Szlaki Turystyczne Gminy Goleszów Wydawca: Gminny Ośrodek Kultury 43-440 Goleszów, Ul
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Szlaki turystyczne Gminy Goleszów Wydawca: Gminny Ośrodek Kultury 43-440 Goleszów, ul. Cieszyńska 25 tel.: (033) 479 05 20, fax: (033) 479 05 21 Projekt szlaków: Jolanta Tajner Jan Cichy Szlaki turystyczne Tomasz Jaszowski Wykonanie szlaków: PTTK Cieszyn PTTK Jastrzębie Zdrój Gminy Goleszów Autor tekstu: Henryk Mróz Tłumaczenie na język czeski: Bartłomiej Sokołowicz Opracowanie informatora: Jolanta Tajner Tomasz Jaszowski Rysunki: Andrzej Chmiel Opracowanie komputerowe mapy: Robert Witek Foto na okładce: Jan Gajdacz ISBN 83-909752-4-6 Skład i druk: Drukarnia „Marqus” Skoczów, ul. Cieszyńska 9 (033) 853 22 55 Projekt ten jest finansowany przez Unię Europejską. Zawarte w publikacji treści są twierdzeniami wydawcy, a nie Komisji Europejskiej. Goleszów 2003 2 Szlaki turystyczne Gminy Goleszów Szlaki turystyczne Gminy Goleszów 3 WSTęP Szlaki turystyczne Gminy Goleszów 5 Gmina Goleszów Gmina Goleszów jako wszyscy wiycie, Je jednóm z piekniejszych w cieszyńskim powiecie. Móndrych ludzi momy – co wiadómo przecie, Sławióm naszóm ziymie po caluśkim świecie. Mało Czantoria, Tuł, Jasieniowa Dziwajóm się na nas jak królowej glowa. Tuł, Zadni gaj – dwa rezerwaty, Chróniymy tam cisy, storczyki i insze kwiaty. Na Chełmie od downa lotnictwo króluje, jako Czantoria kiero nad nami góruje. Roztomaite sporty lotnicze słynóm na Chełmie I ludziska czujóm się tam jak w niebie. W jeziorze Ton rybki se pływajóm, A wyndkorze na wyndki radzi je chytajóm. Krowy też się jeszcze lecy kandy pasóm, w RKS– ie kury kopy wajec niesóm. Około dwanoście tysiyncy miyszkańców gminy, Mo zawsze wiesioło uśmiychniynte miny. Po codziynnej pracy, trudzie i znoju, Każdy chce se dychnyć w ciszy i spokoju. Przez to łogródki swoi upiynkszómy, Bo ku tymu móndre rady mómy. Tak nóm życi tu beztrosko płynie, a kultura naszych przodków nigdy nie zaginie. Bernadeta Wojtyła Gmina Goleszów, jak brzmią słowa wiersza, jest miejscem, Szlaki spacerowe i trasa rowerowa to nowa oferta Gminy Gole- które na pewno warto odwiedzić. Utworzone na jej terenie szlaki szów adresowana do turystów z różnych zakątków Polski, jak rów- spacerowe oraz trasa rowerowa mają przybliżyć kulturę tego regionu nież gości zagranicznych odwiedzających nasze piękne okolice. oraz dać możliwość obejrzenia wielu bardzo pięknych zakątków. Serdecznie dziękuję wszystkim osobom zaangażowanym Temu celowi ma też służyć przewodnik turystyczny. w realizację tego pracochłonnego przedsięwzięcia, a w szczegól- Przewodnik został podzielony na dwie części. W części pierw- ności pomysłodawczyni idei powstania szlaków turystycznych – szej przedstawiono ogólne informacje charakteryzujące środowisko dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Goleszowie Jolancie Tajner Gminy Goleszów. Część zasadniczą stanowi dosyć szczegółowy oraz Janowi Cichemu i Tomaszowi Jaszowskiemu – współautorom opis 6 szlaków spacerowych, posiadających odpowiednie ozna- projektu. kowanie oraz nazwę związaną z terenem, przez który prowadzą. Wyrazy podziękowania kieruję również do oddziału PTTK Dla osób uprawiających turystykę rowerową opracowana została w Cieszynie, a zwłaszcza do Jana