Alex a ndre M rc h i / GAMMA HH.

13 juli 2008. De italiaan Riccardo Ricco (Saunier Duval/Spa) is ge- test op doping na zijn overwinning in de negende etappe tussen Toulouse en Bagneres-de-Bigorre. Na de tijdrit in en om Cholet testte Ricco positief op epo. Hij stond aan de start van de 12e rit toen hij onder politiebegeleiding werd weggeleid

Tour de France, 25 juli 2007. tekst WESLEY MEIJER Zestiende etappe, Orthez-Gourette-Col d’Aubisque (finish bergop). Michael Rasmussen (Rabo) wint. Dezelfde dag wordt hij door het management van Rabobank uit de Tour gezet en onmiddellijk ontslagen

Doping in de sport: The show must go on / HH Foto Presse Sp orts

Dopinggevallen in de aanloop naar de et ‘nieuwe wielrennen’ wordt het genoemd: de Tour van 2006 schuldig hadden gemaakt aan het gebruik van januari 2008 verplichte biologisch paspoort met een overzicht huidige wielersport moet los worden gezien van bloeddoping. En tijdens de Giro d’Italia in mei gingen geruchten van de persoonlijke samenstelling van het bloed. Ook worden de waren weer eens talrijk. vroegere tijden, zoals de jaren negentig, toen dat een aantal renners van Rabobank bij de Weense bloedbank controles buiten competitie doorgespeeld naar de Internationale Hdopinggebruik schering en inslag was. Een nieuwe generatie Humanplasma bloeddoping heeft gebruikt. Het zou gaan om Wielerunie UCI en is er voorlichting over risico’s bij ‘eigen initi- Dopegebruik is tegen de ethiek van de renners moet, samen met een strenger antidopingbeleid, het onder anderen de (voormalige) Rabo-renners , atieven’. ‘En misschien nog wel het belangrijkste’, zegt algemeen sport en voedt een schimmige onderwereld. imago van de sport weer oppoetsen. Michael Rasmussen en Michael Boogerd. directeur Iwan Spekenbrink van Skil-Shimano, ‘onze renners Maar het lijkt een kwestie van tijd voordat de eerste renner uit ondergaan een persoonlijkheidsonderzoek en zijn verplicht alle Daarom zetten de sportbonden de de Tour van 2009 wordt gesmeten. Vorig jaar werd onder ande- Middelen zullen er altijd zijn medische zaken, ook als die buiten de ploeg om gaan, te melden jacht op zondaars voort. Boze tongen ren tweevoudig etappewinnaar Riccardo Riccò, die juist werd Doping is niet uit de sport te krijgen, ook al zijn er gevaren aan de ploegarts.’ Hij vervolgt: ‘Wat voor vlees je in de kuip hebt gezien als een exponent van het nieuwe wielrennen, betrapt op voor de gezondheid. Presteren gaat om winnen. Vals spel door is net zo belangrijk. Het risico dat een renner op eigen houtje beweren echter dat die bovenwereld het gebruik van epovariant Cera. middel van het gebruik van verboden middelen, dat deden de dingen doet die niet mogen wil je absoluut voorkomen. Afspra- dondersgoed weet wat er aan de hand is. Dit voorjaar werd de Belgische sprinter Tom Boonen voor de Romeinen al. Desalniettemin doet Skil-Shimano, naast Rabobank ken die worden geschonden kunnen wij niet accepteren.’ tweede keer betrapt op cocaïnegebruik. Ook werd bekend dat de tweede Nederlandse ploeg die deelneemt aan de Tour, alles Marc Lotz is zo’n renner die op eigen houtje doping gebruikte. ‘Bondsbestuurders zijn medeplichtig.’ enkele Duitse renners van Telekom/T-Mobile zich tijdens de om dopinggebruik uit te bannen. Renners hebben het sinds 1 Het bezit van epo in zijn tijd bij Quick Step in 2005 leverde hem >

