACHT BEMPT MERLO WIENER SZb CHAPELLE DE STALLE RUISBROEK STALLEKAPEL HIPPODROME ST. JOB RENBAAN

ST PIETERS LEEUW CALEVOET KALEVOET C COIN DU BALAIS 8 BEZEMHOEK 4

JEZUS EIK OVERIJSE

CIMETIERE DE ST. GILLES KERKHOF VAN ST. GILLIS

PRINCE D'ORANGE PRINS VAN ORANJE

BEERSEL HARAS LINKEBEEK

HOEILAART LA HULPE

7 LINKEBEEK HUIZINGEN GROENENDAEL

LA HULPE 5b 6b

ST. GENESIUS RODE MM WATERLOO

6a C URBIS sch. éch 16Km

DE VERSCHILLENDE FIETSROUTES IN BRUSSEL Het netwerk omvat: D Vier dwarswegen – die letterlijk door het centrum snijden – maken het D 12 ontsluitingsroutes die steevast fietsnetwerk fijnmaziger. Het betreft vertrekken vanuit het hart van de stad de routes: PP: Palais/Paleis - en die, met de klok meedraaiend, MM: Maelbeek/Maalbeek - genummerd zijn van 1 tot 12. Een SZ: Senne/Zenne – CK: Canal/Kanaal aantal routes hebben een vertakking: D Het netwerk wordt vervolledigd met een ‘a’- en een ‘b’-variant. 3 rondwegen (die rond het centrum gaan): de routes A, B en C VERKEERSBORDEN HERKENNEN EN ‘LEZEN’

WEGWIJZERS Dwarswegen en ontsluitingswegen Rondwegen

Kruising van routes Kruising van routes

Tussenliggende Tussenliggende bestemming bestemming 1

Kruising van routes Eerst even dit doorfietsen… Eindbestemming 1 Tussenliggende Eindbestemming 2 bestemming 2

Wijkinformatie Wijkinformatie

13 Tussenliggende bestemming Eindbestemming

KRUISINGSBORDEN MEISE Zenne A12

VILVOORDE NR. KM ALT. BRUSSEL 8 1 Metrostation de Brouckère 17,4 2 2 Metrostation Beurs 22,6 E19 3 Metrostation Beurs 21,1 27,4 ASSE R0 4 Metrostation Sint-Katelijne 9,7 WEMMEL 5 Metrostation Beurs 11,2 6 Metrostation Weststation 12,8 VLAAMS-BRABANT 12 7 Metrostation Graaf van Vlaanderen 22,1 8 Metrostation Bockstael 21,2 9 Metrostation Stockel 11,9 10 Metrostation Weststation 16,6 11 Metrostation Bockstael 18,4 14,7 12 Metrostation Heizel 14,3 BRUSSELS 1 13 Metrostation Bockstael 15,1 HOOFDSTEDELIJK E40 GEWEST ZAVENTEM JETTE 13 11 i o r e l E40 TERNAT R0 r a h C l- e s s SCHAARBEEK SINT-AGATHA- u r BERCHEM B SINT-LAMBRECHTS- WOLUWE BRUSSEL DILBEEK 6 R0 l a a n a N8 K VLAAMS-BRABANT 5 7 ANDERLECHT 9 4 SINT-GILLIS SINT-PIETERS- TERVUREN WOLUWE ELSENE

Zenne

VORST

10 UKKEL WATERMAAL- Zoniënwoud BOSVOORDE BRUSSELS 3 HOOFDSTEDELIJK GEWEST E411 E19

SINT-PIETERS- Zoniënwoud 0 3 km LEEUW Zenne R0

VLAAMS-BRABANT MEISE Zenne A12

Zenne

VORST

10 UKKEL WATERMAAL- Zoniënwoud BOSVOORDE BRUSSELS 3 HOOFDSTEDELIJK GEWEST E411 E19

SINT-PIETERS- Zoniënwoud 0 3 km LEEUW Zenne R0

VLAAMS-BRABANT 3

12 jaar

15,1 km

2 u

Breed panorama vanaf de Basiliek van Koekelberg 13

In de schaduw van de basiliek

OMGEVING VAN DE BASILIEK VAN KOEKELBERG ELISABETH- EN ZAVELENBERGPARK

233

Deze tocht in de omgeving van de basiliek van Koekelberg en het Elisabethpark is vrij kort maar telt enkele flinke beklimmingen. De tocht begint in Laken en loopt achtereenvolgens door Jette, Koekelberg, Sint-Agatha-Berchem en Ganshoren, allemaal dichtbevolkte gemeenten. Je ontdekt er evenwel onvermoede groene ruimten, zoals de Zavelenberg en het populierenbos van Nestor Martin. Door de keuze voor rustige straten en fietspaden wordt dit toch een autoluwe fietslus. IN DE SCHADUW VAN DE BASILIEK

