Inhoud

Koningin van de Antillen...... 8 als reisbestemming...... 10 Uw reis plannen...... 13 Tips voor rondreizen...... 16

Land, volk en cultuur

Cuba in het kort...... 20 Natuur en milieu...... 22 Economie, maatschappij en politiek...... 32 Geschiedenis...... 49 Jaartallen...... 64 Maatschappij en dagelijks leven...... 66 Muziek, literatuur en kunst ...... 87

Reisinformatie

Reis en vervoer ...... 108 Accommodatie ...... 116 Eten en drinken...... 120 Sport en activiteiten ...... 124 Feesten en evenementen ...... 127 Praktische informatie van A tot Z...... 130

Onderweg

Hoofdstuk 1 – en de Archipiélago de los Canarreos

In een oogopslag: Havana en de Archipiélago de los Canarreos ...... 150 Havana...... 152 Geschiedenis...... 152 Habana Vieja...... 160 Rondom de Prado...... 181 Centro Habana...... 184

DuMont Reise-Handbuch Relaunch 2016 Cuba, 2 92 Inhalt Kap1, Stand 20.04.2016 B C M Y De Havenvestingen...... 188 Malecón...... 188 Vedado...... 190 Miramar, Playa, Marina Hemingway...... 195 Actief: Kroegentocht in Habana Vieja...... 206 Actief: Met de Hersheytrein van Havana naar Matanzas ...... 210

Omgeving van Havana...... 211 Ten zuiden van het centrum...... 211 De oostzijde van de Bahía de La Habana...... 212 Aan de Playas del Este...... 213 Richting Matanzas...... 216

Archipiélago de los Canarreos...... 218 Isla de la Juventud...... 218 Cayo Largo ...... 222

Hoofdstuk 2 – West-Cuba

In een oogopslag: West-Cuba...... 226 Van Havana naar Pinar del Río...... 228 Las Terrazas...... 228 Actief: Wandelen in het natuurpark Las Terrazas...... 230 Soroa...... 232 San Diego de los Baños en omgeving...... 233

Pinar del Río...... 237 Geschiedenis...... 237 Bezienswaardigheden...... 237DuMont Reise-Handbuch Relaunch 2016 Cuba, 92 Inhalt Kap2, Stand 20.04.2016 B C M Y Valle de Viñales ...... 244 Viñales ...... 244 De omgeving van Viñales ...... 247 Actief: Fietstocht door tabaksland...... 252 Cayo Levisa en Cayo Paraíso...... 255 Cayo Jutías ...... 255 Verder naar María La Gorda...... 256

Vuelta Abajo en Península de Guanahacabibes...... 257 Vuelta Abajo...... 257 Op de zuidwestelijke punt van Cuba...... 257 Península de Guanahacabibes...... 258

3 Hoofdstuk 3 – Midden-Cuba

In een oogopslag: Midden-Cuba...... 262 De provincie Matanzas...... 264 Matanzas...... 265 Varadero...... 271 Cárdenas...... 278 Península de ­Zapata ...... 280 Actief: Vogels kijken in het Gran Parque Natural Montemar...... 282

Cienfuegos en omgeving ...... 287 ...... 287DuMont Reise-Handbuch Relaunch 2016 Cuba, 92 Inhalt Kap3, Stand 20.04.2016 B C M Y De omgeving van Cienfuegos...... 296

Trinidad en de provincie Sancti Spíritus...... 299 Trinidad ...... 299 Actief: Muziekscene van Trinidad – nachtelijke kroegentocht. . . . . 307 De omgeving van Trinidad ...... 309 ...... 310 Actief: Wandelen in natuurreservaat Topes de Collantes...... 311 Valle de los ­Ingenios...... 313 Sancti Spíritus ...... 317

Provincie Villa Clara...... 322 Santa Clara ...... 322 Actief: In het spoor van Che...... 324 Lago Hanabanilla...... 330 Remedios...... 331 Caibarién...... 335 Cayo Las Brujas, Cayo Santa María...... 336

Provincie Ciego de Ávila ...... 338 Geschiedenis...... 338 Ciego de Ávila ...... 338 Archipiélago ...... 341 Morón...... 342 De omgeving van Morón...... 345 Cayo Coco en Cayo Guillermo...... 347