12 crimelink crimelink 13 ‘In Nederland moet je denken aan schimmige keukentjes en schuurtjes waar anabolen worden gemaakt’

plaats in het buitenland. ‘Die zijn illegaal en volledig onttrok- ken aan het zicht.’ Nu zouden Iran, Egypte, China en Turkije de bronlanden zijn. ‘Maar dat is een momentopname. Soms zijn er Doping gecontroleerd vrijgeven? wel vijftien landen betrokken bij een transactie, bijvoorbeeld via betalingen of het telefonisch doorgeven van informatie.’ Het gebruik van epo zou gezond zijn, omdat epo het gehalte In landen als Spanje en Duitsland zijn sommige producten aan rode bloedcellen verhoogt die zuurstof leveren aan de gewoon bij de apotheek verkrijgbaar. Ook landen uit het oosten spieren. Daardoor zou er sprake zijn van sneller herstel na van Europa, zoals Rusland, Polen en Oekraïne, worden genoemd zware inspanningen en het bevorderen van de sportpresta- als levendige, illegale handelsmarkt. ties. Arts Berend Nikkels, expert in bloeddoping, begeleidde De rol van Nederland in de productie van verboden middelen van 1988 tot 2006 toprenners. Hij pleit voor gecontroleerd is gering, zegt Ram. ‘In Nederland wordt op kleinere schaal gebruik van bepaalde dopingmiddelen onder medisch geproduceerd. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan schimmige toezicht. ‘De grenzen liggen er al, maar sporters worden nu keukentjes en schuurtjes waar anabolen worden gemaakt.’ weggedrukt uit de reguliere medische wereld.’ De discussie is ingewikkeld, zo blijkt uit reacties. Advocaat tion / HH

a De Italiaanse dopingexpert Sandro Donati deed onderzoek naar Harro Knijff: ‘In beginsel ben ik tegen. Je bent immers voor criminaliteit in de internationale dopinghandel en concludeerde een eerlijk en sportief verloop. Tenzij het gezond is. Niet alle dat die voornamelijk in handen is van de georganiseerde mis- middelen op de lijst zijn prestatiebevorderend.’ daad en de maffia. De Camorra had een dikke vinger in de pap, Oud-renner Marc Lotz: ‘Je moet ergens een grens trekken. net als de ’Ndrangheta en de Amerikaanse, Chinese en Russi- Waar trek je die voor amateurs of voor junioren?’ trick Post / Sp ortst a