HET ELISABETHPARK, EEN PLAATS HET ZAVELENBERGPARK, VOOR HEERLIJKE WANDELINGEN EEN RUSTIGE PLEK ZOALS VROEGER

Het Elisabethpark, een groot openbaar Natuurreservaat Zavelenberg is een wandelpark van 17 ha aan de voet van landelijk gebied van 16 ha, homogeen de basiliek, werd in 1868 op initiatief van en nog steeds gestructureerd zoals in koning Leopold II aangelegd. De koning het verleden. Hagen, afsluitingen, bosjes, wou hiermee het esthetisch karakter van bomen en weiden met grazend vee, staan de stad op het landelijk karakter van de in schril contrast met de Keizer Karellaan, omgeving afstemmen. de drukke verkeersader van en naar Het park biedt een verbluffend vergezicht Brussel. In de middeleeuwen werden hier over Brussel: van de basiliek over de zandsteenlagen ontgonnen, vandaar ook Leopold II-laan tot aan de Kruidtuin. de naam. De hoofdassen die zich aan weerszijden De beboste heuvel wordt omringd door van het park bevinden vormen een ‘L’, weiden met rondom levende hagen. symbool van het koninklijk monogram. Acacia’s en gewone essen bedekken de Voor de basiliek was gebouwd en voor vroegere steengroeve en verbergen de de aanleg van het park kwamen op achterliggende stadsbebouwing. deze plek de herders en boeren uit het In het benedendeel tref je een beekje en 234 hogergelegen gedeelte van de gemeente natte weiden met bosjes populieren en hun schapen hoeden. knotwilgen en een rijke onderhoutflora In het langgerekte wandelpark, te aan. Hazen, kikkers, grijze reigers en vergelijken met het Jubelpark, wisselen ijsvogels behoren tot de fauna van dit grasvelden af met boompartijen en reservaat. Qua flora pakt het reservaat struiken. Je vindt er ook een muziekkiosk. uit met een vijftiental van de opmerke- lijkste boomsoorten van het Brussels Gewest, waaronder haagbeuk en Noorse HET POPULIERENBOS esdoorn. Tot voor kort graasde hier het VAN NESTOR MARTIN vee van Theo, de allerlaatste boer van het Brussels Gewest. Nestor Martin, een fabriek van kachels en elektrische huishoudapparaten, werd in 1929 opgericht. Het was een moderne fabriek, verbonden met de spoorweg. Er werden ca. 1500 arbeiders en bedienden tewerkgesteld. Eind jaren 1980 werd de fabriek gesloten en afgebroken. Momenteel bevindt er zich op de oude fabriekssite een industriezone die van de hoge flatgebouwen wordt afgescheiden door een populierenbos, een wat onver- wacht stukje groen. Het Elisabethpark is een echt wandelpark. In de schaduw van basiliek

