LIPOTI MO LE

FONO AOAO FAITULAFONO

Tulafono Tau Faaofi o Teuteuga o le Tulafono o Faiga Palota 2014

Komiti o Galuega,Tulafono Tumau, Maota Fono & Mataupu Tau Faiga Palota

(P.P.2014/2015, Nu.222.) 2

Iloiloga a le Komiti:

O le aso 17 Aperila 2014 na tuuina mai ai le Tulafono Tau Faaofi o Teuteuga o le Tulafono o Faiga Palota 2014 (“Tulafono Tau Faaofi”) i le Komiti o Galuega, Tulafono Tumau, Maota Fono ma Mataupu Tau Faiga Palota (“Komiti”)1 e iloiloina ma toe lipoti atu i le Fono Aoao Faitulafono (“Fono Aoao”) e tusa ai ma Tulafono Tumau2.

Na faasilasila faalauaitele i leitio ma televise i le aso 18 Iuni 2014 ia iloiloga ua faagasolo a le Komiti i le Tulafono Tau Faaofi, ma valaaulia ai ni finagalo e fia faaalia i lenei Tulafono Tau Faaofi. Sa toe fofoga foi lenei faasilasilaga faalauaitele i le aso 20 Oketopa 2014, mo le mamalu o papaaao i Salafai ma faatautaia ai fonotaga a le Komiti i Salelologa Savaii, i aso 23–24 Oketopa 2014.

O le aso 9 Ianuari 2015 na tuuina atu ai teuteuga ma teuteuga faatupulaia a le Komiti mai ana iloiloga i le Ofisa o le Loia Sili mo le tusia faale-tulafono, ae o le aso 13 Ianuari 2015 na feiloai ai le Komiti ma le Loia Sili ma le Loia Sili Lagolago,faapea Sui o le Ofisa o le Komesina o Faiga Palota (“Ofisa Faiga Palota”) ma folasia ai e le Komiti ana teuteuga ma faamalamalama mafuaaga o ia teuteuga.

Sa i ai le naunautaiga o le Komiti e feiloai ma le Minisita o le Ofisa Faiga Palota e faamalamalama mafuaaga o teuteuga a le Komiti, na mafua ai ona tusi talosaga i ai le Taitaifono o le Komiti (Fofoga Fetalai) i le aso 13 Ianuari 2015 . Peitai, na tali mai le Minisita i lana tusi o le aso 14 Ianuari 2015e fia maua sina taimi e iloilo ai teuteuga e le Ofisa o Faiga Palota ma fesootai ma le Loia Sili.

Ae o le aso 16 Fepuari 2015 na tuuina mai ai le faaiuga a le Kapeneta FK (15) Faapitoa 16 ua faamaonia ai tali a le Ofisa o Faiga Palota i teuteuga a le Komiti, ma tuuina mai ai isi teuteuga fou i le Tulafono Tau Faaofi. Ua maua ai foi ma le FK (14) 49 o le aso 23 Tesema 2014 ua toe sui ai tuaoi o Itumalo Taulaga na aumai i le FK (14) 11 o le aso 2 Aperila 2014.

Na lagona le faanoanoa o le Komiti ona sa talia se feiloaiga ma le Minisita e tusa o fetusiaiga ma le Taitaifono, peitai ua agai sao le Minisita ma le Ofisa o Faiga Palota i le Kapeneta. Ae o le talitonuga o le Komiti e tusa o faiga faapalemene, e soalaupule le Minisita ma le Komiti i soo se teuteuga e finagalo ai le Komiti poo le Minisita foi, ina ia ogatasi finagalo pe a lauiliuina e le Fono Aoao le Lipoti a le Komiti.

