Tussentaal Op De Vlaamse Radio Een Onderzoek Naar Code-Switching En Taalattitudes Bij Vlaamse Radiopresentatoren

TUSSENTAAL OP DE VLAAMSE RADIO EEN ONDERZOEK NAAR CODE-SWITCHING EN TAALATTITUDES BIJ VLAAMSE RADIOPRESENTATOREN

Robbe Schepens Stamnummer: 01302724

Promotor: Prof. dr. Johan De Caluwe

Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad Master of Arts in de taal- en letterkunde – afstudeerrichting Nederlands

Academiejaar: 2016 – 2017

TUSSENTAAL OP DE VLAAMSE RADIO EEN ONDERZOEK NAAR CODE-SWITCHING EN TAALATTITUDES BIJ VLAAMSE RADIOPRESENTATOREN

Robbe Schepens Stamnummer: 01302724

Promotor: Prof. dr. Johan De Caluwe

Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad Master of Arts in de taal- en letterkunde – afstudeerrichting Nederlands

Academiejaar: 2016 – 2017

Voorwoord

Een voorwoord van een masterproef schrijven is een lastige opgave. Het zijn namelijk (zo goed als) de laatste woorden ooit die ik in het kader van mijn opleiding taal- en letterkunde op papier zal zetten. Een mens zou er bijna emotioneel van worden. De voorbije vier jaar waren een waar plezier en het is dan ook niet meer dan gepast om enkele mensen te bedanken. Zo gaat dat nu eenmaal in een dankwoord.

Ten eerste wil ik professor Johan De Caluwe bedanken voor de snelle en bruikbare feedback en alle andere hulp bij deze masterproef waar ik steeds kon op rekenen. Ook een bedanking aan de zes radiopresentatoren die tijd wilden vrijmaken om mee te werken aan dit onderzoek is niet meer dan terecht. Allemaal waren ze meteen bereid om mee te werken en zonder hun inbreng had ik deze masterproef nooit kunnen schrijven.

Daarnaast wil ik ook graag van de gelegenheid gebruikmaken om mijn familie te bedanken om me de voorbije vier jaar van de nodige steun te voorzien. Het is eigenlijk niet in woorden te vatten wat ze allemaal voor me deden, maar de vele grote en kleine gebaren werden en worden ten zeerste geapprecieerd. Dank je moeder, dank je vader, dank je Nesten.

De boog kon de voorbije vier jaar natuurlijk niet altijd gespannen staan. In dat kader kon ik steeds rekenen op mijn vrienden, die me als geen ander van de nodige portie ontspanning wisten te voorzien. Of dat nu op de Blandijnberg, de Platteberg of in de Ossenstraat was, het was me steeds een waar genoegen. Cheers.

Inhoudsopgave

1. Inleiding ...... 11 2. De taalsituatie in Vlaanderen ...... 13 2.1 Geschiedenis ...... 13 2.2 Het ontstaan en succes van de tussentaal ...... 16 2.3 Elementen in de tussentaal ...... 19 2.4 Perceptie over de tussentaal ...... 20 2.5 De variëteitenstructuur in Vlaanderen ...... 22 2.6 Eerdere onderzoeken ...... 27 3. Taalbeleid openbare en commerciële oproep ...... 31 3.1 Taalbeleid bij de VRT ...... 31 3.1.1. Het taalcharter van 1998 ...... 31 3.1.2. Het taalcharter van 2012 ...... 32 3.1.3 Wat verwacht het publiek? ...... 33 3.2 Taalbeleid bij de commerciële oproep ...... 34 4. Methodologie onderzoek ...... 35 4.1 De drie programma’s ...... 35 4.2 Transcripties en analyse ...... 37 4.3 Sociolinguïstische interviews ...... 38 5. Bestudeerde taalkenmerken ...... 41 5.1 Fonologische ingrediënten ...... 42 5.2 Morfologische ingrediënten ...... 44 5.3 Lexicale ingrediënten ...... 46 5.4 Syntactische ingrediënten ...... 48 6. Analyse transcripties ...... 51 6.1 Code-switching en code-mixing ...... 51 6.2 Code-switching en code-mixing in De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow...... 52 6.3 Code-switching en code-mixing bij Sam & Heidi ...... 56 6.4 Code-switching en code-mixing in De Ochtend ...... 58 7. Sociolinguïstische interviews ...... 61 7.1 Inleiding ...... 61 7.2 Belang van taal ...... 62 7.3 Standaardnederlands of tussentaal? ...... 62 7.4 Wat verwacht het publiek? ...... 67 7.5 En het dialect? ...... 69 7.6 Het beleid van de openbare en de commerciële omroep ...... 71 7.7 Invloed van het internet ...... 73 7.8 Een evolutie? ...... 73

8. Discussie ...... 75 9. Besluit ...... 79 Referentielijst ...... 83 Bijlagen ...... 87 I. Transcripties programma’s ...... 87 A. Transcriptie De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow ...... 87 B. Transcriptie De Ochtend ...... 119 C. Transcriptie Sam & Heidi ...... 136 D. USB-stick met opnames van de programma’s ...... 165 II. Transcripties interviews ...... 167 A. Transcriptie interview Ruth Roets en Dennis van den Buijs ...... 167 B. Transcriptie interview Peter Van de Veire en Julie Van den Steen ...... 175 C. Transcriptie interview Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen ...... 181

(25164 woorden)

Lijst van figuren

Figuur 1: De variëteitenstructuur in Vlaanderen volgens Geeraerts (2001:340)

Figuur 2: Het schuifknoppenmodel van De Caluwe (2009)

1. Inleiding

Tussentaal is een onderwerp waar de voorbije decennia in Vlaanderen heel wat over gezegd en geschreven is. Door taalkundigen werd veel onderzoek gedaan naar de vorm, verspreiding en de attitudes die bestaan over die variëteit. Journalisten en andere opiniemakers hadden ook steeds een mening klaar over het zogenaamde Verkavelingsvlaams. Vooral het taalgebruik dat in de media te horen is, is daarbij vaak onderwerp van discussie. Voor vele Vlamingen blijft de taal die ze horen op radio en televisie een gevoelig onderwerp. Een simpel, maar illustratief voorbeeld zijn twee recensies van het televisieprogramma Op weg met Jan. In een brief aan presenator Jan van Looveren maakte tv-recensent Jules Hanot van De Morgen zich druk over het “ergerlijk tussentaaltje” dat Van Looveren in het programma gebruikte (Hanot 2017). Ook Rudy Vandendaele, die in zijn Humo- rubriek Dwarskijker televisieprogramma’s bespreekt, had in zijn recensie aandacht voor het taalgebruik van de presentator: “Hoewel goed Nederlands stilaan een verloren zaak is in Vlaanderen, vroeg ik me toch af of ik wel naar de openbare omroep aan het kijken was, en waarom” (Vandendaele 2017). In één simpele quote vat Vandendaele hier enkele essentiële aspecten die in deze scriptie aan bod komen. Zo heeft hij het over het taalgebruik op de openbare omroep en de vraag in welke mate dat nog “goed Nederlands” is. Het is uiteraard moeilijk te definiëren wat nu “goed Nederlands” is, maar uit de quote van Vandendaele kunnen we een negatieve attitude tegenover tussentaal afleiden. Hoe dan ook staat het buiten kijf dat de standaardtaal lang niet meer de enige voertaal is in de media. Dat blijkt zonneklaar uit verschillende eerdere onderzoeken.

Ook deze masterproef heeft het taalgebruik in de media als onderwerp, meer bepaald het taalgebruik in drie verschillende ochtendprogramma’s op de Vlaamse radio. Het taalgebruik in De Ochtend (Radio 1), De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow (MNM) en Sam & Heidi (QMusic) is het onderwerp van dit onderzoek. Er zijn daarbij twee grote onderzoeksvragen: 1) Is er in de ochtendprogramma’s op de Vlaamse radio tussentaal te horen? Zo ja, in welke situaties komt die variëteit het vaakst voor, zijn er bepaalde omstandigheden te onderscheiden waarin tussentaal makkelijker voorkomt? 2) Wat zijn de attitudes van de presentatoren tegenover tussentaal? Hebben ze een negatieve attitude tegenover die variëteit of vinden ze dat tussentaal op de radio moet kunnen? Op basis van de antwoorden op die twee vragen, wordt ook nagegaan in welke mate de attitudes van de presentatoren overeenkomen met de praktijk, met de taal die effectief te horen is in de uitzendingen.

Om een antwoord te krijgen op die twee vragen, werd gekozen voor een kwalitatief onderzoek. Dat kwalitatief onderzoek bestaat eveneens uit twee delen. Om een antwoord te krijgen op het eerste deel van de onderzoeksvraag, zijn er transcripties van de drie programma’s. Daarnaast werden de presentatoren ook geïnterviewd, waarbij gepeild werd naar hun opvattingen over taal, zowel taal in het algemeen als het taalgebruik op de radio.

Het vervolg van deze masterproef ziet er als volgt uit. Na deze inleiding volgt hoofdstuk 2, dat de huidige taalsituatie in Vlaanderen als onderwerp heeft. Daarbij wordt in eerste instantie stilgestaan bij de geschiedenis, om zo het ontstaan van de tussentaal historisch te duiden. Vervolgens komt de focus volledig te liggen op het fenomeen tussentaal zelf. Hoe verspreid is de tussentaal, welke vorm neemt ze aan en wat zijn de attitudes tegenover de variëteit? In dat hoofdstuk staan we ook stil bij enkele inzichten die vorige onderzoeken opleverden. Enkele eerdere onderzoeken naar het taalgebruik in de media zijn namelijk een belangrijke meerwaarde voor dit onderzoek.

In hoofdstuk 3 wordt het taalbeleid van de openbare en de commerciële omroep geschetst. Vooral het taalbeleid van de VRT wordt onder de loep genomen. Daarbij is er ook aandacht voor de evolutie in het beleid van de VRT door de jaren heen. Hoofdstuk 4 is gewijd aan de methodologie van dit onderzoek. De programma’s die deel uitmaken van dit onderzoek worden voorgesteld en de werkwijze wordt uitgelegd. Ook de belangrijkste methodologische keuzes worden in dat hoofdstuk geduid. Hoofdstuk 5 is voorbehouden voor de afwijkingen van het Standaardnederlands die in de transcripties werden vastgesteld. Die kenmerken worden aan de hand van literatuur besproken. Welke kenmerken behoren tot de tussentaal, welke kenmerken kunnen we eerder rekenen tot de informele standaardtaal?

In hoofdstuk 6 worden de transcripties van de verschillende uitzendingen besproken. Die transcripties worden kwalitatief besproken. Bij die bespreking staan de concepten code-switching en code-mixing centraal. In dat hoofdstuk wordt ook meer uitleg gegeven over die twee begrippen. Zoals al werd aangegeven, werden de presentatoren van de drie programma’s ook geïnterviewd. Tijdens die interviews werd vooral gepeild naar hun attitudes over taal en taalgebruik. De bespreking van de interviews gebeurt in hoofdstuk 7. Deze masterproef eindigt met een discussie van de resultaten uit hoofdstuk 6 en 7, waarna een conclusie volgt.

2. De taalsituatie in Vlaanderen

De taalsituatie in Vlaanderen is zeer complex. Om inzicht te krijgen in die taalsituatie en in het fenomeen tussentaal, is het belangrijk om na te gaan op welke manier die zaken historisch gegroeid zijn.

2.1 Geschiedenis

Van Hoof & Jaspers (2012) omschrijven Vlaanderen als een gebied met een standaardiseringsachterstand. Het Nederlands werd in Vlaanderen immers veel later de standaardtaal dan in Nederland. Terwijl in de zeventiende en de achttiende eeuw de Nederlandse standaardtaal zich ontwikkelde in de noordelijke Nederlanden, stond het Zuiden nog onder Spaans, Oostenrijks of Frans bewind. Dat had uiteraard geen positieve invloed op de ontwikkeling van de Nederlandse standaardtaal in het Zuiden. Op het Congres van Wenen in 1815 werd beslist om Noord en Zuid weer te verenigen. Samen vormden ze een bufferstaat tegen Frankrijk: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (Willemyns & Daniels 2003: 187). Die evolutie bood volgens Willemyns en Daniels nieuwe kansen voor de ontwikkeling van het Nederlands in de Zuidelijke en de Noordelijke Nederlanden. Er werd immers vastgelegd dat de vereniging zo nauw en volledig moest zijn, zodat beide landen tot één enkele staat konden samengroeien. Uiteindelijk nam Willem op 16 maart de koningstitel aan. In zijn openingsrede verwees hij uitdrukkelijk naar de vroegere eenheid van de Nederlanden, maar zijn onderdanen waren niet enthousiast. Willem rekende vooral op de taaleenheid om de vereniging te realiseren: één land, één taal was zijn devies. Ongeveer 75 procent van zijn onderdanen was Nederlandstalig, maar bijna de volledige sociale top in Vlaanderen was verfranst. Wie niet tot die elite behoorde, sprak vooral dialect, dat door de bevolking in het noorden niet als dezelfde taal ervaren werd (Willemyns & Daniels 2003: 188-189).

Het is duidelijk dat zowel de taaltoestand als de taal zelf in Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden van elkaar verschilde. De taalpolitiek van Willem omvatte drie fasen. In de eerste fase bleven de decreten uit de Franse tijd behouden. In die periode legde men vooral vast wat de nieuwe taalpolitiek zou worden en op welke manier die zou worden uitgevoerd. De tweede fase begon op 15 september 1819. Op die dag verscheen het belangrijkste taalbesluit, namelijk dat vanaf 1 januari 1823 enkel nog het Nederlands in aanmerking kwam voor de behandeling van openbare zaken in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg. In oktober 1822 werd vastgelegd dat het besluit ook van toepassing was op de arrondissementen Brussel en Leuven. De derde fase van het plan was de terugschroeving van die besluiten. In juni 1830 was het taalgebruik in Vlaanderen officieel weer vrij. De poging tot vernederlandsing van Willem mislukte dus en de consequenties van zijn taalpolitiek waren uiteindelijk vrij klein. Wel werd door die taalpolitiek een belangrijke basis gelegd voor een

13 latere ontwikkeling. De kleine groep juristen, literatoren en ambtenaren die de taalpolitiek van Willem steunden, kregen op die manier namelijk de mogelijkheid zich te bekwamen in het Standaardnederlands. Het is die groep intellectuelen die later mee de Vlaamse Beweging op de rails zette. Die zou op termijn het hele taaluitzicht van Vlaanderen en België veranderen (Willemyns & Daniels 2003: 192-202).

Bij de stichting van België in 1830 was de dominante en meest prestigieuze taal in de Zuidelijke Nederlanden het Frans. Er werd op dat moment nog wel Nederlands gesproken en geschreven, maar dat Nederlands werd gekenmerkt door weinig uniformiteit. Vanaf de negentiende eeuw volgde in België dan een strijd tegen de heerschappij van het Frans. Dat waren de eerste stappen van wat later de Vlaamse Beweging zou worden genoemd. Een van de agendapunten van die organisatie was de wettelijke erkenning van het Nederlands. Hun acties en initiatieven leverden een essentiële bijdrage aan de vernederlandsing van Vlaanderen. Willemyns & Daniels (2003:208) stellen dat zonder hen waarschijnlijk één derde van de taalgemeenschap verloren zou zijn gegaan. Binnen de Vlaamse Beweging was er een integrationistische en een particularistische vleugel. Die eerste vleugel pleitte voor zoveel mogelijk aansluiting bij de standaardtaal van Nederland, de anderen waren voorstander van een eigen standaardiseringsproces in België. Uiteindelijk werd gekozen voor het voorstel van de integrationistische vleugel. Cajot (2012: 40) vermeldt dat in 1864 een belangrijke symbolische beslissing werd gemaakt naar het noorden toe. In dat jaar werd namelijk de spelling van De Vries en Te Winkel ingevoerd. Daardoor gebruikten het Noorden en het Zuiden vanaf dat moment dezelfde spelling. In 1898 kwam er de Gelijkheidswet, waardoor het Nederlands in België een officiële taal werd, naast het Frans. Algemeen kan dus gesteld worden dat in de tweede helft van de negentiende eeuw een kleine elite van Vlaamse filologen een proces van taalovername van uit Nederland heeft geactiveerd. Cajot (2012:40) merkt echter op dat de modale Belg nooit heeft beseft dat hij de taal van een ander land aan het overnemen was. In eerste instantie had de invoering van de Gelijkheidswet weinig praktische gevolgen. De waarde van de wet werd pas later duidelijk. Nu de gelijkheid van het Nederlands en het Frans namelijk bij wet gegarandeerd werd, kon bij latere eisen op die wet beroep worden gedaan. Vanaf dat moment werd het Noord-Nederlands voorgesteld als het na te streven ideaal. Ook de gesproken norm is op dezelfde manier ontstaan als die voor de schrijftaal in 1864. Vlaamse (hoog)leraren ijverden toen voor “een aangepaste noordelijke uitspraak die zo dicht mogelijk bij de spelling en de traditionele zuidelijke uitspraakgewoonten aansloot”. Dat uitspraakideaal werd ingevoerd in de informatieve uitzendingen van de officiële Vlaamse radio- omroep. Het kende sindsdien nog maar weinig veranderingen, waardoor het nu net wel verschillen vertoont met de noordelijke norm, die wel een evolutie kende (Cajot 2012:40).

Die Gelijkheidswet had echter niet tot gevolg dat veel Vlamingen effectief hun best deden om die norm te halen. Het duurde ongeveer vijftig jaar voor er ook initiatieven kwamen die als doel hadden de Vlaming vertrouwd te maken met het Nederlands uit het Noorden. De periode van 1950 tot 1980 in Vlaanderen wordt door Van Hoof & Jaspers (2012) omschreven met de term hyperstandaardisering. Van Hoof & Jaspers definiëren dat fenomeen als volgt: “een doorgedreven propagandistische, grootschalige, gemediatiseerde en decennialang in talloze maatschappelijke sectoren volgehouden ideologisering van het taalgebruik, die met moeite haar gelijke vindt in andere nationale contexten” (Van Hoof & Jaspers 2012: 97). In de jaren 50 en 60 van de twintigste eeuw stond taalzorg centraal (Cajot 2012:40). Het doel was op dat moment om in Vlaanderen een taal te doen ontstaan die volledig gelijk was aan de Noord-Nederlandse norm. Daarvoor werden alle mogelijke middelen ingezet: in de media en op school was er voortdurend aandacht voor het ABN, het Algemeen Beschaafd Nederlands. In het taalonderwijs was er vooral aandacht voor vervangingsstrategieën en zuiveringsoperaties (Cajot 2012:40). Zo begonnen enkele belangrijke kranten en tijdschriften in de jaren zestig met een taalrubriek. Ook op de toenmalig openbare omroep BRT moesten radio- en televisieprogramma’s ervoor zorgen dat de bevolking zich het Nederlands eigen maakte (Willemyns & Daniels 2003:293). Onderzoekt toont aan dat die uitgebreide campagnes hun doel niet misten: op het vlak van geschreven taal toonde het Belgische Nederlands in de decennia na de Tweede Wereldoorlog effectief een convergentie met het noordelijke Nederlands.

Die trend zette zich echter niet op alle vlakken door. Cajot (2012:41) zegt dat “in de tweede helft van de jaren 1980 (…) het talige convergentiegedrag in Vlaanderen zijn beste tijd gehad [heeft].” Aangezien naast de uitspraaknorm er ook op grammaticaal en lexicaal vlak enkele verschillen optraden, gingen taaladviseurs en taalkundigen die variëteit als een nationale Belgische variëteit van het Standaardnederlands beschouwen en aanvaarden. Het zijn vooral de Vlaamse taalgebruikers die die wijziging in het universaliteitsparadigma afgedwongen hebben. De informele omgangstaal van de Vlaming is vervolgens een volledig eigen weg ingeslagen. Er ontstond een variëteit die geen standaardtaal, maar ook geen dialect wilde zijn. Het was Geert van Istendael die in 1989 de term Verkavelingsvlaams introduceerde voor die gesproken taal. Vanaf dat moment ontstond er bij taalkundigen veel interesse voor het fenomeen. Uiteindelijk zou tussentaal de meest gebruikte en neutrale benaming worden. Die term verwijst naar de positie die tussentaal inneemt. De variëteit bevindt zich namelijk tussen de standaardtaal en het dialect.

2.2 Het ontstaan en succes van de tussentaal

De historische context bevat zeker en vast al een deel van de verklaring, maar er zijn daarnaast nog andere factoren van belang om het ontstaan en het succes van de tussentaal te verklaren. In de literatuur zijn heel uiteenlopende verklaringen te vinden. Jaspers & Brisard (2006) bestudeerden in hun artikel die verschillende pistes. Zij delen de verschillende theorieën op in twee grote stromingen. Ten eerste zijn er de verklaringen waarbij de context van de standaardisering een belangrijke rol speelt. Toegepast op de situatie in Vlaanderen betekent dat dat tussentaal een product is van een standaardisering die nog niet ten einde is (Jaspers & Brisard 2006:36). In die theorie is de tussentaal van de Vlaming een tussenproduct van de Vlaming die de standaardtaal aan het verwerven is. Volgens Cajot (2012: 49) zijn die verklaringen ondertussen al achterhaald. De tussentaal mag niet meer als een overgangsfase opgevat worden, omdat in de loop van het leerproces de tussentaal constant in de richting van de doeltaal moet evolueren, wat hier niet het geval is. Ten tweede onderscheiden Jaspers & Brisard (2006:36) de verklaringen die focussen op het concrete handelen van de taalgebruiker en de sociale context errond. Die sociologische verklaringen zoeken het antwoord op de vraag waarom Vlamingen geen standaardtaal (willen) spreken of waarom ze het leerproces niet voltooien. Daarbij wordt de nadruk gelegd op de attitudes en overtuigingen van de taalgebruiker. De geschiedenis en de toegenomen welvaart en emancipatie van de Vlaming zijn factoren die daarbij een belangrijke rol spelen.

Voor Cajot (2012:49) zijn vooral die tweede groep van factoren van belang om het ontstaan van de tussentaal te verklaren. De ontwikkeling van tussentaal is namelijk aan endogene factoren toe te schrijven. De normativiteit die Vlaanderen ooit heeft toegekend aan het Nederlands van het Noorden, wordt door de sprekers van tussentaal niet meer aanvaard of blijkt in de realiteit geen rol te spelen. Die autoriteit van de Noord-Nederlandse norm wordt wel nog duidelijk naar voren gebracht in het Journaalnederlands, maar Cajot (2012) merkt op dat de autoriteit van die variëteit enkel geldt in een klein aantal formele situaties. Het aanzien van het Journaalnederlands reikt niet meer zo ver.

De verklaring van Taeldeman (2008:29) voor het ontstaan van de tussentaal kunnen we indelen bij de tweede stroming die door Jaspers & Brisard wordt onderscheiden. Voor Taeldeman waren namelijk twee talige factoren van belang bij het ontstaan van de tussentaal. Ten eerste is er de negatieve attitude van de Vlaming tegenover het dialect, waar de toegenomen geografische en sociale mobiliteit een belangrijke rol bij speelt. Door de toegenomen mobiliteit waren er meer supraregionale contacten, waardoor het dialect aan belang inboette. Daarnaast is er de gebrekkige

16 beheersing van de Belgische variëteit van het Standaardnederlands en de negatieve houding tegenover die variëteit die daardoor ontstaat. Volgens Plevoets (2008:10) zijn die beide factoren het gevolg van “de formalistische en schoolmeesterachtige manier waarop het taalonderwijs in Vlaanderen georganiseerd werd.” Die schoolmeesterachtige manier ontstond omdat Vlaanderen, zoals net geschetst, historisch gezien een buitenlandse taalnorm kreeg opgelegd. Bijgevolg speelden er bij de Vlamingen dubbele gevoelens: enerzijds wilden ze zo snel mogelijk van het dialect af, anderzijds weigerden ze dat dialect in te ruilen voor het Algemeen Nederlands, dat vele Vlamingen aanvoelen als “stijf”. Taeldeman (2008:29) stelt dat er op die manier gedurende de laatste drie à vier decennia een behoefte ontstond aan “een informele omgangstaal die in haar geheel niet als dialect kan bestempeld worden en (bijgevolg) sociaal niet discrimineert.” Die behoefte heeft volgens Taeldeman geleid tot “een massale vlucht naar een gesproken variëteit die vrijwel altijd inzetbaar is (o.a. op het vlak van verstaanbaarheid en sociale non-discriminatie) maar duidelijk afstand neemt van zowel dialect als standaardtaal.”

Naast de factoren die Taeldeman (2008) in zijn artikel noemt, wijst Plevoets (2008:10) nog naar enkele andere elementen die bijgedragen hebben tot het ontstaan van de tussentaal. Zo vestigt Plevoets ook de aandacht op een aantal economische en politieke ontwikkelingen die tot een groter zelfbewustzijn hebben geleid. Dat had dan weer tot gevolg dat er een bepaalde mate van zelfgenoegzaamheid en regionalisering kwam. Vlamingen waren daardoor tevreden met hun eigen taal en gingen minder belang hechten aan de Noord-Nederlandse norm. Ze gingen ervan uit dat hun eigen taal goed genoeg was. Ten slotte refereert Plevoets aan de opkomst van de commerciële zenders, meer bepaald van de Vlaamse Televisie Maatschappij (VTM). Een onderzoek dat belangrijke informatie verschafte over die stelling van Plevoets, is dat van Van Hoof (2010). Zij onderzocht het taalgebruik in fictieprogramma’s en ging daarbij na of er verschillen waren tussen de fictieprogramma’s van de openbare omroep en de commerciële omroep. Zoals ook Plevoets aangeeft, wordt er vaak van uitgegaan dat de komst van de commerciële zender VTM een verklarende factor is voor het ontstaan en de verspreiding van tussentaal . Zo stelt onder meer Benno Barnard in een blog op Knack onomwonden dat VTM een wel heel negatieve invloed had op het taalgebruik van de Vlamingen.

“VTM is de doodsteek voor het beschaafde Nederlands; die louter op winstbejag gestoelde onderneming heeft de Vlaamse volksmens van ieder contact met het noorden beroofd, hem opgesloten in zijn parochiale benepenheid en hem gestijfd in de gedachte dat wat hij zelf spreekt ook in de grote wereld een geschikte vorm van communicatie is. Die gewetenloze schoften van VTM hebben de Vlaamse emancipatie gesmoord in een drab van domheid en

wantaal, waar ik aan toe moet voegen dat tegenwoordig ook een deel van de VRT zijn uiterste best doet om het volk zo achterlijk mogelijk te houden” (Barnard 2008).

Ook bij verschillende andere linguïsten leeft de indruk dat de nieuwe situatie in het medialandschap een belangrijke invloed had op de taalsituatie in Vlaanderen. Men gaat ervan uit dat VTM de eerste zender was die tussentaal op het scherm bracht in soaps, feuilletons en spelprogramma’s. Dat had dan op zijn beurt als gevolg dat ook op de VRT, dat tot 1989 werd beschouwd als een “standaardtaalbastion” , meer tussentaal te horen was. Die verandering was vooral te horen in genres als entertainment en fictie, in de journaals bleef het Standaardnederlands de absolute norm (Van Hoof 2010:2-3). Het is precies die stelling die Van Hoof tegen het licht hield, door onderzoek te doen naar het taalgebruik in fictiereeksen van de afgelopen dertig jaar. Haar cijfers toonden aan dat het genre fictie al lang voor de komst van VTM onderhevig was aan substandaardisering, al was die toen beperkter. Die beperkte substandaardisering was er doordat op dat moment nog enkele series bestonden waarin enkel standaardtaal werd gesproken, wat vandaag de dag bijna nergens meer het geval is. Hoe dan ook toont haar onderzoek aan dat de opvatting dat op de VRT uitsluitend standaardtaal werd gesproken voor de komst van VTM niet klopt (Van Hoof 2010:9). De verklaring van Plevoets voor de verspreiding van de tussentaal klopt volgens het onderzoek van Van Hoof dus niet.

Ook De Caluwe (2006:24) haalt enkele factoren aan waarom de tussentaal in Vlaanderen zo sterk staat. Ten eerste wijst hij op de opvoeding. Voor veel jongeren is tussentaal immers de taal waarin ze zijn opgevoed. Veel Vlaamse ouders kozen er bewust voor om hun kinderen niet langer in het dialect op te voeden. Wanneer die ouders zelf niet in staat zijn om Standaardnederlands te spreken, gaan zij automatisch overschakelen op tussentaal als thuistaal. Daarnaast noemt De Caluwe, net als Plevoets en Taeldeman, ook de verhoogde mobiliteit. Daardoor was er een toename van de bovenregionale informele contacten, wat ideale omstandigheden zijn voor de handhaving van tussentaal. Dat ging volgens De Caluwe gepaard met een democratisering/informalisering van de omgangsvormen en van de media. Die verandering in de media werkt op twee manieren. Ten eerste worden gewone mensen steeds meer mediafiguren door het grote succes van human interest programma’s en realityprogramma’s. De taal die ze in die programma’s gebruiken, maakt deel uit van hun identiteit. Tussentaal draagt dus bij aan hun echtheid. Ten tweede is het ook zo dat politici steeds meer moeite doen om als gewone mensen te worden beschouwd. Om dat te verwezenlijken, drukken ze zich uit in tussentaal, de algemene omgangstaal van het volk. De Caluwe (2006:24) stelt samenvattend dat door de informalisering in de communicatie er een sterke behoefte groeide aan een passend taalregister. Daarvoor waren noch het dialect noch het Algemeen Nederlands geschikt. Het dialect was niet

18 geschikt omdat de jongeren het niet meer beheersen, de standaardtaal viel uit de boot omdat de associatie met zakelijkheid te sterk was. In die context had de ontwikkeling van tussentaal dus vrij spel.

Ondertussen bleef de tussentaal zich ook steeds verder verspreiden. Zo toont het onderzoek van Plevoets (2008) een kentering: de generatie geboren vanaf de jaren 1970 oriënteert zich veeleer op het Soapvlaams dan op het Journaalnederlands. Daarnaast vermeldt Cajot (2012:50) ook dat het Verkavelingsvlaams meer en meer doordringt in geschreven teksten en liedjesteksten. Zelfs de Vlaamse overheid maakt in zijn campagnes tegenwoordig gebruik van tussentaal. De Vlaamse administratie Wegen en Verkeer lanceerde in de zomer van 2001 een campagne om overmatig autogebruik tegen te gaan. Op het campagnebeeld was een ijshoorntje te zien met drie bollen die drie autootjes voorstelden. De slogan die bij dat beeld hoorde was “Nie te veel bollen”. De Nederlandse weggebruikers zagen het verband tussen de tekst en het beeld niet. Ook de lokale en federale overheden maken in hun campagnes soms gebruik van tussentaal. Zo kondigde het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid in 2010 met de slogan “Gene zever” speekseltests aan, in het kader van een campagne tegen drugs achter het stuur. Cajot vat de alomtegenwoordigheid van het Verkavelingsvlaams op de volgende manier samen:

“Het Verkavelingsvlaams is de informele omgangstaal van alledag, op het werk, in de winkel, de taal waarin de Vlaamse politicus debatteert in het parlement, ook het idioom van de uitleg in de wiskundeles, zelfs van nieuwslezers tijdens hun redactievergaderingen.” (Cajot 2012:49)

2.3 Elementen in de tussentaal

De variëteit tussentaal en de verspreiding ervan werden erkend, maar lang was het ook onder taalkundigen onduidelijk welke vorm de tussentaal nu precies aannam. Ondertussen is het duidelijk dat de tussentaal enkele typische kenmerken bezit. Taalkundigen deden al heel wat onderzoek naar wat de tussentaal nu typeert op het vlak van morfologie, syntaxis en lexicon. De Schryver merkt echter op dat er geen consensus bestaat over de precieze vorm die tussentaal aanneemt:

“Terwijl de term tussentaal een scherpe afbakening suggereert, is die in de werkelijkheid allerminst eenvoudig te maken. Welke elementen behoren tot de zogenaamde tussentaal? (…) Met tussentaal wordt niet enkel verwezen naar informele spreektaal, maar ook naar niet- informele, typisch Belgisch-Nederlandse woorden als rondpunt, bouwwerf en Frans brood, en zelfs naar dialectisch taalgebruik (…). De term is op die manier uitgegroeid tot een

algemeen veroordelend woord, een relatief lege stigmaterm, waarmee iedereen elk Belgisch- Nederlands element kan labelen waar hij of zij een negatieve attitude tegenover koestert.” (De Schryver 2012:4)

De Schryver (2012) meent dat de vele publicaties over tussentaal suggereren dat de term duidelijk is afgebakend. Hij verwijst echter naar de bachelorscriptie van Verhught (2010) die die stelling ontkracht. In die scriptie zijn alle kenmerken van tussentaal uit elf recente publicaties opgelijst. Een eerste opvallende vaststelling is dat hij uitkomt op een laag aantal kenmerken. Verhuyght ontdekte negen fonologische, acht morfologische en tien syntactische tussentaalkenmerken. Bepaalde kenmerken zoals het gebruik van een gij-vorm en de verbuiging van lidwoorden komen in vele publicaties voor. Die eigenschappen kunnen we dus beschouwen als de meest typische kenmerken van tussentaal. Verhuyght merkt echter op dat er ook verschillende kenmerken zijn die slechts in één of twee publicaties genoemd worden. Zo heeft enkel Vandekerckhove (2009:92) het over de monoftering van diftongen als kenmerk, en is Taeldeman (2008:39) de enige die het gebruik van het futuristische gaan als iets typisch tussentaligs beschouwt. Ook De Caluwe (2006) lijst in zijn artikel een groot aantal kenmerken van de tussentaal op, maar voegt er meteen aan toe dat die opsomming “noch exhaustief noch exclusief” is. Welke elementen sprekers namelijk effectief in hun tussentaal gebruiken, hangt ook af van het eigen dialect of regiolect. De tussentaal van iemand uit Limburg kan dus wezenlijke verschillen vertonen met de tussentaal van iemand uit West-Vlaanderen. Een andere moeilijkheid bij de afbakening van tussentaal is dat er ook kenmerken zijn die niet uitsluitend in de tussentaal voorkomen. Een fonologische variant als de h-procope komt bij heel wat Vlamingen ook voor in de (informele) standaardtaal.

Ook Cajot (2012:49) merkt op dat de tussentaal nog geen monolitische taalvorm is en dat er geografische en individuele verschillen zijn. Ondanks die verschillen, is het Verkavelingsvlaams in volle consolidatie. De variatie binnen de variëteit wordt steeds kleiner, omdat het steeds verder gaat afstaan van de perifere dialecten en de dialectische substraten. Hoewel de variatie in de tussentaal dus kleiner wordt, is het ook in het kader van deze masterproef heel belangrijk om duidelijk te maken welke elementen die bij het onderzoek naar voren komen tot de tussentaal behoren. Dat komt in een later hoofdstuk aan bod.

2.4 Perceptie over de tussentaal

Aangezien de perceptie en de attitude tegenover de tussentaal een belangrijk onderdeel vormt van dit onderzoek, willen we ook in dit inleidend hoofdstuk de tijd nemen om stil te staan bij de manier

20 waarop de perceptie over tussentaal door de jaren heen geëvolueerd is. Zoals uit onderstaand overzicht zal blijken, zien we namelijk dat er een duidelijke evolutie is waar te nemen. In eerste instantie werd tussentaal verketterd onder taalkundigen. Daar staat tegenover dat de laatste jaren een steeds pragmatischer discours heerst, waarbij ook de waarde en functie van tussentaal duidelijk onderstreept worden.

De eerste reacties op het ontstaan van de tussentaal waren weinig positief. De terminologie die werd geïntroduceerd, verraadde de negatieve houding. Zo had Van Istendael (1989) het over Verkavelingsvlaams, terwijl Goossens (2000:11) het ironisch wel eens over Schoon Vlaams had. Geeraerts (2001:339) gaf dan weer de voorkeur aan de term Soapvlaams. Diezelfde Geeraerts (2001: 343) introduceerde in zijn analyse de term zondagspak om de relatie van de Vlaming met de standaardtaal te vergelijken: het is noodzakelijk, maar je voelt je er toch niet echt goed in. In de literatuur werd de tussentaal met de grond gelijkt gemaakt. Van Istendael trekt hard van leer tegen het Verkavelingsvlaams.

“Verkavelingsvlaams, het is de taal van een nieuwsoortig, door en door vals Vlaams zelfvertrouwen, het is de taal die uit minachting voor de taal van de gewone mensen en uit angst voor het Nederlands geboren is, een wangedrocht is het, die taal van het nieuwe Vlaanderen, dat blaakt van intellectuele luiheid. Het allerergste is dat dat waardeloze Verkavelingsvlaams steeds vaker door gewone mensen wordt overgenomen” (Van Istendael 1993: 116-117).

Een wangedrocht, dat is volgens Van Istendael die tussentaal. Hij staat niet alleen met die mening. Zo verwijst De Caluwe (2006:22) naar Taeldeman (1992:37). Die wijst met een beschuldigende vinger naar de Vlaamse elite, die ook meedoet aan die (taal)normvervalsing. De vervalsing zit volgens Taeldeman in het feit dat een informele variëteit die tussentaal is een “omni-situationele bruikbaarheid” krijgt. Op die manier “[wordt] hamburgertaal voor de modale Vlaming bevorderd (…) tot een driesterrig taalfestijn.” Ook De Schutter (1998:243) is niet te spreken over tussentaal. Tussentaal is volgens hem minderwaardig aan de standaardtaal omdat ze de rijkdom ervan mist. Daarnaast kan tussentaal zich ook niet meten aan het dialect omdat het de spontaniteit ervan mist. Tussentaal is volgens hem ontstaan uit angst. Die omschrijft hij op de volgende manier: “Angst om dialect te spreken omdat dat niet “netjes” is, en angst om de standaardtaal te spreken, omdat men die niet denkt aan te kunnen, of omdat men wel zeker weet dat men die niet aankan.” Ook Goossens (2000) laat duidelijk zijn afkeuring blijken. Zoals gezegd introduceerde hij met enige ironie de term Schoon Vlaams voor tussentaal en stelt daarbij het volgende: “Het enige wat in het Schoon Vlaams

21 van cultuur getuigt, en wel van een twijfelachtige, is dat het zich afzet tegen de natuur, d.w.z. de dialecten. En daar slaagt het […] niet eens in.” De teneur onder die taalkundigen is duidelijk. Velen zijn niet te spreken over de opmars van de nieuwe variëteit. Ook Jaspers (2001: 3-4) merkt die vijandige houding op en verklaart die aan de hand van Bourdieu. Volgens hem hebben taalkundigen en beleidsmakers schrik dat de standaardtaal, de taal die ze zelf spreken, kapitaal zal verliezen op de linguïstische markt en proberen ze die op die manier te behoeden voor inflatie.

Volgens De Caluwe (2006:23) is die negatieve houding uit historisch perspectief perfect te begrijpen. Jarenlang werd immers geprobeerd om de Vlaming het Standaardnederlands te laten gebruiken. Dat Vlamingen nu massaal afstand nemen van die standaardtaal en hun eigen taaltje gaan spreken, is een doorn in het oog van taalkundigen en taalzuiveraars. Terwijl die tussentaal volgens De Schutter ontstond uit angst, stelt De Caluwe dat “ (…) niets natuurlijker [lijkt] dan de ontwikkeling van een tussentaal in Vlaanderen.” De tussentaal is een gevolg van twee ontwikkelingen: mensen die niet lager dialect of regiolect kunnen of willen spreken, maar eveneens geen standaardtaal. Vervolgens ontstaat een tussenvorm, een mengtaal met elementen uit het endogene dialect of regiolect en de exogene standaardtaal. Wanneer vreemde taalkundigen de taalsituatie in Vlaanderen zouden bestuderen, zouden die dat volgens De Caluwe “een mooi staaltje (…) van de natuurlijke zelfredzaamheid van een taalgemeenschap [vinden]”. Vlaamse taalkundigen bestempelen die Vlaamse situatie echter als “bedenkelijk”.

Uit dat citaat kunnen we afleiden dat De Caluwe pleit voor een positievere benadering van tussentaal. Die verandering lijkt de laatste jaren ook effectief plaats te vinden. Illustratief daarvoor is het opiniestuk van Steven Delarue (2015b) in Knack verscheen. Hij voerde voor zijn doctoraat onderzoek naar het taalgebruik van leerkrachten. “Leerkrachten spreken soms tussentaal in de klas (en dat is absoluut niet erg)” was de titel van het betoog dat hij voerde in Knack.

2.5 De variëteitenstructuur in Vlaanderen

Wanneer de macrostructuur van de Vlaamse taalsituatie beschreven wordt, duikt het woord continuüm vaak op. Willemyns (1982:80) benadrukt dat de verschillende variëteiten in principe niet kunnen onderscheiden worden, omdat de overgang gradueel is. Toch doet Geeraerts (2001:340) een poging om de variëteiten te onderscheiden. Daarvoor gebruikt hij onderstaand schema. Hoe groter de afstand is tussen twee variëteiten die door een lijn met elkaar verbonden zijn, hoe groter ook het verschil op taalkundig vlak is. In het schema wordt visueel voorgesteld hoe de Vlaamse tussentaal zich tussen het Belgisch Standaardnederlands en het dialect bevindt. Daarnaast is ook te zien dat die

Vlaamse tussentaal een pak verder van de standaardtaal ligt dan dat in Nederland het geval is. De afstand tussen dialect en tussentaal is kleiner dan die tussen tussentaal en de standaardtaal.

Figuur 1: Geeraerts (2001:340)

Als commentaar bij het schema merkt Geeraerts (2001) op dat er een verandering is aan het plaatsvinden in de manier waarop taalbeleidsmakers en taaladviseurs nadenken over de taalsituatie. Het klassieke overnamemodel houdt niet meer stand. Dat overnamemodel houdt in dat het aan de Vlamingen is om de standaardtaal bijna klakkeloos over te nemen van de Nederlanders. Geeraerts onderscheidt daarin twee facetten. Ten eerste heeft het overnameproces een eigen cultuurtaal doen ontstaan in Vlaanderen, een eigen Vlaamse variant van de standaardtaal. Dat zorgt op zijn beurt voor een wijziging van de visie op standaardtaal. Nederlands past voortaan in het model van de “nationale variëteiten” van de standaardtaal. Talen die in verschillende staten als standaardtaal gebruikt worden,kunnen tot op zekere hoogte verschillen van elkaar. Voor een voorbeeld van die kentering verwijst Geeraerts naar het taalcharter van de VRT uit 1998, dat verderop nog uitgebreid besproken wordt. Daarin staat vermeld dat het onproblematisch is dat er een eigen Belgische variant van de standaardtaal bestaat. Dat houdt voor alle duidelijkheid geen goedkeuring in van de tussentaal, maar gaat over het Belgisch-Nederlands in het schema van Geeraerts.

Een tweede facet is volgens Geeraerts in de manier waarop de interne stratificatie van het Nederlands wordt bekeken, namelijk de “specifieke aard en plaats van de tussentaal”. In de perceptie over de tussentaal komt volgens Geeraerts (2001) weinig verandering. Er is minder

23 tolerantie tegenover die variëteit. Het taalcharter van de VRT keurt de tussentaal volledig af en ook taalkundigen laten zich overwegend negatief uit over het Verkavelingsvlaams. De redenering hierbij is dat de grote afstand tussen de Vlaamse tussentaal en de standaardtaal wijst op het onvoltooide karakter van het Vlaamse standaardiseringsproces. De tussentaal zou dus een soort “wachttaal” zijn, die zich ontwikkelt op de weg naar verdere standaardisering. Ondertussen is echter duidelijk geworden dat die hypothese niet klopt. Een andere optie die Geeraerts (2001) als een mogelijke ontwikkeling zag is dat de standaardtaal zowel op kwalitatief als kwantitatief vlak terrein zou verliezen op de tussentaal. Hij verwijst daarvoor ook naar de situatie in Nederland. Daar kwam op dat moment het Poldernederlands in zwang, wat gepaard ging met een informalisering van het standaardtaalgebruik. In dat scenario zouden het VRT-Nederlands en de tussentaal dichter bij elkaar komen te staan omdat het VRT-Nederlands daalt en niet omdat tussentaal stijgt, zoals in het eerste scenario. Het derde scenario van Geeraerts is ten slotte dat de afstand tussen de twee variëteiten gelijk blijft.

Het idee van de graduele overgang van Willemyns (1982) zit ook verwerkt in het geïntegreerde schuifknoppenmodel of mengtafelmodel van De Caluwe (2009). Dat schema kunnen we als een reactie op het model van Geeraerts beschouwen. In dat model heeft iedere spreker voor iedere variabele een schuifknop. Die schuifknoppen variëren van situatie tot situatie en zijn afhankelijk van de vraag of een spreker meer tussentalig of standaardtalig wil spreken. Een van de schuifknoppen is bijvoorbeeld het gebruik van je/jij of van ge/gij. Wanneer iemand standaardtaal wil spreken, gaat de knop dan in de richting van je/jij. Wanneer alle knoppen op 100 staan, spreekt iemand perfect standaardtaal. Wanneer alle knoppen op 0 staan, spreekt die persoon omgangstaal. Die keuze is echter geen zwart-wit verhaal, dus vak zal een continuüm te zien zijn. Het model van De Caluwe houdt rekening met het feit dat omgangstaal en standaardtaal op het vlak van fonologische, lexicale en morfo-syntactische kenmerken voor het grootste deel overlappen. Daarnaast is het ook belangrijk om erop te wijzen dat de keuze voor standaardtaal of omgangstaal vaak “geen alles-of-niets-kwestie” is (De Caluwe 2009:18).

Figuur 2: De Caluwe (2009)

Ook Plevoets (2008) deed in zijn doctoraat onderzoek naar de variëteitenstructuur in Vlaanderen. Zijn belangrijkste conclusie was dat “het Journaalnederlands en het Soapvlaams (…) niet twee aparte clusters [vormen], maar (…) daarentegen een naadloze overgang van en naar elkaar vertonen.” Daarmee bevestigt hij dus het idee van het continuüm van Willemyns. Ondanks die naadloze overgang, stelt Plevoets (2008:175) in zijn data enkele uitschieters vast. Dat zijn kenmerken die typisch zijn voor het Soapvlaams. Die kenmerken zijn de gereduceerde ‘k, het enclitische (e)kik, het gebruik van den en ne(n) bij mannelijke substantieven, de aanspreekvormen –de en ge, het verkleindwoord op –ke en ten slotte ook de subject-‘m. Die kenmerken passen niet volledig binnen het continuüm, maar komen uit het onderzoek naar voren als typische voorbeelden van het Soapvlaams. Hoe dan ook tonen die vaststellingen voor Plevoets aan dat de these dat de Vlaamse taalsituaties diglossisch zou zijn hiermee weerlegd is. Op die manier heeft het volgens Plevoets niet langer zin om het Journaalnederlands en het Soapvlaams te beschouwen als twee verschillende talen die tegenover elkaar staan. Hij stelt dat “in Vlaanderen (…) één, enkelvoudige taal gesproken [wordt], (Algemeen) Belgisch Nederlands, waarbinnen Journaalnederlandse varianten alterneren met Soapvlaamse varianten.” (Plevoets 2008:176). Wat de media betreft, concludeert Plevoets (2008:176) dat er in de media net iets meer Soapvlaams wordt gebruikt dan in geschreven materiaal. Vervolgens concludeert Plevoets dat “het Journaalnederlands als spreekstijl in hoofdzaak een mediataal, en misschien eerder nog een schrijftaal is.”

Ghyselen (2016) staat stil bij de verschillende termen die worden gebruikt. Ze wijst er namelijk op dat onbegrip over wat die termen nu precies inhouden vaak leiden tot cyclische discussies in de media over het taalgebruik (Ghyselen 2016:19). Ondanks het continuüm dat vaak wordt benadrukt, worden over het algemeen drie verschillende variëteiten onderscheiden. Dat zijn de standaardtaal, de tussentaal en het dialect. Standaardtaal staat dan synoniem voor de Belgisch Nederlandse norm, die voor het grootste deel overeenkomt de Noord-Nederlandse norm. Wat de gesproken vorm betreft, wordt het taalgebruik van nieuwslezers en presentatoren van de openbare omroep als voorbeeld beschouwd. Daarom krijgt die taal ook wel eens de naam VRT-Nederlands of Journaalnederlands. De laatste jaren werd steeds vaker de vraag gesteld of het wel nodig is om die strenge norm aan te houden. Het belangrijkste argument daarbij is dat het VRT-Nederlands een hoofdzakelijk virtuele variëteit is, die in het dagelijkse leven zelden gesproken wordt (Ghyselen 2016: 36-39). Taalkundigen die tegen de versoepeling van die norm gebruiken vaak als argument dat een standaardtaal per definitie formeel homogeen en variatievrij zijn en dat het werkelijke taalgebruik in meerdere of mindere mate overeen kan komen met die norm (Milroy & Milroy 1985).

Ghyselen (2016:40) verwijst ook naar Willemyns (1982) die binnen het continuüm verschillende vormen van taalgebruik tussen standaardtaal en dialect onderscheidt. Hij introduceert de termen getransliteerd dialect, regionale omgangstaal en Belgisch beschaafd. Getransliteerd dialect is de taal van wie supraregionaal een conversatie wil voeren, maar enkel dialect kan spreken. Het andere uiterste, Belgisch beschaafd, is dan weer de taal van mensen die trachten VRT-Nederlands te spreken, maar daar niet in slagen. Die drie verschillende variëteiten van Willemyns zouden nu allemaal samen kunnen vallen onder de noemer tussentaal. In haar onderzoek ging Ghyselen (2016:41) na of tussentaal en dialect afzonderlijke clusters met taalkenmerken vormen en of er eventueel meerdere tussentaalclusters te onderscheiden vallen. Ze stelt zich de vraag of het mogelijk is om regiolect, tussentaal en informele standaardtaal als afzonderlijke variëteiten te observeren. In tegenstelling tot Plevoets (2008), die concludeerde dat Journaalnederlands en Soapvlaams naadloos in elkaar overlopen, kwam Ghyselen (2016:249) tot de vaststelling dat er weldegelijk afgebakende clusters taalvarianten te onderscheiden waren. Uit haar onderzoek kwam naar voren dat zowel in Ieper, Gent als Antwerpen een substandaardtalige variëteit kan onderscheiden worden. Die verschilt op zijn beurt van het gekuiste dialect. Volgens Ghyselen zijn er dus verschillende types intermediair taalgebruik en is het van belang om daar ook een duidelijk onderscheid in te maken. Door die verschillende vormen allemaal onder de noemer tussentaal te classificeren, blijven de verschillende actoren in de maatschappelijke discussies soms naast elkaar praten. Met haar vaststelling dat er verschillende soorten intermediair taalgebruik zijn, sluit Ghyselen zich aan bij het idee van Willemyns (1982) dat eerder al besproken werd.

Verder toonde Ghyselen (2016:253) ook aan dat het moeilijk is om dé taalsituatie in Vlaanderen te beschrijven. Zij stelde namelijk een andere variëteitenstructuur vast in Ieper dan in Gent en Antwerpen. In Ieper bleek er een variatie bestaan tussen een diglossische en diaglossische taalrepertoria, terwijl in Gent en Antwerpen vooral een proces van dialectverlies werd vastgesteld. Op de drie plekken kon ze weliswaar een dialectische, een substandaardtalige en een VRT- Nederlandse cluster onderscheiden, maar de dialectische en de substandaardtalige cluster hebben een andere functionaliteit. Ook werd in Ieper ook nog een ‘gekuist dialect’ onderscheiden. Daarnaast heeft het dialect nog een veel grotere functionaliteit in Ieper. Er is ook een duidelijk verschil wat betreft de functionaliteit van de substandaardvariëteit. In Gent en Antwerpen fungeerde substandaard als de natuurlijke omgangstaal, terwijl in Ieper de substandaard enkel als geïntendeerde standaardtaal voor formele of supraregionale informele communicatie werd gebruikt. Op structureel vlak vertoont de substandaard in Ieper, Gent en Antwerpen weldegelijk gelijkenissen. Zo zijn er, net als bij Plevoets, bepaalde kenmerken die in alle drie de steden deel uitmaken van de substandaardvariëteit. Ghyselen (2016:254) noemt in die context de ge-pronomina, de ne- lidwoorden en de ke-diminutieven. Opvallend daarbij is dat dit kenmerken die in het Iepers dialect exogeen zijn. Hoewel ze niet door alle sprekers gerealiseerd worden, zijn het volgens Ghyselen (2016:254) wel indicatoren van “horizontale convergentie in tussentaalgebruik.” Dat wil dus zeggen dat die substandaardvariëteiten steeds uniformer worden.

Om nu na te gaan wat de echte relatie van de Vlaming met de standaardtaal is, moeten we ten eerste een onderscheid maken tussen actieve en passieve kennis. Wat passieve kennis betreft, is de standaardisering geslaagd. Mensen begrijpen de standaardtaal wanneer ze die horen of lezen (Impe 2010). Wat het actieve gebruik betreft, ligt de zaak anders. Het Algemeen Nederlands is in Vlaanderen de norm voor de schrijftaal, maar bijna niemand spreekt effectief algemeen Nederlands. Weinigen drukken zich spontaan uit in de standaardtaal (Lybaert 2015).

2.6 Eerdere onderzoeken

In deze masterscriptie staat het taalgebruik in de media centraal. Daarmee is ze zeker niet de eerste haar soort. Omdat het belangrijk is om bij het schrijven van deze scriptie ook rekening te houden met de vaststellingen die eerder al werden gedaan, komen hier enkele interessante andere onderzoeken aan bod.

De Caluwe (2006:27) verwijst onder meer naar het onderzoek van Saman (2003). Zij onderzocht het taalgebruik in reclamespotjes op de VRT-radiozenders. Ze vergeleek spotjes uit 1991,1996 en 2001 en stelde een opvallende toename van het gebruik van tussentaal vast. Vele reclameboodschappen volgden eenzelfde, vast stramien. Eerst is er een gesprek tussen gewone mensen in tussentaal, waarna een andere stem de boodschap samenvat. Die samenvatting gebeurt dan in de standaardtaal. De Caluwe zegt daarover het volgende:

“Ik ben ervan overtuigd dat het doordrachte gebruik van standaardtaal en tussentaal in de media bijdraagt tot de registergevoeligheid van de Vlaming, die inderdaad telkens opnieuw ondervindt dat alledaagse gesprekken best in tussentaal mogen, maar dat daarnaast standaardtaal onmisbaar is in meer formele communicatiesituaties” (De Caluwe 2006:27).

Een masterproef die heel erg in de lijn ligt van mijn eigen onderzoek, is die van Carolien Saey (2010). Daarin deed zij eveneens onderzoek naar het taalgebruik op de radio. Saey focuste zich vooral op code-switching bij radiopresentatoren. In haar onderzoek kwamen uitsluitend programma’s aan bod die op de openbare omroep werden uitgezonden. De verklaring hiervoor was dat volgens Saey (2010:24) de programma’s op die zenders vooral in de standaardtaal gebeurden. Zij stelde vast dat de presentatoren van Joe FM, Qmusic en Nostalgie zelden of nooit overschakelden van de ene taalvariëteit op de andere, maar in hun programma’s vooral het Standaardnederlands gebruikten. Aangezien in dit onderzoek met Sam & Heidi wel een programma is opgenomen van de commerciële omroep, is het interessant om na te gaan of die stelling klopt. Om dezelfde reden behoren er ook geen programma’s van Radio 1 tot haar onderzoek. Opnieuw is het dus mogelijk om te controleren of die stelling overeenkomt met de data van dit onderzoek. De programma’s waarin volgens Saey wel tussentaal werd gesproken, werden uitgezonden op MNM, Studio Brussel en Radio 2. Bovendien legden de programma’s die ze selecteerde allemaal de nadruk op amusement. Ook dat is mijn onderzoek anders, aangezien De Ochtend zich volledig richt op informatie. In het algemeen werd dus gekozen om zowel bij de keuze van de programma’s als bij het soort onderzoek andere accenten te leggen dan Saey in haar scriptie deed. Op die manier kunnen de resultaten van die masterproef en mijn eigen onderzoek complementair zijn en een zo algemeen mogelijk beeld schetsen van de taal die te horen is op de Vlaamse radiozenders.