235

Het Zavelenbergpark, een stukje platteland bij de grootstad N291 0 M • • 550 M

BRUSSEL

Station 1. LANEAUSTRAAT/RUE LANEAU Bockstael VLAANDEREN 2. RICHARD NEYBERGHLAAN/ AVENUE RICHARD NEYBERGH 24. MARIA VAN HONGARIJELAAN/ 3. CHARLES DEMEERSTRAAT/ Metro Bockstael AVENUE DE MARIE DE HONGRIE RUE CHARLES DEMEER 25. NESTOR MARTINSTRAAT/RUE NESTOR MARTIN 4. ONZE-LIEVE-VROUW VAN LOURDESLAAN/ 1 26. VANDERVEKENSTRAAT/RUE VANDERVEKEN AVENUE NOTRE-DAME DE LOURDES 1 26 27. ALBERT DE BASTSTRAAT/RUE ALBERT DE BAST 5. LÉVIS MIREPOIXLAAN/ 28. ALFRED DOULCERON/RUE ALFRED DOULCERON AVENUE LÉVIS MIREPOIX 29. OUDE PASTORIESTRAAT/ 6. CORNEILLE DE CLERCQSTRAAT/ 2 RUE L’ANCIEN PRESBYTÈRE RUE CORNEILLE DE CLERCQ 25 4 3 5 24 N290 6 27 35 36 4 R20 28 7 22 29 31 6 Huybrechts- Zavelenbergpark 30 32 park 23 13 33 21 12 14 11 5 Pannenhuis 20 10 7 15 34 7. HONORÉ LONGTINSTRAAT/ 16 9 RUE HONORÉ LONGTIN 19 8. DE NECKSTRAAT/RUE DE NECK 17 Elisabeth- 8 park 18 3 9. BASILIEKLAAN/AVENUE DE LA BASILIQUE 34 N9 10. GANSHORENSTRAAT/RUE DE GANSHOREN N289 11. GORGES REMYSTRAAT/RUE GORGES REMY 12. OPENLUCHTSTRAAT/RUE DU GRAND-AIR 2 R20a 16. HUBERT BLAUWETSTRAAT/ 13. DENDERMONDESTRAAT/RUE DE TERMONDE RUE HUBERT BLAUWET 14. OPENVELDSTRAAT/RUE OPENVELD 17. BLOEMKWEKERSSTRAAT/RUE DES FLEURISTES 15. STRIJDERSTRAAT/RUE DES COMBATTANTS 18. BROEKWEG/SENTIER DU BROEK 19. BROEKSTRAAT/RUE DU BROEK 30. VAN OVERBEKELAAN/ AVENUE VAN OVERBEKE 20. AZUURSTRAAT/RUE DE L’AZUR 31. LOUIS DELHOVESTRAAT/RUE LOUIS DELHOVE 21. LUSTHUIZENSTRAAT/RUE DES CHÂLETS 32. HERTOG JANSLAAN/ AVENUE DU DUC JEAN 22. KLISSENLAAN/AVENUE DES BARDANCES 33. VITAL RIETHUISENLAAN/ AVENUE VITAL 23. ZAVELBERGGAARDE/CLOS DU ZAVELENBERG RIETHUISEN 34. JETSESTEENWEG/CHAUSSÉE DE JETTE R20 35. SPRUYTSTRAAT/RUE SPRUYT N290 36. UYTENHOVESTRAAT/RUE R. UYTENHOVE N9 Sint-Jans- Molenbeek BRUSSEL

REFERENTIEPUNTEN SITUERING

1 Metrostation Bockstael 6 Huybrechtspark 2 Elisabethpark 1 Bockstaelplein 3 Pirsoulpark 1 Bockstael 4 Zavelenbergpark 5 Basiliek van Koekelberg N291 0 M • • 550 M 13 BRUSSEL PRAKTISCHE INFO

Station 1. LANEAUSTRAAT/RUE LANEAU Bockstael VLAANDEREN 2. RICHARD NEYBERGHLAAN/ AVENUE RICHARD NEYBERGH 24. MARIA VAN HONGARIJELAAN/ 3. CHARLES DEMEERSTRAAT/ Metro Bockstael AFSTAND 15,1 km AVENUE DE MARIE DE HONGRIE RUE CHARLES DEMEER 25. NESTOR MARTINSTRAAT/RUE NESTOR MARTIN 4. ONZE-LIEVE-VROUW VAN LOURDESLAAN/ 1 26. VANDERVEKENSTRAAT/RUE VANDERVEKEN AVENUE NOTRE-DAME DE LOURDES 1 STARTPLAATS 26 27. ALBERT DE BASTSTRAAT/RUE ALBERT DE BAST 5. LÉVIS MIREPOIXLAAN/ 28. ALFRED DOULCERON/RUE ALFRED DOULCERON AVENUE LÉVIS MIREPOIX Bockstaelplein, metrostation Bockstael 29. OUDE PASTORIESTRAAT/ 6. CORNEILLE DE CLERCQSTRAAT/ 2 RUE L’ANCIEN PRESBYTÈRE RUE CORNEILLE DE CLERCQ 25 4 3 HOE KOM JE BIJ DE START? 5 24 N290 MET DE METRO 6 In de schaduw van basiliek Via het station Bockstael: lijn 6. Via de lijnen 1, 2 en 5 R20 27 35 36 4 28 kun je in het Weststation en in Beekkant op lijn 6 rich- 7 22 29 31 6 Huybrechts- Zavelenbergpark 30 32 park ting Koning Boudewijn overstappen. 23 13 33 21 12 14 11 5 Pannenhuis MET DE TRAM 20 10 7 15 34 7. HONORÉ LONGTINSTRAAT/ Via metrolijn 94: stap af aan het Bockstaelplein. 16 9 RUE HONORÉ LONGTIN Via lijn 19 die het parcours van de fietstocht meermaals 19 8. DE NECKSTRAAT/RUE DE NECK 17 Elisabeth- 8 kruist. park 18 3 9. BASILIEKLAAN/AVENUE DE LA BASILIQUE 34 N9 10. GANSHORENSTRAAT/RUE DE GANSHOREN N289 MET DE TREIN 11. GORGES REMYSTRAAT/RUE GORGES REMY 12. OPENLUCHTSTRAAT/RUE DU GRAND-AIR R20a Via het station Bockstael. 2 237 16. HUBERT BLAUWETSTRAAT/ 13. DENDERMONDESTRAAT/RUE DE TERMONDE RUE HUBERT BLAUWET 14. OPENVELDSTRAAT/RUE OPENVELD 17. BLOEMKWEKERSSTRAAT/RUE DES FLEURISTES 15. STRIJDERSTRAAT/RUE DES COMBATTANTS MET DE (HUUR)FIETS