1 Tulafono Tumau 169(1) – Hon LAAULI Leuatea Polataivao Fossie Schmidt MP, AGAFILI Patisela Eteuati Tolovaa MP, Hon TUILAEPA Fatialofa Lupesoliai Sailele Malielegaoi MP, Hon PALUSALUE Faapo II, Hon TUUU Anasii Leota MP, LEALAILEPULE Rimoni Aiafi MP, LEFAU Harry Schuster MP 2 Tulafono Tumau 169(2)(ix) – iloiloina o se Tulafono Tau Faaofi e tuuina atu e le Fono Aoao 3

O le aso 17 Mati 2015 na faatoa maua ai le feiloaiga a le Komiti ma le Minisita ma le Loia Sili ma le Sui o le Ofisa Faiga Palota, ae ua agiga i nusipepa le fetusiaiga a le Taitaifono o le Komiti ma le Minisita i lenei mataupu. I lea feiloaiga sa malilie ai: 1. O teuteuga uma a le Komiti e le fesootai ma fuaiupu o le Tulafono Tau Faaofi o tagofia nei -o le a tuuina atu lea i le Lipoti o le Iloiloga o le Tulafono o Faiga Palota 1963 e tusa o tiute o le Komiti i lalo ole Tulafono Tumau3, ma 2. Ae o isi teuteuga a le Komiti e fesootai ma fuaiupu o le Tulafono Tau Faaofi o tagofia nei o loo taofi eseese ai le Komiti ma le Minisita - o le a tuuina atu pea lea i le Fono Aoao mo se faaiuga.

Mo le silafia, sa iloilo faatasi e le Komiti lenei Tulafono Tau Faaofi, faatasi ma:  Tulafono Tau Faaofi o le Teuteuga o le Faavae Nu.2 (2014)  Iloiloga o le Tulafono o Faiga Palota 1963  P.P.2014/2015 Nu.15 – Lipoti a le Komisi Suesue i Mataupu Tau Faiga Palota Aoao 2012.

Aotelega o Sailiiliga:

O le maitau a le Komiti, o teuteuga ua tuuina mai i le Tulafono Tau Faaofi o loo faavae lea i Fautuaga a le Komisi Suesue o le Faiga Palota Aoao 2011, sa tofia e le Kapeneta i le maea ai o le faiga filifiliga a le atunuu i le 2011. Ae i lenei lava Tulafono Tau Faaofi o loo mamafa i le vaevaeina o Itumalo Faaalalafaga e tai 2 Sui Usufono.

Maitauina e le Komiti e toaitiiti na fesiligia le mafuaaga o le toe vaevae o nei Itumalo i le talitonuga o loo lelei le tulaga o i ai nei, peitai sa faamalamalama i ai le finagalo o le Malo e faataua faiga o loo faia i le tele o atunuu e 1 le tagata e 1 foi lana palota, e atagia ai faiga filifiliga manino ma lelei. Ma o se alafua talafeagai mo ma le faatinoga o ana faiga palota.

Ae o le mataupu lava na autasi i ai finagalo o le Komiti e pei ona laga e le tóatele o molimau – ia vaevaeina faale-aganuu nei Itumalo Faaalalafaga. Sa i ai nai manatu o se toaitiiti e tatau ona fua vaevaega i le aofai o tagata palota ina ia tau tutusa numera o tagata palota i Itumalo Faalalafaga e 2 pe a maea le vaevaega, peitai e tumau le faaiuga a le Komiti i le fulisia i molimau na tuuina mai ina ia tausisia pea le famamaluina o faavae faale-aganuu.

E faamaonia e le Komiti o le faavae o le vaevaega o Itumalo Faaalalafaga o i ai nei e faale-aganuu, tusa pe toaitiiti tagata palota o se Itumalo Faaalalafaga i le tóatele o se isi Itumalo Faaalalafaga. O le taofi foi la o le Komiti, pau lea o le auala e taoto ai i lagatonu – ina ia mulimulitaia pea faavae taoto o afioaga ma itumalo faale-aganuu.(Ua faapipii atu le otootoga o molimau sa tuuina mai).