P sche maffia. In 2004 ging er volgens Donati wereldwijd alleen al Voormalig atletenmanager Raymond de Vries: ‘De discussie 10 juli 2008, Tour de France, zesde etappe tussen Aigurande en Super-Besse. De kopgroep met linksvoor de uiteindelijke winnaar in de epohandel 11,8 miljard dollar om. Jaarlijks zouden volgens is minder transparant dan moraalridders doen geloven. De Riccardo Ricco, Denis Menchoc en Alejandro Valverde op 1 km van de finish hem wereldwijd vijftien miljoen mensen anabole steroïden dopinglijst is een arbitraire lijst. Doping is pas doping als gebruiken en twee miljoen mensen epo. het op die lijst staat. Een suikerpatiënt die insuline gebruikt, een langdurige schorsing op. Het betekende het einde van zijn Schimmige, louche onderwereld? Volgens Ram vindt de grootste handel plaats in de breedtesport is dat oneerlijk? Of iemand met hoofdpijn die een aspirine carrière, maar spijt heeft Lotz niet: ‘Ik gebruikte het in aanloop Er is weinig bekend over handel en gebruik in doping. Lotz zegt waar tienduizenden sporters afslankmiddelen en anabolen neemt. Staat die zuiver aan de start? De discussie over eer- naar de Tour en deed het om sneller op Tour-niveau te komen. zijn epo ‘gewoon’ legaal te hebben gehaald bij een apotheek in gebruiken. Daarbij vergeleken is de omvang in de topsport lijkheid is ingewikkeld.’ Daar moest ik goed presteren voor Tom Boonen. Ik was heus Aken. Hem is niets bekend over een schimmige, louche wereld miniem, zegt hij. Toch zijn het voornamelijk de verhalen uit de Marc Lotz: ‘Als je gebruikt, moet je alsnog presteren. Preste- geen topper aan het worden of zo.’ van malafide medici, handelaren of ander gespuis die de mid- topsport die bekend worden. ren is de basis van het fietsen.’ Een schoner, nieuwer wielrennen of niet, nog altijd gebruiken delen bij de renners krijgen. ‘Je hoort weleens verhalen over Ram kent voorbeelden van rekeningen die in de zaak-Fuentes Iwan Spekenbrink, algemeen directeur van wielerploeg Skil- renners doping. Toch heeft Lotz niet het idee dat het halve Rusland of China. Van een apotheek weet je dat ’t goed is.’ (zie kader ‘De bekendste dopingzaken’) voor doping werden Shimano: ‘Mijn mening is niet relevant. Ik heb te maken met peloton aan de verboden middelen zit. ‘Er zijn geen feiten. Ik ‘Over de handel en productie is moeilijk iets te zeggen, want het betaald van dertig- tot vijftigduizend euro. Ook werden er ooit regels wat wel of niet mag en met sponsors die zeggen dat weet niet wat anderen doen. Daar wordt niet over gesproken. is een mondiale en illegale wereld’, zegt Herman Ram, directeur bij Amerikaanse sporters agenda’s en dagboeken gevonden met we ons maximaal moeten inspannen tegen doping.’ En al zou ik het weten, dan nog ga ik het niet aan de grote klok van de Dopingautoriteit. ‘Het laatste onderzoek naar handel in coderingen aangaande wat wanneer genomen moest worden. Directeur Herman Ram van de Dopingautoriteit: ‘Er zijn hangen. Misschien dat tien jaar geleden de introductie van iets doping in Nederland dateert van 1998. De handel is ongetwijfeld nog veel aspecten, zoals bijwerkingen, die we nog niet goed nieuws als een lopend vuurtje door het peloton ging. Cera, dat gegroeid. Australië bijvoorbeeld, dat wordt begrensd door water Toneelspel genoeg kennen. Als je kiest voor regulering verleg je weer de Riccò heeft gebruikt, is weer iets nieuws. Maar als iedereen dat en waar het dus lastiger is om iets naar binnen te smokkelen, Vaak is het gissen hoe sporters aan de spullen komen, soms grens. De volgende vraag is wat wel of niet is toegestaan. Dat nu zou gebruiken, zouden er direct renners op straat komen te schat in dat het twintig procent vangt en tachtig procent niet.’ wordt het hun gewoon aangeboden. Voormalig hoogspringer lost het dopingprobleem niet op.’ staan. Er zijn nu zoveel controles.’ Volgens Ram vinden handel en productie voor het grootste deel Raymond de Vries herinnert zich dat eind 1972, nadat hij eerder dat jaar Nederlands jeugdkampioen hoogspringen werd, de Duitse coach Dragan Tancic op hem afstapte. De Vries: ‘Hij zei: ik maak een Olympisch kampioen van je. Ik weigerde. Ook later, Tuchtrechtelijk of strafrechtelijk? toen ik op de universiteit van Clemson in de Verenigde Staten Ze wilde die test daarom niet ondergaan en dat leverde een zat, legde de coach gewoon anabolen voor me op tafel. Dat werd grote rel op. Toen heb ik een toneelspel gespeeld en gezegd dat Sporters die worden betrapt op dopinggebruik worden gestraft Advocaat Harro Knijff, gespecialiseerd in sportrecht, stelt de in Mexico gewoon aan de kassa verkocht.’ ze bang was voor spuitjes. Henk Kraaijenhof had me verteld dat volgens een tuchtrechtelijke procedure van de sportbond. Een ‘ijzeren regel’ van twee jaar uitsluiting ter discussie. Hij wijst op Later kwam De Vries als atletenmanager van onder anderen Ben het in orde was en dat ze gerust kon zijn. Ze is niet gepakt.’ betrapte sporter kan wat de meeste middelen betreft rekenen een amateurcricketer die werd geschorst na cocaïnegebruik op Johnson en Merlene Ottey ook met dope in aanraking. ‘Som- De Vries bundelde zijn memoires in het boek Opkomst en on- op een automatische schorsing van twee jaar, tenzij hij bewijst een concert. ‘Dan moet je je afvragen of zo’n recreatieve sporter migen wilden dat ik ze ging begeleiden en zeiden bij het eerste dergang van een ongelooflijk stomme zak. Daarin beschrijft hij ook onschuldig te zijn of dat hem geen blaam treft. Volgens Herman dat wel heeft gebruikt om zijn prestaties te verbeteren. Er moe- gesprek al hoeveel ze gebruikten.’ De Vries zegt met klem zijn hoe de bekende atletentrainer Kraaijenhof doping leverde aan Ram van de Dopingautoriteit kan alleen in België en nog ten meer mogelijkheden zijn om die regel te nuanceren.’ atleten nooit te hebben overgehaald doping te nemen. ‘Wel doe tal van atleten. Kraaijenhof voelde geen behoefte om voor dit enkele landen (bezit voor eigen) gebruik strafrechtelijk worden Dat dopingzaken niet strafrechtelijk worden beoordeeld, vindt je als manager alles om de atleet zo goed mogelijk te helpen.’ Zo artikel iets te zeggen over doping. aangepakt. Zo werd wielrenner Frank Vandenbroucke in 2004 Knijff goed. ‘Het gaat om sportgerelateerde zaken, dus het gaat was er die keer dat de 400-meter-hordenloopster Sandra Farmer- voor het bezit en de invoer van verboden hormonale producten te ver om ook strafrechtelijk te straffen. Het strafrecht moet een Patrick in paniek raakte bij een dopingtest. Farmer-Patrick zat Corrupte bovenwereld veroordeeld tot een werkstraf van tweehonderd uur. uitzondering zijn.’ aan de anabolen en groeihormonen. De Vries: ‘Er was voor het De Vries heeft zich in zijn carrière verbaasd en kwaad gemaakt eerst in de atletiek een bloedtest. Ze wist dat ze niet positief zou over hypocrisie op bestuursniveau. Hij geeft de Olympische Spe- reageren op een urinetest, maar was onzeker over een bloedtest. len van 1988 in Seoel als voorbeeld. ‘Ben Johnson werd gepakt. >