Ten slotte is ook het onderzoek dat ik vorig jaar in het kader van mijn bachelorscriptie samen met enkele medestudenten voerde van belang in het kader van dit onderzoek. Daarin werd het taalgebruik in verschillende informele en formele televisieprogramma’s met elkaar vergeleken. Het opzet van het onderzoek was om op die manier na te gaan of het mogelijk was om een informele

28 standaardtaal te onderscheiden en zo ja, hoe die informele standaardtaal er dan precies uitziet. Bij het onderzoek werden 4 realityprogramma’s en 4 formele praatprogramma’s met elkaar vergeleken. Uit de cijfers kwam naar voren dat er inderdaad enkele kenmerken te onderscheiden zijn die we kunnen beschouwen als informele standaardtaal, namelijk de h-deletie, de t-deletie, de r-deletie en het gebruik van der voor er. In hoofdstuk 5 van deze masterscriptie wordt verder ingegaan op die verschillende kenmerken, maar de resultaten van dat eigen onderzoek kunnen alvast dienen als eerste opstap naar een diepere uitwerking van dat thema (Schepens 2016).

3. Taalbeleid openbare en commerciële oproep

3.1 Taalbeleid bij de VRT

Bij de VRT is taal een thema dat al sinds jaar en dag op de agenda staat. Aangezien de Vlaamse overheid de enige aandeelhouder is, staat het gebruik van de standaardtaal zelfs in de beheersovereenkomst tussen de VRT en de overheid (Delarue 2015c). De openbare omroep beschikt met Ruud Hendrickx over een taaladviseur. Binnen die functie is het zijn taak om richting te geven aan het taalbeleid dat de VRT voert. Daarnaast is Hendrickx ook de auteur van het VRT- taalcharter, dat als belangrijke richtlijn dient. In dat charter staat vastgesteld “aan welke voorwaarden de taal van de omroep moet voldoen.” Hendrickx schreef een eerste versie van het taalcharter in 1998, en updatete die versie in 2007. Het taalcharter dat momenteel gevolgd wordt, is dat van 2012. De meest uitgebreide versie is die van 1998 en zal ik ook hier behandelen, aangezien het op die manier ook mogelijk is om de evolutie in de opvattingen van de VRT vast te stellen.

3.1.1. Het taalcharter van 1998

Het eerste taalcharter van Hendrickx dateert uit 1998, het jaar dat hij werd aangesteld als taaladviseur. Hij volgde daarmee Eugene Berode op, die in zijn afscheidstoespraak een duidelijke oproep had gelanceerd: “Blijf letten op de Nederlandse-taalwinkel. Behoud in godsnaam de kwaliteit.” Hendrickx geeft in het charter meteen aan dat Berode zich geen zorgen hoeft te maken, al merkt hij wel op dat het een doelstelling is van de VRT om “er meer dan in het verleden mee rekening houden dat de Nederlandse standaardtaal zoals ze in België gebruikt wordt, op een beperkt aantal punten kan verschillen van de in Nederland gebruikelijke variant van de Nederlandse standaardtaal.” Hendrickx vat het taalbeleid van de VRT aan het begin van het charter samen in de volgende twee zinnen: “De VRT wil de norm voor de Belgische variant van de Nederlandse standaardtaal zijn en blijven. Hij hanteert daarom een aantrekkelijke, duidelijke en correcte standaardtaal die rekening houdt met en afgestemd is op de kijkers en de luisteraars.”

Hendrickx geeft meteen duidelijk aan dat streven naar de standaardtaal niet meteen betekent dat dialect en tussentaal bij voorbaat uitgesloten zijn. Wel merkt hij op dat die variëteiten enkel in bepaalde programma’s thuishoren. Als presentatietaal wordt tussentaal in het taalcharter van 1998 resoluut van de hand gewezen. In die periode ging Hendrickx er daarnaast ook van uit dat de tussentaal in haar huidige vorm geleidelijk aan zou verdwijnen, wat een extra argument was om ze in bepaalde contexten expliciet te bannen. Ook verwijst Hendrickx naar het onderzoek van de Leuvense hoogleraar Guido Geerts. Volgens dat onderzoek wijst 86% van de Vlamingen dialect af als taal voor

31 radio en televisie. De kijkers en luisteraars zijn het gewoon en verwachten ook dat in programma’s van de VRT de standaardtaal wordt gebruikt. Interessant voor deze masterscriptie is de stelling die wordt ingenomen over het taalgebruik op de radio: “Radio evalueert kritisch, voor elk van de netten, of de eigen programma's beantwoorden aan het vooropgestelde programmavoorstel en netprofiel, een correcte taal gebruiken en qua presentatie beantwoorden aan de verwachtingen van het publiek."

Ook op de vraag wie nu precies allemaal standaardtaal moet spreken, formuleert Hendrickx een duidelijk antwoord: “Van alle omroepmedewerkers wordt verwacht dat ze voor de microfoon een verzorgde standaardtaal spreken. Al wie namens de omroep spreekt – een journalist, een interviewer, een reporter, commentator, presentator, quizmaster – doet dat in de standaardtaal, niet in het dialect of in tussentaal.” Of het nu om een presentator van een informatief programma of om een presentator van een amusementsprogramma gaat, de taal die hij gebruikt is de standaardtaal. De enige uitzondering die wordt gemaakt is voor typetjes “die als zodanig duidelijk herkenbaar zijn” (Hendrickx 1998).

3.1.2. Het taalcharter van 2012

Terwijl het taalcharter uit 1998 nog een vrij lijvige tekst is, is de actuele versie uit 2012 een pak beknopter. In zes verschillende punten worden de krachtlijnen van het huidige taalbeleid uitgezet. De basisgedachte is nog steeds dezelfde als die van het vorige taalcharter, namelijk dat de VRT de norm voor de standaardtaal in Vlaanderen mee wil bepalen. Daarom wordt van alle VRT- medewerkers verwacht dat ze de standaardtaal in verschillende registers gebruiken, zonder daarbij te verglijden in tussentaal of dialect. In het charter wordt de standaardtaal gedefinieerd als “Nederlands dat taalbewuste sprekers gebruiken in het publieke domein wanneer zij hun taal verzorgen.”

In het taalcharter van 1998 werd geen onderscheid gemaakt tussen presentatoren van nieuwsprogramma’s en presentatoren van amusementsprogramma’s. Van iedereen werd verwacht dat ze de standaardtaal spraken. Dat onderscheid zit wel in het taalcharter van 2012 verwerkt, al is het verschil heel subtiel verwoord. Zo zegt punt 2 van het taalcharter het volgende: “ In journalistieke kernrollen wordt de absolute norm van het Nieuwsnederlands gehanteerd, een onberispelijk en voorbeeldig gebruik van de standaardtaal. Van reporters en commentaarstemmen wordt gebruik van de standaardtaal verwacht.” Meteen daarna staat te lezen dat ook “van stemmen die een dragende rol spelen in de omgang met de mediagebruiker, zoals presentatoren en hosts, (…) gebruik van

32 standaardtaal [wordt] verwacht.” Er lijkt dus een subtiel verschil te zijn opgetreden. Voor nieuwsstemmen wordt een strengere norm opgelegd dan voor andere presentatoren. Van die eersten wordt verwacht dat ze het Nieuwsnederlands hanteren, wat dus een onberispelijke vorm is van de standaardtaal. Voor andere presentatoren volstaat het wanneer ze de standaardtaal gebruiken. Waar nu precies het verschil ligt tussen de twee variëteiten, wordt in het taalcharter niet verduidelijkt. Wel maakt dat onderscheid duidelijk dat de VRT door de jaren heen iets toleranter is geworden. Dat wordt ook duidelijker wanneer het in het charter vermeld wordt welke taal wordt verwacht van gelegenheidspresentatoren. Bij hen is “een lichte tongval in de standaardtaal” toegestaan.

Ook opvallend is het taalgebruik dat de VRT verwacht bij fictie en humor. Daar gelden weinig restricties: alle varianten van het Nederlands zijn toegestaan, zolang de verstaanbaarheid van het geheel maar wordt verzekerd. Ten slotte is ook het laatste punt van het taalcharter van belang. Daarin staat dat de VRT samen met de programmamakers en de netten afspraken maakt over het taalgebruik en controleert of die nageleefd worden. Dat kan als gevolg hebben dat in bepaalde situaties strengere taaleisen kunnen gesteld worden dan in het charter vermeld. (Hendrickx 2012) Hierbij aansluitend was ook de volgende stelling van Paul Lembrechts opvallend. Lembrechts is ceo van de VRT en opende de afgelopen REYERSTaal in november 2016 in de Handelsbeurs met een toespraak. Hij sloot zich aan bij de minder strenge visie die in het taalcharter gepropageerd wordt. Meer zelfs, Lembrechts verklaarde dat de rijkdom van de taal net terug te vinden is in de variëteiten en de manier waarop er met die variëteiten wordt omgegaan (vrttaal, 13 januari 2017).

3.1.3 Wat verwacht het publiek?

Doorheen de tijd zien we dus een kleine verschuiving in de visie van de VRT wat betreft het taalbeleid. Het is daarbij ook interessant om kort even stil te staan bij de vraag wat het publiek precies verwacht van de openbare omroep op het vlak van taal. Daar werd in 2015 onderzoek naar gedaan door onderzoekers van de Universiteit Antwerpen (Delarue 2015a).

Hendrickx lijkt in zijn Taalchartier iets toleranter te worden, maar bij het publiek werd net de omgekeerde tendens vastgesteld. Bij een soortgelijk onderzoek in 2010 kwam naar voren dat 52,8% van de ondervraagden het belangrijk vond dat de VRT het Algemeen Nederlands gebruikt in al haar programma. In 2015 bleek maar liefst 65,2% van de ondervraagden die mening toegedaan. Tegelijk vond echter 59,6% van de ondervraagden dat het gebruik van dialect geen probleem is in fictie- en

33 amusementsprogramma’s. Op zijn blog analyseerde Steven Delarue die resultaten. Hij kwam tot de volgende conclusie:

“Intussen weten we dat de modale Vlaming een hoge symbolische waarde toedicht aan het Standaardnederlands, en dan is het ook logisch dat daar voor de openbare omroep bepaalde verwachtingen aan gekoppeld worden. Het woord symbolische in de vorige zin is echter van belang: intussen weten we uit allerlei studies – waaronder ook mijn eigen onderzoek, tot op zekere hoogte – dat er een diepe kloof gaapt tussen het gepercipieerde belang van Algemeen Nederlands en de eigenlijke taalpraktijk” (Delarue 2015a).

3.2 Taalbeleid bij de commerciële oproep

Zoals net duidelijk werd, is taal een thema dat hoog op de agenda van de VRT staat. De functie van Ruud Hendrickx als taaladviseur en het bestaan van een taalcharter zijn daar duidelijke voorbeelden daarvan. Het beleid dat Medialaan, de commerciële omroep waaronder Qmusic valt, voert omtrent taal is een pak minder welomlijnd. Ook toen we tijdens het interview met Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen vroegen naar het taalbeleid dat bij Medialaan wordt gevoerd, kregen we daar niet echt een duidelijk antwoord op. Er zijn wel mensen die advies geven over bepaalde elementen van de taal, maar er is geen duidelijke richtlijn waar de presentatoren zich moeten aanhouden. We kunnen dus stellen dat bij de commerciële omroep Medialaan een relatieve vrijheid heerst wat betreft het taalgebruik van de presentatoren.

4. Methodologie onderzoek

Na deze algemene schets van de taalsituatie en Vlaanderen en het taalbeleid van de openbare en de commerciële oproep, focus ik vanaf nu helemaal op het onderzoek dat ik zelf voerde. Om een antwoord te krijgen op de tweeledige onderzoeksvraag die ik in de inleiding al formuleerde, ging ik tijdens mijn onderzoek zelf op verschillende manieren te werk. De methodologie van dat onderzoek wordt in dit hoofdstuk uitgelegd en gemotiveerd.

4.1 De drie programma’s

De eerste vraag die beantwoord moet worden, is uiteraard de meest voor de hand liggende. Om een antwoord te krijgen op de vraag welke taal radiopresentatoren gebruiken, is het essentieel om naar die uitzendingen te gaan luisteren. Drukken ze zich voortdurend uit in het Standaardnederlands of is er ook plaats voor andere variëteiten van het Nederlands? Om dat na te gaan moet in de eerste plaats beslist worden welke programma’s deel uitmaken van het onderzoek. Na een scan van het Vlaamse radiolandschap, werd uiteindelijk gekozen om het taalgebruik in De Ochtend op Radio 1, De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow op MNM en Sam & Heidi op Qmusic te onderzoeken.

De Ochtend (Radio 1) De Ochtend is het programma dat iedere werkdag van 6 tot 9 uur de luisteraar van Radio 1 voorziet van het nieuws van de dag. Het wordt gepresenteerd door Ruth Roets en Dennis van den Buijs. De focus van het programma ligt op nieuws. Vaak wordt de actualiteit van de dag bepaald door het programma. Naast de twee presentatoren komen ook vaak andere journalisten tijdens het programma een bijdrage leveren over een onderwerp waar zij in gespecialiseerd zijn. Ook politici en woordvoerders van bedrijven of organisaties worden zijn regelmatig te gast in het programma.

De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow (MNM) Peter Van de Veire en zijn sidekick Julie Van den Steen maken iedere werkdag tussen 6 en 9 uur de luisteraar van MNM wakker met een mix van nieuws, muziek en ontspanning. De luisteraar speelt een belangrijke rol in het programma. Via sms of via de MNM-app kunnen luisters reageren en vaak wordt ook expliciet om hun inbreng gevraagd. Daarnaast zijn verschillende rubrieken volledig gewijd aan de luisteraar. Zo is er dagelijks de quiz Punto Punto of wordt tijdens Verjaardag voor zeven een jarige luisteraar in de bloemetjes gezet. Ieder uur komen ook verschillende berichten uit de krant aan bod.

Sam & Heidi (Qmusic) Het derde ochtendprogramma dat deel uitmaakt van dit onderzoek is Sam & Heidi op Qmusic. In tegenstelling tot de andere twee uitzendingen, wordt dit programma dus niet gemaakt door de openbare omroep. Inhoudelijk sluit het programma het meest aan bij De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow. De bedoeling van het programma is ook hier om de luisteraar op een zo aangenaam mogelijke manier wakker te maken, met een mix van muziek en actualiteit. Ook bij Sam & Heidi is de inbreng van de luisteraar van cruciaal belang. Zo wordt er iedere ochtend een Ochtendburgemeester verkozen, die zijn of haar gemeente mag voorstellen.

Er waren verschillende redenen om voor die drie programma’s te kiezen. Een eerste reden is de duur en de inhoud van de programma’s. Alle drie de programma’s duren drie uur en behandelen, elk op hun eigen manier, de actualiteit. Op die manier was het mogelijk om data te verzamelen waarbij de presentatoren meer deden dan enkel het af- en aankondigen van muziek, wat vaak in de standaardtaal gebeurt. Daarnaast beperken ze zich niet enkel tot het voorlezen van bepaalde informatie, maar komen ze ook op meer spontane momenten aan het woord. Doordat de focus van de programma’s niet enkel op muziek ligt, zijn er verschillende contexten waarin ze aan bod komen. Daarnaast was ook de duopresentatie die in de programma’s wordt gebruikt een argument om voor die programma’s te kiezen. Die manier van presenteren zorgt namelijk voor een extra vorm van interactie. Naast de gesprekken met gasten of luisteraars en de delen waarbij de luisteraar rechtstreeks wordt aangesproken, zijn er dan namelijk ook de interacties tussen de twee presentatoren onderling. Het valt te verwachten dat net dat de meer spontane momenten in het programma zijn. Net om die reden zijn ze ook heel nuttig en bruikbaar in dit onderzoek.

Ook de zenders waarop deze programma’s worden uitgezonden spelen een belangrijke rol bij de keuze. Zo zijn er met MNM en Radio 1 twee zenders vertegenwoordigd van de openbare omroep. Zoals eerder al aangegeven, staan in de beheersovereenkomst en het taalcharter van de VRT bepaalde richtlijnen over het gebruik van standaardtaal en tussentaal. Hoewel zowel MNM als Radio 1 zich in principe dus moeten houden aan die beheersovereenkomst en dat taalcharter, is het toch interessant om na te gaan of er opvallende verschillen in het taalgebruik bij de twee zenders zitten. De Ochtend en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow zijn namelijk twee heel verschillende programma’s. Ze verschillen op het vlak van onderwerpen en de manier waarop die onderwerpen worden behandeld. Daarnaast zijn ook het doel van het programma en het publiek dat ze willen bereiken anders. Dat zijn stuk voor stuk factoren die voor een verschil in het taalgebruik kunnen veroorzaken. Naast die twee programma’s maakt met Sam & Heidi op Qmusic ook een programma van de commerciële omroep deel uit van het onderzoek. Het taalbeleid van de commerciële oproep

36 is een pak minder omlijnd en duidelijk. De presentatoren krijgen van hun omroep dus meer vrijheid. Is er daardoor meer ruimte voor andere variëteiten van het Nederlands dan bij programma’s die voor de VRT worden gemaakt?

4.2 Transcripties en analyse

Om een antwoord te krijgen op die vraag, werden de drie programma’s getranscribeerd. Op voorhand werd geen vast aantal woorden vastgelegd. Tijdens de transcriptie zelf zou duidelijk worden hoeveel data per programma er nodig zijn om bepaalde vaststellingen te kunnen doen. Uiteraard werden naast de getranscribeerde uitzendingen, ook nog verschillende andere afleveringen van de programma’s beluisterd. Zo is het mogelijk om in te schatten of de transcripties een representatief beeld schetsen van de taal die over het algemeen wordt gebruikt tijdens het programma. Die manier van werken kan worden toegepast omdat de gegevens niet kwantitatief zullen behandeld worden.

In de praktijk kwam het er uiteindelijk op neer dat van De Ochtend één volledige uitzending werd getranscribeerd, terwijl dat er van Sam & Heidi en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow twee waren. Bij de eerste aflevering van die laatste twee programma’s werden ook het nieuws en de verkeersinformatie getranscribeerd, maar die delen van het programma werden bij de tweede uitzending niet meer getranscribeerd. Enerzijds was dat omdat die informatie vaak door iemand anders wordt voorgelezen. Anderzijds verlopen die items steeds volgens een vast stramien en zijn ze dus minder spontaan, waardoor er minder ruimte is voor variatie.

Er werd minder getranscribeerd van De Ochtend omdat de taal van de presentatoren daar heel dicht aanleunt tegen de standaardtaal. Afgezien van enkele heel vaak voorkomende kenmerken zoals de h- deletie of de t-deletie, waren er maar heel weinig afwijkingen van de standaardtaal. Aangezien de transcripties geanalyseerd worden aan de hand van de theorie rond code-switching en code-mixing, was het dus niet nodig om nog meer transcripties te hebben van De Ochtend. Er waren meer afwijkingen aanwezig bij de andere twee programma’s, waardoor het opportuun was om voor de transcripties meer te focussen op de andere twee programma’s. In die uitzendingen werd er namelijk meer geswitcht tussen de verschillende variëteiten van het Nederlands. Hoe meer verschillende situaties er werden getranscribeerd waarin dat voorkwam, hoe handiger het ook was om het fenomeen te duiden.

Hoewel er niet werd gekozen voor een kwalitatieve benadering, volgt er in hoofdstuk 5 wel een oplijsting van alle afwijkingen van de Nederlandse standaardtaal die in de transcripties werd teruggevonden. Daarnaast zal van ieder kenmerk worden weergegeven in welke programma’s welk kenmerk voorkomt. Aan de hand van een literatuurstudie, waarbij het zeer recente onderzoek van Ghyselen (2016) een belangrijke leidraad vormt, wordt nagegaan welke status we aan een bepaald kenmerk geven. Kunnen we dat beschouwen als een voorbeeld van tussentaal of toch eerder informele standaardtaal? Dat maakt het makkelijker om de gekozen fragmenten een zo juist mogelijk label te geven. Bepaalde kenmerken die namelijk als een afwijking van de standaardtaal worden beschouwd, kunnen wel tot de informele standaardtaal behoren. Dat maakte onder andere ook mijn eigen bachelorproef , waar al naar verwezen werd, duidelijk.

4.3 Sociolinguïstische interviews

De transcripties en de analyse daarvan vormen het eerste deel van het onderzoek. Om echter ook meer inzicht te krijgen in wat er achter dat taalgebruik schuilt, werden ook interviews afgenomen met de presentatoren van de drie programma’s. Tijdens die interviews, die ongeveer 45 minuten duurden, werd op verschillende manieren naar de mening van de presentatoren gevraagd. Daarbij werd vooral gefocust op hun attitude over het onderwerp. Daar werd naar gepeild aan de hand van verschillende vragen. Hoe kijken zij naar de huidige taaltoestand in Vlaanderen? Kunnen ze zich vinden in de term ‘verloedering’ die vaak wordt aangehaald? In welke mate zijn ze zich bewust van de taal die ze gebruiken op de radio? Welke factoren brengen eventueel een switch van standaardtaal naar tussentaal teweeg? Wat kan volgens hen wel, wat kan zeker niet? Zijn er bepaalde contexten waarin enkel standaardtaal geschikt is? Dat soort vragen zijn belangrijk om de analyse van de transcripties verder te ondersteunen en kan vooral ook een ander zicht werpen op de vraag waar het met het Nederlands naartoe gaat. Presentatoren zijn vaak een voorbeeld wat betreft taalgebruik. Wanneer zij denken dat iets wel of niet kan, kan dat een indicatie wat betreft de levensvatbaarheid van een bepaalde variant of variëteit in de media.

Er werd dus bewust gekozen voor een kwalitatieve benadering van de gegevens. Die keuze heeft verschillende redenen. Ten eerste is de kwalitatieve benadering en dan meer bepaald de theorie rond code-switching en code-mixing een geschikt systeem om inzicht te krijgen in de situaties waarbij de presentatoren een switch maken in hun taalgebruik. Een kwantitatieve benadering zou niet dezelfde informatie opleveren. Die kwantitatieve benadering zou wel aantonen hoe vaak een bepaald kenmerk voorkomt, maar soortgelijk onderzoek werd in het verleden ook al door anderen Saey (2010) uitgevoerd. Ten tweede sluit een kwalitatieve benadering van de gegevens ook beter aan

38 bij het tweede deel van het onderzoek, namelijk de interviews met de presentatoren. Het is mogelijk dat de presentatoren zich zelf bewust zijn van de situaties waarin ze aan code-switching doen, eerder dan dat ze zich bewust zijn welk bepaald kenmerk het vaakst voorkomt in hun taalgebruik. De combinatie van de kwalitatieve benadering van de transcripties met het interview is het meest geschikt om uitspraken kunnen te doen over de situaties waarin tussentaal voorkomt en in welke mate ze daar door de presentatoren zelf ook getolereerd worden. Bij eerdere onderzoeken naar het taalgebruik in de media werd immers vaak gefocust op die kwantitatieve gegevens. Het leverde heel interessante informatie op over de kenmerken die het vaakst voorkomen, maar daarbij werd vaak geen rekening gehouden met de presentatoren zelf. Daar probeert dit onderzoek door de interviews met de zes presentatoren verandering in te brengen. Wanneer zij er zich namelijk bewust van zijn dat ze de tussentaal gebruiken en dat gepast vinden, levert dat belangrijke informatie over de levensvatbaarheid van die variëteit. De interviews geven ons ook de mogelijkheid om de mening van de presentatoren te vergelijken met de werkelijkheid. Komen die overeen of zijn ze zich niet bewust van de taal die ze spreken? Ook kunnen zij aangeven dat er bepaalde contexten zijn waarin tussentaal perfect te tolereren is. Die stellingen kunnen we aan de hand van de transcripties controleren. Zijn het ook die contexten die worden genoemd waarin tussentaal effectief voorkomt?

5. Bestudeerde taalkenmerken

Om te kunnen nagaan op welke momenten de presenatoren wisselden van variëteit en dus aan code-switching deden , volgt nu een overzicht van de kenmerken die werden aangeduid als afwijkend van de standaardtaal. Dat overzicht is nodig om verschillende redenen. Ten eerste is het niet zo dat we alle afwijkingen van het Standaardnederlands meteen kunnen beschouwen als een kenmerk van tussentaal. Sommige elementen zijn eerder typisch voor de informele standaardtaal. Daarnaast is het ook belangrijk om te kijken naar het aantal afwijkingen van het Standaardnederlands in een bepaalde passage. Wanneer één kenmerk in het taalgebruik terug te vinden is, is dat vaak nog niet genoeg om echt van code-switching te kunnen spreken. Wanneer verschillende kenmerken echter gecombineerd worden, mag je er al sneller van uitgaan dat de presentator is overgeschakeld op een andere variëteit dan het Standaardnederlands. Op die manier krijgen we hier een toepassing van het schuifknoppenmodel van De Caluwe (2009), dat ook in hoofdstuk 2 al aan bod kwam. Dat model is een geïntegreerde toepassing van het eerder geschetste Vlaamse taalcontinuüm. Het geeft vooral ook weer dat een keuze voor standaardtaal of tussentaal geen zwart-wit-verhaal is. In het model krijgt iedere variant een eigen schuifknop, waarbij er keuze is voor een standaardtalige realisatie van dat kenmerk of niet. Een voorbeeld van een kenmerk dat in het model is opgenomen, is het aanblazen van de h. Wanneer de h wordt aangeblazen, gebeurt dat zoals in de standaardtaal. Wanneer dat niet gebeurt, kunnen we dat classificeren als een voorbeeld van een andere variëteit, in dat geval de informele standaardtaal. Voor elke variant heeft de spreker een ‘knop’ die in de richting van standaardtaal of een andere variëteit ( vaak tussentaal) kan gaan. Hoe meer knoppen in een bepaalde richting, hoe meer je kan zeggen dat iemand standaardtalig of tussentalig spreekt. Het voordeel van dat model is dat er geen strikte opdeling is tussen standaardtaal en tussentaal.

De onderstaande lijst is een overzicht van alle afwijkingen van het Standaardnederlands die in de transcripties voorkomen. Alle kenmerken worden geduid aan de hand van literatuur. Er wordt ook aangegeven in welke programma’s bepaalde kenmerken voorkwamen, door bij ieder kenmerk aan te geven op welke radiozenders die kenmerken te horen waren. Wanneer een zender bij een kenmerk vermeld wordt, wil dat zeggen dat één van de twee presentatoren het minstens één keer gebruikte tijdens de uitzending. Ten slotte wordt ook van ieder kenmerk een voorbeeld gegeven uit de transcripties van een van de drie programma’s.

De kenmerken zijn opgedeeld in vier categorieën: er zijn de fonologische, morfologische, lexicale en syntactische verschijnselen. Aangezien de verschillende lexicale verschijnselen heel divers zijn, is het moeilijker om die op te delen in verschillende vaste categorieën.

5.1 Fonologische kenmerken

1) H-procope (Radio 1 / MNM / Qmusic) In tussentaal wordt de h aan het begin van een woord niet uitgesproken. Toch is het geen kenmerk dat uitsluitend in de tussentaal voorkomt. Zelfs in zeer formele programma’s laten presentatoren de h aan het begin van het woord soms vallen. Zo rapporteert De Ridder (2007:42) dat zelfs Martine Tanghe in Het Journaal de h aan het begin van een woord soms niet aanblaast. Ook in onze transcripties was dit kenmerk alomtegenwoordig: het kwam bij alle zes de presentatoren voor.

Ghyselen (2016:111) geeft aan dat de h-procope dikwijls beschouwd wordt als een typisch tussentalig kenmerk. Tegelijk merkt ze echter terecht op dat het kenmerk vaak voorkomt in niet- dialectische registers. Daardoor kunnen de vormen zonder h eerder beschouwd worden als informele standaardtaal. Ook in dit onderzoek beschouwen we daarom de h-procope als een voorbeeld van informele standaardtaal, eerder dan het als een voorbeeld van tussentaal te beschouwen.

De h-procope komt vaak voor in combinatie met een apocope van de eind-schwa. Vaak heeft de h- procope als gevolg dat de eerste klank die wordt uitgsproken een klinker is. Daardoor kan de schwa aan het eind van het vorige woord wegvallen. We hebben wordt dan w ebben.

De h-procope kwam in alle drie de uitzendingen voor. In De ochtend spraken de presentatoren de h enkel niet uit aan het begin van het woord het, in de andere twee uitzendingen trad de h-procope ook op bij andere woorden. Het is duidelijk een wijdverspreid kenmerk dat in vele gevallen ook moeilijk te onderdrukken is.

Bv.: Sam: Gezellig. Een heerlijke liefdevolle boel, komt elemaal in orde. (Sam & Heidi)

2) T-deletie ( Radio 1 / MNM / Qmusic) In korte functiewoorden zoals dat, wat, niet en met wordt de laatste consonant, in die gevallen steeds een t, vaak niet gerealiseerd. In dat geval spreken we van apocope. Het is een kenmerk dat voorkomt in alle Vlaamse dialecten en soms ook gevonden wordt bij werkwoordsvormen (hij ga in plaats van hij gaat) of substantieven (knech in plaats van knecht). Hoewel t-deletie heel vaak voorkomt, is het nog steeds van verschillende factoren afhankelijk. Zo wees onderzoek van Stroop (2004) uit dat het woord, de context en de regio een belangrijke rol spelen bij het al dan niet voorkomen van t-deletie. Daarnaast wijst Stroop ook op het bestaan van de vormen dadde en datte.

Vaak staat in de literatuur de t-deletie vermeld als een kenmerk van tussentaal, maar door het veelvuldige voorkomen in standaardtalige registers kan de vraag gesteld worden of het niet eerder een markeerder is van informele standaardtaal. Voor Ruud Hendrickx is t-deletie “in alle gevallen uitgesloten” (Ghyselen 2016: 110). Hoewel de t-deletie voor de taaladviseur van de VRT dus niet door de beugel kan, is ook dit kenmerk aanwezig in de transcripties van alle drie de uitzendingen. Net zoals bij de h-procope komt de t- deletie heel beperkt voor in De Ochtend. Enkel bij dat wordt de t soms weggelaten. Bij de andere twee programma’s is het kenmerk ook terug te vinden bij heel wat andere woorden, waaronder ook werkwoordsvormen. Enkel in De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow duikt de nevenvorm dadde op.

Bv.: Heidi: Ja, wij gaan drie heel leuke Instax Love Packs weggeven, voor da je denkt dat daar dingen op batterijen gaan inzitten. (Sam & Heidi)

3) R-deletie (Radio 1 / MNM / Qmusic) Ook de r op het einde van een woord kan soms niet gerealiseerd worden. Dat is vaak het geval bij korte functiewoorden zoals maar, naar en keer. Die worden dan worden uitgesproken als ma, na en ke. Het kenmerk kan ook voorkomen bij inhoudswoorden, maar lijkt daar minder frequent te zijn. De r-deletie is een ander kenmerk dat in de drie uitzendingen terug te vinden is.

Bv.: Dennis: … februari is al een week ver en zo meteen gaan we naar Mexico, na de grens… (De Ochtend)

4) Der voor er (Radio 1 / MNM / Qmusic) Er wordt in spreektaal soms vervangen door der. Ook hier is het onduidelijk of we dit als een kenmerk van tussentaal kunnen beschouwen. Opnieuw lijkt het eerder een kenmerk te zijn dat we tot de informele standaardtaal kunnen rekenen. Om die reden verbaast het dan ook niet dat dit het vierde en laatste kenmerk dat in de transcripties van de drie programma’s voorkomt.

Bv.: Ruth: we hebben der een bevraging over gedaan (De Ochtend)

De vier bovenstaande kenmerken zijn de enige vier afwijkingen van het Standaardnederlands die in de transcripties van De Ochtend voorkomen. Al die kenmerken zijn moeilijk te onderdrukken en het waren net die vier kenmerken die in mijn bachelorproef (Schepens 2016) als typisch voor de

43 informele standaardtaal werden omschreven. We kunnen dus stellen dat in De Ochtend enkel (informele) standaardtaal wordt gesproken door de presentatoren.

5) Assimilatie (MNM) Ook door toepassing van andere assimilatieregels kunnen afwijkingen van het Standaardnederlands ontstaan. In het voorbeeld hieronder verandert de t aan het einde van een woord in d, onder invloed van de klinker die volgt. Een andere optie is dat er progressieve in plaats van regressieve assimilatie plaatsvindt. In dat geval kan een d aan het begin van een woord onder invloed van een t die aan het einde van het vorige woord staat, ook als een t worden uitgesproken. (De Ridder 2007: 41)

Bv.: Peter: Wat is dad allemaal? (De Grote Peter van de Veire Ochtendshow)

6) Apocope auslaut-d in werkwoordstammen die eindigen op nd (MNM/ Qmusic) Bij werkwoorden waarvan de stam eindigt op nd, zoals vinden, wordt de d op het einde van het woord soms niet uitgesproken. Bv.: Sam: Ah, ma da vin k schoon (Sam & Heidi)

5.2 Morfologische kenmerken

7) Flexie van lidwoorden en voornaamwoorden (MNM/ Qmusic) Ghyselen (2016:121-122) merkt op dat de adnominale flexie in vele onderzoeken naar voren komt als een typisch kenmerk van tussentaal. In de standaardtaal zijn de lidwoorden uiteraard de, het en een, maar de niet-standaardtalige vormen de(n) en ne(n) komen vaak voor in Vlaanderen, zowel in het dialect als in de tussentaal. Toch komen die afwijkende lidwoorden minder vaak voor dan fonologische ingrediënten als de h-deletie of de t-deletie (Ghyselen 2016:122). Toch is het ook voor Taeldeman (2008:32) een kenmerk dat zich aan het stabiliseren is in de Vlaamse tussentaal.

Bv: Peter: Ja ma da s toch allemaal, da s toch ene pot nat daar? (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

8) Flexie van adjectieven (MNM/ Qmusic) Taeldeman (2008: 32-33) bespreekt in zijn artikel de bovenstaande twee categorieën samen, onder de noemer adnominale woorden. Ten eerste is het belangrijk om op te merken dat de flexie enkel kan plaatsvinden bij mannelijke substantieven in het enkelvoud. Daarnaast wijst hij op een belangrijke fonologische conditionering. De uitgang op –n verschijnt namelijk enkel wanneer het

44 volgende woord met een vocaal, een t , een d, een h (of soms een b) begint. In alle andere gevallen verschijnt de flexie zonder –n op het eind en wordt er enkel een schwa toegevoegd.

Bv.: Sam: T is wa nen raren dag, k ad er nie bij stilgestaan. (Sam & Heidi)

9) Afwijkende diminutieven (MNM / Qmusic) Dit kenmerk is volgens Taeldeman (2008:32) heel prominent aanwezig in de Vlaamse tussentaal. In de standaardtaal worden diminutieven gevormd door er –je aan toe te voegen, in de tussentaal is dit een –ke, net als in de dialecten van Oost-Vlaanderen, Brabant en Limburg. Zelfs in West-Vlaanderen, waar in het dialect de standaardtalige vorm –je wordt gebruikt, schakelt men nu soms over op –ke. De verklaring hiervoor ligt volgens Taeldeman (2008:32) in exogenisme. West-Vlamingen zouden die –ke vorm gebruiken vanuit een wantrouwen tegenover het eigen dialect. Ze gaan dus een niet- endogene vorm gebruiken omdat ze het gevoel hebben dat dat de standaardtalige vorm is. Naast Taeldeman noemt ook Plevoets (2008:81-82) de diminutieven op –ke als een typisch kenmerk van het Soapvlaams. Bij het onderzoek van Van Hoof & Vandekerckhove (2013) naar het taalgebruik in fictieprogramma’s kwam een diminutief op –ke in meer dan 70% van de gevallen voor.

Bv.: Julie: Thee ook nie, da eb ik nooit gesnapt, da is gewoon warm water me een vies smaakske (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

10) Afwijkende vorm persoonlijk voornaamwoord tweede persoon enkelvoud (MNM / Qmusic) Het meest typerende kenmerk van de tussentaal is het voornaamwoord voor de tweede persoon enkelvoud. In de standaardtaal wordt gebruik gemaakt van het je/jij/jou(w)-systeem, terwijl in tussentaal gewisseld wordt tussen ge/gij/u. Opvallend hierbij is de rol van u. De u zit namelijk ook in het paradigma van de standaardtaal als beleefdheidsvorm, maar heeft in tussentaal een andere functie, namelijk die van objectsvorm. Het gebruik van ge, gij of u is in elke regio heel courant volgens Taeldeman (2008:34). Hij ziet de steun van de archaïsche Belgisch-Nederlandse schrijftaal als een belangrijke verklaring voor dat succes.

Ghyselen (2016:132) wijst op het belang van de syntactische omgeving van het pronomen bij de doffe varianten van het subjectspronomen. In Oost-Vlaanderen en Brabant komt de ge-vorm namelijk enkel voor na voegwoorden of preverbaal. Wanneer de ge-vorm in die dialecten dus onmogelijk is, namelijk bij inversie, verschijnt daar de enclitische vorm –de of –te. Die vormen komen ook voor in de transcripties. Het gebruik van de gij-vorm heeft ook een andere vervoeging van het werkwoord zijn tot gevolg.

De ge/gij-vorm staat het sterkst in Brabantse en Limburgse tussentaal. Daarnaast is het vooral opvallend dat die vormen ook voorkomen in westelijk West-Vlaams tussentaalgebruik. In dat dialect is de ge-vorm namelijk exogeen. De conclusie die De Decker (2014:105) daaruit trekt is dat we het ge/gij-systeem kunnen labelen als een “pan-Vlaams” kenmerk.

Bv.: Julie: Ik kreeg bijvoorbeeld al berichten van: zeg, gij zijt onnozel da ge die bloemen nie wilt aannemen, ik wil die wel aannemen. (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

11) Afwijkende vorm imperatief (MNM/ Qmusic) In tussentaal wordt aan de normale vorm van de imperatief vaak een t toegevoegd. Een reguliere imperatiefvorm zoals lees verandert dan in leest.

Bv.: Julie: Ik ben ier de lerares, gij zijt. Zwijgt. (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

12) Ontbreken van de verbuigings-s (Qmusic) Wanneer een onbepaald voornaamwoord (zoals iets of niets) gecombineerd wordt met een adjectief, wordt normaal aan dat adjectief een verbuigings-s toegevoegd. Een correcte combinatie is bijvoorbeeld iets wonderlijks, maar vaak wordt die laatste s niet toegevoegd, waardoor de combinatie iets wonderlijk ontstaat.

Bv.: Heidi: H: Oké, ja, misschien iets klein eten ofzo, of ietske drinken onderweg. (Sam & Heidi)

13) Ontbreken van uitgang en (MNM) In de standaardtaal krijgen bijwoorden die een plaats uitdrukken een extra uitgang en wanneer zij voorafgegaan worden door het voorzetsel naar of voor. Vaak gebeurt het dat die extra uitgang weggelaten wordt.

Bv.: Peter: Nek draaien is nie zo goed, je bent beter dat je na voor gaat, en naar achter met je hoofd. (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

5.3 Lexicale kenmerken

Ook op het vlak van de woordenschat werden afwijkingen van het Standaardnederlands vastgesteld. Vaak gaat het om woorden die typisch Belgisch zijn, en dus niet per se typisch tussentalig zijn. Omdat het bij een verscheiden en ruime categorie als de woordenschat niet voor de hand ligt om enkele

46 algemene categorieën te onderscheiden, volgt hieronder een overzicht van lexicale afwijkingen van het Standaardnederlands die werden vastgesteld. 14) Nieje in plaats van nee (MNM / Qmusic) Bv.: Peter: Nieje, of toch nie. (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

15) Efkes of effe in plaats van even ( MNM / Qmusic) In de transcripties zijn twee alternatieven terug te vinden voor het bijwoord even, namelijk efkes en effe.

Bv.: Heidi: Ik wil toch ook efkes zeggen: Sam de beste plaat, maar Heidi duidelijk de beste danser. (Sam & Heidi)

16) Sjakosj in plaats van handtas (MNM) Bv.: Peter: Zonder nu ne platte mop te maken, ma je ziet meer sjakosjen in t voetbal (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

17) Boel voor ruzie (MNM) Bv.: Peter: Och, jonges jonges, da’s niet goed eh. Is em boel aan t zoeken? (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow

18) Ruften voor stinken (MNM) Bv.: Peter: Ma dat ruft toch als zot? (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

19) Pissebloem voor paardenbloem (MNM) Bv.: Julie : Dat denk ik dus ook wel, maar der zitten ook bloemen in, misschien dat die bloemen dat euh ja euh Peter: Pissebloemekes? (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

20) Kloef voor recht, precies (MNM) Bv.: Peter: Piet Goddaer, als die iets doet, is dat er altijd kloef op. (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

21) Wuf in plaats van vrouw (Qmusic) Bv.: Sam: T kan ook een stille hint zijn, eh. Wuf, je stinkt. (Sam & Heidi)

22) Gelijk in plaats van zoals (MNM) Bv.: Julie: Da s een beetje gelijk wij eh Peter, ja. Beetje rivalen, nie zo heel veel contact. Overeenkomen. (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

5.4 Syntactische kenmerken

23) Gebruik van voor of van in beknopte bijzinnen (Qmusic) Ook dit kenmerk werd door Taeldeman (2008) opgenomen in zijn lijst met zich stabiliserende grammaticale kenmerken van de Vlaamse tussentaal. In het Algemeen Nederlands zijn er twee types beknopte bijzinnen. Sommige worden verplicht ingeleid door om namelijk bij de finale bijzinnen, de resultatieve bijzinnen en de conditionele bijzinnen. Wanneer een beknopte bijzin fungeert als subject, als direct object of als nabepaling bij een substantief is de om niet verplicht (Vandeweghe 1971) . In de gevallen waarbij de om verplicht is wordt die om in tussentaal vervangen door voor, de facultatieve om wordt in tussentaal dan weer van.

Taeldeman (2008) noemt dit verschijnsel dus een vast ingrediënt van Vlaamse tussentaal, maar in de transcripties is het slechts één keer terug te vinden. Het is wel terug te vinden bij luisteraars die tijdens de uitzending aan het woord komen, maar de presentatoren gebruiken op één uitzondering na steeds om.

Bv.: Heidi: Nie vo t eten? (Sam & Heidi)

24) Redundant of expletief dat (MNM / Qmusic) We hebben te maken met een expletief of redundant dat wanneer er een extra (en overbodig) dat wordt toegevoegd na een onderschikkend voegwoord, voornaamwoord, bijwoord of voorzetsel om een afhankelijke bijzin in te leiden (Ghyselen 2016: 137). Ook dit kenmerk is voor Taeldeman (2008) een typisch tussentalig kenmerk.

Verschillende onderzoeken tonen aan dat het een kenmerk is dat frequent voorkomt in niet- dialectische, niet-standaardtalige registers. Een verklaring hiervoor kan zijn dat het een kenmerk is dat wijdverspreid is in de Vlaamse dialecten (De Decker & Vandekerckhove 2012:137). Daarnaast staat het kenmerk volgens Lybaert (2014:208) ook zo sterk omdat Vlamingen er zich niet bewust van zijn dat die expletieve dat niet-standaardtalig is.

Bv.: Sam: Tenzij dat we ergens ne keer met een gemeente zitten waar er niemand wakker is eh. (Sam & Heidi)

25) Gebruik van hem als subjectsvorm (MNM / Qmusic) In de standaardtaal zijn er voor de subjectsvorm voor de mannelijke derde persoon enkelvoud twee correcte mogelijkheden: hij en ie. De ie-vorm is de zwakke vorm en kan enkel na werkwoorden of na onderschikkende voegwoorden verschijnen. Aan het begin van de zin is in de standaardtaal steeds de sterke ie-vorm te horen. In de dialecten vinden we echter verschillende afwijkingen van die regel. Zo komt de ie-vorm in westelijk West-Vlaanderen en oostelijk Limburg ook voor op plaatsen waar normaal de hij-vorm hoort te staan. In de oostelijke dialecten van West-Vlaanderen kan dan weer (h)em verschijnen al subject aan het begin van de zin. Een variant die ook voorkwam in onze transcripties en speciale aandacht verdient is de Brabantse variant em. Ghyselen (2016:130-131) merkt op dat die vorm zich aan het verspreiden is en ook in niet-dialectische registers vaak voorkomt. Ook in het onderzoek van Plevoets (2008:81-82) kwam de em-vorm naar voren als een kenmerk van het Soapvlaams.

Bv.: Peter: Is em boel aan t zoeken? (De Grote Peter Van De Veire Ochtendshow)

26) Gebruik van aanwijzend voornaamwoord zo’n in plaats van zulke (MNM) Wanneer een aanwijzend voornaamwoord voor een meervoudig substantief wordt geplaatst, hoort daar normaal de meervoudige vorm zulke. Die meervoudige vorm echter vaak vervangen door zo’n , de enkelvoudige vorm.

Bv.: Peter: Zo’n dingen (De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow)

27) Pronominale subjectsverdubbeling Een kenmerk dat in bijna alle dialecten, behalve het Limburgs, aanwezig is en ook een plaats heeft verworven in de tussentaal, is de pronominale subjectsverdubbeling. Wanneer een persoonlijk voornaamwoord wordt gebruikt om het subject uit te drukken, komt die vorm (of een variant) twee keer voor. Dat verschijnsel komt in het hele paradigma voor: van de eerste persoon enkelvoud tot de de derde persoon meervoud. Toch komt het fenomeen het vaakst voor bij de eerste persoon enkelvoud. (Taeldeman 2008:34-35). Hoewel dus vaak wordt vermeld dat subjectsverdubbeling deel uitmaakt van de tussentaal, is er weinig onderzoek over hoe sterk het fenomeen staat (Ghyselen 2016:128). Er zijn verschillende elementen die een invloed kunnen hebben op het al dan niet gebruik van een subjectsverdubbeling: zinstype, woordvolgorde of de aard van het subject (Ghyselen 2016: 125)

Bv.: Heidi: Da kenne k ik nie. (Sam & Heidi)

28) Hypothetisch moest (MNM / Qmusic) De zich stabiliserende tussentaal die door Taeldeman (2008) werd afgebakend en hier al verschillende keren werd aangehaald, bestaat uit drie soorten elementen. Ten eerste zijn er de standaardtalige elementen, ten tweede de dialectische of regiolectische elementen en ten derde de nieuwe, typisch tussentalige elementen. Taeldeman rekent het gebruik van hypothetisch moest tot de Belgische variant van de standaardtaal omdat die vormen “geregeld opduiken in zowel geschreven als gesproken taalgebruik dat als standaardtaal bedoeld is en vrijwel algemeen als zodanig (h)erkend wordt” (Taeldeman 2008:28). Aangezien onder andere taaladvies.net en de ANS die constructie niet tot de standaardtaal rekent, hebben we ze ook hier beschouwd als een afwijking van de standaardtaal.

Onder hypothetisch ‘moest’ verstaan we het gebruik van het werkwoord moest in een hypothetische bijzin, waar in de standaardtaal het werkwoord mocht hoort te staan.

Bv.: Sam: Jordi eeft gestuurd: ik eb nog geen Valentijn voor dit jaar, dus moesten er leuke jonge vrouwen tussen zeventien en drieëntwintig zijn regio Gent (Sam & Heidi)

6. Analyse transcripties

6.1 Code-switching en code-mixing

Wanneer we de transcripties van de verschillende programma’s analyseren, kunnen we de drie programma’s in twee verschillende categorieën opdelen. Enerzijds is er De Ochtend, waar het taalgebruik de hele uitzending standaardtalig is. Afgezien van enkele moeilijk te onderdrukken en frequent voorkomende kenmerken, zoals de h-deletie en de t-deletie, sluipen er weinig afwijkingen van het Standaardnederlands in het taalgebruik van de presentatoren. Dat ligt anders bij Sam & Heidi en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow. In die programma’s wordt er afgewisseld tussen standaardtaal en andere variëteiten van het Nederlands en komt dus vaak code-switching en code- mixing voor. Voor we dieper ingaan op de transcripties, staan we eerst even stil bij wat die verschillende termen betekenen. Giesbers (1989:1) definieert het fenomeen code-switching als “het door eenzelfde persoon afwisselend gebruiken van twee of meer talen en/of taalvariëteiten binnen één communicatieve situatie.” Bij het onderzoek van deze masterscriptie gaat het uiteraard om intratalig code-switchen, waarbij gewisseld wordt tussen verschillende variëteiten van een en dezelfde taal. De tegenhanger van dat soort code-switching is intertalig code-switchen, waarbij gewisseld wordt tussen verschillende talen. Die vorm van code-switching is echter niet relevant voor dit onderzoek.

Verschillende masterproeven die ik in hoofdstuk 2 al noemde, deden onderzoek naar intratalig code- switchen en leverden op die manier een belangrijke bijdrage aan de discussie. Hoewel de taalsituatie in Vlaanderen uiterst geschikt is voor onderzoek naar code-switching, werd er voordien immers nog maar weinig onderzoek naar gevoerd.

Een ander onderscheid dat in de literatuur over code-switchen wordt gemaakt, is dat tussen situationele en metaforische code-switching (Giesbers 1989:3). In het eerste geval wordt het taalgebruik aangepast naargelang de situatie. Een gesprek met een onbekende verloopt anders dan een gesprek met een vriend. Bij metaforische code-switching is het niet de situatie die van belang is, maar het gevoel dat iemand heeft over het gesprek. De spreker zal dan van taalgebruik veranderen wanneer de situatie voor hem of haar anders aanvoelt (Wardhaugh 2000:103). Volgens Giesbers (1989:3) wordt op dat moment de norm die beide sprekers hadden aangenomen doorbroken en schakelen ze dus over op een andere variëteit. Het verschil tussen situationele en metaforische code-switching is in de praktijk echter niet altijd even duidelijk. Daarom werd ervoor gekozen om bij de bespreking van de transcripties abstractie te maken van het verschil tussen die twee soorten. Voor een buitenstaander is het niet altijd even duidelijk om vast te stellen welke elementen de

51 oorzaak waren van de switch bij de presentatoren, dus is het ook moeilijk om die onderverdeling te volgen. Bovendien is het ook zo dat “de omstandigheden” in bijna iedere situatie van belang zijn voor het taalgebruik of dat een switch zowel aan situationele als metaforische code-switching toe te schrijven is.

Daarnaast is er ook nog code-mixing, waarbij binnen eenzelfde situatie verschillende varianten uit verschillende variëteiten worden gebruikt (Marnef 2012:35). Een belangrijke opmerking is dat die theoretische opsplitsingen in de praktijk niet altijd even makkelijk te maken is. Zeker in de Vlaamse context, waar we kunnen spreken van een taalcontinuüm, is het niet altijd duidelijk of een spreker helemaal overschakelt op een nieuwe variëteit (code-switching) of enkele elementen uit een andere variëteit gebruikt (code-mixing). Bij de bespreking van het corpus werd getracht om voorbeelden te selecteren waarbij het verschil zo duidelijk mogelijk is.

6.2 Code-switching en code-mixing in De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow

Het onderstaande fragment uit De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow is een voorbeeld van een situatie waarin tijdens de show wordt overgeschakeld op tussentaal.

Peter: Wat een heerlijke ochtend zeg, de koffie was warm. Doe jij nog koffie? Julie: Ik drink da nie meer. Ik word daar een beetje hyper van. Peter: Ah ja. Julie: Ja, ik eb da nie nodig. Ik ben nog jong, ik heb nog energie genoeg. Peter: To ne keer nen dag doen da ge dan to ne keer koffie doet. Julie: Nee, da gaan we echt nie doen. Peter: nee nee. Nooit meer. En thee? Thee wel? Julie: Thee ook nie, da eb ik nooit gesnapt, da is gewoon warm water me een vies smaakske.

Het fragment komt uit het begin van het programma. Peter en Julie willen op een luchtige manier de luisteraar verwelkomen en doen dat met een gesprekje over koffie. Dat start in de standaardtaal, maar op een bepaald moment schakelt Peter volledig over op tussentaal. Eerst sprak hij Julie aan met jij, maar dan schakelt hij over op gij. Ook gaat hij de lidwoorden verbuigen en verandert hij een dag in nen dag. Dat gebruik van tussentaal van Peter lijkt als gevolg te hebben dat ook Julie haar taal vervolgens gaat aanpassen. Op zulke momenten, waarbij er een spontane conversatie tussen de twee presentatoren wordt gevoerd, komen vaker tussentalige kenmerken naar voren. Door de meer

52 informele sfeer wordt er dus overgeschakeld op een meer informele variëteit van het Nederlands, namelijk tussentaal.

Een vergelijkbare situatie kan zich ook voordoen wanneer de twee presentatoren in gesprek zijn met een luisteraar. Vaak wordt op die momenten in eerste instantie vrij standaardtalig gesproken.

L1: Ja da klopt ja, da s juist. Peter: Maar de vloer die is daarom niet kapot, vandaar. Je zit met je collega in de auto, met François, maar die kan ons dus niet horen. Dus jij kan roddelen over François, laat maar komen. L1: Goh, da s nen toffe jongen. Maar euh ja euh ne zeer goeie werker moe k zeggen. Peter: Ja, oké is euh braaf. Julie: Maar die heeft vast ook wel mindere kantjes, Dany?

Hoewel de luisteraar die inbelt hier vrij tussentalig spreekt, blijft zowel Peter als Julie hem aanspreken in de standaardtaal. Wanneer op het einde van het gesprek het onderwerp echter verandert en de luisteraar, opnieuw in tussentaal, vraagt om de groetjes te doen, schakelt ook Peter uiteindelijk over op tussentaal.

L1: Ma k ik Peter ma k ik Peter: Ja doe maar oor ja. L1: Ja ma ma k ik de groetjes doen aan m’n lief zoetje? Peter: Doe ma ne ke zot Hier is het dus niet het onderling gesprek tussen de twee presentatoren, maar wel de invloed van de luisteraar die als gevolg heeft dat er uiteindelijk wordt overgeschakeld op tussentaal. Wat de beide situaties wel gemeenschappelijk hebben, is de sfeer van het gesprek. In beide gevallen gaat het om een minder serieus moment, een moment dat vooral amusant moet zijn. Vooral in het laatste geval is het duidelijk dat de situatie ertoe doet. Zolang de interviewer zich aan de deels voorbereide vragen houdt en hij dus de leiding over het gesprek heeft, houdt hij vast aan de standaardtaal. Op het moment dat de luisteraar verrassend uit de hoek komt en het initiatief naar zich toe trekt, lijkt het een geschikt moment om over te schakelen naar tussentaal.

Onderstaand fragment is een ander voorbeeld van code-switching. We zien opnieuw dat Julie haar uitleg start in de standaardtaal, maar dat ze uiteindelijk overschakelt op tussentaal.

Julie: Dus je moet je lippen tuiten en dan van de ene kant naar de andere kant brengen, ja, en da moe je dan acht keer doen en dan ondertussen draai je je hoofd rond. Ja, super. En dan u nek laten stretchen. En dat drie seconden doen, acht keer. Peter : Nie te hard draaien, want da s ook nie gezond. Julie : Ma Peter, ge zijt nie eens aan t bewegen Peter : Ja ma Julie : Ik zie rimpels bijkomen eh Peter : Nek draaien is nie zo goed, je bent beter dat je na voor gaat, en naar achter met je hoofd. Julie : Ik ben ier de lerares, gij zijt. Zwijgt.