Camagüey en provincie...... 350 Camagüey...... 350 De provincie Camagüey...... 361

Provincie Las Tunas ...... 365 Las Tunas...... 365 De noordkust...... 368

4 Hoofdstuk 4 – Oost-Cuba

In een oogopslag: Oost-Cuba...... 372 Holguín en provincie...... 374 Holguín...... 374 Gibara...... 381 Bahía de Bariay ...... 387 Guardalavaca en omgeving...... 388 Banes...... 392 Langs de noordkust naar Baracoa...... 393 Actief: Te voet naar het Balcón de Iberia in het Parque Nacional Alejandro de Humboldt...... 396DuMont Reise-Handbuch Relaunch 2016 Cuba, 92 Inhalt Kap4, Stand 20.04.2016 B C M Y Bayamo en de provincie Granma...... 398 Bayamo...... 398 Parque Nacional Turquino...... 404 Actief: Beklimming van de Pico Turquino ...... 406 Manzanillo...... 407 Sitio Histórico La Demajagua...... 409 Parque Nacional Desembarco del Granma...... 409 Niquero ...... 410 De kustweg naar Santiago...... 410 Van Bayamo naar Santiago...... 412

Santiago de Cuba en omgeving ...... 414 ...... 414 Actief: Wandeling door El Tivolí...... 421 Uitstapjes in de omgeving...... 431

De provincie Guantánamo...... 436 Guantánamo ...... 436 Van Guantánamo naar Baracoa...... 441 Baracoa...... 443 De omgeving van Baracoa ...... 452 Actief: Boottocht op de Río Toa...... 453

Culinaire woordenlijst ...... 454 Woordenlijst ...... 456

Register ...... 458 Fotoverantwoording/colofon ...... 464

5 Thema’s

Tabak en suiker – een Cubaans dispuut...... 24 Milieubescherming en milieuproblemen...... 30 Het trauma van de jaren 90...... 34 Schets van de Cubaanse economie...... 37 José Martí – Cuba’s nationale held...... 54 Fidel Castro...... 59 Zwart zelfbewustzijn...... 69 Als de goden dansen – een santeríabijeenkomst...... 72 Bezoek aan de babalawo...... 76 Batá – trommels die eten...... 82 Het Casa de la Trova – een huis voor trovadores...... 90 Havana literair...... 156 Scènes uit de provincie...... 234 Tabak – uit de historie ...... 242 Benny Moré – de grootste sonero aller tijden ...... 297 Het leven in de slavenbarakken...... 316 Ernesto ‘Che’ Guevara ...... 328 De Fransen, de tumba francesa en het carnaval...... 416 ‘Guantanamera’ – hoe een hit ontstaat ...... 438 Caribische lekkernijen in Baracoa...... 449

Alle kaarten in een oogopslag

In een oogopslag: Havana en de Archipiélago de los Canarreos ...... 151 Havana overzichtskaart ...... 161 Habana Vieja...... 164 Havana met Centro Habana...... 186 Vedado...... 192 Miramar en Playa ...... 196 Playas del Este...... 216

In een oogopslag: West-Cuba ...... 227 Wandelen in het natuurpark Las Terrazas ...... 230 Pinar del Río...... 238 Valle de Viñales...... 246

In een oogopslag: Midden-Cuba ...... 263 Matanzas...... 266 Varadero...... 276 Cienfuegos...... 290 Trinidad ...... 302

6 Wandelen in natuurreservaat Topes de Collantes...... 311 Sancti Spíritus ...... 318 Santa Clara ...... 326 Remedios...... 334 Ciego de Ávila ...... 340 Morón...... 343 Camagüey...... 352 Las Tunas...... 367

In een oogopslag: Oost-Cuba ...... 373 Holguín...... 376 Gibara...... 384 Bayamo...... 400 Beklimming van de Pico Turquino...... 406 Santiago de Cuba...... 422 Guantánamo ...... 437 Baracoa...... 446

