Johannespassie Bach biografieën , orkest en koor B.W.V. , dirigent

(Bach – Werke – Verzeichnis) Christoph Prégardien, 7 , Christus

Dat de nummering van Bachs werken niet dateert echter van veel later. Men moest vrijdag 6 april 2007 06 0 Het COLLEGIUM VOCALE GENT CHRISTOPH PRÉGARDIEN wordt deed zijn eerste voorafgegaan wordt door BMW (Bach- wachten tot 1950 – 200 jaar na Bachs CONCERTZAAL - 20.00 19.15 - Inleiding door Ignace Bossuyt werd in 1970 opgericht op initiatief wereldwijd beschouwd als een van muzikale ervaring op in het Berliner Musik-Werke) maar door (BWV Bach- dood – alvorens de volledige catalogus van Philippe Herreweghe. Het was de meest lyrische tenoren. Hij werkt Staats- und DomChor. Hij studeerde Werke-Verzeichnis) is eerder toevallig. van Bachs werken (mét de datering en een van de eerste ensembles dat de nauw samen met Gardiner en Her- orgel, directie en zang. Hij zingt De eerste poging tot thematische ordening de opgave van alle mogelijke varianten) nieuwe inzichten inzake de uitvoe- reweghe. Zijn repertoire bestaat uit voornamelijk oratoria en liederen en van de werken van Bach – helaas enkel in verzorgd door Wolfgang Schmieder in ring van barokmuziek toepaste op oratoria uit de barok, het classicisme wordt vaak gevraagd voor het ver- manuscript bewaard – dateert van 1839 druk verscheen bij Breitkopf & Härtel te de vocale muziek. Musici als Gustav en de romantiek én uit werken van tolken van oude muziek. Hij werkte en is van de hand van ene Aloys Fuchs Wiesbaden. Deze eerste uitgave uit 1950 Leonhardt, Ton Koopman en componisten uit de 20e eeuw (Brit- samen met Herreweghe, Gardiner, - 070 22 33 02 uit Wenen. De titel luidt: ‘Thematische omvat maar liefst 747 pagina’s. - ‘t Zand 34, 8000 Brugge toonden ten, Killmayer en Stavinsky). Hengelbrock en Schneider. Verzeichnis / über / sämmtliche Compo- Wolfgang Schmieder (1901-1990) was meteen belangstelling voor de frisse

