DOCSLIB.ORG

The Limits to Growth 11 1.2 Geschiedenis En Het Gebruik Van Theorie 15 1.3 Theorieën in De Internationale Betrekkingen 16

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
The Limits to Growth 11 1.2 Geschiedenis En Het Gebruik Van Theorie 15 1.3 Theorieën in De Internationale Betrekkingen 16 Rik Reuvekamp Universiteit van Amsterdam EEN SCHRIKBAREND TOEKOMSTBEELD? Reacties op het rapport van de Club van Rome in Nederlandse kranten en politiek (1971-1977) Masterscriptie Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen Begeleider: dhr. dr. R. van der Maar Tweede Lezer: dhr. dr. V. Kuitenbrouwer Universiteit van Amsterdam Rik Reuvekamp (11827041) [email protected] Rik Reuvekamp Universiteit van Amsterdam INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE 2 INLEIDING 4 1 NEDERLANDSE HISTORIOGRAFIE EN THEORETISCH KADER 11 1.1 VERKLARINGEN VOOR DE GROTE AANDACHT VOOR THE LIMITS TO GROWTH 11 1.2 GESCHIEDENIS EN HET GEBRUIK VAN THEORIE 15 1.3 THEORIEËN IN DE INTERNATIONALE BETREKKINGEN 16 2 HET EINDE VAN DE AARDE IN ZICHT? 21 2.1 DE ACHTERGROND EN TOTSTANDKOMING VAN DE CLUB VAN ROME 21 2.2 THE LIMITS TO GROWTH 24 2.3 DRIE NEDERLANDSE KRANTEN IN ONTWIKKELING 27 2.4 NEDERLANDSE KABINETTEN VAN 1971 TOT EN MET 1977 30 3 REACTIES UIT NEDERLANDSE KRANTEN OP THE LIMITS TO GROWTH 32 3.1 REACTIES UIT DE NRC 32 3.2 REACTIES UIT DE VOLKSKRANT 35 3.3 REACTIES UIT DE TELEGRAAF 38 4 THE LIMITS TO GROWTH IN POLITIEKE DEBATTEN (1971-1972) 41 4.1 DE OPPOSITIE VALT AAN 41 4.2 VASTSTELLING VOLKSGEZONDHEID EN MILIEUHYGIËNE 45 4.3 VASTSTELLING ECONOMISCHE ZAKEN 47 4.4 VAN GEEN GROEI NAAR VERANTWOORDE GROEI 49 5 NEDERLANDSE BELEIDSPLANNEN 1971-1977 53 5.1 WET- EN REGELGEVING ALS BELANGRIJKSTE MAATREGELEN ONDER HET KABINET-BIESHEUVEL (1971-1972) 53 5.2 DE URGENTIENOTA (1972) 54 5.3 VERANDERINGEN IN DE BELEIDSPLANNEN ONDER HET KABINET-DEN UYL (1973-1977) 57 5.4 NOTA INZAKE DE SELECTIEVE GROEI (ECONOMISCHE STRUCTUURNOTA) (1975-1976) 60 5.5 SELECTIEVE GROEI ONDER VAN HET KABINET-VAN AGT (1977-1981) 62 2 Rik Reuvekamp Universiteit van Amsterdam CONCLUSIE 64 LITERATUURLIJST 67 BIJLAGE 69 3 Rik Reuvekamp Universiteit van Amsterdam Inleiding Op 30 oktober 2017 kopt NRC Handelsblad: ‘CO2-concentratie op hoogste niveau in 3 tot 5 miljoen jaar’.1 In het artikel wordt een bulletin van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) aangehaald om aan te geven dat uit metingen blijkt, dat de stijging van de temperatuur op aarde, met een zekere vertraging, volgt op de toegenomen concentratie van broeikasgassen, en niet andersom zoals klimaatsceptici vaak beweren. Volgens het WMO is het noodzaak dat een internationaal klimaatbeleid moet zorgen voor een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. In het rapport wordt gesteld: ‘Hoe langer we wachten met de implementatie van het akkoord van Parijs, hoe meer we moeten doen en hoe drastischer (en duurder) de vereiste toekomstige emissiereducties moeten zijn om klimaatverandering binnen de perken te houden’.2 De verslechtering van het milieu en klimaat, en de bedreigingen die daardoor ontstaan, zijn vandaag de dag belangrijke thema’s in nationale- en internationale politiek. Volgens Robert Jackson, hoogleraar Government aan de Universiteit van Redlands in Californië, hebben deze bedreigingen zowel binnenlandse als internationale vertakkingen en implicaties. Net zoals het WMO stelt hij dat deze problemen staat-overstijgend zijn en dus niet door één enkele staat opgelost