18. BROEKWEG/SENTIER DU BROEK VILLO! 19. BROEKSTRAAT/RUE DU BROEK 30. VAN OVERBEKELAAN/ AVENUE VAN OVERBEKE 20. AZUURSTRAAT/RUE DE L’AZUR 31. LOUIS DELHOVESTRAAT/RUE LOUIS DELHOVE Je vindt een Villo!-punt aan de startplaats, op het 21. LUSTHUIZENSTRAAT/RUE DES CHÂLETS 32. HERTOG JANSLAAN/ AVENUE DU DUC JEAN Bockstaelplein (95). Verder zijn er nog Villo!-punten 22. KLISSENLAAN/AVENUE DES BARDANCES 33. VITAL RIETHUISENLAAN/ AVENUE VITAL 23. ZAVELBERGGAARDE/CLOS DU ZAVELENBERG RIETHUISEN langs of dicht bij de fietsroute, met name Pannenhuis R20 34. JETSESTEENWEG/CHAUSSÉE DE JETTE (82), Simonis (83), O.L.V.-van-Lourdeskerk (88), Basiliek 35. SPRUYTSTRAAT/RUE SPRUYT N290 36. UYTENHOVESTRAAT/RUE R. UYTENHOVE (254), Zellik (101), Margaretha van Oostenrijkplein (257), Provincielaan/Vander Vekenstraat (298). N9 (Info over fietsverhuurpunten in de buurt wordt tussen Sint-Jans- ronde haken meegegeven in de fietsbeschrijving.) Molenbeek BRUSSEL CAMBIO Je vindt een Cambio-punt aan het Bockstaelplein, aan de hoek met de Laneaustraat. www.cambio.be

REFERENTIEPUNTEN SITUERING

1 Metrostation Bockstael 6 Huybrechtspark 2 Elisabethpark 1 Bockstaelplein 3 Pirsoulpark 1 Bockstael 4 Zavelenbergpark 5 Basiliek van Koekelberg Je kunt deze fietskaart downloaden via www.lannooshop.be/dichtbijhuisgidsen MET DE AUTO Je kunt je auto parkeren op de parking aan het Bockstaelplein (behalve op zaterdag, dan is er markt) of eventueel in een van de omliggende straten.

BEWEGWIJZERDE FIETSROUTES OP HET PARCOURS Deze fietslus volgt en/of kruist een aantal bestaande en bewegwijzerde fietsroutes: de Groene Wandeling 01, de GFR 11b en 12 a en b. (De verwijzingen naar de signalisatie worden tussen ronde haken meegegeven in de fietsbeschrijving.)

FIETSHERSTELLERS IN LAKEN Cicli Fransman – Fransmanstraat 20 (komt uit op het Bockstaelplein) – tel. 02 427 62 90

NOG TE DOEN EN TE ZIEN De basiliek van Koekelberg en het prachtige uitzicht over Brussel en de (zeer) wijde omgeving (bij helder weer!) Je kunt een aangename tijd doorbrengen in het Zavelenbergpark dat ook natuurreservaat is. Je kunt je tegoed doen aan een lekkernij van patisserie Sirre (Avenue Emile Bossaertlaan 2, 1081 Koekelberg, tel. 02 414 75 40, www.sirre.be).