sitionen von / / een Duitse muziekbibliothecaris die van IN&UIT

info & tickets

aanpak. Hoogtepunten van het KONRAD JARNOT is een veelge- PETER KOOIJ was al erg vroeg actief Cantor in / Geb. 21 März 1685, 1933 tot 1942 de archieven van Breitkopf WWW.CONCERTGEBOUW.BE concertseizoen 06-07 zijn onder vraagde opera- en liedzanger. als jongenssopraan. Hij werkte mee †28 Juli 1750 / zusammengestellt / von / & Härtel te Leipzig beheerde. Hij was meer de start van een jaarlijkse Vele concertreizen brachten hem aan de integrale uitvoering van de Aloys Fuchs in Wien / 1839’. De incipits ook de oprichter van een muziekafdeling Bachacademie (in samenwerking naar de belangrijkste muziekcentra cantates, passies en vocale werken van alle tot dan toe gekende klavier-, bij de stads- en universiteitsbibliotheek subsidiënten met deSingel, Bozar en het in de hele wereld zoals Royal van J.S. Bach met het Bach orgel-, instrumentale en vocale werken, van Frankfurt-am-Main. Hij overleed in Concertgebouw) en in het voorjaar Albert Hall London, Concertgebouw Collegium Japan onder leiding van worden weergegeven. Het geheel omvat 1990, het jaar waarin de tweede verbeterde 2007 een concertreis van Brugge tot Amsterdam, Palau de la Musica Masaaki Suzuki. Naast zijn concert- 156 pagina’s. uitgave van zijn ondertussen wereldwijd New York met Bachs Johannespassie. Barcelona en Benaroya Hall Seattle. praktijk is hij artistiek adviseur van het ingeburgerde nummering van Bachs Ensemble Vocal Europeen en docent Op 15 december 1850 – 100 jaar na Bachs oeuvre verscheen. PHILIPPE HERREWEGHE combi- De uitzonderlijke stem van de aan het Sweelinck Conservatorium in overlijden – werd in Duitsland de Bach- De volledige titel is: ‘Thematisch-syste- neerde zijn universitaire studies Zweedse sopraan CAMILLA Amsterdam en de Tokyo University Gesellschaft gesticht door onder meer matisches Verzeichnis der musikalischen geneeskunde en psychiatrie met pia- TILLING leent zich zowel voor opera of Fine Arts and Music. Schumann, Otto Jahn en Moritz Haupt- Werke Johann Sebastian Bach’, ingekort: nostudies. Met het Collegium Vocale als liederen. Ze werkte samen met mann, met steun van Liszt, Spohr en vele Bach-Werke-Verzeichnis en afgekort: Gent, La Chapelle Royale en later het Carl Davis, René Jacobs, Manfred anderen waaronder de uitgevers Breitkopf B.W.V. Dé BWV, zó beroemd dat fervente Ensemble Vocal Européen profileer- Höneck en Riccardo Muti. Haar inter- & Härtel. De bedoeling was een kritische Bachliefhebbers spreken over het prachtige de Herreweghe zich als specialist van nationale carrière nam een vlucht in uitgave van het volledige Bachwerk (dus slotkoraal van BWV 147 en dan denken mediasponsors renaissance- en barokmuziek. Sinds 1999 met haar vertolking van Corinna ook van alle vocale werken) te verzorgen. dat iedereen weet wat ze bedoelen … Ja, 1991 legt hij zich met het Orchestre in Rossini’s Il viaggio a Reims. Het eerste volume (de eerste 10 cantates) prachtig is het zeker! Maar, misschien had des Champs-Elysées toe op het spe- verscheen in december 1851 bij Breitkopf men toch beter voor BMW gekozen … len van romantische muziek op tijds- De Duitse alt stu- & Härtel. De volledige reeks werd pas in gebonden instrumenten. Van 1982 deerde bij Elisabeth Schwarzkopf. Als 1899 beëindigd. De BWV-nummering Johan Huys tot 2001 was hij artistiek directeur van student sleepte ze vele prijzen in de het festival Les Académies Musicales wacht. Sinds 1987 geeft ze gastop- de Saintes. Sinds 1998 is hij muziekdi- tredens in diverse operahuizen. Haar

recteur van deFilharmonie waarbij hij geliefkoosde repertoire blijft echter Tentoonstelling in het Atrium / Malou Swinnen / In de Naam van Mozart zich focust op een verfrissende lezing zang met orkest en liederen. structurele van het (pre)romantische repertoire. sponsors IN DE KIJKER WO 25.04 / 20.00 / CONCERTZAAL IL GARDELLINO / MARCEL PONSEELE / JAN DE WINNE In twee seizoenen en drie concerten presenteert Il Gardellino de zes Brandenburgse Concerti van Bach in combinatie met enkele cantates en een ouverture. In dit programma horen we het eerste én het vooruitstrevende vijfde concerto, waarin het klavecimbel een solistische rol krijgt toebedeeld.

Het CONCERTGEBOUWCAFE staat voor originele hapjes en gerechten, een sprankelende omgeving, vriendelijk personeel en een uitgebreid aanbod van cd’s om in te grasduinen, te beluisteren én aan te schaffen. Je kan deze hippe, rookvrije ontmoetingsplaats vinden op het gelijkvloers van het Concertgebouw. Open vanaf 11 uur, gesloten op zondag en maandag behalve bij voorstellingen. coverfoto: Michel Garnier / V.U. Katrien Van Eeckhoutte, ’t Zand 34, 8000 Brugge Eeckhoutte, ’t Katrien Van coverfoto: Michel Garnier / V.U.