Opnieuw spelen de eerder vermelde factoren hier een rol. Het fragment start met Julie die een uitleg doet over hoe je aan gezichtsyoga kan doen. Dat gebeurt allemaal in de standaardtaal. Zelfs in die situatie is het zo dat enkele niet-standaardtalige kenmerken niet onderdrukt kunnen worden, zoals de t-deletie in de woorden da en nie. Zoals in hoofdstuk 5 besproken werd, kunnen we die kenmerken eerder beschouwen als typisch voor de informele tussentaal. Op het moment dat Julie opmerkt dat Peter de oefeningen niet doet zoals voorgesteld, wordt het gesprek een pak spontaner. Wanneer Julie een tweede keer aan het woord komt, kunnen we spreken van code-switching. Op dat moment combineert ze namelijk verschillende kenmerken. Naast de t-deletie, komt nu ook de r- reductie voor, maar het is vooral de aanspreking met ge en de bijhorende alternatieve vervoeging van zijn (gij zijt) die de echte switch veroorzaakt. Daarnaast springt ook de afwijkende vorm van de imperatief (zwijgt) in het oog. Bovendien toont ook het gebruik van tussenwerpsel eh aan dat Julie Van den Steen in een informeler moment zit, een moment dus waarop ze overschakelt naar tussentaal.

Opvallend bij al deze fragmenten is dat er zich steeds een overgang voordoet van standaardtaal naar tussentaal. Het is dus wel zo dat we de standaardtaal kunnen beschouwen als de defaulttaal, de taal die in theorie gesproken wordt. Het is pas wanneer de context zich daartoe leent of wanneer er een bepaalde aanleiding is, dat er wordt overgeschakeld op de tussentaal. Dat wordt ook duidelijk als we controleren in welke variëteit de meer voorbereide items uit het programma verlopen. Dat is namelijk het Standaardnederlands. Onderstaand fragment, uit het krantenoverzicht, is daar een voorbeeld van.

Julie : Et gaat natuurlijk over et treinongeval in alle kranten, op alle voorpagina’s. Et treinongeval van zaterdag in Leuven. Euh dat zou door een probleem geweest zijn met de wissel, met de wissel van de sporen. Euh die versprong terwijl de trein er overreed dus de voorste wagon die werd door de

54 achterliggende wagons van de sporen geduwd, in de omgekeerde richting ook, dus die is dan in die berm beland.

Daarnaast is het in die standaardtalige fragmenten ook interessant om na te gaan welke kenmerken zelfs in die context nog voorkomen. Dat kan namelijk een extra argument zijn om te zeggen dat die kenmerken niet per se het label tussentaal moeten krijgen, maar eerder deel uitmaken van de informele standaardtaal. Het kenmerk dat in bovenstaand fragment meermaals voorkomt is de h- deletie. Zoals we eerder aangaven is dat een kenmerk dat ook in heel standaardtalige contexten wel eens opduikt. Bovenstaand fragment bevestigt dus de stelling.

Een andere reden waarom er tijdens De Grote Peter Van De Veire Ochtendshow soms wordt overgeschakeld op tussentaal, is de interactie met de luisteraar. Die interactie komt niet enkel tot stand wanneer een luisteraar inbelt in de show zoals in het vorige fragment, maar de luisteraars kunnen Peter en Julie ook via sms bereiken. Wanneer een van die sms’en wordt voorgelezen, kan dat gebeuren in tussentaal, zoals in volgend voorbeeld.

Peter : Komt nog een klein mopke binnen ook: Peterke Peterke Peterke, wete gij oe da ze nen Gentenaar met een diploma noemen? Een West-Vlaming.

We zien dat Peter Van de Veire hier helemaal overschakelt op tussentaal. Diminutieven op –ke, aanspreking met gij, de h-deletie, de t-deletie en de verbuiging van de lidwoorden zijn allemaal typische kenmerken die in deze korte zin aanwezig zijn. In één zin komen maar liefst vijf afwijkingen van het Standaardnederlands voor. Vermoedelijk werd het mopje ook in tussentaal doorgestuurd en koos Peter ervoor om het ook zo voor te lezen, hoewel hij er even goed voor had kunnen kiezen om het te vertalen naar het Standaardnederlands. Door de transcripties heen merken we dat dit procédé zich herhaalt.

Peter: Komt nog een sms’je binnen op zestig vijftig, iemand die vraagt van oh, kunde die Pompen nie es spelen van euh Kraantje Pappie. Peter kondigt hier in de standaardtaal aan dat hij een sms’je zal voorlezen, maar schakelt dan over op tussentaal wanneer het sms’je zelf wordt voorgelezen.

Naast code-switching komt ook code-mixing duidelijk voor in de transcripties van De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow.

Julie : Jajaja, nee nee nee. Als dat uw ding is. Oh, Piet, en daar lig je weer op het strand. Oooh, je ligt, ge ligt veel op t strand eh.

In dit fragment is Julie Van den Steen gast Piet Goddaer enkele dilemma’s aan het voorleggen. We zien dat ze hier voortdurend switcht bij de aanspreking in de tweede persoon. In eerste instantie maakt ze gebruik van de tussentalige variant uw, om vervolgens over te schakelen op de standaardtalige variant je. Meteen daarna spreekt ze Piet Goddaer echter aan met ge. Een mogelijke verklaring voor deze code-mixing is de mate waarin alles voorbereid is. Zo is de eerste uw een reactie op het antwoord dat Piet net had gegeven. Vervolgens gaat ze verder met wat voorbereid was, namelijk het volgende dilemma (daar lig je weer op het strand). Wanneer ze die vraag aan het stellen is, beseft ze dat ze al vaak heeft vermeld dat Piet Goddaer bij die verschillende dilemma’s aan het strand ligt. Op het moment dat ze die spontane bedenking verwoordt, schakelt ze over op ge en dus op de tussentalige variant. Aangezien Julie Van den Steen hier voortdurend switch tussen jij en ge en dat dat het enige, is het onmogelijk om van code-switching te spreken.

6.3 Code-switching en code-mixing bij Sam & Heidi

Ook bij Sam & Heidi is code-switching een fenomeen dat regelmatig voorkomt. Onderstaande fragmenten zijn daar voorbeelden van.

Sam: Gisteren adden jullie er al een paar goeie doorgestuurd, echt heel interessant, ma we moeten echt zo, voor et hele diner, ebben wij eigenlijk wat dingen nodig, dus daarmee. W ebben echt, echt nood aan jullie suggesties om et spel te kunnen spelen vrijdag. Daarom wou ik vandaag graag focussen op et dessert van familiefeesten. Wat zijn die typische desserts die je op een familiefeest voorgeschoteld krijgt? Bij ons was dat vroeger van die euh eel standaard vanillepudding, ma dan met een bodemke van speculoos. Heidi: Ah, da s keigoed. Bij ons was dat de ijsstronk van Vienneta. Kende die? Sam: Ah! Heidi: En af en toe werd er ne keer van smaak verwisseld, ma t was toch ne Vienneta.

Dit fragment kunnen we beschouwen als een voorbeeld van code-switching. In eerste instantie wordt op vrij formele wijze en in de standaardtaal een oproep gedaan om te laten weten welke desserts de luisteraars vroeger aten op familiefeesten. Opnieuw is het nodig om hierbij op te merken dat ook op het moment dat we het taalgebruik als vrij formeel en standaardtalig analyseren, er enkele

56 kenmerken uit hoofdstuk 5 opduiken. Opnieuw zijn het vooral fonologische kenmerken, die ook in informele standaardtaal opduiken. De overgang naar een meer tussentalig discours, gebeurt op het moment dat de specifieke oproep naar de luisteraars stopt en dat Sam en Heidi zelf gaan vertellen welke desserts ze vroeger op familiefeesten aten. Sam en Heidi delen dan dus hun persoonlijke ervaringen en daardoor zien we veranderingen in hun taalgebruik. Op dat moment sluipen verschillende typische kenmerken van tussentaal in hun taal. Zo wordt er overgeschakeld op een aanspreking binnen het gij-systeem (kende die) en wordt het lidwoord verbogen (ne keer, ne Vienneta). Daarnaast wordt ook een diminutief op –ke gebruik (bodemke). Ook wanneer er na het nummer wordt verder gepraat over het thema, gebeurt dat in tussentaal.

Heidi : Ja, ma t is echt eh, tiramisu komt duuzend keer terug en dan soms ne keer varianten eh, met speculaas en advocaat of ne keer me limoncello. Maar tiramisu, der zit eigenlijk opvallend weinig variëteit in al jullie desserten, we eten allemaal tzelfde.

Tussentaal is dus zeker aanwezig bij Sam & Heidi, maar net als bij De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow, is ook in dit programma het Standaardnederlands de defaulttaal. Meer informatieve delen uit het programma, die vaak goed voorbereid zijn, worden over het algemeen in de standaardtaal gebracht. Opnieuw zijn er echter enkele kenmerken die moeilijk te onderdrukken zijn. In onderstaand fragment is dat de t-deletie bij korte functiewoorden.

Heidi: Probleempje, die foto’s zijn genomen in Finland en Slovakije. Da s echt zo fout, maar helemaal ook als je weet dat de slogan van die toeristische campagne ook nog was ‘real is beautiful’. Echt is mooi. Niks real aan, zeker niet als die campagne ook nog honderddertigduizend euro heeft gekost en dus bye bye minister van toerisme van Litouwen.

Ook in het volgende fragment zien we hoe bepaalde omstandigheden invloed hebben op het taalgebruik van Sam en Heidi. Wanneer Heidi namelijk net een locatie uit de bokaal heeft getrokken voor de keuze van de Ochtendburgemeester, een vast item in het programma, merkt ze dat ze de gemeente in kwestie niet weet liggen. Dat is een vrij onvoorzien scenario, waardoor het gesprek dat erop volgt op een heel spontane manier gebeurt. Vooral op het einde gaat het er heel gemoedelijk aan toe. Hier lijkt er dus op dat de verbazing van de twee presentatoren een invloed heeft op hun taalgebruik.

S: Waarom zei je oei? H: Ja omda k et nie weet liggen.

S: Oei oei oei. Vertel. H: Ah jaja, ik zie t op de kaart. Diep in West-Vlaanderen. Lo-Reninge. S: Lo Lo-Reninge. H: Lo-Reninge, zo me een koppelteken tussen. Lo-Reninge. S: Reninge. Lo-Reninge. H: K ad er al es van gehoord, ma kan et moeilijk plaatsen. S: Och jong, ge had er nog nooit van gehoord. H: Jawel!

Ten slotte is ook code-mixing een fenomeen dat we uit de transcripties van Sam & Heidi kunnen halen.

Heidi: En dan ook wel heel leuk nieuws, wie nog een leuke opleiding zoekt, bijvoorbeeld in avondschool en zo’n extra taal of bloemschikken of ne wijncursus, ma beke bla bla bla vindt Sam: Ne keer iets anders Heidi: Ja, die kan studeren voor publieksopwarmer, georganiseerd door niemand minder dan Rob Vanoudenhoven, ons allemaal bekend, heeft heel veel gedaan voor tv, maar is ook al meer dan dertig jaar zelf publieksopwarmer. Dat doet ie, toen wij bij Wifi in Tahiti euh ja te gast waren, deed ij ook de opwarming en volgens hem is dat nu echt een knelpuntberoep geworden.

Heidi is bezig met een nieuwsoverzicht en zoals wel vaker in het programma gebeurt dat in de standaardtaal. Wanneer ze echter even een zijsprong maakt van het eigenlijke onderwerp, schakelt ze heel kort over op tussentaal. Dat is in dit fragment vooral duidelijk door de verbuiging van het lidwoord (ne wijcursus) en het diminutief op –ke in combinatie met de r-reductie (ma beke). Ook het feit dat ze hier de woorden ‘bla bla bla’ kiest om een activiteit te omschrijven, maakt duidelijk dat ze even afstapt van het scenario in haar hoofd en dat ze op dat moment echt op zoek is naar haar woorden. Wanneer dat gebeurd is, gaat ze meteen verder met het nieuwtje zelf en pikt ze de draad van de standaardtaal weer op. Het korte, spontane moment waarop ze afweek van het nieuwtje, zorgde er dus voor dat ze even wat tussentaal gebruikte in een verder standaardtalig discours.

6.4 Code-switching en code-mixing in De Ochtend

Wanneer we een analyse maken van De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow en Sam & Heidi aan de hand van de theorie rond code-switching, kunnen we stellen dat de resultaten vergelijkbaar zijn.

In beide shows zagen we dat dat de presentatoren in bepaalde contexten makkelijker overschakelden op tussentaal. Dat ligt helemaal anders bij het derde programma van het corpus, namelijk De Ochtend op Radio 1. Daar wordt niet aan code-switching of code-mixing gedaan, aangezien de presentatoren steeds Standaardnederlands spreken. Voor ieder programma stelden we een lijst op met de morfologische, lexicale of syntactische afwijkingen van het Standaardnederlands. Voor de presentatoren van De Ochtend kwamen we slechts aan vier morfologische afwijkingen: de h- deletie, de t-deletie, de r-reductie en het gebruik van der in de plaats van er. Zoals we eerder al aangaven, zijn dat kenmerken die moeilijk te onderdrukken zijn en ook voorkomen in de informele standaardtaal. We kunnen dus besluiten dat de presentatoren van De Ochtend het dichtst staan bij het VRT-Nederlands. Zij spreken enkel (informele) standaardtaal.

Dat het taalgebruik in De Ochtend dichter zou aanleunen bij het Standaardnederlands dan de andere twee programma’s in het onderzoek, lag binnen de lijn der verwachtingen. Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste verschilt de aard van de programma’s. Waar de focus bij Sam & Heidi en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow op amusement ligt, ligt de focus hier louter op informeren. We stelden ook vast dat op de momenten waarop bij Sam & Heidi en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow de focus ligt op informeren, ook zij vaak de standaardtaal gebruiken. Aangezien dat informeren hier het hele programma duurt, is het niet verwonderlijk dat gedurende het hele programma de standaardtaal wordt gebruikt.

Daarnaast zijn ook de gasten die aan het woord komen in De Ochtend anders dan de gasten in de twee andere programma’s. In De Ochtend komen vooral politici, woordvoerders en collega’s aan het woord, terwijl de andere twee programma’s voornamelijk draaien om de luisteraar. Wanneer die politici en woordvoerders in een formeel programma als De Ochtend aan het woord komen, is het logisch dat zij een ander taalgebruik hanteren dan pakweg een vrachtwagenchauffeur die inbelt bij Qmusic of MNM.

7. Sociolinguïstische interviews

7.1 Inleiding

Een ander belangrijk onderdeel van het onderzoek, naast de transcripties en de kwalitatieve analyse met de focus op code-switching en code-mixing zijn de interviews die we hebben afgenomen met de presentatoren. Aangezien zij iedere dag opnieuw de taal als hun belangrijkste werkinstrument hebben en dus met beide voeten in de talige realiteit staan, is het heel erg interessant om na te gaan hoe zij tegen de taalsituatie in Vlaanderen aankijken en op welke manier zij met taal bezig zijn. Alle interviews werden opgenomen en vervolgens volledig uitgeschreven. De integrale transcripties van de interviews zijn terug te vinden in de bijlagen. De interviews werden niet op dezelfde manier uitgeschreven als de transcripties. Aangezien de focus van de interviews op de inhoud ligt en het niet van belang is welke taal de presentatoren tijdens de interviews gebruikten, werden de interviews woord voor woord uitgeschreven, maar in het Algemeen Nederlands.

Tijdens de interviews ging het vooral over de attitude van de presentatoren tegenover taal en taalbeleid. Zo werd er gevraagd op welke manier zij naar de standaardtaal kijken en hoe ze tegenover de huidige norm staan. Ook werd er gepeild naar de situaties waarin volgens de presentatoren standaardtaal of net tussentaal gepast is. Aangezien in het vorige hoofdstuk uitgebreid werd ingegaan op het fenomeen code-switching, werd ook gevraagd in welke mate ze zich bewust zijn van de taal die ze gebruiken en van de eventuele overgangen die ze daarin maken. Meer algemeen werd ook aandacht besteed aan de mate waarin hun taalgebruik een thema is waar ze op een bewuste manier mee bezig zijn. Een ander belangrijk onderwerp dat in de interviews aan bod kwam, is hoe ze staan tegenover het taalbeleid van het bedrijf waar ze voor werken. In welke mate zijn ze zich bewust van dat beleid en hoe gaan ze daar in de praktijk mee om?

Het is waardevol om de verschillende interviews en dus de verschillende meningen van de presentatoren met elkaar te vergelijken. Daarom werd ervoor gekozen om bij de hierop volgende bespreking van de interviews niet programma per programma te bespreken, zoals dat in het vorige hoofdstuk wel het geval was, maar vooral op de inhoudelijke gelijkenissen of verschillen te focussen. De verschillende meningen van de presentatoren over hetzelfde onderwerp met elkaar confronteren, geeft een interessanter inzicht in de materie dan louter een verslag te geven van de verschillende interviews.

De gecursiveerde stukken bij de bespreking zijn uitspraken die letterlijk uit de transcriptie van de interviews zijn overgenomen. Bij het begin van de quote wordt ook steeds aangegeven van wie de uitspraak is.

7.2 Belang van taal

De eerste vraag bij alle drie de interviews was in welke mate taal een thema was dat de presentatoren tijdens het programma zelf bezig hield. Sam en Heidi gaven aan dat ze concreet nog niet veel over het onderwerp gediscussieerd hadden. De reden die ze daarvoor aanhaalden was de volgende.

Sam: Wij maken zo spontaan mogelijke radio en ik denk dat wij daardoor ook ons taalgebruik Heidi: Daaraan aanpassen. Sam : Heel spontaan is en dat wij ook niet te veel gaan nadenken van welke woorden zullen we wel en niet gebruiken en op welke manier doen we het. Dus echt heel bewust, vrees ik, dat we daar zelfs niet mee bezig zijn.

Dennis en Ruth van Radio 1 daarentegen geven aan dat ze iets bewuster met taal omgaan, omdat het nu eenmaal het belangrijkste werkinstrument is dat ze hebben. Taal is bij hen dus niet “on top of mind”, maar ze houden er wel rekening mee. Het kernwoord dat ze daarbij gebruiken is “helderheid”. De taal is geen doel op zich, maar moet wel helpen om alles zo helder mogelijk over te brengen naar de luisteraar.

7.3 Standaardnederlands of tussentaal?

In welke variëteit van het Nederlands horen de presentatoren zich uit te drukken? De meningen daarover lijken vrij gelijk te lopen met de realiteit die we hebben vastgesteld in de transcripties. Zo zegt Ruth Roets duidelijk het volgende:

Ruth: Ik vind het wel belangrijk dat wij geen tussentaal gebruiken op de radio.

Tussentaal in De Ochtend kan zowel voor haar als voor haar collega Dennis van den Buijs niet. Peter Van de Veire daarentegen is er zich van bewust dat code-switching soms voorkomt in zijn programma, maar vindt wel dat de algemene presentatietaal het Algemeen Nederlands hoort te zijn.

Peter: Bij presentatie, de algemene presentatie is eigenlijk standaardtaal, omdat dat ook ja, je zit ook binnen VRT, dat is ook wel een vereiste. Maar het moment dat je dan in connectie gaat, dat je in dialoog gaat met elkaar, en met de luisteraar, hangt er ook van af wie de luisteraar is, dan verval je makkelijk in tussentaal. Wat op zich, ik moet nu eerlijk zijn, ik had het daar vroeger veel moeilijker mee, ik deed dat nooit, maar sinds een paar jaar heb ik daar precies minder moeite mee.

De reden waarom hij daar minder moeite mee heeft, is omdat het taalgebruik in de media volgens hem inderdaad minder formeel is geworden. Hij denkt dat het publiek daardoor ook minder streng is geworden en niet meer struikelt over zaken die vroeger niet door de beugel zouden kunnen.

Peter: eens je in de microfoon of echt in de camera of dat soort dingen aan het doen bent, dan, hou je er wel rekening mee dat je een standaardtaal. Je gaat niet zeggen van ‘ge moet nu ne keer luisteren wat wij hier gevonden hebben’, maar je zegt ‘je moet nu eens luisteren wat wij hier gevonden hebben’ en dan kan je zeggen ‘gij hebt het ook gehoord, Julie’, dus het is inderdaad een soort switch.

Met deze stelling bevestigt Peter Van de Veire helemaal dat onze vaststellingen bij de transcripties, ook voor hem een realiteit zijn. Hij maakt een duidelijk onderscheid tussen de taal die hij gebruikt om te presenteren en de taal die hij gebruikt om bijvoorbeeld met Julie in dialoog te gaan. Twee redenen die daarvoor door Julie worden aangehaald zijn “gezelligheid” en “herkenbaarheid”.

Julie: Ja, maar voor mij en ik denk dat dat misschien ook wel voor jou geldt, dat is een soort van gezelligheid. Dat maakt het wel wat gezelliger en misschien ook wat herkenbaarder voor de luisteraar, dan heeft die ook meer het gevoel van. Ja, ik ben daarbij betrokken, omdat anders zo, dan kan het nogal heel gemaakt overkomen en dan komt dat misschien niet zo spontaan over als we wel bedoelen.

Tussentaal wordt hier dus voorgesteld als een goede manier om spontaniteit en herkenbaarheid te creëren. Daarvoor is de tussentaal beter geschikt dan de standaardtaal.

Ook voor Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen van Qmusic moet tussentaal zeker kunnen. Zoals eerder aangehaald willen zij de focus leggen op spontane radio. Daarbij “(…) is [dat, de standaardtaal] een leidraad, maar geen absolute vereiste.” Een reden die ook zij daarvoor opgeven, is de connectie met de luisteraar.

Interviewer: Dus af en toe het gebruik van tussentaal moet kunnen volgens jullie?

Sam: Zeker. Je probeert als radiomaker ook natuurlijk zo dicht mogelijk bij je publiek te staan en als je dan alleen maar heel proper en 100% correct Algemeen Nederlands gaat gebruiken, dan denk ik dat je veel van de connectie met je luisteraar verliest.

Die connectie en verbondenheid met de luisteraar, wordt ook genoemd door Julie Van Den Steen. Zij zou het gevoel hebben dat er een soort barrière ontstaat tussen haar en de luisteraar wanneer ze voortdurend Algemeen Nederlands zou gaan praten. Ze denkt dan ook dat het geen kwaad kan om die barrière af en toe te laten wegvallen om op die manier beter binnen te kunnen dringen in de leefwereld van de luisteraar. Daarnaast vindt ze het Algemeen Nederlands ook niet geschikt om op de juiste manier over te komen bij de luisteraars. Zo zegt ze het volgende over standaardtaal praten:

Julie: Omdat ik, ik heb heel hard het gevoel, maar dat is voor mij persoonlijk, dat je vooral met luisteraars dan, dan heb ik heel hard het gevoel dat je een soort van, je staat precies boven hen en je komt heel belerend over.

Hier komt dus op verschillende manieren de negatieve houding van de Vlaming tegenover de standaardtaal terug, die door Geeraerts (2001) omschreven werd als een “zondagspakmentaliteit”. De standaardtaal mist in de perceptie van de Vlaming enkele kenmerken die ook voor programma’s als Sam & Heidi en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow van belang zijn. De standaardtaal mist spontaniteit. Aangezien de luisteraar in de meeste gevallen zelf geen standaardtaal spreekt, kan het belerend overkomen om die als presentator wel te gebruiken, kan je de connectie verliezen of kan er een barrière ontstaan. De interviews maakten duidelijk dat de presentatoren zich ook bewust zijn van die percepties die bij de Vlaming leven en dat ze hun taalgebruik daar dus ook naar aanpassen. Net omdat die standaardtaal die associaties oproept, is het voor Ruth Roets en Dennis van den Buijs een reden om die net wel te gebruiken.

Ruth: Wat bij ons ook wel. Is die neutraliteit ook wel belangrijk. Terwijl, eens je gaat afglijden naar je eigen dialect of je tussentaal, dan ga je daar ook meer gevoelsmatige argumenten inleggen denk ik.

Ook Dennis van den Buijs wijst daar even later in het gesprek nog even opnieuw op.

Dennis: En ik denk ook, we zitten in een heel andere radiorol dan de anderen. Als bij ons iemand komt, dan zijn we allesbehalve een van hen, terwijl, als iemand bij MNM of bij Q komt, dan moet die, dan moeten zij helemaal één zijn met het net en met het gevoel en ik denk dat er daardoor dat je meer vervalt in tussentaal qua vorm

Standaardtaal is dus een taal die hen toelaat om de rol die ze in het programma bekleden beter tot zijn recht te laten komen. Hun eerste opdracht is informeren en om dat naar behoren te doen is neutraliteit een factor die een belangrijke rol speelt. De associaties met gezelligheid en toegankelijkheid die bij tussentaal vaak worden opgeroepen, passen niet binnen het concept van De Ochtend. Daarom kiezen ze voor de standaardtaal, omdat die beter past bij de rol van informatieverstrekker en neutrale interviewer die ze soms moeten innemen.

Dat de standaardtaal dus een geschikte taal is om te informeren, wordt ook bevestigd door de presentatoren van MNM en Qmusic. Voor Julie Van den Steen speelt ook de aard van de informatie een rol om te beslissen of ze al dan niet tussentaal kan gebruiken. Wanneer ze aan het begin van het programma het nieuws op de voorpagina’s van de kranten bespreekt, lenen die serieuze onderwerpen zich vaak minder tot het gebruik van tussentaal. De dag voor het interview vond in Parijs een aanslag plaats. Ze geeft aan “nooit tussentaal [te] gebruiken” wanneer ze het over dat soort onderwerpen heeft. Wanneer de show echter verder gevorderd is, komen vaak andere onderwerpen aan bod, bijvoorbeeld over lifestyle & seksualiteit. Bij die onderwerpen is het gebruik van tussentaal meer voor de hand liggend.

Julie: Maar als dat bijvoorbeeld eindigt met ‘we eten te weinig groenten’, dan zou ik ook zeggen van ‘gij eet te weinig groenten’. Dus dat is zo, daar let ik wel op.

Dat die standaardtaal ook vaak verbonden wordt met neutraliteit, blijkt ook uit een ander antwoord van Sam De Bruyn & Heidi Van Tielen. Zij vestigen er de aandacht op dat het in hun format belangrijk is om een personality uit te spelen, wat bijvoorbeeld in een programma als De Ochtend helemaal niet nodig is.

Heidi: terwijl bij ons, zeker ook omdat we een duo zijn, proberen we elkaars peronality ergens wel uit te spelen, he, op een of andere manier en van het moment dat je jezelf praat, praat je ook op een manier die niet zo standaard-stijf is, of perfect constant geformuleerd. Sam: Ik denk dat dat een heel goed punt is, zeker ook in ochtendprogramma’s, op verschillende zenders, moet je die personality heel hard uitspelen en dan is de manier waarop je praat natuurlijk wel een heel belangrijk onderdeel. Als iedereen op dezelfde manier zou spreken, in hetzelfde perfecte Algemeen Nederlands, gaat het een pak moeilijker worden om die persoonlijkheid te laten uitkomen Opnieuw zien we hier de associatie tussen standaardtaal en stijfheid opduiken. De standaardtaal wordt bekeken als iets heel corrects, iets dat binnen bepaalde lijntjes hoort te kleuren en daardoor

65 als “stijf” wordt bekeken. Bovendien zou het voor hen ook moeilijk zijn om via hun taal een deel van hun persoonlijkheid uit te drukken. Met hun taal willen ze namelijk ook uitdrukken wie ze zijn en daarvoor is de standaardtaal, die bij iedereen hetzelfde is, minder geschikt. De Vlaming heeft namelijk altijd meegekregen dat de standaardtaal variatieloos is. In elke gemeenschap met een normale standaardtaalontwikkeling is het echter zo dat je binnen die standaardtaal kan spelen met formaliteit en informaliteit. Om dat te doen, gaat de Vlaming een niveau dieper en gaat hij overschakelen op tussentaal. Hierbij werd tijdens het interview echter ook duidelijk gezegd dat de keuze voor dat taalgebruik iets is dat heel spontaan gebeurt. Het is geen duidelijke keuze om “geen perfect Algemeen Nederlands” te spreken. Sam De Bruyn zegt hierbij een soort “buikgevoel” te volgen.

Doordat het element “personality” voor hen belangrijk is, is het belangrijk dat hun taal steeds dezelfde is. Daardoor kijken Sam De Bruyn & Heidi Van Tielen ook op een andere manier naar code- switching. Zij zijn er zich minder van bewust dat er momenten in de show zijn waar ze overschakelen van het Standaardnederlands naar de tussentaal.

Interviewer: Dus jullie zijn er zich niet echt van bewust, van, nu schakel ik over? Heidi: Nee, omdat we net niet overschakelen denk ik.

Hoewel ze er zich dus niet ten volle van bewust zijn dat er momenten vast te stellen zijn in hun show waarop ze overschakelen, kunnen ze wel begrijpen dat dat gebeurt. Opnieuw is het echter iets dat zo goed als “automatisch” gebeurt op het moment dat je mensen gaat informeren.

Heidi: bijvoorbeeld tijdens die informatieblokken, ja. Dan breng je eigenlijk krantenberichten, dus je doet dat vanuit een soort, min of meer neutraliteit, maar af en toe proberen we daar dan wel vanuit onze reactie personality in te steken. En van het moment dat we onderling praten is dat ook een ander gegeven, omdat we dan vanuit onszelf. Dan vertrekt de inhoud vanuit jezelf, terwijl als de inhoud geschreven staat, iets heel neutraal, is een krantenartikel, heb je gewoon een andere basis waarvan je vertrekt.

Hier verklaart Heidi Van Tielen de onbewuste, bijna automatische overgang die in hun taalgebruik is vast te stellen. Wanneer vertrokken wordt van een informatieve basis, die in sommige gevallen ook uitgeschreven is, is het voor hen logischer om dat in het Algemeen Nederlands te doen. Dat kwam ook duidelijk naar voren bij de analyse van de transcripties. Daar konden we een verandering vaststellen in het taalgebruik van de twee presentatoren. Op het moment dat ze een persoonlijke

66 ervaring deelden, schakelden ze over op tussentaal, terwijl ze net ervoor een meer neutrale oproep in de standaardtaal deden. Een associatie die opnieuw terugkomt hierbij is “neutraliteit”. Het Algemeen Nederlands is dus een neutrale taal, een taal die uiterst geschikt is voor zulke informatieve blokken. De personality die tijdens Sam & Heidi wordt uitgespeeld, verdwijnt op die momenten ook even naar de achtergrond en dat veroorzaakt dus een verandering in hun taal. Het is pas in hun reactie op die krantenartikels of andere informatieve berichten of tijdens de onderlinge gesprekken dat ze dan opnieuw proberen om die personality naar de voorgrond te brengen. Dat heeft dan vaak op zijn beurt weer een invloed op de taal. Een reden die door hen ook wordt aangehaald om in die informatieve blokken in het Algemeen Nederlands te doen, is dat het voor iedereen “100% duidelijk” moet zijn.

Heidi: Ja, als je nieuws brengt, moet je niet, ze gaan van het nieuws of van het journaal ook niet ineens zeggen van : “ey zegt den enen tegen den anderen”. (…) Maar dat gebeurt ook niet, dus daar is ook wel een logische verklaring voor.

Hoewel het Algemeen Nederlands dus associaties als ‘”stijfheid” oproept, is dat voor Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen tegelijk ook een van de sterke punten. Wanneer iets in het Algemeen Nederlands wordt uitgedrukt, is dat voor iedereen perfect duidelijk en kunnen er geen misverstanden ontstaan. Net om die reden is het Algemeen Nederlands een geschikte taal om vooral informatieve stukken over te brengen.

7.4 Wat verwacht het publiek?

Een factor die bij het taalgebruik in de media in het algemeen en zeker bij radio ook een belangrijke rol speelt, is het publiek. Zeker tijdens de ochtendprogramma’s van MNM en Qmusic neemt de luisteraar een participerende rol aan. Iedere ochtend hebben beide programma’s verschillende items waarbij de luisteraar centraal staat en kan inbellen. Welke invloed heeft die factor op het taalgebruik van de presentatoren?

In hoofdstuk 3.2 hadden we het al even over de verwachtingen die het publiek heeft van de openbare omroep. Daar werd gewezen op de belangrijke waarde die de luisteraar nog hecht aan de standaardtaal, al is dat zeker een symbolische waarde. Ook Dennis van den Buijs bevestigt die stelling.

Dennis: Ik denk dat er geen verwachtingen zijn, tot je het zou omdraaien. Dat dan de hel losbarst. (…) Ruth: Ik wil zeggen, pas als wij grote veranderingen doorvoeren zullen wij merken hoe hard zo’n luisteraar daaraan gehecht is of niet.

Hoewel uit deze uitspraak blijkt dat ze zich bewust zijn van de hoge symbolische waarde die het publiek toeschrijft aan de standaardtaal, geven zowel Dennis van den Buijs als zijn collega Ruth Roets aan dat het publiek “geen verklarende factor” is voor hun taalgebruik. Toch zijn ze er zich van bewust dat taal ook een manier is om connectie te maken met het publiek. Bij De Ochtend gaat het dan niet over het onderscheid tussen standaardtaal en tussentaal, maar wel over de keuze van bepaalde woorden of constructies.

Ruth: Ik denk wel (…) dat dat wel een bezorgdheid is van ons allebei om woorden die dichtbij de mensen staan te gebruiken.

Ook voor Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen van Qmusic is de luisteraar geen vertrekpunt om te bepalen welke taal ze nu precies horen te gebruiken. Zij denken dat hun luisteraar niet van hen verlangt dat ze Algemeen Nederlands spreken.

Heidi: omdat er meer nadruk wordt gelegd op echtheid, op personality, op voeling met mensen. Mensen hebben geen voeling, als wij radio maken voor mensen die ’s morgens in de camion zitten of die naar hun werk vertrekken of wat dan ook, die. Algemeen Nederlands is voor hen geen prioriteit. Sam: De laatste bekommernis.

Afwijken van het Standaardnederlands moet dus zeker kunnen, maar de luisteraar speelt wel een rol bij de keuze van de taal die dan wél gebruikt wordt. Taal moet een connectie met de luisteraar tot stand brengen en mag dus zeker geen luisteraars afstoten. De taal die ze gebruiken moet dus “voor iedereen begrijpbaar” zijn, het moet iets zijn dat “voor iedereen te vatten valt.” Het vertrekpunt voor die taal vinden ze bij zichzelf. Omdat personality in alle situaties een belangrijke rol blijft spelen, moet de taal die ze spreken ook dicht bij zichzelf staan, om op die manier zo oprecht en echt mogelijk over te komen. Heidi: En bij onszelf, ja. Want het is niet dat we vertrekken vanuit de luisteraar. We vertrekken wel vanuit, we willen zo aansluiting vinden bij onze luisteraar, maar het is niet dat we denken van, hoe spreekt onze luisteraar, te meer ook omdat er duizend en één dialecten zijn. Dat is een heel slecht

68 vertrekpunt, maar we vertrekken wel vanuit het ding, we willen voor iedereen duidelijk verstaanbaar zijn.

Welke rol dialect daarbij nog kan of zou kunnen spelen, wordt verderop nog behandeld.

Ook bij MNM speelt de luisteraar een rol bij de keuze van het taalgebruik. Zoals eerder al gezegd werd, heeft Julie Van den Steen het gevoel dat er een soort barrière ontstaat wanneer ze een luisteraar in perfect Algemeen Nederlands zou aanspreken. Meer in het algemeen vindt Peter Van de Veire dat het taalgebruik dat op MNM te horen is, vooral voor een heel groot publiek toegankelijk moet zijn.

Peter: we zijn een brede hitzender voor jonge mensen en minder jonge mensen en dat mag, die drempel moet echt zo laag mogelijk gehouden worden, inhoudelijk en ook naar taal omdat, dat past daar ook in natuurlijk.

Dat wil echter niet zeggen dat het taalgebruik op MNM ook het taalgebruik van de luisteraars moet gaan reflecteren. Voor een jongerenzender als MNM betekent dat specifiek dat ze die jongerentaal niet moeten gaan overnemen. Zoals onderzoek ook al heeft aangetoond, is de tussentaal voor veel jongeren de moedertaal, de taal waarin ze worden opgevoed. Dat is echter geen reden verklarende factor waarom tussentaal moet kunnen. De taal van de luisteraar heeft voor hen geen invloed op de taal van de presentatoren.

Interviewer: Jullie taalgebruik moet het taalgebruik van de luisteraar reflecteren? Peter: Nee, dat niet. Je moet niet, allez, ik heb heel lang voor Ketnet gewerkt, en het is niet omdat je voor Ketnet werkt, dat je ‘jow’ en ‘cool’ en dat soort dingen moet beginnen gebruiken. Als ik zo ‘nice’ en dat soort dingen gebruik op de radio, is dat gewoon om euh, om net te benadrukken dat ik dat vooral niet moet gebruiken en zal Julie mij daar ook op attenderen van: ‘gast, gij moet dat niet gebruiken’. Het is een verschil, je kan in het midden van uw publiek staan en ze begrijpen zonder dat je die taal ook spreekt, daar is niks mis mee.

7.5 En het dialect?

Aangezien dit onderzoek zich vooral richt op het onderscheid tussen standaardtaal en tussentaal, werd tijdens de interviews in eerste instantie niet gepeild naar de mening van de presentatoren over

69 het dialect. Het was toch een onderwerp dat in alle drie de interviews spontaan aan bod kwam. Aangezien het interessant is om de mening van die presentatoren te vergelijken met hun mening over tussentaal, werd ervoor gekozen om ook aandacht te besteden aan die delen van het gesprek. Een mening over het dialect die in alle drie de gesprekken terugkwam, is dat ze werd afgekeurd als presentatietaal. Het belangrijkste in alle uitzendingen is de verstaanbaarheid. Met hun uitzendingen bereiken de presentatoren luisteraars van over heel Vlaanderen. Precies om die reden is het dialect geen geschikte variëteit. Toch heeft het dialect wel bepaalde kwaliteiten die waardevol zijn. Wanneer tijdens het interview wordt aangegeven dat het moeilijk is om verbonden te zijn met de luisteraar in de standaardtaal, zeggen Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen dat dat ook een reden is waarom ze geen dialect gebruiken.

Heidi : Ja en ik vind ook niet daarom dat we ook geen super West-Vlaams spreken of Sam: Net om die reden. Je wilt niemand uitsluiten, dat is waar. Dat is ook een reden om geen dialect. Interviewer: Dialect kan niet? Sam: Dialect vind ik echt te ver. Interviewer: Of in bepaalde contexten eventueel wel? Sam: Ja, tuurlijk. Eens een woord, maar dan moet het een meerwaarde zijn. (…) Heidi: We willen geen mensen, allez, tegen de borst stoten omdat we ineens heel Brussels, Gents of Antwerps spreken, dat zeker niet. Dat zou ik jammer vinden, mochten ze daarop afknappen. Sam: Ik zal heel plat Gents spreken als we iets doen met AA Gent.

Ook tijdens het interview met Peter Van de Veire en Julie Van den Steen komt ongeveer dezelfde mening over dialect naar voren.

Interviewer: En het moet uiteraard voor iedereen verstaanbaar zijn, kan dialect dan of? (…) Peter : Ja, mijn dialect, dat is echt, ik kan dat niet. Als ik dat doe, dat is zo onbegrijpelijk, niemand heeft daar iets aan. Julie: En dan doe je dat ook, bijvoorbeeld als Niels Destadsbader komt, die van dezelfde kanten als jij, dan is dat gewoon, die kennen mekaar, dat is plezant en dan zit ik daarbij en ik snap daar niets van en dan is het eigenlijk net zo extreem gedaan om het grappig te maken.

Uit deze antwoorden kunnen we twee conclusies afleiden over het contrast dat de presentatoren zien tussen tussentaal en dialect. Ten eerste kunnen we vaststellen dat de presentatoren tussentaal beschouwen als een wijdverspreide, zich stabiliserende variant. Verstaanbaar zijn voor iedereen is een belangrijk argument voor hen. Om die reden kan tussentaal wel, maar dialect niet. Dat wijst erop dat ze ervan uitgaan dat de regionale verschillen in de tussentaal beperkt genoeg zijn om op een nationale zender te gebruiken en dat tussentaal zodoende ook voor iedereen verstaanbaar is. Daarnaast geven beide duo’s ook aan dat er bepaalde contexten zijn waarin dialect in beperkte mate wel moet kunnen. Zoals Julie Van den Steen duidelijk aangeeft, kan daardoor iets als “plezant” aangezien worden. De associatie die dialect hier nog duidelijk oproept is die van een plezante, leuke variëteit. Die variëteit wordt ook vooral gebruikt in contexten waar iets leuk en plezant moet zijn, maar is verder niet geschikt voor de radio. Hoewel tijdens het interview dezelfde associaties werden gemaakt voor tussentaal, is het toch zo dat die variëteit ook in meer neutrale contexten een plaats kan en mag krijgen.

7.6 Het beleid van de openbare en de commerciële omroep

Een thema waar we in deze masterproef ook aandacht willen aan besteden, is de vraag of er een verschil is tussen het taalgebruik bij de radiozenders van de openbare en de commerciële omroep. Een reden waarom dit een thema is waar aandacht aan besteed wordt, is omdat Saey (2010) in haar masterproef poneerde dat op de commerciële omroep meer standaardtaal gesproken wordt. Uit de analyse van de transcripties bleek al dat die stelling niet klopt. Saey vermeldt hierbij dat ze vooral geluisterd heeft naar programma’s van de commerciële omroep die focussen op muziek. Aangezien we met Sam & Heidi een programma onderzochten dat een pak breder gaat dan enkel muziek, kan dat een mogelijke verklaring zijn voor het verschil.

Een andere reden waarom het interessant is om programma’s van de openbare en de commerciële oproep met elkaar te vergelijken is omdat het beleid van de twee omroepen verschilt. Tijdens de interviews werd daarom ook gevraagd in welke mate de presentatoren daar in de praktijk rekening mee houden. Bij de VRT is er uiteraard het taalcharter. Alle vier de presentatoren zijn zich bewust van het bestaan van dat charter, zonder dat ze zich daar heel hard op focussen of zonder dat het “naast ons ligt”. Wel geven alle presentatoren van de VRT aan dat ze de kennis en expertise die op dat vlak in huis is bij de openbare omroep graag gebruiken.

Ruth: ik denk dat elke ochtend, dat wij toch twee keer iets opzoeken. Het zal zeker toch, per week een paar keer gebeuren dat wij iets gaan opzoeken op vrttaal.net (…) Dennis: Van Ruud Hendrickx dan is het niet zijn stijl om mensen te corrigeren als hij iets hoort, of dit of dat, het is gewoon algemeen: de kennis is in huis, hebben we ze nodig, dan kunnen we dat raadplegen.

Die meer tolerante houding van de VRT wat betreft taal werd al duidelijk wanneer we de verschillende taalcharters met elkaar vergeleken. Ook Peter Van de Veire, die ondertussen al twintig jaar voor de openbare omroep werkt, vindt dat de aanpak over taal in die periode veranderd is. De vorige taalraadsman van de VRT, Eugene de Berode, hield er de gewoonte op na om briefjes te sturen naar mensen om duidelijk te maken wanneer ze op de radio of op televisie iets hadden gezegd dat niet door de beugel kon. Dat gebeurt nu niet meer en Van de Veire bevestigt ook dat “dat soort striktheid (…) wel wat weggegaan [is].”

Toch is die tolerante houding voor Van de Veire geen reden om te zeggen dat binnen de context van de VRT dan maar alles moet kunnen. Zo heeft hij het onder andere over een voorbeeldfunctie die je als presentator van de VRT nog steeds vervult, omdat de VRT nog steeds die opdracht heeft.

Peter: Als je dan voor VRT komt werken, wordt je dat ook duidelijk gemaakt dat dit de norm is voor zoveel mogelijk en zo niet alle programma’s, normen zijn er ook om te kijken van hoe kunnen die evolueren, maar je weet wel als je voor de televisie en de radio praat, dat er een standaardtaal mee gemoeid is.

Ook volgens Roets en Van den Buijs is het belangrijk om die standaardtaalnorm zoveel mogelijk te blijven respecteren, omdat een andere taal volgens hen “niet zou bijdragen aan een beter programma.” Een belangrijk element dat ze hierbij opnieuw vernoemen is dat het doel steeds is om “zo veel mogelijk ruis te vermijden.” De boodschap moet helder overgebracht worden en omdat in hun programma zo goed mogelijk te doen, is de standaardtaal een geschikt middel.

7.7 Invloed van het internet

In radioshows waarin het begrip “personality” van belang is, is het al lang niet meer zo dat de presentatoren enkel te horen of te volgen zijn op de radio. Tegenwoordig wordt er door hen persoonlijk, en vaak ook door het radionet, zwaar ingezet op sociale media. Op de Facebook- en Twitterpagina van MNM en Qmusic verschijnen op regelmatige tijdstippen filmpjes waarin de presentatoren te zien zijn. Bij de transcripties werd geen rekening gehouden met die filmpjes, maar tijdens de interviews werd wel gevraagd of de presentatoren denken dat er online een andere taal mag of kan gebruikt worden. Aangezien sociale media als Facebook, Twitter of Instagram een vrij informeel karakter hebben, is het niet ondenkbaar dat daar ook een andere taal gebruikt wordt. Alle presentatoren zegden echter dat dat geen verschil maakt. Net doordat het zo belangrijk is om de persoonlijkheid uit te spelen, zou het volgens hen raar zijn om op die andere platformen een andere taal te gebruiken.

Peter: Ik denk dat de dingen die ik op Facebook, Instagram of Twitter zet, dat die perfect op de radio kunnen en vice versa. Allez, zo redeneer ik toch altijd, omdat ook, je hebt je eigen stijl en je eigen persoonlijkheid die je daarin legt. Dus als je plots helemaal ander soort dingen zou beginnen doen op Facebook, moet dat wel een goeie reden hebben, maar dat is in mijn geval niet zo. Julie: En ook gewoon, mensen volgen ons op Facebook en Instagram omdat ze ons horen op de radio, het zou raar zijn als we dan plots iemand anders zijn.

Sam: Mja, bij ons twee, ik kan nu alleen maar voor ons eigen spreken natuurlijk, de taal die wij op de radio gebruiken en die wij in filmpjes gebruiken en die wij in het gewone leven gebruiken is eigenlijk dezelfde.

7.8 Een evolutie?

Waar alle zes de presentatoren die ik interviewde het roerend eens over zijn, is dat het duidelijk is dat er op lange termijn belangrijke zaken aan het veranderen zijn. Om te kunnen inschatten waar het in de toekomst naartoe gaat met het taalgebruik in de media, is het interessant om eerst naar het verleden te kijken. Aangezien enkele van de presentatoren ondertussen al een aanzienlijk aantal jaren ervaring hebben, kunnen zij goed inschatten wat de verschillen tussen vroeger en nu zijn. Tijdens het interview maakten verschillende presentatoren ook meteen duidelijk dat zij aanvoelen dat er binnen de openbare omroep iets veranderd is de voorbije jaren.

Dennis: Op de redactie zal ik zeggen zijn er wel eens discussies over Vlaamse woorden, Belgisch Nederlands. Nooit onderling, maar er zijn mensen die wel gedrild zijn in het oude systeem. (…) Ruth: Ah nee, maar ook, we zijn ook niet opgegroeid in een bepaalde traditie. Dennis: Nee, we zijn niet gedrild. (…)

Uit deze fragmenten uit de interviews blijkt dat de presentatoren er zich van bewust zijn dat er een evolutie heeft plaatsgevonden. Het vroegere, strenge taalbeleid is achterwege gelaten. Daarbij wijzen ze in eerste instantie op het feit dat de Noord-Nederlandse norm is losgelaten en dat er volop gekozen wordt voor Belgisch-Nederlands.

8. Discussie

De onderzoeksvraag van deze masterproef bestaat uit verschillende onderdelen. Ten eerste was het de bedoeling om na te gaan of en in welke situaties er tussenstaal gesproken werd op de Vlaamse radio. Daarnaast werd er ook onderzoek gedaan naar de mening van de radiopresentatoren over die variëteit en over het taalgebruik op de radio in het algemeen. Om op die vragen een antwoord te krijgen, waren er enerzijds de transcripties van de programma’s, anderzijds ook de interviews. De resultaten daarvan werden besproken in hoofdstuk 6 en 7. Het was echter ook de bedoeling dat die twee onderdelen elkaar zouden aanvullen. Op die manier was het de bedoeling om te weten te komen welke taal er nu precies gesproken wordt op de radio, maar ook welke mening de personen in de media zelf hebben over dat taalgebruik. De bedoeling van dit achtste hoofdstuk is om de informatie uit hoofdstuk 6 en 7 met elkaar te confronteren en daar eventuele lessen uit te trekken.

Het eerste wat opvalt is dat de presentatoren zich vrij bewust zijn van de taal die ze gebruiken. Er was daarbij een duidelijke link tussen de resultaten van de transcripties en de antwoorden die in de interviews naar voren kwamen. De presentatoren die soms tussentaal gebruikten, realiseerden zich dat en wezen er zelfs op dat dat in bepaalde gevallen een bewuste keuze was. Dat wijst erop dat tussentaal in de media voor hen geen taboe meer is. De presentatoren hebben die variëteit van het Nederlands duidelijk omarmd en menen te weten wanneer het gepast is om die te gebruiken. Die positieve waardering van tussentaal zegt ook veel over de levensvatbaarheid van de tussentaal in de media. Het ziet er niet naar uit dat het gebruik ervan in de toekomst zal afnemen.

Toch heeft dat niet tot gevolg dat tussentaal op weg is om de standaardtaal in de media helemaal te verdringen. Het mag duidelijk zijn dat standaardtaal nog steeds de basis is waar de meeste presentatoren van vertrekken. Een begrip dat in dergelijke discussies wel eens opduikt is dat van age grading. De theorie daarrond is dat leeftijd een doorslaggevende rol speelt bij de taal die je spreekt. Jongeren zouden door hun jonge leeftijd nog meer op zoek zijn naar een eigen taal en ermee experimenteren, voor ze naar een stabielere taal evolueren wanneer ze volwassen zijn. Wanneer ze dan in de media tussentaal horen, kan dat als gevolg hebben dat die elementen ook zullen voorkomen in het taalgebruik dat ze als volwassene gebruiken. Die hypothese lijkt echter niet toepasbaar op de situatie in Vlaanderen. Hoewel MNM en Qmusic een jonger doelpubliek hebben, is het toch niet zo dat de taal die de presentatoren gebruiken om een luisteraar aan te spreken, afhankelijk is van de leeftijd. Ook is het niet zo dat de presentatoren op die zenders specifiek jongerentaal gebruiken. Bovendien krijgen ze op die zenders in de meeste situaties ook nog

75 standaardtaal te horen. Het soort boodschap dat wordt overgebracht lijkt een veel belangrijkere rol te spelen dan de leeftijd. Dat tonen zowel de transcripties, als de drie verschillende interviews aan.

Om dat argument te staven, kunnen we ten eerste stilstaan bij de transcripties van De Ochtend en de interviews met de presentatoren. In de analyse van die transcripties waren geen voorbeelden van code-switching terug te vinden. De afwijkingen van het Standaardnederlands die we in die transcripties terugvonden, kunnen we beschouwen als kenmerken van de informele standaardtaal. Ook in de interviews waren zij de enigen die tussentaal in hun programma afkeurden. De verklaring hiervoor is de aard van het programma. De Ochtend is een zakelijk programma dat focust op informatie en om informatie over te brengen is de standaardtaal door de neutrale connotatie het meest geschikt. Die stelling wordt ook bevestigd door de transcripties en de interviews van de andere twee programma’s. Daarin gaven de presentatoren aan dat zij voor de informatieve delen in hun programma’s ook eerder gebruik maken van de standaardtaal. Dat werd ook door de transcripties bevestigd. Het is op enkele welbepaalde momenten dat de presentatoren overschakelen op tussentaal. Uit de analyse van de transcripties kwamen enkele typische situaties naar voren. Zo kan het taalgebruik veranderen door de inbreng van een luisteraar of doordat de twee presentatoren specifiek in dialoog gaan met elkaar. Daarnaast kunnen ook verrassende of persoonlijke momenten in de show leiden tot het gebruik van tussentaal. Toch is het niet zo dat in die situaties altijd tussentaal wordt gebruikt. Het kan dat in de bovenstaande situaties ook standaardtaal wordt gebruikt. Wat uit de transcripties nog het meest naar voren kwam, is dat iedere situatie een ander soort taalgebruik met zich kan meebrengen. Het is mogelijk om enkele situaties te onderscheiden waarin tussentaal makkelijker voorkomt, maar het is onmogelijk om regels te formuleren waar helemaal niet wordt van afgeweken.

Een bijkomende conclusie die we kunnen trekken uit het onderzoek is dat er geen duidelijk onderscheid is tussen de taal die wordt gebruikt in de ochtendshows van de openbare en de commerciële omroep. Daarvoor is het vooral belangrijk om te kijken naar de verschillen tussen Sam & Heidi (Qmusic) en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow (MNM). Die twee programma’s hebben immers hetzelfde doel en ook hetzelfde doelpubliek. Het grootste verschil tussen de twee programma’s is de omroep waarvoor ze gemaakt worden en het verschillende beleid dat die twee omroepen volgen. Dat beleid zorgt echter niet voor grote verschillen, noch in het reële taalgebruik, noch in de mening van de presentatoren daarover. Zowel Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen als Peter Van de Veire en Julie Van den Steen nemen een pragmatische houding aan tegenover tussentaal. Aangezien het nu eenmaal de taal is die de meeste Vlamingen spreken, is ze voor bepaalde situaties ook uiterst geschikt. In de interviews blijkt op geen negatieve houding tegenover de tussentaal,

76 alleen moet het gebruik ervan functioneel zijn. Tussentaal kan bijvoorbeeld dienen om via de taal een bepaalde persoonlijkheid en spontaniteit in de taal te leggen, terwijl standaardtaal net neutraliteit en een zekere vorm van zakelijkheid uitstraalt.

Net om die bovenstaande redenen, lijkt het me dat de twee variëteiten van het Nederlands perfect naast elkaar kunnen leven in de media. Het is geen probleem dat presentatoren op sommige momenten tussentaal gebruiken. Het ziet er ook niet naar uit dat we naar een scenario gaan waarbij de ene variëteit de andere zal verdringen.

9. Besluit In dit laatste hoofdstuk hernemen we de belangrijkste vaststellingen die tijdens dit onderzoek werden gedaan. We overlopen de inhoud van de verschillende hoofdstukken en conclusies. Daarnaast doen we ook enkele suggestie voor verder onderzoek.

In het eerste hoofdstuk kwam de tweeledige onderzoeksvraag van deze masterscriptie aan bod. Ten eerste vroegen we ons af of er in de drie programma’s die deel uitmaakten van het onderzoek tussentaal werd gesproken. Die drie programma’s waren De Ochtend (Radio 1), De Grote Peter van de Veire Ochtendshow (MNM) en Sam & Heidi (Qmusic). Indien werd vastgesteld dat in die programma’s effectief tussentaal werd gesproken, was het de bedoeling om na te gaan in welke contexten dat gebeurde. Voor het tweede deel van de onderzoeksvraag vroegen we ons af wat de attitudes van die presentatoren waren tegenover tussentaal en de taalsituatie in Vlaanderen. Om dat te weten te komen, werden de drie duo’s allemaal geïnterviewd.