238

Bij helder weer kun je kilometers ver zien. DE FIETSTOCHT

1 2 2,6 KM Basiliek 1,7 - Jette B 1,7) en vervolg je via Van het Bockstaelplein de Onze-Lieve-Vrouw van Lourdeslaan naar het Elisabethpark tot aan de kerk. Fiets rechts langs de Wanneer je aan het Bockstael- kerk. Bij de verkeerslichten (zitbanken, plein 1 voor het gemeentehuis van Laken Villo!-punt) steek je de Charles Woeste- staat (metrostation en halte Bockstael, laan over (Magrittemuseum 0,6 - Brug-

Villo!-punt, Cambio) ga je rechts over de mannziekenhuis 1,5 - Houba-Brugmann In de schaduw van basiliek parking (markt op zaterdag). Aan de hoek M 2,1). Ga even links en dan onmiddellijk met de apotheek (WC) fiets je de Laneau- rechts via de Lévis Mirepoixlaan. Bij het straat in (verboden rijrichting uitgezon- eerste kruispunt rijd je links de Corneille derd fietsers) waarna je links de Richard De Clercqstraat in. Aan het einde stuur Neyberghlaan met de mooie herenhuizen je rechts en neem je iets verder links neemt (Pannenhuis M 0,4 - Basiliek 2,2 - de Honoré Longtinstraat (je volgt even Jette B 2,2). route 12a groen - B oranje 0,4 - Belgica Aan de 2de rotonde (metro Pannenhuis, M 0,4 - Centrum 2,9). Deze straat kruist Villo!-punt) neem je de tweede afslag, de eerst de Odon Warlandlaan en dan de Charles Demeerstraat (12b groen 0,4 - Firmin Lecharlierlaan. Daar verlaat je route 12a groen en fiets je verder de vrij 239 lange Honoré Longtinstraat in. Je kruist de Carton de Wiartlaan en komt uit op de Jetsesteenweg tegenover de Boogschut- tersstraat. Steek over, ga even naar links en neem dan rechts de De Neckstraat waar je de oude chocolaterie Victoria kunt bewonderen (km 2,3).

Deze voormalige fabriek werd tot lofts om- gebouwd, maar de oude gevel is bewaard gebleven. En voor de liefhebbers: er is een chocolademuseum in ondergebracht!

De straat eindigt ter hoogte van het Elisa- bethpark 2 . Steek over en fiets links, aan de ingang van een ondergrondse parking, het park in. Je bevindt je tegenover het Simonisplein (metro Simonis, Villo!-punt!). Je bent nu 2,6 km ver.

De sfeer opsnuiven in het Chocolademuseum Victoria 2 3 3,4 KM Van het Elisabethpark naar het Pirsoulpark Volg naar rechts de verharde aarde- weg die langs de Landsroemlaan loopt (zitbanken). Aan de uitgang van het park rijst de indrukwekkende basiliek van Koekelberg voor je op (Villo!-punt, km 3,2). Steek aan de verkeerslichten de drukke Jacques Sermontlaan over en volg het fietspad naar links, langs het voorplein van de basiliek.

Bij de tramhalte van lijn 19 fiets je aan de buitenzijde van de omheining links rond de basiliek (zitbanken, schaduwplaatsen) en stuur je de derde straat links in. Let op! Je kruist tramsporen! De tram rijdt er in een eigen bedding, en op de Pantheonlaan, die je oversteekt, verloopt het verkeer in beide richtingen. Daal de Basilieklaan af. Aan de rotonde ga je rechts (1ste afslag). Je volgt route 240 De kiosk van het Elisabethpark 11b donker blauw over het rode fietspad