14 crimelink crimelink 15 open deuren tekst Wenja van der Meulen

‘Sportbonden betrappen zelden sporters met dopingcontroles. Het zijn altijd instanties als justitie, douanes en antidrugsorganisaties’

Florence Griffith-Joyner werd verdacht. Toen zei televisiestation dopingzaken’). ‘Ze laten iedereen geloven dat ze er alles aan NBC: nog één geval, dan dingen wij bij de volgende Spelen niet doen, maar de controles zijn gewoon pr-praatjes.’ Keysers sprak mee om de uitzendrechten. Nou, toen werd er geen grote Ame- voor zijn boek onder anderen met medici, met voormalig voor- rikaanse sporter meer gepakt hoor. Toen was het Internationaal zitter van het wereld antidoping agentschap Wada Dick Pound, Olympisch Comité frauduleus.’ met Jacques Rogge, voorzitter van het Internationaal Olympisch De Belgische journalist Paul Keysers heeft eenzelfde aanklacht Comité (IOC), en met dopingexpert Sandro Donati. jegens bestuurders van grote sportbonden. Hij komt later dit Hij confronteerde Rogge met het feit dat IOC-lid Manuela Di jaar met het boek Bloed & Spelen: Doping en topsport als Siamese Centa tijdens haar carrière als langlaufer epo gebruikte. ‘“Maar tweeling. Daarin concludeert hij dat bonden ‘medewetend en haar ontslaan doe je niet”, zei ik. Daar werd hij kwaad om. De medeplichtig zijn’ als het gaat om dopinggebruik in de topsport. opperbobo weet wel wat er aan de hand is. De conclusie is dat Keysers: ‘Bonden betrappen zelden sporters met dopingcontro- bonden medewetend en medeplichtig zijn. Een goede jurist kan les. Het zijn altijd andere instanties als justitie, douanes en an- ze allemaal veroordeeld krijgen wegens schuldig verzuim. Ze tidrugsorganisaties.’ Hij geeft als voorbeelden de zaak-Fuentes nemen een hypocriete houding aan en komen altijd met het- en het ontslag van Michael Rasmussen (zie kader ‘De bekendste zelfde verhaal: The show must go on.’. n Betonnen zitpoefen De bekendste dopingzaken Plein aan de Spoorstraat in Haaksbergen