In het tweede hoofdstuk werd het fenomeen tussentaal en de huidige taalsituatie in Vlaanderen besproken. Het ontstaan van de tussentaal werd historisch geduid en de plaats van die variëteit in de huidige Vlaamse taalsituatie kwam aan bod. Daarnaast was er ook aandacht voor de evoluerende perceptie over tussentaal. In eerste instantie werd tussentaal namelijk verketterd, terwijl de voorbije jaren ook de waarde en functie van tussentaal onder taalkundigen steeds duidelijker werd. In het tweede hoofdstuk was er eveneens aandacht voor eerdere onderzoeken die al werden gedaan naar het taalgebruik op de Vlaamse radio. Een onderwerp dat in deze scriptie ook aan bod kwam, is het taalbeleid dat de openbare en de commerciële omroep voeren. Daarbij kwam naar voren dat taal al altijd een belangrijk thema is bij de openbare omroep, terwijl de commerciële omroep geen duidelijk beleid voert. In het beleid van de openbare omroep is er een subtiele evolutie te zien, waarbij het strenge beleid van het einde van de 20ste eeuw iets soepeler is geworden. Desalniettemin blijft de standaardtaal de norm waar de VRT wil naar streven.

De methodologie van dit onderzoek kwam in het vierde hoofdstuk van dit onderzoek aan bod. In dat hoofdstuk werd uitleg gegeven over de keuze voor de drie programma’s, de transcripties van die programma’s en de analyses daarvan. Ook de keuze voor een benadering aan de hand van de theorie rond code-switching in combinatie met interviews werd in dat hoofdstuk toegelicht. In hoofdstuk 5 en 6 gebeurde de analyse van de transcripties. Hoofdstuk 5 bestond uit een overzicht van alle afwijkingen van het Standaardnederlands die in de transcripties terug te vinden waren. Aan de hand van literatuur werd de status van die kenmerken nagegaan. Zijn het kenmerken van tussentaal of van een andere variëteit van het Nederlands? Uit dat hoofdstuk konden we besluiten dat in De Ochtend

79 enkel (informele) standaardtaal wordt gesproken, terwijl in de andere twee programma’s ook tussentaal te horen is. Eerder dan het onderscheid tussen openbare en commerciële omroep, bleek dus vooral het type programma van belang te zijn hierbij. De Ochtend is een informatief programma, terwijl Sam & Heidi en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow ook ontspanning proberen te bieden.

Op die vaststelling werd in hoofdstuk 6 dieper ingegaan. In dat hoofdstuk pasten we namelijk de theorie van code-switching en code-mixing toe op de transcripties van de verschillende programma’s. Daaruit konden we besluiten dat er bepaalde contexten zijn te onderscheiden waarin tussentaal makkelijk voorkomt. Zo maakten de presentatoren onder andere sneller gebruik van tussentaal wanneer ze met elkaar of met de luisteraar in dialoog gaan. Daarbij kwam ook naar voren dat het Standaardnederlands de variëteit is die de basis vormt en waaraan vastgehouden wordt bij meer informatieve delen. Er zijn echter ook uitzonderingen op die vuistregels te vinden. Het taalgebruik van de presentatoren kan per situatie verschillen.

In hoofdstuk 7 werd duidelijk dat de zes presentatoren hun attitudes tegenover tussentaal in grote mate in dezelfde lijn lagen als de realiteit die in hoofdstuk 5 en 6 werd vastgesteld. Zo keurden de presentatoren van De Ochtend tussentaal als presentatietaal in hun programma af, terwijl de presentatoren van Sam & Heidi en De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow vonden dat tussentaal wel moest kunnen. Zij waren er zich ook van bewust dat die variëteit in hun programma te horen is. Zij onderstreepten daarbij dat tussentaal bepaalde kwaliteiten heeft die van pas kunnen komen in hun programma. Zo kan het gebruik van tussentaal nabijheid bij de luisteraar bewerkstelligen of kan je aan de hand tussentaal een zekere vorm van persoonlijkheid in je taal stoppen. Dat wil echter niet zeggen dat de presentatoren daarbij de standaardtaalnorm volledig negeren. Ze geven aan dat de standaardtaal door haar neutraliteit een geschikte variëteit is om informatie over te brengen. Zowel de standaardtaal als de tussentaal hebben dus elk hun eigen kwaliteiten en gebruikscontexten.

In het vorige hoofdstuk werden de verschillende vaststellingen uit hoofdstukken 5,6,7 met elkaar geconfronteerd. Daarin besloten we dat de theorie van de age-grading niet toepasbaar is op de situatie in Vlaanderen. Daarnaast ziet het er ook niet naar uit dat de ene variëteit de andere zal verdringen als voertaal in de media. Wel lijkt het plausibel dat de twee variëteiten naast elkaar zullen blijven bestaan. De positieve attitude van de presentatoren tegenover tussentaal zegt namelijk veel over de levensvatbaarheid van de variëteit. Tegelijk onderstreepten de presentatoren ook de waarde van de standaardtaal en was die ook in alle uitzendingen te horen. Het is dus zeker niet zo dat die

80 variëteit niet meer te horen is in de media. Die combinatie van standaardtaal en tussentaal kan dus een positieve bijdrage leveren aan de registergevoeligheid van de Vlaming.

Het blijft ook in de toekomst interessant om onderzoek te doen naar het taalgebruik in de Vlaamse media. Dit onderzoek legde een focus op ochtendprogramma’s op de radio, maar het kan interessant zijn om soortgelijk onderzoek ook toe te passen op andere radio- of televisieprogramma’s. Zijn ook daar contexten te onderscheiden waarin tussentaal vaker voorkomt en hebben andere presentatoren dezelfde meningen? Eventuele gelijkenissen of verschillen kunnen belangrijke aanvullende informatie opleveren, om op die manier een nog vollediger beeld te krijgen van het taalgebruik in de media in Vlaanderen.

Referentielijst

Barnard, B. (2008). ‘De teleurgang van het Nederlands in Vlaanderen’. Knack, 15 oktober 2008.

Cajot, J. (2012). ‘Waarom het Verkavelingsvlaams onvermijdelijk was. De ontwikkeling van een informele omgangstaal in Vlaanderen’. In: K. Absillis, J. Jaspers & S. Van Hoof (reds), De manke usurpator. Over Verkavelingsvlaams, Gent: Academia Press, 39-66.

De Caluwe, J. (2006). ‘Tussentaal als natuurlijke omgangstaal in Vlaanderen’. Studia Germanica Gandensia, 19-34.

De Caluwe, J. (2009). ‘Tussentaal wordt omgangstaal in Vlaanderen’. Nederlandse Taalkunde 14, 8- 25.

De Decker, B. en R. Vandekerckhove (2012). ‘Stabilizing features in substandard Flemish: The chat language of Flemish teenagers as a test case’. Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik LXXIX, 129-148.

De Decker, B. (2014). De chattaal van Vlaamse tieners: een taalgeografische analyse van Vlaamse (sub)standaardiseringsprocessen tegen de achtergrond van de internationale chatcultuur. Antwerpen: Universiteit Antwerpen.

Delarue, S. (2015a). ‘Publieksbevraging VRT: “65% wil Algemeen Nederlands horen in alle VRT- programma’s”’. Geraadpleegd op 12 december 2016 via https://stevendelarue.be/2015/06/17/publieksbevraging-vrt-65-wil-algemeen-nederlands- horen-in-alle-vrt-programmas/

Delarue, S. (2015b). ‘Leerkrachten spreken soms tussentaal in de klas (en dat is absoluut niet erg)’. Geraadpleegd op 12 december 2016 via http://www.knack.be/nieuws/belgie/leerkrachten- spreken-soms-tussentaal-in-de-klas-en-dat-is-absoluut-niet-erg/article-opinion-616955.html

Delarue, S. (2015c). ‘De nieuwe VRT-beheersovereenkomst: over ‘Vlaamse identiteit’ en ‘fictie in standaardtaal’’. Geraadpleegd op 12 december 2016 via https://stevendelarue.be/2015/12/21/de-nieuwe-vrt-beheersovereenkomst-over-vlaamse- identiteit-en-fictie-in-standaardtaal/

De Ridder, F. (2007). Vlaamse tussentaal op televisie: een analyse van het fictieve reportageprogramma ‘In De Gloria’ [masterproef]. Gent: Universiteit Gent.

De Schryver, J. (2012). ‘Het einde van de tussentaal en de Vlaamse standaardtaaldiscussie’. In: K. Absilis, J. Jaspers & S. Van Hoof (reds), De manke usurpator. Over verkavelingsvlaams, Gent: Academia Press, 141-166.

De Schutter, G. (1998). ‘Talen, taalgemeenschappen en taalnormen in Vlaams-België’. Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 108, 227- 251.

Geeraerts, D. (2001). ‘Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid en attitudes’. Ons Erfdeel 44, 337-344.

Ghyselen, A. (2016). Verticale structuur en dynamiek van het gesproken Nederlands in Vlaanderen: Een empirische studie in Ieper, Gent en Antwerpen [doctoraat]. Gent: Universiteit Gent.

Hendrickx, R. (1998). ‘Taalcharter’. Geraadpleegd op 5 november 2016 via http://taal.vrt.be/taalcharter

Hendrickx, R. (2012). ‘Taalcharter 2012’. Geraadpleegd op 5 november 2016 via http://taal.vrt.be/taalcharter-2012

Giesbers, H. (1989). Code-switching tussen dialect en standaardtaal. P.J. Meertens-instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam.

Goossens, J. (2000). ‘De toekomst van het Nederlands in Vlaanderen.’ Ons Erfdeel 43 (1), 2-13. Hanot, J. (2017). ‘Beste Jan Van Looveren, voortaan zap ik weg als jij op het scherm verschijnt’. De Morgen, 13 mei 2017.

Impe, L. (2010). Mutual intelligibility of national and regional varieties of Dutch in the Low Countries [doctoraat]. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.

Jaspers, J. (2001). ‘Het Vlaamse stigma: over tussentaal en normativiteit’. Taal en Tongval 53 (2), 129-153.

Jaspers J. & F. Brisard (2006). ‘Verklaringen van substandaardisering: tussentaal als gesitueerd taalgebruik’. Leuvense bijdragen 95, 35-70.

Lybaert, C. (2014). Het gesproken Nederlands in Vlaanderen. Percepties en attitudes van een spraakmakende gemeente [doctoraat]. Gent: Universiteit Gent.

Lybaert, C. (2015). ‘De ideologische positie van Algemeen Nederlands in Vlaanderen’. Taal en Tongval 67, 97-134.

Marnef, C. (2012). Tussen taal en hedendaags jeugdtheater. Een onderzoek naar het gebruik van tussentaal in recente producties van HETPALEIS [masterproef]. Gent: Universiteit Gent.

Milroy, J. & L. Milroy. (1985). Authority in Language. Londen: Routledge & Kegan Paul.

Plevoets, K. (2008). Tussen spreek- en standaardtaal. Een corpusgebaseerd onderzoek naar situationele, regionale en sociale verspreiding van enkele morfo-syntactische verschijnselen uit het gesproken Belgisch-Nederlands [doctoraat]. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.

Saey, C (2010). Taalgebruik op de radio. Tussentaal en code-switching bij presentatoren [masterproef]. Gent: Universiteit Gent.

Saman, V. (2003). Studie van het taalgebruik in reclamespots op de radio in Vlaanderen van 1991 tot 2001. Tussentaal in opmars? [masterproef]. Gent: Universiteit Gent.

Schepens, R. (2016). Op verkenning in de grijze zone tussen standaardtaal en tussentaal. Onderzoek naar het taalgebruik in televisieprogramma’s [bachelorproef]. Gent: Universiteit Gent.

Stroop, J. (2004). ‘Wat over niet en dat.’ In: Johan De Caluwe, Georges De Schutter, Magda Devos & Jacques Van Keymeulen (reds.), Taeldeman, man van de taal, schatbewaarder van de taal, Gent: Academia Press.

Taeldeman, J. (1992). ‘Welk Nederlands voor Vlamingen?’. Nederlands van Nu 40, nr. 2, 33-51.

Taeldeman, J. (2008). ‘Zich stabiliserende grammaticale kenmerken in Vlaamse tussentaal’. Taal en Tongval 60, 26-50.

Vandekerckhove, R. (2009). ‘Dialect loss and dialect vitality in Flanders’. International Journal of the Sociology of Language 196-197, 73-97.

Vandendale, R. (2017). ‘Verlangend naar een schuilplaats bezijden de wegwerpmaatschappij’. Humo, 8 mei 2017.

Vandeweghe, W. (1971). ‘Om en rond de ‘(om) te’-konstruktie’. Studia Germanica Gandensia 12, 37- 61

Van Hoof, S. (2010). ‘Taalvariatie op de Vlaamse openbare omroep. Substandaardisering in fictieprogramma’s vroeger en nu’. Handelingen van de Koninklijke Zuid-Nederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis 64, 167-185.

Van Hoof S. & J. Jaspers (2012). ‘Hyperstandaardisering’. Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde 128 (2), 97-125.

Van Hoof S. & B. Vandekerckhove (2013). ‘Feiten en fictie: taalvariatie in Vlaamse televisiereeksen vroeger en nu’. Nederlandse Taalkunde 17, 35-64.

Van Istendael, G. (1989). Het Belgisch labyrint: de schoonheid der wanstaltigheid. Amsterdam: De Arbeidspers.

Van Istendael, G. (1993). Het Belgisch labyrint: wakker worden in een ander land. Amsterdam: De Arbeidspers.

Verhuyght, T. (2010). De Vlaamse tussentaal: een literatuuroverzicht [bachelorproef]. Brussel: HUB.

Vrttaal (2017, 13 januari). REYERSTaal in de Handelsbeurs 2016 [video]. Geraadpleegd op 14 januari 2017 via https://www.youtube.com/watch?v=g-e6kRFDB6w&t=624sa

Wardhaugh, R. (2000). An introduction to sociolinguistics. Oxford: Blackwell Publishing.

Willemyns, R. (1982). ‘Taalvarianten en Normbewustzijn’. Colloquium Neerlandicum 8. Verslag van het achtste colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten, 79- 96.

Willemyns, R. & W. Daniëls (2003). Het verhaal van het Vlaams. De geschiedenis van het Nederlands in de Zuidelijke Nederlanden. Standaard Uitgeverij, Antwerpen.

Bijlagen I. Transcripties programma’s

A. Transcriptie De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow P = Peter Van de Veire F = Frank Deboosere J = Julie Van den Steen PG = Piet Goddaer L x = luisteraar M = Mathieu van der Poel C = Chaima Saysay Y = Yorben, vriend van Mathieu van der Poel H = Hajo Beeckman

Uitzending 7 februari

P: Chaima. Ja, ze is er. (02:45) P: Zeker dadde. Goeiemorgen. Wat een heerlijke ochtend zeg, de koffie was warm. Doe jij nog koffie? J: Ik drink da nie meer. Ik word daar een beetje hyper van. P: Ah ja. J: Ja, ik eb da nie nodig. Ik ben nog jong, ik heb nog energie genoeg. P: To ne keer nen dag doen da ge dan to ne keer koffie doet. J: Nee, da gaan we echt nie doen. P: nee nee. Nooit meer. En thee? Thee wel? J: Thee ook nie, da eb ik nooit gesnapt, da is gewoon warm water me een vies smaakske. P: Awel ja, dat. Helemaal mee eens. Dit is nie oké, t is drie over zes en we zijn het onee we zijn et al eens. J: Oké, we gaan t opnieuw, we gaan t opnieuw P: Efkes opnieuw doen. J: Thee is superlekker. P: Ah ja, ah nee bah. J: Me melk enal. P: Ah bah. Da snap ik dus nie, dat er mensen melk doen in hun thee. J: Ik ook nie, in alle eerlijkheid, nee. P: Soit ja. Ik eb vooral gedroomd van die pickotaro van gisteren, jonges wat was dat zeg. Oh la la la la, mee wakker geworden gewoon eh. In mijn hoofd J: Ja, t blijft hangen eh. P: Heerlijk. Ma bon, we gaan zingen zo meteen. Euh, jouw plaat gewoon even doorduwen 6050 en straks jouw liedje op de radio. Zeg, goeiemorgen. Zeg het me. (08:16) P: Macklemore en Ryan Lewis en Downtown. Bon, gaat ie zorgen voor een nieuwe zomerhit? Binnenkort komt er nieuwe muziek uit van Lost Frequencies. What is love? (11:13) P: Ah ier ziede, 7 februari, de dinsdag. Da s een heerlijke dag, eh. Beetje nat, maar eh de rest van de week wordt kouder en gaat de zon schijnen, dus altijd goed. Livemuziek vanmorgen ook van Ozark Henry, heeft een hele goeie nieuwe song, komt live. T is elf over zes en Stijn is aan t luisteren naar MNM, op het einde van zijn nachtshift. Goeiemorgen Stijn. Euh Leen Dendievel, grrrr. J: Die is misschien zelf wakker en heeft misschien zelf gesms’t. P: Kan allemaal zeg, heel bijzonder. Goeiemorgen Peter en Julie, euh, Dogan Beitoula, trouwe luisteraar, goeiemorgen, Dogan. J: Dogan, hallo. P: Dogan. Goeie naam eh, Dogan. Booischot, is An-Sofie wakker geworden. In Brecht, in Pittio, t zal Pittem zijn waarschijnlijk. En goeiemorgen Dany De Vroe uit Kleit, bij Maldegem. L1: goeiemorgen Peter en Julie. J: Allo P: Dany jongen, van Maldegem helemaal naar Zonhoven. Hoeveel kilometer is dat? L1: Euh, ik denk een onderdvijftig denk ik. P: Da s netjes. En je moet daar euh den Aldi gaan vloeren. Er is toch ook nen Aldi in Maldegem? L1: Ja da klopt ja, da s juist. P: Maar de vloer die is daarom niet kapot, vandaar. Je zit met je collega in de auto, met François, maar die kan ons dus niet horen. Dus jij kan roddelen over François, laat maar komen.

L1: Goh, da s nen toffe jongen. Maar euh ja euh ne zeer goeie werker moe k zeggen. P: Ja, oké is euh braaf. J: Maar die heeft vast ook wel mindere kantjes, Dany? L1: Wablieft? J: Die heeft vast ook wel L1: Zijne mindere kant? J: Ja L1: Goh, dat ij s avonds wel es graag uit de bol gaat. J: Is t waar? Oei, ook in de auto dan? Op de terugweg? L1: Nee, da nie eh, da mag nie eh. P: Nee nee L1: Da mag niet, da mag niet. P: Ma Dany, jullie gaan vloeren vandaag in den Aldi in Zonhoven, helemaal in Limburg, mooi. We gaan zingen voor de mensen die wakker geworden zijn in Kleit, bij Maldegem. Doen we Kleit, of doen we bij Maldegem ook? Kleit, bij Maldegem. We zijn er geweest eh, vorige week. J: Ja, s waar. P: Kleit, bij Maldegem. (13:25) P: Zeg Dany, heb je de Mol gezien gisteren, op televisie? L1: Nee nee, P: Nee, dan weet je niet wie L1: k was gisteren laat thuis en ja ook euh van Zonhoven moeten terugkomen. P: Ow rustig rustig Bon Jovi sorry Jon Bon Jovi J: Ooh Peter P: Sorry Jon L1: Ma k ik Peter ma k ik P: Ja doe maar oor ja. L1: Ja ma ma k ik de groetjes doen aan m’n lief zoetje? P: Doe ma ne keer zot L1: Allo? P: Ah ja, t is gebeurd bij deze, oké. Dacht dat er nog een liefdesverklaring kwam. Dany, geniet van de dinsdag eh man. L1: Oké, bedankt. P: Veertien over zes. (16:42) P: You give love a bad name van Bon Jovi. Intussen komt er een shoutout binnen naar de Zonnestraaltjes onderweg naar Berlijn. Een shoutout. Ik zit maar me één vraag. Ja. J: Ier nie eh. P: Nee. (18:56) P: Joehoe! Ja. Sorry. Ja, Jessica heeft gesms’t. J: Jessica van De Mol. P: Zou et die zijn? J: Ik denk et wel. Misschien is ze wel De Mol. P: Spoiler alert. Ja mensen die nog niet gekeken ebben. J: Ma je weet toch dat de kandidaten ken je toch. P: Ja J: Ik eb toch niks gezegd. P: Nee, je ebt niks gezegd da s waar. Nee, ma der was wel iets me die Jessica. J: Ja, nu zijde gij de spoiler. P: Neen, ma Davey is De Mol. J: Oooh, spoiler. P: Sowieso. Davey is De Mol. J: Ja, of Bouba, Boumba. P: Nee, Boumba is niet De Mol. Da kan niet. J: Nee? P: Nee nee nee. J: Of Gilles. Cathy. P: Die die J: Gilles De Coster.

P: Die Boumba is veel te jong. J: Negentien. Da kan toch. P: Nee, die kan da nie. J: Oe jonger, oe moller P: Dien Davey me zijnen valsen snor, volgens mij is die euh, zo een beke nen raren. J: Da zou wel goe zijn, da die zo in die laatste aflevering plots een masker afdoen. Of een snor aftrekken. P: Da s echt genen echten snor eh. J: Ah oké. P: Voorzichtig op de E17 richting Gent blijkbaar, voor Kalken zouden vier mensen op de pechstrook lopen ter hoogte van kilometerpaal 71, dankjewel Jessica. J: Jessica P: Bon, even kijken wat er allemaal gebeurd is in de wereld. Vertel eens Julie, goeiemorgen. J: Op de voorpagina van Het Laatste Nieuws onder andere, Peter, euh dat er elke dag driehonderdvijfendertig Belgen hulp zoeken bij Tele-Onthaal. P: Da’s veel. J: Ja, dat was het afgelopen jaar, dat was in 2016. Dat is een recordaantal. Euh, Tele-Onthaal dat is die noodlijn, dat is nummer 106, waar je kan praten over eender t welk probleem. Euhm de gesprekken gingen blijkbaar vooral over relatieproblemen. Spanningen of conflicten met uw partner of uw kinderen, et ging ook over de gezondheid, da s dan vaak de geestelijke gezondheid euhm en ook over eenzaamheid en een tekort aan sociale contacten. P: Ach, jonges J: Blijkbaar heel veel mensen die daar toch nog veel last van ebben maar z ebben der dan tuurlijk wel veel deugd van dat ze erover kunnen praten met iemand aan de telefoon P: Ja da s waar J: Nu, dat er meer en meer gebeld wordt da betekent niet automatisch dat er meer mensen zijn met meer problemen, maar dat et gewoon net iets bekender is geworden, Tele-Onthaal. Euhm der is ook een chatsysteem en dat is ook ideaal voor de jongeren om dat euh om dat te doen. P: Ja, der is al iemand die gaat bellen naar 12 euh nee wat is t 107, Tele-Onthaal. Vlug de radio uitgezet omdat MNM et nodig vond om De Mol te spoilen. Da s nie waar eh. W ebben niks gespoild. J: Ja ma we. Ik eb niks gezegd, gij ebt ieks gezegd. P: Davey is De Mol. J: Nee. Dries Mertens is misschien wel De Mol, want die heeft et allemaal eh. P: Beetje de grootte van ne mol eh. J: Allez, Peter. P: Loopt ook altijd in et gras. J: Bon, euhm da s ne megagoeie voetballer, eeft een keischoon vrouw, die woont in Italië, maar wat ie nu doet, wat ie nu doet, zal ervoor zorgen dat er alleen maar meer vrouwen voor em zullen vallen want hij is de ambassadeur geworden van een campagne tegen homofobie in et voetbal. Da s nog altijd not done in 2017 om u openlijk te outen als homo als voetballer P: Da s raar eh J: Ja ik vind dat ook echt raar P: In t voetbal. Ik vind dat echt echt raar. J: Ik ook P: Zonder nu ne platte mop te maken, ma je ziet meer sjakosjen in t voetbal J: En oorbellen P: Dan op de Meir in Antwerpen J: En die zitten langer aan un aar bezig dan ik bijvoorbeeld s morgens, ben ik zeker van. P: Ja, raar dat ze dan zoveel moeite ebben dat er één homo is J: Ik snap dat ook nie zo goe, ma dus Dries die snapt da ook nie en die laat dat zien in een filmpje waar een 19-jarige amateurvoetballer zegt dat ie homo is en dat ie daarom niet anders is of niet min niet minder goed is. P: Milo heet ie. Ja, en Dries Mertens die is helemaal mee, vindt dat, als die kerel een voorbeeld kan zijn voor de rest. Da s wel heel mooi van Dries, wel een beetje raar dat ie als Leuvenaar als nen Ollander praat. Dat is altijd zo gek bij Dries. J: Ma da s zo schoon aan hem, hij past zich aan aan zijn gesprekspartner P: Ja da s wel goed zo. Goed gedaan van Dries. Ja, s toch nog een taboe eh. J: Ja, maar dus ij heeft gelijk eh, t gaat over durven en der voor uitkomen P: Ja, allez vooruit, goed. J: Trouwens, een belangrijke vraag, zeker ‘s morgens.

P: Oh my god, dames en heren, we zitten met een belangrijke vraag. Dus euh dan dan zijn je oren open eh. Ja, klaar. J: Ga es voor de spiegel staan en denk es ‘hoe zit da nu met uw haar’ P: Goe, goe J: Ja, ça va wel. P: aan et teruggroeien. J: Want als je echt, ma echt wil mee zijn, Peter, dan is, dan gaat et nie over live gaan op een of andere sociale media, maar dan moet je gewoon euhm als man toch of als jongen naar de kapper gaan en zeggen dat je voor Braasschaathaar wilt gaan. Of je kan ook gewoon zeggen dat je een coupe Bazart wilt. P: Jambon is van Braasschaat eh. J: Ja, ma nee t is, ja ma ja, dus nie et haar van Jambon, maar t gaat over lang, achteruitgekamd haar met daaronder een nektapijtje. Als ik et zo uitleg, dan lijkt et alsof ik et kapsel van Snellen Eddy aan t uitleggen ben, maar et gaat over ja, de mannen van Bazart, stel u die mannen voor, dus t gaat echt over langer haar naar achter gekamd, Matteo Simoni heeft dat ook, dat haar P: Ja ja ja J: Koen De Graeve loopt er ook mee rond euh ma dus tegenwoordig is da dus mega hip en trendy en ze noemen dat Braasschaathaar omdat de rijkere mannen daarmee rondlopen in Braasschaat. Vorig jaar was dat nog Knokkehaar, gewoon effe, effe vertellen. P: Knokkehaar. J: Ma daar liepen ze met gekleurde broeken rond ook daar, ma dus nu is da Braasschaathaar da s heel nonchalant haar maar euhm ze lopen daar overal mee rond, op de modeweken, fashionweeks en van die dingen ma der kruipt wel veel tijd en werk in en je moet er ook eel veel producten in steken want et moet wel verzorgd blijven natuurlijk P: Oh, mijn god. Heerlijk, heerlijk verhaal dit. Braasschaathaar. Iere, Sammeke Gooris, die zal wel nooit Braasschaathaar dragen. Da lijkt me wel zo’n goed woord voor t woord van et jaar zo, Braasschaathaar. J: Da s goed eh P: En vroeger was t Knokkehaar, da s ook heel mooi eigenlijk. Jonge jonge. Volgens mij, dien Davey van De Mol heeft een Blankenbergesnor. Echt waar, da s nie echt, da s allemaal plastic zo. Bon, jouw reactie is altijd welkom natuurlijk. Mooie foto van je van je kapsel bijvoorbeeld vanmorgen. J: Ja. P: Hashtag Grote Pet. Hashtag Braasschaathaar. En misschien eb je wel, is je haar vanmorgen wel wakker geworden in euhm, ik zeg ma iets, in Aalter ofzo. Hashtag Aalterhaar. J: Ja, misschien moeten we per provincie, per gemeente een kapsel uitvinden. P: Ma ja, hoe mooi is. Ja, da s heel mooi. Je hebt hashtag Genthaar. Wat is dat dan? J: Ja ma nee, in Gent lopen ze nu wel grotendeels met met dreadlocks rond. Ik wil nie da k daar bij hoor. (32:12) P: London Grammar en Strong, die mannen van Bazart, die hebben Braasschaathaar. Pas bijgeleerd. Iemand laat weten dat ie ook Reethaar heeft. Ja, als je in Reet woont dan heb je dat natuurlijk. Knesselarehaar. Mortselhaar. Daar raak je niet makkelijk door. Altijd file in Mortsel. Ja jonges, heel bijzonder hoor. Goeiemorgen, het is twee over half zeven. Daar is Chaima, goeiemorgen. C: Goeiemorgen Peter. P: T belangrijkste nieuws om half zeven, Chaima. C: Wel, onze redactie heeft een interview gedaan met de Syrische president Assad. Da s heel straf want veel interviews geeft die man niet. Er is in Syrië al bijna zes jaar een oorlog aan de gang en ook ons land is daar actief, met Belgische F 16’s die daar dan aanvallen uitvoeren op de terreurgroep IS, maar president Assad zegt in dat interview dat die F 16’s daar niks te zoeken hebben. Hij zegt van ik heb daar geen toestemming voor gegeven en dus zijn jullie hier illegaal. P: Och, jonges jonges, da’s niet goed eh. Is em boel aan t zoeken? C: Ja, toch wel een beetje eh. P: Nie doen eh. Allez, vooruit. C: Verder is er dan weer kritiek van Amnesty International op Syrië, want blijkbaar zou er in een gevangenis 13000 mensen geëxectueerd zijn. Vaak zijn het mensen die zich tegen de regering hebben verzet en die zeggen dat de gevangenis verschrikkelijk is (…) P: Allemaal geen goed nieuws eh zeg. Misschien het weer dan maar. Ja, da’s ook maar zo half en half eh. (33:50) P: Ma gelukkig! Vriend Hajo!

H: Ja, goeiemorgen. Langzaam rijden naar Brussel, nergens meer dan euh 20 minuten vertraging momenteel. Op de E40 staan er filegolven vanaf Aalst, op de E314 is het accordeonrijden tussen Tielt- Winge en Holsbeek, en op de E40 al een beetje tussen Haasrode en Heverlee. Binnenring rond Brussel van Groot-Bijgaarden tot Zellik en op de buitenring van Waterloo tot Groenendaal. En dan naar Antwerpen ook natuurlijk op de E19 al een klein beetje in Sint Job, op de E34 van voor Oelegem en op de E313 staat er ongeveer 20 minuten file vanaf Herentals-West. P: Zeg Hajo, heb je gisteren gekeken naar De Mol? H: Nee. Nee, ik ben op, nee P: Nee, niets? H: Op tijd gaan slapen, nee. P: Och H: Jah. P: Voorbeeldig zeg. H: Ja. P: Onwaarschijnlijk. H: Voor één keer P: Patricia Huyghen uit Kortessem, goeiemorgen. L2: ne goeiemorgent. P: Leg et nog es uit, wat is Braasschaathaar, Julie? J: Braasschaathaar is langer haar voor een man en achteruit gekamd met een nektapijtje P: Zoals euh de jongens van Bazart. Euh Patricia jij hebt je haar groen laten verven. Leg es uit. L2: Smaragdgroen. P: Smaragdgroen dan nog. Heerlijk. En oe zijn de reacties intussen? L2: Goed goed goed. P: Ja. En is dat euh typisch Kortessemhaar? L2: mmm, voor mij wel ja. P: Smaragdgroen. J: Allez jong, euh en welk kleur van ogen eb je, Patricia? L2: Donkerbruin. J: Ahja, dus da matcht wel schoon eh. P: Goe gedaan. En bruin en bruin en groen, wa geeft dat? Nee, t is zo groen en rood dat bruin geeft eh. J: T… ja. P: Ja, lang verhaal, heeft er niets mee te maken. Patricia, dankjewel voor deze moedige, deze moedige getuigenis, ja. Wie is de mol? L2: Wablieft? P: Nee, s nie erg. Wie is de mol? L2: Euh, k zou t nie weten. P: Nee, oké. Da s goed. We hou et geheim. Patricia. [39:15] P: Zeg, deze ken je nog van vorige week? Ja. [42:40] P: K weet nie of we gaan bekomen vandaag van et Braasschathaar, ma bon, nu heb je al negen namen gekregen voor et topfeestje back to the 90’s & nillies in t Sportpaleis zaterdag 1 april, betekent dat er nog één naam bij moet. T is zo een leuke naam, echt waar, ma we mogen nog niet verklappen zonder dat je die kaart hebt, morgen, dan hoor je t allemaal en morgen alweer fantastisch bezoek van euh Temptation Island want euh Pommeline komt onder anderen. J: Alweer bezoek, hebben we vandaag ook bezoek daarvan misschien? P: Vandaag ebben we ander bezoek eh, Ozark Henry komt euh ja live spelen. J: Oké, Pommeline. P: Pommeline. Pim pam Pommeline. J: Ebben we al doorgegeven wat ze moet aantrekken of euh P: Niks! T hoeft allemaal nie te veel te zijn, ja J: Super P: Da s toch waar als ze daar op Temptation Island zo rondlopen dan moeten ze ier nie me nen bontjas J: Da s een eiland eh Peter. Da s daar warm ook eh P: Is ook een soort eiland, willen we creëren. J: S Waar P: Palmboompje dabei.

J: Hmmm P: En dan komt et wel goed. We kunnen toch een soort eilandsfeer creëren J: Kunnen we doen, palmbomen zetten, wa zand P: Kokosnoten efkes uithalen. J: Goh, allez Peter. P: Ma bon, wie komt er, ja, de verleiders Ken en Pommeline komen op bez, bezoek morgen. J: Ge kunt er al nie meer van praten. P: Misschien, da’s toch belangrijk voor alle, voor alle mensen die et belangrijk vinden want Ken gaat ook zingen. Kan je misschien de MNM-app even downloaden. J: En wa ga Pommeline doen? P: Gewoon beetje babbelen. J: Oké. P: Kun je luisteren en kijken. Ja Ken gaat zingen. S mooi. Pommeline gaat niet zingen. Ze mag zingen eh, s geen probleem. Die gaat staan en euh ja. J: Kijken P: Ja, beetje kijken eh. Eb je ook kijken en kijken kijken . Dat weet je natuurlijk, ja. Morgen is dat allemaal. T is kwart voor zeven, goeiemorgen, nog niet uit je bed? Kom kom kom kom. T zal nu wel gaan. Of wie? Eddy. Zo n ochtend zie, wakker geworden. All Saints, ken je ze nog? Die ebben ooit een wereldhit gehad met Pure Shores. [48:28] P: T is een beetje en 90’s en Nillies, Pure Shores. Net uit 2000, zie. Da kun je op dansen eh. Zaterdag 1 april. Dat is vandaag eh. Ashton Kutcher is jarig. Heerlijke vent eh. J: Oh, ja. P: Echt nen toffe. J: Da s waar. P: En Gio Kemper van euh L3: Allo? P: Ja! Sorry Cindy, t is euh met Peter en Julie van de radio van MNM, hai hai. J: Dag Cindy! L3: Goeiemorgen. P: Zeg, ma je bent exact op dezelfde dag euh jarig als Ashton Kutcher en euh Gio Kemper. Dat lief van Laura Tesoro. Tof eh. L3: Ja ja ja inderdaad. P: Ma vooral goh, je bent jarig, jarig jarig jarig. Vijf jaar getrouwd intussen ook met je man David Velghe, Deevid vo de vrienden. Welke cadeautjes eb je al gekregen? L3: Ik eb vandaag twee tickets gekregen van mijne man voor naar Ed Sheeran te gaan. P: Ooooh, Ed Sheeran. J: Cool! P: Goe gedaan van uwe vent. Echt waar. Ohlalala. Welke cadeautjes wil je nog? L3: Goh ja. Alles is welkom eh vo een vrouw, parfum of kledingbonnen of dergelijke dingen. P: We ebben een vrouw aan de telefoon, dames en heren J: Blijven opsommen Cindy, want ij luistert mee. Blijven opsommen. P: We gaan aftellen. Sjakosjke. Kijk zeg, samen naar Ed Sheeran, dat komt helemaal goed. Er is een kleine kabouter die wou zingen. Et kan geen toeval zijn. Geniet van je verjaardag, Cindy. L3: Dankuwel, dankuwel.

[1:04:05] P: Daar ziede. Vier over zeven en de problemen, Hajo. H: *verkeersinfo* P: En ma, gij zegt dat dan eh, het valt nog mee, ge zult er maar staan eh, Hajo. H: Ja, maar t is maar 5 minuten, het valt mee. P: Hajo Beeckman. H: In vergelijking met een half uur of een uur, valt dat toch mee, vijf minuten? P: Ja, ma jij zit daar aan je bureautje, dus H: Dat is wel, dat is wel weer waar, Peter. P: Hajo Beeckman H: Ja, Peter. Ik zal ik zal ik zal ik zal et anders aanpakken vanaf, even kijken, half acht, ja. Oké. P: Maar hoe ga je t aanpakken? Hé? H: Ik ga nooit meer zeggen dat et meevalt. P: Ow, sorry. Goeiemorgen. Ow.

[1:09:13] P: Ow ow ow, hij komt eh, Bruno Mars. Was dat niet uitverkocht, dat concert? Ja. Maar euh, ie komt jem twee dagen eh, Bruno Mars. De euh we ebben nog iets liggen. J: Wat ebben we liggen? P: Een kleinigheid. J: Een ticketje. P: Da euh t is meer dan een ticketje zelfs. Ma da s vo binnenkort allemaal. T is dinsdag, t is de zevende februari vandaag, heerlijke dag oor. Of ja, t is een beetje nat zijn misschien maar euhm komt goed, maak je geen zorgen. Livemuziek vanmorgen van Ozark Henry, heeft een hele goeie nieuwe song, A Dream That Never Stops, gaat The Weeknd ook even doen en morgen fantastisch bezoek voor alle fans van Temptation Island J: Ja, da s waar. Want wie komt er, Peter? P: Pommeline. J: En? P:De verleidster, en Ken, de verleider van euh Temptation Island. J: Ken die gaat zingen en Pommeline P: Niet J: Die gaat wat doen? P: Staan J: Kijken. P: Ja, ze gaan een beetje staan. J: Ja P: Allez ja, euh zij gaat een beetje staan. J: Oké, P: Zo’n dingen. Ma et leuke is, je kan et ook, je kan et ook zien, kan nie alleen luisteren naar de radio, ma je kan et ook zien, gewoon even de MNapp euh MNM-app downloaden. Dan kun je luisteren en kijken. Kijken kijken. Voor de fans van euh Blind Getrouwd trouwens, vanavond zitten Stijn en Nuria, van vorig jaar, bij DJ Planeet De Cock. J: Da s et enige koppel zeker dat nog altijd getrouwd is. P: Ja! Ma gisteren was dan blijkbaar een koppel da euh waar de vrouw van zei van fock, t is elemaal mijn type niet. J: Oei. Ma da kan nog veranderen eh. P: Ma dat is toch nie te. Hoe kunnen we da nu allemaal volgen? Je ebt Youtube, je ebt Netflix, dan moe je nog eens tv gaan kijken ook, De Mol gisteren. J: Ja, opppakken eh, ja. P: Davey is de Mol. J: Oké, Peter. P: Trouwens euh, Pommeline, als je nie meer weet wie et was. Morgen toch even checken wat dat voorzien allemaal is. J: Ja. P: Vertel es, Julie, jij ebt geswipet. J: Naar een hele goeie app, want t is vandaag Safer Internet Day. Da s heel belangrijk, euh, uw internet, je moet dat echt wel veilig houden. Een superhandige app voor uw wachtwoorden onepasswordapp is dat, heel veel mensen gebruiken die al maar als je die nog niet gebruikt euh t is handig omda je bijvoorbeeld tegenwoordig moet je voor heel veel dingen andere wachtwoorden gaan gebruiken, heel veel mensen kiezen dan voor etzelfde wachtwoord da s vaak ook een heel simpel wachtwoord, wa dat, da betekent dat dat niet zo een heel veilig wachtwoord is P: Ja ja. J: Dus je kiest beter voor echt sterke wachtwoorden, heel ingewikkelde wachtwoorden zijn dat dan, mensen kunnen dat dan niet raden. Ma hoe ga je dat dan overal onthouden? Want je moet dan voor je e-mailadres dat gebruiken, voor je Facebook dat, voor dat dat da, nu, dus je kan gewoon de onepasswordapp downloaden dat euh dat installeer je op je smartphone, je tablet, je computer, je laptop, alles waar je een login voor moet gebruiken. Die app, die registreert, die synchroniseert al die wachtwoorden in één euh ja, app, één plaats waar je dan altijd naartoe kan gaan als je nu eens je wachtwoord opnieuw moet ingeven voor je e-mailadres, je denkt van dju ah, ik weet da nie meer, dan ga je gewoon naar die app, je kan et gewoon copy-pasten, je ziet et ook trouwens niet eh, dus, in openbare plekken kan je dat ook gebruiken, je ziet gewoon die zwarte bolletjes, copy-pasten en je doet dat dan gewoon in die euh e-mailadres. P: Zalig, zalig ding, zeg. Ja, wat een gedoe met al die wachtwoorden eh J: Ja, da s waar. Ma dit is echt super handig.

P: Et wordt in je handen gedropt allemaal. Irisherkenning eh, komt er binnenkort aan. J: Da s, ja, Peter, binnenkort, volgende week ofzo was et zeker, eh? P: Ma da is toch al een beetje, Irisherkenning? Da ze je oog, da s u oogbol, ja t enige probleem is dat je dan, als je dan overvallen wordt, moet je, word je dan met je oogbol naar et bancontact gesleurd om geld af te halen. J: Of ze trekken uw oogbol deruit P: ah bah. J: Ja, gij zij begonnen eh. P: Sorry. T is dertien over zeven, zie. Goeiemorgen jongens en meisjes met je Sexual op de radio. Dat mag oor. [1:17:19] P: Zeventien over zes. Nick vroeg nog hoe die app juist heet die euh passwords. J: Onepassword is dat. P: S gewoon nen app en die bewaart eigenlijk al je wachtwoorden. Waanzin. Mike Pavlovski uit Mechelen, goeiemorgen. L4: Goeiemorgen, Peter en Julie. J: Hallo. P: Zelfstandige in de bouwsector, hoe druk is t tegenwoordig? L4: Hmmm, t is eventjes een beetje rustiger. P: Ja, t begin van t jaar eh man. L4: Ja, ma dat euh, da mag ook al es eh. P: Hmm, t is dat, ma Mike, je klinkt een beetje moe. Is nie nodig eh man. T is dinsdag, komaan eh. We kunnen et. L4: jajaja, we zijn er klaar voor. P: Mikey Mikey, je moet euh zo meteen zeer goed spelen als je twee goeiemorgenkopjes wil winnen. Je krijgt telkens één letter om een beetje te helpen bij Punto Punto en als t lukt, dan win je die twee kopjes. Heb je die al es gezien? L4: Nee, die heb ik nog nie gezien. P: Ah! Julie, beschrijf ze nog es. J: Da zijn witte kopjes waar je dan een heeel heel heel goed euh hoeveelheid koffie mee kan drinken, Mike, om wakker te worden en je ziet er mijn hoofd en Peter z’n hoofd in een soort van karikaturaal euh, Aalstcarnavalachtige tekening. P: Carnavalachtig eigenlijk, ja. Mooi oor. Ma dus jij gaat winnen. L4: ja, die wil ik wel ebben dan. P: We beginnen met de F van euh flierefluiter. Daar ga je. Welke F voorspelt elke dag ons weer? L4: Frank Deboosere P: Welke G klinkt in het West-Vlaams als ‘hout’? L4: Goud. P: Welke H schreef een boek over zijn kampf? L4: Hitler P: Dankzij welke I maken veel koppels ruzie tijdens het ineensteken van meubels? L4: Ikea P: Effe overlopen, de F voorspelt elke dag ons weer, zo meteen ook weer, Frank Deboosere. De G, in t West-Vlaams hout. Goud. Hitler klopte ook. De I, was uiteraard Ikea. Mensen kunnen wel eens boel maken. Eb jij wel eens ruzie thuis over euh meubels in elkaar steken? L4: Nee, ik steek die meestal gewoon zelf ineen, dan is da opgelost. P: Jaaa, ne goeie Mike zeg, onwaarschijnlijk. Oké, ze zijn binnen. Vier juiste antwoorden gegeven, dus da waren der sowieso minstens drie. Twee goeiemorgenkopjes, geniet ervan, Mike. L4: Dank u wel. P: Drop the Mike. [1:23:43] P: Muse. En more dan eh. Ha, geen idee. Ma daar is de Frank Deboosere, goeiemorgen, Frank. F: Ho ho ho, goeiemorgen. Enfin, ik P: Ik eb daar niets mee te maken eh. F: Ja ma allez, ik ging dingen over Black Holes zeggen en zwarte gaten en da da zo fantastisch is en dan gooi jij daar zo een vleeskroket tussen. Kijk, enfin, goed. Ik gooi dus euh een beetje regen , nie zoveel eh, t is in elk geval vandaag een zwaarbewolkte dag. Zou na de middag wat droger zijn in t westen van t land, maxima halen we een graad of 7 in Laag en Midden België, 2 graden in Hoog België, briesje uit zuidelijke richtingen en dan euhm, ja, voor morgen nog altijd veel wolken, die die regenzone, die probeert zo richting Duitsland, ma da gaat nie en morgen keert die op zijn euh op zijn

94 stappen terug dus morgen blijft et zwaarbewolkt eventueel wat winterse neerslag. Der zou morgen ook in Vlaanderen een vlokje smeltende sneeuw kunnen vallen. Bij plus twee als maximumtemperatuur en dan daarna krijgen we droge winterkou dus euh donderdag stilaan opklaringen vanuit het oosten met maxima rond plus twee graden en vanaf vrijdag is t droog en vrij zonnig met dan nog maxima net boven het vriespunt en overal s nachts vrieskou. P: Ah, da worden mooie dagen weer eh. Lekker zon. F: Ik denk et wel. P: Kou dabei. En de weerspreuk van vanmorgen, t weertje. F: Wel, natte februaar, brengt een vruchtbaar jaar. P: Wel, da zou wel es kunnen, want over natte februaar gesproken, morgen komt Pommeline van euh Temptation Island, ken je die al, Frank? F: Ik eb er al van gehoord, ja. P: Geweldige natte februari. J: Da kent em wel. F: Ik eb er van gehoord, eb ik gezegd. J: Ja ja ja. P: Ja, jonges. Samengevat, Frank. F: Vandaag dus regenachtig, woensdag veel wolken en vanaf donderdag stilaan zonnig en koud. P: Seg, ma t is wel mooi eh, dus die Ken, die verleider van Temptation Island, die komt dus ook zingen morgen, die gaat Treat you better van Shawn Mendes doen. J: Amai. P: Ja, heel benieuwd. Heeft ook meegedaan aan euh muziekwedstrijd J: Ah ja P: Da s nu The Voice of euh een van die dingen. J: Ook heel populair op euh op et internet. Alle vrouwtjes vonden die de Ken P: Ja, was dat euh, allez vooruit. Is dat jouw type? J: Euh, nee. P: Nee, dat dan weer niet. Jammer eigenlijk, eh. J: En Pommeline, is dat uw type? P: Nee. J: Oké. P: Nee, echt niet. Maar wel euh een sympathieke waarschijnlijk. Ik kan aar wel leren typen. We gaan op reis, jongens. [1:28:37] P: ow ow ow, Parijs van Kenny B. Een hele tijd geleden hebben we daar zelf ook een versie van gemaakt, 2015 was dat, daar zie je Julie rijden op een fiets, op een Antwerps plein, t ging over dit liedje. Schitterende beelden. Ah da s just, we zijn toen frietjes gaan steken ook in de Number One J: Ja, klopt. P: Lekker eh. Ah, ik ad toen net een selfiestick gekocht zie ik. J: Ooh. Om maar te zeggen hoe gedateerd dat dat is eh. P: Ja, is dat nog iets, een selfiestick? J: Nee. Nooit geweest ook, oor Peter. Da s gewoon irritant. Ja. P: Oké ja. J: Zeker me u. P: Ik zie dat aan de frietjes. Oh man man lekker hoor. Goeiemorgen, zeg. Halalala, het is bijna half acht. En daar is ze, Chaima Saysay, goeiemorgen. C: Goeiemorgen Peter. P: Ja, bijzonder verhaal in et nieuws vanmorgen, want VRT Nieuws heeft de president van Syrië kunnen interviewen, Assad. Was precies nie zo blij me België. C: Nee, inderdaad. Onze collega Jens Franssen deed et interview met hem en hij vroeg aan Assad of hij ons land dankbaar was omdat wij meedoen aan de internationale coalitie die tegen IS, dat zijn landen die IS bombarderen in Syrië en Irak en ook ons land heeft daar zes F-16’s zes maanden per jaar en de andere zes maanden neemt Nederland et van ons over. Maar Assad eeft daarop geantwoord “Ja, da s allemaal goed en wel, maar ik eb jullie daar nooit toestemming voor gegeven en dus heeft België niks te zoeken in mijn land”, zegt ie. Da s gewoon illegaal wat jullie doen. En hij gaat nog verder want hij zegt dat IS helemaal niet verdreven is uit Syrië, integendeel, IS is nog groter geworden in al die tijd. We luisteren even naar wat ie nog zegt. Hij zegt dus dat België ook nooit heeft kunnen voorkomen dat IS Syrische burgers heeft gedood dus waarom zou ik jullie dankbaar zijn, zegt ij.

P: Is een beetje boel aan t maken eh, da s toch allemaal nie goed eh. In mei komt Trump ook naar België. Waarschijnlijk ook van zijn oren maken tegen ons, oh la la la la. Ma bon. T is een leuke dinsdag. Wat zeg je? C: Het komt goed allemaal. P: Alles komt altijd goed, Chaima. Dankjewel. Dik dik probleem in Brussel, Hajo. H: Ja, zeker. De buitenring in Jette, een aantal auto’s zijn gebotst net voobij de oprit van Jette, de linker- en middenrijstrook zijn gesloten op de buitenring en het levert al anderhalfuur vertraging op vanaf Vilvoorde, grote problemen dus. Het verkeer van noord naar zuid kan beter via de binnenring rijden en wie van Zaventem naar Gent wil, ja die kiest bijvoorbeeld bij Strombeek al beter voor de A12 en dan rijd je via de N16 en de E17 naar Gent, dat is een probleemloze route, geen euh geen files daar. En dan op de binnenring rond Brussel, op de buitenring liever zijn er ook nog files natuurlijk dat is de gewone ochtenddrukte tussen Eigenbrakel en Tervuren, da s een halfuur erbij daar. En de binnenring daar verlies je tijd tussen Woutersbrakel en Huizingen, een kwartier ongeveer en dan ook veertig minuten tussen Dilbeek en Jette en dat heeft voor een deel te maken met kijkfiles als gevolg van een ongeval bij Jette op de buitenring. En dan de reistijden naar Brussel, dat zijn gemiddeld vanochtend, Gent Brussel 50 minuten, file vanaf Aalst, Antwerpen Brussel is 50 minuten ook ondertussen via de E19, daar staan filegolven vanaf Rumst, via de A12 is et al een uur rijden, t gaat traag in Londerzeel en verder ook vanaf Meise, heeft daar ook te maken met die moeilijke situatie op de buitenring, Lummen Brussel een uur en een kwartier. Accordeonfiles daar tussen Tielt Winge en Winksele, Tienen Brussel 50 minuten langzaam rijden vanaf Haasrode ongeveer en op de E411 dan weer traag rijden vanaf Overijse. Naar Antwerpen een gewone ochtendspits met euh reistijden van drie kwartier vanuit Gent, files vanaf Haasdonk. Breda Antwerpen is een uurtje nu, langzaam vanaf Sint Job. Vanaf Turnhout doe je der 50 minuten over, traag vanaf Zoersel en vanuit Lummen ongeveer euh ja iets meer dan een uur ondertussen met moeizaam verkeer vanaf Herentals West. En op de Antwerpse ring richting Gent gaat het trager tussen Antwerpen Noord en Borgerhout. P: Goeiemorgen, drie over half acht. Eentje van bij ons, zie. Until the end. [1:35:51] P: Dik veel file, maar dan zit je goed eh. Be ja, je zit niet goed. Ma je zit wel goed voor dit. De nieuwe song van Ozark Henry is zo mooi, straks doet ie em live bij ons. [1:38:40] P: Et was nog geen ellende genoeg, komt er nog eens H: Euh, ongeval op de E40 zegt een luisteraar nu, op de E40 van Brussel naar Leuven, net voor Sterrebeek, er zijn twee rijstroken dicht. P: En we zijn nog altijd niet bekomen van gisterenochtend, toen hadden we een Japanner, Pikotaro, van PPAP, heb je dat gemist, check et zeker even online bij ons, klonk van je. Toen, toen werd ie zot eh. J: Ja. P: En et ging zo maar door. Van Japan even naar euh, na West-Vlaanderen, het is een kleine stap natuurlijk, goeiemorgen Piet Goddaer van Ozark Henry. PG: Hey, goeiemorgen. P: Ben jij al in Japan geweest? PG: Ik ben no nooit in Japan geweest. K zou daar heel graag ne keer naartoe gaan ma ik ben er nog nooit geweest. P: Kennen ze jouw muziek daar? PG: Ik denk et nie. Ik denk da mijn muziek daar nog nooit is, is uitgekomen. P: Ja maf eigenlijk eh, want er zijn er, wie was da ook alweer? J: Sioen P: Sioen, Korea is dat. PG: Ja, Korea. P: Eb je, da s nog iets anders, eb jij iets in Azië? PG: Nee, ma bijvoorbeeld euh Murakami is een van mijn lievelingsschrijvers. En op die manier ken je t eiland op een bepaalde manier. De Japanse architectuur spreekt me heel erg aan. P: T lijkt me een heel plezant land ook. PG: Et is heel extreem eh. Dus dat is, vind ik zeer aantrekkelijk. P: Ja, en vooral PG: T is zeer mooi ma dan de steden zijn dan op een manier allez, uitgepuurd en druk, op een manier zoals wij da nie kennen denk ik. P: En vooral, ik denk dat ze allemaal tot ongeveer de hoogte van jouw knie komen, zo. Zo t enige probleem zo. Er is een nieuwe song trouwens, A Dream That Never Stops. Begint meteen te dansen ook eh, uit het nieuwe album Us, komt uit in maart. Met heel veel boodschap derin, Piet, vertel es.