LEKKERE BENEDENSTAD

Koekelberg, de kleine gemeente ten noordoosten van Brussel, heeft met haar mooie herenhuizen een zekere charme. Daar waar het hoger gelegen, residentiële gedeelte van de gemeente zich pas later heeft ontwikkeld, ontplooide het benedendeel zich al vanaf het midden van de 19de eeuw rond een bloeiende industrie. Bekend zijn onder meer brouwerij De Boeck en de grote brouwerij van Koekelberg die in 1896 werd ge- sticht en internationale faam genoot. Maar Koekelberg verwierf ook naambekendheid door zijn chocolade-industrie. De vermaardheid, die met de jaren toenam, begon toen drie Brusselse banketbakkers in 1896 besloten om er de koekjes- en chocola- defabriek Victoria op te richten. Architect Pladet ontwierp de fabrieksgebouwen in art-decostijl. Een deel van deze gebouwen werd door de gemeente aangekocht en huisvest nu het chocolademuseum. Vandaag zet Godiva de Koekelbergse chocolade- traditie voort. Zoetekauwen moeten in Koekelberg zeker halt houden bij patisserie Sirre. Deze familiezaak opende in 1935 haar winkel en ateliers. Deze prestigieuze patisserie staat bekend voor haar ‘stokbrood op oude wijze’, de ruime keuze aan broden en de vermaarde ontbijtkoeken en gebak. In de schaduw van basiliek

De uniforme huizen van de Cité Moderne

241 (Laarbeek 2,7 - UZ Brussel 3,5). Steek de de nauwe Hubert Blauwetstraat (verfraaid Frans Hospitaallaan over (Villo!-punt, km met enkele bloembakken) die eindigt in 4,4) en volg route 11b donker blauw (Laar- de Bloemkwekersstraat waar je naar links beek 2,5; UZ Brussel 3,3) langs de Gansho- fietst. Steek nu de Koning Albertlaan over renstraat. Sla aan het volgende kruispunt (tram 19!) en daal de Bloemkwekersstraat links af, de Georges Remystraat in (11b af. Het Pirsoulpark 3 bevindt zich links. donker blauw Laarbeek 2,2 - UZ Brussel Op dit punt heb je 6 km op de teller. 3,1). Ter hoogte van de sociale woonwijk Cité Moderne - met de witte huisjes - rijd je In dit kleine park van 0,56 ha vind je rechts de Openluchtstraat in (11b donker grasvelden, moestuintjes, een speelplein, blauw). een voetbalveld met kunstgras, aanplan- Vóór de verkeerslichten verlaat je 11b don- tingen en petanquebanen (zitbanken, ker blauw om links verder te rijden langs de schaduwplaatsen). rustige Dendermondestraat die je tot aan het kruispunt met de Openveldstraat en de nieuwe witte sociale woningen volgt. Fiets 3 4 1,6 KM links de rustige Openveldstraat in. Zo kom Van het Pirsoulpark je bij de rotonde van het Oscar Reulens- naar het Zavelenbergpark plein (school, km 5,6). Na ongeveer 150 meter rijd je ter Fiets rechtdoor langs de Strijdersstraat hoogte van de Bloemengaarde het voetpad (verplichte rijrichting) en steek de Gentse- op en daal je even verder rechts de smalle, steenweg over. Aan de overkant neem je met asfalt verharde Broekweg af (verboden EEN NATIONALE BASILIEK IN PATISSIERSTIJL

De basiliek van Koekelberg (de kerk ligt zowel in Ganshoren als in Koekelberg) is de jongere zus van de basiliek van Parijs en de 6de grootste kerk ter wereld. Ze werd gebouwd in art-decostijl, kwatongen spreken van ‘patissierstijl’. Na wat gekrakeel met de toenmalige katholieke burgerij stelde Leopold II voor om een nationale basiliek te bouwen die groter zou worden dan die van Parijs. In 1905 legde de koning de eerste steen van wat een gotisch bouwwerk moest worden. Na het overlijden van de koning stierf het project echter een stille dood. Na de Eerste Wereldoorlog werden de plannen voor de bouw van een gotische kerk opgeborgen en vervangen door het art-deco-ontwerp zoals we het vandaag kennen. De basiliek werd opgetrokken uit baksteen en gewapend beton, wat minder duur was en toeliet grotere ruimtes te over- spannen zonder het gebruik van tussensteunen. Door gebrek aan financiële middelen bleef de basiliek echter zeer lange tijd een bouwwerf en werd het koor pas in 1935 voltooid. Het kerkschip werd in 1951 ingewijd en de grote koepel met een diameter van 33 meter, de bekroning van het bouwwerk, werd pas in 1970 ingehuldigd. De basiliek is 93 meter hoog en bij goed weer loont een bezoek zeker de moeite. Een lift brengt je naar het 53 meter hoge terras aan de voet van de koepel. Vandaar kun je zowel het centrum van Brussel als het platteland ten noorden en ten oosten van de hoofdstad aanschouwen. Bij helder weer zie je de Sint-Romboutskathedraal van Mechelen en met een verrekijker spot je zelfs de Boerentoren van Antwerpen. De basiliek is dagelijks open. Panorama van 9.00 tot 17.15u. In de winter van 9.00 tot 16.15u 242 - Inlichtingen: www.basilicakoekelberg.be