3 Tulafono Tumau 169(2)(x) – iloiloga o le Tulafono o Faiga Palota ao lei muta le Paeaiga 4

Na faataua foi e le Komiti fautuaga a nisi o le mamalu o le atunuu i mataupu e tatau ona toe silasila totoa iai le Komiti. O nei fautuaga e faavae mai faafitauli e aliae mai pea i Faiga Palota Aoao, amata mai lava i le resitaraina o tagata palota ma sui tauva, seia oo atu i talosaga i le Faamasinoga. Maitauina ai e le Komiti, o le tele o mataupu na tagofia e le Faamasinoga na faaleaoga ai tofi o nisi o Sui Usufono sa faamanuiaina mai i Faiga Palota Aoao.

E fesootai le tele o mataupu na laga i iloiloga a le Komiti ma Fautuaga a le Komiti na tuuina atu i lana Lipoti4 i le Lipoti a le Ofisa o le Komesina o Faiga Palota i le Faiga Palota Aoao 20115. O nei Fautuaga e faapea: 1. Ina ia silasila totoa le Malo pe lei alagatatau ona faaofiina ni aiaiga i le Tulafono e avea ai tulaga nei ma soligatulafono: 1.1 tagata palota ua uma na resitara ae lei palota i le Faiga Palota Aoao, 1.2 sui tauva poo ni o latou sui e faamaopoopo ma aoina tagata palota ma le faamoemoe e resitara e palota mo se palota, ma 1.3 sui tauva poo ni o latou sui e faamaopoopo ma aoina tagata palota ma le faamoemoe e momoli i fale palota i le aso o le palota.

Mai mataupu na laga e molimau ma isi mataupu sa maua i suesuega a le Komiti, sa autasi ai le Komiti o le avanoa lelei ma le taimi lenei e saili fofo ai mo faafitauli o loo aliae mai pea i Faiga Palota Aoao. I le ma le isi, e leai nisi e sili ona malamalama i fita o faiga palota na i lo Sui Usufono ma ē sa tauva i faiga palota.

O lea fuafuaga e ogatasi ma tiute o le Komiti e iloilo le Tulafono o Faiga Palota 1963 e pei ona aiaia i Tulafono Tumau 169(x), ae lē i muta se Paeaiga o le Palemene. (Ua faapipii atu Teuteuga Faatupulaia a le Komiti).

Taunuuga o Iloiloga a le Komiti:

E lagolagoina e le Komiti fuaiupu uma o le Tulafono Tau Faaofi na tuuina mai i le FK (14) 11 o le aso 2 Aperila 2014, vagana fuaiupu ua taua i lalo e i ai teuteuga a le Komiti:

FUAIUPU: TEUTEUGA

ua taua ai e faapea, o le a taua le Tulafono Tau Faaofi o le Tulafono Fuaiupu 1: o Teuteuga o le Tulafono o Faiga Palota 2014 pe a oo ina faamamaluina. O le a amata faamamaluina le Tulafono o Teuteuga o le Tulafono o Faiga Palota 2014 i le aso e tuuina i ai le maliega a Le Ao o le Malo.

4 P.P.2011/2012 Nu.104 5 P.P.2011/2012 Nu.88 5

Iugafono a le Komiti:  Lagolagoina faatasi ma le teuteuga: o suia le tausaga 2014 i le 2015