7 La Habana Met de Hersheytrein van Regla Havana naar Matanzas Kroegentocht in Habana Vieja

In het spoor van Ernest Hemingway San Francisco de Paula Matanzas

Golfo de Batabanó Cojímar Ar ch ipié Heladería Coppelia Plazuela Museo de Nueva Gerona lag o de del Ángel la Ciudad los Can eos arr Habana Uitstapje met veer Fábrica de Regla Isla de la Juventud Arte Cubano

DuMont Reise-Handbuch NL 2016 Cuba, 81 Blick – La Habana u. Archipiélago de los Canarreos, Stand 23.05.2017 B C M Y

Actief

Ontspannen sfeer in Centro Habana Kroegentocht in Habana Vieja: In Ha­ bana Vieja rijgen de bars zich aaneen en uit bijna ieder etablissement dringen aanlok­ kelijke­ klanken naar buiten. Een avond­ wandeling door de koloniale straatjes roept een groot verlangen op naar de bij­ behorende sfeer en de twee levenselixers van Cuba: muziek en rum (zie blz. 206).

Met de Hersheytrein van Havana naar Matanzas: Heel landelijk gaat het toe in de enige geëlektrificeerde trein van Cuba, die aan het begin van de 20e eeuw een van de grootste suikerrietplantages van het eiland bediende – een rit met deze oldtimer ver­ eist wel wat uithoudingsvermogen, maar is tegelijk een onvergetelijke ervaring (zie blz. 210).

151 Van Havana naar Pinar del Río

Actief

WANDELENRancheriaClaudio del San IN HET NATUURPARK LAS TERRAZAS

Ranchería del Loma Las Peladas Sendero San Claudio Santa Las Peladas Serafina Buena Vista Lom as de Mango Rubio Mirador Valle de San Juan Sendero Cascadas Sendero del San Claudio Las Delicias Puerta Rancho Lago El Las Delicias Sendero Curujey Palmar La Serafina Lago Estación Soroa (10 km) (10 Soroa San Juan Ecológica Las Casa del Terrazas San Idelfonso Campesino Campismo Loma La Gloria Hotel Moka El Taburete 241 m Ruta Cañada Hacienda

Unión Havana (52 km) del Infierno Sendero San Pedro Loma El Taburete Loma El Taburete El Sotón Río Sendero S (452 m) (544 m) a El Contento n

Loma Tres Picos J u El Contento Santa Catalina (524 m) an Baños de Pinar del Río 0 0,51 1,5 2 km San Juan (90 km) Catalina

Informatie DuMont Reise-Handbuch NL Refresh Cuba, 61 AK Las Terrazas, Stand 12.05.2017 B C M Y Begin: Bij het informatiecentrum Rancho Lengte en duur: 3-20 km, 2-6 uur Curujey, waar u ook de verplichte gids kunt Moeilijkheidsgraad: Licht tot maximaal huren middelzwaar

Het best laat het natuurpark zich verkennen langs de wandelpaden, die bijna allemaal langs een of meer oude koffieplantages leiden en goede mogelijkheden bieden om vogels te kij- ken: in de is ongeveer 50% van de inheemse soorten van Cuba te vinden. Zeer afwisselend is de Sendero El Contento (9 km, circa 3 uur). Van het Lago del Palmar wandelt u door tropische vegetatie langs campismo El Taburete in de richting van de 452 m hoge heuvel Loma El Taburete, die men aan de noordkant passeert. Om te beginnen be- reikt u de resten van de koffieplantage San Idelfonso, vervolgens El Contento. Na circa drie uur bereikt u het einddoel: de heerlijke badplaats Baños de San Juan (zie hiernaast). De Sendero La Serafina(6,5 km, circa 2,5 uur) voert over bospaden van het Lago del Pal- mar in noordwestelijke richting. U volgt daarbij steeds de oevers van de Río San Juan tot u bij de koffieplantage Santa Serafina aan de rivier komt. Vervolgens steekt u het water over en gaat u rechtdoor langzaam terug naar het zuiden, naar de weg die door het park loopt. Andere wandelpaden zijn de zware Sendero Cascadas del San Claudio (20 km) naar een 20 m hoge waterval met zwemmogelijkheid in het dal van de Río San Claudio, de Ruta

230