kunnen worden. Het tegengaan van de negatieve aspecten van klimaatverandering, de groeide wereldpopulatie en de uitstoot van broeikasgassen om het milieu te behouden, zijn kwesties die nationale- en internationale politiek in de 21e eeuw gaan vormgeven.3 Uit de Nederlandse historiografie blijkt dat de bedreigingen omtrent het milieu al langer bekend waren. Volgens historicus Piet de Rooy, voormalig hoogleraar Nederlandse Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, speelt het milieu tot op een zekere hoogte al vanaf de jaren zestig een belangrijke rol in de maatschappij en in de vorming van Nederlandse politiek.4 Echter, in het begin van de jaren zeventig kwam het milieu nog nadrukkelijker op de agenda van de publieke opinie en politiek te staan door een rapport van de Club van Rome. De Club van Rome bestond uit een groep intellectuelen, wetenschappers en zakenlieden, die waren begaan met het lot van de wereld. Om hun gedachtegoed over te brengen, brachten zij in maart 1972 officieel het rapport The Limits to Growth. A Report for the Club of Romes’s Project on the Predicament of 1 Paul Luttikhuis, ‘CO2-concentratie op hoogste niveau in 3 tot 5 miljoen jaar,’ 30 oktober 2017. NRC Handelsblad, https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/30/c02-concentratie-op-hoogste-niveau-in-3-tot-5-miljoen-jaar-a1579233 (laatst bekeken 28 januari 2019). 2 Luttikhuis, ‘CO2-concentratie op hoogste niveau in 3 tot 5 miljoen jaar’. 3 Robert Jackson, Global Politics in the 21st Century (New York: Cambridge University Press, 2013), 22. 4 Piet de Rooy, Ons stipje op de waereldkaart. De politieke cultuur van modern Nederland, Amsterdam: Wereldbibliotheek, 2014), 259. 4 Rik Reuvekamp Universiteit van Amsterdam Mankind uit, nadat het rapport al eerder in augustus 1971 was uitgelekt. Aan de hand van computermodellen werden voorspellingen gedaan over de toekomst van de aarde. Uit de conclusies van het rapport blijkt dat onder andere economische- en bevolkingsgroei het milieu uitputten. De boodschap voor de mensheid was helder: ‘And we hope that it [The Limits to Growth] will lead thoughtful men and women in all fields of endeavor to consider the need for concerted action now if we are to preserve the habitability of this planet for ourselves and our children’.5 In Nederland werd het rapport door velen gelezen. De eerste druk van 45.000 exemplaren was binnen twee dagen uitverkocht. De tweede druk, verschenen op 20 maart 1972, met een oplage van 25.000 was aan het einde van maart ook al uitverkocht. Nog eens 30.000 exemplaren, die op 10 april verschenen, waren reeds voor het grootste deel door de boekhandel gereserveerd. Zelfs de vierde druk was al in voorbereiding. Volgens uitgeverij Het Spectrum was in Nederland een boek nog nooit zo snel in een dergelijke hoeveelheid verkocht.6 In juni 1972 was het boek nog steeds het bestverkochte boek van de maand en in juli van datzelfde jaar stond het boek nog steeds hoog in Nederlandse boekenlijsten.7 Duidelijk was, dat het rapport enorm populair was. Ook in de Nederlandse politiek was het rapport onderwerp van debat. De debatten in de Tweede Kamer, waarin het rapport werd aangehaald, gingen bijvoorbeeld over economische groei en de manier waarop de maatschappij en politiek waren ingericht. Joop den Uyl, destijds fractievoorzitter Tweede Kamer namens de Partij van de Arbeid (hierna: PvdA), omarmde het uitgelekte rapport tijdens de Algemene Beschouwingen in oktober 1971 door te