Cbc Ser-Bg Cluster Development Strategy Through the Bulgaria-Serbia Ipa Cross-Border Programme
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
STRATEGIJA RAZVOJA PREKOGRANIČNE SARADNJE KLASTERA SRBIJE I BUGARSKE KROZ IPA PROGRAM PREKOGRANIČNE SARADNJE BUGARSKA-SRBIJA CBC SER-BG CLUSTER DEVELOPMENT STRATEGY THROUGH THE BULGARIA-SERBIA IPA CROSS-BORDER PROGRAMME BALKANSKI KLASTER / BALKAN CLUSTER N°: 2007CB16IPO006-2011-2-167 Ovaj projekat se kofinansira od strane Evropske unije kroz IPA Program prekogranične saradnje Bugarska-Srbija. The project is co-funded by EU through the Bulgaria–Serbia IPA Cross-border Programme. Beleške Note STRATEGIJA RAZVOJA PREKOGRANIČNE SARADNJE KLASTERA SRBIJE I BUGARSKE KROZ IPA PROGRAM PREKOGRANIČNE SARADNJE BUGARSKA-SRBIJA CBC SER-BG CLUSTER DEVELOPMENT STRATEGY THROUGH THE BULGARIA-SERBIA IPA CROSS-BORDER PROGRAMME Mart 2016, Niš & Sofija March 2016, Nis & Sofia SADRŽAJ LISTA SKRAĆENICA ..................................................................................................................................................................... 2 LIST OF ABBREVIATIONS .............................................................................................................................. 2 UVOD ......................................................................................................................................................................................... 3 INTRODUCTION ........................................................................................................................................... 4 KLASTER – ALAT ZA OSTVARIVANJE ODRŽIVOG EKONOMSKOG RAZVOJA ................................................................................ 7 EKO-SISTEM KLASTERA .............................................................................................................................................................. 7 CLUSTER – A TOOL FOR ACHIEVING SUSTAINABLE ECONOMIC DEVELOPMENT ......................................... 8 CLUSTER ECOSYSTEM .................................................................................................................................. 8 GEOGRAFSKA OBLAST POKRIVENA PROJEKTOM BALKANSKI KLASTER ...................................................................................... 9 OPŠTI SOCIO-EKONOMSKI KONTEKST GEOGRAFSKE OBLASTI ................................................................................................... 9 KONCEPT KLASTERA U TRANZICIONIM I POST-KONFLIKTNIM BALKANSKIM ZEMLJAMA .......................................................... 9 GEOGRAPHICAL AREA COVERED BY THE BALKAN CLUSTER PROJECT ....................................................... 10 THE GENERAL SOCIO-ECONONIC CONTEXT OF THE GEOGRAPHICAL AREA .............................................. 10 THE CLUSTER CONCEPT IN TRANSITIONING AND POST-CONFLICTS BALKAN COUNTRIES ........................ 10 SERBIJA & KLASTERI ................................................................................................................................................................. 11 SERBIA & CLUSTERS ................................................................................................................................... 12 MAPA KLASTERA NA PODRUČJU JI SRBIJE MAPPED CLUSTERS IN SE SERBIA .................................. 19 MAPA KLASTERA NA PODRUČJU GRADA SOFIJE MAPPED CLUSTERS IN SOFIA CITY REGION................... 20 BUGARSKA & KLASTERI ............................................................................................................................................................ 21 BULGARIA & CLUSTERS ............................................................................................................................. 22 SWOT CBC SER-BG STRATEGIJE RAZVOJA KLASTERA ............................................................................................................... 23 SWOT OF CBC SER-BG CLUSTER DEVELOPMENT STRATEGY ..................................................................... 24 OPIS CBC SER-BG STRATEGIJE RAZVOJA KLASTERA.................................................................................................................. 25 IDENTIFIKACIJA POTREBA ........................................................................................................................................................ 25 DESCRIPTION OF THE CBC SER-BG CLUSTER DEVELOPMENT STRATEGY .................................................. 26 IDENTIFICATION OF THE NEEDS ............................................................................................................... 26 PREPORUČENI STRATEŠKI PRAVCI ........................................................................................................................................... 