Cichego i Józefa Saleckiego, i dokładnie opisana w tym przewodniku trasa rowerowa. którzy służyli wielką pomocą w przygotowaniu koncepcji szlaków Ze względu na ograniczoną objętość przewodnika, przed- spacerowych i wykonali ich oznakowanie, a także do Edwarda stawiono w nim najważniejsze informacje o miejscowościach Kutyły i Witolda Jędrusiaka z PTTK Jastrzębie odpowiedzialnych i innych ciekawych obiektach. Szczególny nacisk został natomiast za znakowanie trasy rowerowej. Wielkie słowa uznania należą się położony na opis wspaniałych panoram rozciągających się z wielu, także autorowi niniejszego „Informatora Turystycznego” Hen- na trasie szlaków, punktów widokowych. rykowi Mrozowi oraz Andrzejowi Chmielowi – twórcy szkiców Mam nadzieję, że niniejszy przewodnik zachęci wszystkich do zamieszczonych w „Informatorze”. aktywnego spędzania wolnego czasu poprzez spacery lub przejażdż- Chciałbym też podkreślić, że bardzo dużą pomocą w re- ki rowerowe proponowanymi trasami. alizacji projektu służyli pracownicy Biura Stowarzyszenia Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza” w Cieszynie, z jego Przewodnik jest przeznaczony zwłaszcza dla ludności Śląska dyrektorem Bogdanem Kasperkiem na czele. Nie należy też Cieszyńskiego zamieszkałej po obu stronach Olzy, dlatego w całości zapominać, że projekt ten nie powstałby, gdyby nie poparcie został przetłumaczony na język czeski. i pomoc partnerskiej Gminy Wędrynia z Republiki Czeskiej. Projekt szlaków turystycznych i trasy rowerowej oraz infor- mator turystyczny został sfinansowany ze środków pochodzących Wójt Gminy Goleszów z programu pomocowego Unii Europejskiej PHARE CBC. Zbigniew Wacławik Henryk Mróz 8 Szlaki turystyczne Gminy Goleszów Szlaki turystyczne Gminy Goleszów 9 INFORMACJE OGÓLNE Szlaki turystyczne Gminy Goleszów 11 Cechy środowiska Gminy Goleszów 1. Położenie i granice gminy W południowej części Polski, na terenie urokliwego krajo- brazowo Pogórza Cieszyńskiego, będącego przedpolem Beskidu Śląskiego, położona jest Gmina Goleszów. Administracyjnie należy do województwa śląskiego i powiatu cieszyńskiego, obejmując jego południowo – zachodnią część. Jest to gmina wiejska, a w jej skład wchodzą miejscowości: Goleszów – siedziba gminy, Bażanowice, Cisownica, Dzięgielów, Godziszów, Kisielów, Kozakowice, Leszna Górna oraz Puńców. Jej powierzchnia to około 66 km2, a mieszka tu aż 12 ty- sięcy mieszkańców. Dlatego gęstość zaludnienia jest tu duża i wynosi ok. 180 osób/ km2, czyli znacznie więcej niż przeciętnie w Polsce. Gmina Goleszów graniczy od południa z Czechami, od wschodu z miastem Ustroń, od północy z gminami Skoczów i Dębowiec, a od północnego zachodu z miastem Cieszyn. Z Republiką Czeską Gmina Goleszów graniczy na długości 19 km. Położenie Goleszowa przy ruchliwej drodze pomiędzy Cie- szynem i Ustroniem oraz obecność znajdującego się na terenie gminy przejścia granicznego w Lesznej Górnej i pobliskiego przejścia granicznego w Cieszynie powoduje, że przez teren gminy przejeżdża wielu turystów. Najczęściej jednak zmierzają oni w stronę Cieszyna, Ustronia i Wisły, albo kierują się do Czech i na Słowację, pomijając tak wiele ciekawych miejsc znajdujących się w naszej gminie. Szlaki turystyczne Gminy Goleszów 13 2. Cechy środowiska przyrodniczego do