stellen dat het woord ‘socialisatie’ zat opgesloten in de conclusies van het rapport. Volgens Den Uyl was een groter overheidsapparaat en een rem op de economische groei noodzakelijk om milieuproblematiek tegen te gaan.8 Deze conclusie werd niet door iedere politicus gedeeld. Harrie Langman, destijds minister van Economische Zaken namens de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (hierna: VVD), stelde dat het rapport ‘zeker geen bla bla was’ maar hij wilde het ‘ook niet verheffen tot evangelie’. Economische groei bleef op nummer één staan.9 Ook in Nederlandse kranten werden kritische kanttekeningen geplaatst bij de uitkomsten van het rapport. Bijvoorbeeld in De Telegraaf werd de 5 Dennis Meadows, The Limits to Growth. A Report for The Club of Rome’s Project on the Predicament of Mankind (New York: Universe Books, 1972), 12. 6 ANP, ‘Rapport Club van Rome vliegt de deur uit,’ 30 maart 1972. NRC Handelsblad, 8. 7 Kunstredactie, ‘Herinneringen aan Godfried Bomans meest verkocht,’ 7 juli 1972. De Telegraaf, 13. 8 Verslag der handelingen van de Tweede Kamer der Staten Generaal (hierna: HTK) 1971-1972, 193. 9 Parlementaire redactie, ‘‘Langman na onthutsend rapport: ,,Economische groei blijft nummer één”,’ 24 maart 1972. De Telegraaf, 1. 5 Rik Reuvekamp Universiteit van Amsterdam Club van Rome met hun rapport weggezet als een ‘stel paniekzaaiers’ en was ‘het ombuigen van de maatschappij helemaal niet nodig’.10 De gretige aftrek van het rapport, uitspraken als die van Den Uyl en kritische uitspraken uit De Telegraaf en van Langman zijn aanleiding voor dit onderzoek. Hoe werd eigenlijk op het rapport van de Club van Rome gereageerd in Nederlandse kranten? Was de reactie van Langman dat het enthousiasme omtrent het rapport getemperd moest worden een veel gehoorde reactie in het politieke debat? Waarom werd het rapport in het politiek debat gebruikt en hoe verliep het politieke debat over het rapport? En in hoeverre hebben de conclusies uit het rapport van de Club van Rome bijgedragen aan het tot stand komen van nieuw milieubeleid? De hoofdvraag die hieruit voortkomt is: hoe reageerden Nederlandse kranten en de politiek op de conclusies uit het rapport The Limits to Growth van de Club van Rome in het begin van de jaren zeventig? Historicus James Kennedy, hoogleraar Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, stelt dat de grote aandacht voor het rapport in Nederland kan worden teruggeleid tot de jaren zestig. In deze periode vonden in Nederland interessante ontwikkelingen plaats die een voedingsbodem creëerden voor de aandacht voor het rapport.11 Historicus Piet de Rooy is het deels met deze verklaring eens. Hij stelt namelijk dat de aandacht voor het rapport van de Club van Rome verklaard kan worden door de alomvattendheid van het milieu. De Nederlandse politiek omarmde het milieu omdat het een aanvulling op politieke standpunten was.12 Het verkiezingsprogramma Keerpunt 1972 van de Progressieve Drie (bestaande uit de PvdA, Democraten’66 (hierna: D’66) en Politieke Partij Radicalen (hierna: PPR) was volgens politicoloog Anet Bleich sterk geïnspireerd door de Club van Rome. Dit stuk speelde volgens haar een grote rol in het Nederlandse politieke debat, alleen hoe dit debat verliep is niet in kaart gebracht.13 Dit beeld wordt bevestigd door historicus Ilja van den Broek. Geïnspireerd door de Club van Rome wilde het kabinet-Den Uyl een fundamentele verandering van de Nederlandse samenleving tot stand brengen.
