Magazine voor de vrienden van omroep Human

Het hoofd geprikkeld, het hart geraakt

Ester Gould en Sarah Sylbing over hun documentaireserie Klassen: “We moeten kinderen niet doodknufelen, maar juist de lat hoog leggen” Dit magazine dubbel gekregen? Inhoud Geef er een door! Lieve 04 De hoofdredacteuren van Human stellen zich voor 10 Wie is wie in humanistisch Nederland? 12 Ester Gould en Sarah Sylbing over Klassen 18 Erdal Balci: wie vermoordde Saïd Zankoua? vrienden, 22 De activistische redactie van 3FM Human In het studentenhuis van mijn zoon Zonder onze trouwe achterban 26 Allemaal vrienden ging eerst geen lichtje branden toen zouden we er niet zijn, want zonder ik bij een bezoekje vertelde dat ik bij leden geen Human. 2021 wordt een 32 Haal alles uit uw vriendschap met Human Human werkte. Maar toen ik enkele spannend jaar, want dan wordt programma’s noemde – Medialogica, beslist of we van een aspirant- 2 Algemene ledenvergadering op 26 september 2020 3 33 Schuldig, Brainwash – gingen omroep een volwaardige omroep 34 Adelheid Roosen en Hugo Borst maakten Thuis op Zuid sommige huisgenoten rechtop zitten; kunnen worden. die hadden ze weleens gezien! Omdat u zo belangrijk voor ons bent, 40 De gouden formule van De vloer op Meteen hadden we een gesprek, willen we u graag bedanken met dit 44 Wordt vervolgd – zes beproefde Human-programma’s ze wilden precies weten waar eenmalige magazine. En u vertellen Human voor staat en wat Human wat ons bezighoudt, waar we voor 50 15.000 Ruimdenkers gezocht! onderscheidt van andere omroepen. staan, wat u van ons kan verwachten. En ik wilde horen wat ze wel of niet Of het nu oude vertrouwde program- interessant en belangrijk vinden en ma’s zijn of nieuwe spannende wat ze missen op radio, tv en online. projecten, één ding is zeker: Colofon Sommigen van hen werden zelfs we willen ertoe dóén. Een steentje Human is een eenmalig magazine Hoofd- & eindredactie Medewerkers daarna vriend van Human. Zo luister bijdragen aan positieve maatschap- voor de Vrienden en relaties van José Rozenbroek Adinda Akkermans, Erdal Balci, ik ook altijd graag naar onze over- pelijke verandering en mensen omroep Human. Ontwerp & vormgeving Claire Bontje, Guus Christiaans, [email protected] WIJZwerkt!, Amsterdam Jean Counet, Linelle Deunk, buurvrouw van 84 die ons op de voet inspireren. Misschien zelfs wel een (088) 205 80 58 Uitgever Marije Jansen, Marc Josten, volgt, haar enthousiasme en kritiek steentje in de rivier verleggen. © Human 2020 Human Anna van Kooij, Sara Madou, niet onder stoelen of banken steekt, Veel leesplezier! Druk Najib Nafid, Jitske Schols, Niels en al jaren een van onze vrienden is. Veldhuis Media BV Stomps, Louki Verschuren De leden van Human noemen we Willemien van Aalst vrienden, en dat is niet voor niets. Directeur/hoofdredacteur Human

Fotografie cover Linelle Deunk De hoofdredactie van Human

Willemien en Marc: waarom zou je een humanistische oproep moeten hebben? Of nee, laat ik bij de eerste vraag beginnen: wat is humanisme eigenlijk? Marc Josten: “Wat humanisme is ga ik hier niet ter plekke uitvinden. Maar kort gezegd is het een 600 jaar oude levensovertuiging, voortgekomen uit Hoofdredacteuren de emancipatie van de mens ten Willemien van Aalst opzichte van zijn God en kerkelijk en Marc Josten weten instituut. Langzaam maar zeker zag precies wat ze met je een mens die steeds individualisti- Human willen: scher werd, zich steeds meer ging ontwikkelen, die autonomer en vrijer programma’s maken ging denken.” die bijdragen aan Willemien van Aalst: “In het 5 maatschappelijke humanisme staat de mens centraal. verandering en mensen Dat is de kern. De kernbegrippen die aan het denken zetten. daarbij horen zijn autonomie en verantwoordelijkheid. Humanisten Willemien: “Misschien zien de mens als een zelfdenkend word je er zelfs wel een wezen, die niet in dienst staat van beter mens door.” een God. Naast verantwoordelijkheid Marc: “Maar je mag voor je eigen ontplooiing, heb je ook wel plezier maken in verantwoordelijkheid voor de ander, voor de samenleving als geheel. het leven, hoor. We zijn Bij onze omroep staat dan ook de geen calvinisten.” vragen centraal: hoe word je een beter mens? Hoe worden we samen Het hoofd geprikkeld, een betere samenleving? Hoe werken Tekst José Rozenbroek we samen aan een betere wereld? Fotografie Jitske Schols Als het gaat om die autonome mens; binnen het humanisme is het begrip het hart geraakt bildung van belang. Daar hebben we Willemien: niet een echt goed Nederlands woord “We zijn hard M, troostend: “Maar je mag wel en luisteraars houden van filosofie, voor. Het gaat daarbij niet alleen om plezier maken in het leven, hoor. van nadenken, velen van hen zijn ontwikkelen van kennis, maar om op zoek naar We zijn geen calvinisten.” academisch geschoold. Wat dat persoonlijkheidsontwikkeling in de jonge makers laatste betreft zouden we nog wel brede zin van het woord.” Marc Josten en Willemien van Aalst wat diverser kunnen zijn. Daar M: “Om een actueel voorbeeld te en makers met vormen samen de tweekoppige werken we ook aan.” geven: in tegenstelling tot Nederland hoofdredactie van Human, aspi- W: “We zijn hard op zoek naar jonge blijft Duitsland, ondanks de crisis, diverse culturele rant-omroep sinds 2016, en voortge- makers en makers met diverse investeren in cultuur. Dat komt voort achtergronden. komen uit de Humanistische Omroep culturele achtergronden. We zijn nog uit die bildungsgedachte. De ontwik- Stichting. Samen zijn ze verantwoor- niet inclusief genoeg naar onze zin.” keling van de mens; daar bezuinig je We zijn nog niet delijk voor de hele programmering, M: “Het is makkelijker om Heel niet op, dat bouw je uit!” inclusief genoeg maar er zijn accentverschillen. Marc Holland bakt cultureel divers te Dan kom je bij die andere vraag: heeft de filosofische en journalistieke maken dan Het filosofisch kwintet. waarom is er een humanistische naar onze zin” programma’s onder zijn hoede en is Je hebt niet zo veel filosofen als omroep nodig? daarnaast regelmatig eindredacteur; Haroon Sheikh, wel heel veel goeie M: “Als er één omroep van de daken Willemien zwaait de scepter over bakkers. Maar we doen onze 6 schreeuwt: bildung, bildung, bildung, ontdekken. Ook bij de sociaal- documentaires en drama, en houdt stinkende best. 7 dan zijn wij dat. Daar komt nog iets democraten of de katholieken maakt zich als directeur ook bezig met Naarmate je groter wordt en meer bij. Alle andere geloven en gezindten het deel uit van het gedachtegoed. bestuurlijke, financiële en zendtijd krijgt, ben je nog meer in die iets modernistisch hebben, Maar nooit als ‘oersoep’. Die mensen organisa torische zaken. creatieve competitie met de andere hebben het humanisme omarmd, maken zich nooit knalhard voor W: “Om als aspirant-omroep omroepen. Dan moet je soms water maar nooit als leidende levensover- cultuur of filosofie of andere zaken toegelaten te worden moet je 50.000 bij de wijn doen, je kunt dan niet tuiging. Toen ik negen jaar geleden die echt te maken hebben met dat leden hebben, en je moet heel goed alleen een streng beschouwelijk wegging bij Reporter, het onder- autonome denken en die verantwoor- kunnen verwoorden waarom je van genootschap zijn. Tegelijkertijd is zoeksjournalistieke televisieprogram- delijkheid. Daar zijn wij helemaal op toegevoegde waarde bent en wat je onze grote opdracht dat we pro- ma van de KRO, zei ik tegen mijn gefocust. Dat is onze meerwaarde.” gaat doen in de komende jaren. gramma’s ontwikkelen die voldoende toenmalige baas: ‘Ik ga naar de huma- W: “We zijn er niet alleen voor de lol. Kortom: je moet bewijzen waartoe ons DNA hebben, waarvan je zegt: nisten, wat vind je daarvan?’ Dat We willen een steentje bijdragen aan jij op aarde bent. die zijn Human genoeg.” vond hij een heel goed idee. Hij zei maatschappelijke verandering en Nadenken over je DNA, zeggen ze, Waarin verschilt Human ook: ‘Als het katholicisme met de met onze programma’s inspireren. is een permanent proces. Of, zoals bijvoorbeeld van de VPRO? oprichting van de gymnasia niet ook Misschien word je er zelfs wel een Marc zegt: “We hebben geen Bijbel W: “Bij de VPRO vind je de avontu- het humanisme had omarmd, dan beter mens door. Of in ieder geval waarop we kunnen terugvallen en riers en grensverkenners. Kom met hadden we gestaan waar de islam een mens dat aan het denken die ons precies vertelt hoe het moet. een creatief idee en je mag het nu staat.’ Om maar aan te geven: het wordt gezet.” We hebben wel een trouwe, duidelijk maken. Bij ons moet een programma humanisme is niet iets dat wij nu even geprofileerde achterban; onze kijkers maatschappelijke relevantie hebben.” De hoofdredactie van Human