produkcji cementu, stąd w okolicy Goleszowa, na Chełmie Gminy Goleszów i Jasieniowej, tak wiele jest nieczynnych już obecnie kamienioło- mów. Obecnie wapienie cieszyńskie są eksploatowane w Lesznej Górnej, a wykorzystywane są głównie w budownictwie drogo- A. Budowa geologiczna. wym. W południowej części Gminy Goleszów, głównie w dolinie Gmina Goleszów od wielu lat odwiedzana była przez geo- Puńcówki, nad wapieniami cieszyńskimi zalegają górne łupki logów, których interesowały występujące tu formacje skalne cieszyńskie. Często występują w nich wkładki rud żelaza, które w i surowce mineralne. Jest to bowiem obszar należący pod względem wieku XVIII i XIX (do 1870 roku), wydobywane były na terenie geologicznym do tzw. Karpat Zewnętrznych, czyli fliszowych. Flisz Cisownicy, Puńcowa i Lesznej Górnej na potrzeby pobliskiej huty to naprzemianległe warstwy piaskowców i łupków, wśród których w Ustroniu, a później huty w Trzyńcu. Ciekawostką geologiczną jest zdarzają się też warstwy skał wapiennych. to, że w górnych łupkach cieszyńskich można spotkać skały wul- Występujące na terenie Gminy Goleszów utwory zaczęły się kaniczne, którymi są cieszynity, skały barwy ciemnej z wyraźnymi tworzyć na dnie morza, którego głębokość często się zmieniała, czarnymi igłami minerału o nazwie trachit. Cieszynity można spo- około 140 milionów lat temu, w okresie dolnej kredy w erze mezozo- tkać na terenie Puńcowa, Cisownicy, Godziszowa i Kozakowic. icznej. Najstarszymi utworami, które tu spotykamy na powierzchni Szczytową część góry Tuł (621 m) i Ostry (709 m n.p.m.) oraz są tzw. dolne łupki cieszyńskie, zwane też marglami goleszowskimi. zbocza Małej Czantorii (866 m n.p.m.) tworzą najmłodsze utwory Są to bitumiczne (pachnące ropą) łupki barwy szarej lub ciemnosza- fliszowe na terenie Gminy Goleszów - warstwy grodziskie, skła- rej. Ponieważ są one mało odporne na niszczenie, dlatego tworzą dające się głównie z piaskowców i łupków. obniżenia, występując głównie na terenie Goleszowa pomiędzy Opisane wcześniej utwory występują w postaci ponasuwa- wzgórzami Jasieniowa i Chełm. Dawniej były wykorzystywane nych na siebie warstw skalnych noszących nazwę płaszczowiny do produkcji cementu w cementowni „Goleszów”. Młodszymi od cieszyńskiej, która jest dolną, niższą częścią płaszczowiny nich utworami są wapienie cieszyńskie (powstały ok. 130 mln lat śląskiej, tworzącej obszar Beskidu Śląskiego i Pogórza Cie- temu). Ponieważ ich odporność na niszczenie przez siły natury jest szyńskiego. większa niż łupków cieszyńskich, dlatego tworzą one wzgórza na Pogórzu Cieszyńskim np. Tuł, Chełm oraz pasmo Jasieniowa B. Ukształtowanie powierzchni. – Machowa – Jelenica. Dokładnie przypatrując się warstwom wa- pieni cieszyńskich można czasami znaleźć w nich skamieniałości Powierzchnia Gminy Goleszów znajduje się w obrębie dwóch otwornic calpionella alpina, z których są zbudowane, albo ślady większych jednostek fizyczno – geograficznych: Pogórza Cieszyń- pełznięcia zwierząt lub ciągnięcia roślin przez prąd płynącej wody, skiego, zajmującego większość powierzchni opisywanego terenu zwane hieroglifami. Skały te wykorzystywane były już ponad 200 oraz Beskidu Śląskiego, obejmującego tylko najbardziej południowy lat temu przez miejscową ludność do wypalana wapna,