Load more

Recommended publications
  • COMMON MARKET SPEEDS up CUSTOM·S UNION Internal Tariff Cuts, Move Toward Common External Tariff Accelerated
    JUNE-JULY 1962 N0.54 BELGIUM, FRANCE, GERMAN FEDERAL REPUBLIC, ITALY, LUXEMBOURG, THE NETHERLANDS COMMON MARKET SPEEDS UP CUSTOM·s UNION Internal Tariff Cuts, Move Toward Common External Tariff Accelerated The Common Market has decided to advance still further The new move was "essentially political," said Giuseppe the pace of internal tariff cuts and the move toward a single Caron, vice president of the Common Market Commission. external tariff for the whole European Community. "The maximum length of the transition period in the Treaty Decisions taken by the Council of Ministers on May 15 ( 12-15 years) reflected an understandably cautious attitude put the Community two and a half years ahead of the Rome regarding the ability of the six countries' economies to Treaty schedule. adapt themselves to the new situation, and the speedy On the basis of the Council decision, already decided in adaptation of all sectors of the economy to the challenge principle in April, the Community has made additional in­ of the new market has enabled us to move ahead more ternal tariff cuts of 10 per cent on industrial goods and of quickly." 5 per cent on some agricultural goods, effective July 1. Signor Caron is chairman of the Common Market com­ Internal duties on industrial goods thus have been cut to mittee dealing with customs questions. The committee was a total of 50 per cent of the level in force on January 1, set up in April and is composed of the heads of the customs 1957, the base date chosen in the Treaty of Rome.
    [Show full text]
  • Sicco Mansholt [1908—1995], Duurzaam-Gemeenzaam SICCO ANSHOLT
    fax. ?W • :•, '•'••• ^5 *4 ffr," Pi Sicco Mansholt [1908—1995], Duurzaam-Gemeenzaam SICCO ANSHOLT, [1908—1995] Duurzaam-Gemeenzaam o Met dank aan Wim Kok, Jozias van Aartsen, Franz Fischler, Louise Fresco, Frans Vera, Riek van der Ploeg, Aart de Zeeuw, Piet Hein Donner, Paul Kalma, Herman Verbeek, Marianne Blom, Cees Van Roessel, Hein Linker, Jan Wiersema, Corrie Vogelaar, Joop de Koeijer, Wim Postema, Jerrie de Hoogh, Gerard Doornbos en Wim Meijer. Redactie Dick de Zeeuw, Jeroen van Dalen en Patrick de Graaf Schilderij omslag Sam Drukker Ontwerp Studio Bau Winkel (Martijn van Overbruggen) Druk Ando bv, 's-Gravenhage Uitgave Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij Directie Voorlichting Bezuidenhoutseweg 73 postbus 20401 2500 EK 's-Gravenhage Fotoverantwoording Foto schilderij omslag, Sylvia Carrilho; Jozias van Aartsen, Directie Voorlichting, LNV; Riek van der Ploeg, Bert Verhoeff; Piet Hein Donner, Hendrikse/Valke; Paul Kalma, Hans van den Boogaard; Herman Verbeek, Voorlichtingsdienst Europees Parlement; Marianne Blom, AXI Press; Gerard Doornbos, Fotobureau Thuring B.V.; Wim Meijer, Sjaak Ramakers s(O o <D o CD i 6 ra ro 3 3 Q CT O O) T 00 o o Inhoud 1 o Herdenken is Vooruitzien u 55 Voorwoord 9 Korte schets van het leven van Sicco Mansholt 13 De visie van Sicco Mansholt Wetenschappelijk inzicht en politieke onmacht 19 Minder is moeilijk in de Europese landbouw 26 Minder blijft moeilijk in de Europese landbouw 54 Een illusie armer, een ervaring rijker 75 Toespraken ter gelegenheid van de Mansholt herdenking Sicco Mansholt,
    [Show full text]
  • Verloren Vertrouwen
    ANNE BOs Verloren vertrouwen Afgetreden ministers en staatssecretarissen 1967-2002 Boom – Amsterdam Verloren vertrouwen Afgetreden ministers en staatssecretarissen 1967-2002 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens het besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op woensdag 28 maart 2018 om 14.30 uur precies door Anne Sarah Bos geboren op 25 februari 1977 te Gouda INHOUD INLEIdINg 13 Vraagstelling en benadering 14 Periodisering en afbakening 20 Bronnen 22 Opbouw 23 dEEL I gEïsOLEERd gERAAkT. AftredEN vanwegE EEN cONfLIcT IN hET kABINET 27 hOOfdsTUk 1 dE val van mINIsTER dE Block, ‘hET mEEsT gEgEsELdE werkpAARd’ VAN hET kABINET-dE JONg (1970) 29 ‘Koop prijsbewust, betaal niet klakkeloos te veel’ 32 ‘Prijzenminister’ De Block op het rooster van de oppositie 34 Ondanks prijsstop een motie van wantrouwen 37 ‘Voelt u zich een zwak minister?’ 