PG: Goh, euhm, ik denk ja et vorige jaar heeft toch nen indruk gemaakt eigenlijk en en et jaar is nie beter gestart, zou k zeggen eigenlijk, om nu de vraag te stellen of er, over wat dat het woord humaniteit is en oe da we daar mee omgaan en en humaniteit ja, bestaat alleen maar als iedereen inclusief is in de samenleving. P: En hoe bedoel je daar dan mee? PG: Wel ja, ik bedoel daarmee als dus euh der zijn euh der stellen zich grote uitdagingen eh euhm en enkele, een oplossing is een oplossing als je iedereen in euh in euh met iedereen rekening houdt, een oplossing die voor iedereen geldt eigenlijk. En da s ook humaniteit. Nee da s nie makkelijk. Ma da s ook denk ik de enige manier, ik denk een tussenoplossing enkel voor euh voor voor uzelf zorgen en en euh iemand anders laten buitenstaan is ook geen oplossing. P: Kunnen we nie meer PG: Nee. P: A Dream That Never Stops. Droom jij veel, Piet? PG: Ik euh ja ik droom nog veel, ja. P: Ja, jij bent nog een dromer? Wel we gaan et even checken, zie. Vanmorgen mag et ook. We gaan jou even in een droom brengen euh de dromenfee zal je begeleiden trouwens, Julie. J: Aangenaam, hallo. P: Gewoon, je mag je mag je ogen openhouden, je mag je ogen ook sluiten, da s geen probleem. Je moet vooral eerlijk antwoorden Piet, da s belangrijk. J: Ah, je ligt op et strand, Piet, en er rijdt een sjieke, ma echt ne mega sjieken auto voorbij, welke zie je? PG: Welken auto da k zie? Op mijn strand? Jezus, dat vind ik toch storend. Een auto op mijn strand. Ik zie, ik zie sowieso een heel mooie Volvo. Over t strand rijden. J: Je ligt nog altijd op het strand, Piet, en er komt een bloedmooie internationale actrice voorbij. Wie is dat? PG: Ah, Helen Mirron? P: Helen Mirron? J: Die is al wat ouder ook? PG: Da mag toch? J: Jajaja, nee nee nee. Als dat uw ding is. Oh, Piet, en daar lig je weer op het strand. Oooh, je ligt, ge ligt veel op t strand eh. PG: Ja, ik woon aan de kust, dus da komt vree schoon uit eigenlijk, ja. J: Ja, en daar is een muzikant waar je heeel graag mee zou samenwerken. Welke muzikant is dat? PG: Oei oei, ik lig op t strand en ij leeft nog. J: Ja ja ja, alles kan P: T is een droom, dus et kan allemaal. PG: T is een droom. Goh, da zijn er veel, ma ik moet nu echt mijn best doen om iemand te verzinnen eigenlijk die nog nie gestorven is. Euhm, ah, euh Warpaint. J: Ah ja. En je blijft nog altijd op dat strand liggen Piet, mmmm, gezellig op et strand, waar ze ook de Olympische Spelen organiseren trouwens, op dat strand, maar Piet, in welke discipline zie jij je Olympisch kampioen worden? PG: Oei. Is niks, is da een discipline? J: Zeker P: Niks J: Ma je ligt op t strand PG: Dan word ik zeker kampioen P: Oké da s goed J: Je ligt nog altijd op t strand, niks te doen, kampioen daarin ook PG: Ja, met mijn gouden medaille. J: Me u, Ozark Henry, lekker lui en daar komt de ober en je roept de ober en wa bestel je dan, Piet? PG: Euh, een glas champagne. J: Een glas champagne, ooh, een glas champagne. En je ligt daar ondertussen veel te lang op da strand en plots is er een tsunami, Piet, en je kan maar één ding redden, wie of wat red je dan? PG: En dan moe k waarschijnlijk kiezen tussen die Volvo, die gouden medaille. P: Daar zit je dan, ja J: Et mag ook iets anders zijn. PG: Euh, dat angt er eigenlijk van af euhm, wie of wat zit er nog op t strand? P: Goh, heel uw hebben en houden. PG: Ja, heel mijn hebben en houden. Ja. Dan denk ik eerst mijn familie. J: Goe gekozen

P: Oké, da was het enige juiste antwoord. Een mooie dromer. Bon, de nieuwe song, A Dream That Never Stops, in één zin, wat moeten we der zeker over weten als we luisteren? PG: Goh, dat euh dat k eb et geschreven in Afrika en ik eb daar geleerd eigenlijk oe slecht et nieuws ook is eigenlijk da je t altijd brengt me heel veel hoop da s de manier waarop *** muziek maken eigenlijk en da was mijn betrachting dat er vooral heel veel hoop spreekt uit et nummer. P: Blijven dromen en blijven hopen, ma ja t is ook, je mag trouwens je dansschoenen aantrekken, t is zeer dansbaar. Je mag naar je piano gaan. Naar et MNM-podium. Je kan et gewoon ook volgen bij ons, de MNM-app, kan je ook kijken naar euh Piet Goddaer, naar Ozark Henry, reacties zijn welkom op 6050, halve euro per bericht. Of derover twitteren met de hashtag grotepet. Album komt in maart uit, heet US als t even goed wordt als de single, dan euh wordt et een hiel goed album. Nieuwe song A Dream That Never Stops, dit is Ozark Henry live op Mnm. Piet, daar ga je. [1:48:41] P: Alsjeblief zeg, hij stelt nooit teleur eh, Ozark Henry, Piet Goddaer en A Dream That Never Stops. En straks euh maakt ie nog veel meer liefde, dankzij iets van The Weeknd, straf, iets om naar uit te kijken. Bon, heb je nu al iets voor volgende week dinsdag, Julie? J: Euh, ja. P: Ja? J: Ja, da wordt een dinsdag zoals een andere dinsdag. P: Nee,da s nie waar, da s Valentijnsdinsdag J: Ja, moe moet je dan echt iets anders doen? P: Nee, ma ja, je mag altijd een extra’tje doen, he. J: Oké, da s goed, k zal eraan denken. P: Ja. Da s et feest van de liefde eh, kan je je ultieme liefdesbrief schrijven naar ons, jouw liefste brief, die misschien wel een liedje wordt. Bedankt voor al die mooie, intieme brieven. Het was echt de moeite en deze week hoor je vijf liefste brieven, de liefste jury gaat er eentje uit halen, daar gaat de liefste comedian Bart Cannaerts een liedje van maken. Euhm, jij zit ook in de jury onder anderen. J: Ja, da s waar. P: Oe is euh oe et gaat met et overleggen? J: Goed eh, ik eb ook nog nooit in een jury gezeten, dus ik vind et wel cool. Euhm, maar we zijn dus heel druk aan et vergaderen. P: Et is inderdaad nie makkelijk eh, in een jury zitten. Nee, ma kijk. En euh, Bart. Zie zo, da s wel fijn. En ge moogt tegen mij ook goeiendag zeggen oor. Ah kijk, zeg. Goeiemorgen Bart. Ja, euhm, hij eeft alweer een brief bij zich. Et is er eentje van Linde. Nee nee, t is voor Linde tenminste, van Pieter. Goeiemorgen Linde De Coen uit De Pinte. L5: Goeiemorgen P: Linde Linde Linde. De brief is geschreven door Pieter Wildero, dat is euh, da s je man. L5: Ja, da klopt. P: Hoe gaat et in de relatie? L5: Euh, super. Ja, we zijn euh ondertussen al euh zes jaar getrouwd en euh iets meer dan 10 jaar samen en w ebben twee kindjes. P: Oké, da s mooi eh zeg. Die zijn allebei leekracht in dezelfde school. Don Bosco in Zwijnaarde. Zouden ze aan t luisteren zijn, de leerlingen? L5: Euh, geen idee eigenlijk. Ik denk et wel want de school opent pas over een halfuurtje, dus de meeste zijn nu onderweg, denk ik. [1:50:40] P: Ja, want t is een erotische liefdesverklaring. L5: Ooh, misschien moeten de leerlingen dan eventjes de oortjes toedoen? P: Ik hoor net dat ze de radio een beetje luider moeten zetten, da s belangrijk. Et is een ode aan jou, ij schreef et gedicht een paar jaar geleden, heeft et een beetje herwerkt. J ebt et nog niet mogen horen. Oké, we zijn euh zeer benieuwd. Bart Cannaerts, die gaat em voorlezen voor jou. Linde, dit is de brief van Pieter voor jou. De liefste brief. Komt ie. BC: Oh lief! Mijn lief. Oh lieveken, gij heilig stukjen borst, gij spruit der verontsprotenen, gij drank des mannes dorst, gij wulpse worm der wormen, gij vrucht van goede aard, gij som van mooie vormen, gij jonkvrouw dat mijn kinderen baart, oh schat, mijn schat, oh schatteken, gij volmaaktheid van een vrouw, gij neus voor blinde ogen, gij druipkaars van de liefdesklauw, gij haar der kalen, heel apart, gij appel uit een perenboom, gij kleine roosje van een dart, gij voedsel voor een natte droom, oh zoet, mijn zoet, oh, zoeteken. Gij haarfijn vlies van tamboerijn, gij zuiver water uit de bronne, oh, laat me toch de jouwe zijn, gij zachte sluiting van mijn gulp, gij genotskeutel waarvan ik stijg, gij boterbloempje van m’n tulp, kom ier, dat ik je aan mijn degen rijg. P: Goh, mannen, echt waar, genotskeutel. Linde,

L5: Jaa haha, P: Wat is dad allemaal? L5: Ja ik euh, ja k erken volledig Pieter zijn stijl in et gedicht euh, ja. P: Ij ziet u graag eh. Ja kijk, Linde, misschien wordt dat een mooi liedje dat, dan merk je dat volgende week wel. Geniet van je dag en geniet van t school daar eh. L5: Ja, oké, super! Bedankt P: Dag Linde! Daaag. Man, stel je voor dat er zo iemand een brief schrijft voor jou, J: Amai, over keutels, bwoa. P: Genotskeutels en euh boterbloempjes van een tulp en haarfijn vlies van tamboerijn. Dat is nie gezeverd oor. Ohlalala, zeven voor acht, goeiemorgen. [1:53:14] P: Et is zo een onwaarschijnlijk dikke hit intussen, op één in jouw MNM50, Ziet em Duun van Van Echelpoel. Kon ook een soort erotisch gedicht zijn en vandaag zijn ze in Nederland om daar door te breken, dat wordt nog iets hoor, Ziet Em Duun! Van Echelpoel, goeiemorgen. [1:56:21] P: Jonges toch, t blijft zo goed eh, drie voor acht, goeiemorgen. T is een dinsdagochtend, als je met een volle blaas zit in de file, da s een gedoe eh J: Da s waar, ma als je naar Parijs gaat binnenkort en je ziet daar mannen plassen in bloembakken, schrik dan niet, want dat is daar nu toegestaan. Der staat er nu eentje aan et station, ze willen daar de uritrottoir invoeren dat is dus een bloembak waar je dus als man mag in wildplassen, dat is toegestaan, uw urine komt dan op een bedje van stro, dat maakt dan een soort van compost dat ze zouden willen gebruiken om de parken aan te leggen. Ja, om ze te verzorgen, dus dat wil zeggen dat je helpt om de parken mooi groen te houden en gezond te houden euhm en dus als het een succes is nu,nu die ene uritrottoir dan gaan ze der nog maken. P: Ma dat ruft toch als zot? J: Dat denk ik dus ook wel, maar der zitten ook bloemen in, misschien dat die bloemen dat euh ja euh P: Pissebloemekes? J: Euhm et zijn paarse bloemetjes dat ik ier zie op de foto dus P: Ga nie lang paars blijven, da bloemeke. Ma ja, als je op, allez, iedereen weet dat toch als je op stro plast dat dat dat eeft al zo een beetje een J: een vieze geur P: een ruftige geur. J: Ja, euh ja, ik weet et nie zo goe, k vind ook raar dat er maar één bak staat want allez, zo één bak, daar gaat dan massaal veel volk in gaan plassen dat gaat sowieso meer stinken denk ik dan als je der meer gaat zetten P: soort gele zee wordt dat dan, en is daar dan een soort omheining rond ofzo, of oe is dat dan? J: Euh t is een wacht eh, t is vanonder wit en dan daarboven is et een rood, t is zo wit rood en t is zo van hard plastiek gemaakt, euhm, ja, dus als je dat als omheining kan zien, ja, dan daarin bloemetjes P: Ma oe leuk en mogen de vrouwen dan ook euh? J: Vrouwen kunnen, als ze goed kunnen mikken, mogen ze proberen. P: Oké, onwaarschijnlijk. Goed nieuws toch binnengekomen eh, twee voor acht. [2:03:46] P: ’t Es winter eh, madam. Ma kijk, je hoorde het al, dikke dikke problemen. Hajo, kom op hoor. H: *verkeersinformatie* [2:06:24] P: Ja jonges,zo een ochtend, da s nooit goed eh, gelukkig is er vanmorgen bezoek, leuk bezoek van Piet Goddaer van euh Ozark Henry, volgende maand heeft ie een nieuw album, Us, en daarnet heeft ie een nieuwe song gedaan, A Dream That Never Stops, hele goeie single. Piet, goeiemorgen opnieuw. PG: Hai, goeiemorgen. P: Zit intussen al klaar op ons podium. Je bent, je bent ook in New York geweest, daar heel veel geschreven toch eh? PG: Euh ja, ja ik ben daar euhm vaker voor mijn werk da k doe voor de UN, en ik werk ook voor de NYU P: NYU, voor de mensen die et niet kennen? PG: Euh, universiteit van New York. P: Alsteblieft, wa doede gij daar? PG: Euh, in de afdeling euh soundscience. P: Soundscience. Heerlijk. PG: Ja, ik ben geïnteresseerd in nieuwe technologieën.

P: Alsteblieft, zeg. Dat is onwaarschijnlijk, eh. J: Dat is ook een wetenschap P: Ja, soundscience. Schitterend. Nu euh, een song van The Weeknd, ga je doen. Wat eb je met The Weeknd? PG: Euh, wat e k met The Weeknd eigenlijk? Ik ben ne weekender. P: Oké, da s, qua uitleg is dat genoeg. Et gaat wel over dit liedje. Oh yeah. Wanneer is de laatste keer geweest dat jij je gezicht niet meer voelde, Piet? PG: Onwaarschijnlijk eh. Toen da k diene titel zag, toen dacht k van “really?” P: Ja, ja t zijn dichters allemaal eh, Piet, t zijn allemaal dichters. Wij gaan eerst nog even onze handen in de lucht steken, zo gaat dat ’s morgens vroeg bij MNM. En vooral livemuziek van The Weeknd door Piet Goddaer van Ozark Henry, reacties zijn welkom op 6050, halve euro per bericht, Piet, ’t is aan u. [2:10:51] P: Ja, wij durfden dat applaus nie geven, da was zo spacy, zo bijzonder zeg, fantastisch oor. Kippenvel, groetjes van Iggy euh vanuit het verre Limburg. Ja, Piet Goddaer, als die iets doet, is dat er altijd kloef op, Maaike van Monsaer uit Zuienkerke, goeiemorgen. L6: Goeiemorgen. P: Wa von jij dervan? L6: Ik vond et super, ik vond et eigenlijk beter zelf dan t origineel. P: Alsteblieft, zie zo. Ma The Weeknd zal t nie graag oren, Piet Goddaer wel. L6: Ja, sorry. P: T is geen enkel probleem, dank je wel voor de reactie, Maaike, een heel fijne ochtend bij ons nog eh, en dankjewel Piet en nog heel veel succes. Ik hoor net dat er op je op je nieuwe album ook een ravenummer staat. Klopt dat? PG: Ja ja, absoluut. Ja. P: Kun je t even a capella? Hoe klinkt dat dan? T zal voor de volgende keer zijn. PG: Dan moet er eerst iemand op mijn gezicht zitten, denk ik. P: T is dat eh. Oké, too much information. In maart komt et nieuwe album uit, US, kijken er nu al naar uit. Fijne ochtend, Piet! T is twaalf over ochtend en er zitten al mensen op iemand zijn gezicht. Dus euh, dat is raar. Bon, jij mag de kloof vandaag dichtdoen, Julie. Van jong naar minder jong. J: Ja, et is een nummer uit 1995, toen was jij zelfs nog jong, Peter, P: Merci J: Maar t is een nummer dat we allemaal kennen dat we allemaal kunnen meezingen en meeneuriën, t is Wonderwall van Oasis. Heel veel mensen zijn et nummer al beu, maar als je t eigenlijk, als je t toegeeft, dan ben je da nog nie beu en dan zing je da wel graag es mee, zeker op een ochtend, zo n koude, grijze, dinsdagochtend, t doe mij altijd denken aan de tijd da k toen ik nog in de scouts zat en der was dagtocht op euh op kamp dan moesten wij altijd iets doen om bezig te blijven en al die gewone scoutsnummers die waren wij dan beu gezongen dus da zongen wij dan omda wij echt heel cool waren Oasis mee P: Amai. J: Ja. P: Da s een goeie. Goeie scouts, zeg, ja. Wat was je nu weeral van van totem? Of had je geen totem? J: Moedige mus. P: Moedige mus. J: Zou et geweest zijn P: Nie pronte pon ofzo? Nee dat niet. J: Nee. P: Moedige mus. Dit is zo mooi. Goeiemorgen! [2:16:40] P: Zestien over acht, goeiemorgen. Wonderwall van Oasis. Grijs, nat en belachelijk veel file vanmorgen, zeg, heel veel sterkte. Nu is t wel zo, euhm, ah, gaan we straks nog iets mee doen. Just. Gisteren was jij toch met die gezichtsyoga bezig? J: Ja. P: Ja oké, misschien moet je t er zo meteen even bijpakken, dat wat mensen kunnen doen. Euh want belangrijk nieuws ook j ebt al negen namen doorgekregen voor et topfeest back to the 90’s en nillies, in t Sportpaleis, zaterdag 1 april. Wat betekent dat er nog één naam bijmoet. Morgen, dan krijg je m, en nog goed nieuws trouwens voor de fans van euh The Weeknd daarnet, die komt op vrijdag 3 maart naar t Sportpaleis, met zijn Legend of the Fall 2017 World Tour. Da zijn nog eens namen, zie. En morgen nog es euh fantastisch bezoek voor alle fans van Temptation Island, verleiders Ken en Pommeline komen op bezoek. En Ken, die euh, die gaat zingen. Dus je kan m ook zien zingen met zijn lange haar zo en zijn baard.

100

J: Jajaja, maar veel vrouwen gaan zot van Ken eh, op sociale media gingen zijn allemaal gek. Bijna uit de kleren voor Ken die euh zou blijkbaar de knapste verleider zijn van Temptation. P: Ja, t is een verleider ook eh, Pommeline die doet sowieso aar kleren uit, dus euh we zullen zien eh, als je t wil zien, download even de MNM-app tegen morgen, kan je gewoon allemaal meevolgen. Bon, met die file, je zit daar nu toch in de auto, of misschien op de bus, der is zoiets als gezichtsyoga en w ebben ier een euh yogo in de studio. J: Helemaal nie P: Julie, goeiemorgen. J: Nee, wel van et gezicht. P: Gezichtyogo. Doe maar, doe maar even mee. J: Ja, da s goed euh tegen de rimpels, dus mensen die daar last van hebben, oké, gisteren hebben we onze ogen en onze mond al gedaan, vandaag gaan we de kin doen. P: De kin? J: Dus je moet je lippen tuiten en dan van de ene kant naar de andere kant brengen, ja, en da moe je dan acht keer doen en dan ondertussen draai je je hoofd rond. Ja, super. En dan u nek laten stretchen. En dat drie seconden doen, acht keer. P: Nie te hard draaien, want da s ook nie gezond. J: Ma Peter, ge zijt nie eens aan t bewegen P: Ja ma J: Ik zie rimpels bijkomen eh P: Nek draaien is nie zo goed, je bent beter dat je na voor gaat, en naar achter met je hoofd. J: Ik ben ier de lerares, gij zijt. Zwijgt. P: Sorry. Da s waar. Ik ben nog aan t tuiten. J: Oké, dus da eb je gedaan, oké , dan euhm nog effe eentje misschien, voor de wangen. Die mag je masseren, die mag je inmasseren, goe goe masseren. Moet je een O maken met je mond, ja, en dan ook van de ene naar de andere kant brengen, en horro, die O groter en dichter maken ondertussen. P: Horrol zei je, horrol. J: Ja, ik ben ondertussen aan t meedoen eh. P: Horrol. J: Zeg, dan ben, begin je zo wa walvis te praten. P: Doe ook eens met de rechtervi, de rechterwijsvinger vandaag. J: Euh, die gaat P: Goe voor de lippen eh. [2:25:48] P: Toch altijd lastig, van die vragen in van die songs zo, How Deep Is Your Love. Goeiemorgen, vijf voor half negen, MNM luister je, ja, je staat in de file, ma je kan nu misschien al even nadenken wat je vanavond op televisie wil bekijken, als je nog De Mol moet zien, misschien even opletten want der gaat weer iets over gezegd worden, zijn mensen weer kwaad van spoiler, ma Davey is De Mol. Punt. Da s die me z’n snor J: Een valse snor, ja. P: Ja, die ook iets te sympathiek allemaal, en dan op bepaalde momenten was er ook een proef met lopen zo en wou hij per se lopen en dan weet je van ja als je gaat lopen dan kun je de boel om zeep helpen J: Ma ja, misschien loopt die gewoon goe? P: Naah. Davey is De Mol J: Misschien heeft die wel een hele mooie snor. P: Ook Braasschaathaar trouwens. Heeft ook zo een haar zo zoals die mannen van Bazart J: Ja, et Braasschaathaar. Helemaal hip en trendy. P: Ja, ma bon. Vanavond ook weer veel televisie op euh op één kun je kijken na De Klas met Tom Waes, en der is ook The Sky Is The Limit, misschien nog even The Sky Is The Limit, ook weer netjes oor, nieuwe namen, euhm Dave Wauwermans. Die moet je onthouden. J: Ja. P: Davy. Voor de vrienden. J: Dat is die zwaardere man eh P: Ja. Da s die die altijd in t wit gekleed is. Ja, gedoe, wordt ook al beticht dat ie oplichter zou zijn zo. Feestje. Ma dus De Klas met Tom Waes die euh gaat vanavond lesgeven over rijkdom en geld op één om twintig voor negen. Of dat gelukkig maakt. Nu, dienen Tom Waes, die is zelf nie zo een geweldige leerling geweest. Drie keer eh. Drie keer, man. J: Ja, dan kan ij da wel heel goe nu eh.

101

P: Ja, is echt euh, expert. En euh wat deed Tom Waes als ie zich verveelde? Kattenkwaad! Brandblusserke leeg zeg, dabei en een carrière eh. J: Ja, voila. T is da, hij heeft er inderdaad een carrière van gemaakt. P: Nieuws over Thuis binnengekomen ook, Julie. J: Ja, want Jana uit Thuis, gisteren eeft Joy Anna getweet dat et aar laatste maandag als Jana in Thuis was, dus het einde is nabij. Dat is toch wel heel belangrijk, da moeten we toch effe zeggen maar dat betekent dat er een leegte zal komen en dat die leegte zal moeten opgevuld worden en toen kwam Dag Allemaal want Dag Allemaal heeft dat al uitgevist wie die leegte zal opvullen. En dat is een actrice, ze zal Kiara spelen waarschijnlijk en ze zal waarschijnlijk ook et nieuwe lief van Lowie spelen P: Oh la la. De ***** hebben we ook al. Nee, da s nie waar eh. J: Nu, oe weten die dat allemaal, die van Dag Allemaal? Dat is omdat Thuis boeken heeft geschreven over wat Lowie daar in Valencia doet, want Lowie is efkes weg eh, Mathias Vergels, ma die komt dus in et voorjaar terug en die eeft daar van alles gedaan, die is daar verliefd geworden op de dochter van een professor dat euh waar dat hij les van kreeg maar da mag nie natuurlijk, dus ij is alles kwijt geraakt, maar gelukkig ad ij Kiara nog dus zal Kiara terugkomen naar België met Lowie of nie. We zullen et zien. P: Oh lalalalala. Ingewikkeld oor, allemaal. J: Ik eb da nu toch goe uitgelegd? Oe kunde da nie begrijpen? P: Ja ja, ma de situatie is ingewikkeld. J: Ah oké P: Heel duidelijk. [2:32:16] P: D N C E, twee over half negen. Grijze dinsdag, Chaima, misschien goe nieuws? C: Of toch niet. P: Nieje, of toch nie. C: Amnesty International heeft een schokkend rapport uitgebracht over een Syrische gevangenis, op vijf jaar tijd zouden daar dertienduizend mensen zijn opgehangen, zonder dat ze een eerlijk proces hebben gekregen, en voor hun executie zouden ze ook urenlang gefolterd zijn. Meestal zijn dat gewone mensen, zoals mensen die kritiek hadden op de regering, want er is in Syrië al bijna zes jaar oorlog en die is begonnen toen burgers op straat kwamen tegen de president en die mensen zijn dus gedood en gefolterd. Maar ook dokters, advocaten en journalisten zaten in die gevangenis en ja, die vertelden heel erge verhalen over uithongeringen, martelingen en verkrachtingen. P: Dertienduizend mensen, dat is euh een goeie Vlaamse gemeente. Weg. Waanzin. Nog iets helemaal anders. C: Ja, mensen weten blijkbaar nog altijd niet goed hoe ze afval juist moeten sorteren. Want veertig procent van wat er nu in de restafvalzakken zit, mag daar eigenlijk niet inzitten. Mensen steken daar bijvoorbeeld glas in en oude kleren en zelfs elektrische apparaten, dat komt soms omdat mensen niet goed weten waar ze al hun afval moeten steken en zeggen ze, t is ook verwarrend omdat verschillende gemeenten ook verschillende regels hebben. P: Is dat zo? C: Blijkbaar, ja. P: Ik dacht dat ze allemaal dezelfde regels hadden C: Nee P: Ma t is ingewikkeld eh. Plastiek en PMD is een gedoe. Da s al. Yoghurtpotje. C: Ja. P: Nie, nie in de PMD eh C: Nee. P: Terwijl dat da toch een soort plastiek is? C: Ja. Dat denk ik dat daar de meeste verwarring over is. P: En bij t journaal weten ze dat ook niet hoe dat dat in mekaar zit? Waarom dat da nie in de PMD moet? C: Nee, ma we gaan et uitzoeken, Peter. P: Ah, tof, fantastisch. Deredactie.be kun je alles bekijken ook dat interview trouwens met euh Assad uit Syrië. Ook de moeite. Of Mnm be. Crazy crazy crazy. Hajo, kom maar op oor. H: *verkeersinformatie* P: Komaan, de dinsdagochtend, je bent er bijna door oor. Zes over alf negen, nieuwe van Shakira en Malouma. Chantaje. Van chantage. [2:39:43]

102

P: Je begrijpt er niks van eh, da s niks oor. Je moet gewoon onthouden dat je er kan op dansen, dat et van Shakira is, check zeker es de videoclip. Mooie euh, mooie omgeving, mooie beelden. Goed gedaan. Loempia? Is da loempia? Ah, loempia, goe. [2:42:40] P: Frank Deboosere, goeiemorgen. F: Goeiemorgen, Peter. T is grijs weer eh, met dus euh een beetje gemiezer, dat gemiezer, dat trekt van west naar oost en dat zal dan uiteindelijk over het oosten van et land tot stilstand komen dus euhm ja in de loop van de dag wordt et droog in et westen misschien daar een opklarinkje en maxima rond zeven graden bij een briesje uit et zuiden, en morgen komt dan die neerslagzone, gaat die terug van oost naar west, dus morgen blijft het zwaarbewolkt met eventueel ook in Vlaanderen morgen toch wat winterse neerslag mogelijk, dus een paar smeltende sneeuwvlokken zitten der morgen wel in, bij maxima rond plus twee graden, t wordt duidelijk euh kouder en donderdag dan stilaan opklaringen, donderdag is zo een beetje een overgangsdag met al droog weer en vanaf vrijdag is et droog, vrij zonnig weer met maxima plus twee en overal nachtvorst. P: Dus toch nog sneeuw, zeg. F: Ja, ma morgen zal wel echt een heel, een heel klein beetje zijn een euh beetje smeltende sneeuw is mogelijk morgen, van oost naar west. P: Nja, kijk, mensen die nu zitten te sakkeren zo, t is grijs en nat zo, euh, et komt goed eh. De volgende dagen, Frank, samengevat. F: Altijd. Vandaag regenachtig, woensdag veel wolken en vanaf donderdag stilaan zonnig en koud. P: En morgen? F: Ben ik er weer met meer weer P: Zestien voor negen, goeie dinsdagmorgen. Of een minder goeie dinsdagmorgen. Als je in de file staat. Toch belangrijke vraag binnengekomen voor jou, denk er es over na, wat is de ideale leeftijd om te trouwen? De ideale leeftijd. Doe maar es een gokje, wat is de ideale leeftijd om te trouwen? Der is blijkbaar een onderzoek over geweest, uiteraard. Komt uit Engeland, t onderzoek? J: Nee nee, jawel jawel, t is uit, uit Engeland, ja. P: Die komen altijd uit Engeland, die onderzoeken daar wa. J: Of Amerika P: Da s ook altijd slecht weer eh, t is daarmee. Die ebben niks om J: Die zitten daar altijd binnen P: Maja. Bon, het ideale leeftijdje om te trouwen, wat is dat? Sms et nu even door op 6050. Je kan niks winnen, behalve de eer. Straks de oplossing. [2:50:31] P: Ma Pederke Pederke Pederke toch, k goa in sloap vallen wi. Maak je geen zorgen, komt uit die mooie film La La Land, Cit of Stars van Ryan Gosling en Emma Stone, t schijnt dat mooi is J: Het is heeeel mooi. Echt waar, allez, t eerste halfuur denk je van wat is dat ier allemaal? Waarom hangt daar zoveel kak aan aan die film? Maar dan eh, dan gebeurt et allemaal, echt dan wil je nog es gaan kijken. P: Oké, en wordt er ook getrouwd enzo? J: Ga k nie vertellen. P: Nee. Euhm komt Yves Segers langs? Met euh nee, deze hitsingle. Bijna carnaval eh J: Ma oe meer da ge da hoort, oe meer diepte da da nummer eigenlijk krijgt P: Ja ja, de frietchinees heeft et misschien opgegeten J: Ja, dat eef wel diept, dat eef betekenis eigenlijk wel eh P: Diene kerel, diene Yves Segers, die eeft ze wel allemaal op een rijtje, ze. Op een frietje, weer een dikke hit. Goe bezig. Bon, de vraag was, wat is de ideale leeftijd om te trouwen? Heel veel dingen binnengekomen, dank je wel, euh, 32, paar die zeggen van ja rond de 30 zo, 27, 34, eentje die zegt van euh ja nie trouwen, zo, trouw niet voor je veertig bent, da zal wel 27 zijn, ze blijven langer thuis, hmmm, et kan allemaal, Guy De Smet, 52, uit Izegem, goeiemorgen. L7: Goeiemorgen P: Vertel es L7: Dag Julie J: Hallo P: Wat is het juiste antwoord, Guy? L7: Wel kwede t nie, ik denk euh na de vijfitg, dan ben je al een beetje volwassener, verstandiger P: Na de vijftig man, da s euh klinkt zo, laat. Je bent ooit getrouwd op je 22ste? L7: Ja, ooit getrouwd op mijn 22, we zijn t twintig jaar volgehouden. P: Ja, en dan was t klaar. En dan ga je nu nog es trouwen,volgend jaar. En je denkt dat dat beter gaat zijn?

103

L7: Euh, k weet et nie, ja, da s dus met een jongere vrouw, dus ja. P: Ah ma ja, hoe? L7: Ze heeft de leeftijd van Julie, trouwens. P: Oké, dat euh, ma ja, die gaat dan trouwen, die gaat dan heel vroeg trouwen, dus voor aar is t misschien minder goed weer? L7: Ah, kwede t nie, ma zij is 24,dus ja. P: Ja, ja, ge kunt zien eh. Oké, ik wens je heel veel succes, Guy. We adden nog Stijn. Ja, Stijn Lefevre uit Oostende, goeiemorgen Stijn. L8: Goeiemorgen Peter en Julie J: Hallo P: Vertel es, wat is t juiste antwoord denk je? L8: Euh, 25 eh. P: Jij denkt 25? Ga je trouwen van de jaar dan? L8: Ja, 7 oktober. P: Oh, schitterend, we zijn allemaal uitgenodigd, ongeloofijk. En euh, weet je al met wie? L8: Ja ja inderdaad, ik weet al met wie. En zij weet et ook al met wie. P: Ah oké, dan is t goed. Oké, 25 jaar, even kijken naar de juiste oplossing, Julie, vertel. J: Ik weet niet of ik zo n goed nieuws eb voor Stijn, maar blijkbaar als je vroeg trouwt, euhm, dan zou je meer kans ebben op een scheiding, omdat je ja, je bent verliefd, je bent verward, je bent jaloers, je bent onzeker en blijkbaar hoe later in de twintig, hoe vroeger in de dertig, hoe beter. De ideale leeftijd is 32. P: Stijn, hoor je dat? L8: Ja ja, ma ja, P: Ja L8: Ik zal et bewijzen, bewijzen dat t anders is. J: Voila, uitzonderingen die bestaan ook natuurlijk. P: Over een paar jaar bellen we nog es, dankjewel Stijn, fijne ochtend eh man. 32, zeg. J: Ja, en als je, hoe later dan, als je daarna nog trouwt, je je eind de dertig, begin de veertig, dan zou je weer meer kans ebben op euh op een scheiding. P: Goh J: 32 is de ideale leeftijd omda je dan et stabielste bent, geestelijk, lichamelijk, maar ook financieel, dat is heel belangrijk P: Ah zo, ja ja ja. Je ebt al wat. Ja, dat klopt natuurlijk. J: Ja,voila, en je bent dan volwassen geworden. P: 32 jaar, zeg. Staat er ook bij wanneer je dan ideaal aan kinderen begint? Da moet dan ook. J: Dat is dan een volgend onderzoek, ze zijn daar nu aan bezig, Peter. Da gaat volgende week door. En ik zal et jou volgende week deze tijd allemaal vertellen. P: Ik vind et zalig. Ma meestal is da toch een jaar of twee drie later, dan? J: Dat is een onderzoek dat nu onderzocht wordt P: Ja oké, da s goed ja. Dan ben je al vijf, zesendertig als vrouw, da s euh, allez, et kan eh. J: Et kan zeker. P: Tuurlijk kan et. Allez jong, die man van daarnet van 52, gaat trouwen met een vrouw van 25, 24. J: Ja, ik ben benieuwd hoe dat zal aflopen. P: Ja, da s de liefde eh Julie. J: Da s waar, liefde heeft, kent geen leeftijd, geen grenzen. P: Maakt ook blind enzo eh, nee, is blind, da was t. Maakt nie blind. Effe binnenkomen, jaa, goeiemorgen. En de schilderman die sms’t, haha larie, getrouwd op mijn 22, na 39 jaar nog gelukkig getrouwd. Schilderman, der zijn altijd mensen die et goed doen, uiteraard wel. S nie makkelijk. Wete wat dat is, ge moet de juste vinden en ge moet ze nie gaan zoeken op een eiland. Want voor ge t weet, kom je Pommeline tegen. Ja, van wat ze voorzien is, komt ze morgen uitleggen in deze, deze ochtendshow, samen met Ken, die gaat zingen trouwens. Als ge trouwt, Julie, just voor uw dertig, dan krijgt ge een extra premie van de mutualiteit, als je voor huwelijkssparen hebt gedaan, daarna vervalt et, jaaaa. Oh, back to the 90’s, de nillies en de Get Ready’s. Ze komen eh, 1 april. [2:57:57] P: Zaterdag 1 april, komen ze, woehoe, de Get Ready’s et is de moeite n oor, check even MNM.be voor alle andere namen. Veel plezier met ons vriendje, Brahim.

104

Uitzending 20 februari 2017 [2:42] P: Is dat nie een beetje vroeg allemaal voor ongevallen. Goeiemorgen, maandagochtend. Oe was t weekend, Julie? J: Goed. Ja. P: Ja, mooi weer ook eh. J: Ja. Ik eb, ik eb een weekend gewerkt, maar euh t was leuk om van binnen te zien. P: Da s belangrijk. T weekend, werken, da s goed voor de economie. En ben je klaar voor een voor een verse week. Een beetje op je gemak zitten ’s morgens vroeg. J: Ik moet ier toch niks doen, da s waar. P: Ja, da s toch. Effe rustig uitblazen. Ja, van t weekend eb je misschien gezongen, awel, wij doen et vanmorgen voor jou. Kom maar op. Waar is et gebeurd? Zes nul vijf nul, halve euro per bericht en duidelijk schrijven alsteblieft. En u bent, mevrouw? [6:56] P: Justin Bieber komt onder andere naar Pinkpop in Nederland. Mensen werkelijk op un achterste poten gestaan. Dat kan toch niet, op zo’n festival? Natuurlijk kan dat wel. Dat gaat k weet nie oe plezant zijn. Misschien brengt ie Nicki Minaj wel mee. Beauty & The Beat. Zeven over zes. En sowieso waarschijnlijk wel in een paar festivalketen van de zomer, Van Echelpoel, Ziet em duun. Zo’n maandag. ’t Weekend is voorbij eh man. [10:03] P: Best verkochte plaat van Vlaanderen. Terecht ook, tien over zes, goeiemorgen, maandagochtend twintig februari. Laatste maandag voor de krokusvakantie. Al een beetje bijna carnaval. Slecht weer eh van de week ,da s een gedoe. Da s niet goed eh. J: Ja, ma dat is. Februari, da s altijd zo een zotte maand eh, op weervlak. Moeten we efkes door en dan komt maart en dan gaat de zon schijnen. P: Oké, Sabine. J: Nee, da s echt waar. P: Maartse grillen, aprilse. Maartse buien, aprilse grillen. J: De grillen beginnen al in februari, ja. P: Et is altijd een gedoe, ma soit. Probeer er toch een beetje van te genieten van die maandag, vrijdag komt euh Yves Segers trouwens gezellig een kroketje steken om je voor te bereiden op de krokusvakantie en op maandag zorg je dat er goede muziek. Vanmorgen bezoek van Lost Frequencies. Felix De Laet die brengt Axel Endström mee, da s een zanger uit Finland, kan je horen op z’n nieuwe song All or nothing. En toen was er Tess Van Doorne uit Ronse. Goeiemorgen Tess. L1: Goeiemoren Peter en Julie. J: Hallo P: T es maandag eh Tess. L1: Ja inderdaad en t is vroeg. P: Joa, ma t is altijd vroeg op dad uur eh, da s niet erg eh. Je gaat vandaag naar de verpleegsterschool. Je hebt stage. En zie je t een beetje zitten? L1: Ja, tuurlijk tuurlijk. T is de laatste week, dus en dan vakantie, dus t kan nie beter. P: Juist, heerlijk zeg. Ja, over die vakantie gesproken. Deze kerel is wakker oor, Hajo. H: Ja, een waarschuwing voor een ongeval in de Beverentunnel richting Stabroek en de tunnel is dicht zegt de politie. P: Waarom noem je mij P? H: Ik noem jou helemaal geen P. P: Je zei p. H: De p politie. P: De politie. Da s just ja. Oké, elf over zes, Tess, je bent nie alleen wakker geworden oor. Mensen zijn ook wakker geworden onder andere in Merksem, en onderweg naar Sint Job in ’t Goor. Ronse, daar gaan we voor zingen. Ronse, hebben we al ooit gezongen voor Ronse? J: Nee, peis t nie. P: T riekt ier weer naar koekskes eh. Da s uwe parfum eh. J: Die die, da s geen, nee. Da s nie mijn parfum. P: Pannenkoeken. Pannekoekenparufm. J: Stopt er mee. P: Ga je nie meezingen? J: Nee, ge kunnet nie alleen. P: Jawel, ma t is veel toffer me twee. Julie. Julieke. Wat is da nu toch met u? Pannenkoekske. Allez. J: Ik zeg toch niks over uwe geur.

105

P: Oliebollekes. Mijn oliebollekes. J: Ochtendgeur. P: En bollekes in de olie. J: Peterr.. P: Tess van Doorne uit Ronse. T es graag gedaan. Fijne ochtend, eh! Dertien over zes. Sleuren aan die maandag, komt goed oor. G-Eazy en Beberexa. [17:00] P: En zit je in den bouw, zo meteen nieuws over jou. [18:05] P: Efkes losdansen. Da s zo, die waren voortdurend over un kruis aan t wrijven ook eh. J: Ja, da s ne sjakalaka dans eh. P: Da s toch raar ze man. Waarschijnlijk sjakalaka betekent da gewoon van, voor nen euro moogde gij mijn muizeke zien, dat soort dingen. Ah bah bah bah Babayega. Achttien over zes, goeiemorgen. Maandagochtend en Julie, jij bent erbij. J: Ja. Voorlopig nog eh, als ge nog zo veel vuile praat doet, ben k ier weg ze. P: Vuile praat, da was baba Yega die vuile praat deed. J: Ja ma ja, gij spreek et wel uit eh. P: Da s wel waar. K zal mij inhouden proberen. J: Et gaat natuurlijk over et treinongeval in alle kranten, op alle voorpagina’s. Et treinongeval van zaterdag in Leuven. Euh dat zou door een probleem geweest zijn met de wissel, met de wissel van de sporen. Euh die versprong terwijl de trein er overreed dus de voorste wagon die werd door de achterliggende wagons van de sporen geduwd, in de omgekeerde richting ook, dus die is dan in die berm beland. Chaima vertelde daarnet al dat die der ondertussen is uitgehaald, ma der wordt nu dus onderzocht hoe dat kon gebeuren, of dat dat een foute inschatting was van de machinist of de trein te snel reed of dat er misschien een technisch mankement was. Al die dingen da zijn gewoon speculaties dus euhm, ja, da moeten ze nog onderzoeken. P: Ja, t eind van de week zouden we iets meer weten, ma je zal maar met die trein gereden ebben. Der is gelukkig maar, allez ja, maar, ja, één dode gevallen, wat da nog nie zo heel veel is voor zo’n geval. J: Nee, en drie zwaargewonden ook. P: Ja jonges, pfoe. J: Ja, ma wel goed nieuws ook. P: Ah, gelukkig. Oké. J: Ja, der zijn weer meer Belgen in de bouwsector P: Kijk! J: Die zijn waarschijnlijk nu ook al onderweg naar et werk. P: Dag jongens, vuistje. J: Et staat in een klein artikel in et in et Laatste Nieuws, maar het is toch niet onbelangrijk vind ik, want jarenlang was et omgekeerd, waren er meer buitenlanders in de bouw in ons land, euhm en dat is dus sinds vorig jaar sinds 2016 helemaal omgedraaid, er zijn nu weer meer Belgen. Euhm, dat is alleen maar goed, zegt onze staattssecretaris van Fraudebestrijding, dat is goed om fraude te voorkomen. P: Ah op die manier, ja, weinig zwartwerk. J: Voila, op die manier inderdaad en ook voor onze sociale zekerheid, want die buitenlanders als die hier komen werken dan betalen die hun sociale lasten in hun land en niet in ons land. P: Dan eeft de ska skatkist er ook weer minder aan eh. Meestal is t ook goedkoper enzo, en ja, een gedoe. Ma dus euh goed nieuws jongens. J: Ja ja zeker wel. P: en meisjes ook eh, nie zo heel veel meisjes. J: Der zijn er vast wel. P: Bouwvaksters? J: Ik denk et wel. P: Ja? J: Ik ben der eigenlijk zeker van. Ik denk et nie, ik ben der zeker van. P: Als er een bouwvakster op dit moment ergens in een camionette zit, laat even van je horen. J: Ja, bel effe en maak Peter eens goed af aan de telefoon. P: Ja, knip es knip es met je ogen. Zouden die ook, zouden die dan fluiten naar de mooie gasten? J: Ha, ik hoop et. P: Da zou toch mooi zijn zo, da zie je wel voor je ja. J: Et gaat ook over u in et euh Nieuwsblad? P: Over mij?

106

J: Ja, over de Vlaming, Peter. Ben je een Vlaming? P: Ja, nog altijd wel, voorlopig. J: Euh, kan je lezen op de voorpagina van et Nieuwsblad. De Vlaming verhuist bijna nooit buiten zijn of haar provincie. Ja, de Vlaming is blijkbaar een honkvast volk en euhm, ze willen blijven wonen in dezelfde provincie waar ze zijn geboren, ze willen dus zo dicht mogelijk bij de mama blijven wonen. Zeg ik nie eh, t sta gewoon in de krant. T zijn vooral de Limburgers, die blijven in Limburg. P: Ja, die geraken daar ook nie weg natuurlijk. Die weten echt begot nie hoe ze daar moeten weggeraken die mensen. J: Da s ook nen helen eind eh, een andere provincie. P: We weten et nie, ma bon, leuke provincie, dus ja. J: Da s waar. De West-Vlamingen daarentegen die wijken bijna allemaal naar Gent uit. P: Ja, echt. Dat is echt. Dat is euh onwaarschijnlijk J: Ja, t is echt waar, der komen heel weinig mensen van andere provincies naar West-Vlaanderen, zelfs et minste, de andere provincies willen niet naar West-Vlaanderen komen, der is nie echt een reden voor. Ma der wonen al bijna negentig duizend geboren en getogen West-Vlamingen in Oost- Vlaanderen. P: Amai, dat daar nog geen West-Vlaamse burgemeester is in Gent. J: Ja, nee,inderdaad. Want Gent is wel de hoofdstad van West-Vlaanderen aan t worden. P: Ja ja. J: Dat is wel zo, ma dus ja, niemand wilt naar daar gaan, ze gaan allemaal weg uit West-Vlaanderen. P: Ocharme zeg. West-Vlaanderen toch. Ja, misschien moe je even laten weten waarom je dan precies in Gent blijft hangen na je studies, of waarom je dan specifiek verhuist naar Gent. Jij bent ook in Gent gaan wonen. J: Ja, maar geen West-Vlaming. P: Ah nee, jij komt uit Oost-Vlaanderen gewoon. Ja, da s just. Ma bon, misschien is er nog wel een andere reden ook. Da lijkt me ook nog een gedoe omgekeerd, als je dan in West-Vlaanderen gaat wonen en je komt van de andere kant van t land, begrijp je geen hol van eh. J: Als zo’n Limburger in West-Vlaanderen gaat wonen. Succes! P: Oh! Altijd schattig, altijd schattig, zo’n dingen. Bon, t is tweeëntwintig over zes. Zestig vijftig, halve euro per bericht, je kan je natuurlijk altijd moeien. Zo meteen back to the nineties en nillies met Faithless, maar eerst Katy Perry. [26:35] P: Chain to the rythm. Hajo. H: Een luisteraar waarschuwt voor een ongeval op de E40 naar Gent in Affligem. P: Komt nog een klein mopke binnen ook: Peterke Peterke Peterke, wete gij oe da ze nen Gentenaar met een diploma noemen? Een West-Vlaming. [30:58] P: Heel mooi prentje binnengekomen op euh at mnmbe, getwitterd van Virginie die in Nieuw-Zeeland woont, als West-Vlamingen met een foto van aar twee kinderen die met watergeweertjes aan et spelen zijn. T is daar k weet nie oe schoon weer. Awel, sebiet de oplossing. [32:48] P: Wat is dat met dieje rare muziek ier vanmorgen allemaal. Goeiemorgen, Hajo. [33:46] P: Goeiemorgen, drie over half zeven, toch een beetje goed nieuws lossen zeg. Julie Van den Steen is er. Goeiemorgen, Julie. Ja nee, we vroegen ons daarnet af van, zouden er nu ook vrouwelijke bouwvaksters zijn. En jij was ervan overtuigd eh. J: K denk et wel. P: Alweer gelijk eh, want we gaan even live over naar Agalai Bekaert. Goeiemorgen. L2: Goeiemorgen Peter, goeiemorgen Julie. J: Hallo. P: Aglaia, jij bent euh negentwintig jaar en jij zit in den bouw. Je bent werfleider voor euh voor euh Placibel. Tegelzetters. Ja, zijn der veel, vrouwen in den bouw? L2: Euh, heel weinig. Veel architecten enzo, maar echt in de bouw zelf, heel weinig. P: Ja eh, maar wat we ons ook afvroegen: de bouwen. De bouwen. De vrouwen die dan in de bouw zitten, fluiten die ook naar hete brokken dan? L2: Hoe bedoelt u? P: Awel ja, dus de mannen die fluiten dan altijd naar de meisjes, dat is het cliché. L2: Ahja zo. Euh, da s een beetje passé. Ze kijken wel, maar fluiten, da s een beetje passé. P: Ja, selfietje dabei. Dat misschien dan wel, maar euh. Oké, Aglaia, moet je binnen werken vandaag of buiten?

107

L2: Euh nee, ik ben onderweg naar mijn eerste werf. P: Oké, zeer goed, et wordt nat eh vandaag, dus euh hou et een beetje binnen dan. Heel fijne ochtend bij ons. L2: Da komt goed. Oké, dank u wel. P: Da komt goed, tuurlijk komt dat goed, Aglaia. Da zeg ik toch allemaal. L2: Voor jullie etzelfde. P: T zelfde, ja, dag Aglaia. Goed gesprek, dank u wel. L2: DAaag. P: Lagt da nu aan mij? J: Nee nee. Die kon geen afscheid nemen van u denk ik. P: Oké, Aglaia? L2: haha P: Ja, die kan echt geen afscheid nemen van mij. Seg euh, iets te doen vanavond? Daag Aglaia. Z is weg, z is weg. J: Z is weg. [40:30] P: Nu al een gedoe zeg. Wat is t toch allemaal eh zeg. Een ongeval . E34 naar Antwerpen. J: Peter die dabei zegt op de radio. P: Dabei. J: Honderdvijfduizend keer. P: Dabei. Ma nog een vraagje, Julie, je kan misschien meedenken ook. Tot wanneer is et oké om maagd te zijn? J: Oei. P: Ja kijk, dat soort. Tot wanneer is t oké om maagd te zijn. J: Da kan ik nie zeggen. P: Ja, t zijn toch dingen waar je blijkbaar vandaag eens over kan nadenken. Als je vandaag naar school gaat of euh op et werk zo van, en, tot wanneer is t oké om maagd te zijn? Zo, toch es iets anders dan te vragen oe is t weekend geweest eh? Toch, ja? Generation M zoekt het antwoord sowieso vanavond rond een uur of negen. En ze gaan, da s ook heel mooi zo, z adden mij dan doorgemaild van euh, der zullen ook jongens zijn om over te praten. Da s blijkbaar, blijkbaar is dat iets wat vooral een taboe is bij jongens. J: Ja, da kan ik mij wel voorstellen. P: Meisjes blijven dus minder lang maagd dan jongens. J: Ja, dat denk ik ook wel. P: Terwijl jongens waarschijnlijk beweren dat ze J: Dat al gedaan hebben en dan eigenlijk nog niet gedaan ebben. En dan gaan die gaan studeren, naar t hoger en dan hebben ze da ook nog altijd nie gedaan. P: Ja, dus euh, er zullen jongens zijn vanavond om derover te praten. Om negen uur bij Generation M. Straks even vragen misschien aan crosskampioen Mathieu Van der Poel. Zou die nog maagd zijn? J: Ik denk et nie. P: Ja, eeft vrijdag beloofd dat ie bloemen kwam afgeven aan euh Julie. Heeft ie, ja is tweede geworden gisteren in de sluitingsprijs. J: Oei. Of is da goed? P: Mja, ij eeft sowieso bloemen eh. Die mannen krijgen allemaal bloemen. J: Ma zijn da dan slechtere bloemen als de eerste ofwa? P: Denk dat die rapper kapot zijn. J: Dan krijgde gij die. P: Oh dank je wel. Ma ja das goed ja, bloemen zijn altijd goed eh, ook al zijn ze gratis. Euh ij heeft gewonnen? Nee, heeft net niet gewonnen. Maar heeft wel een feestje gehad, we zagen trouwens op de instagramstory van Wout Van Aert, de kampioen die gisteren dan aan et feesten was dat ie in de Diedjies in Kortrijk zat. Dus misschien zit ie daar nog. Misschien brengt ie Wout wel gewoon mee. Da ze met un twee komen. J: Ma die komen, komen die overeen? Da zijn toch zo een beetje rivalen? P: Da zijn. Die komen nie, nja, die komen waarschijnlijk wel overeen, ma die hebben nie heel veel contact. J: Ik denk et ook nie. P: Wat een gedoe allemaal. J: Da s een beetje gelijk wij eh Peter, ja. Beetje rivalen, nie zo heel veel contact. Overeenkomen. P: Wij zitten wel altijd heel dicht eh. J: Ik vind da goe dat er ier een paar schermen tussen ons staan.