Waar staat Human nu? Welk programma van de VPRO mensen zelf om de samenleving Razendknap wat ze hebben gemaakt. Willemien van Aalst: programma dat impact heeft? Dat weten we maar al te goed zou er bij jullie niet doorkomen? beter te laten worden? Daarbij hoort Met Schuldig is iets op de kaart “Volgens de huidige mediawet M: “Medialogica, het programma doordat we het programma ook in W: “Toren C bijvoorbeeld, hoe de volgende pijler: duurzaamheid en gezet. De politiek en de politieke moeten we op 31 december waarin we laten zien hoe de publieke het onderwijs brengen: Medialogica leuk dat ook is.” de klimaatproblematiek. opinie zijn erdoor opgeschud. Met 2020 150.000 leden hebben. Die opinie, de media en de politiek elkaar in de klas. We hebben lesmateriaal M: “Koken met Van Boven? We Met onze programma’s moet niet Klassen, hun volgende documentaire- noemen we bij Human trouwens over en weer beïnvloeden. Dat heeft ontwikkeld om docenten en leerlingen hebben niets tegen lichtvoetige alleen het hoofd worden geprikkeld, serie, willen ze laten zien hoe ons vrienden. Momenteel is er een een enorme resonantie. Veel media- te laten zien hoe beeldvorming werkt. programma’s, maar we zullen niet maar ook het hart geraakt. Adelheid onderwijs systeem kansen ongelijkheid wetswijziging in voorbereiding makers denken door Medialogica wel Als ik al ergens trots op ben, dan is snel gaan koken. Hoewel – je moet Roosen en Hugo Borst zijn bijvoor- in de hand werkt.” om dat aantal te verlagen naar twee keer na: doen we het volgens het dat we daarmee een eerste stap nooit iets uitsluiten.” beeld nu bezig met Thuis op Zuid, Bereikten jullie met Schuldig ook 50.000 leden. Die wetswijziging de regels van het spel? Maar ook de hebben gezet. Er zijn nu docenten die W: “We zijn een kleine omroep, dus een documentaireserie over wat er de mensen om wie het draait, de moet dan wel op tijd passeren in politiek, en alles wat met de publieke dit geïntegreerd hebben in hun eigen we moeten focussen. We hebben met mensen met dementie gebeurt sociaal-economisch zwakkere het parlement, uiterlijk dit najaar. opinie te maken heeft, heeft toch een lessen. Dat doet me enorm goed.” een aantal thema’s waaraan we elk achter de voordeur.” groep? Want dat wil je toch? Dat wordt nog spannend, want extra antenne gekregen door dat W: “Kortom, met al onze program- programmavoorstel toetsen. M: “We willen er niet alleen maar zijn W: “Die wil je ook bereiken, inder- door corona passeren er programma. Tegelijkertijd moet je ma’s proberen we een steentje in de De eerste pijler is de levenskunst, voor academici, we willen ook een daad. Dat is wat moeilijker. Wat ik momenteel vooral spoedwetten. nederig zijn: met Medialogica bereik rivier te verleggen.” de filosofie, de individuele zoektocht breder publiek bereiken, juist in het al heel belangrijk vind, is dat die We kunnen dus alle steun je niet alle Nederlanders. Juist die M: “En uiteindelijk verleg je misschien en ontwikkeling. De tweede is de kader van die bildung. Daarom is het mensen zich gezien voelen omdat gebruiken. Ik roep daarom bij mensen die we toe zouden willen wel de rivier.” 8 vorming van de publieke opinie: voor ons zo belangrijk om met er een programma over ze wordt deze iedereen die ons een warm roepen: blijf kritisch nadenken, geloof 9 Medialogica is daar een voorbeeld documentaireseries als Schuldig en gemaakt, en dat andere mensen zich hart toedraagt op om Human te niet alles wat de traditionele en van. De derde pijler is wat we straks met Klassen, de nieuwe realiseren: wat jou is overkomen, steunen door vrienden aan te sociale media zeggen – die meest systeempijn noemen. Hoe loopt documentaireserie die Ester Gould kan mij ook overkomen.” dragen of te doneren voor de kwetsbare groepen bereiken we niet. de mens vast in het systeem van en Sarah Sylbing aan het maken zijn, Jullie geloven in kleine stapjes. vriendenwervingscampagne!” bijvoorbeeld de zorg, het onderwijs, op NPO 1 te zitten. Dan heb je in één M: “Vergis je niet, er is ook een grote de schuldenproblematiek? Sociale klap honderdduizenden kijkers extra. groep weldenkende mensen die rechtvaardigheid is heel belangrijk Maar het is best moeilijk om denken in termen van: eigen schuld, Wat is er typisch Human aan voor Human. Het vierde thema is kwalitatief hoogwaardige televisie dikke bult. Voor hen is zo’n serie een het improvisatieprogramma actief burgerschap: wat doen voor een groot publiek te maken.” heel goede spiegel.” De vloer op? Wat bedoel je daarmee? Dat W: “We zijn een netwerkorganisatie, M: “De vloer op is eigenlijk de Marc klinkt als: simpele tv. we kijken altijd met wie we kunnen hoogmis voor humanisten. Daarin zie W: “Ester en Sarah kunnen lastige, samenwerken om nog meer impact je in optima forma hoe kwetsbaar het Marc Josten (1961) begon zijn een functie die hij sinds 2018 deelt “We willen een ingewikkelde materie als schulden- te creëren. Brainwash hebben we leven is. Het hele leven is eigenlijk één loopbaan bij Vrij Nederland, waar met Willemien van Aalst (1963). breder publiek problematiek vertalen in een opgezet samen met The School of grote improvisatie, waarbij de mens hij twaalf jaar werkte als Zij studeerde Theaterwetenschap, hartverwarmende serie voor een Life. Voor de debatten rond de docu- moeten laten zien of hij daarvan iets journalist. Vervolgens was hij stond aan de wieg van het IDFA en ze bereiken, juist breed publiek. Misschien niet zo mentaireserie In De Leeuwenhoek en bakt. Als je het hebt over autonomie twaalf jaar eindredacteur bij was onder andere creative producer breed als Heel Holland bakt of Boer Thuis op Zuid werken we samen met en verantwoordelijkheid …” Reporter, een onderzoeks- bij IDTV. Voor ze bij Human belandde in het kader zoekt vrouw, maar toch. het Humanistisch Verbond.” Wat is een ander Human- journalistiek televisieprogramma werkte ze acht jaar als directeur van van die bildung” van de KRO. In 2012 werd hij het Nederlands Film Festival. hoofdredacteur van Human, Ontwikkeling en onderwijs Wie is wie in HVO Primair is verantwoordelijk voor de uitvoering van lessen humanistisch Humanistisch Vormingsonderwijs (HVO) op openbare basisscholen. Nederland? In deze lessen onderzoeken kinderen levensvragen op een interactieve, speelse en creatieve manier. “Zijn Human en het Humanistisch Verbond dan niet dezelfde organisatie?” Deze verwarring horen we bij Human regelmatig. Humankind is de grootste Er zijn in Nederland tientallen human istische organisaties, niet-commerciële organisatie voor met een gezamenlijke achterban van meer dan een miljoen kinderopvang en -ontwikkeling in Nederlanders. Allemaal werken ze vanuit de levensovertuiging Nederland. Hun pedagogische visie dat de mens centraal staat. Een kleine selectie. is gebaseerd op humanistische waarden. Zij geloven in optimale groei en bloei van ieder kind. 11 Human maakt, samen met hun situatie te veranderen. Humanitas Financiële maatschappelijke en creatieve Zij doet dit met de inzet van duizen- Hulpverlening biedt diverse partners, programma’s die mens en den enthousiaste vrijwilligers. diensten aan om financiële en/of Kennis en Zorg en wereld vooruithelpen door autonomie zorgzaken tijdelijk of langdurig over inspiratie ondersteuning en verantwoordelijkheid te bevorde- Hivos zet zich in voor een te nemen van mensen die hiertoe zelf ren. Behalve op tv, radio en online is vrije, eerlijke en duurzame wereld. niet in staat zijn. omroep Human actief in het onder- De mensenrechtenorganisatie werkt wijs en op evenementen. daarvoor samen met moedige Humanitas DMH (Dienst- activisten, ondernemers, kunste- verlening aan mensen met een Het Humanistisch naars en journalisten in meer dan hulpvraag) ondersteunt mensen met Verbond is de enige onafhankelijke 30 landen. een (licht) verstandelijke beperking organisatie die staat voor een vrije en/of gedragsprobleem. en humane samenleving. Het HV komt De Universiteit voor in actie als keuzes over leven, liefde, Humanistiek verzorgt hoger Humanitas Onder Dak is Politieke denken en dood in gevaar komen. onderwijs en onderzoek op het gebied een maatschappelijke opvang- lobby van ethiek, levens beschouwing en organisatie in Twente, die de opvang en Vereniging Humanitas de inrichting van een mens waardige en begeleiding van dak- en thuislozen bevordert sociale verbanden en helpt samenleving en laat zich hierbij organiseert middels verschillende activisme mensen om op eigen kracht iets aan inspireren door het humanisme. voorzieningen. Essay

gooiden duizenden politiek actieve jongeren in de gevangenis, martelden hen jarenlang en lieten tientallen van hen executeren. Vader kwam in die verschrikkelijke maand naar Turkije en bracht ons halsoverkop naar Nederland. Maar, hoe ver ik ook verwijderd raakte van de jongeren van het moeder- land, ik ben nooit vergeten dat alleen kritisch denkende, De moordenaar ideeën producerende jongeren meeliepen in die kleine antifascismedemonstraties in die kleine, armoedige stad. De despoten wisten dat het denken en de vreugde van het kunnen denken de grootste bedreigingen waren voor hun van Saïd Zankoua regime. Ze doofden dat mooie licht in die herfst.