070407_JP.indd 1 31-03-2007 10:33:07 Johannespassie Bach orkest koor

REFLECTIE EN DRAMA IN eerste viool sopraan FOCUS ORKESTRAAL BACH DE JOHANNESPASSIE VAN Mira Glodeanu* Ulrike Barth* J.S. BACH Caroline Bayet Maria Köpcke Bénédicte Pernet Lut Van de Velde Collegium Vocale Gent, orkest en koor Leipzig, Nicolaikirche, 7 april 1724. Petrus volgde Jezus, en ook nog een van groepen (de soldaten, de kend door hun dramatische kracht. troverte klank. Opmerkelijk is voor- Andreas Preuss Dominique Verkinderen Philippe Herreweghe, dirigent Johann Sebastian Bachs Johannes- andere leerling’. Hierna volgt een omstanders … ) een koor voor- De veroordelingsscène, vanaf de al het heftige, strijdvaardige mid- Christoph Prégardien, evangelist passie wordt uitgevoerd tijdens de tekst die begint met de woorden: zien. Commentaren worden vooral doornenkroning door de soldaten dendeel: ‘Der Held aus Juda siegt tweede viool alt Konrad Jarnot, Christus liturgie op Goede Vrijdag. Het was ‘Ich folge dir gleichfalls mit freudi- omgezet in aria’s, naar het model (‘Und die Kriegsknechte flochten mit Macht’. Christus triomfeert als Adrian Chamorro Uwe Czyborra-Schröder Joanna Huszcza Beat Duddeck , sopraan toen nog geen gevestigde traditie om gen Schritten’: ‘Ook ik volg je met van de opera en het oratorium: ze eine Krone’) tot aan de kruisgang de koning, als de heerser. Dit blijkt Mario Konaka Cécile Pilorger Ingeborg Danz, alt een uitgebreide muzikale passie uit vreugdevolle passen.’ De zakelijke zijn muzikaal sterk uitgewerkt, met naar Golgotha (‘Da überantwortete ook dadelijk uit het beginkoor: Jezus Maia Silberstein Mieke Wouters Jan Kobow, tenor te voeren tijdens de Goede Week, mededeling krijgt een religieuze veel tekstherhalingen, uitgebreide, er ihn’) is overweldigend: in afwisse- is en blijft de heerser, ondanks zijn Peter Kooij, bas in tegenstelling tot bijvoorbeeld interpretatie, ze wordt betrokken op vaak virtuoze zangpartijen en een ling tussen verhalende gedeelten en lijden. ‘Herr, unser Herscher’, een altviool tenor Hamburg. Wel was in een minder het leven van de gelovige hier en nu: essentiële inbreng van instrumenten, zes grandioze koren stuwt Bach het grootse inzet, waarin de vloeiende Paul De Clerck** Malcolm Bennett* belangrijke kerk in 1717 een passie zoals de apostelen Jezus in zijn passie die met de zangstem dialogeren. De drama van Christus’ lijden naar een lijn van de strijkers contrasteert Hiltrud Hampe Gerhard Hölzle Johann Sebastian Bach (1685-1750), van uitge- willen volgen, zo ook ik. Het verhaal koralen zijn doorgaans vierstem- verpletterende climax. Alleen het ko- met de snijdende dissonanten in Wendy Ruymen Dan Martin Johannespassie BWV 245 (1724) voerd, maar in de hoofdkerken, de gaat verder met de confrontatie mige akkoordische zettingen, met de raal ‘Durch dein Gefängnis, Gottes de blazers. Lijden en overwinning ** ook viola d’amore Koen van Stade Thomas- en de Nicolaikirche, kwam tussen Jezus en de hogepriester. Een bestaande melodie in de bovenstem. Sohn’ zorgt voor enige verademing. verzoenen zich met elkaar. Muzikaal dit gebruik pas in voege in 1721 dienaar slaat Jezus in het gezicht. Het zijn de reflecterende rustpunten Aansluitend volgt alweer een schit- verzoent ook Bach op onnavolgbare cello bas dankzij Johann Kuhnau, de voor- Hier onderbreekt Bach de evange- binnen een erg dramatische context, terend moment: in de basaria ‘Eilt, wijze drama, reflectie, theologische Ageet Zweistra Stefan Drexlmeier* ganger van Bach als Thomascantor. lietekst met een toepasselijk koraal: die Bach overigens sterk in de verf ihr angefocht’nen Seelen’ wordt de duiding en emotionele betrokken- Harm-Jan