27 RECOMMENDED STRATEGIC DIRECTIONS ................................................................................................ 28 LISTA SKRAĆENICA BDP Bruto domaći proizvod BG Bugarska CBC Prekogranična saradnja EU Evropska unija HR Ljudski resursi IKT Informaciono komunikacione tehnologije MMSP Mikro, mala i srednja preduzeća MSP mala i srednja preduzeća NVO Nevladina organizacija PCM Upravljanje projektnim ciklusom SRB Srbija LIST OF ABBREVIATIONS BG Bulgaria CBC Cross-Border Cooperation EU European Union GDP Gross Domestic Product HR Human resource ICT Information Communication Technologies MSME Micro, small and medium sized enterprises NGO Non governmental organization PCM Project cycle management SER Serbia SMEs Small and medium sized enterprises 2 UVOD Projekat Balkanski klaster je ko-finansiran od Evropske unije kroz IPA Program prekogranične saradnje Bugarska-Srbija, sa ciljem kreiranja platforme za kolaboraciju klastera, MSP i institucija podrške u prekograničnom regionu Bugarske i Srbije. Ključne istraživačko razvojne aktivnosti projekta bile su mapiranje klastera; istraživanje potreba klastera; izrada nacrta strategije za razvoj mreže klastera na Balkanu, sa ciljem identifikovanja potencijala za izgradnju prekogranične saradnje Bugarske i Srbije. Istraživanje razvoja klastera u prekograničnom regionu SRB-BG je sprovedeno primenom “desk” istraživanja i terenskog rada – “licem u lice” intervjuisanje asocijacija i preduzetnika, članova lokalnih samouprava-opština, organizacija za lokalni ekonomski razvoj, regionalnih privrednih komora i obrazovnih institucija u Nišavskom, Pirotskom, Jablaničkom i Pčinjskom okrugu i gradskom području Sofije, sa aspekta ekonomskih indikatora i organizacionih formi i ponašanja, kao i jakih i slabih strana biznisa, institucionalnih i pravnih aspekata okruženja razvoja klastera. Ključni istraživačko razvojni rezultati projektnih aktivnosti su: Više od 350 aktera klastera učestvovalo u različitim aktivnostima projekta, više od 220 treniranih u oblasti ekonomskog razvoja na bazi klastera i primene modela klastera EU 14 povezanih institucija - 7 Bugarskih i 5 Srpskih sa ciljem razvoja zajedničkih projekata, 4 potpisana ugovora o partnerstvu i 4 projektna predloga za pristup fondu INTERREG IPA CBC 2015/16. Razvijena metodologija ocene potreba klastera i mapiranja Razvijen Program izgradnje kapaciteta prekogranične saradnje za aktere klastera Razvijeni alati komunikacije prekogranične saradnje klastera Uspostavljena Balkanska kolaboraciona platforma klastera nazvana „Balkanski klastera“ 54 klastera i klasterskih inicijativa je identifikovano i mapirano. Sektori prekogranične saradnje Srbija-Bugarska mogu biti klasifikovani u 15 poslovnih tipologija saglasno strateškim izazovima: In the cross-border region 48 clusters and cluster initiatives were identified and mapped. The CBC SER-BG cluster development sectors are classified into 15 business typologies according to their strategic challenges: energija, metal i elektro industrija građevina i urbano planiranje poljoprivreda i prerada hrane prerada drveta, proizvodnja nameštaja trgovina, turizam i ugostiteljstvo tekstil, odeća, koža, obuća transport i logistika zdravstvena zaštita žensko i omladinsko preduzetištvo zanatstvo konsalting i poslovne usluge reciklaža mediji IKT automobilska industrija Realizovano je 54 intervjua o oceni potreba klastera sa akterima klastera na terenu, i to 24 na srpskoj i 30 na bugarskoj strani. Intervjui su sprovedeni korišćenjem upitnika odobrenog od projekntog tima. U cilju boljeg fokusiranja Strategije, upitnik je bio struktuiran tako da prikupi informacije o klasterskoj organizaciji, aktivnostima, kompetencijama, potrebama, kao I na strateški potencijl za kreiranje mreže klastera u prekograničnoj oblasti. 3 INTRODUCTION The Balkan Cluster Project is co-funded by EU through the Bulgaria-Serbia IPA Cross-border Programme, aiming at creating a platform for collaboration of clusters, SMEs and supporting institutions in the cross-border region of Bulgaria and Serbia. The key research and development project activities were cluster mapping, survey of clusters’ needs and drafting of the Strategy for the development of the Serbia-Bulgaria clusters network, with the objective to identify the potentials for building of cluster cooperation in BG-SER cross border area. Survey of cluster development in the cross border region SER-BG were carried out through desk research and field work - face to face interviews with the associations of enterpreneurs, members of municipality governments, local economic development organizations, regional chambers of economy and educational institutions in the Nisava, Pirot, Jablanica and Pcinja districts and Sofia City region, in terms of economic indicators and organizational forms and behavior, as well as the strong and weak features of the business,