In Nederland las ik over Anne Frank. Eerst was ik in de veronderstelling dat een moordzuchtig, planloos beest Als kleine jongen zag schrijver en columnist Erdal puur voor zijn genot door Europa had getrokken om Anne Balci hoe in zijn land van herkomst de klassieke en andere miljoenen onschuldige mensen kapot te maken. 18 fascisten de revolutie met harde hand neersloegen. Nadat ik een door de nazi-propagandaminister Joseph Veertig jaar later bespeurt hij in een wereld zonder Goebbels geschreven passage onder ogen kreeg, begreep ik dat Anne Frank door dezelfde ideologie de idealisme een nieuw soort fascisme. Een fascisme dood was ingejaagd als de jongeren in mijn land van dat jongens als Saïd Zankoua vermoordt in een herkomst. Goebbels schreef: ‘Onze tegenstanders doodgewone Utrechtse wijk. hebben geen enkele kans meer tegen ons. In hun geschre- ven propaganda laten ze namelijk de ruimte open voor de mensen om na te denken. Bij ons daarentegen krijgen de Iedere despoot ontwikkelt zijn spieren op een dieet van bloemvelden betraden en de meest rijpe vruchten mensen, dankzij het lichamelijke ritme van onze taal, daar matige denkers en gehoorzame massa. Ik was net tien onder onze hemden verborgen, zo kon je een jongeren- nooit de tijd voor …’ toen ik in ons stadje in het oosten van Turkije meemaakte vereniging binnenlopen, kennismaken met de meest De nazi’s hadden niet alleen Anne Frank en haar miljoenen dat een deel van de jongeren opstond voor meer revolutionaire ideeën en verrijkt naar huis gaan. lotgenoten vermoord, ze hadden ook een aanslag democratie en vrijheid. Voor het eerst in duizend jaar Ik moest een volwassen man worden om te besefen dat gepleegd op de wil van de mens om te denken, en dat was de jeugd in de ban geraakt van een hoogst dynamisch die onovertrofen vreugde in de ogen van die scholieren denken om te zetten in een soeverein leven. Hun terreur denkproces dat zou moeten leiden naar het einde van en studenten de vrucht was van wat wij ‘denken’ noemen. moet dusdanig verlammend zijn geweest, dat filosoof armoede, ongelijkheid en onrecht. Het was eind jaren 70, Als kind, elf jaar inmiddels, maakte ik ook mee hoe Theodor Adorno stelde dat na Auschwitz gedichten ik was kind en besefte niet hoe bijzonder deze ontwikke- tirannen reageren op uitzonderlijke hersenactiviteit bij maken – de meest esthetische vorm van het denken – ling was. Nieuwe denkbeelden, nieuwe ideeën, nieuwe het volk. In de maand september van 1980 grepen de onmogelijk was geworden. argumenten hingen in de lucht. Zoals we heimelijk zonne- militairen onder leiding van generaal Kenan Evren in, In de jaren 80 was Nederland nog steeds het dier dat Fotografie Najib Nafid Essay

zijn oorlogswonden aan het likken was. Adorno was later liepen ze met doeken om hun haren, ze werden op voorwaarde dat die niet in de weg gezeten zouden Frankrijk gebracht met het doel zijn ‘onreine’ gevoelens inmiddels meer dan tien jaar geleden gestorven, ik was doodgeschoten omdat ze op de verkeerde personen worden door onrust. Liever geen idealisme en protest. door een islamitische geestelijke uit zijn lijf te laten een tiener en zat op een dag op het Bankaplein in Utrecht verliefd werden. De Koranscholen puilden uit van kleine In deze nieuwe wereldorde werd Saïd Zankoua, zoon van drijven. Hij werd daar mishandeld door de charlatan, naar jongens te kijken die een potje voetbal speelden. jongens. Imams namen een prominente rol in in het leven Marokkaanse ouders in de Utrechtse wijk Kanaleneiland, de jongen schreeuwde het uit van de pijn, maar iedereen Naast mij stond een Marokkaanse moslim, met wie ik aan van mijn voorheen seculiere ouders. Mensen onderdruk- zich gewaar van zijn homoseksuele gevoelens. Maar Saïd was opgelucht omdat de boze geesten blijkbaar zijn de praat raakte. Op een gegeven moment hadden we het ten hun seksuele aard om verstoting door de rest te moest, omringd door fascisten uit zijn eigen gemeen- lichaam verlieten. over de Joden. Zodra ik zei dat ik niets tegen Joden had, voorkomen. De hoop dat Nederland zou ingrijpen, viel aan schap en door de politiek-correcte harteloosheid van de Terug in Utrecht zocht Saïd zijn toevlucht in een afgezon- sloeg hij mij in mijn diggelen toen ik begreep rest van het land, het alleen zien te redden. derd appartement in de wijk Overvecht. Ook daar wisten gezicht. Ik moest mijn dat ons nieuwe land de In Kanaleneiland werd Saïd Zankoua door zijn Marokkaan- zijn kwelgeesten hem te vinden. Ze sloegen hem, zetten woorden terugnemen religieuze instellingen die se buurtgenoten veel harder geslagen dan ik destijds op zijn foto’s op sociale media en waren klaar met hun werk en als Turkse moslim Saïd werd veel harder ons gevangen hielden, het Bankaplein. Zo hard dat de jongen er epileptische toen de prachtige Saïd in de maand mei van het jaar 2020 onmiddellijk Joden meefinancierde. aanvallen aan overhield. Noch de overheid noch de op dertig jarige leeftijd moederziel alleen, vermoedelijk uitschelden. Ik zei dat geslagen door zijn Het waren de jaren 90, Nederlandse bevolking kwam op voor Saïd en de andere aan de gevolgen van epilepsie, overleed in zijn huis. ik geen moslim meer Saïd Zankoua werd slachtofers van het nieuwe fascisme. Iedereen van wie je was en maakte kennis Marokkaanse geboren in een snel zou verwachten dat die zich over Saïd en zijn lotgenoten Anne Frank is vermoord door het oude fascisme. De met zijn linkse hoek op globaliserende wereld. zou ontfermen, bleef doodstil, verlamd door de politiek- nieuwe variant is de moordenaar van Saïd. Het klassieke 20 mijn voorhoofd. De Saïd groeide op in de correcte propaganda. Durfde je iets te zeggen over Saïd fascisme dat miljoenen Europeanen vermorzelde, dat in 21 andere jongens buurtgenoten dan stad waar ik als student en de relatie van zijn leed met de cultuur waaruit hij het Turkije van mijn kindertijd aan talloze jongeren het kwamen erbij staan, journalistiek stukjes kwam, dan was jij fout. Want: alle culturen zijn gelijk en leven heeft gekost, dat zich manifesteerde in het hoofd moedigden de jongen ik destijds op het begon te slijten aan wie zijn wij om er een oordeel over te vellen? van de Marokkaanse jongen die mij bleef slaan omdat ik aan om de ‘verrader’ kranten en tijdschriften. Zo werd respect afgedwongen voor groepsvorming op mij verzette tegen zijn gif, bestaat niet meer. Dat soort nog harder te slaan en Bankaplein Wereldwijd gingen de grond van religie, geboorteplaats en sekte. Kritiek op fascisme is altijd het reactionaire antwoord geweest op zo belandde ik na een deuren wagenwijd open deze ‘identiteiten’ werd tot taboe verklaard. Mensen die de zoektocht van de mens naar een uitweg uit de door schop in mijn buik op voor de multinationals. misstanden wilden aankaarten werden door de politiek- cultuur, religie, taboe, traditie, ritueel veroorzaakte de grond, naar adem happend. Het waren de jaren waarin de welvaart in de ontwikkelde correcte meute tot stilzwijgen gedwongen. Zo werd een depressie. Nu hebben de despoten het op een akkoordje Nu ik terugblik op die tijd meen ik van geluk te mogen wereld veilig werd gesteld door de mensen in de produc- wereld zonder idealisme gecreëerd. gegooid met de massa’s: al zwijgend worden de stemmen spreken dat ik er met een paar flinke klappen vanaf ben tielanden hongerlonen te betalen. We leefden in de jaren In dit nieuwe mondiale regime schoven de verschillende van de protest gesmoord. De stem van het protest sterft gekomen. Na de migratie naar Nederland bleken geloof, dat het ideaal van solidariteit die over grenzen reikte zelfs gemeenschappen en de verschillende culturen naar tegenwoordig op dertig jarige leeftijd in een klein huis in traditie, ritueel en dogma namelijk oppermachtig, alle door links was vergeten. In de zoektocht naar de goed- elkaar toe en vonden de grote massa’s elkaar in de Utrecht. Saïd is dood, omdat zijn verhaal niet op kon denkbeelden van het nieuwe land ten spijt. koopste arbeid reisden bedrijven van het ene naar het warme luiheid van het middelmatige denken. Onder tegen het geweld van de stilte van het nieuwe fascisme. In een paar jaar tijd werd iedereen die mij dierbaar was andere land en zo dreef de wereld op deze dynamiek van goedkeuring van het grootkapitaal ruilde de mens zijn door het religieuze patriarchaat voor de rest van hun het ‘reizende’ geld. hoop op ontwikkeling, gelijkheid en rechtvaardigheid in leven in de boeien geslagen. Kinderen werden uitgehuwe- Er was een keerzijde aan dit optimistische verhaal. De voor rust en consumptie. lijkt, ze bloedden op de tafels van het besnijdenisritueel. extra welvaart in de westerse wereld en de broodnodige In deze hoogst roerige tijd die niet roerig mag heten, De meisjes namen afscheid van hun broeken, vijf jaar groei in de derde wereld kon alleen gewaarborgd worden werd Saïd Zankoua door zijn familie een keer naar De redactie van 3FM Human “Wij zijn best activistisch”

Hoe bereik je jongeren? Wat boeit ze? Hoe houd je hun aandacht vast? Hoe praat je met ze over moeilijke 22 onderwerpen? Hoe werken de ondoorgrondelijke wetten 23

van YouTube? De acht jonge Human-medewerkers van Tekst Adinda Akkermans 3FM Human weten er alles van. Beeldontwerp Claire Bontje