Schwitters Robert van der Vinne Bachs Johannespassie, zijn eerste ‘Wer hat dich so geschlagen’. Terwijl zet. Als componist van de laatbarok, gelovige opgeroepen Christus te vol- heid. Frits Vanhulle monumentale werk na zijn aanstel- in de tekst ’Ich folge dich gleichsam’ die er op uit is teksten een levendige gen naar Golgotha. De dramatische contrabas Jurgen Vollens ling in 1723, was dan ook een waar de individuele gelovige uiting geeft verklanking te geven, laat Bach impact wordt nog verhoogd door Ignace Bossuyt Miriam Shalinsky ‘proefstuk’, zowel voor de componist aan zijn betrokkenheid bij Jezus’ geen gelegenheid voorbijgaan om de vragende uitroepen van het volk: * Koorsolo’s: zelf als voor de geestelijke overheid passie, sluit in de koralen de hele de toehoorder het drama zonder ‘Wohin?’. gamba Ulrike Barth, Magd en voor de gelovige gemeenschap. gelovige gemeenschap zich mede-lij- omwegen te laten meebeleven, niet Toch ligt in het Johannesevangelie Marianne Müller Malcolm Bennett, Servus Bach sloot zich hiermee aan bij een dend bij het gebeuren aan. via complexe symboliek of al dan niet zozeer de nadruk op Jezus’ Stefan Drexlmeier, Petrus type passie dat niet beperkt bleef Die verschillende teksten worden niet vergezochte getallentheorieën, lijden als mens, maar eerder op zijn luit tot de tekst van het evangelie, maar ook muzikaal anders uitgewerkt, maar met ‘klinkend materiaal’ dat goddelijkheid die onaangetast blijft: Matthias Spaeter waarin het passieverhaal met com- met als resultaat een bijzonder herkenbaar is en direct te begrijpen hij is Gods gezant die de blijde mentaren werd aangevuld. Hierin gevarieerd geheel. De evangelietekst – en te ontroeren. In zijn eerste boodschap naar de mensheid brengt. fluit werden vooral bepaalde ideeën of wordt gebracht als een verhaal in grote vocale compositie voor Leipzig Zijn lijden en kruisdood zijn een Patrick Beuckels emoties uitgediept, zodat de gelovige de vorm van ‘recitativo secco’, een stelt Bach alles in het werk om zijn passage op zijn terugtocht naar de Marion Hofmockel zich meer kon inleven in Jezus’ muzikale voordracht geïnspireerd bedrevenheid met een ‘sprekende’ Vader. Hij kent geen conflicten: lijden. Andere toegevoegde com- door het declameren van een tekst: muziektaal te demonstreren. Na zijn geen bloed en tranen in de hof van hobo mentaren waren bestaande - overwegend syllabisch (één toon per verloochening weent Petrus bittere Olijven, geen luide kreten als hij Timothee Oudinot teksten met hun overeenkomstige lettergreep) en zonder woordherha- tranen: ‘und weinete bitterlich’. Nie- sterft – alleen: ‘Es ist vollbracht’. Taka Kitazato melodieën: de koralen, geput uit de lingen. De solostem van de verteller mand ontsnapt aan de ontroering bij De aria die hierop aansluit is een rijke liederenschat in de volkstaal die wordt alleen ondersteund door de het horen van de indroevige melodie van de hoogtepunten in deze passie: fagot met Luther zelf vanaf het begin van basso continuo. Op dezelfde manier op die woorden. En de geselslagen inhakend op de laatste woorden van Philippe Miqueu de 16e eeuw was uitgebouwd. Zo worden de woorden van de perso- die Jezus ondergaat voel je lijfelijk Christus’ begint de aria met ‘Es ist orgel onderbreekt Bach het evangeliever- nages vertolkt (Jezus, Pilatus, de in de harde, eindeloos lange lijn op vollbracht’ (op dezelfde melodie), Herman Stinders haal na de volgende mededeling bij hogepriester …). Waarheids- ‘geiselte’. begeleid door de viola da gamba, Christus’ gevangenneming: ‘Simon getrouw is voor de woorden Vooral de koren zijn indrukwek- prachtig met haar ietwat nasale, in-

070407_JP.indd 2 31-03-2007 10:33:09