Tommy Simpson Een dag voor de Tourstart worden de favorieten Jan Wenja van De Brit Tommy Simpson overlijdt tijdens de Tour de France Ullrich, Ivan Basso en Francisco Mancebo uitgesloten van der Meulen is van 1967 tijdens de zware beklimming van de Mont Ven- deelname. Uiteindelijk bekennen verscheidene renners. praktiserend toux aan een combinatie van hitte, doping en drank. Op de De meeste renners krijgen codenamen. Ook voetballers, psycholoog Mont Ventoux staat een gedenksteen voor Simpson. tennissers en autocoureurs worden aan de zaak-Fuentes gelieerd. Uiteindelijk wint Floyd Landis de Tour van 2006, Festina-affaire maar zijn naam wordt later geschrapt vanwege dopingge- Tijdens de Tour de France van 1998 ontstaat een groot bruik. Runner-up Oscar Pereiro Sio wordt uitgeroepen tot dopingschandaal rond de Festinaploeg. Voordat de Tour winnaar. begint wordt in de auto van verzorger Willy Voet een Ook de ronde van 2007 wordt gedomineerd door doping- enorme hoeveelheid verboden middelen, zoals epo en perikelen. Favoriet Aleksandr Vinokoerov test positief, testosteron aangetroffen. Alle renners van de ploeg worden waardoor de gehele ploeg van Astana niet meedoet. en aantal jaren geleden raakte de weinig als gevolg van de affaire door de organisatie uit de Tour Michael Rasmussen van de Rabobank draagt het geel en E subtiele term ‘hufterproof’ in zwang; gezet. Diverse Festinarenners bekennen te hebben gebruikt. lijkt de winst niet te kunnen ontlopen, maar hij wordt door deze verwees naar een omgeving waarin Later blijkt dat ook de Nederlandse ploeg TVM bij een de ploegdirectie uit de wedstrijd gehaald omdat hij zou vandalen (hufters) geen kwaad meer konden dopingzaak is betrokken. hebben gelogen over zijn trainingslocatie in juni. Daardoor doen. In naam hiervan werden treinen, perrons Het peloton is de heksenjacht van de Franse politie zat zou hij twee dopingcontroles hebben gemist. Het komt aan en andere openbare gelegenheden ontdaan van en dreigt tijdens de zeventiende etappe met stoppen. Bij het licht als oud-renner Davide Cassani zegt Rasmussen in comfort en gastvrije gezelligheid. Zachte en verschillende ploegen worden invallen gedaan en enkele juni in Italië te hebben zien trainen, terwijl Rasmussen had kwetsbare materialen werden vervangen door teams stappen uit de Tour. Uiteindelijk staat Marco Pantani aangegeven dat hij op dat moment in Mexico was. Rasmus- gladde, harde oppervlakten, hout en verf door in Parijs met de gele trui. De Tour van 1998 krijgt vele sen wordt ontslagen. afstotende, koude materialen als kunststof en namen: de Epo-Tour, de Tour de Doping, de Zwarte Tour staal. Bankjes en andere vriendelijke uitingen en de Festina-Tour. Tom Boonen van menselijke compassie verdwenen en In 2008 worden bij Tom Boonen sporen van cocaïne aan- sfeervolle verlichting werd vervangen door Operación Puerto/de zaak-Fuentes getroffen. Hij wordt niet geschorst, maar het kost hem wel onflatteus blauw en wit licht. Iedere neiging tot In mei 2006 vindt de Guardia Civil in de Madrileense deelname aan de Ronde van Zwitserland en de Tour. Begin versieren werd de kop in gedrukt uit angst dat kliniek van sportarts Eufemiano Fuentes tal van bloedzak- dit jaar wordt de Belgische sprinter in een strafrechtelijk deze aanleiding zou geven tot vernielzucht en jes en transfusiemateriaal. Fuentes lijkt de spil te zijn in, onderzoek schuldig bevonden aan gebruik en bezit van vandalisme. naar later blijkt, een enorm dopingschandaal rond de ploeg drugs, maar wordt zijn straf opgeschort vanwege de me- Liberty Seguros. Liefst tweehonderd sporters zijn naar dia-aandacht en het mislopen van inkomen. Echter, in mei Er zijn medicijnen die erger zijn dan de kwaal verluidt bij Operación Puerto, de codenaam die de Guardia wordt Boonen weer betrapt op cokegebruik. Nu dreigen en zo veranderden openbare ruimten gaan- Civil aan de zaak geeft, betrokken. voor hem wel vervolging en straf. deweg in precies het schrikbeeld dat werd gevreesd en dat zou hebben kunnen ontstaan wanneer de vandalen onbelemmerd hun gang

16 crimelink crimelink 17