Twee broers gaan zitten op naar mate zijn oudere broer artiesten in korte filmpjes Bovenste rij: houten klapstoeltjes steeds succesvoller werd. over hun psychische Suzanne Witteman, tegenover elkaar in een Zijn broer luistert, tranen in gezondheid. Het is onder- Fleur Okkerse en verder vrijwel lege ruimte. zijn ogen. deel van een terugkerende Laksmi Papenburg. Er klinkt rustige piano- Hoe bereik je jongeren? Het themaweek waarin Human Middelste rij: muziek. De jongens, allebei is een vraag die de publieke jongeren stimuleert om uit Rowan Olierook en muzikant, zijn zichtbaar omroep al jaren bezighoudt. de kast te komen met Roberto Lobosco. zenuwachtig. De een opent Nou, zó dus bijvoorbeeld. psychische klachten. Onderste rij: een opgevouwen papiertje Het hoeft niet altijd snel en Acht jonge Human-mede- Claire Bontje, en begint voor te lezen. sexy te zijn en met allerlei werkers vormen de Emma Peters en Haperend vertelt hij over toeters en bellen, ontdekte maatschappelijke redactie Tamara Uildriks. zijn depressie en hoe die de redactie van 3FM Human. van radiozender 3FM. Zij extra zwaar voelde In de serie #openup praten voeden de radio-dj’s met De redactie van 3FM Human “We praten met scholen. “We praten met jongeren negatief kan uitpakken. We kropen in meer commentaar je krijgt, hoe aandacht eenmaal hebt, willen ze als gelijken, soms over onderwerpen de huid van een dokter met een hoger YouTube je filmpje plaatst.” alles weten en er lang over praten. jongeren als gelijken, waar ze nog nooit over hadden hoofddoek, die voortdurend wordt Het dwingende algoritme heeft ook Dat is heel leuk.” gesproken”, zegt Rowan. Bijvoor- aangezien voor de schoonmaker.” voordelen, vindt Suzanne: “Je moet Rowan: “En je moet nooit moralis- soms over dingen beeld het gesprek dat ze voerden Sommige onderwerpen vinden ze zelf heel goed bedenken: wat is hier écht tisch zijn. Dan haken ze af. Ik denk over imago. Suzanne: “Op Instagram belangrijk vanuit humanistisch interessant aan? Wat wil ik nou dat heel veel jongeren geïnteres- waarover ze nooit doet iedereen zich perfect voor. Hoe perspectief. Rowan: “We ontdekten precies vertellen?” Soms snappen ze seerd en open zijn, als je ze maar denken zij daarover en wat heeft het dat in biologieboeken niets over werkelijk niet waarom het ene filmpje serieus neemt.” voor efect op hen?” Zo ontdekten ze seksuele diversiteit staat of maar een niks doet en het andere filmpje eerder spraken” ook dat een thema als psychische enkel zinnetje in de trant van: ‘Er zijn opeens veel wordt gedeeld op gezondheid enorm leeft onder ook homo’s’. Dat kan toch niet in deze sociale media. Laatst had een filmpje jongeren, maar weinig aandacht tijd? Dat moet gewoon beter.” van de serie Op me monnie, over krijgt. Rowan: “Wij hebben dat Tijdens de themaweek #kutvoorlich- geld en status, opeens 600.000 maatschappelijke onderwerpen als hun hand opsteken en communiceren vervolgens echt op de kaart gezet.” ting publiceerden ze filmpjes met views. “Het ging over een rijk meisje persvrijheid, seksualiteit, psychische via de chatfunctie op hun telefoon. Ze weet nog goed dat ze een titels als: Hoe deel je je diepste die de filosofische vraag beant- gezondheid, racisme en duurzaam- Zelfs een verjaardag ’s avonds moest berichtje kreeg van een jongen die seksuele verlangens?, Hoe realistisch woordt: voel je je vrijer en gelukkiger 24 heid. Daarnaast publiceren ze zelf helemaal digitaal, terwijl het bezoek schreef over zijn zelfmoordpoging. is een pornopoes? en: Ken je clit! als je veel geld hebt?” De redactie 25 artikelen, filmpjes en podcasts wel bij de jarige in de huiskamer zat. “Dat hij blij was er nog te zijn en Rowan: “Jongeren reageerden had totaal niet verwacht dat het zo over en met jongeren. “Er is niet Redacteur Rowan Olierook (29): graag zijn verhaal wilde doen bij ons. enthousiast: ‘Zo goed dat jullie dit vaak zou worden gedeeld. “Voor het één manier om jongeren te berei- “Het beeld is dat jongeren ’t liefst Daar doen we het voor.” doen, ik leer dit niet op school!’” meisje zelf best wel heftig, dan ben ken”, zegt redactielid Suzanne altijd op hun telefoon zitten. Wij In de serie Know Shit stellen jongeren Elk jaar kijken er minder jongeren je 14 jaar en kijken opeens meer dan Witteman (31). “Je moet steeds vroegen ons af: is dat echt zo? In een maatschappelijke vraag en gaan televisie, in 2019 was driekwart van een half miljoen mensen naar je. Ze jezelf opnieuw uitvinden en durven het begin vonden de leerlingen het ze samen op zoek naar het ant- de NPO-kijkers boven de vijftig jaar, werd bestookt met vriendschaps- “Je moet te experimenteren.” experiment inderdaad superchill. woord. Hoe werkt etnisch profileren blijkt uit cijfers van Stichting Kijk- verzoeken en moest haar profiel Een van de veelbekeken filmpjes die Maar alléén maar online zijn bleek bij de politie? Waarom pesten onderzoek. Dus is de redactie van verbergen.” ze maakten is 24 uur online. Op een helemaal niet leuk! Ze ontdekten dat pesters? Waarom schaam ik me voor 3FM Human vooral actief op YouTube De video’s van 3FM Human zijn korter goed middelbare school in Zwolle onder- ze meer waarde hechtten aan ‘echt’ mijn mbo-diploma? Rowan: “Een en Instagram. Niet makkelijk, want op dan andere Human-programma’s en zochten ze wat er gebeurt als contact en minder aan hun telefoon.” meisje wilde weten waarom mensen YouTube verliezen kijkers snel hun het taalgebruik is simpeler dan in een bedenken: jongeren alleen nog maar online De redactie heeft inmiddels een in hokjes denken.” Met haar bezoch- interesse, is er weinig ruimte voor programma als Het filosofisch mogen zijn. De school werkte mee: enorm netwerk van jongeren om zich ten ze een psycholoog die uitlegde diepgang en zijn de algoritmes kwintet. Maar volgens Rowan en wat wil buiten en binnen het klaslokaal heen verzameld bij wie ze vaak te dat hokjesdenken soms nuttig kan ondoorgrondelijk. Gaandeweg Suzanne is het een groot misverstand mochten de leerlingen een hele dag rade gaan over wat wel of niet werkt, zijn, omdat het je gedachten kan ontdekken ze steeds beter hoe het dat jongeren niet geïnteresseerd niet praten en elkaar zelfs niet en wat er speelt. Zo hebben ze een ordenen. Daarna gingen we naar werkt. Suzanne: “Bijvoorbeeld dat je zouden zijn in de wereld of in politiek. ik nou écht aankijken. Als ze een vraag hadden, jongerenpanel waarmee ze kunnen een virtual reality-installatie om te een vraag moet stellen aan het einde Suzanne: “Op het eerste gezicht lijkt konden ze met een icoontje virtueel sparren en ze komen veel op ervaren dat hokjesdenken ook van een filmpje: wat zou jij doen? Hoe dat misschien zo, maar als je hun vertellen?” De leden van Human

Chulah Berkowitz goed wanwege de kritische (44, Amersfoort) journalistieke blik. Die is Bij Human heten de leden vrienden. is communicatie- echt nodig, in deze tijden Niet voor niets, want ze dragen de adviseur en cultureel helemaal. Ook documentai- omroep een erg warm hart toe. antropoloog. res zoals Schuldig kijk ik Allemaal “Naast mijn werk schrijf ik graag. Er zijn veel raak- Zeven van hen in de spotlights. graag, momenteel ben ik vlakken tussen de dingen bezig met een autobio- die Human maakt en mijn grafisch boek. Ook vind vak, de antropologie. We vrienden Tekst Sara Madou | Fotografie Anna van Kooij ik het heerlijk om door proberen beide om mensen de natuur te wandelen en aan het denken te zetten en ondertussen te filosoferen hun vizier te verbreden.” over het leven. Bovendien Favoriete schrijver? Jules van Bussel heftige reacties op. Maar heb ik twee kinderen, eentje “Ik ben groot fan van Amos (54, Venlo) werkt in veel mensen vinden het ook van dertien en eentje van Oz. Die heeft een erg de auto matisering. origineel. Het is weer eens vijf maanden, dus die afwisselend oeuvre. Soms 26 “Ik ben er dankbaar voor wat anders dan de aquarel- houden me ook bezig.” schrijft hij over Israël, waar dat ik in deze gekke tijden len en sieraden die je vaak Waarom vriend mijn afkomst ligt, op een nog steeds werk heb en dat op zulke markten ziet.” van Human? heel gedetailleerde manier. ik dat nog leuk vind ook. Waarom vriend van “Bij toeval kwam ik op de Hij schrijft ook kleinere Maar er is méér in het Human? “Vanwege het site van Human terecht. verhalen die weer bijzonder leven dan werk. Ik speel al eigenzinnige en tegendraad- Daar zag ik dat ze veel van zijn op een eigen manier.” heel lang basgitaar, van se dat Human uitstraalt. Ik mijn favoriete programma’s blues tot Limburgse muziek ben vooral fan van De vloer maken. Door vriend te tot rock, in verschillende op. Ik denk altijd: hoe zou worden, kon je ze daarbij bands. ik reageren in die situatie?” helpen. Ik ben meteen op Een tijdje geleden raakte Wat kijk je nog meer? social media aan de slag ik geïnspireerd door twee “Mijn vriendin en ik kijken gegaan om daar anderen “Als kunstenaars die taxider- graag naar The Voice Kids. over te vertellen. Human mische objecten, opgezette Dat roept een fijn nostal- maakt bijzondere en antropoloog dieren dus, verwerken in gisch Fred Oster-achtig belangrijke programma’s, wil ik ook het kunstwerken. Iets vergelijk- gevoel bij ons op. Je weet en daar zijn er niet zo veel baars doe ik nu ook. Het wel, op zaterdagavond met van. Zoiets mag echt niet vizier van roept als ik ermee op een zakje chips op de bank van televisie verdwijnen. Ik mensen kunstmarkten sta, best tv-kijken.” vind bijvoorbeeld Argos erg verbreden” De leden van Human “Human laat

Jannah Wijfels fietsen en wandelen. Ik lees Maya Nora het perspectief (54, Deventer) is ook graag. Stephan Enter is (27, Utrecht) mindfoolness-coach een favoriete schrijver, net is vertaalster van een “Als mindfoolness-coach en als Rutger Bregman. Ook Arabisch-Nederlands ander zien” -trainer help ik mensen om houd ik me bezig met “Ik fietste altijd al graag, hun speelsheid en creati- community building, zowel maar in coronatijden is de viteit meer naar buiten te lokaal als landelijk: zorgen fiets helemaal mijn beste humanist genoemd, maar brengen. Soms doe ik dat in dat groepen gelijkgestemde vriendin geworden. het is wel een levens- groepen, soms individueel. mensen elkaar weten te Ondertussen maak ik graag beschouwing die bij me In onze cultuur heeft spelen vinden en verder kunnen foto’s, die ik dan op mijn past omdat het de mens niet de plek en erkenning helpen.” Instagram-account centraal zet. Ik geloof die het verdient, we zien Waarom vriend @mayanoraa zet.” namelijk in zelfontplooiing, het vooral als iets voor van Human? Waarom vriend kritisch nadenken en je kinderen. Terwijl: wie het “Een huisgenoot wees van Human? eigen verantwoordelijkheid leven met speelsheid me op een actie en ik heb “Vanwege programma’s als durven nemen. Niet eens benadert, durft meer. me gelijk aangemeld, Change your mind en Sidik zozeer voor jezelf, als wel 28 Spelen is geen overbodige hoewel ik mezelf niet per se en de panter. Daarnaast voor een betere samen- 29 luxe, maar net zo nodig als als humanist zie. Ik heb een hou ik erg van documentai- leving.” eten, slapen en fysiek holistische kijk op het leven res. Voor mijn werk maak ik Waar kijk of luister contact.” en het belangrijkste wat de Nederlandse ondertitelin- je nog meer naar? En in je vrije tijd? wereld nu nodig heeft, is gen bij docu’s waarin “Ik luister geen radio, wel “Ik ben veel in de natuur. verzoening en verbinding. Arabisch wordt gesproken. naar podcasts. Een favoriet Ik houd van vogels kijken, Human draagt daar Human maakt regelmatig is Where should I begin van wezenlijk aan bij. Het online mooie docu’s: Maalstroom Esther Perel; daarbij ben je platform Brainwash vind ik en Ik kom niet uit Sri Lanka aanwezig bij echte relatie- bijvoorbeeld heel goed. zijn prachtige actuele therapie-sessies. Laura H. “Ik denk graag Daar vind je diverse levensverhalen. Kortom, vond ik ook goed, over een programma’s over filosofie, Human-programma’s Nederlandse vrouw die in na over maar ook interessante bieden het perspectief van het kalifaat heeft gezeten. zingeving” artikelen. Ik denk graag een ander. Ze laten zien: Van dezelfde makers is na over zingeving. Een we zijn allemaal anders, Bob, over een 84-jarige dergelijk platform helpt maar ook zó hetzelfde.” vrouw die opeens in de ban mij daarbij.” Wat betekent is van een jeugdliefde. Dat humanisme voor jou? vertrouwen haar dochters “Ik heb mezelf nooit bewust niet helemaal.” De leden van Human