108

P: Ja ma die gasten zitten altijd in aparte caravans! J: Ah, moeten dat efkes aanvragen. P: Nen aparten caravan voor u. Da zou inderdaad goed zijn. Wel gewoon naar mijn huisje gaan. Achttien voor zeven, goeiemorgen, dames en heren. En we gaan even naar Boedapest. [46:16] P: Budapest. Van George Ezra. Paar mensen jarig vandaag. Freek Braeckman, de presentator is jarig. Wordt achtendertig jaar. Sofie van Moll. Ken je die nog? Van Ketnet en van Spring. Had vroeger dreadlocks. J: Ja P: Ja, zo van die kleine dikke dreadlocks zo eh. Rihanna is jarig vandaag, die wordt negentwintig jaar. Straks effe bellen misschien. Kurt Cobain van Nirvana, die zou vandaag 50 jaar geworden zijn. Was al een paar jaar dood, van 1994. Ook nie oud geworden, die mens eh. J: Nee, hoe oud zou die geworden zijn vandaag? P: Vandaag wordt ie 50 normaal gezien. J: Amai. P: Dus 94, dat betekent dat ie 23 jaar geleden is gestorven, 27 jaar geworden jongens. J: Snel gerekend ook van u. P: Alst er iets moe uitgerekend worden. J: Nie roepen. P: Dabei. J: Oh, echt waar. P: T is Kevin. L3: Met Kevin P: Kevin Schepers, goeiemorgen. Live uit Heist-op-den-Berg met Peter en Julie van de radio. J: Hallo L3: Hey, goeiemorgen. P: Je bent live op MNM. Een kleine verrassing van je lief Isabelle Scherens. L3: jaaa. P: Is jou bekend. Euhm, z eeft laten weten dat dat jouw verjaardag is en dat ze heel blij is dat je toch voor haar gekozen hebt. L3: Aaaah. P: Ja, waren der andere opties dan, Kevin? L3: In den tijd wel, ja. P: Oh la la la, ma toch gekozen voor aar. Wat een beer zeg. Je bent magazijnier in Aarschoot bij NCS. Moet je vandaag werken? L3: Ja, half negen vijf. P: Half negen vijf. Ja. En vandaar dat je zo vroeg bent opgestaan waarschijnlijk. L3: Ja, ik sta speciaal op voor haar nog effe te kunnen zien voor da ze gaat werken. P: Superlief, maar zeg euh, Kevin Schepers, het is jouw verjaardag vandaag. Dan blijf je toch gewoon thuis man. L3: Nee nee, toch nie. Ik kan mijn collega’s ook nie in de steek laten. P: Nee, je blijft gewoon thuis vandaag. Ja, je blijft gewoon thuis vandaag. T is waar, jouw lief heeft geregeld dat jij vandaag niet moet gaan werken. T is echt waar. Ja ma t is gene zever eh, t is echt waar, ze heeft dat geregeld. Dus je moet, je hebt vakantie vandaag. Ja, da s nog maar et begin eh, we gaan even aftellen. Ja, da s nog maar et begin, er gaat nog van alles gebeuren vandaag. Dus je moet niet gaan werken, oe goe is da. L3: Da zou tof zijn eh, da ad k nie verwacht. P: Ja kijk, ze heeft dat geregeld voor jou, dus euh, k zou der bij blijven oor kameraad. L3: Ja, ga k doen. J: Nu kunnen jullie de hele dag baby’s maken en samen zijn bij elkaar. Leuk eh. L3: Zij is toch werken denk ik, dus. P: Neeneeeneenee, effe luisteren. Jouw toekomstige zoon wou trouwens nog een liedje zingen. En et mooie is, jouw ja, jouw thema voor vandaag is Satisfy you. Der ga vanalles gebeuren. Dit is jullie liedje. Puff Daddy en R Kelly. Geniet ervan eh man. L3: Oké, dank u wel. P: Et is elf voor zeven, goeiemorgen. Opname 3 [0:32]

109

P: Vier voor zeven, goeiemorgen zeg. It ain’t me,Kygo en Selena Gomez. Ja, da s een eel gedoe oor. Daarnet hadden we gezegd dat de Diedjies bij Kortrijk is, dat was niet naar de zin van Samuel Holvoet uit Kuurne. Samuel, goeiemorgen. L4: Goeiemorgen Peter. P: En wie nog? L4: Julie. J: Maar ik eb niets met deze discussie te maken oor. P: Ma Samuel, wa is precies t probleem, vertel es. L4: Wel, mijn probleem is da als 30-jarige inwoner van Kuurne dat den Diedjies onder Kortrijk valt, da Vinne k gewoon et probleem. P: Is dat euh, klopt dat niet helemaal? L4: Da klopt nie helemaal, den Diedjies ligt euh in Kuurne. P: Ja ma da s toch allemaal, da s toch ene pot nat daar? Da s toch een een plek? Een vlek? L4: Nene, gene pot nat. Kuurne en Kortrijk moogde nie vergelijken. P: Is t waar, is dat een probleem daartussen? L4: Moh, geen probleem, maar eh, ik eb daar een probleem mee. P: Wat maakt een Kuurnenaar leuker of beter dan een Kortrijkzaner? Enaar? L4: Euh Feesten. P:Feesten, zie zo kijk. We strepen dat even bij, bij et mapje. Dankjewel, Samuel Holvoet, fijne ochtend eh man. L4: Ja, bedankt. [14:06] P: En der zijn nieuwe namen voor Pukkelpop en Rihanna is er dit jaar niet bij. Ziezo. J: Jammer jammer. P: T moe zijn dat nie goe was vorig jaar eh. J: Ja naar t schijnt eh. Ze eeft et publiek laten wachten en dan eeft ze nie zo eel goed gezongen ook. P: Nog gedacht dat Justin Bieber ging staan, die staat op Pinkpop eh. T zou fantastisch zijn, man. J: Nee, ij eeft België overgeslagen. P: Biebs, flauw, jammer. Ma bon, negen over zeven goeiemorgen, maandagochtend, twintig februari, bijna carnaval. Toch al een beetje opbouwen naar vrijdag want dan komt Yves Segers vleeskroketten bakken. J: Super P: Zou die, ik hoop dat ie die Frietchinees meebrengt. J: Mm, super. P: Die clip al gezien? Daar staat een frietchinees en die pikt dan zijn vleeskroket. Da s een eel verhaal hoor. J: Lachen lachen lachen. [14:47] P: Ja ja ja. Op maandag ook wel goeie muziek oor, vanmorgen bezoek van Lost Frequencies. Felix die brengt Axel Endstrom mee, een cowboy uit Finland. En je hoort em op zijn nieuwe song All I, eeft toch een hoedje? J: Ja, daarom ben je geen cowboy eh. P: Ma ja, toch een beetje J: Jij zijt gewoon jaloers da gij geen hoedeken draagt, denk ik. P: Da s waar, ma da moeten gigantische hoeden zijn, een groot oofd eh. J: Da s waar. P: Da s een gedoe. Ma bon, even swipen. Ooit van mijn achttiende verjaardag een bolhoed gekregen. Ik eb die bijna nooit kunnen dragen omdat die te klein was. Da was echt zo n belachelijk zicht man, was precies een, ja, zo, ja. J: Ja, da was een belachelijk zicht. Voor de rest is er nooit iets belachelijks geweest. Da s waar, da s waar. P: Waar ga je naartoe? J: Euh, ik wou effe vertellen over het weer, want daar moet ik toch eerst even iets over zeggen voor ik ga zeggen wat ik geswipet heb vandaag. P: Oké, Julie. J: Want februari dat is een lastige maand op vlak van et weer, dat kan al eens zot doen, dan is er zacht weer, dan begin et te regenen, dan moet ge toch weer ’s morgens krabben aan uwen auto. Ma da is vooral ook vervelend om te weten wat je moet aandoen. ’s Morgens als je voor de spiegel staat, da s superlastig, als je op één dag praktisch de vier seizoenen doormaakt, dan weet je nie wat je moe aandoen eh. En stel nu da je ’s morgens voor de spiegel staat en denkt van, kan ik vandaag nu een

110 korte broek aandoen of niet? Want dat da da kan gebeuren. Afgelopen zaterdag bijvoorbeeld kon dat, de Nederlanders hebben daar een oplossing voor bedacht. Dan ga je gewoon effe naar www.magikeenkortebroekaan.nl. P: www magikeenkortebroekaan.nl ja. J: En daar krijg je meteen et antwoord. P: Ja, de, et antwoord da k nu krijg. Nee, natuurlijk niet, wat denk je nu zelf. Het is een korte broek, je bent toch geen boswachter. Schitterend J: Voila. En zo kan je dus elke dag eens gaan checken of dat nu gaat of niet. P: Ja ja ja, hopelijk doen ze dan elke dag iets anders. J: Ja. P: Goed gedaan, zeg. www.magikeenkortebroekaan.nl . Goeie tip. John Legend. [20:00] P: Kwart over zeven. John Legend. Is intussen ook acteur geworden, speelt in euh de nieuwe La La Land. J: En heel goed eh. P: Ja, ij acteert daar zeer goed. J: Ja. P: Moet je maar even checken. En nog nieuws over een actrice, want als je nog meer Julie Van den Steen wilt, dan kun je kijken vanavond naar Ketnet. Z ebben een nieuwe show daar, heet Helden van de race aan zee en en je kan Julie haar stem horen. Klinkt altijd goed, even luisteren. Top eh, klinkt altijd goe, ook als je bijvoorbeeld een beetje sneller doet. Och, en zelfs als t een beetje trager is. Oh baby. En zelfs als je sportstan imiteert. Hoe, hoe doe je dat toch allemaal zeg, Julie. Ja, vertel, wanneer is t vanavond op Ketnet? J: Euh dad is P: Haha, sorry sorry. Ik overviel. J: Vanavond P: Dat hoor je straks. [23:48] P: Ja, weten we al wanneer euh Helden van de zee aan de race J: Van de race P: Van de race aan de zee. J: Euh, kwart voor zeven. P: Op Ketnet. Goeiemorgen, Marianne Pinseel uit Roeselare. L4: Goeiemorgen Peter en Julie. J: Hallo L4: Hallo P: Je bent callcentermedewerker bij Proximus. Hallo, ja, je merkt dat direct eh zo, hallo hallo. Ja, moet je mensen opbellen of bellen mensen naar jou? L4: Nee, zij bellen mij op. P: Oké, en soms vervelende mensen ook? L4: Da gebeurt, ma meestal zijn et vriendelijke klanten, zolang dat ze vriendelijk zijn tegen ons, zijn we ook vriendelijk tegen hen. J: Wa vind je van ons? L4: Moh, heel vriendelijk. J: Ah oké. P: Der was even lichte twijfel in je stem. Bon, drie juiste antwoorden hebben we nodig van jou , Marianne en dan win jij twee goeiemorgenkopjes. Telkens één letter om een beetje helpen en we beginnen vandaag met een rotletter, weet je wat de meest vreselijke letter ter wereld. L4: Euhm, de Q? P: De Q, ah, bah. Ziezo, t is eruit. Daar ga je. Welke Q is een spel waarbij spelers binnen een bepaalde tijd vragen moeten beantwoorden? L4: Quiz. P: Welke R is de voornaam van voormalig president van de Verenigde Staten Nixon? L4: Ronald. P: Welke S speel je samen met steen en papier. L4: Schaar. P: Welke T komt langs als je een tand verliest? L4: Tandenfee.

111

P: Welke Q dus, spel waarbij spelers binnen een bepaalde tijd vragen moeten beantwoorden. De quiz was juist. Dan de R, de voornaam van de president van de Verenigde Staten van vroeger. Nixon. Je zei Roland of Ronald? L4: Ronald Ronald. P: Ja, Ronald Raegan had je nog. Ma t was Richard Nixon. De S, samen met steen en papier, da was een schaar. En dan de tandenfee, die komt langs. Als je tanden verliest, zeg. Goed gespeeld, ze zijn binnen. L4: Dank u wel. P: Hajo? H: Een luisteraar waarschuwt voor een ongeval op et knooppunt Zwijnaarde, op de aansluiting vanuit Oostende naar Antwerpen. P: Zo’n ochtend zeg. Zeg, Marianne, geniet nog van de ochtend en geniet nog van deze show. L4: Dankuwel! Fijne dag nog, daag! [30:03] P: W ebben zonnig gehoord, da s goed. F: Ja ja. P: Het weertje vanmorgen, Frank. F: Wel, in februari sneeuw en regen, betekenen goddelijke zegen. P: Samengevat? F: Wel, vandaag en dinsdag dus grijs en miezerig, woensdag en donderdag regen en wind en altijd zacht. P: Ah ierzie. S: Aaha, goeike. P: Sportstan, goeiemorgen. S: Dag Peter, dag Julie, goeiemorgen. J: Hallo P: Je hebt even het sport in de gaten gehouden van t weekend, vertel eens jouw stelling van vanmorgen. S: Tielemans is de beste speler in België. P: De Youri, zo meteen S: De Youri, ja. P: Even na de cross. T seizoen is eindelijk gedaan. Wat moeten we onthouden? S: Mathieu van der Poel, Wout Van Aert. Die twee namen moeten we onthouden, want zij hebben samen alles gewonnen wat er te winnen valt. En tussendoor eeft Toon Aerts nog hier en daar wat gewonnen, ma vo de rest, ja t was duidelijk eh, wie van de twee in topvorm was, die won ook de cross. Dit weekend was dat ook weer het geval. In Leuven was dat Mathieu, Wout eeft zich daar gespaard en gisteren Oostmalle, heeft Wout nog een keer uitgepakt en z’n eerste zege gepakt in zijn wereldkampioenentrui. In zijn nieuwe wereldkampioenen. P: Just! S: Ja, en van der Poel was tweede. P: Wel goed uiteindelijk, vroeger ad je Nys en Albert, nu heb je gewoon van der Poel en Aert. S: Twee jonkies en die domineren alles. En dat gaat nog een paar jaar zo zijn denk ik. P: Da s mooi. Maar eerst even die stelling. Dus euh Tielemans de beste speler van België. S: Ja, euhm, dat is waar, omdat hij de beste de meeste kwaliteiten eeft, Peter, ij speelt daarom niet altijd even goed, et komt er niet altijd uit, maar intrinsiek is ij zo klassevol, die kan alles en als je dan zag hoe ij dit weekend inviel in Oostende, en die twee doelpunten maakt, ja, je moet et es opzoeken op Youtube, t is ongelooflijk hoe mooi die zijn, zowel met rechts als met links. Hij eeft ook alles, hij is technisch heel sterk, hij is fysiek fantastisch, hij heeft een versnelling in zijn voeten, ja, die die kan gewoon alles, alleen heeft ij nog niet et constante niveau om dat elke week te doen, daarmee bijvoorbeeld, die Izquierdo van Club Brugge, die heeft vorig seizoen veel beter gespeeld omdat die dat elke week kan brengen. En Tielemans moet nog naar dat niveau groeien, maar die is nog altijd piepjong, al kapitein van Anderlecht, ja je mag dat niet vergeten. P: Hoe oud is die, achttien? S: Ik denk dat ie negentien ondertussen is, ma die staat al van zijn van zijn zestien in de eerste ploeg van Anderlecht. P: En ij ziet er oké uit eh, Julie. Eb je die al gezien, die Youri Tielemans? S: Wordt ook papa trouwens. Denk ik, als ik me niet vergis. Ja ja, die die ebben, da s dat, Hazard is dat ook eh, die eeft al drie kinderen, denk ik. P: Scoren die gasten eh. S: Die zijn jong en die gaan snel in un leven.

112

P: Ja, z’n toekomst als Rode Duivel. Wat zeg je? J: Ik eb ook al vijf kinderen oor. P: Haha, stel je voor. Dat we dat niet wisten. S: Zou een dubbelleven zijn. P: Z’n z’n toekomst als Rode Duivel euh van die Tielemans? S: Ja, da die wordt af en toe opgeroepen door Martinez, de bondscoach en ik denk nu dat Witsel in China gaat voetballen, dat ie niet basisspeler zal worden, want voor alle duidelijkheid, Naingolan bij AS Roma is nog veel beter, Dembele, maar Tielemans, goeie invaller en ik denk dat ie Witsel opzij kan duwen. P: Die s toch bijna, die gaat toch bijna weg zijn bij Anderlecht? S: Ja, absoluut. Deze zomer gaat ie weg, gaat ie denk ik naar een topcompetitie, ja dan is, Praet vorig jaar is naar Sampdoria gegaan in Italië. Kleiner team, ma ik denk da Tielemans hoger kan mikken en moet mikken en dat ie daar gewoon hopelijk elke week nog beter zal worden en dan hebben we weer een fantastische middenvelder erbij voor jaren en jaren. P: Akkoord of niet, maar de stelling van vanmorgen. S: Tielemans is de beste speler in België. P: Aaaah. J: Nu efkes nie praten eh, Peter, alstublieft. P: Oké. [45:35] P: Komt nog een sms’je binnen op zestig vijftig, iemand die vraagt van oh, kunde die Pompen nie es spelen van euh Kraantje Pappie. Die is wel goed, die Pompen eh. En der is iets heel grappigs. Goeie beat eh. Eb je dat filmpje gezien van Kabouter Plop? J: Ja, k eb et gezien. P: Dus Kraantje eeft dat zelf dan gemaakt blijkbaar en daar dan dat beatje op gezet. Moet je maar even zoeken online. Maandagochtend, altijd een goed plan om een goeie muziek te regelen. Vrijdag is de nieuwe song gelost van Lost Frequencies. All or Nothing. Je MNM-dj die je elk weekend kan horen bij MNM Party. Nieuwe song, All Or Nothing, heeft ie met een Fin gemaakt. Axel Endstrom. Goeiemorgen, Felix van Lost Fequencies. F: Hello! P: En goeiemorgen euh, goeiemorgen Axel. Goodmorning Axel. [47:42] P: Felix, zou dat niets voor jou zijn, et Eurovisiesongfestival? F: Euh nee bedankt, ik ben heel blij euh hier bij MNM. P: Da s ook goed, ja. Hoe ebben jullie elkaar leren kennen? F: Wel euh, ik eb veel euh van zijn dinges gehoord, van demo’s gekregen op vinyl op mail. Dus wij ebben samengewerkt en ij eeft eigenlijk drie tracks, drie liedjes op de album staan, Axel. P: K zal een beetje vertalen intussen ook, waarschijnlijk een polyglot ook die Felix. Ja, in t weekend, waar eb je overal gespeeld? F: Euh ik was in Budapest dees weekend. Ja, daar was t leuk. Heel leuk. P: Ja, natuurlijk. Ja, zo goed bezig. Drieëntwintig jaar is t ie intussen. Morgen speel je met Chainsmokers in de AB in Brussel, deze zomer Suikerrock in Tienen, twee keer op Tomorrowland. En zaterdag zes mei, eigen concert in de Lotto Arena. We gaan een klein spelletje doen, de All or Nothing-game. Jullie euh Julie eeft een paar dilemma’s. [50:15] P: Ja, hoe gaat et met je oren, is da oké? F: Euh ik doe wel, ik pas wel heel hard op. P: Ja? F: Maar euh, ik denk dat ik soms af en toe zo een kleine biep hoor. P: Toch? Ja, toch mee opletten oor. Ja, oren beschermen. [55:46] P: Alsjeblief zeg, Axel Endstrom, wat een heerlijke stem heeft die kerel, zeg. J: Ja, heel goe, echt heel schoon. J: Ik dacht efkes da ge legs had gezegd. P: Nee, legs, geen lijken. Lakes. Meren. J: Nee nee, benen. In ’t Engels. P: Ah, legs. Ja, ofcourse also the great legs of Finland. Heel veel goeie reacties natuurlijk. Nog iemand die vraagt. Felix, als je ooit de beste dj ter wereld wordt, wil je dan me mij op date? Ik weet nie of et een man of een vrouw is, maar euh, ik ga der van uit, ja ik weet et nie, t is een luisteraar. Ha, als ze heel mooi is en heel lelijk tegelijkertijd. Ja, misschien een eel knappe met een grote neus. Kan ook

113 natuurlijk allemaal. Niks mis met grote neuzen. Pas op eh, dank u wel, Felix en nog iemand die vraagt: wanneer komt Mathieu Van Der Poel naar de studio? Aha. Die zou onderweg zijn en over een ja, ongeveer een dik uur dan is die hier om bloemen af te geven. Een sms’je van ik wil meer van hen horen. Awel, Felix van Lost Frequencies, ga z’n muziek halen, dan kun je nog veel meer horen. En als je morgen naar Chainsmokers gaat in de AB in Brussel, daar staat ie en deze zomer Suikerrock in Tienen. Twee keer op Tomorrowland, heeft daar z’n eigen podium, zaterdag zes mei eigen concert in de Lotto Arena en elke vrijdag om negen uur, MNM Party met Lost Frequencies. En dan nu, nog een onwaarschijnlijk goed liedje. Kijk! [1:02:05] P: Dat is zo’n mooi liedje, op een maandag, op een dinsdag op een woensdag, op een donderdag. Hartjes. [1:11:17] P: Ik eb der maar één ding op te zeggen, euh, Hajo. Hallokes. H: Hallokes. P: Hey hey. Jongens. Echt waar, als je daar dan in staat J: En meisjes. P: En meisjes. Dames. En heren. Appelen. En Peren. Ja. J: Boeren en boerinnen. Et feest kan beginnen. P: Boeren, wacht ze, boeren boerinnen, burgers en buitenlui. Zoiets. J: Ja, da s van voor mijnen tijd. P: Dat is, da s anders. Ma bon. Je bent allemaal zeer welkom natuurlijk. Straks bezoek van een crosskampioen die bloemen ging meebrengen voor euh Julie. Die ad dat beloofd, waarom, da s nog nie. Da moet ie straks toch es uitleggen. J: Ja, oké. P: Ma we gaan vooral even de handen in de lucht steken, alsof we zelf gewonnen hebben. Ah ja, want j ebt een nieuwe week gewonnen. J: Joepie. P: Beetje regen dabei. J: Stop me dabei te zeggen. Echt, nu is t genoeg. P: Da, da is ier nogal iets. Dua Lipa. [1:15:57] P: Ba ba ba. Be the one van Dua Lipa. Driehonderdtweeënzestig kilometer file, oh. Ja, k wil nu nie ambetant doen, ma t wordt heel de week slecht weer ook. J: Gij wilt da wel doen. Ambetant doen, jawel. P: Ja nee, da s nie waar. Ik eb da ooit wel eens gedaan. J: Ja? P: Ja, lang lang geleden, toen ik nog mijn, nen ambentanten was. Euh, en daarmee ga ik de kloof van vandaag ook dichten, de muzikale kloof. Heeft te maken met Kurt Cobain, die zou vandaag vijftig jaar geworden zijn, zanger van Nirvana, heeft et niet gehaald, zevenentwintig geworden. Iets met een kogel op een verkeerde plaats enzo, gedoe oor. Echt erg. Nu, de eerste keer dat ik Smells like teen spirit zag, was ik een jaar of negentien, dat was op MTV. Toen was dat nog met clipkes, tegenwoordig is da met blote venten die uit de zee komen, Ex On The Beach, goe programma. Goeie show, man. Ex on The Beach, geniaal. Ma soit, ik was helemaal weggeblazen van die video, van Nirvana en ik moest absoluut die plaat ebben. Toen was dat nog van de vinyl enzo en ik wou die ook. Wel belachelijk, k was negentien jaar en k wou die ook zeer graag aan mijn moeder laten oren. Om t oren van moeder, dat is nu echt, da s de muziek van nu. Da s de shit. Dus moeder meegenomen na mijn slaapkamer, een heel gedoe, euhm, nu die intro van Smells Like Teen Spirit, je weet tadada, begint heel zacht, ma dan op een bepaald moment barst dat los natuurlijk. Die wist da nie. En mijn versterker stond toen, ik ad die echt los op tien gezet en et liedje begon en et moment dat et losbarstte, schrok mijn moeder zo hard die ad da, sorry eh ma, die ad al wa valse tanden en pfoeh, die schoten daar precies een beetje uit azo. Echt, die is, die was geschrokken, verschrikkelijk, ma die zal nooit meer vergeten hoe goed et liedje was dat Nirvana gemaakt eeft in 1991. Da was zo goed mannen. Allez, vooruit, omdat ie jarig is en vanboven misschien aan t dansen is met Elvis Presley. Goeiemorgen! [1:22:27] P: Ij zal nooit nog een verjaardag vieren. Smells Like Teen Spirit van NIrvana. Kurt Cobain, zou vandaag vijftig jaar geworden zijn. En kijk zie, t is een euh twintig februari vandaag en maandagochtend, laatste maandag voor de krokusvakantie. Nog effe doorbijten zie, Smells gelijk lijk teenzweet. Oké, da s ook mooi. Iemand die vraagt euh doe nog eens een rukwind. Geen probleem, een rukwind.

114

J: Peter. P: Wadde? De luisteraar vraagt dat. Er zit iemand klaar met bloemen voor jou zo meteen. Da s da s voor strakjes. Moeilijk verhaal. Werken werken werken, et kan meegaan, et kan ook tegenvallen natuurlijk. Misschien moet je daarom goed luisteren deze week naar Dj Astrid vanmiddag. Ze vertelt je bijvoorbeeld waarom je in een Carrefour een goeie job kan scoren en niet alleen verse kippenbilletjes. En bij ons hoor je elke ochtend een werknemer die net begonnen is bij een bedrijf, een starter, vanmorgen is dat Stef Schelfschoute uit Lede. Goeiemorgen, Stef. L5: Hallo, goeiemorgen. P: Begonnen bij Group 4P. Distributie van exclusief papier en pennen. Hoe valt et mee daar? L5: T is leuk, t is eel tof. Ja t is t is echt wel leuker dan ik had kunnen denken. P: Kijk zeg, da s altijd plezant op zo’n maandag, jouw bazin is Ann Boeteye uit Steenheuvel. Boeteye, goeie familienaam. Dag Ann, goeiemorgen. L6: Goeiemorgen Peter, goeiemorgen Julie. J: Hallo. P: Zit je soms aan je familienaam, Ann? L6: Pardon? P: Ja, laat maar. Zeg, normaal gezien stelt de baas hier de vragen, die gaan we gewoon gezellig omdraaien. Stef, jij mag de vragen stellen die niemand durft te stellen aan de baas, daar ga je. L5: Oké, super. Euhm, aan welke rijke persoon zou je wel eens een dure pen willen geven? L6: Euh, rijke persoon. Aangezien wij niet direct een vzw zijn, zou k eigenlijk liever een heel dure pen verkopen, denk ik, aan een rijke persoon, euhm, maar als ik dan toch moet kiezen, dan denk ik da k ga voor Stan Van Samang , alhoewel da k nie weet of dat die echt eel rijk is. P: Mooh, die is wel , die is wel behoorlijk goed aan t boeren oor, ja ja. J:Affirmatief. L6: Nee, die was over t laatst es in t programma en die vroeg een ander product van ons, een Filofax en ik dacht, daar zit zo nen onnozelen balpen in, dus die man wil ik wel eens een mooie pen geven. P: Alsteblieft, zie zo. Stef, volgende vraag. L5: Welke dagtaak zou je willen schrappen? L6: Euh, t is nie echt een taak, maar et uren staan schilderen in de file, da wel. Mogen wegvallen. P: Heel veel mensen aan t knikken op dit moment waarschijnlijk in die file. Jullie zijn een bedrijf dat euh dat zorgt voor pen en papier. Voor een volgende vraag ook bijvoorbeeld, Stef. [1:25:11] L5: Welke boodschap zou je wel eens in een fles willen steken? L6: Euhm, ik ben niet zo et Bond Zonder Naam-type, dus euh, k ga voor een streepje reclame, euh, Life is too short to Carry an ugly pen. P: Hahaha, da s wel waar. Mooi gezegd. Oké, Stef, de laatste vraag. L5: Mag ik morgen nog terugkomen? L6: Gij moet morgen nog terugkomen, Stef! P: Ha, zo’n bazin. L5: Oké, da s een hele opluchting. P: Heerlijk. Stef Schelfhout, dank je wel. Tot vanmiddag ergens bij DJ Astrid vanaf 12 uur, dan kan je ook Facebook Liven over Carrefour en bazin Ann, nog een hele fijne ochtend daar eh. L6: Dank je wel, jullie ook! P: Yo, dag! Goh, da s een strenge precies, eh? J: Da s goe, kvin da goe. P: Ja, dat dacht ik al. Ja. J: S nodig. P: Ja, rustig. [1:31:22] P: Julia Michaels, je gaat er nog veel van horen. Ze heeft geschreven voor Fifth Harmony, Gwen Stefani, Justin Bieber, Jason Derulo, Kelly Clarkson, Selena Gomez en Dana Winner. Issues. Ja, gij ook eh. Vertel es, Hajo. H: Ja, ongeval op de E17 naar Gent, net voorbij De Pinte zegt een luisteraar en de linkerrijstrook is dicht. P: Ha, der is bezoek binnengekomen. Want hij had et beloofd en hij heeft zich deraan gehouden. Gisteren heeft ie bloemen gekregen op de sluitingsprijs in Oostmalle, crosskampioen Mathieu van der Poel. Goeiemorgen, Mathieu. M: Goeiemorgen. P: Jij ebt ook een vriend meegebracht, goeiemorgen Yorben. Y: Hallo

115

P: Ja, dus euh ebben jullie iets gedronken vannacht jongens? M: Ja, toch wel een beetje, ja. P: Ja, want gisteren ja, gisteren was t dan t feestje na de sluitingsprijs, je bent tweede geworden, waarom ben je nie eerste geworden? M: Omdat er iemand rapper ree gisteren. P: Toch ja. Ma j ad wel, hoeveel mannen krijgen eigenlijk bloemen van de? M: De eerste drie dus, t podium was euh was et doel gisteren. P: Ja,zo meteen mag je ze ook officieel afgeven aan Julie. Ja, je zit ier nu, waarom wou je zo graag die bloemen afgeven aan Julie? M: Da was eigenlijk euh een vriend van mij was op de foto gegaan me aar in Maldegem en k dacht euh k zal dan ook een extra effortke meedoen voor een bos bloemen af te geven. Ma ja, ik eb ze nie gezien, eh. P: Ja nee, we waren wij druk bezig eh. J: Ja, we waren aan t werken natuurlijk. M: Da snap ik da snap ik. P: Ah ja ma kijk, nu ben je hier, straks kun je een foto nemen en bloemen afgeven en dat soort dingen. Zijn t mooie bloemen, Julie? J: Euh, ja. M: Eerlijk zijn eh J: Ja nee, k vind ze, ik vind ze wel mooi eigenlijk, ja. Ça va, ja. Ja, maar zo een raar moment nu, gij maakt er zo iets raars van, Peter. Komaan. P: Helemaal niet. Ma goed, wa eb je vannacht nog gedaan? M: Ja, dan zijn we naar de Carré geweest en eigenlijk euh, ebben we t nog redelijk normaal gehouden omda we naar ier moesten komen. J: Nie geschuurd? P: Geschuurd. J: Da doen ze daar toch in de Carré? M: Ja, da klopt, ja wel, soms af en toe, ja. J: Ne ke goe geschuurd, oké. P: Ja, mag ook wel eh man, zo n seizoen, wat is dat allemaal geweest zeg, een gedoe. Euhm, ja, sportief, wat doe je nog deze week? M: Woensdag is t dan nog Waregem, eigenlijk de afsluiter voor et crossseizoen en voor de rest is t beetje, ja, wa bezighouden me andere dingen en beetje genieten van de rust. P: Toch ja, want we zagen op euh online we zagen dat Wout Van Aert naar de Dominicaanse Republiek gaat vertrekken. Ga jij nog op reis? M: Ik ga naar Zuid-Afrika een week, ja. P: Oeh, leuk! Wanneer vertrek je? M: Zevenentwintig februari. P: Kijk eens aan. S volgende week, kun je nie mee? J: Wablief? P: Kun je nie mee dan? J: Allez. Nee, ma wa ik mij wel afvroeg, Mathieu, want ge zegt nu, ge wilt die bloemen aan mij geven, maar der moeten toch wel tienduizenden meisjes zijn die u zo graag willen, want ik kreeg bijvoorbeeld al berichten van zeg, gij zijt onnozel da ge die bloemen nie wilt aannemen, ik wil die wel aannemen. Zijn er zo nie meisjes die rare aanzoeken doen? M: Ja, da gebeurt wel es, maar meestal zijn de bloemen voor mij voor mijn mama eigenlijk, dus euh, die eeft normaal bijna elk weekend bloemen op tafel. P: Schitterend zeg, mooi eh. Ma goed, we moeten die bloemen nu nog afge afgegeven krijgen natuurlijk, dus euh, k stel voor dat we daar toch een klein momentje van maken. J: Peter, gij zij zo de gênante nonkel op et feest zo, allez, een foto’tje kopen? P: De bloemen worden nu officieel afgegeven, dames en heren, ooh. En kusje. Eén kusje, is dat al? Komt helemaal van Holland naar hier voor één kusje, Mathieu Van Der Poel. J: Peter, stopt, nu. P: Sorry, oké. Gestopt, zeer goed. Ja. J: Amai, da zijn wel schoon bloemen, dank u wel. P: Ja, da s gewoon een zwarte pet en uwe kameraad ook euh iets raars op, we gaan zo meteen nieuwe petten geven. J: Awel, ik eb wel ook iets voor jullie, want ik ga da nie zomaar gewoon aannemen, dus daarom krijg jij van mij een pet, als ge die aandoet in de koers, als da gaat. Ah ja nee, g ebt nen elm. Misschien daarna.

116

M: Daarna eh P: Op t podium, ja, van de week, kun je die inderdaad euh aandoen, moest je daar ergens op een podium staat, ideaal, zeg. Zeg, wat, mensen vroegen zich ook nog af van euh wat ja, de weg, komt dat er nog van? Zijn er van plannen, zijn er plannen om Mathieu van der Poel op weg te zetten? M: Ja, ma da s meer iets voor in de toekomst. Ik denk dat ik nu vooral et veldrijden nog iets te graag doe en euh ja, denk dat da wel t belangrijkste is als als ge nog jong zij, om te doen wa da ge graag doe. P: Ja, t is dat, zoals bloemen afgeven ’s morgens in de radiostudio van MNM. Zalig, zeg. Zeg, Yorben, als je moet kiezen Wout Van Aert of Mathieu van der Poel? Y: Ja, da s euh denk ik een logische keuze voor mij, Mathieu. P: Oké, der was even twijfel, ma kijk. Dank je wel, Mathieu van der Poel, dank je wel Yorben en geniet van jullie petten. [1:38:48] P: Forever van Milk Inc. Het is vier over half negen, een goeiemorgen oor. Slecht weer, maar misschien dat et nieuws wel euhm een beetje beter is. [1:42:21] P: Beetje n afstand houden kan helpen eh, wat een gedoe zeg vanmorgen, straks even horen bij Frank of et zo heel de week blijft, het is zeven over half negen, The Weeknd en Daft Punk. [1:46:18] P: I Feel It Coming, TheWeeknd en Daft Punk. Het is negentien voor negen. Ja, zo’n weer, Frank, krijgen we dat de rest van de week? F: Euh, ik vrees et, Peter, dus euh grijs eh, da s de hoofdkleur deze week, lokaal wat lichte regen vandaag, ook morgen trouwens, morgen is t krek etzelfde weer als vandaag, met dus matige zuidwestelijke wind en zachte maxima rond tien a elf graden. Morgen dus idem dito, woensdag en donderdag in feite nog altijd zwaarbewolkt weer, nog altijd zacht, maar woensdag en donderdag zou der wat meer regen kunnen vallen en de zuidwestenwind wakkert dan nog verder aan met euh felle rukwinden, vooral op donderdag. Euh, vrijdag misschien eventjes de zon die we te zien krijgen met een paar voorjaarsbuien, dus maartse buien al op vrijdag en dan iets minder zacht rond zeven graden, dan is er een koude nacht van vrijdag op zaterdag maar zaterdag ja, al snel nieuwe regenwolken vanuit et westen, en dan wordt et opnieuw enkele graden zachter. P: Ai ai ai ai, maar goed, kijk. We kijken naar buiten. T is keer goe voor t groen, zeggen ze altijd. F: Absoluut en t heeft in de maand februari in feite nog nie veel geregend, dus laat maar komen. Vandaag grijs en miezerig, woensdag en donderdag regen en wind en altijd zacht weer. P: En nu die fiets op. En morgen? F: Ben ik er weer met meer weer. [1:48:48] P: T is kwart voor negen en je staat vast. Ik weet, t is niet geestig, ma t komt goed, k beloof et jou. En je wou nog iets vertellen meneer, of mevrouw, t is altijd spannend. T is een meneer. De zon schijnt niet eh man, echt waar. Nie alles geloven wa da ze op de radio zeggen oor. Rather be van Clean Bandit & Jess Glyne, zo meteen Ryan Gossling & Emma Stone en daarna Julie van den Stone met euh belangrijk berichtje, vertel es, Julie. J: Euh, hoe vervelend zijn die reclames voor da je een Youtubefilmpje wil bekijken? P: Ahjajaja. J: Op een schaal van 0 tot 10 zeker twaalf, dus. P: Da s nieuws. [1:56:03] P: Zie zo zeg. Beetje La La Land op je radio is altijd goed. Rotweer. Gekke treinen die vallen, maar der zijn bloemen geleverd voor Julie. J: Zalig eh, da s de beste maandag van tweeduizendzeventien tot nu toe. P: Mathieu van der Poel, de crosskampioen. Zie zo, zijn we, misschien mag je ook es in z’n caravan. Je bent ook in de caravan van Wout van Aert geweest. J: Maar waarom wilt gij mij zo een coureur beet maken, nu? Waarom doe ge da? P: Ge zou, wel da zou wel es tof zijn. J: Ma dan moet ik me zo nen bodywarmer zo gaan rondlopen, da ben ik nie, nee. P: Nen bodywarmer? J: Doen die da nie? Die ebben daar toch zo nen, omda da goe warm is, nen bodywarmer aan. P: Kan je een beetje stijl geven aan de koers, zou toch fantastisch zijn. J: Peter, neen. P: Oké sorry, dan stoppen we derover. Et is acht voor negen, een goeiemorgen oor. Belangrijk nieuws voor de fans van Youtube.

117

J: Ja, want die fans die moeten dan, als die naar een filmpje willen kijken moeten die eerst dertig seconden naar een reclamefilmpje kijken, je kan niet wegklikken, je kan et niet overslaan, iedereen draait dan es goe me z’n ogen en zucht dan es goe, je kan ook nie weg naar een ander tablet gaan want dan stopt et filmpje. Da s echt al zo vaak, heeft al zo vaak voor ergernissen gezorgd. Dus ze gaan dat nu vervangen door een ander format, j ebt bijvoorbeeld ook een andere optie die da je zo zes seconden een reclamefilmpje hebt en dan kan je dat ook niet wegklikken, maar dat zijn maar zes seconden, dus dat is beter, dus denkt Google nu om daar ook op over te stappen. P: Goe idee J: Want blijkbaar zouden der heel wat Youtubegebruikers weggaan van Youtube door dat en ook omda je op Facebook tegenwoordig heel wat filmpjes kan bekijken en veel mensen gaan dan nie meer naar Youtube natuurlijk. P: Da s just ja. Ja, de Youtubers die verdienen der wel geld aan op die manier eh. J: Uhu. P: Ingewikkeld. Oké, zes seconden, kunnen we nog net aan, denk ik. Ja, dit was een beetje derover, sorry, dames en heren. Beetje veel lawaai. J: Als je, als je zin ebt om een publieksopwarmer te worden, dus dat is eigenlijk iemand die jou laat lachen en jou opwarmt voor dat et programma echt begint, als je in t publiek zit. P: Van de televisie zo. J: Van de televisie, ja, was da nog nie duidelijk? Ah oké. P: Ja, publieksopwarmer, je hebt et ook bij concerten enzo eh. Maar vooral publiek van televisie. J: Je kan et leren van de beste euh publieksopwarmer ever van Vlaanderen, dat is Rob Vanoudenhoven, die ken je nog, dat was vroeger en nu ook nog denk ik een tv-presentator euhm en die gaat die gaat mensen opleiden tot publieksopwarmer want die zegt publieksopwarmers die groeien niet aan de bomen, euhm, je moet dat ook echt goed doen, dat moet ook in jou zitten, euhm, en die geeft al een paar tips mee in de kranten ook hoe da je da kan doen. Je mag bijvoorbeeld nooit iemand belachelijk maken, heel veel mensen doen dat, willen dan een gesprek maken euh aanknopen met iemand en dan gaan ze die eigenlijk net iets te belachelijk maken. P: Sorry, maar heb jij Rob Vanoudenhoven al bezig gezien als opwarmer? Die kan ook mensen doorsleuren, heerlijk, op een heerlijke manier wel. J: Je moet dat wel combineren met, je moet echt ook aandachtig luisteren naar die mensen. Dus, nu ben je aan t luisteren naar mij, Peter, maar er zijn momenten da je da ook iets minder goed doet, da zijn dingen da je moet aan denken, mensen appreciëren dat dan en ze gaan zich dan beter voelen. P: Heb je dat krakje gehoord? Da s m’n hartje. J: Niet alles gaat over u. Ma dus, ij is daar nu al mee bezig en ij neemt mensen mee naar de studio al, dus als je daarin geïntereseerd bent, bel em op vandaag. P: Ja, da s echt een gat in de markt. J: Ja, t is een knelpuntberoep ook. P: Och man, wat een gedoe om een goeie te vinden. Der zijn wel goeie, maar euh. J: Sven de Leijer bijvoorbeeld is ook opgeleid geweest door Rob Vanoudenhoven. P: Ja, ma die gaat dan, die gaat dan gewoon euh die gaat dan gewoon naar televisie, gaat dan programma’s presenteren. Wat een gedoe. Bon, even de deur openzetten voor de goeie muziek, want het is bijna zover, DJ Brahim. Die draait jouw liedje, ma wij moeten nog even back to the nineties en nillies. Met een paar Ollanders. Niemand wist dat Hollanders waren, maar t waren wel degelijk Hollanders. De Vengaboys en Boom Boom Boom Boom. [2:02:50] P: Alsteblieft, klaar voor the nineties en nillies met Boom boom Boom. En nu Brahim Brahim Brahim.

118

B. Transcriptie De Ochtend R = Ruth Roets C = Caroline Gennez D = Dennis van den Buijs K = Koen Daniëls E = Edwin Timmer W = Wouter Van Besien J = Jan Verheyen A = Ankie Reches B = Bert Sterckx M = Marc Van de Looverbosch L = Lore Van Welden H = Hugo Broos

Uitzending 7 februari 2017 [03:48] D: Een hele goeiemorgen, februari is al een week ver en zo meteen gaan we naar Mexico, na de grens, niet die met de Verenigde Staten, maar wel die met Guatemala, der gebeuren verschrikkelijke dingen. Ruth zit met haar neus in de kranten en we doen iets mis met ons afval. Welkom bij De Ochtend. [07:10] D: Keane met Crystal Ball. Ik zei et daarnet al eh, we gaan naar de grens van Mexico, niet die met de Verenigde Staten, daar is heel wat over te doen sinds Donald Trump natuurlijk met z’n muur, ma we gaan naar de zuidgrens, de grens tussen Mexico en Guatemala. Daar zou et er verschrikkelijk aan toe gaan, talloze illegalen, Centraal-Amerikanen op de vlucht worden er opgepakt en teruggestuurd, sterker nog, in heel 2016 zette Mexico al meer Centraal-Amerikanen het land uit dan de Verenigde Staten dat deden. Edwin Timmer, onze correspondent in Mexico, goeiemorgen. E: Goeiemorgen D: Over hoeveel mensen hebben we t als we dit verhaal vertellen? E: Nou, volgens et Mexicaanse Instituut voor mek, voor migratie, het IMM euh zette Mexico voor 2016 143 000 Centraal-Amerikanen terug over de grens, ja, dat is een ruime verdubbeling sinds 2010 want toen waren het nog maar zo’n 62 000. Kijk, de Verenigde Staten daarentegen zetten vorig jaar 96 000 Centraal-Amerikanen uit, dus dat is veel minder dan Mexico. En ja, dit zijn natuurlijk niet de cijfers eh, waar Donald Trump het, noch als kandidaat noch als president heeft over gehad, want in feite knapt Mexico een klein beetje het vuile werk op voor haar noorderbuur. Het is al sinds 2014 zo dat dat Washington Mexico helpt met tientallen miljoenen dollars en advies aan de Mexicaanse douane, politie en leger. Ja, eigenlijk met maar één doel en dat is het afremmen van die exodus van ja zo’n 400 000 Centraal-Amerikanen per jaar die heel graag richting de VS willen. D: Ja, hoe moeten we dat ons voorstellen die zuidgrens, is daar ook sprake van een muur tussen Mexico en Guatemala bijvoorbeeld? E: Nou, het is niet echt een muur hoor. Der zijn wel hele grote stukken hek, langs euh langs de grens, je moet je voorstellen, die grens die is van 1000 kilometer, dus daar zijn wel stukken hek. Muren, die is er niet. Als je dan kijkt na alle wegblokkades he, van de politie en het leger, en ook nog van de overvallen door de criminele bendes, ja, dan heb je bij mekaar toch een erg moeilijk te ontlopen *** voor al die migranten. Euh ik ben er zelf ook vaker geweest en je ziet echt op al die belangrijke doorgangsroutes in provincies als Tsjappas, Tabasco, Meracruz, je wordt gewoon overal gecontroleerd. Euh, ik noemde trouwens die criminele bendes omdat ook die drugskartels he, in deze, in deze regio, die migranten dan als een inkomstenbron euh zijn gaan zien. Vele migranten worden ontvoerd door hen, ja, en vervolgens moet dan een familie in het thuisland of in de Verenigde Staten moet dan weer meer geld sturen voordat ze verder mogen. Euh der zijn sommige euh euh, hoe moet ik dat zeggen, er zijn sommige paters, he, die daar in de buurt dan een euh migrantenherberg houden. Bijvoorbeeld pater Tomas Gonzales, die noemt deze maffiosi zelfs paramilitairen omdat er volgens hem, lijkt het er gewoon te vaak euh, gewoon op, ja, dat die maffiosi samenwerken met met lokale politie. D: Ja, je had et over honderdduizenden mensen uit Honduras en Guatemala, hoe moet ik me hun vlucht voorstellen? Hoe proberen ze naar et noorden te reizen? E: Nou, weet je, vroeger was dat antwoord heel simpel, want euh, ik denk dat, ja, ook in België wel, mensen wel dat beeld kennen van al die mensen die boven op die trein zitten, eh, iedereen beklom zeg maar die brug, de goederentrein met de naam Het Beest , ofwel La Bestia. En ja, dat ging dan met honderden tegelijk richting et noorden, maar der is nog veel veranderd euh sinds 2014, want inmiddels is et veel moeilijker en gevaarlijker geworden om nog op die trein, op die trein te springen of je er überhaupt aan vast te klampen. Waarom is dat nou? Ten eerste rijdt die trein een stuk sneller dan vroeger. Dat is expres gedaan euh, en ja, als je d r misgrijpt, ja, dan is de kans groot dat je op die rails terechtkomt. En ten tweede zijn er boven op de wagons, he, waar je vroeger makkelijk kon op zitten, der zijn nu ronde kappen op gezet ja zodat je daar niet meer bovenop kan zitten. Euh nou en ten slotte is et ook nog zo dat de politie en de *** regelmatig razzia’s houden zoals men dat daar

119 noemt. Ja, rond zo n trein, ja, dan wordt die goederentrein La Bestia, wordt stilgezet, nou, iedereen die der dan wel aan vastklampt of bovenop zit,nou ja, die probeert men dan gewoon in te rekenen. D: Ja, dus we moeten et op een andere manier doen op dit moment? E: Ja, ma, en hoe gebeurt? Ja, men zoekt gewoon nieuwe routes, maar dat gebeurt dan eigenlijk vooral lopend, liftend, ja, of op welke manier dan ook. Ma ja, en en, ma ja dan ga, dan zijn dat de mensen die die die die vuik eh, waar we t net over hadden, die die ontkomen zou, ja, dat valt dus niet mee. D: En intussen spreken ngo’s wel over een zware humanitaire crisis in in de streek, daar hoort, wat moet ik me daarbij voorstellen? E: Nou ja kijk, dat is een beetje t zelfde als wat ik net vertelde. Kijk, ten eerste is het zo dat die aanhoudingen van die Centraal-Amerikaanse migranten, die ook vooral uit Honduras en Guatemala komen, ja, dat wordt niet allemaal gedaan door douanebeambten die precies weten hoe dat moet. Euh et gebeurt ook nog altijd gewoon door de militairen en de politie die daar in dezelfde regio werken en dat gaat zeker volgens talloze getuigen, ja, met heel veel geweld en ja euh niet erg netjes. En dan hebben we t ook nog niet over de afpersing en de verkrachtingen die die migranten onderweg moeten doorstaan. Ja, nou, en ten tweede is et zo, ja, je kunt eigenlijk stellen dat de wereld gewoon wegkijkt van het enorm ontspoorde geweld in Honduras, El Salvador en Guatemala. Ja, het zijn landen met de hoogste moordcijfers op op aarde en vooral in die grote streden zoals euh euh de, nou, zeg maar de grote steden in Honduras, euh ja, dan heb je bendes als La Salvatutcia ja, het gewoon voor et zeggen en als je niet betaalt aan hen of je niet bij hen gaat aansluiten, ja, dan heb je de grote kans dat je wordt vermoord. Ja, en daarom en daar zit echt de basis van waarom vluchten al die mensen dan, ja, daarom gaan al die mensen gewoon jaarlijks. Ja, die willen gewoon naar het noorden. En of meneer Donald Trump dan een muur wil bouwen of niet, ja, dat is echt hun eerste zorg niet. D: Nee, weg uit die streek als ik het hoor hoe alarmklokken luiden door de euh humanitaire organisaties, ngo’s die zeggen er is iets aan de hand. Nu weten we ook wat. Edwin Timmer, onze man in Mexico, dankjewel. [15:35] D: Joan Armatraydin met I’m Lucky. En Ruth, ik zie heel wat Syrisch nieuws vooraan staan. R: Ja, slachtofferhuis Suidnaya kopt de Standaard, dat gaat over de wanpraktijken in een gevangenis in Syrië, een rapport van Amnesty International. Op de frontpagina van t Nieuwsblad staat een foto van Filip Dewinter trouwens. Samen met de Syrische president Assad. De Winter is in Syrië en de twee hadden gisteren een gesprek. Volgens De Tijd is de Belgische truckchauffeur de duurste van Europa en de koning krijgt minder geld van Defensie. Da s de opener van et Laatste Nieuws vandaag. D: Ook bouwnieuws in de kranten. R: Ja. De Vlaamse betonstop werkt niet voor Limburg. Dat euh is de waarschuwing van een provincie- gedeputeerde in t Belang van Limburg vandaag. Oosterweel natuurlijk ook weer op de voorpagina van De Morgen vandaag. De Morgen heeft et over het ultieme compromis om de Oosterweelknoop in Antwerpen te ontwarren. Verschillende tracé’s zouden mogelijk gecombineerd worden en Gazet Van Antwerpen zoekt et nieuws op de Schelde. De Flandria waart vaart weer uit en krijgt ook concurrentie. D: Meer krantennieuws over een goeie twintig minuten, Ruth, dank je wel. Het gaat langzaam naar Antwerpen op de E313 in Herentals-industrie en verderop ook vanaf Wommelgem. [19:49] R: Liar van Zimmerman. Ze dook dit weekend al op in een aantal kranten en ook gisteravond op televisie, ze lijkt helemaal terug. Annemie Turtelboom van Open VLD, gisteravond was ze te gast bij Van Gils & Gasten en ze was daar heel openhartig over haar ontslag vorig jaar. Een moeilijke periode, waarover een tijd niet gesproken kon worden. Maar de ex-minister is niet lang bij de pakken blijven zitten, zei ze ook, en ze keert de politiek ook de rug niet toe. Ook al is et een harde stiel en heeft et haar wel pijn gedaan. Ja, ze heeft dus de draad gewoon terug opgenomen, ook met haar oud- collega’s in et parlement, alleen met voorzitster van Open VLD Gwendolyn Rutten is dat een beetje moeilijker. Annemie Turtelboom gisteravond dus te gast bij Van Gilis en Gasten. En de auteur van dit liedje, die wordt donderdag 75. T Is Carole King en dit is de versie van James Taylor, You’ve got a friend. [25:50] D: James Taylor, You’ve got a friend. Hillary Clinton heeft voor et eerst sinds de inauguratie van Donald Trump opnieuw van zich laten horen. In de Britse krant krant The Independent euh lezen we dat of zien we daarop toch een video op de site waarin euh Clinton de demonstranten toespreekt die meeliepen in de Women’s March. U weet wel, vrouwen op straat, de dag na de eedaflegging van Trump. Dit was de boodschap. Ik blijf ervan overtuigd dat de toekomst aan de vrouwen is, aldus een duidelijke boodschap van Hillary Clinton. Dit is de nieuwe van Meuris. [29:49]

120

D: Meuris, in de rij voor soep. En zo werd et bijna half zeven. Tijd voor nieuws met Ruth. R: De Syrische president Assad zegt dat Belgische F 16-gevechtsvliegtuigen niets te zoeken hebben in Syrië. Assad heeft dat gezegd in een exclusief interview met onze redactie. België zet zes F 16- toestellen in vanuit Jordanië in de strijd tegen terreurgroep IS, ma volgens Assad schendt België het Syrische luchtruim omdat de internationale coalitie z’n toestemming niet heeft om IS-stellingen in Syrië te bombarderen. Het parlement in Israël heeft vierduizend illegale huizen van joodse kolonisten gelegaliseerd. Et gaat om huizen die gebouwd zijn op privégrond van Palestijnen op de westelijke Jordaanoever. De Palestijnse grondbezitters krijgen een schadevergoeding maar zijn hun grond wel kwijt, de wet kan enkel nog worden tegengehouden door de hoogste Israëlische rechtbank. En veertig procent van het huishoudafval dat in de restafvalzak zit hoort daar niet thuis zegt afvalstoffenmaatschappij Ovam. Het komt vooral door onwetendheid, veel mensen weten niet goed hoe ze afval moeten sorteren. De regels daarvoor verschillen ook van gemeente tot gemeente en dat leidt soms tot verwarring. D: Het weer dan nog. Lichte regen bij maxima rond vijf of zes graden in het centrum, morgen bewolkt met soms wat winterse neerslag. We halen dan twee graden. De volgende dagen wordt et droog, nog kouder, ’s nachts vriest het ook, naar het einde van de week opnieuw zonniger. [34:33] D: Jan Leyers met Alles komt in orde. En De Morgen opent vandaag, Ruth, met het ultieme compromis, et gaat over de ultieme mobiliteitsknoop, de oplossing voor Oosterweel. R: Ja, het woord historisch wordt zelfs gebruikt in de kranten, er zou een zeer eenvoudige oplossing voor Oosterweel in de maak zijn. Een combinatie namelijk van alle tracés die nu bestaan zou de knoop kunnen ontwarren. Het tracé van de regering zou worden gebruikt voor lokaal verkeer, dat van de actiegroepen voor doorgaand verkeer. Iedereen z’n zin dus, vinden ze in de krant, kort samengevat euhm komt erop neer dat zoveel mogelijk auto’s zouden worden omgeleid langs et noorden van de stad, onder andere de Tijsmanstunnel zou daarvoor moeten worden uitgebreid. De Oosterweelverbinding die zou wel worden behouden dan voor wie in Antwerpen of in de haven moet zijn. De Morgen brengt trouwens ook nieuws over ons pensioen vanaf volgende maand, was de afspraak, zou iedereen in ons land zijn of haar studiejaren kunnen afkopen om later een hoger pensioen te hebben, maar die datum wordt uitgesteld. Open VLD en N-VA vrezen dat de kostprijs voor die maatregel zou worden opgeschoven naar de komende generaties en ze vragen bijsturingen, aanpassingen. Mogelijk wordt de afkoopsom opgetrokken voor wie dicht tegen zijn pensioen staat of wordt het aantal te kopen of af te kopen studiejaren per persoon beperkt. D: Volgens euh De Tijd is de Belgische truckchauffeur de duurste in Europa. R: Ja, een truckchauffeur voor internationaal vervoer kost een Belgisch transportbedrijf 56 000 euro per jaar. Belgische chauffeurs zijn daarmee vier keer duurder dan Bulgaarse, da s et goedkoopste land wel binnen de Europese Unie en toch wil de Vlaamse regering onze regio promoten als een logistieke draaischijf. De transportsector vindt dat daarvoor extra maatregelen nodig zijn en ze vragen in de krant dat er net zoals voor de horeca ook een soort van flexibele maatregelen voor hun sector zouden kunnen komen. En in Venezuela slaan dokters alarm want door de economische crisis daar was er al een nijpend tekort aan geneesmiddelen en nu is dat probleem zo groot geworden dat ook de behandeling van hiv-patiënten mogelijk op het spel komt te staan, staat vandaag in t wetenschappelijk tijdschrift Science. In euh Venezuela zijn zo’n honderd en tien duizend mensen besmet met hiv en dat kunnen er nog veel meer worden want ook de voorraad condooms en hiv-tests raken stilaan op, zo blijkt. D: En euh na de heisa over t park in Laken opent Het Laatste Nieuws vandaag opnieuw met nieuws van de koning. R: Ja, die krijgt minder geld voor of van defensie. Twee procent per jaar minder moet dat worden. De Koninklijke familie wordt bijgestaan door 34 militairen in totaal. Dat zijn chauffeurs, mensen die de secretariaten bemannen, ook de chef protocol bijvoorbeeld is een militair en de kosten daarvoor moeten naar beneden. Een andere mogelijke besparing is dat et koninklijk vliegtuig bij et leger wordt vervangen door een geleaset toestel. D: Dankjewel, Ruth. Ik hoorde jou in et nieuws ook al zeggen dat we iets mis doen met onze sortering in de afvalzakken. Daar gaan we t zo meteen over hebben na Radiohead met High & Dry. [41:14] D: Een classic van Radiohead, al tweeëntwintig jaar oud, deze High & Dry. R: Afval sorteren, daar wil ik et over hebben. We doen et allemaal, we hebben der een bevraging over gedaan, onze collega’s van Radio 2, veertig procent van et afval dat in de restafvalzak belandt, is afval dat daar niet thuis hoort, zo blijkt. Dat zegt de OVAM, de Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij. Jan Verheyen, goeiemorgen. J: Een goeiemorgen.