41 De kwestie-Verolme: een zinkend scheepsbouwconcern 43 De fusie-motie: De Block ‘zwaar gegriefd’ 45 De Loonwet en de cao-grootmetaal 48 Tot slot. ‘Ik was geen “grote” figuur in de ministerraad’ 53 hOOfdsTUk 2 hET AftredEN van ‘IJzEREN AdRIAAN’ van Es, staatssEcretaris van dEfENsIE (1972) 57 De indeling van de krijgsmacht. Horizontaal of verticaal? 58 Minister De Koster en de commissie-Van Rijckevorsel 59 Van Es stapt op 62 Tot slot. Een rechtlijnige militair tegenover een flexibele zakenman 67 hOOfdsTUk 3 sTAATssEcretaris JAN GlasTRA van LOON EN dE VUILE was Op JUsTITIE (1975) 69 Met Mulder, de ‘ijzeren kanselier’, op Justitie 71 ‘Ik knap de vuile was op van anderen’ 73 Gepolariseerde reacties 79 In vergelijkbare gevallen gelijk behandelen? Vredeling en Glastra van Loon 82 Tot slot.
    [Show full text]
  • 1 WITTEVEEN, Hendrikus Johannes (Known As Johan Or Johannes), Dutch Politician and Fifth Managing Director of the International
    1 WITTEVEEN, Hendrikus Johannes (known as Johan or Johannes), Dutch politician and fifth Managing Director of the International Monetary Fund (IMF) 1973-1978, was born 12 June 1921 in Den Dolder and passed away 23 April 2019 in Wassenaar, the Netherlands. He was the son of Willem Gerrit Witteveen, civil engineer and Rotterdam city planner, and Anna Maria Wibaut, leader of a local Sufi centre. On 3 March 1949 he married Liesbeth Ratan de Vries Feijens, piano teacher, with whom he had one daughter and three sons. Source: www.imf.org/external/np/exr/chron/mds.asp Witteveen spent most of his youth in Rotterdam, where his father worked as director of the new office for city planning. His mother was the daughter of a prominent Social-Democrat couple, Floor Wibaut and Mathilde Wibaut-Berdenis van Berlekom, but politically Witteveen’s parents were Liberal. His mother was actively involved in the Dutch Sufi movement, inspired by Inayat Khan, the teacher of Universal Sufism. Sufism emphasizes establishing harmonious human relations through its focus on themes such as love, harmony and beauty. Witteveen felt attracted to Sufism, which helped him to become a more balanced young person. At the age of 18 the leader of the Rotterdam Sufi Centre formally initiated him, which led to his lifelong commitment to, and study of, the Sufi message. After attending public grammar school, the Gymnasium Erasmianum, Witteveen studied economics at the Netherlands School of Economics between 1939 and 1946. The aerial bombardment of Rotterdam by the German air force in May 1940 destroyed the city centre and marked the beginning of the occupation of the Netherlands by Nazi Germany.
    [Show full text]
  • De Liberale Opmars
    ANDRÉ VERMEULEN Boom DE LIBERALE OPMARS André Vermeulen DE LIBERALE OPMARS 65 jaar v v d in de Tweede Kamer Boom Amsterdam De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden van de illustraties te ach­ terhalen. Mocht u desondanks menen dat uw rechten niet zijn gehonoreerd, dan kunt u contact opnemen met Uitgeverij Boom. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonde­ ringen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part ofthis book may be reproduced in any way whatsoever without the writtetj permission of the publisher. © 2013 André Vermeulen Omslag: Robin Stam Binnenwerk: Zeno isbn 978 90 895 3264 o nur 680 www. uitgeverij boom .nl INHOUD Vooraf 7 Het begin: 1948-1963 9 2 Groei en bloei: 1963-1982 55 3 Trammelant en terugval: 1982-1990 139 4 De gouden jaren: 1990-2002 209 5 Met vallen en opstaan terug naar de top: 2002-2013 De fractievoorzitters 319 Gesproken bronnen 321 Geraadpleegde literatuur 325 Namenregister 327 VOORAF e meeste mensen vinden politiek saai. De geschiedenis van een politieke partij moet dan wel helemaal slaapverwekkend zijn. Wie de politiek een beetje volgt, weet wel beter. Toch zijn veel boeken die politiek als onderwerp hebben inderdaad saai om te lezen. Uitgangspunt bij het boek dat u nu in handen hebt, was om de geschiedenis van de WD-fractie in de Tweede Kamer zodanig op te schrijven, dat het trekjes van een politieke thriller krijgt.