Harrie Mortiaux zijn de docu’s van 2Doc, Helene Wüst met Michael Sandel. (67, Groesbeek) zat Brainwash Talks en Het (61, Amsterdam) werkt Vroeger keken wij thuis tot zijn pensioen in de filosofisch kwintet. Medialo- als programma- altijd naar De vloer op. volwasseneneducatie gica vind ik ook interessant: directeur in de Mooi om te zien hoe een en is nu fulltime dat laat zien hoe media zorgsector. Haar zoon scène begint als de acteurs beeldend kunstenaar. omgaan met maatschappe- Gabriël van Rosmalen de vloer op lopen, een “Ik gebruik allerlei materia- lijke gebeurtenissen, de (24) werkt bij een hoedje uitkiezen of een trui len, van steen tot brons. waarheid achter de adviesbureau. aantrekken, en hoe ze hun En ik schilder graag, die beelden in het nieuws.” Waarom vriend karakter gaan spelen.” afwisseling vind ik prettig. Waarom vriend van Human? Wat betekent Maar ik ben ook met van Human? H: “Ik ben opgegroeid met humanisme voor jullie? andere dingen bezig, hoor. “Ik volgde het platform journalistiek, kunst en H: “Levenskunst. Echt Ik sport minstens drie keer Brainwash al een tijdje, maatschappijkritiek. Het proberen te leven in het hier per week en ik wandel veel; toen ik voorbij zag komen gedachtegoed van Human en nu, niet toewerken naar de omgeving van Groes- dat kleinere omroepen wilde ik graag ondersteu- een soort grote finale.” beek is ontzettend mooi. door nieuwe regelgeving nen. ’t Zou mooi zijn als het G: “Het recht om zelf te Verder lees ik veel. Favoriet het lastig zouden gaan een beetje helpt om de denken, te voelen en te 31 is en blijft de Holenbeer- krijgen. Voor mij is het wereld mooi te maken én kiezen. Overigens kan dat serie van Jean M. Auel, belangrijk dat er mensen, te houden.” samengaan met religie.” maar ik lees ook thrillers, organisaties en ook G: “Human maakt grote Wat doen jullie het liefst bijvoorbeeld van Lee Child.” omroepen zijn die een onderwerpen bespreek- in jullie vrije tijd? Welke programma’s ander geluid laten horen. baar. Van wat rechtvaardig- H: “Sinds de coronacrisis kijk je? Die hun hoofd boven het heid anno nu betekent tot maak ik ’s ochtends vroeg “Ik kijk vooral online. Dat is maaiveld durven uitsteken. hoe we tegen euthanasie een lange wandeling met stukken makkelijker dan Daar wil ik graag bij aankijken. Zonder de waan mijn man als vast ritueel. lineaire tv, doordat je niet helpen.” van de dag en met oog voor Lezen is een levensader. langer gebonden bent aan elk standpunt.” bijvoorbeeld het gedicht vaste uitzendtijden. Via H: “Sommige programma’s Enige gedachten aan de ziel platforms als NLZIET zoek gebruik ik als lesmateriaal, van Wislawa Szymborska.” ik naar programma’s over “Het is zoals de Brainwash Special G: “Ik lees ook veel, vooral onderwerpen die mijn belangrijk dat over de Franse econoom Europese romans en interesse hebben, de Thomas Piketty.” Nederlandstalige poëzie. natuur bijvoorbeeld, of ik er andere G: “ik kijk graag naar Narziss en Goldmund van laat me inspireren door het Het filosofisch kwintet en Herman Hesse is favoriet: actuele aanbod. Favorieten geluiden te What’s the right thing to do elke zin daarin is raak en horen zijn” gevuld met levensmuziek.” Op human.nl/vrienden vindt u altijd de laatste vriendenvoordelen, Voordelen zoals: • ontvang 3 weken gratis De Groene Amsterdammer op de deurmat, het Algemene leden- voor oudste opinieweekblad van Nederland; • maak kans op kaartjes voor Brainwash Digital, een speciale online editie van vrienden Brainwash Festival op 17 en 18 oktober vergadering Human 2020. Met sprekers van wereldniveau Human biedt zuurstof voor ruimdenkers. waaronder Martha Nussbaum en Richard Senentt; Dankzij onze vrienden maken we • iedere maand kunt u een boek winnen dat programma’s die je blik verruimen. u juist nu zou moeten lezen. Zo tipt feminist Als vriend profiteert u van diverse en columnist Cathelijne Blok Drakendochter voordelen. Zo bent u welkom bij opnames 32 van journalist Clarice Gargard; en evenementen en maakt u kans op • kom met korting naar de Human Hub, een vrijkaarten en interessante boeken.* nieuw interactief programma dat Bibliotheek Neude en Human vanaf Zaterdag 26 september 2020 Op de hoogte september in de nieuwe zijn van de monumentale bibliotheek in 10.30 – 13.30 uur Utrecht organiseren. laatste voordelen? Nederlands Instituut Beeld en Geluid, Hilversum Schrijf u in voor de nieuwsbrief op In verband met de maatregelen als gevolg van het corona virus human.nl/ vindt de Algemene ledenvergadering (ALV) van Human later in het jaar plaats dan gewoonlijk. Onder voorbehoud van de nieuwsbrief maatregelen van de Rijksoverheid is de vergadering gepland op zaterdag 26 september 2020.

U kunt zich online aanmelden op human.nl/alv. Op deze * In verband met het coronavirus zijn veel opnames met publiek Haal alles uit uw webpagina en via de mail houden we u op de hoogte van het en evenementen voorlopig uitgesteld. Dit heeft invloed op het aanbod van voordelen voor vrienden. Wij hopen op uw begrip programma en eventuele wijzigingen. voor deze situatie. lidmaatschap!

Foto: Daria Scagliola en Stijn Brakkee Documentaireserie Thuis op Zuid

In hun vorige documentairereeks, Maar zoals een vader en een moeder In De Leeuwenhoek, gingen Adelheid binnen een gezin verschillende rollen Roosen en Hugo Borst op bezoek in kunnen hebben, zo vinden wij dat je een Rotterdams verpleeghuis waar daarnaast óók moet aanvaarden dat mensen met dementie worden het sterven nabij is. Hoe kun je dan verzorgd. Daarna bleef het kriebelen die fase, vlak voor de laatste poort, bij de twee programmamakers, die zo aangenaam mogelijk maken? Die allebei een moeder hadden met deze social trials zijn een soort zacht ziekte en zich ‘alzheimerfans’ schild van familie, zorgverleners en noemen. Ze wilden ook weten hoe het vrijwilligers die allemaal hun liefde, Adelheid Roosen en eraan toegaat als je beginnende talent of kunde inzetten. Een voor- Hugo Borst maakten dementie hebt en nog thuis woont. beeld: mijn moeder at een periode opnieuw een geweldige Wat voor hulp krijg je dan? Zo ’t liefst alleen nog maar Marsen, documentaireserie over ontstond het idee voor hun nieuwe Nutsen en speculaas. Dat is natuurlijk mensen met dementie: documentairereeks: Thuis op Zuid. niet gezond, en ik had dat allemaal bij Daarin kijken ze in de Rotterdamse haar weg kunnen houden, maar Thuis op Zuid. Deze keer Afrikaanderwijk achter de voordeur waarom zou ik? Ik zette ook gezonde 35 gingen ze op bezoek bij verschillende mensen met kost neer, maar ik drong niet aan, bij hen thuis, in de beginnende dementie, en lopen ze want daar werd ze schichtig van. Afrikaanderwijk in mee met maatschappelijk werkers, Dus ik ging boterhammen met kaas Rotterdam-Zuid. thuishulpen en andere zorgverleners bij haar eten, en dan deed zij dat ook. en instanties. Wat hun opviel was dat Als echo. Heel ontroerend. Het Adelheid: ‘Hoe kun je de nadruk vooral ligt op het verlenen meebewegen in hun flow: dáár gaat de fase, vlak voor van medische zorg, en minder op het om. Dat kost minder energie en de laatste poort, zo contact en ‘nabijheid’. levert veel meer vreugde op – voor aangenaam mogelijk Adelheid Roosen: “Ik was inmiddels hen en voor jezelf.” maken? Meedenken gefascineerd geraakt door de social Tijdens hun draaidagen – die zowel trials van Anne-Mei The, hoogleraar vóór als ín de quarantaineperiode met deze mensen, dementie. Zij vindt, net als Hugo en ik, vielen – was Hugo de onderzoeker mee bewegen in hun dat je moet streven naar zorg op die meekeek met alle instanties en flow: dáár gaat het om.’ maat, waarbij je kijkt: waar heeft ging Adelheid bij de mensen thuis aan deze man of vrouw met dementie de slag. “Ik ben meer van de dingen behoefte aan? De medische instan- verzinnen. Kijken: waar hebben ze Tekst José Rozenbroek ties zijn erop gericht om ze in leven te behoefte aan? En hoe gaan we dat Alzheimerfans Beeld Stills uit diverse afleveringen houden en dat moet natuurlijk ook. gedaan krijgen?” Documentaireserie Thuis op Zuid