De Basiliek van Koekelberg, een reus in art-decostijl doorgang uitgezonderd fietsers). Dit wegje van Koning Boudewijnpark, Moerassen loopt onder het groen tot de rotonde en van Jette en Ganshoren, Laarbeekbos, de nieuwe flatgebouwen aan de Sellier Populierenbos Nestor Martin. Steek aan de de Morenvillelaan. Fiets rechtdoor tot verkeerslichten de Keizer Karellaan over. het einde van de straat en neem rechts Aan de hoek (GW 01) daal je het Marga- achtereenvolgens de Broekstraat, de retha van Oostenrijkplein af (Villo!-punt!, Azuurstraat en uiteindelijk, na een bocht, apotheek, km 8,2) en neem je links de de Lusthuizenstraat. Maria van Hongarijelaan (GW01). Aan de volgende rotonde neem je rechts de Deze laatste straat biedt je uitzicht over Nestor Martinstraat (GW01) (1ste afslag). het sportcomplex en een industriezone Na minder dan 100 meter volg je rechts van Sint-Agatha-Berchem. Rechts ligt het Guy Demanetwegje (GW01). Dit loopt het kleine Jean Monnetpark met hoge door het Populierenbos van Nestor Martin In de schaduw van basiliek appartementsgebouwen. en een kleine industriezone (zitbanken). Voorbij een bocht volg je de tuintjes en de Aan de verkeerslichten met de Zellikse- spoorweg. De weg eindigt aan een rotonde steenweg (km 7,3) stuur je rechts en volg je net voor de bewaakte spoorwegovergang via de fietsstrook de Groene Wandeling 01 (km 9,1) (Opgelet trap! Je moet de weg bij tot bij de verkeerslichten aan de Gentse- de elektriciteitscabine naar rechts verlaten). steenweg (Villo!-punt, café, tram 82). Over een afstand van bijna 2 kilometer Wil je de moerassen van Jette en Gansho- volg je de bewegwijzering van de Groene ren, het Laarbeekbos, de Chalet van Wandeling 01. Laarbeek met zijn brasserie en het Koning 243 Steek aan de verkeerslichten de Gent- Boudewijnpark bezoeken? Steek dan de sesteenweg over en rijd de Klissenlaan bewaakte overweg over en volg de Groene in (GW 01). De eerste straat rechts, de Wandeling 01. Zavelenberggaarde (GW01), brengt je bij de ingang van het Zavelenbergpark 4 . Volg de rijrichting van de rotonde en Op dit punt heb je 7,6 km in de benen. Via verlaat de Groene Wandeling 01. Neem de het pad GW01 doorkruis je het heuvelige 2de afslag en fiets de Vander Vekenstraat park met zijn maaivelden, weiden en bosjes in (doodlopende straat behalve voor (zitbanken, schaduwplaatsen). voetgangers en fietsers, zone 30), langs een hoog, roodkleurig appartementsblok. Grenzend aan de zeer drukke Keizer Je volgt route 11b donker blauw (Bastogne Karellaan en aan het grote winkelcentrum 2,5 - Centrum 6,0) tot aan de rotonde met Basilix vormt het Zavelenbergpark een de Maria van Hongarijelaan. oase van rust, die wordt gedomineerd door een beboste heuveltop waar tot voor kort Aan de Maria van Hongarijelaan bespeur nog koeien vredig stonden te grazen. je nog een aantal landelijke kenmerken. Zo bemerk je verderop een witte hoeve die nu dienstdoet als scoutslokaal en die herinnert 4 5 3,5 KM aan het landelijk verleden van Ganshoren. Van het Zavelenbergpark naar de basiliek van Koekelberg Aan de rotonde verlaat je route 11b Volg de bewegwijzering Groene Wan- en neem je links de Albert De Baststraat deling 01 en verlaat het park in de richting (3de afslag) die langs het atheneum van Uitkijken over de Vital Riethuisenlaan