    [Show full text]
  • Maes Cover.Indd 1 19/06/2004 22:58:47 EUI Working Paper RSCAS No
    EUI WORKING PAPERS RSCAS No. 2004/01 Macroeconomic and Monetary Thought at the European Commission in the 1960s Ivo Maes EUROPEAN UNIVERSITY INSTITUTE Robert Schuman Centre for Advanced Studies Pierre Werner Chair on European Monetary Union Maes Cover.indd 1 19/06/2004 22:58:47 EUI Working Paper RSCAS No. 2004/01 Ivo Maes, Macroeconomic and Monetary Thought at the European Commission in the 1960s The Robert Schuman Centre for Advanced Studies carries out disciplinary and interdisciplinary research in the areas of European integration and public policy in Europe. It hosts the annual European Forum. Details of this and the other research of the centre can be found on: http://www.iue.it/RSCAS/Research/. Research publications take the form of Working Papers, Policy Papers, Distinguished Lectures and books. Most of these are also available on the RSCAS website: http://www.iue.it/RSCAS/Publications/. The EUI and the RSCAS are not responsible for the opinion expressed by the author(s). EUROPEAN UNIVERSITY INSTITUTE, FLORENCE ROBERT SCHUMAN CENTRE FOR ADVANCED STUDIES Macroeconomic and Monetary Thought at the European Commission in the 1960s IVO MAES EUI Working Paper RSCAS No. 2004/01 BADIA FIESOLANA, SAN DOMENICO DI FIESOLE (FI) All rights reserved No part of this publication may be reproduced, distributed or utilised in any form or by any means, electronic, mechanical, or otherwise, without the prior permission in writing from the Robert Schuman Centre for Advanced Studies. Download and print of the electronic edition for teaching or research non commercial use is permitted on fair use grounds—one readable copy per machine and one printed copy per page.
    [Show full text]
  • 'Een Democratische Formatie?'
    ‘Een democratische formatie?’ Onderzoek naar het debat over de spanning tussen openbaarheid en beslotenheid van kabinetsformaties tussen 1970 en 2012 Masterscriptie Lisa van Bussel Universiteit Leiden S1585355 14 juli 2016 prof. Dr. Henk te Velde en Elisabeth Dieterman aantal woorden: 31013 Inhoudsopgave Inleiding 2 Hoofdstuk 1 Arguing and Bargaining 10 Hoofdstuk 2 De besloten formatie 13 Hoofdstuk 3 De schriftelijke formatie 18 Hoofdstuk 4 De tegenstrijdige formatie 26 Hoofdstuk 5 De snelle formatie 35 Hoofdstuk 6 De functionele formatie 42 Hoofdstuk 7 De anti-paarse formatie 50 Hoofdstuk 8 De nieuwe formatie 59 Conclusie Een democratische formatie? 68 Epiloog 78 Literatuurlijst 82 2 Inleiding Openbaarheid zal door elke politicus onderstreept worden als kernbegrip binnen het politieke stelsel van Nederland. Openbaarheid is belangrijk als het gaat om informatievoorziening naar het parlement of de burger, maar heeft nog een andere functionele waarde. Wanneer besluitvorming openbaar plaatsvindt, kunnen buitenstaanders zich identificeren met het proces. In het geval bepaalde afwegingen achteraf toch slechte keuzes geweest blijken te zijn kan er terug gegrepen worden op het transparante proces waaraan iedereen op een bepaalde manier heeft kunnen deelnemen. Maar waarom gebeurt dit dan niet altijd? Als een transparant proces van totstandkoming van besluiten of akkoorden achteraf een hoop ellende wegneemt, waarom worden er dan ook regelmatig radiostiltes afgesproken? Openbaarheid van politieke processen is al lange tijd een thema in Nederland. Johan Rudolf Thorbecke, vormgever van de grondwetswijziging van 1848, had openbaarheid al hoog in het vaandel staan en omschreef het als: ‘Openbaarheid dat is; de groote algemene school van politieke opvoeding.’1 De grondwetswijziging van 1848 stond niet alleen in het teken van de invoering van ministeriële verantwoordelijkheid, maar ook van het creëren van openbaarheid.