Djoeke wil haar winkel ongeduldig en boos werd omdat houden Djoeke niet meer kon uitrekenen A: “Djoeke heeft een winkel met hoeveel hij moest betalen, kon ze prachtige art-decolampen en andere tegen hem zeggen: ‘Ik ben ziek, ik heb “Djoeke kan spullen en ook een heel grote opslag. alzheimer en daarom kan ik dat niet Vorige zomer kreeg ze van de arts in meer.’ Verder kon ze nog alles, maar niet alles het ziekenhuis te horen dat ze in die cijfers raakte ze verdwaald. dementie had en dat ze daardoor Ze besloot de winkel niet meer hele meer, maar haar winkel zou moeten opgeven. dagen, maar halve dagen open te Ze was in shock: die winkel was haar doen. ’s Ochtends rommelt ze nu wat met wat hulp lust en haar leven. Zonder dat zou er in de winkel, ’s middags gaat ze open enkel een grote leegte gapen. Djoeke tussen twee en vijf uur en is er Adelheid helpt ontzettend tof. Uiteindelijk heeft hij had gelukkig zo’n social trial-familie een vrijwilliger die haar helpt met kan ze nog Jan verhuizen veel weggedaan. Dat had alles te van Anne-Mei om haar heen. Met de kassa. A: “Jan moest verhuizen, want zijn maken met die ontspannen sfeer, behulp van vrijwilligers hoefde ze de Inmiddels zijn we een jaar verder. steeds in buurtje werd gerenoveerd. Jan is een waarbij niet een ander voor jou denkt winkel niet in één klap op te geven, Djoeke staat nog steeds in haar 36 “Ga jij er hoarder, een extreme verzamelaar, te weten wat goed voor je is. Zo had maar kon ze stap voor stap afbou- winkel, de opslag is met hulp opge- haar winkel 37 zijn huis is wat mensen een ‘stink- de maatschappelijk werker, Hamid, wen. Door die steun vond ze haar ruimd en ze kan nog steeds heel veel woning’ noemen. Zelf slaapt hij te een hele lieve jongen, een tweeper- zelfvertrouwen terug en werd ze dingen zelfstandig doen. Zonder die staan” stuk aan als midden van zijn spullen op de bank. soonsbank voor Jan gekocht, zodat weer monter. Dus toen er op een social trial was ze al een jaar geleden Ik heb hem geholpen bij die verhui- hij in zijn bed zou gaan slapen. Maar dag in de winkel een klant heel in de grote leegte gedonderd.” Jan niet in zing. Niet door alles stiekem weg te Jan wil helemaal niet in zijn bed gooien, maar door een groot wit slapen. Dus moet jij bedenken: ga ik zijn bed kleed bij Jan voor de deur te leggen, er stuk aan als Jan liever op de bank met aan de ene kant de bak: mag slaapt? Nee? Nou, geef Jan dan de slaapt? Nee? weg, en aan de andere kant de bak: kwaliteit van leven die bij hem past.” moet blijven. Alles wat hij in zijn huis Laat hem had verzameld, hielden we hem voor: mag het blijven of kan het weg? Dan dan op de zei ik: ‘Ik heb hier twintig handdoeken die echt stinken.’ Zei Jan: ‘Ik ga ze wel bank slapen” wassen.’ Dan draaiden we de was en dan zag je op een gegeven moment bij hem het besef komen: ze mogen toch wel weg. Dat vind ik dan zo Documentaireserie Thuis op Zuid Vanaf september 2020 is de vier delige serie Thuis op Zuid, die gemaakt is samen met Adelheid op bezoek bij val je terug op je moederstaal, je De Familie Film & TV en Human, “Ed heeft mevrouw Karakoç oertaal. Hoe fijn zou het zijn als ze te zien op NPO 2. Voor meer A: “Mevrouw Karakoç noemt de nog een paar dagen per week met informatie: human.nl ziekte niet, ze noemt evenmin de landgenoten Turks kon praten. Het een vriendin naam van de ziekte. Daar leeft ze het gekke is: we vinden het heel gewoon prettigst mee. Jij noemt dat mis- om rijke mensen bij elkaar in een huis die met hem schien ontkenning, maar ik zie het als: te laten wonen, maar als Turkse of ze heeft de vorm gevonden waarin Marokkaanse mensen bij elkaar willen “Hoe fijn zou meebeweegt. haar geluk woont. Door het niet te kruipen, dan mag dat niet. Als benoemen is het er ook niet. mevrouw Karakoç elke maandag met het zijn als zij Ze verlangt Mevrouw Karakoç is van Turkse acht Turkse dames de dag wil komaf, ze is vaak bij het gezin van doorbrengen, dan spreken we daar nog een paar niet iets haar zoon, haar schat van een schande van en wil ze niet assimile- schoondochter en haar twee ren. Gelukkig heeft ze nu iemand van dagen per wat er niet kleinkinderen. Dat is zo’n warm bad. thuiszorg die Turks met haar spreekt.” De Turkse dagopvang waar ze een week Turks 38 paar keer per week naartoe ging, 39 meer is” kon om onduidelijke reden niet meer openblijven. Ik weet het fijne er niet kon praten” Ed heeft er geen toch bang voor het controleverlies, elkaar in de weg zit. Ed heeft een van, maar ik voel daarbij een problemen mee maar Ed plakte simpelweg zijn huis superfijne vriendin, Edith. Zij beweegt verdriet. Als je gaat dementeren “Ik vond het heerlijk om voor de vol met van die gele briefjes met met hem mee. Ze heeft de pijn van draaiende camera’s te zeggen: ‘Ed, herinneringen. Iemand van de crew het verlies, maar ze verlangt niet iets zullen we roken?’ Natuurlijk zijn die zei: ‘Hij vergeet toch ook dat hij dat wat er niet is. Dat is heel mooi aan sigaren slecht voor Ed en misschien briefje heeft geplakt?’ Maar daar haar. Dat brengt kalmte in het gaat hij er wel eerder door dood. gaat het niet om. Zo’n briefje geeft proces. Maar is dat erg als hij nu geniet? hem gevoel van controle. Ed is historicus en weet heel veel van Straks weet hij niet eens meer wat We moeten die ander niet willen de stad Rotterdam. In de wereld van een sigaar is. corrigeren. Wat ik wil is dat je in de Anne-Mei zou je hem als gids op een In de twaalf jaar dat ik mantelzorger wereld van die ander stapt. Dat noem boot zetten en met hem langs de ben geweest voor mijn moeder ben ik ik altijd de Alice in Wonderland-reis: kades varen en hem alles laten nog nooit iemand tegengekomen als je valt dat konijn achterna, en je valt vertellen wat hij weet.” Ed. Ed zegt gewoon over zijn demen- en je valt en alles wat je tegenkomt tie: ‘Ik heb er eigenlijk geen proble- onderweg is waar! Dan zit je met zijn men mee.’ De meeste mensen zijn tweeën in die flow in plaats van dat je De vloer op

Kijkje in de ziel Crimineel “Een vrouw (Romana Vrede) heeft een verhouding met een man (Peter Blok) uit het criminele circuit. Hij heeft Romana plechtig beloofd daar uit te stappen, maar in deze scène komt ze erachter dat dat absoluut niet het geval is. Ondertussen heeft ze een buitengewoon riant leven met veel uitjes en veel geld. Dus dat is ook weer zo’n strijd tussen je normen en het comfortabele leven dat je leidt.”

Exen “Hier was de opdracht aan Margôt Ros en Stefan de Walle: jullie zijn gescheiden en na twee jaar ontmoet je elkaar weer. Ik heb een vreemde fascinatie voor exen. Als je je ex tegenkomt, is er altijd wel iets waarvan je denkt: oh ja, shit, dat was zo ontzettend leuk, of: dat was zo verschrikkelijk geil. Dat maakt 41 die ontmoetingen opwindend, maar vooral ook ontzettend verwarrend. In het slechtste geval is dat levensgevaarlijk. Daar speel ik regelmatig mee en dat deden zij hier ook.”

Gutmensch “Mensen met een goede inborst hebben een asiel zoeker in huis genomen. Uit nieuwsgierigheid Twintig jaar was het improvisatie- gaat de vrouw (Anniek Pheifer) af en toe van bil programma De vloer op een van de met de logé. Ze vertelt het eerlijk aan haar man kaskrakers van Human. Waarom was het (Sanne den Hartogh), maar dan blijkt hun huwelijk programma zo succes vol? En wat zijn de toch wat minder modern dan ze hoopten. Veel Onbevangen mensen die zichzelf vrijzinnig noemen, zullen die Peter de Baan: “Een opdracht bestaat altijd uit een meest memorabele scènes? Regisseur spanning herkennen: de eisen die je aan jezelf stelt paar ingrediënten, maar ik probeer zo min mogelijk Peter Baan: “Veel scènes hebben te omdat je vindt dat je een open en vrij mens moet van tevoren een verhaal te verzinnen. Ik wil zo maken met de kloof tussen wie je wilt zijn, staan soms op gespannen voet met veel van onbevangen mogelijk naar de acteurs kijken zodat ik zijn en wie je in werkelijkheid bent.” je banale bezitsinstincten. In elke opdracht zoek elke verandering die zij spontaan inbrengen, op kan ik naar zo’n wezenlijke tegenstelling.” pakken. Dat maakt regisseren leuk.” Tekst Adinda Akkermans | Beeld Anna van Kooij en Evert Jan Daniels De vloer op