ua aiaia ai mo teuteuga faatupulaia i isi Tulafono, e aofia ai le Fuaiupu 13: malosiaga e faia ai tulafono faatonutonu tau soloaiga e tagofia ai so o se mataupu tau soloaiga lea e mafai ona manaomia. Iugafono:  Lagolagoina ma teuteuga: o Vaimauga Sisifo Nu.1 (Vaiala aofia ai Vaipuna, Vini, Levili ma Faatoia, Moataa aofia ai Vaivase-uta, Vaivase-tai ma Matafagatele, Maagiagi aofia ai Toomatagi, ma Ataga) o Vaimauga Sisifo Nu.2 (Matautu, Tanugamanono aofia ai Leufisa, Papaloloa, Papauta ma Tanumaleko, Vailima aofia ai Alaoa , Tiapapata, Letava ma Afiamalu, Apia aofia ai Alamagoto, Aai o Niue, Aai o Fiti, Lelata, Leone, Maagao, Maluafou, Matafele, Motootua, Mulinuu, Sogi, Saleufi, Savalalo, Tauese, Taufusi, Togafuafua ma Vaisigano) o Aana Alofi Nu.1 Sasae (Faleasiu) o Aana Alofi Nu.1 Sisifo (Fasitoouta) o Safata Sasa’e (Nuusuatia, Vaiee, Fusi, Tafitoala, Fausaga & Mulivai) o Safata Sisifo (Saanapu, Sataoa & Lotofaga) o Falealili Sasae (Utulaelae, Sapoe, Salani, Salesatele & Siuniu) o Falealili Sisifo (Sapunaoa, Piu, Satalo, Malaemalu, Tafatafa, Matautu, Vaovai, Poutasi & Saleilua) o Faasaleleaga Nu.1 Sasae (Salelologa) o Faasaleleaga Nu.1 Sisifo (Salelavalu, Iva, Vaiafai, Vaisaulu, Lalomalava & Safua) o Sisifo (Faiaai, , Samata-i-uta & Samata-i-tai& ) o Salega Sasae (, Fogasavaii & )

Peitai o Teuteuga na toe tuuina mai i le FK (14) 49 o le aso 23 Tesema 2014 faapea le FK 15 (Faapitoa) 10 o le aso 16 Ianuari 2015, e le o aafia i lenei iloiloga. E manatu le Komiti e tatau ona tuuina faalelei mai i se isi Tulafono Tau Faaofi i se taimi vave. Ua faia lea faaiuga a le Komiti ina ia: 1. Taofia ai ni feteenaiga e tulai mai i le Tulafono Tau Faaofi ua i ai nei faapea ma teuteuga a le Komiti, ma 2. Tuuina faatasi mai ai ma fautuaga a le Komiti ua tuuina atu i le Lipoti o Iloiloga o le Tulafono o Faiga Palota 1963. 6

Fautuaga a le Komiti:

Fautuaina e le Komiti le Fono Aoao Faitulafono ina ia faautagia lana Lipoti.

Iugafono a le Komiti:

Ina ia faagasolo le Tulafono Tau Faaofi o Teuteuga o Faiga Palota 2014 faatasi ma Teuteuga nei: 1. Teuteuina le fuaiupu 1 e faapea:  Tulafono o Teuteuga o le Tulafono o Faiga Palota 2015

2. Teuteuina le fuaiupu 13 e faapea:  Vaimauga Sisifo Nu.1 - Vaiala aofia ai Vaipuna, Vini, Levili ma Faatoia, Moataa aofia ai Vaivase-uta, Vaivase-tai ma Matafagatele, Maagiagi aofia ai Toomatagi ma Ataga  Vaimauga Sisifo Nu.2 - Matautu, Tanugamanono aofia ai Leufisa, Papaloloa, Papauta ma Tanumaleko, Vailima aofia ai Alaoa, Tiapapata, Letava ma Afiamalu, Apia aofia ai Aai o Niue, Aai o Fiti, Lelata, Leone, Maagao, Maluafou, Matafele, Motootua, Mulinuu, Sogi, Saleufi, Savalalo, Tauese, Taufusi, Togafuafua ma Vaisigano  Aana Alofi Nu.1 Sasae – Faleasiu.  Aana Alofi Nu.1 Sisisfo – Fasitoouta.  Safata Sasae –Nuusuatia, Vaiee, Fusi, Tafitoala, Fausaga & Mulivai.  Safata Sisifo – Saanapu, Sataoa & Lotofaga.  Falealili Sasae - Utulaelae, Sapoe, Salani, Salesatele & Siuniu  Falealili Sisifo - Sapunaoa, Piu, Satalo, Malaemalu, Tafatafa, Matautu, Vaovai, Poutasi & Saleilua.  Faasaleleaga Nu.1 Sasae – Salelologa.  Faasaleleaga Nu.1 Sisifo - Salelavalu, Iva, Vaiafai, Vaiasulu, Lalomalava & Safua  Salega Sisifo - Faiaai, Fogatuli, Samata-i-uta, Samata-i-tai & Fagafau.  Salega Sasae - Sagone, Fogasavaii & Vaipua.