    [Show full text]
  • Bezinning Op Het Buitenland
    Duco Hellema, Mathieu Segers en Jan Rood (red.) Bezinning op het buitenland Het Nederlands buitenlands beleid Zijn de traditionele ijkpunten van het naoorlogse Nederlandse buitenlandse beleid in een onzekere wereld nog up to date? In hoeverre kan het bestaande buitenlandse beleid van Nederland nog gebaseerd worden op de traditionele consensus rond de drie beginselen van (1) trans-Atlantisch veiligheidsbeleid, (2) Europese economische integratie volgens de communautaire methode, en (3) ijveren voor versterking van de internationale (rechts)orde en haar multilaterale instellingen? Is er sprake van een teloorgang van die consensus en verwarring over de nieuwe werkelijkheid? Recente internationale ontwikkelingen op veiligheidspolitiek, economisch, financieel, monetair en institutioneel terrein, als mede op het gebied van mensenrechten en Duco Hellema, Mathieu Segers en Jan Rood (red.) ontwikkelingssamenwerking, dagen uit tot een herbezinning op de kernwaarden en uitgangspunten van het Nederlandse buitenlandse beleid. Het lijkt daarbij urgent een dergelijke herbezinning nu eens niet louter ‘van buiten naar binnen’, maar ook andersom vorm te geven. Het gaat derhalve niet alleen om de vraag wat de veranderingen in de wereld voor gevolgen (moeten) hebben voor het Nederlandse buitenlands beleid. Ook dient nagegaan te worden in hoeverre de Nederlandse perceptie van de eigen rol in de internationale politiek (nog) adequaat is. In verlengde hiervan zijn meer historische vragen te stellen. In hoeverre is daadwerkelijk sprake van constanten in het
    [Show full text]
  • Het Hof Van Brussel of Hoe Europa Nederland Overneemt
    Het hof van Brussel of hoe Europa Nederland overneemt Arendo Joustra bron Arendo Joustra, Het hof van Brussel of hoe Europa Nederland overneemt. Ooievaar, Amsterdam 2000 (2de druk) Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/jous008hofv01_01/colofon.php © 2016 dbnl / Arendo Joustra 5 Voor mijn vader Sj. Joustra (1921-1996) Arendo Joustra, Het hof van Brussel of hoe Europa Nederland overneemt 6 ‘Het hele recht, het hele idee van een eenwordend Europa, wordt gedragen door een leger mensen dat op zoek is naar een volgende bestemming, die het blijkbaar niet in zichzelf heeft kunnen vinden, of in de liefde. Het leger offert zich moedwillig op aan dit traagkruipende monster zonder zich af te vragen waar het vandaan komt, en nog wezenlijker, of het wel bestaat.’ Oscar van den Boogaard, Fremdkörper (1991) Arendo Joustra, Het hof van Brussel of hoe Europa Nederland overneemt 9 Inleiding - Aan het hof van Brussel Het verhaal over de Europese Unie begint in Brussel. Want de hoofdstad van België is tevens de zetel van de voornaamste Europese instellingen. Feitelijk is Brussel de ongekroonde hoofdstad van de Europese superstaat. Hier komt de wetgeving vandaan waaraan in de vijftien lidstaten van de Europese Unie niets meer kan worden veranderd. Dat is wennen voor de nationale hoofdsteden en regeringscentra als het Binnenhof in Den Haag. Het spel om de macht speelt zich immers niet langer uitsluitend af in de vertrouwde omgeving van de Ridderzaal. Het is verschoven naar Brussel. Vrijwel ongemerkt hebben diplomaten en Europese functionarissen de macht op het Binnenhof veroverd en besturen zij in alle stilte, ongezien en ongecontroleerd, vanuit Brussel de ‘deelstaat’ Nederland.
    [Show full text]
  • Een Constructieve Relatie?