“Welke papieren heb je nodig bij de hemelpoort? Welk cijfer geef ik mijn eigen leven?” Onderkantje grensoverschrijdende opdracht. Ik ”Deze scène van tien jaar geleden weet dat ik Margôt daar een plezier heb ik nog haarscherp voor ogen. mee doe, maar er zijn ook actrices Margôt Ros heeft haar onderkant die dit verschrikkelijk zouden vinden. plastisch laten bijwerken, maar dat is Daar houd ik wel rekening mee. Dat mislukt. Zoals ze zelf uitroept: “Het is lullige gordijntje is al twintig jaar Vernis een chaos daarbeneden!” Stefan de onderdeel van het decor, maar dit is “De vrouw (Anniek Pfeifer) van een 42 Walle probeert haar gerust te stellen, de eerste keer dat het werd gebruikt. rijke man (Pierre Bokma) heeft zelf 43 maar als hij kijkt, schrikt hij zich toch Ik sta er elke keer weer versteld van niet zo veel om handen. Ze wil taalles ook wel wezenloos. Het is een hoe inventief de acteurs zijn.” geven aan statushouders, maar is afgekeurd omdat haar Nederlands niet goed genoeg is. Daar zijn ze Schijtebang allebei diep verontwaardigd over. “Twee mannen (Sanne den Hartogh ‘Wat denken ze godverdomme wel?!’ en Teun Luijkx) doen een leiderschap- Dat kan Anniek als geen ander: zo’n straining en moeten daarvoor een vrouw spelen die het beste wil voor berg beklimmen. Een van de twee haar medemens, maar bij de Mephisto heeft hoogtevrees, maar durft dat verontwaardigde kleinburger die ze “Een VVD-politicus (Pierre Bokma) vraagt een PvdA-politicus Hemelpoort niet te zeggen, want dan ben je een eigenlijk is, is dat laag je maar dun. (Stefan de Walle) als bewindspersoon. Die moet daarvoor wel “Eva van der Gucht en Margôt Ros watje, geen leider. Je kunt ontkennen De zogenaamd beschaafde buiten- zijn PvdA-lidmaatschap oferen. Stefan is een meester in het staan bij de hemelpoort: mogen ze wat je wil, maar eenmaal op zo’n kant en die nogal storm achtige vormgeven van die innerlijke strijd. Hij staat te popelen om erin, ja of nee? Dat vond ik wel leuk berg word je gewoon schijtebang. binnenkant vinden veel acteurs leuk weer aan de slag te gaan – de PvdA is gemarginaliseerd – maar voor een humanistische omroep. Ik Deze scène heeft ook weer te maken om te spelen. Je laat dingen zien die vindt dat hij ook trouw moet blijven aan de partij die hem groot denk weleens: stel nou dat er toch met wie je wil zijn en wie je in je in het dagelijks leven niet zo vaak maakte. Pierre is natuurlijk een meesterlijke Mephisto, hij kan iets is, dan hoop ik dat ik de goede werkelijkheid bent. De acteurs zijn ziet bij mensen. Daar is toneel voor. iemand verleiden tot iets wat hij eigenlijk niet wil. Midden in het afslag neem. Heb je de juiste samen heel geestig. Daar let ik ook Het kijkje in de ziel.” gesprek ziet Pierre opeens reeën, de meest onschuldige dieren papieren om binnen te komen? op bij het casten van de spelers.” die er bestaan. Daarmee onderbreekt hij steeds de gewetens- Welk cijfer geef je je eigen leven? nood van Stefan. Vond ik echt meesterlijk.” Dat is uiteindelijk de kern.” Wordt vervolgd

Zij maken het verschil en gaan daarom soms al heel lang mee: MEDIALOGICA het allerbeste programma-aanbod uit de stal van Human. Het verschil tussen beeld en werkelijkheid

Tekst Adinda Akkermans Media helpen ons om greep zodat je de achterliggende z’n allen. Dat is op zich niet DUS IK BEN te krijgen op onze werkelijk- dynamiek en mechanismes erg, als het maar op een Wat maakt ons tot wie we zijn? heid. Maar in hoeverre zijn leert begrijpen: door wie betrouwbare manier ze een betrouwbare gids? wordt informatie ver- gebeurt. Medialogica in de Hoe komt de publieke spreid? Komt die wel uit klas biedt de mogelijkheid We besteden veel tijd en in kunst. Een aflevering met we niet kunnen bedenken.” opinie tot stand? En welke een betrouwbare bron? om jongeren al in een vroeg aandacht aan werken, hoe een ziel en hartenklop.” In haar meest recente Human Foto invloed heeft die op het En welke belangen spelen stadium dat besef bij te is dat gekomen? En hoe Rode draad in Dus ik ben is serie, Dus ik volg, gaat Medialogica handelen van bestuurders, er bij de verschillende brengen.” bepaalt ons werk wie we dat het antwoord vooraf Stine op zoek naar journalisten en burgers? partijen? Zo kunnen we De coronacrisis maakt het zijn? We beginnen altijd niet vaststaat: het is echt de kracht en keerzijde Medialogica is het televisie- kritischer kijken naar de belang van Medialogica nog over onze afkomst, maar een zoektocht die je als van kuddegedrag. In de programma dat onderzoek wereld die ons wordt eens extra duidelijk, ziet Ivo van der Bent der van Ivo hoe vormt die ons? kijker meebeleeft, vaak ook vierdelige serie verdiept doet naar het verschil voorgeschoteld.” Misja: “Er circuleren veel 44 45 Stine Jensen Zomaar een paar vragen met een kantelpunt in het ze zich in het moderne tussen beeld en werkelijk- Medialogica komt ook op nepnieuwsberichten en waarmee filosoof Stine denken. Een goed voor- groepsleven. Welke “Door wie heid. Dat kan over grote scholen. Zo heeft Human complottheorieën en als je Jensen op pad gaat in haar beeld daarvan is de mechanismen komen er thema’s gaan als de samen met Schooltv.nl naar talkshows kijkt, lijkt het series Dus ik ben. aflevering Ik reis dus ik ben. op gang als je je bij een wordt eurocrisis of Russische Medialogica-afleveringen alsof iedereen overal Stine neemt Stine: “Het programma is “Die begint met onze liefde groep aansluit? Hoever informatie propaganda, maar ook speciaal bewerkt voor in verstand van heeft. Door je mee in een tien jaar geleden ontstaan voor reizen in Erasmiaanse ga je om bij de groep te verspreid? over relatief kleine zaken. de klas. Ook met het de overvloed aan informa- als een zoektocht naar zin: leren en ontdekken. En horen? En wanneer stap je Zoals de mediastorm die Nederlands Instituut voor tie is er meer behoefte zoektocht identiteit. Het mooie is dat dan komt de Italiaanse eruit? Stine portretteert Komt die losbarstte toen in Neder- Beeld en Geluid is een het kaf van het koren te waarbij het het een open formule filosoof Rosi Braidotti met tijdens haar zoektocht wel uit een land bultrug Johanna educatief programma scheiden. Daar kan bleek: Dus ik ben ... mijn een hard neoliberaal verschillende mensen die aanspoelde op Texel. De ontwikkeld. Onder leiding Medialogica een goede rol antwoord gevoel. Of: Dus ik ben ... verhaal over de toeristi- open over hun volggedrag betrouwbare druk vanuit (sociale) media van de makers van in spelen, dat doen we vooraf niet mijn werk.” Eén van haar sche mens die altijd meer vertellen. Is de ene mens bron?” beïnvloedde het beleid van Medialogica in de klas gaan online bijvoorbeeld ook met vaststaat favoriete afleveringen is en verder wil, en de reis volgzamer is dan de ander? de burgemeester om het leerlingen in discussie en een ‘corona debunker’. De kunst van het sombe- ‘consumeert’. Of zijn we in principe dier langer in leven te worden zich onder andere Maar de wereld houdt niet ren, over de kracht en Ze voorspelt ook nog het allemaal volgeling? houden, terwijl deskundigen bewust van de werking van op bij corona, we willen ook keerzijde van positief steeds kleiner worden van ervoor pleitten het dier niet de publieke opinie en de rol dossiers tegen het licht denken. “De aflevering de wereld waar je heen langer te laten lijden. die media daarin spelen. houden die juist nu minder geeft zo mooi de waarde kunt gaan. Dat die wereld Eindredacteur Misja Pekel: “Veel beelden in ons aandacht krijgen.” van melancholie weer en tijdens de coronacrisis zó “Wij willen laten zien hoe publieke debat zijn gecon- hoe je troost kunt vinden klein zou worden, hadden human.nl/dus-ik-ben beelden tot stand komen, strueerd, dat doen we met human.nl/medialogica Wordt vervolgd

HET FILOSOFISCH KWINTET BRAINWASH Nieuwe inzichten voor denkers en kijkers Geen antwoorden, wel perspectieven

‘Het filosofisch kwintet, mij tien jaar geleden vroeg zweverigheid en afdwalen “Stress is geen teken van door filosofen, theater- Elke zondagmiddag zendt waar luisteren even voor Het filosofisch kwintet enigszins in de hand te zwakte, maar kan ons juist makers, wetenschappers, Brainwash een talk uit van belangrijk is als spreken en kwam dat als een zegen.” houden. Vandaar dat ik vooruit helpen”, betoogt schrijvers en cabaretiers. een denker op NPO 2, er is doorgronden het motto is Het is eigenlijk anti- tele visie, werd gevraagd. Ik vind het psychotherapeut Elke van Dat kunnen gerenommeer- een tweewekelijkse podcast en niet het twistgesprek.’ grapt eindredacteur Marc een voorrecht om te Hoof in haar Brainwash de namen zijn zoals Dirk De en in de zomer een Zo begint presentator Josten weleens als hij maken.” Ze wordt altijd Talk. Stress is namelijk een Wachter of Nngozi Adichie, interviewprogramma op Anna van Kooij Anna van Anna van Kooij Anna van Clairy Polak al tien jaar elke anderen over het program- vergezeld door een reactie op dreiging en als maar ook jonge talentvolle NPO Radio 1. Daarnaast Clairy Polak aflevering van dit program- ma vertelt. Een uur lang filosofische stamgast, zoals Jaouad Alloul we nooit dreiging ervaren, denkers, zoals Jaouad zendt Human op gezette ma. Ze vraagt de redactie een inhoudelijk gesprek eerder Ad Verbrugge en worden we ook niet Alloul of Disa Jironet, tijden Brainwash Specials soms of ze het dit jaar zonder snelle ‘instartjes’, Philipp Blom. Dit seizoen is geprikkeld om iets te die het publieke debat van uit, zoals met de Franse misschien achterwege zal rubrieken en maar weinig dat denker des Vaderland veranderen. “Dan stag- morgen gaan dragen. econoom Thomas Piketty Vier denkers laten, maar het antwoord oneliners. Wél vier denkers Daan Roovers, die ook al Het platform neren we en blijven als het Eindredacteur Tjebbe en met grote Nederlandse 46 is steevast: nee. Die zin vat die onder leiding van Clairy zes jaar deel uitmaakt ware ter plaatse trappelen; Venema: “We leven in een denkers ‘over leven na 47 die onder namelijk zo goed samen de grote problemen van van de redactie. voor jong- we verscherpen onze tijd van extremen, waar het corona’. En dan zijn er nog leiding van wat Het filosofisch kwintet deze tijd ontrafelen. In een Het tiende seizoen gaat volwassenen vaardigheden niet meer.” vooral gaat over tegenstel- de artikelen op de site met Clairy Polak beoogt. Het belang ervan geslaagde uitzending komen over macht, media en dat je graag Het is typisch zo’n idee dat lingen en conflict. Wij willen ruim 100.000 unieke is ook niet minder gewor- zij samen tot nieuwe manipulatie. Over hoe we je vindt bij Brainwash, een laten zien dat er verschil- bezoekers per maand. de grote den – eerder méér. inzichten voor de kijker, dagelijks blootstaan aan aan het platform voor jongvolwas- lende perspectieven zijn Het Brainwash Festival problemen Clairy: “Het grootste deel maar vaak ook voor onzichtbare beïnvloeding denken zet senen dat je graag aan het vanwaaruit je naar belang- op 18 oktober is dit jaar van mijn journalistieke leven henzelf. Het idee is van ons brein, denk denken zet en soms je rijke en actuele thema’s van overigens ‘coronaproof’, van deze tijd heb ik me beziggehouden afgekeken van het Duitse bijvoorbeeld aan Russische en soms je wereldbeeld kantelt. nu kunt kijken. Zo hopen we met een 3,5 uur durende ontrafelen met het brengen en duiden televisieprogramma trollen en algoritmes die wereldbeeld Brainwash komt voort uit de relatief jonge doelgroep wandeling door Amsterdam van nieuws en het leiden Das Philosophische bepalen wat we wel en niet het Brainwash Festival dat handvatten te geven om langs optredens en van discussies daarover. Quartett, onder leiding te zien krijgen op internet. kantelt in 2012 is opgericht door zelf hun kaders in te gesprekken. Daarnaast is Dat nieuws werd steeds van de filosofen Rüdiger Hoe onderscheiden we nog Human en The School of kleuren.” Een van zijn er ook Brainwash Digital, kortademiger, de discus- Safranski en Peter werkelijkheid van leugen? Life. Zowel op het festival favoriete thema’s is de een virtueel festival met sies werden in toenemende Sloterdijk. Clairy: Wie of wat kunnen we nog als in de programmering op geluksparadox: hoe kan het denkers als Martha mate vooral bepaald door “De Duitse makers vertrouwen? televisie, radio en internet toch dat Nederland een van Nussbaum en Richard het zoeken naar tegenstel- raadden Human aan niet worden persoonlijke en de meest gelukkige landen Sennett. lingen en de mate waarin een filosoof, maar een maatschappelijke vraag- ter wereld is en er tegelij- het geluidsmetertje journalistieke moderator te human.nl/het- stukken vanuit een verras- kertijd zoveel mensen uitsloeg. Dus toen Human vragen, om de neiging tot filosofisch-kwintet send perspectief belicht ongelukkig zijn? human.nl/brainwash Wordt vervolgd