121

R: Woordvoerder van OVAM. Afval sorteren, we zijn blijkbaar wel van goede wil, maar et lukt allemaal niet zo goed eh, wat is er aan de hand? J: We zijn inderdaad van goede wil en la me eerst en vooral zeggen dat et wel al behoorlijk goed lukt, eh. We zijn al meer dan drie decennia bezig met een afvalbeleid om de bevolking te stimuleren om afval selectief in te zamelen, te recycleren, thuis te composteren, afval te vermijden en dat werpt wel degelijke vruchten af want euh we sorteren en recycleren vandaag zeventig procent van ons huishoudelijk afval en euh we produce produceren zo maar even meer dan honderd kilogram minder afval dan vijftien jaar geleden. R: Ja, dat voor het goede nieuws allemaal. Maar dus die veertig procent van het afval dat dan in de restafvalzak terechtkomt, dat daar eigenlijk niet hoort, waar spreken we dan over? Wat is dat allemaal? J: Ja, dat neemt inderdaad niet weg dat er nog euh ruimte is voor verbetering. We weten uit sorteeranalyses dat er theoretisch gezien nog een potentieel is van veertig procent dat je uit de restafvalzak kan halen. Zo’n vaart loopt et natuurlijk niet, maar er zijn nog wel een aantal punten waar we nog winst kunnen boeken. Dan denken we bijvoorbeeld aan papier en kartonafval, dan denken we aan et euh vermijden van voedselverlies, van voedselafval. Euhm, dan denken we bijvoorbeeld ook aan textielafval. Euhm, uit die sorteeranalyses blijkt duidelijk eh dat we daar nog bijkomende inspanningen kunnen doen. R: Ja, hoe hoe komt dat eigenlijk, want als ik u hoor zeggen papier en karton, textiel, dan gaat et over dingen die we eigenlijk wel weten dat die niet in die restafvalzak horen? J: Ja euh, kijk, euh we hebben die resultaten kunnen boeken door euh in te zetten op een heel consequent beleid en een doorgedreven communicatie en ik denk da we die communicatie verder moeten doordrijven. Wij als overheid, als Vlaamse overheid, lokale besturen euhm maar soms ook onduidelijkheid, zoals dat ik bijvoorbeeld bij de voorbereidingen van ons nieuw plan voor huishoudelijk afval, dat er rond textielafval heel wat euh onduidelijkheid is, dat daar nog een duidelijke sorteerboodschap kan gegeven worden, dat textiel recycleerbaar is. Euhm, andere zaken zijn, betreffen nieuwe stromen. Zo hebben we gedefiniëerd dat euh uit ons restafval nog heel wat kunststofafval gerecupereerd kan worden. Vandaar dat we nu heel wat nieuwe initiatieven zien om ook kunstafval kunststofafval selectief te gaan inzamelen. R: Is t ook niet zo dat we gewoon in de restafvalzak gooien euh al datgene waar we geen weg mee weten, om et zo te zeggen? J: Euh, ja, dat kan zijn. En euhm op het eind is dat niet zo erg. He, uiteraard is het beter om selectief in te zamelen en moeten we inzetten op meer en doorgedreven communicatie om duidelijk te maken wat in welke fractie thuishoort. Ma as je twijfelt, as je nie zeker bent, dan is dat restafval uiteindelijk nog altijd beter he, dan et fout te gaan sorteren. R: Zijn de regels ook gewoon niet soms te ingewikkeld, als ik gewoon naar mezelf kijk, dan heb je vier of vijf verschillende zakken of containers of bakken staan. Is t soms gewoon ook niet allemaal een beetje ingewikkeld? Plastiek, sommige potjes wel, sommige potjes niet. J: Euhm, ja, als we naar de enquêtering kijken van jullie Radio 2-collega’s, he, dan blijkt et merendeel van de mensen, is dat wel een tweede natuur geworden en die geraken er wel uit weg, maar een op drie geeft aan dat ze t toch redelijk ingewikkeld vinden, al die sorteerboodschappen. Dat moeten we ook ter harte nemen, en dat is zeker ook iets waar we de volgende jaren aan gaan werken. Hoe kunnen we die sorteerboodschap vereenvoudigen? Dat kan gaan R: T zou bijvoorbeeld al eenvoudiger kunnen eeuh eh gemeenten, intercommunales hebben vaak ook verschillende regels, verschillende afspraken, dat zou bijvoorbeeld al eenduidiger kunnen. J: Ja, wel, die die, der lopen inderdaad momenteel al projecten om te gaan kijken, bijvoorbeeld voor dat kunststofafval hoe we die sorteerboodschap kunnen gaan vereenvoudigen, eh, dat geldt ook voor het GFT-afval bijvoorbeeld dat de volgende jaren gaan doen. Uiteraard zoals u aangeeft, er zijn ook heel wat verschillen tussen lokale besturen euh tussen afvalintercommunales onderling euhm ook daar wordt er toch zeker gekeken naar zoveel mogelijk harmonisatie in die communicatieboodschappen. Anderzijds wil ik ook aangeven dat t soms ook in belang is om te gaan differentiëren in sorteerboodschappen. Het afval dat iemand heeft in een landelijke gemeente, weten we uit onze onderzoeken, ja, dat verschilt fundamenteel van iemand die in een stadsomgeving woont, he. Dus het heeft in zekere zin ook wel belang dat je gaat differentiëren. R: Ja euh en vertrekt et ook niet allemaal bij gewoon minder afval euh waar we t halen, in de winkel, ik zeg maar iets. J: Zeker R: Zoals die boodschap dan gisteren, of dit weekend, grote plastiekverpakkingen terugbrengen naar de winkel. Hoe staat u daar tegenover?

122

J: Euh dat is een van de mogelijkheden eh. Euhm natuurlijk, beste is om afval te gaan vermijden aan de bron eh, t beste afval is vermeden afval euh daarom et nieuwe plan bevat ook heel wat afvalpreventie-initiatieven. We willen meer hergebruik euh, we willen et voedselverlies euh zo veel mogelijk beperken maar ook maatregelen euh zoals die afgelopen weekend in et nieuws kwamen kunnen zeker hun bijdrage hebben. Euh, de zogenaamde onverpakkingen, de verzamelverpakkingen of verzendverpakkingen. Die kan je achterlaten in je, in je winkel eh. Op voorwaarde dat het geen kleinhandel is. R: Ik heb u al verschillende keren horen verwijzen naar dat nieuwe plan waar moet aan gewerkt worden. U bent ook begonnen met de boodschap: eigenlijk doen we t helemaal niet zo slecht, zit er nog rek op? Is er nog ruimte voor verbetering? J: Ja euh er wordt al euh al bijna twee decennia gewerkt met dergelijke uitvoeringsplannen, meerjarenplannen eh, eind vorig jaar heeft de Vlaamse regering een nieuw plan met horizon 2022 goedgekeurd euh dat plan gaat voor een stuk uit van een continuering van de goeie resultaten en inspanningen die we de voorbije jaren gedaan hebben. Maar euh identificeert inderdaad nog wat rek, eh, zowel wat betreft selectief inzameling als betreft afvalpreventie en belangrijker nog, we willen ook de stap zetten naar een kringloopeconomie, naar een circulaire economie, euh, daarom zetten we voortaan ook in op nieuwe initiatieven euh zoals het delen van producten of repaircafé’s omdat we ervan overtuigd zijn dat dat de volgende stap is euh in de richting naar een kringloopeconomie. R: Nog ruimte voor verbetering hoor ik u zeggen, Jan Verheyen van OVAM, dank u wel. D: Gent Brussel is drie kwartier rijden, filegolven vanaf Aalst. Antwerpen Brussel 25 minuten via de E19, traag vanaf Vilvoorde, via de A12 is het een halfuur. Lummen Brussel bijna een uur, accordeonrijden tussen Tielt Winge en Holsbeek, Tienen Brussel is veertig minuten, langzaam van Haasrode tot Heverlee. En op de E411 traag vanaf Jezus-Eik. Traag ook op de binnenring rond Brussel van Groot-Bijgaarden tot Zellik, op de buitenring van Waterloo tot Groenendaal. Naar Antwerpen traag op de E19 tussen Brecht en Sint Job, op de E34 van voor Oelegem en op de E313 met filegolven vanaf Herentals West, reken op 20 minuten extra. [51:17] D: Nathaniel Rateliff & The Night Sweats, met Son Of A Bitch. Bert Sterckx, goeiemorgen. B: Goeiemorgen. D: We moeten et nog es over Standard hebben eh, wat er allemaal sportief gebeurd is. Zware nederlaag afgelopen weekend, maar der is nog over gedebatteerd gisteren bij de RTBF. B: Ja, daar is een elke maandag een eindeloos praatprogramma. La Tribune en euh sportief directeur Olivier Renard was daar euh te gast, dus et is wel interessant op dat vlak. D: Kop van jut volgens velen eh. B: Ja, hij niet alleen, met euh Van Buyten er nog bij en die Renard die steekt de hand voor een stuk dan toch in eigen boezem. Want zes transfers op de slotdag van de transferperiode in januari, dat was toch niet slim. En daardoor is de kern nu dus veel te groot, zesendertig spelers, da s geen cadeau voor trainer Jankovic en hij geeft ook toe dat hij en Daniel Van Buyten niet altijd op dezelfde lijn zitten, maar elkaar wel respecteren. D: Wel respecteren, kijk B: Dat doen wij ook eh, D: Ja ja, absoluut. Al zitten we misschien wel op dezelfde lijn. Ik weet et niet, Bert. Vanavond is er nog een inhaalwedstrijd in eerste klasse, Waasland Beveren tegen Genk. Voor beide ploegen belangrijk he, hoe dicht kan Genk, ja, tegen die play off 1 komen? B: Ze kunnen er zelfs inkomen als ze winnen in Beveren, dan hebben de Limburgers evenveel punten als Gent en Charleroi en een gewonnen wedstrijd meer, dus dan zouden ze zelfs vijfde worden in de stand. Dus op dat vlak zeker een cruciaal duel voor de top zes, al is trainer Albert Stuyvenberg weinig enthousiast over het gekozen moment voor deze inhaalwedstrijd. Al zijn er al geblesseerden genoeg bij Genk, met onder meer Karelis en Samata en de nieuwe transfers zijn niet speelgerechtigd voor deze match, wel weer in de selectie: Thomas Buffel. Vorige week nog afscheid genomen van zijn echtgenote, hij is er klaar voor, volgens Stuyvenberg. Nog uit het voetbal geef ik mee dat Kara Mbodj een verbeterd contract heeft getekend bij Anderlecht. De verdediger ziet et als een blijk van respect van de Brusselaars na z’n gemiste of eerder geweigerde transfer naar Engeland. D: Ja, stond ook in de ploeg van de Afrika Cup natuurlijk. Een beloning voor Mbodj. De Belgische Daviscupploeg, daar gaan we t ook over hebbe, tennis eh. Afgelopen weekend nog te sterk voor Duitsland en die was gisteravond vol spanning aan t wachten, wie wordt de tegenstander in de kwartfinales? B: Inderdaad, et was, et ging nog tussen Italië en Argentinië en et is Italië geworden want die ebben gisteravond het beslissende duel gewonnen en da s goed nieuws want België mag daardoor thuis spelen op 7 en 9 april, z ebben alvast opgeroepen dat alle supporters zich klaarhouden voor die

123 wedstrijden en volgens de kapitein Johan Van Herck is Italië ook een haalbare kaart. Gisteravond was er ook nog een persconferentie van de internationale atletiekfederatie en die blijft bij z’n standpunt. Russische atleten blijven geschorst en zijn dus niet welkom op het WK in Londen van volgende zomer. De schorsing loopt intussen al van november 2015, na dat vernietigende rapport van het wereldantidopingagentschap. Ze zijn es op bezoek geweest in Rusland en de schorsing blijft gehandhaafd. D: Bert Sterckx, dankjewel. [1:05:39] D: Goeiemorgen. Amnesty International op zijn beurt wijst president Assad terecht, daar gaan we t zo meteen over hebben en ook over Roemenië. Welkom. [1:08:40] R: I Feel It Coming van The Weeknd en Daft Punk. Ze gaan volgende zondag optreden op de Grammy Awards die Daft Punk, da s al bijna drie jaar geleden dat ze nog es hebben opgetreden, het Franse duo en ze zullen wellicht dit nummer ook wel brengen, I Feel It Coming. Feel It Coming, samen met The Weeknd. D: En u voelt ons ook al komen eh, honderdzestig kilometer file. Gent Brussel vijfendertig minuten filegolven vanaf Aalst, Antwerpen Brussel veertig minuten via de E19, accordeonrijden al vanaf Mechelen Noord, via de A12 doet u er 35 minuten over, Lummen Brussel is een uur, accordeonrijden tussen Tielt Winge en Holsbeek, Tienen Brussel veertig minuten, langzaam van Boutersem tot Heverlee, ook traag op de E411 vanaf Overijse. De binnenring rond Brussel, 10 minuten erbij vanaf Groot-Bijgaarden en Grimbergen , op de buitenring 25 minuten tussen Eigenbrakel en Tervuren en ook 25 minuten van Strombeek tot Jette, daar zijn door een ongeval de linker en middenrijstrook dicht. R: Gent Antwerpen, da s 35 minuten vanmorgen. File vanaf Kruibeke, Breda Antwerpen ook vijfendertig minuten. Et gaat traag tussen Brecht en Sint Job, Turnhout Antwerpen daar doe je drie kwartier over, traag vanaf Zoersel. En Lummen Antwerpen, da’s een uur en vijf, moeizaam vanaf Herentals West. Op de Antwerpse ring tot slot richting Gent gaat et trager van Antwerpen Noord tot Borgerhout. D: Met honderdduizenden waren ze, de Roemenen die de afgelopen dagen op straat kwamen om te protesteren tegen hun premier. Die had een maatregel ingevoerd, weet u wel, die corruptie onder een bepaald bedrag niet langer strafbaar maakte. Een maatregel op maat van z’n partijvoorzitter die zo aan vervolging kon ontsnappen en massaprotesten waren zijn deel eh, ze doen onwillekeurig denken toch aan de protesten van eind jaren 80 gericht tegen Staicesku, duizenden Roemenen op straat. Maar hoe kijken de Roemenen hier naar wat er allemaal in Boekarest en Timusjara aan et gebeuren is? Onze Wim Schepens die is het gaan vragen aan broer en zus Ciprian en Florinella Peccu in Antwerpen. [1:18:20] D: Zou et dan geen mooiere wereld zijn, Everyone Needs A Buzzem For A Pillow, zingen die van Cornershop in Brimful of Asha. De Duitse bondskanselier Merkel die gaat vandaag op bezoek naar buurland Polen. Ze gaat er praten met de premier en de president, maar ook en da s toch opvallend met de voorzitter van de regerende partij Recht en Rechtvaardigheid. Die partijleider daar, Jaroslav Katsjinsky, die heeft in de aanloop naar et gesprek zowel lof als kritiek voor Merkel geuit. In een gesprek met euh Duitse media zegt hij bijvoorbeeld dat de Amerikaan Trump gelijk heeft als hij zegt dat de Unie, de Europese Unie, een vehikel is voor het eigenbelang van Duitsland, maar zo zei hij ook dat Merkel zich nooit heeft bemoeid met de interne zaken van Polen en dat is iets wat de Europese Unie dan weer wel doet. En euh er zijn vanuit de Unie kritische rapporten, dat weten we, over de bedreiging van de rechtstaat in Polen. Nu, Warschau heeft tot deze maand de tijd om te antwoorden en de Finse Europese commissaris heeft gisteren gedreigd dat et stemrecht van Polen in de Unie geleidelijk kan worden afgenomen als Warschau de rechtstaat niet respecteert. Merkel en Katsjinsky hebben vandaag dus veel te bespreken. R: Er komen regelmatig wrede verhalen uit Syrië over de oorlog daar, over et geweld tegen burgers, maar soms tarten de cijfers elke verbeelding. Je kon ze ook horen in et nieuws, dertienduizend gevangenen zouden de voorbije jaren zijn opgevangen in een militaire gevangenis dicht bij Damascus. Het zijn cijfers die komen uit een onderzoek van Amnesty International. Gaan we over praten met Lore van Welden, goeiemorgen. [1:19:48] L: Goeiemorgen R: van Amnesty International. Die cijfers, dertien duizend, hoe weten jullie dat, hoe komen jullie aan die cijfers? L: Wel, Amnesty eeft gedurende een jaar intensief onderzoek gedaan en wij hebben gesproken met zo’n 85 mensen waaronder ex-gedetineerden, maar ook bewakers, andere personeelsleden van euh

124 de Sidenaya-gevangenis en met rechters, dus op basis daarvan hebben wij echt een gedetailleerd beeld kunnen schetsen van hoe dat die massaexecuties juist plaatsvinden en over hoeveel mensen het juist gaat per week. R: Ja, vertelt u eens, welke verhalen hebben jullie daar te horen gekregen? L: Ja, as we spreken over die massaexecuties dan euhm gaat et eigenlijk over mensen vooral burgers da s belangrijk toch om te vermelden eh t gaat over mensen die op een of andere manier verzet gepleegd ebben tegen de overheid, eh, t gaat over de typische profielen zoals demonstranten maar ook journalisten, advocaten euhm dokters en humanitaire medewerkers. En die mensen die worden veroordeeld in een schijnproces, dat duurt één, twee, maximum drie minuten, euh, worden ze ter dood veroordeeld, ma die weten eigenlijk pas op t moment da ze de strop over un euhm hals gehangen krijgen weten ze eigenlijk effectief euhm dat ze geëxecuteerd gaan worden en eerst worden ze uit hun cellen gehaald, in de namiddag en wordt er hen verteld dat ze naar een burgergevangenis zullen overgebracht worden eh waarop da ze denken da ze misschien ja betere situatie in een betere situatie gaan terechtkomen, ma niets is minder waar eh, want ze worden nadien naar de kelder gebracht van de gevangenis waar ze uren eerst nog gefolterd worden en nadien worden ze overgebracht naar een andere kelder in een ander gebouw van de Saadnaya-gevangenis en worden ze een strop over hun hals gelegd en euh worden ze opgehangen. En heel veel van die mensen die wegen eigenlijk nog heel weinig omda ze weinig voedsel krijgen en vaak euhm ja sterven die mensen nie onmiddellijk omda ze nie genoeg wegen en euhm ja wat er dan gebeurt, da zijn dan assisten van de officieren ter plaatse, ja die die trekken die mensen gewoon naar beneden om un, om un nek te breken. Ja, da s echt hallucinant zoiets eh. R: Gruwelijke verhalen die ons wel bereiken. Ik hoor u zeggen, w ebben kunnen spreken met ex- bewakers, met rechters, met met ex-gedetineerden ook, dat wil wel zeggen dat er mensen zijn die uit die gevangenis raken en die dat verhaal absoluut verteld willen hebben. L: Ja, da klopt. Der zijn, er zijn er nie veel eh die uit die hel weg raken, maar er zijn een aantal mensen die bijvoorbeeld in het kader van een gevangenenruil en vooral ook wanneer dat de familie grote sommen geld kan neertellen, die daaruit geraken en die effectief euh het verhaal van Saadnaya willen vertellen, want t gaat ook nie alleen over die massaexecuties eh, daarnaast euh is er ook een bewust, een doelbewust beleid van de overheid, een uitroeiingsbeleid dus door mensen zwaar te folteren door mensen systematisch voedsel, water en medicijnen te ontzeggen, is er nog es een massa aan gevangen die sterft in die gevangenissen. Der zijn echt getuigenissen die mij, die mij diep geraakt ebben . Ik denk bijvoorbeeld aan een man die daar gevangen gezeten eeft en die vertelt dat hoe er voedsel euhm op de op de vloer van de cel werd gegooid en daar vermengd raakt tussen bloed en de etter van de mensen die gefolterd geweest zijn, die nie verzorgd geraakt zijn en ja en de eerste dagen eten die gevangenen da nie op omda ze da tuurlijk net zoals wij gewoon walgelijk vinden ma op den duur ebben die mensen zo honger da ze alles bij elkaar schrapen en da opeten, da s ja, da s euh daar word je, daar word je echt ziek van. R: Welke verhalen zijn verhalen die jullie opgetekend ebben over de voorbije jaren, weten we ook of dat nog altijd aan de gang is, of dat nog altijd gebeurt? L: Wel et onderzoek van Amnesty International da gaat door de periode 2011-2015 euh en dan in die periode werd er per week minstens één maal, soms twee maal euh mensen geëxectueerd, soms tot vijftig man in eens. Euh en er is eigenlijk niks die t ons nu doe vermoeden dat da nu in 2016 dat die zaken nie meer zouden plaatsvinden. R: Ja, en jullie gaan kijken dan naar de Syrische overheid, om dat te laten stoppen. L: Ja, et is uiteraard in eerste instantie hun verantwoordelijkheid eh, euh die massaexecuties en da uitroeiingsbeleid, euh dat wordt tot op de hoogste niveaus binnen de overheid wordt dat goedgekeurd, dus t is natuurlijk opnieuw een een oproep naar hen om een einde aan te maken aan die aan die buitengerechtelijke executies, aan die folterpraktijken. Euhm maar ja ook een oproep natuurlijk aan de bondgenoten van euh Syrië, aan Iran en Rusland om euh Syrië meer onder druk te zetten euhm en ook euhm een oproep aan internationale au, internationale autoriteiten om een onderzoek in te stellen naar etgeen wa da gebeurt in de Saadnaya-gevangenis maar ook in de andere gevangenissen uiteraard waar dat de situatie ook euh slecht is en het is echt wel heel belangrijk dat er euh internationale en onafhankelijke waarnemers ter plaatse zijn om die zaken te gaan onderzoeken met et oog op vervolging van euh de verantwoordelijken daarvan eh R: Want dit moet stoppen in de Saadnaya-gevangenis. Lore van Welden van Amnesty, dank je wel. L: Graag gedaan. [1:27:00] D: Gonzales met Working Together. [1:30:58] D: Iets over half acht, tijd vo nieuws met Ruth.

125

R: Je kon het net hier ook al horen, Amnesty International beschuldigt de Syrische regering van mishandeling en et willekeurig executeren van gevangenen. In een nieuw rapport beschrijft Amnesty de wantoestanden in de gevangenis van Saadnaya, ten noorden van Damascus. Amnesty heeft gesproken met ex-gevangenen, veelal burgers, die zich tegen de Syrische regering ebben verzet. Volgens Amnesty zijn er sinds het begin van de oorlog in Syrië dertienduizend gevangenen geëxecuteerd in Saadnaya. De Syrische president Assad heeft ons land ondertussen terechtgewezen. In een interview met onze redactie zegt Assad dat Belgische F 16-gevechtsvliegtuigen niets te zoeken hebben in Syrië. Ze schenden het Syrische luchtruim want de internationale coalitie heeft niet z’n toestemmingen om IS-stellingen in Syrië te bombarderen. En de Dienst Vreemdelingenzaken wil smartphones en laptops van asielzoekers kunnen inkijken, dat heeft de topman gezegd in de parlementaire onderzoekscommissie over de aanslagen in Brussel en Zaventem. Op die manier kan vreemdelingenzaken het verhaal van de asielzoeker checken en nagaan of de nationale veiligheid in gevaar is. D: Goeiemorgen Frank, t wordt een euh grauwe dag. F: Ja, Dennis, grijs eh, met veel wolken dus wat lichte regen die van west naar oost over ons land trekt. Na de middag wordt et dus wat droger in et westen, bij maxima rond zeven graden in laag en midden België, twee graden in hoog België en een briesje dikwijls uit zuidelijke richtingen. Vannacht is t dan in et westen grotendeels droog met zelfs een paar opklaringen, terwijl die regenzone min of meer zal halt houden in et oosten van et land, daar eventueel wat winterse neerslag produceren, want de minima schommelen rond plus twee graden en morgen komt dan die regenzone, komt die op zijn stappen weer, dus gaat die richting westen met morgen nog altijd veel wolken. Maxima niet veel meer dan twee graden morgen en noordenwind, dat wil dus zeggen dat de neerslag morgen ook in Vlaanderen eventueel een wat winters karakter kan krijgen, wat smeltende sneeuw, maar heel weinig. Dan donderdag stilaan opklaringen vanuit het oosten en droog weer, want ja, vanaf vrijdag is t dan vrij zonnig winterweer met maxima net boven et vriespunt en overal ’s nachts vrieskou. D: Frank, dank je wel. [1:36:04] D: Tears For Fears met Shout. En daar is Oosterweel weer in de krant. De Morgen opent er vandaag zelfs mee, Ruth, het ultieme compromis voor die mobiliteitsknoop. R: Een historische oplossing, daar wordt zelfs over gesproken. Een zeer eenvoudige oplossing zou er kunnen zijn voor Oosterweel. Een combinatie van tracé’s zou eventueel de knoop kunnen ontwarren. Het tracé van de regering zou worden gebruikt voor lokaal verkeer, dat van de actiegroepen voor doorgaand verkeer. Iedereen z’n zin, klinkt et in de krant, kort samengevat. Zou er bekeken worden op dit moment of er een combinatie is om langs de ene kant zoveel mogelijk auto’s om te leiden langs et noorden van de stad, onder andere de Tijsmanstunnel zou dan moeten worden uitgebreid. Langs de andere kant kan de Oosterweelverbinding dan behouden worden voor wie in Antwerpen of de haven moet zijn. De Morgen brengt trouwens ook nieuws over ons pensioen. Vanaf volgende maand zou iedereen in ons land zijn of haar studiejaren kunnen afkopen om later een hoger pensioen te hebben, dat betekent dat je een bedrag, een bepaald bedrag, vijftienhonderd euro bijvoorbeeld per jaar zou betalen en dan op et einde zou uitkomen met meer pensioen. Maar die datum van 1 maart die zal worden uitgesteld. Open VLD en N-VA willen dat dat eerst nog eens goed herberekend wordt, ze willen nie dat de kostrpijs wordt doorgeschoven naar de volgende generaties, en euh ze willen kijken of daar bijsturingen nodig zijn, mogelijk wordt die afkoopsom opgetrokken voor wie bijvoorbeeld al dicht bij z’n pensioen zit of wordt et aantal af te kopen studiejaren per persoon beperkt. D: We gaan nog es naar de weg. Niet voor t verkeer, maar wel voor de Belgische truckchauffeur, want die is de duurste van Europa. Dat kopt De Tijd. R: Ja, een truckchauffeur voor internationaal vervoer kost een Belgisch transportbedrijf zesenvijftig duizend euro per jaar, Belgische chauffeurs zijn vier keer duurder dan Bulgaarse, dat zijn dan wel weer de goedkoopste, of dat is et goedkoopste land binnen de Europese Unie. Toch wil de Vlaamse regering onze regio promoten als een logistieke draaischijf, alleen is dat heel erg moeilijk met zo’n soort concurrentie. De transportsector vraagt dan ook dat er net zoals voor de horeca flexibele maatregelen voor hun sector zouden kunnen komen. D: Ja, en in Groot-Brittannië komt er heel wat kritiek op de uitspraken van John Birko, de voorzitter van et Britse Lagerhuis. R: Ja, die Birko wil niet dat euh Donald Trump het parlement toespreekt tijdens zijn staatsbezoek in het Verenigd Koninkrijk. Dit zei ij daarover. Ja, we hechten grote waarde aan onze relatie met de Verenigde Staten maar ik voel ier ook sterk dat ons de les tegen racisme en sexisme en onze steun voor de gelijkheid voor de wet en een onafhankelijke rechtspraak, dat dat belangrijke overwegingen zijn, dat we die moeten meenemen. Verschillende parlementsleden hebben ondertussen al laten

126 weten dat ze vinden dat Birko z’n boekje te buiten is gegaan, dat hij eigenlijk onpartijdig moet blijven. Alles staat samengevat vandaag op de site van BBC News. D: En aardig druk voor onze studio, dat komt omdat hier twee parlementsleden zitten. Caroline Gennez voor sp.a, Koen Daniëls voor N-VA want we gaan zo meteen debatteren over de maximumfactuur. Moet die er ook komen in het secundair onderwijs? Want dat hoorde u al in et nieuws, die kosten kunnen danig oplopen tot honderden euro’s. Goed idee of niet? Da s voor na de goudvis van Senne Guns. [1:43:08] R: Het lijkt alsof je hem heel eventjes kan horen, de goudvis van Senne Guns. 255 kilometer file, problemen door een ongeval op de buitenring in Jette, daar zijn de linker- en de middenrijstrook dicht. Al anderhalfuur vertragen vanaf het viaduct van Vilvoorde. Verkeer van noord naar zuid kan beter via de binnenring rijden. Wie van Zaventem naar Gent wil kan via de A12, de N16 en de E17 rijden. Nog op de buitenring gaat et een halfuur trager tussen Eigenbrakel en Tervuren, op de binnenring rond Brussel sta je een kwartier in de file van Woutersbrakel tot Huizingen, en je verliest ook drie kwartier tussen Dilbeek en Jette. Gent Brussel da s vijfenvijftig minuten, filegolven vanaf Aalst, Antwerpen Brussel ook vijfenvijftig minuten via de E19, accordeonrijden vanaf Kontich, via de A12 doe je er een uur en tien over, vertragen in Londerzeel en ook vanaf Meise. Lummen Brussel da s een uur twintig vanmorgen, acoordeonrijden tussen Tielt Winge en Winksele, Tienen Brussel vijfenvijftig minuten langzaam vanaf Boutersem en op de E411 gaat et traag vanaf Overijse. Gent Antwerpen da s vijftig minuten lang, file vanaf Haasdonk en Breda Antwerpen een uur langzaam vanaf Sint Job, Turnhout Antwerpen drie kwartier traag vanaf Zoersel, Lummen Antwerpen da s een uur en 10, moeizaam vanaf Herentals West en op de Antwerpse ring richtin Gent gaat et trager van Antwerpen Noord tot Borgerhout en een luisteraar waarschuwt ook nog voor een ongeval op de E40 van Brussel naar Leuven net voor Sterrenbeek daar zijn twee rijstroken dicht. [1:44:35] D: Heeft u dat ook gehoord in et nieuws van zeven uur, die berekeningen van sp.a over hoe duur et wel niet is om euh in et secundair op school te zitten, het middelbaar onderwijs. En daarom moet er, net zoals in het lager ondewijs, een maximumfactuur komen. Da s de oproep van de partij, Caroline Gennez van sp.a, goeiemorgen. C: Goeiemorgen. D: We gaan erover debatteren, ook met N-VA. Koen Daniëls, ook goeiemorgen. K: Goeiemorgent. D: Ja, mevrouw Gennez, gisteren hoorden we de de kinderrechtencommissaris al over die maximumfacturen spreken, wat heeft u juist becijferd of bevraagd? C: Wel, we hebben aan twaalfhonderd ouders gevraagd of ze op de hoogte zijn van de schoolkosten voor un kind, en wat blijkt? Tweeenvijftig procent van de ouders met kinderen in et secundair weet eigenlijk niet hoeveel et schooljaar gaat kosten en euh twaalf procent van de ouders weet ook nie hoe ze die schoolfacturen et komende jaar kunnen betalen, aan t begin van et schooljaar, maandelijks gespreid, helemaal aan et einde. Dus we pleiten in de eerste instantie voor transparantie, scholen moeten aan ouders kunnen zeggen bij het begin hoeveel euh de schoolkost zal bedragen en we pleiten toch ook vooral voor lage schoolkosten, want et recht op onderwijs staat in onze grondwet en wij vinden als sp.a dat euh de studiekeuze van een kind nooit mag bepaald worden door de financiën van de ouders maar wel door de talenten van et kind. D: T zijn grote verschillen als ik uw cijfers zie, eh. C: Ja, gemiddeld is de schoolfactuur vijfhonderdvierendertig euro euh in et secundair, maar in et algemeen secundair onderwijs is dat maar vierhonderdzeventig euro en in et beroepsonderwijs loopt dat al gauw op tot zevenhonderdvijftig euro gemiddeld maar zie je ook facturen die tot tweeduizend euro oplopen en dat is toch onaanvaardbaar in een beschaafd land. Onderwijs is een grondrecht, eigenlijk zou men dat kosteloos moeten aanbieden, dat staat ook zo in onze grondwet. D: Grote verschillen en en dat kan een drempel zijn voor heel wat jongeren om bepaalde zaken te kiezen, zegt u. Meneer Daniëls voor voor de N-VA, wat vindt u van de, van dat idee, die motivering voor die maximumfactuur? K: Ja, wel, laat mij eerst al zeggen als N-VA vinden we t absoluut ook belangrijk om zicht te krijgen op die schoolkosten. En voor we ons kunnen uitspreken over een maximumfactuur denk ik da we eerst de resultaten van de schoolkostenmonitor moeten bekijken, da s een onderzoek da loopt waar heel nauwkeurig wordt gekeken, wat kost nu elke studierichting? Eh, want ik hoor dat ze een bevraging hebben gedaan bij twaalfhonderd mensen, ma goed, ik denk da we et wetenschappelijk onderzoek hierrond moeten afwachten en dan moeten kijken wat daaruit komt. Want ik hoor mevrouw Gennez graag zeggen van ja we gaan die school, die maximumfactuur invoeren. Ja, allemaal goed en wel, in et lager onderwijs hebben we dat maar daar ebben we ook al een scherpe en een minder scherpe

127 factuur. En de vraag is ook, wa neem je mee eh, bijvoorbeeld als je slagerij gaat doen. Een messenset, als je die koopt ga je die prijs nemen aan schoolkost of ik zie scholen die zeggen, bij ons kan je dat huren, neem je die kost? Of neem je tweedehands? Is natuurlijk ook een verantwoordelijkheid van de ouders wa betreft de kost eh, w ebben, je kan witte producten kopen van een cursus, je kan ook allemaal merkproducten kopen. Iets wa k collega Gennez niet hoor zeggen maar wat toch wel nodig is om te zeggen. In Vlaanderen hebben we een heel uitgebouwd systeem van studietoelagen. En u mag nie vergeten, de studietoelagen in et secundair, die kan lopen van honderddertig euro tot tweeduizendachthonderd euro per jaar. Daarnaast is er ook nog de kinderbijslag da s toch ook geld da ouders krijgen. D: Dus eigenlijk zegt u, dat wordt al voldoende gefinancierd en ouders kunnen zelf ook een steentje bijdragen. K: Wa ik eigenlijk, wa ik eigenlijk zeg is da we moeten kijken wat er uit de schoolkostenmonitor komt, want ik wil toch ook onder de aandacht brengen da we in Vlaanderen al inspanningen doen en scholen doen ook inspanningen. Op de schoolraad waar ouders vertegenwoordigd zijn wordt elk jaar overlopen per studierichting wat de kosten zijn die te verwachten zijn. Dat moet ook in et schoolreglement staan. En da zijn toch zaken die we nie mogen vergeten en nie van die toverstafmaatregelen noem ik et van hup, ting, de maximumfactuur en alles moet dan maar kosteloos, lees: gratis zijn. Ja daarvan denk ik dan dat kan niet want wa gaan we dan doen? D: Mevrouw Gennez,er is transparantie zegt meneer Daniëls en gratis kan niet eh, sommige dingen kosten nu eenmaal geld. C: Wel, t staat nochtans in onze grondwet dat elk kind recht heeft op kosteloos onderwijs euhm, dat om te beginnen. Twee, het werkt, meneer Daniëls, want effectief in het basisonderwijs hebben we een maximumfactuur, daar is al et materiaal dat nodig is om je getuigschrift te behalen, dat wordt gratis door de school aangeboden. D: De concrete invulling die u ziet van die maximumfactuur als we kijken bijvoorbeeld naar zo’n slagersopleiding, moet elke school die messen aanbieden, is dat de oplossing? C: Wel, ik denk dat je op drie euh elementen moet werken. Eerst en vooral, kostentransparantie en beheersing. Er is een instrument inderdaad dat dat in kaart brengt, dat had al lang kunnen opgeleverd zijn, dat is al sinds 2014 besteld, je moet er aan de school bewustmaken van kijk, laten we die kosten laag houden, et is inderdaad een keuze om te zeggen we kopen materiaal samen aan zoals Test Aankoop voorstelt, euh we zorgen met onze werkingsmiddelen die de overheid financiert dat we dat schoolmateriaal, bijvoorbeeld een schoolagenda, dat we die ter beschikking stellen en dat is et tweede element waarop te werken is natuurlijk, de overheid moet zorgen dat die werkingsmiddelen, dat die voldoende hoog zijn om die euh schoolkosten te kunnen financieren. D: Dus, meneer Daniëls, er moet meer budget komen voor onderwijs. C: Men bespaart 5 procent op de werkingsmiddelen in et secundair, dan is et natuurlijk moeilijk. K: Ik vind t fantastisch, ik oor mevrouw Gennez weer zeggen “er moet meer budget komen”, et enigste dat zij niet zegt is hoeveel en wat ze ook nie zegt is van waar moet et komen. Vandaar da ik zeg laat ons eerst et onderzoek nakijken, die schoolkostenmonitor. Eén. Twee. Ik wil absoluut geen uitholling van et aanbod, want als kosten dalen en we zien et in et lager onderwijs. Vroeger ging men veel meer naar toneel, zwemmen ’t zelfde, men beperkt et aantal zwembeurten. Ik wil nie da kinderen nie meer naar cultuur gaan want dan zijn we eigenlijk aan et uithollen. Wa ik wel wil doen is, als die schoolkostenmonitor er is, gaan kijken, kunnen we de studie financieren voor zij die t financieel moeilijk hebben nie aanpassen aan de kost van de studierichting. Momenteel is daar geen verschil tussen. De stu de studietoelage maken geen onderscheid tussen studierichtingen. Dat denk iets is da we moeten kunnen overwegen en ook good practices tussen scholen. Eh, bijvoorbeeld scholen die kopen fietsen aan om samen op uitstap te gaan, een tweedehands boekenbeurs, een huursysteem, samen aankoop, gespreide betaling. Da zijn allemaal zaken ma ik eb wa t gevoel da mevrouw Gennez nie wilt kijken wat scholen effectief allemaal al doen vandaag. D: Mevrouw Gennez, dat concrete idee, studietoelagen koppelen aan welke richting er gekozen wordt en de kosten die daaraan vasthangen. Goed idee? K: Wel, ik vind dat een nodeloos complex euh systeem, eigenlijk zou je er, zou je er voor moeten kunnen zorgen, meneer Daniëls, een maximumfactuur in et basis is 85 euro, vanaf et moment dat een kind naar et secundair euh gaat, loopt dat in et BSO al gauw op tot achthonderdvijftig, zelfs tweeduizend euro. De maximumfactuur is een instrument dat werkt omwille van het feit dat ze t scholen aanzet om kosten te beheersen, dat is wat die schooltoelage veel minder zal doen, eigenlijk is dat een blanco cheque geven aan scholen want men zegt, de overheid zal wel bijleggen voor bepaalde groepen, bovendien euh is dat een werkloosheidsval creëren, meneer Daniëls, een moeder bijvoorbeeld alleenstaand die vandaag van een uitkering leeft en een hoge schoolfactuur betaalt, als die morgen werk vindt, dan zal die natuurlijk een lagere studietoelage ontvangen en dat is allemaal

128 nodeloos complex. Laten we toch inzetten op een instrument dat werkt in et basisonderwijs, die maximumfactuur zorgt voor transparantie in de kosten, zorgt voor kostenbeheersing, responsabilisering van scholen en geeft ook ouders die duidelijkheid en dat is eenvoudig systeem dat bekend is in et basis, laten we dat nu uitbreiden om te beginnen naar de eerste graad van et secundair onderwijs en in een volgende fase naar die tweede en die derde graad. Het bewijs overigens dat et werkt is dat et provinciaal onderwijs in Antwerpen dat vooral technische richtingen, beroepsopleidingen aanbiedt, bijvoorbeeld slager, dat zij sinds dit schooljaar een variabele maximumfactuur hebben ingevoerd en wat zien we? De onbetaalde schoolfacturen zijn met 15% gedaald. D: meneer Daniëls, voorstel van die maximumfactuur komt er ook van de kinderrechtencommissaris, Test Aankoop, Netwerk tegen Armoede, de Gezinsbond, de Welzijnszorg, het Gemeenschapsonderwijs. Hebben ze dan geen punt? K: Ik denk da ze een punt ebben op et vlak van, op et punt van transparantie en da we t betaalbaar moeten houden, ma et voorbeeld van mevrouw Gennez. Ja, ze vergeet wel te zeggen dat die mevrouw tweeduizendachthonderddrieennegentig euro studietoelagen zal krijgen in dit geval. Ze vergeet erbij te vertellen dat die mevrouw met een verhoogde kinderbijslag bijna, meer dan 200 euro in de maand kinderbijslag zal krijgen, we moeten wel alles meerekenen natuurlijk en vandaar da ik zeg, we wachten die studiekostenmonitor af om dan te kijken of we kunnen bijsturen. Da vin ik euh meer dan logisch want met die maximumfactuur in et basisonderwijs zijn ook nie et aantal onbetaalde rekeningen gedaald en et voorbeeld van provinciaal onderwijs, de achterstallen zijn gedaald van veertienhonderd tot elfhonderd achterstallen, maar da wil nog alten nie zeggen dat er geen zijn, één en twee, wij hebben nog niet alle cijfers daarvan. D: De meningen zijn verdeeld, het debat geopend. Dat gaat Jan Hautekiet ook doen. R: Ja, hij wil et er ook over hebben over die maximumfactuur, misschien heeft u zelf kinderen in het secundair onderwijs en ervaar jij die schoolfactuur als te belastend, te hoog of misschien vind je net dat die maximumfactuur invoeren dat dat de mogelijkheden en de vrijheden van de school zou kunnen inkrimpen, laat van u horen via [email protected] , radio1.be op de site of via onze app. D: En Caroline Gennez en Koen Daniëls, dank u wel nog allebei voor uw komst en het debat. [1:56:18] D: Graham Parker en Don’t Ask Me Questions. [2:08:10] R: Goeiemorgen. De netelige nederzettingenkwestie gaat verder in Israël, onze premier Michel is daar ter plaatse. Wat moeten we van dat verhaal onthouden? D: En Wouter van Besien is tegen vuile diesel voor Afrika en als alles goed gaat, bellen we met een witte tovenaar in Afrika, Hugo Broos, welkom. [2:11:18] D: Oye Come On Va van Santana, we gaan t hebben over diesel, over vuile diesel. U denkt misschien, ja, diesel, dat is altijd vuil, maar vergis u niet, blijkbaar is er nog een andere vorm van diesel nog vol zit met euh zwaar vervuilende stoffen, andere dan degene die wij kunnen tanken. Diesel die naar West-Afrika gaat. En dat via de haven van Antwerpen en ook via de Nederlandse havens. De gevolgen voor de mens en t milieu zijn enorm en toch is t een praktijk die blijkbaar al jaren gebeurt. Gisteren zei et centrum voor internationaal milieurecht dat die export van die vervuilde diesel daadwerkelijk illegaal is en dat wil zeggen dat er we ook tegen kan worden opgetreden. Wouter van Besien, goeiemorgen. W: Goeiemorgen. D: Vlaams parlementslid, fractieleider voor Groen ook in de Antwerpse gemeenteraad. De haven daar komt in opspraak. Ja, wat is er eigenlijk aan de hand? Vat u het nog eens samen. W: Wel euh, et is de ngo Public Eye die in september 2016 een onderzoek gedaan eeft, een rapport gepubliceerd heeft, euh die aangeeft dat er diesel is die in euhm Europa niet mag gebruikt worden omdat die te vervuilend is, eigenlijk euh zijn de normen van zwavel zwaar overtreden, dus er zit veel meer zwavel in wat wil zeggen dat er bij verbranding veel meer fijn stof en roet vrijkomt. En dat is dus heel slecht voor de gezondheid, voor mensen die die lucht inademen. En dus euh die diesel mag omwille van de slechte kwaliteit, omwille van t feit dat die veel te vervuilend is in Europa nie meer gebruikt worden, maar wordt wel volop uitgevoerd naar euh naar de West-Afrikaanse landen en die uitvoer gebeurt zoals u zegt voornamelijk vanuit Antwerpen, Rotterdam euh en en Amsterdam. En dus eigenlijk zegt ook die ngo Public Eye: dit moet onmiddellijk stoppen eh en die roept aan onze landen, België Nederland, op euh om uitvoer van die diesel te verbieden, eh vanuit et idee wat we wat we onszelf niet willen aandoen, willen we toch ook anderen niet aandoen. D: De hamvraag is natuurlijk is et illegaal wat daar gebeurt? Die productie en die en die uitvoer, want dat in Europa niet mag, dat kan goed zijn, ma misschien is et niet illegaal wat daar gebeurt?

129

W: Wel, volgens de Afrikaanse normen of van de normen van die Afrikaanse landen euh mag de diesel daar wel gebruikt worden. Nu, wat we zagen toen et rapport uitkwam, is dat heel veel politieke verantwoordelijken hier zeiden: dit vinden we ook heeg, heel erg, maar we kunnen er niks aan doen. Eh, bijvoorbeeld Van Peel, schepen van de haven heeft dat gezegd. Ik vind dat erg, maar ik eb geen instrumenten om dat te verbieden euh minister Bourgeois heeft etzelfde gezegd, men overtreedt geen regels dus we kunnen niet optreden. En wa is, de Nederlandse minister, minister Ploemen, heeft dat ook gezegd die zei dit is een groot schandaal, ma wij ebben geen juridische argumenten en om die reden is die ngo Public Eye, tesamen met de Nederlandse milieubeweging naar dat centrum voor euh voor euh milieurecht gestapt, om te zeggen, klopt dit nu dat hier niet kan tegen opgetreden worden? En zij hebben dan een juridische analyse gemaakt die ze gisteren ebben bekend gemaakt en zij ebben gezegd het is wel tegen et internationaal recht, zij maken heel kort gewag van ja et algemeen humanitair recht en de mensenrechten da je de gezondheid moet beschermen, maar ze gaan nog veel dieper in euh op twee internationale conventies die van Basel en die van Banaco, die gaan over export en import van gevaarlijk afval en zich, op basis van die conventies moet je eigenlijk zeggen dat et euh dat et illegaal is. D: Ja, dat advies is er nu, euh wat verwacht u van et, van et beleid? W: Wel, ik denk dat de sleutel hiervan is dat we die vuile diesel en dus die vervuilende diesel moeten beschouwen als afval en niet als brandstof. Eh, zolang et brandstof is, kan et gewoon verhandeld worden, maar als je zegt, et is afval, ja, dan kom je in een heel andere regelgeving terecht en dan gaat dat euh euh dan gaat et ook bij de Europese afvalrichtlijn waar gezegd wordt wat er mee moet gebeuren als dat dan geëxporteerd wordt, dat dat daar, en dat Europa ook mee in t oog moet houden dat dat daar op een goeie manier verwerkt wordt en dat dat daar niet zomaar euh de leefomgeving vervuilt D: Dat is ook et argument geweest eh, van Geert Bourgeois onder meer, we kunnen dat ook niet alleen doen, Europa moet hie moet hierin handelen. Heeft ij gelijk? W: Et is een combinatie, als we t als afval beschouwen euh, kan dat binnen de Europese afvalrichtlijn, maar dat kan ook euh OVAM, dus de Vlaamse Openbare Afvalmaatschappij en de Vlaamse regering kan daar kan daar milieurichtlijnen rond, rond uitvaardigen en dan , dan kan dat ook mee gecontroleerd worden. Dat zal in samenwerking moeten met de federale overheid en de douanediensten. Ma de sleutel is eigenlijk de politieke wil, hier wordt nu een een grondslag gelegd om te zeggen jawel, der der zijn juridische wegen om dit te gaan bestrijden. Nu moet je t natuurlijk willen en da s de grote vraag of dat of dat zal gebeuren. Bijvoorbeeld in de Antwerpse gemeenteraad, mijn collega Toon Wassemberg van de sp.a heeft geprobeerd om alle fracties op dezelfde lijn te krijgen, om een resolutie te stemmen dat de gemeenteraad van Antwerpen niet wilt dat die vuile diesel nog wordt geëxporteerd, de gemeenteraad van Amsterdam heeft ons dat voorgedaan, enkele maanden geleden naar aanleiding van et rapport in september. Dus waarom zou dat in Antwerpen niet kunnen en dan zie je dat door fracties N-VA, VLD eigenlijk niet wensen in mee te stappen. D: Wat zegt de industrie, want zij mogen et wel produceren nog altijd natuurlijk. Et gebeurt volop. W: Ja, dus euh, daar, de industrie wijst eigenlijk ook naar euh naar de regelgeving, dus iedereen wijst naar elkaar. De haven van Antwerpen wijst naar de haven van Rotterdam, zegt, ja, zij willen niet mee, wij willen eventueel wel iets doen euh minister Bourgeois wijst naar naar de Afrikaanse staten, zij moeten un regelgeving gaan veranderen, wat trouwens voor een paar staten zal gebeuren, die hebben al aangekondigd dat zij strenger zullen worden. En de bedrijven die zeggen ja dan moeten de regels maar wat wat hun betreft in in eel Europa wijzigen eh want want want als je t als wij et nie doen, doet iemand anders et en zo wijst iedereen naar iedereen maar ondertussen wat gebeurt er? We beschermen wel onze eigen longen, maar we gaan dan winst maken met vervuilende diesel naar de Afrikanen te verkopen. Dit is te cynisch, dit moet stoppen en we hebben nu een platform, een juridisch platform euh om daar werk van te maken en ik roep de Vlaamse regering op om daar geen seconde mee te wachten. D: Wouter van Besien, van de partij Groen, dank u wel. R: Bijna driehonderddertig kilometer file. T is een erg drukke ochtendspits rond Brussel, der zijn problemen door een ongeval op de buitenring in Jette, daar zijn de linker en de middenrijstrook dicht, al bijna twee uur vertragen vanaf Machelen, verkeer van noord naar zuid kan beter via de binnenring rijden, wie van Zaventem naar Gent wil, kan via de A12, de N16 en de E17 rijden, nog op de buitenring gaat et 50 minuten trager tussen Eigenbrakel en Tervuren, op de binnenring rond Brussel staat er twintig minuten file, van Woutersbrakel tot Huizingen en je verliest ook vijftig minuten tussen Dilbeek en Jette, Gent Brussel das een uur en tien, filerijden vanaf Aalst, Antwerpen Brussel een uur via de E19, traag van Wilrijk tot Kontich, daar zijn door een ongeval twee rijstroken dicht, verder ook accordeonrijden vanaf Mechelen Noord via de A12 doe je er een uur vijftig over, daar is er stapvoets verkeer vanaf Londerzeel. Lummen Brussel da s een uur en een kwartier, accordeonrijden vanaf

130

Aarschoot, Tienen Brussel is vijfenvijftig minuten, langzaam vanaf Haasrode en de op de E411 gaat et traag vanaf Overijse D: Op de E40 dan van Brussel naar Leuven is een ongeval gebeurd bij Sterrebeek, twee rijstroken dicht, filerijden vanaf Kraainem, ook op de binnenring. Op de E411 van Brussel naar Namen zijn er problemen door een ongeval ter hoogte van de afrit Jezus Eik, er staan files vanaf et Leonardkruispunt. Gent Antwerpen dan bijna een uur file vanaf Haasdonk, Breda Antwerpen bijna een uur en vijf minuten, langzaam vanaf Sint Job, Turnhout Antwerpen is een uur, t gaat traag vanaf Zoersel, Lummen Antwerpen is een uur en twintig minuten, moeizaam vanaf Herentals West, op de Antwerpse ring richting Gent gaat et trager van Antwerpen Noord tot Borgerhout, richting Nederland van Sint Anna Linkeroever tot de Kennedytunnel en op de ring rond Gent richting Zelzate is t filerijden van Oostakker tot Gent Zeehaven. [2:21:45] D: Meester kunstenaar Tourist LeMC samen met Bart Peeters. Drie Chinese schepen zijn de Oost- Chinese zee binnengedrongen, u weet wel, de zee met de eilandjes waar zowel China als Japan aanspraak op willen maken. Onbewoonde eilanden, ma van strategisch belang en de spanningen daarrond slepen al heel lang aan. Ma t is de timing die deze keer opvalt eh, de Chinese schepen zijn er gesignaleerd enkele dagen nadat de Amerikaanse defensieminister z’n steun aan Japan nog had bevestigd. Ja, dat was euh de minister van Buitenlandse Zaken, Mattis. Amerika blijft Japan dus steunen in de strijd om die eilanden, ma China is duidelijk niet van plan om zich te laten intimideren en heeft dus meteen enkele schepen in de omstreden wateren gestuurd. Wordt vervolgd. [2:24:29] D: 24K Magic van Bruno Mars. R: Premier Charles Michel is op bezoek in Israël en net tijdens dat bezoek heeft et Israëlische parlement een controversiële wet aangenomen, want die wet laat toe om ongeremd joodse nederzettingen te bouwen in bezet Palestijns gebied. Ankie Reches, goeiemorgen. A: Goeiemorgen. R: Onze vrouw in Israël. Wij hadden ier de laatste tijd niet zo vaak meer gehoord over die nederzettingen, nu plots weer nieuws en er kan blijkbaar weer volop gebouwd worden. A: Ja, in inderdaad na maanden van euh politiek gemanoeuvreer en heftige discussies kwam die wet er doorheen met zestig tegen tweeënvijftig stemmen en waar gaat et om? Die wet is dus om reet retroactief, dus outpost. Outpost moet je als volgt zien. J ebt namelijk nederzettingen dat zijn bijna steden met veertigduizend mensen derin, ma je ebt ook die outpost, dat zijn van die kleine euh ja misschien tien caravans die boven op een berg neergezet worden wat water derbij doen en een beetje elektriciteit aanleggen en dan eb je een outpost en die zijn dus meestal op euh Palestijns privégrondgebied gebouwd en deze wet dus om, is dus om retroactief die outpost te legaliseren die op privégrond van Palestijnen en de Westoever gebouwd zijn, dus. Euhm, ze kunnen dat gewoon doen, et is, je zou et bijna de facto annexatie kunnen noemen en dit is wel bijzonder want al vijfentwintig jaar is dat eigenlijk niet meer gebeurd dus dat er euh dat er nieuwe settlements of nieuwe nederzettingen gebouwd worden, wel die outpost, maar dus niet echte nederzettingen. R: Ja, de Palestijnen, om wiens grond et gaat, die zouden wel een compensatie kunnen krijgen, maar Palestijnse leider Abbas heeft die wet al veroordeeld, zegt dat et alleen maar tot meer chaos zal leiden. T is een omstreden wet eh, ook binnen Israël zelf. A: Absoluut, in Israël zijn der ook heel veel mensen ja tegen natuurlijk, en euh ze zeggen want ja wat hebben we hier aan deze annexatie? We zouden juist vooruit moeten gaan op et punt van et twee staten voor twee volken en op deze manier wordt dat natuurlijk helemaal euh, is dat bijna niet mogelijk. Et enige wat euh obstakel nog wat er staat te wachten voor deze wet dat is eigenlijk het *** en heel veel organisaties als Vrede Nu en andere Israëlische mensenorganisties en ook de link linkse partij die hebben al beloofd om deze wet dus in de hoge raad te stoppen, dat doen ze dus via door in beroep te gaan en zelfs wat heel bijzonder is dat de procureur-generaal van Israël zelf, dus ook een rechtse man, een confident van euh van premier Netanyahu, die heeft ze ook gezegd dat hij ook deze wet niet gaat verdedigen in et Hoog Gerechtshof. Dus een heleboel oppositie en dat gaat eigenlijk over een klein groepje rechts-extremisten van de politieke partij het Joodse Huis die dit hebben doorgedouwd en ja de coalitie die moet gewoon meestemmen met R: Meestappen hierin, maar ik hoor jou zeggen, de lijn was niet helemaal euh stabiel, maar et Israëlische hooggerechtshof kan eventueel nog roet in het eten gooien. Je verwees ook al naar die tweestatenoplossing dat eigenlijk deze wet daar de facto een einde aan maakt eh, aan Israël en Palestina, twee landen die naast elkaar bestaan. A: Ja, dat was ook de reactie van de Palestijnen, we hoorden Saeb Al Raqad, dat is eigenlijk de hoofdonderhandelaar euh van van de Palestijnen over een eventueel vredesproces en die zei ook dat met deze wet de kansen om een vredesakkoord te bereiken op basis van twee staten voor twee