    Een constructieve relatie? Nederland en China – 1971-1985 Rick Otten 10136223 [email protected] Masterscriptie Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen Begeleider: Dr. R. van Dijk Datum: 17 juli 2015 Voor Opa Vriend * 20 januari 1920 - † 5 december 2013 “Rick, gebruik je talenten!” Inhoudsopgave Inleiding 1 1. Een langverwachte toenadering – 1971-1973 6 2. Consolideren en concretiseren - 1974-1978 16 3. Hoogtepunten – 1978-1980 26 4. De Taiwan-order – 1980-1981 35 5. Van dieptepunt naar herstel – 1981-1985 45 Conclusie 56 Literatuurlijst 62 Inleiding Op 17 juli, in het jaar 1656, arriveerde een gezantschap van de Verenigde Oost-Indische Compagnie voor de poorten van de hoofdstad van het Rijk van het Midden. De reis van Canton, een grote havenstad in Zuid-China, naar Peking duurde ruim vier maanden maar kende een grote vertraging omdat het gezantschap zeven maanden in Canton moest wachten op goedkeuring vanuit de hoofdstad.1 Dat de VOC naar het hof kwam was opmerkelijk aangezien de compagnie nog niet eerder direct contact had gelegd met Peking. Aan de hand van dit bezoek vond voor het eerst direct contact plaats tussen Nederland, toentertijd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, en China. De betrekkingen tussen Nederland en China kennen dus een lange geschiedenis. Toen in 1949 de Volksrepubliek China werd uitgeroepen door de Chinese communisten begreep Nederland snel dat de machtsverhoudingen in dit land blijvend waren veranderd. In 1950 werd daarom overgegaan tot juridische erkenning van de Volksrepubliek waarna in 1954 daadwerkelijk diplomatieke relaties werden gestart op het niveau van zaakgelastigden. Nederland is weliswaar goed bekend met ‘Made in China’, maar over Nederland en China is betrekkelijk weinig geschreven door historici.
    [Show full text]
  • 1 Introductie
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Innovatiepolitiek: Een reconstructie van het innovatiebeleid van het ministerie van Economische Zaken van 1976 tot en met 2010 Velzing, E.-J. Publication date 2013 Link to publication Citation for published version (APA): Velzing, E-J. (2013). Innovatiepolitiek: Een reconstructie van het innovatiebeleid van het ministerie van Economische Zaken van 1976 tot en met 2010. Eburon. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:29 Sep 2021 1 Introductie Een directeur-generaal van het ministerie van Economische Zaken bezoekt vertegenwoordigers van bedrijven. Het zijn toonaangevende namen. Voor vandaag is zijn opdracht het nieuwe innovatiebeleid van de minister uit te leggen. Hij meldt zich en voelt een lichte spanning. Zal de nieuwe insteek wel goed vallen? Sluit het aan bij hun wensen? Is de voorbereide presentatie overtuigend? Zelf heeft hij eerlijk gezegd nog gerede twijfels.
    [Show full text]
  • The Aftermath of the Closure of the Dutch Coal Mines in South Limburg: Regional Economic and Social Reconstruction
    THE AFTERMATH OF THE CLOSURE OF THE DUTCH COAL MINES IN SOUTH LIMBURG: REGIONAL ECONOMIC AND SOCIAL RECONSTRUCTION Hans Kasper, Maastricht University and Etil BV This case study focuses on 35 years of economic redevelopment, reconversion or restructuring after the closure of the Dutch coal mines in the South Limburg mining district. It explicates what strategic decisions and measures were taken to solve the economic and social problems that occurred in this Dutch area after the closure of the coal mines, a process that was announced on December 17, 1965, by the Dutch government. Based on real-life experiences, this case study discusses the role and relevance of strategic planning, project management, human resource management, labor market policy, social policy, public policy and regional policy in restructuring the economic structure of an area in which a dominant player ended its activities in a rather short period. The case tackles not only the economic impact but also the social impact of the coal mine closures. The case is intended to be used as the basis for class discussion rather than to illustrate either effective or ineffective handling of a management situation. Copyright © 2012, ECCH No part of this publication may be copied, stored, transmitted, reproduced or distributed in any form or medium whatsoever without the written permission of the copyright owner. Case study on the aftermath of the closure of the Dutch coal mines in South Limburg 1 1. The coal industry in the Netherlands 1.1 General overview The production of coal originally began in the Netherlands in the 12th century on a very small scale.
    [Show full text]