244 Ganshoren loopt (km 10). restaurant en de ingang tot het panorama. Volg achtereenvolgens de Alfred Doul- Vanaf de esplanade krijg je een weids ceronstraat en de Oude Pastoriestraat. Aan uitzicht over het Elisabethpark en de het einde, ter hoogte van het lagergelegen Leopold II-laan. In het verlengde van de park, fiets je rechts deVan Overbekelaan in. Leopold II-laan zie je de Kruidtuin liggen. Deze brede laan heeft een centraal gelegen en met berken omzoomde fietsstrook en komt uit op de basiliek. Na enkele tientallen 5 6 2,7 KM meters, bij de zitbanken, stuur je links de Van de basiliek van Koekelberg Louis Delhovestraat in. naar het Huybrechtspark Aan het einde van deze straat (apotheek, Verlaat het park van de basiliek aan de café) rijd je rechts de Hertog Janlaan in, een uitgang rechts en steek aan de verkeers- laan met een dubbele rij bomen. Vervol- lichten (halte tramlijn 19) de Jacques gens stuur je rechts de Vital Riethuisenlaan Sermonlaan over naar het Elisabethpark (apotheek) in. Zo kom je opnieuw aan de (brasseries, cafés, restaurant, winkels). basiliek 5 . Hier heb je 11,1 km gefietst. Steek de Landsroemlaan over en stuur Voor de zoetekauwen: patisserie Sirre be- het park van de basiliek in. Ga rechts rond vindt zich rechts op de hoek, wanneer je ter de basiliek. hoogte van de halte van tramlijn 19 bent.

Aan de achterzijde van de basiliek fiets In dat Elisabethpark kies je een van je langs een parking. In totaal zijn er de centrale paden of de asfaltweg die zeven ingangen tot de site. Je vindt er een zich aan de rechterkant door het groen slingert. Je blijft parallel aan de tramlijn en gerenoveerd. Je vindt er een houten pira- de Pantheonlaan. Langs het hele traject mide, wat kinderspelen, enkele petanque- vind je zitbanken en schaduwplaatsen. banen en beschaduwde zitbanken. Beneden ga je links naar de plaats waar Hier zie je ook een opmerkelijke boom, je het park bent ingereden, om het langs een zilverlinde, met een omtrek van meer daar ook weer te verlaten (metrostation dan twee meter. Deze boom staat nabij Simonis, Villo!-punt, chocoladewinkel de ingang van het park en is ongeveer Godiva, km 12,6). 18 meter hoog. De diameter van zijn kruin De terugweg loopt grotendeels langs de- bedraagt ongeveer 15 meter. Het is de zelfde route als de heenweg. Steek aan de 8ste grootste van zijn soort in het Brussels oversteekplaats de Jetselaan over, ga even Hoofdstedelijk Gewest. links en volg dan rechts de De Neckstraat. Neem links de Jetsesteenweg; aan het In de schaduw van basiliek volgende kruispunt ga je rechtsaf en rijd je 6 1 1,3 KM de Honoré Longtinstraat volledig naar be- Van het Huybrechtspark neden. Kies aan het einde rechts de Odon naar het Bockstaelplein Warlandlaan en steek de Charles Woeste- Aan het einde stuur je links de Uytten- laan over. Blijf de Odon Warlandlaan vol- hovestraat (verplichte rijrichting) in en rijd gen die je langs het Huybrechtspark 6 je verder langs de trein- en metrosporen brengt (schaduwplaatsen, kinderspelen). tot aan de rotonde bij metrostation Nu heb je 13,8 km in de benen. Pannenhuis (Villo!-punt, café, taverne, Fiets via de Spruytstraat gedeeltelijk rond km 14,5). Neem nu de beboomde Richard het park (rechts). Neyberghstraat (fietsbord Bockstael B 245 M 0,7). Na de kleine rotonde stuur je de Dit kleine park met een oppervlakte van Laneaustraat in, die uitkomt op het Bock- 1 ha draagt de naam van de Belgische staelplein 1 (metrostation Bockstael, componist Albrecht Huybrechts (1899- Villo!-punt!, Cambio, WC, cafés, winkels). 1938). Het werd enkele jaren geleden Je hebt in totaal 15,1 km gefietst.

Je fietst gedeeltelijk rond het Huybrechtspark.