2DOC KORT DE PUBLIEKE TRIBUNE Videobrieven vanuit de hele wereld Burgers bevragen bestuurders

Droogte in Kaapstad, schreven essays die te persoon enkelvoud. Je zou “Schaamte maakt dat je orde van de dag bepalen. één rode draad: al deze censuur in China of de maken hadden met het het genre een videobrief geen hulp meer zoekt.” Betrokken burgers vertellen mensen verdwalen in het Brexit in Noord-Ierland: wat nieuws, gekleurd door kunnen noemen, of een De Rotterdamse Mistica over hun persoonlijke oerwoud van regels. betekenen deze headlines hun persoonlijke beleving. videodagboek. “Bij televi- zegt het met een gebroken ervaringen, opgedaan in Coen Verbraak: “Mensen eigenlijk voor mensen in het Het was hun persoonlijke sie, en bioscoop helemaal, stem. Tegenover haar slaat het leven van alledag. Niet die werkelijk geraakt echte leven? In 2Doc Kort, houding ten opzichte van heb je de ruimte en de tijd staatssecretaris Tamara hun meningen of opvattin- worden door grote Anna van Kooij Anna van Foto Human Foto documentaires speciaal wat er in de wereld om meegenomen te van Ark (Sociale Zaken) gen zijn leidend, maar hun maatschappelijke proble- 2Doc Kort voor het internet gemaakt, gebeurde. Eigenlijk is worden in het verhaal. Coen Verbraak geëmotioneerd een hand ervaringsdeskundigheid. men gaan in gesprek met vertelt een internationale 2Doc Kort een visuele Die beleving is anders bij voor haar mond. Ze zitten Op grond daarvan bevragen mensen die er iets aan filmmaker hoe een belang- vertaling daarvan.’” online kijken, dan moet je in een wijkcentrum en zij bestuurders, in de hoop kunnen veranderen. rijke ontwikkeling in de Toch is er iets wezenlijks sneller en directer zijn.” hebben het over de hen aan het denken te Meestal verandert er niet “Het is wereld haar of hem veranderd in die zestig jaar: Eindredacteur Bert Verschillende ernstige schulden waarin zetten over een beleid dat meteen morgen iets, maar 48 persoonlijk raakt. Human in deze tijd kunnen mensen Janssens: “We laten op Mistica terechtkwam nadat zich meer plooit naar de ze hebben in ieder geval 49 van belang is de hoofdleverancier, veel makkelijker zélf hun een hoogwaardige manier thema’s, één ze was neergeschoten door weerbarstige werkelijkheid. het gevoel dat ze worden dat mensen andere omroepen doen verhaal vertellen. “Vroeger de alledaagse ervaring rode draad: haar vriend. Naast haar zit In het afgelopen seizoen gehoord en gezien. hun eigen inmiddels ook mee. stapten journalisten in een zien. Het gaat altijd over mensen die een huisarts die in haar gingen zwerfjongeren in De publieke tribune Bedenker is documen- vliegtuig naar Rwanda, en een actuele gebeurtenis, praktijk ziet hoezeer gesprek met staats- voorziet echt in een verhaal tairemaker Jos de Putter: vlogen ze drie weken later bijvoorbeeld de ervaringen verdwaald mensen lijden onder hun secretaris Paul Blokhuis, maatschappelijke behoefte. op hun “Nieuws haal je steeds weer terug om aan de van een verpleger op de zijn in een schulden. Op zoek naar mbo- studenten met Op zijn best is dat het vaker online, in een mensen thuis uit te leggen intensive care in het oplossingen loopt zij aan minister Ingrid van kloppend hart van de eigen wijze omgeving waar hypes, hoe het daar zat. Dat was Italiaanse Bergamo. Maar oerwoud van tegen veel bureaucratische Engels hoven, ziekenhuis- publieke oproep.” kunnen commercie en onduidelijke eigenlijk hoogmoed. Ik denk soms komt het verhaal juist regels en obstakels. personeel met hun Een nieuwe serie van bronnen de toon bepalen. dat het van wezenlijk belang pas als het stof is neerge- Hebben de mensen op directeur Ernst Kuipers, De publieke tribune vertellen” Om je vertrouwen terug is dat mensen in deze daald. Na de bosbranden snakken naar de publieke tribune van de mantelzorgers met minister verschijnt volgend jaar te winnen vertellen we geglobaliseerde en in Californië vraagt een stel de menselijke Tweede Kamer geen Hugo de Jonge, militairen op tv, maar De publieke je het nieuws daarom vanuit visuele wereld hun eigen zich af: kunnen we hier spreekrecht, in De publieke met de commandant der tribune is ook iedere een persoonlijk perspec- verhaal op hun eigen wijze nog wel blijven wonen? maat tribune nemen burgers juist Strijdkrachten Rob Bauer laatste maandagavond tief.” Hij liet zich inspireren kunnen vertellen.” Hoe grijpen we eigenlijk in het woord. Presentator en mensen met een licht van de maand te horen door New Journalism, In de korte documentaires in de natuur?” Coen Verbraak trekt het verstandelijke beperking op NPO Radio 1. een journalistieke stroming wordt de kijker direct land in op zoek naar met burgemeester uit de jaren zestig. aangesproken door de plekken waar maatschap- Sybrand Buma. human.nl/ “Journalisten als Tom Wolfe maker, in de eerste human.nl/2doc-kort pelijke spanningen de Verschillende thema’s, de-publieke-tribune Eind dit jaar vindt de vijfjaarlijkse ledentelling Met 15.000 plaats. Dan moet Human, nu nog aspirant-omroep, minimaal 50.000 leden Help! ruimdenkers (die noemen we liever vrienden) hebben voor Ruimdenkers gezocht een definitieve plek in het omroepbestel. Nu zitten erbij zit we nog in een kwetsbare In een wereld die bol staat van botsende tegen- positie. Met 15.000 extra stellingen, vastgeroeste opvattingen en muurvaste vrienden is Human meningen laat Human zien dat er altijd verschillende voorlopig veilig. perspectieven zijn. Elke keer weer vanuit dezelfde Human goed wens: actuele thema’s agenderen en een beweging op gang brengen die uitmondt in positieve verandering. 50 Vermenigvuldig makkelijker, regel het online en Ambitieus? Absoluut. Mogelijk? Jazeker. Als vriend van uw vriendschap nodig uw vriend(en) uit op: Human maakt u dat mogelijk. Maar nu zijn we op zoek Hoe meer vrienden, hoe meer human.nl/15000. naar meer ruimdenkers. Met 15.000 vrienden erbij zit Human. En des te sterker ons Human ook in de toekomst goed. Helpt u mee? geluid. Hebben uw vrienden en Helpt u liever met familie wel oren naar Human? een donatie? Vraag hun of ze ook vriend Graag! In vergelijking met grotere worden. Een verdubbeling van uw omroepen hebben we slechts vriendschap is al prachtig. Een beperkte financiële middelen. Draag bij aan verdriedubbeling of nog meer is Met uw aanvullende gift draagt u Dank u natuurlijk helemaal geweldig. bij aan de zichtbaarheid van Human. de toekomst van Hoe meer ruimdenkers we bereiken, Doet u mee? hoe groter de kans dat 15.000 nieuwe wel! Human. Draag Scheur dan de ‘vermenigvuldig vrienden ons willen steunen. uw vriendschap’-antwoordkaart Wilt u een donatie doen? Dat kan met nieuwe vrienden los, die in de omslag van dit de donatie-antwoordkaart, die in de aan. magazine is verwerkt, en vraag omslag van dit magazine is verwerkt. human.nl/15000 iemand in uw omgeving deze in te Of, nog makkelijker, regel het online: vullen en op te sturen. Of, nog human.nl/15000. Krijgt u het ook benauwd van muurvaste meningen? Behoud de omroep waar ruimte is voor twijfel en wederhoor. Steun Human. zuurstof voor ruimdenkers