3. Ia taoto teuteuga fou na tuuina mai i le FK (14) 49 o le aso 23 Tesema 2014 faapea le FK 15 (Faapitoa) 10 o le aso 16 Ianuari 2015, e tuuina faatasi mai ma ni teuteuga e faavae i fautuaga ua tuuina atu a le Komiti i lana Iloiloga o le Tulafono o Faiga Palota 1963, i se isi Tulafono Tau Faaofi o Teuteuga o le Tulafono o Faiga Palota.

7

Fesoasoani:

Sa tapa e le Komiti le lagolago a Faauluuluga ma Ofisa Sinia nei a o faagasolo ana taualumaga.

Ofisa o le Loia Sili: o Tuatagaloa Aumua Ming C Leung Wai - Loia Sili o Loretta Teueli - Loia Sili Lagolago

Ofisa o le Komesina o Faiga Palota: o Papalii Malietau Malietoa - Komesina o Faiga Palota o Faimalo Mathew Lemisio - Komesina Lagolago o Francis Ainuu - Komesina Lagolago o Afualo Daryl - Ofisa Autu

Ofisa o le Fono Aoao Faitulafono: o Fepuleai Letufuga Attila M. Ropati - Failautusi o le Fono Aoao

Molimau:

I taualumaga o Iloiloga a le Komiti sa fofogaina ai molimau a i latou nei:- 1. Afioga Hon Le Tagaloa Pita - Sui o le atunuu (Alafua/Palauli le Falefa) 2. Afioga Afamasaga Toleafoa Faamatala - Sui o le atunuu (Fasitoo/Falealupo) 3. Afioga Aeau Taulupoo - Sui o le atunuu (Fasitoo/Falealupo) 4. Afioga Logo Silao - Sui o le atunuu (Leulumoega/Aana) 5. Sitagata Hanamenn Hunt - Sui o le atunuu (Aleisa/Palota Taitoatasi) 6. Hon Papaliitele Niko Lee Hang - Sui Usufono mo Palota Taitoatasi 7. Maualaivao Pat Ah Him - Sui Usufono mo Palota Taitoatasi 8. Hon Faumuina Tiatia F Liuga - Sui Usufono mo Palauli le Falefa 9. Tialavea F T Seigafolava - Sui Usufono mo Vaa o Fonoti 10. Toeolesulusulu C P Salesa Schuster - Sui Usufono mo Aana Alofi Nu.3. 11. Lenatai Victor Faafoi Tamapua - Sui Usufono mo Vaimauga Sisifo.

Sui o le Itumalo Vaimauga Sisifo: 12. Toomalatai Lepili - Matautu tai/uta 13. Papalii Tuaimalo Pisimaka - Matautu tai/uta 14. Pupualii Senio, - Matautu tai/uta 15. Mimisa Faapito Apelu - Matautu tai/uta 16. Seumanutafa Tiavolo - Apia 17. Tuiletufuga Siaosi, - Apia 18. Fa’aolesa Katopau Ainuu - Apia 19. Lima Efu - Apia 8

Sui o le Itumalo Aana Nu.1: 20. Hon Leaupepe Toleafoa Faafisi - Sui Usufono

Sui o le Itumalo Safata: 21. Tulafono Tualima - Sataoa 22.Afemata Apelu - Sataoa 23. Taualemai Gili - Sataoa 24. Alo Faavesi - Sataoa 25. Lesu Gasologa - Sataoa 26. Taualemai Apelu - Sataoa 27. Maiava Faamati - Sataoa 28. Tagaloasa Fali - Sataoa 29. Mai Toafa - Sataoa 30. Maiava Toafa - Sataoa 31. Tuia Pua Leota - Vaiee 32. Teo Vaiee - Vaiee 33. Mauigoa Tafaimaa - Vaiee 34. Talatoa Ropati - Vaiee 35. Nuutoa Ituau - Vaiee 35. Aufonolua Kupa - Fusi 36. Malaga Pelenato - Fusi 38. Taliau Kuni - Fusi 39. Suemalo Sefo - Fusi 40. Pauga Teo Tiitii - Fusi 41. Malae Vaai - Fusi

42. Manu’alesagalala E Posala - Lotofaga 43. Tuua Asofou - Lotofaga 44. Maugagaoa Ioane - Lotofaga 45. Maugagaoa Peteru - Lotofaga 46. Maugagaoa Komu - Lotofaga 47. Pule Faafiu - Lotofaga 48. Lau Pepese - Lotofaga 49. Lalovimama Ieremia - Lotofaga 50. Tafau Aolevave - Lotofaga 51. Pitoamoa - Lotofaga 52. Lau Siliga - Lotofaga 53. Faifua Tofaga - Lotofaga 54. Maumaalii Tili - Lotofaga 55. Tafau Sauaso - Lotofaga 56. Moananau Faleupolu - Lotofaga

Sui o le Itumalo Falealili 9

57. Vaatilalua Fiaola - Vaovai 58. Luaoa Aimaaasu - Vaovai 59. Vaetui Taupati - Vaovai 60. Vaatilalua Fiaola (Pulenuu) - Vaovai 61. Pinofoaga Ielemia (pulenuu) - Matautu 62. Na’i Tulipe - Matautu 63. Tepatuanai Alaifata - Matautu 64. Tusa Misi Tupuola - Matautu 65. Taituuga Esau - Sapunaoa 66. Faamaoni Taituuga - Sapunaoa 67. Nu’u Asotolu Tavita - Sapo’e

68. Fuimaono Esera Rimoni - Komiti o Eleele a Falealili 69. Tuatagaloa Joe Annandale - Komiti o Eleele a Falealili 70. Tuiloma Alaimoana Lameko - Komiti o Eleele a Falealili 71. Taloolemaagao Uliulileava - Komiti o Eleele a Falealili

Sui o le Itumalo Faasaleleaga Nu.1: 72. Seumanu Peni - Salelologa 73. Matamua Fiu Loimata - Salelologa 74. Pauli Puleaga - Salelologa

75. Fiu Iosefa - Salelologa 76. Tiotala Setu - Salelologa 77. Pipi Tavita - Salelologa

Sui o le Itumalo Salega: 78. Tapuai Suimai - Fogatuli 79. Tapuai Telima - Fogatuli 80. Tapuai Etuale - Fogatuli 81. Tupai Siaosi - Fogatuli 82. Leilua Tavita. - Fogatuli 82. Afualo Niue, - Sagone 83. Fuatia Peleti - Sagone 84. Poutoa Tautele - Sagone 85. Afualo Tavita - Sagone 86. Afualo Aisau, - Sagone 87. Toa Vaiese. - Sagone 88. Tevaga Leo - Sāfua 89. I’amua Ituvei. - Sāfua

Sui o le Itumalo Faleata Sasae: 90. Manuleleua Faafeii I M - Vaimoso 91. Manuleleua Talitau - Vaimoso 10

92. Manuleleua Lauese - Vaimoso 93. Toala F Schuster - Vaimoso 94. Aulavemai Tafito - Vaimoso 95. Aumao Leao Akeripa - Vaimoso 96. Leapai R Brown - Vaimoso

------

11

______Susuga Hon LAAULI Leuatea Polataivao Fossie Schmidt TAITAIFONO / FOFOGA FETALAI

Tofa AGAFILI Patisela Eteuati Susuga Hon TUILAEPA Sailele Malielegaoi SUI TAITAIFONO PALEMIA / SUI USUFONO

Afioga Hon PALUSALUE Faapo II Tofa Hon TUU’U Anasii Leota TAITAI O LE ITU AGAI/SUI USUFONO SUI USUFONO

Tofa LEFAU Harry Schuster Tofa LEALAILEPULE Rimoni Aiafi SUI USUFONO SUI USUFONO