131 volken nou eigenlijk nihil zijn. En et is ook heel vreemd en ik heb ik moet zeggen dat ook heel veel mensen ook van de rechtse Likudpartij erg tegen deze partij tegen deze wet waren want ze zeiden et parlement heeft nooit euh Palestijns grondrecht geregeld omdat de Palestijnen in de Westoever dus niet stemmen voor het Israëlische parlement en daarom heeft het Israëlische parlement dus eigenlijk ook geen enkele autoriteit om dit vast te leggen, want dat zijn de basisprincipes van democratie en Israëlische wetgeving, dus heel controversieel, t is der wel door gekomen, ze hebben nog premier Netanyahu die zelf zei dat dit een euhm ja de weg naar et internationaal gerechtshof van euh Den Haag met allerlei wetgevingen tegen Israël, dat die weg vrij wordt gemaakt door deze wet, maar hij had wel geprobeerd om vanuit euh Londen nog snel al terug te komen om mee te doen aan de stemming. R: Heel omstreden, dat is eigenlijk in elk woord dat je vertelt te horen. Ankie Reches, die nieuwe wet, dankjewel. [2:31:18] D: Iets over half negen, nieuws met Ruth R: Amnesty International beschuldigt de Syrische regering van mishandeling en et willekeurig executeren van gevangenen. In een nieuw rapport beschrijft Amnesty de wantoestanden in de gevangenis van Saadnaya ten noorden van Damascus. Volgens Amnesty zijn daar sinds het begin van de oorlog in Syrië dertienduizend gevangenen geëxectueerd. De Syrische president Assad heeft ons land intussen terechtgewezen. In een interview met onze redactie zegt Assad dat Belgische F 16- gevechtsvliegtuigen niets te zoeken hebben in Syrië. Ze schenden het Syrische luchtruim want de internationale coalitie heeft niet zijn toestemming om IS-stellingen in Syrië te bombarderen. De dienst Vreemdelingenzaken wil smartphones en laptops van asielzoekers kunnen inkijken, dan zou et mogelijk worden om et verhaal van de asielzoeker te checken en na te gaan of de nationale veiligheid mogelijk in gevaar is. En veertig procent van et huishoudafval dat in de restafvalzak zit hoort daar niet, dat zegt de afvalstoffenmaatschappij OVAM. Dat komt vooral door onwetendheid, veel mensen weten niet goed hoe ze afval moeten sorteren. De regels zijn bovendien ook niet hetzelfde in alle gemeenten. D: Goeiemorgen, Frank. Et kan wat miezeren vandaag heb ik begrepen? R: Et is op dit ogenblik op veel plaatsen aan et miezeren, Dennis, met euh ja veel wolken, nu in de loop van de dag zou et wel droger worden tot zelfs helemaal droog in et westen van het land, want die neerslagzone, die schuift op richting oosten, maar zal uiteindelijk stilvallen over het oosten van et land, maxima halen zes a zeven graden in Laag- en Midden-België , twee graden in Hoog-België en de wind waait meestal zwakjes uit zuidelijke richtingen. Vannacht is et dan droog in het westen, met in het oosten nog altijd veel wolken en wat winterse neerslag mogelijk bij Maxim bij minima liever rond plus twee graden en morgen zal dan die neerslagzone van oost naar west terugkeren op zijn stappen, dus morgen blijft et zwaarbewolkt en dikwijls grijs, met wat winterse neerslag mogelijk ook in Vlaanderen, een heel klein beetje winterse neerslag maar, bij maxima rond plus twee graden, wind uit et noorden en dan donderdag is een beetje overgangsdag met stilaan opklaringen vanuit et oosten, droog weer donderdag maar et kwik komt niet veel hoger dan twee graden en vanaf vrijdag genieten we dan van zonnig winterweer met maxima net boven et vriespunt en overal nachtvorst. D: Frank, dankjewel. [2:36:17] D: Isbells, Isbells. As Long As It Takes. R: Vanavond start op Canvas een nieuwe reeks, De wissel van de macht. Zes afleveringen gebaseerd op et boek van onze collega en Wetstraatjournalist Marc van den Loover Bosch. Goeiemorgen. M: Goeiemorgen R: Je hebt van dat boek een reeks gemaakt voor televisie en de komende zes weken ga je ons warm komen maken voor wat we daar allemaal te zien zullen krijgen. Waarover gaat et vanavond? M: Wel euh, al mag ik et zelf zeggen, het is de moeite. Echt waar de moeite, en vanavond krijgen we iets heel moois te zien namelijk hoe de Volksunie uiteenspat, de deconfituur van een partij die toch wel euh in de vorige eeuw, ik denk aan de jaren zestig, zeventig een grote opgang heeft gemaakt en bijzonder interessant was in die mate dat we toen, toen we nog jong waren, er eigenlijk maar drie grote partijen waren. Christendemocraten, socialisten en liberalen, die euh de macht onder elkaar verdeelden. Wij leefden in een CVP-staat en die grote machtige partij die had telkens de keuze tussen ofwel met de liberalen te regeren ofwel met de socialisten of soms met drie tegelijk en dat was et, en dan kwam daar een nieuwe , jonge, frisse partij die weliswaar euh roots had in de Vlaamse beweging, ook van voor de tweede wereldoorlog, maar los van dat Vlaams nationaal programma ook wel vernieuwing bracht, een fris geluid liet horen, bijvoorbeeld in de jaren zeventig al, v lang voor groene partijen bestonden met een milieucongres afkwam, dat was eigenlijk geweldig interessant en daar zaten leuke, jonge, interessante mensen in die der echt in geloofden en die gingen voor dat grote

132 project tot ze dan ja, the proof of the pudding, een paar keer meeregeren, een paar moeilijke communautaire onderhandelingen door moeten spartelen, dat mislukt ook en vanaf dan begint die partij massaal kiezers en mensen te verliezen. R: Kiezers en mensen, tot et in tweeduizendeneen dan ook echt gedaan is, heb je daarover kunnen praten met oud-leden, heb je veel losgekregen? M: Ik eb euh denk ik heel veel losgekregen en dat waren echt interessante figuren. Uiteraard, enfin, ik noem maar wat, Geert Bourgeois, de huidige Vlaams minister-president, Bert Anciaux, Patrick Vankrunkelsven, euh, Sven Gatz, die nu Vlaams minister is. Dus we zouden ook kunnen zeggen en dat zie je ook, dat uit die Volksuniestal, die altijd door vriend en vijand werd dat toch bevestigd, altijd zeer goeie parlementsleden had, gedreven mensen. Wel, we zien dat na dat uiteenspatten in 2001, dat die mensen bijna in het hele politieke landschap van Vlaanderen terug te vinden zijn, misschien net niet bij de P van de A maar voor het overige zien we in alle partijen ex VU-mensen wel echt opduiken D: Ma ja, je ebt dan die tweestrijd eh, tussen die progressieve vleugel en en de conservatievere. Ja, Bert Anciaux, die is altijd bij die progressieven geweest. Laten we eens luisteren wat hij tegen jou gezegd heeft. Ja, Marc, wat vertelt ij hier? M: Wel, die Geert, da s natuurlijk Geert Bourgeois, op een ogenblik dat Geert Bourgeois voorzitter is van die partij gaan Bert Anciaux, uit et andere kamp samen met Patrick Vankrunkelsven een communautair akkoord onderhandelen, het beroemde Lambermontakkoord waar kleine bevoegdheden naar de deelstaat gaan, vooral veel geld, dat wordt goedgekeurd door et partijkader van de Volksunie maar de voorzitter, de heer Bourgeois, vindt dat niet goed en gaat in verzet, trekt eruit en laat zelfs zijn voorzitterschap vallen en ja, haalt natuurlijk ook in de aflevering die we zullen zien, ook wel uit naar de groep Anciaux. D: Ja, tweestrijd euh Bourgeouis-Anciaux, ze komen er nog altijd op terug. Euh, j ebt nog hoofdrolspelers kunnen spreken. Patrick Vankrunkelsven, bijvoorbeeld. M: Ja, en dan zie je natuurlijk dat euh die kampen recht tegenover mekaar staan, dat ook in de aflevering et er soms hard aan toe gaat, er wordt gesproken over ontgoocheling, over verraad, over ja, euh, bitterheid en en veel spijt, men men ontdekt eigenlijk, die mensen die daar zovele jaren in geloofd ebben, zich daarvoor ingezet hebben, aan et einde van de rit ontdekken ze dat ze echt niet met mekaar overeenkomen en et , et is bijna zoals in een familie waar je aan et einde zegt: we geraken der niet meer uit en et eindigt bijna in een vechtscheiding. En dat is euh heel erg, dat is heel pijnlijk en Patrick Vankrunkelsven die ook nog voorzitter is geweest en er ook een belangrijke rol in gespeeld eeft, neemt op een bepaald moment afscheid van et kamp Anciaux, dat op dat moment wordt omgevormd tot Spirit eh, dat later in kartel gaat met de sp.a, dat ziet Vankrunkelsven helemaal niet zitten en op een zeker moment moet hij dan afscheid nemen van zijn oude vrienden. D: Hij slikt M: Der zijn tranen gevloeid op dat ogenblik en euh ik begrijp dat ook heel goed omdat dat voor die mensen die daar zoveel jaren et beste van zichzelf hebben gegeven, dachten ze toch, dat dat heel hard is en je ziet ook aan et einde, ja, je krijgt die twee kampen. Aan de ene kant Anciaux en Spirit die richting sp.a trekt en aanvankelijk daar succes boekt en dan, één man die overblijft, dat is dan Geert Bourgeois, sticht de N-VA en bij de eerste verkiezingen van 2003 zien we dat die partij amper de kiesdrempel haalt en nog met een verkozene overblijft, namelijk D: Geert Bourgeois zelve M: Voila, en et is eigenlijk die kleine koppige groep die toch ondanks alle tegenwind is blijven doorgaan en waar op dat moment niemand in geloofde, niemand zou zijn geld hebben durven verwedden op die partij, dat je ziet hoe ze in 2003 nauwelijks overleven, en dik tien jaar later in 2014 een eclatante overwinning van meer dan dertig procent haalt. Ja, dat heeft niemand zien aankomen. D: Het begin van een nieuw politiek verhaal, het einde en et uiteenspatten van de Volksunie. Daar zal et straks over gaan eh, op Canvas na De Afspraak rond kwart over negen. We gaan allemaal kijken natuurlijk, Marc van den Looverbosch, dank je wel. [2:45:11] D: Robert Palmer met Best of both worlds. T is een heel erg drukke ochtendspits rond Brussel, driehonderdachtentwintig kilometer file. Er zijn problemen door een ongeval op de buitenring in Jette, daar zijn de linker en de middenrijstrook dicht, al meer dan twee uur vertragen vanaf Zaventem. Verkeer van noord naar zuid kan beter via de binnenring rijden, wie van Zaventem naar Gent wil, die kan via de A12 dan de N16 en dan de E17 rijden, door de files op de ring is er ook heel wat euh hinder op de kleinere wegen in de noordrand, dat is onder meer zo in Wemmel, Meise, Grimbergen, Vilvoorde en Steenokkerzeel. Nog op de buitenring gaat et 50 minuten traag, vertragen tussen Eigenbrakel en Tervuren en op de binnenring rond Brussel staat er twintig minuten file van Woutersbrakel tot Ruisbroek en je verliest 50 minuten tussen Anderlecht en Jette.

133

R: Gent Brussel dan, da s een uur, filerijden vanaf Aalst. Antwerpen Brussel een uur en vijf via de E19, traag van Wilrijk tot Kontich, daar is de weg wel vrijgemaakt en dan opnieuw accordeonrijden vanaf Mechelen Noord, via de A12 doe je er twee uur over, stapvoets verkeer vanaf Londerzeel. Lummen Brussel da s een uur en tien, accordeonrijden vanaf Aarschot. Tienen Brussel drie kwartier, langzaam vanaf Haasrode en op de E411 gaat et traag vanaf Overijse, op de E19 van Brussel naar Antwerpen staan er filegolven tussen Mechelen Zuid en Rumst, op de E40 van Brussel naar Leuven is de weg vrijgemaakt bij Sterrebeek, wel nog filerijden vanaf Kraainem, der is ook een halfuur vertraging vanaf Grimbergen op de binnenring. Op de E411 van Brussel naar Namen is de weg bij Jezus Eik vrijgemaakt. Gent Antwerpen, daar doe je een uur over, file vanaf Haasonk, Breda Antwerpen ook bijna een uur, langzaam vanaf Sint Job. Turnhout Antwerpen ook bijna een uur, traag vanaf Zoersel en Lummen Antwerpen is een uur twintig, moeizaam daar vanaf Herentals West. Op de Antwerpse ring richting Gent gaat et trager van Antwerpen Noord tot Borgerhout richting Nederland, van Sint Anna Linkeroever tot de Kennedytunnel. Op de ring rond Gent richting Zelzate is t filerijden vanaf Oostakker tot Gent Zeehaven en op de N44 van Aalter naar Maldegem is er stapvoets verkeer tussen de E40 en Aalter Brug. D: Heeft u gisteren naar Extra Time gekeken, et voetbalprogramma, praatprogramma. Jan Mulder haalde de loftrompet boven voor Hugo Broos. Meneer Broos, want die heeft samen met Kameroen natuurlijk de Afrika Cup gewonnen en et was gisteren niet evident om hem te bereiken, hij werd van de ene naar de andere viering in Kameroen gesleurd, maar nu is et wel gelukt, vanuit Kameroen, Hugo Broos. Goeiemorgen. H: Goeiemorgen. D: En proficiat, had u de woorden van Jan Mulder al gehoord trouwens? H: Ja, dat is euh haha ik voel er me wat ongemakkelijk bij voor zoveel lovende woorden. Euh en ik begin nu maar eerst te beseffen eerlijk gezegd wat wij in feite ge verwezenlijkt ebben want euh et moment zelf oké, je ebt de Afrika Cup wel gewonnen en iedereen is blij, ma als je daarna dan alle reacties bekijkt, en ook gisteren bij de thuiskomt ier dan in Kameroen, dan, ja, één één gekte van van van aan de luchthaven tot aan et otel, iedereen wilt u feliciteren euh enfin, et is, et is allemaal zoveel om om om zeggen wat er allemaal is gebeurd en dan beginde maar eerst te beseffen. Tiens, ik eb precies toch iets, iets uitzonderlijks gedaan. D: Hoe moeten we dat inschatten in Kameroen, die thuiskomst? Beschrijf dat eens, wat wat, wat ziet u daar? H: Ja, dat is, dat is één één gekte van van van mensen die op de autobus springen, die die die willen die beker vastnemen terwijl dat dat niet kan, maar op die ruit kloppen alsof ze dan toch die beker ebben, ebben vastgenomen euhm ja, je ziet daar zotte taferelen langst de weg. Euh, de mensen lopen naast de bus, kilometers aan een stuk, euhm, ja, et is, et is eel kleurrijk natuurlijk, eh, Afrika is sowieso kleurrijk, maar maar et is fantastisch allemaal om te zien. De politie daar dan tussen, een chaos, ja, et is, et is allemaal te veel om te beschrijven, maar et is ook uniek, want w ebben de thuiskomst van Mexico meegemaakt in zesentachtig, maar eerlijk gezegd euhm dat was er niks tegen, wat ik gisteren ier allemaal gezien eb. D: Ja, u zei et eh, ik begin et nu pas te beseffen wat we wat we hebben klaargespeeld. Waar plaatst u dit in uw carrière, want u heeft als speler en als trainer al veel, vee,ja, prijzen gepakt en nu dit, wat wat betekent dit voor u? H: Ja ja, dit is gewoonweg de top natuurlijk eh, daar kan niks tegen op, ook geen kampioenschap, ook geen bekerwinst, euhm, ja dit is, dit is op et oogste niveau een een prijs halen euh die dan nog zoveel weerklank eeft euh ja, ik kan alleen maar zeggen dat dit voor mij et et toppunt van mijn carrière is D: Ja, is et ook een beetje revanche op op de Belgische voetbalwereld, ja, waar je toch misschien geen kansen meer kreeg de laatste jaren? H: Ma, een revanche zou ik et nie noemen, maar ik vind wel dat euh dat er heel weinig respect was voor Hugo Broos de laatste jaren in België en euhm, ik wou absoluut nie weer trainer worden van Club Brugge of van Anderlecht euh, dat dat dat wist ik ook wel dat dat niet meer kon, als ik zie oeveel Belgische clubs de laatste jaren in de problemen ebben gezeten, dan euh , dat men dan nooit eens aan gedacht eeft, tiens, misschien kan Ugo ons elpen, dat was voor mij een grote verrassing en euhm misschien iermee laat ik toch wel zien wat ik in mijn mars weer eb. D: Ja, uhu, nu heeft u et gelukkig bij Kameroen kunnen doen, zij zagen et wel in u. Mensen die u kennen zeggen dat u erg vermagerd bent door wat er allemaal gebeurd is, klopt dat? H: Ja, ik denk wel euh zo’n kan, zo’n African Cup, da moe je meemaken en euh dan word je geleefd, je wordt een maand geleefd euh, et is enorm druk, je wordt van hot naar her gestuurd, persconferenties euh, wedstrijden, de druk van de wedstrijden, ook de druk van et, van et land eh. Wij voelden goed in euh, in Gabon wat men ier verwachtte van ons, ook al vond ik dat dat aan et begin van et tornooi dat niet reëel was, realistisch was, maar ja, toch wilde men absoluut de de African Cup

134 winnen want t was vijftien jaar geleden. En voor Kameroen, dat kon nie, vijftien jaar geleden geen African Cup winnen, dus ja, die druk voelt gij en en ja, dan, dat dat doet iets met een mens natuurlijk, ik ben ook eel blij nu dat euh we stilaan toch weer naar et gewone leven gaan, naar et rustige leven want euh de laatste maand, ben ik echt geleefd geweest. D: Uhu, ja, heeft u al nagedacht over wat de toekomst brengt, euh, kwalificatie voor t WK in 2018, hoe, hoe ziet u uw toekomst met en in Kameroen of daarbuiten? H: Ja, toekomst voorspellen is natuurlijk eel moeilijk euhm, we zitten nog in de kwalificatie voor de wereldbeker, maar daar wordt et denk ik heel moeilijk, wij staan vier punten achter op Nigeria en de wedstrijden in september euh tegen Nigeria ier en in Nigeria die worden natuurlijk van cruciaal belang euhm, als we die niet winnen, dan zullen we ons ook nie kwalificeren voor de wereldbeker, dus we zullen zien oe dat oe ver we komen en dan ja de kan of de African Cup wordt in 2019 dus ier in Kameroen georganiseerd of men met mij dat wilt doen of niet, dat weet ik nu ook nie, mijn contract loopt af volgend jaar in februari. D: Zou u willen doorgaan? H: Wa, hoe zegt u? D: Zou u willen doorgaan na alles wat u eeft meegemaakt al? H: Euh, goh, ja, waarom nie eh, als je morgen terug een euh aan een can kunt deelnemen, aan een African Cup kunt deelnemen, euh, ja, dan dan doe je dat ook denk ik als coach, omda je je niet zomaar bij de eerste de beste ploeg ziet euhm, Kameroen is een land die lange jaren euh beetje de scepter eeft gezwaaid ier in Afrika op t gebied van voetbal. Dat is de laatste jaren wel een stuk minder geworden, er zijn een aantal landen Kameroen voorbijgestoken euh maar nu staan we der terug dus ja als we binnen twee jaar dan misschien weer eens mogen deelnemen aan een African Cup, euh, als trainer dan, ja, waarom zou ik dat dan niet doen? Maar u weet in voetbal, wat vandaag euh realiteit is, is morgen al volledig verdwenen, dus euh we gaan t nie te ver vooruit kijken en nu nog effe profiteren van euh de schitterende carr euh de schitterende overwinning die we behaald euh in D: Zeg maar schitterende carrière waarmee Broos, dat mag wel. Mogen Belgische clubs nog euh aan u denken in de toekomst, mocht et toch misgaan in Kameroen, of is dat een volledig afgesloten hoofdstuk voor u? H: Euhm, ik weet niet of dat euh Belgische clubs nog aan mijn zullen denken dat dat zullen we ook in de toekomst euh bekijken, maar ik sta open voor alles. Maar et is ook zo dat ik ook geen jaren meer ga vol euh ga volhouden. Mijn carrière liep al stilaan naar et einde en daar zijn alleen maar jaartjes bijgekomen nu dus euh, et zal eens moeten ophouden en en dat einde komt steeds maar dichter, dat weet ik voor mezelf ook D: En u had trouwens nog voor de finale heel wat huwelijksaanzoeken gekregen, hadden we begrepen, van Kameroense vrouwen, dat zal er ook niet op verbeterd zijn. H: He, da s om maar te zeggen oe oe gek is ier nie gek genoeg, euh ik nie alleen eh, ook al een aantal spelers, ook de doelman die een penalty pakte euh in de wedstrijd tegen Senegal kreeg de dag daarna een huwelijksaanzoek. D: T was toch niet dezelfde vrouw? H: Dus ja, dat is gewone kost ier en dat is altijd effe leuk om dat es te evenaren, maar der is geen aar op m’n hoofd die daaraan denkt. D: Nee, komt u nog terug naar België binnnenkort of blijft u nu in Kameroen nog even feestvieren? H: Ja, wij worden euhm woensdag ontvangen bij door de president van et land dus euh, die euh die maken we nog mee en dan donderdag neem ik de terugvlucht naar België. D: Voor een nieuwe huldetocht ongetwijfeld. Hugo Broos, de trainer van Kameroen, winnaar van de Afrika Cup. Proficiat nog es en dankjewel om bij ons aan de lijn te komen. H: Oke, dankjewel. [2:57:08] R: Way Down We Go van Kaleo, Jan Hautekiet wil et zo meteen hebben over die maximumfactuur in et secundair onderwijs. Zou die der moeten komen of niet, is t een goed idee of niet? Jan wil al uw gedachten daarover kennen. Ij is er zo meteen na negen uur, na et nieuws.

135

C. Transcriptie Sam & Heidi S = Sam De Bruyn J = Jill Peeters H = Heidi Van Tielen JR = Jolien Roets L x = luisteraar B = Bart Somers A = Anne Van Renterghem, nieuws R = Rob Vanoudenhoven

Uitzending 14 februari 2017 [2:55] S: t Is zes uur, Ann eeft nieuws. [4:32] S: Dank je wel Anne, sorry sorry voor Heidi, ja, k bedoel H: Ik blijf mij concentreren. S: Heidi, wa wa sta jij nu. J ebt alleen maar, je hebt een pullover met hartjes aan H: Ja en ik eb twee ballonnen vast in de vorm van een hartje. Want et is Valentijn, joehoe! S: Serieus. Zeg misschien liever es waar de files staan vandaag H: Ja, eentje voorlopig. Naar Antwerpen op de E313 ter hoogte van Herentals Industrie. S: Ben jij nu in je eentje een soort van campagne aan t voeren anti antiromanti van gisteren? H: Say yes to cupido. Rijmt wel nie meer. Aan de aan de slagzin moet ik nog een beetje werken, ma de gedachten zitten goed. S: Da s goed, t is Valentijn, dames en heren, goeiemorgen. Twee over zes. [8:01] S: En cashen maar. Mika met Grace Kelly. Goeiemorgen. Vijf over zes. Heidi stop ermee, hou op. H: Ik voel mij een beetje de cheerleader van Valentijn. S: Mijn goeie god H: En ik eb geen pomponnen, maar ballonnen, in de vorm van hartjes. S: T is de, ge zijt zot geworden. H: Juij! S: Ze is zot geworden, dames en heren. Ik weet nie wa k er mee moet aanvangen vandaag. H: Der is gisteren genoeg antiromantiekpolitiek gevoerd dus ik dacht ja, draai et effe om. S: Ben jij zo’n fan van euh van deze dag? H: Nee eigenlijk nie, ma ik zie wel, ik vind hartjes gewoon een heel mooi symbool. Valentijn kan mij gestolen worden ma va, ja ik vind gewoon hartjes eel tof. Ik eb nu ook een pull aan met hartjes omda k da gewoon tof vind. S: Soms zijde gij echt zo een debieltje eh, da s nie te geloven. Echt nie te geloven. H: Soms? Val nog mee. S: Ma je doet me lachen, da s al iets. Euh, misschien dat er wel mensen zijn die et wel echt ook menen die echt ook heeeel pro-Valentijn zijn. Dat mag allemaal eh, da s allemaal oké. Euhm, dan is vandaag echt jouw dag, misschien ben je zelf al wakker om heerlijke hartvormige pannenkoekjes voor je geliefde te bakken H: Ja, of ben je zo dingen aan t voorbereiden of al bloemetjes aan t zetten of chocolaatjes of S: Of je naakte lichaam vol met confituur aan t smeren, weet ik veel wat de plannen precies zijn H: Schat, ontbijt sta klaar, woehoe S: Brrrr, euh ma laat et even weten wat je precies aan t doen bent. Ben je al wakker, ben je nog wakker. Wat ben je precies aan t uitsteken of wat ben je nog van plan? Stuur et via de Q-app of via 6025. En dan laten we jou kiezen tussen twee fijne platen zo meteen. T zit iets van Bon Jovi tussen en ook iets van Anouk. Ma da s voor na Henri PFR. [12:18] S: Henri PFR en Rafaela met Until The End. Er zijn al mensen wakker op deze Valentijnsdag, dat wil zeggen dat er dus nog niet super stevig voor valentijn gevogeld is, da s dus echt voor vanavond allemaal. H: Ma wel al heel veel mensen die wakker zijn op dit moment, om toch, ja, een soort van acties te ondernemen in et kader van Valentijn, bijvoorbeeld Nancy, die zegt ja, ik euh ik euh ik ben euhm mijn vrouwtje die heeft de nacht gewerkt, ik ben aar net gaan ophalen en ik ga aar zo meteen verrassen met een bos met witte rozen. Ooh. Kato en Lize die gaan naar Budapest en euh Ariane heeft plannen om naar de tatooeur en de kapper te gaan voor Valentijn. S: Bijzonder H: Is, t is heel bijzonder en ook Romina is al wakker, zij is onderweg naar huis, nog even stoppen om een ontbijtje en een mooi kaartje voor mijn man klaar te zetten om em dan hopelijk te verrassen met et cadeau dus er komt nog een cadeau bij dat ze ook nog eeft geregeld. S: De max, wat eb jij voor voor mijn Valentijn euhm voorzien?

136

H: Euhm chocola. S: Is t zo? H: Ja. S: Echt? H: Ja. S: Oh my god, da s keilief. H: En jij? S: euhm, een prachtige plaat die ik ga laten kiezen door Jeroen. Jeroen, goeiemorgen. L1: He, goeiemorgen Sam en Heidi. S: Beste Jeroen, ben jij ben jij zo’n valentijnstype toch een beetje of was t meer antiromanti van gisteren vo jou? L1: Nee, ik zen meer Valentijn, ma echt Valentijn vieren we ook nie ma euhm binnen een paar dagen zijn we acht jaar samen en dan euh gaan we t uitbundig vieren natuurlijk S: Et is toch niet ooit euh begonnen op een Valentijn? L1: Ik eb aar ooit op Valentijn acht jaar geleden gevraagd of ze mijn Valentijn nie wou zijn, euh, z eeft ja gezegd en euh een paar dagen later zijn we beginnen verkeren. S: Ma seeeg H: Ma dan is Valentijn gewoon, ja, jullie feestdag eigenlijk L1: T begin van ne feestdag, ja, van feestdagen S: Ik ga daar heel eerlijk in zijn, normaal gezien word ik zo licht misselijk van euh van meligheid, ma ik vind dit eel schoon. Ik vind dit echt een eel schoon verhaal. H: Ah, en dus j ebt toch gevoelens. S:Ik eb soms gevoelens ja, in dit geval snap ik dat helemaal. Euh wa voor een dag wordt et vandaag, Jeroen, eb je wat tijd om met je geliefde door te brengen of niet echt? L1: euh vanavond eh, vanavond lekker eten en euh gezellig doen. S: Top jong, goe bezig. Ik ga je laten kiezen tussen twee platen, euhm. Ene optie is er eentje van Bon Jovi. Keep the Faith. Lekker energetisch, zo euh op een dinsdagochtend. Of we gaan voor iets rustiger, maar daarom niet minder mooi. Sacrifice van Anouk. Da s euh een plakkedansje, mooie slow. Kan wel op Valentijn. Ma jij kiest natuurlijk. Wat zal et worden? Bon Jovi of euh Anouk? L1: Euh, neem maar Bon Jovi S: Toch voor Bon Jovi gaan. Goed idee, joh. Geniet ervan vanavond met je, met je vriendin en eerst nog goed werken ook eh. L1: Absoluut S: Dag Jeroen! [19:43] S: Ja lap, kijk nu. Met euh jouw adoratie voor Valentijn, Heidi, nu zijn er mensen die denken dat we hier met een soort van datingprogramma bezig zijn. Jordi eeft gestuurd: ik eb nog geen Valentijn voor dit jaar, dus moesten er leuke jonge vrouwen tussen zeventien en drieëntwintig zijn regio Gent H: Oeh, da s specifiek. S: regio Gent-Ninove, euh der is ier een kandidaat voor dus euh valentijnsdate als et ware, fantastisch H: Oké ja, als er iemand zich geroepen voelt, we zullen zien wat er mogelijk is. S: Ja, ma ik vrees er wat voor. Euhm, laten we misschien toch wat wel, als et dan toch over Valentijn gaat, ook effe vertellen wat wij vandaag nog gaan doen met Valentijn. H: Ja, wij gaan drie heel leuke Instax Love Packs weggeven, voor da je denkt dat daar dingen op batterijen gaan inzitten. Ja, ergens wel, et gaat namelijk over een fototoestel, zo’n Instax Mini waar da je van die heel leuke minipolaroidfoto’s S: Zo instantfoto’tjes H: instantfoto’s komen daaruit, euhm daar zit ook massageolie bij en een zwart maskerke, kan je eventueel combineren op een foto, ma dat mag je S: Wat kinky instantpictures, ja oor H: voor wat instantpics. Sorry. Ma dus dat geven we weg en hoe gaan we dat doen, wel, je kan vanaf nu een foto insturen waarin liefde wordt verklaard, waarin de liefde eigenlijk dervan af spat en voor alle duidelijkheid , dat kan zijn met een partner zoals dat vaak gaat S: tell me more H: maar dat kan ook gaan met je hond, met je moeder, ma voorzichtig S: ah, ma wa zegde gij nu eigenlijk? H: of met jezelf, maar ik moet liefde voelen eh, geen andere dingen eh, dus gewoon, ja, je mag gewoon een foto van jezelf doorsturen, waaruit liefde blijkt. S: En dat is, dat is de opdracht

137

H: Ja, da s toch beter geformuleerd S: Ja euh, dus een soort liefdesfoto van jezelf met of zonder iemand anders H: Ja, gewoon da wij de liefde tot hier voelen. Je kan die doorsturen via de Q-app en zo maak je kans op zo een Instaxpakket S: Instax Love Package. Allez, jong. Zalig H: Dus laat die foto’s maar komen eh, wij gaan der ook eentje maken eh. S: Gewoon via de Q-app kan je dat doen, supersimpel. Oe, wij gaan der ook eentje maken? H: Ahja, eentje waar de liefde vanaf druipt S: Aaah. [24:12] S: Ook voor alle single mama’s willen wij een soort van heerlijke Valentijn zijn. Toch, da’s waar eh? H: Absoluut. [27:16] S: CleanBandit, Ann Mary en Seana Paul, met Rock a bye. Ma amai, echt waar, zo veel schone foto’s die binnenkomen. H: Ik vin da echt wel heel tof. S: Och, zoveel liefde. Oh! H: Oh, zeg! S: Nee nee, k ben aan t zeveren ,k ben aan t zeveren. Euh, heel mooi, ma echt heel mooie foto’s. H: Ja, heel fijn, dus laat ze nog maar komen als je dus ook zo’n Instaxpakket wil winnen. Kan dus door een foto te sturen waarop je liefde laat blijken. In alle mogelijke vormen. S: Ja. Gewoon. Ik zie hier inderdaad katten passeren, ik zie hier honden passeren. Ik zie mensen passeren, baby’s, vrouwen, mannen, everything, alles, da s heel erg fijn. Stuur gewoon via de Q-app een foto’tje, een liefdesfoto door en dan maak je kans op dat pakket. Het is nu vijfentwintig over zes, Heidi, behalve dat et Valentijn is, is er natuurlijk ook nog wel wat anders in de wereld. H: Ja, absoluut. Ken je dat spreekwoord “als de berg niet naar Mozes komt, dan gaat Mozes wel naar de berg?” S: Ja H: Voila. En dat moet ook een Antwerpse psychotherapeute gedacht hebben en zij houdt vanaf nu haar spreekuur met patiënten niet in een euh kaal, wit, anoniem kabinet, maar op café in een koffiebar, met een hippe cappuccino of een chai latte. Want de redenering is volgens haar: de therapie moet weer dichter naar de mensen, de drempel moet lager zijn en euhm ja, ze heeft trouwens geen wachtlijsten, de drempel is bij haar ook heel laag, der is ook geen gevaar trouwens voor afluisteren. Want dat dacht ik ook van ja, als ge zo op café al uw problemen effe op tafel gooit, ma ze zegt ja, door de muziek en et gebruikelijke geroezemoes in een koffiebar moet je echt al je best doen om af te luisteren. Dus et zou veilig zijn en dan zou je zo wat meer in een comfortabele omgeving zitten dan da je zo op een zetel ligt of op een stoeltje zit S: En dan lig je daar te snotteren en te bleiten en plein public H: Ja, ja da wel. Maar ey, de drempel is laag. S: Ja ja H: Euh, der is een nieuw bier op komst, namelijk een Duvel, ma dan met een rokerige vanillesmaak. S: Oeh, klinkt goed. H: K vind een beetje raar klinken, ma goed, euh et komt doordat et bier dan gaat rijpen in een bourbonvat, euh, t is een smaakexperiment van de brouwerij sinds november zit dat bier in de geïmporteerde eikenhouten vaten uit Amerika en na zes à zeven maanden zou de smaak dan ideaal zijn, dus binnen een aantal maanden gaan we dus zo een Duvel Bourbon kunnen drinken S: Dus gewoon bier laten laten euh ja rijpen eigenlijk in een whiskyvat? H: Ja ja, in van die Amerikaanse whiskyvaten, waar dan een bourbon in wordt gemaakt, whisky en die worden dan nu gebruikt om Duvel in te laten rijpen zodat die een extra cachet krijgt. S: Interessant H: Interessant, ma dat komt er dus nog aan. En dan, als je denkt van oh Valentijn, gezellig, al goed da je dan nie in Pakistan woont, want in Pakistan wordt er vandaag geen Valentijn gevierd, et is zelfs officieel verboden door et hoog gerechtshof. Je mag et niet in et openbaar vieren en in de media mag er ook geen reclame voor gemaakt worden want een burger had een klacht ingediend omdat ij vond dat Valentijn nu eens werkelijk niks te maken ad met de Pakistaanse cultuur of religie en de rechter is hem dus gevolgd, wel nog niet duidelijk of er boetes komen, oe hoog die euh gaan zijn. Stel u voor da je toch zou rondlopen met een hartjesballon zoals ik, ik weet nie hoe ze daar in Pakistan op zouden reageren, maar euhm ze zijn ertegen. Zo erg. Dus daarom, wees blij dat je hier bent en da je der voor of tegen mag zijn. J ebt de keuze, da s toch tof.

138

S: Ja, da s waar, ma ik denk toch euhm dat Wim en Jolien, die gisteren de antiromanti top 69 hebben gepresenteerd, dat die mogelijk wel eens wat asiel zouden kunnen gaan aanvragen in Pakistan binnenkort. Da s wel es mogelijk.Amai, gisteren was heel antiromantisch, vandaag valt dat wel mee. H: Da s wel een toplijst. [33:36] S: Echt waar, I Need Never Get Old van Nathaniel Rateliff & The Night Sweats. Och, da vrouwmens ier bij mij in de studio, verrast me nog elke keer opnieuw en opnieuw. H: Omda k zo romantisch ben? S: Omdat je zo een prachtige romantische ziel bent, w ebben ier al met rozenblaadjes gegooid in de studio H: Ja, die eb k standaard ook liggen bij me thuis S: Hartjesballonnen, k eb hartjessnoepjes gekregen. Goh, maar jij ebt ooit iets meegemaakt op een Valentijn da nie zo romantisch is. H: Nee, klein brandje. Da s echt waar, k eb ooit S: Als de vlam in de pijp is H: Nee, t was nie zo een vlam. T was echt gewoon een vlam van een kaarsje, dus pas op, mensen, met kaarsjes. K eb toen eigenlijk mijn eigen kopkussen in brand gestoken S: Ma, Heidi, ma wa? H: Ben naar de badkamer gelopen met een emmer om et te blussen, ja, nee, da was eigenlijk nie zo grappig. K ging ook eens romantisch doen. S: Djeezes. H: Dus pas daar mee op. Echt waar, da staat op de verpakking eh, van zo kaarsjes, past er mee op, ma wees daar echt voorzichtig mee, want je steekt zo je eigen slaapkamer in brand S: Daar staat op dat kinderen onder de drie jaar dat niet mogen gebruiken inderdaad, ja. Omdat gevaarlijk is. Der hangt nog een klein rozenblaadje aan je tiet, dus euh, als je dat nog zou kunnen verwijderen, dank je wel. Merci, en dan gaan we gewoon over naar serieuze zaken, want Anne heeft de hoofdpunten van et nieuws. A: *nieuws* S: Dank je wel, Anne. Euhm, et valt voorlopig nog mee op de weg, of is t al wat drukker aan t worden? H: Er zijn al twee ongevallen gebeurd, naar Antwerpen op de A12 in Aartselaar en op de E34 in Zoersel, op beide plaatsen is de linkerrijstrook versperd. Naar Brussel gaat et traag op de E40 in Aalst, Affligem en in Ternat, op de E314 in Bekkevoort en tussen Aarschot en Rotselaar en op de E429 in Lembeek. Er staat ook al een file op de grote ring rond Brussel, op de binnenring in Zellik en op de buitenring in Waterloo. Naar Antwerpen gaat et verder ook traag op de E313 in Herentals West, in Ranst en Wommelgem en op de E34 ter oogte van et knooppunt in Ranst. [36:13] S: K eb wel iets voor je Valentijn, he. H: Echt? Iets om t eten, want dat eb ik graag. S: nee nee, veel beter. H: Nie vo t eten? S: Een nieuwe Bruno Mars. [39:43] S: Bruno Mars. That’s what i like. Ma vandaag gaat et niet over wat je liket, maar wel over wat je lovet. Als je een lovefoto van jezelf en een geliefde hebt of euh, of allez, iemand die je graag ziet, of iets dat je graag ziet, mag ook een beest zijn, stuur die foto door via de Q-app en dan maak je kans op een Instax Love Package euh vandaag. Voila, da s een van de dingen die we weggeven, niet te vergeten natuurlijk ook, want daar eb k ook al wat vragen over gekregen, dat we ook nog tickets gaan weggeven voor de cd-voorstelling van Niels & Wiels, wat ook a lot of love is natuurlijk. S waar eh? H: T zal wel zijn. Mister lover lover, Niels Destadsbader. S: Wat je daarvoor moet doen is euh gewoon als je een nummer hoort van Niels & Wiels, de titel van dat nummer doorsturen, maar k ga daar later nog wel een tip voor geven euh wat dat de titel precies is. Goed, dan, Heidi, toch ook een belangrijk moment vandaag, los van et feit dat et Valentijn is. Echt, groot nieuws. Het is iets waanzinnig spectaculair, iedereen moet zich der klaar voor houden. Want we kiezen zo meteen onze honderdste ochtendburgemeester. H: Exact de honderdste. S: Jup. [43:48] S: Ja zeg, onze honderdste ochtendburgemeester gaan we zo meteen kiezen. Mijn goeie god. [47:02]

139

S: Kwart voor zeven op deze, je zou kunnen zeggen doordeweekse dinsdag, maar dat is et niet. Et is Valentijn, dat is een ding, maar et is ook de honderdste keer dat we een ochtendburgemeester gaan benoemen. Heidi, wat een eer moet dat zijn als jij nu die honderdste bent. H: Ja, dat is wel waar, dat is wel waar. Dus t is wel een bijzondere editie, euhm, ja ik ben benieuwd wie dat de eer gaat krijgen. S: Stel je voor dat je daar dan ook nog eens Mechelen uit zou trekken vandaag, bijvoorbeeld, dat zou kunnen gebeuren. Mechelen eeft sinds gisteren de beste burgemeester van de hele wijde wereld. H: Ja, Bart Somers staat overal in de krant omdat ie et heeft gehaald inderdaad. S: Ongelooflijk, beste burgemeester van de wereld. Stel je voor dat je dan ook nog eens net op die dag de honderdste ochtendburgemeester derbij hebt. H: Et zou straf zijn. S: Amai, dan ben je wel vertrokken. Ma, we gaan gewoon zien waar we terechtkomen natuurlijk. Dat is een verrassing, alles te maken met et lot. En gods wegen zijn ondoorgrondelijk. Die van Heidi iets minder. Maar goed, j ebt een balletje getrokken, da s et belangrijkste. En waar zitten we? H: Niet Mechelen, maar Machelen. S: Ma, meen je da nu? H: Amai, da s wel echt cool. Da s vlakbij. S: Euh, Machelen. Mensen in Machelen, proficiat, honderdste ochtendburgemeester. Als je wakker bent, stuur een bericht via de Q-app of 6025 en dan word jij die ochtendburgemeester. [51:33] S: He, Sam en Heidi, hoe heet dit leuke lied? Klinkt super, en dat op mijn eerste schooldag, heeft Jonathan gestuurd. Da s de nieuwe van Rag ’n bone man, Skin. Zo heet die. En dan, Heidi, ja, is et dus wel een spectaculair moment nu. Echt, heel schoon, want voor de honderdste keer kiezen we vandaag een ochtendburgemeester. En dat is wat een feestelijke gebeurtenis, dus ik dacht, ik haal fanfare en majoretten derbij. H: Da s ier precies Disneyland. S: Ja, huppekee. H: Ja, hop, de parade. S: Ma we zitten niet in Disneyland, we zitten wel in de gemeente Machelen. Heel wat verwarring wel rond Machelen. H: Heel veel verwarring, maar et gaat dus weldegelijk over Machelen in Vlaams-Brabant, dat zo dicht bij Brussel ligt, want der is ook een andere Machelen, in Oost-Vlaanderen, maar da s een deelgemeente van Zulte. En deelgemeenten, die staan niet op de kaart. S: Die hebben geen burgemeesters, die hebben geen ochtendburgemeesters, dat zijn alleen de volwaardige H: Et gaat om de echte, volwaardige gemeenten, waarmee ik Machelen bij Zulte uiteraard niet wil beledigen. Maar jullie komen aan de bod als et Zulte is. S: Ma dan, spannend want wie is die honderdste ochtendburgemeester? An Vandecasteele, goeiemorgen. L2: Goeiemorgen. S: Goeiemorgen en gefeliciteerd, verdorie, misschien word jij wel onze honderdste ochtendburgemeester van deze Sam & Heidi ochtendshow op Qmusic, wat een spectaculair iets is me dat zeg. Allez, valt eigenlijk nog wel mee, ze, zo speciaal is dat ook weer allemaal niet. Maar euh, k vond gewoon, k vond gewoon iets, een speciaal momentje, k wou dat effe vieren. Beste Ann, goeiemorgen, sorry dat we jou storen zo vroeg op de dag, hoe gaat het met je? L2: Goed. S: Goed? Da s euh L2: K lag nog in mijn bed, he. H: En ik hoor et een klein beetje da je, da je nog net wakker bent. Allez, dat et nog L2: Nee, dat is mijn stem, dat is normaal. S: Ah oké, nie erg. H: Sexy op Valentijn, he. S: Da s wel waar, echt zo een valentijnstemmetje, hmmm. Vertel eerst eens, beste An, wat de postcode is van Machelen. L2: Da s 1830. S: 1830, is genoteerd. H: Ja, en als ik aan Machelen denk, dan denk ik meteen aan de files en et knooppunt van de E19 met de Brusselse ring, maar daar ben ik misschien een klein beetje euh mismaakt, ma waarvan kunnen we Machelen nog kennen, wat is er te beleven?

140

L2: Ja, da klopt dus inderdaad, we liggen langs de snelweg euhm en de luchthaven is ier ook nie zo heel ver vandaan, dus wij liggen daar een beetje tussen geperst. H: Lig je daar goed, vind je? L2: Ja, ik vind da wij daar eel goed liggen, t is ier goed om te wonen, ik woon ier heel graag, euhm, ja. Wat is ier te beleven? Heel veel. H: Zoals, kan je daar een gebouw op plakken of een, of een feest da jullie elk jaar organiseren? L2: Wel, wij ebben jaarlijks onze braderie en kermis euhm, da s in juni. Wij ebben ook t cafe van ***, da kan je vanop de Luchthavenlaan, euh, van op de Woluwelaan zien, is ook helemaal gerenoveerd. De Makro die is ook gekend S: Ahja natuurlijk, L2: En Uplace, da s ook et hele gedoe rond Uplace, ma daar ga ik mij nu nie over uitweiden. Euhm, ma dat dat is ook goed gekend. S: Dat is waar, eigenlijk kent eigenlijk kent heel België, kent euh Machelen. H: Ja, als ochtendburgemeester al meteen een politiek standpunt innemen rond Uplace, dat is gevaarlijk eh. L2: Ja, ik ga daar geen standpunt over innemen. S: Slim slim, dat vind ik goed, ja. H: En, en zijn er streekproducten bij jullie? L2: Goh euhm. Nie da ik weet. H: En en misschien bekende inwoners? L2: Ja, et witloof, ier waren vroeger allemaal witloofvelden, maar die zijn allemaal verdwenen nu eh, dus die zijn volgebouwd. H: Oké ja, en zeg, eb je weet van bekende Vlamingen die daar wonen in Machelen? L2: Euhm, nu nie meer, maar Emma Bale eeft ier een tijdje gewoond, euhm die is ier ook naar school gegaan en ik eb er eigenlijk nog op gebabysit vroeger. S: Is t echt? H: Oooh, en was t een lief kind? Was t een toffe? L2: Ja, da was wel. Ja, ze was wel nog heel klein, ma goh, ja ja toch wel, want zij vroeger, zij woonde boven bij mij in t straat. S: Ma, zo schattig. H: Oh, t is een lieveke eh. En zong ze toen al? L2: Nee. H: Nee, ik weet, dat is, dat is later gekomen. Oké, ma goed, dan gaan we afronden, Ann, jij krijgt, ja, het honderdste ochtendburgemeesterschap cadeau. Je krijgt een oorkonde en een pint doorgestuurd. Proficiat eh! L2: Oke super, dank u. S: Zeg en maak er voor de rest nog een euh mooie valentijn van, want dat is et uiteindelijk ook vandaag. Ik weet niet of je dat viert, Valentijn? L2: Euh wij vieren dat met euh met meisjes van de Chiro, met oud-leiding gaan wij eigenlijk elk jaar op restaurant. Da s een traditie die wij volhouden. H: Groot gelijk S: Gezellig. Een heerlijke liefdevolle boel, komt elemaal in orde. Ik ga Michael Jackson draaien met Wanna be startin’ something en ik wens jou een fantastisch schone valentijn met de Chiromeisjes ginder in Machelen. L2: Ja, oke, dank u. S: Saluutjes. H: Bye bye. [59:03] S: Wa zingt die Michael Jackson daar eigenlijk? Ik versta de hele tijd you’re a vegetable. Vegetable. Nee? Da s wa ik altijd hoor in da nummer, kan er nie aan doen. H: Die 40 dagen zonder vlees zijn toch nog nie begonnen bij u, eh? S: Nee, nog nie nee. En dan moet ik altijd ook denken nu aan et aan et Machels witlof, waar onze ochtendburgemeester et ook over had bijvoorbeeld. Er laten nog wat mensen weten dat de boerenesp ook wel iets typisch van Machelen is, is da zo? H: Ken ik niet persoonlijk, de boerenesp. S: Machelse boerenesp, ja zou wel kunnen. Ondertussen blijven der ook maar foto’s binnenkomen euhm van van verliefde mensen. Mensen die heel veel liefde hebben voor iets of voor iemand, dat is goed, laat die foto’s maar komen. As je zo een liefdesfoto doorstuurt via de Q-app, maak je kans op een Instax Love Package. [1:03:34]

141

S: Bijna één over zeven, Anne eeft nieuws. [1:06:45] S: En zo wordt et toch nog een prachtig warme Valentijn vandaag. A: Et wordt ook opnieuw een warme, zonnige dag met temperaturen tot twaalf graden. Ook morgen zonnig en nog zachter, we halen dan tot 15 graden, vanaf donderdag dan wel meer wolken en kans op neerslag, t blijft wel zacht met maxima rond 12 graden. S: Dankjewel, Anne. S: Iets minder liefde op de weg, Heidi. H: Ja, hin hinder door een paar ongevallen. Op de E40 naar Brussel in Sterrebeek, daar zijn twee rijstroken versperd, et gaat daar erg moeizaam vanaf Bertem, je verliest er al meer dan een halfuur. Op de A12 naar Antwerpen is in Aartselaar de linkerrijstrook nog versperd en ook daar is et aanschuiven en ook op de E34 staat in Zoersel nog een ongeval op de linkerrijstreuk streuk strook, daar schuif je aan vanaf Lille. Verder filerijden naar Brussel, op de E40 in Aalst, Affligem en in Ternat, op de A12 in Wilrijk, op de E19 in Zemst en vanaf Vilvoorde, op de E314 tussen Tielt Winge en Holsbeek, op de E40 vaniut Luik, vanuit Haasrode tot Heverlee en vanuit Bertem tot et ongeval in Sterrebeek en op de E429 in Lembeek. T gaat ook traag op de grote ring rond Brussel, op de binnenring van Groot Bijgaarden tot Zellik en in Grimbergen en op de buitenring tussen Eigenbrakel en Waterloo , ter oogte van Leonard en ook in Wemmel. Naar Antwerpen files op de E17 vanaf Kruibeke, op de A12 ter oogte van et ongeval in Aartselaar, op de E313 in Herentals West, Massenhoven, Ranst en ook in Wommelgem en op de E34 in Lille tot et ongeval in Zoersel en ter hoogte van et knooppunt Ranst en op de E19 in Brecht. Je schuift ook aan op de Antwerpse ring richting Beveren tussen Antwerpen Haven en de Tijsmanstunnel en op de ring rond Gent gaat et moeizaam in Oostakker richting Zelzate. S: Gisteren was et een dag tegen de meligheid, met onze antiromanti op Qmusic, met Wim en Jolien. Vandaag is et een heel andere dag en zeggen we ja tegen de liefde. En ja tegen et leven. Dit is Viva la vida van Coldplay, goeiemorgen. [1:12:07] S: Viva la vida van Coldpaly, goeiemorgen. Negen over zeven op dinsdag, maar niet zomaar een dinsdag. H: Nee nee S: Et is vandaag veertien februari, en je voelt dat, je ruikt dat, je merkt dat, dat is een prachtige dag, een heerlijke dag om van te genieten en om te koesteren, t is namelijk vandaag de start van de Champions League. Jaaaa! Zalig H: Oh, zo romantisch ben jij. S: Heerlijk, oh. Daar ebben we lang op gewacht. PSG en Barça die spelen vanavond eh. H: ja, die spelen vanavond en morgen Napoli tegen Real, dus achtste finales. T is weer op gang getrokken, lekker romantisch op deze Valentijn. S: Zalig. Och, oké, en wat andere dingen in de wereld ook nog? H: Ja, die wel, eigenlijk iets met Valentijn te maken hebben, et wordt natuurlijk gevierd door heel veel volwassenen vandaag, maar ook door kinderen. Kindjes van zes, zeven, acht jaar oud die verliefd zijn op een ander kindje uit de klas en volgens experts mag je die kinderverliefdheid niet onderschatten, of daar zomaar mee lachen want hoe je der mee omgaat, is een belangrijke basis voor later. Euh, t is belangrijk da je tegen de kinderen zegt van verliefdheid, dat kan en dat mag op elke leeftijd, en je kan ook best de kinderen niet uitlachen op familiefeestjes, want die verleiding is soms groot om daar een klein beetje mee te lachen S: Ja, da gebeurt wel eh H: Maar niet doen, want dat is belangrijk voor later. S: Ja H: Ook nog wel opvallend als et op de liefde aankomt, zijn we euh met z’n allen hier in België nie echt zo flexibel wat de afstand betreft. Je zou nochtans zeggen. België, klein land, ma we zoeken onze partner toch vooral binnen onze eigen provincie. Koplopers daar zijn de honkvaste West-Vlamingen. S: Ik wist et eh H: Ruim achtenzeventig procent, dus bijna vier op vijf van hen woont samen met een partner die ook in dezelfde provincie is geboren, in West-Vlaanderen S: Ma is dat ook, eeft dat ook nie met een soort van taalkwestie te maken? H: Omdat die de rest nie begrijpen? Ik denk dat dat, dat et kan meespelen. En misschien ook, ja, gewoon, omda ze, t is wel zo eh, West-Vlamingen staan wel gekend als honkvast eh, om daar te zijn en te bljven en daar binnen de familie ook euh een leven te leiden eh. Of is dat net een heel groot cliché?

142

S: Nee nee, das euh,je moet dat, een soort van t trotse trouwheid, zo zie ik dat, ik vind dat niet negatief eh. H: Neen, absoluut nie. Ook bij Antwerpenaren is et euh aantal dat binnen de provincie trouwt en dus een partner zoekt heel groot, vijfenzeventig procent daar S: Ja, die willen niemand van de parking eh, da s typisch eh, die willen ze niet eh. H: Die willen gewoon iemand van t stad. En dan opvallend, in Vlaams-Brabant papt maar de helft aan met een provinciegenoot. S: Ja ma ja, die vrouwen in Vlaams-Brabant, allez, k ben zelf van Vlaams-Brabant euh, enfin nee, da s nie waar. Ik ben aan t zeveren. H: Ma ja, jij bent ook wel uitgeweken. S: Ja H: Dus die die liggen misschien wat centraal in et land en zijn daardoor flexibeler wat de afstand. Enfin, da s mijn theorie. S: Makkelijk overal naartoe, ja, dat zou et kunnen zijn. H: Misschien dat dat een soort van gedachtengang daarachter is. S: Een soort wereldveroveraars, zoals de vikings vroeger. Joaaaa. Vlaams-Brabant, de vikings van Vlaanderen. H: Ja etzelfde, echt etzelfde. En dan een schandaal in Litouwen, ma o zo grappig schandaal, niet zoals ier met die intercommunales, want da s een soep en das elemaal nie grappig, maar in Litouwen zitten ze met een tof schandaal. De minister van toerisme heeft daar ontslag moeten nemen nadat is gebleken dat ie foto’s uit Finland en Slovakije had gebruikt in zijn campagne om toeristen te lokken naar Litouwen? S: Meen je da nu? H: Dus die man zette een ele campagne op S: Ik wil echt al een hele tijd naar Litouwen. H: Op basis van de foto’s die j ebt gezien in de campagne? S: Ziet er prachtig uit, dat land. H: Probleempje, die foto’s zijn genomen in Finland en Slovakije. Da s echt zo fout, maar helemaal ook als je weet dat de slogan van die toeristische campagne ook nog was ‘real is beautiful’. Echt is mooi. Niks real aan, zeker niet als die campagne ook nog honderddertigduizend euro heeft gekost en dus bye bye minister van toerisme van Litouwen. S: Wat een pijnlijke pijnlijke affaire is me dat zeg. Ma goed, dankjewel om ons er voor te waarschuwen. Ben dan wel benieuwd hoe Litouwen er dan echt uiziet. H: Minder S: Dat weten we, ha, dat weten we helemaal niet. H: Waarom gebruik je anders die andere foto’s? S: Ik moet straks nog een tip geven euh voor de mensen die willen meespelen voor de tickets voor de cd-voorstelling van Niels & Wiels. Dat zal voor later zijn. Eerst nog The Weeknd en Daft Punk, I Feel It Coming. [1:19:16] S: T is een klein beetje boel tussen The Weeknd en Justin Bieber, euh der is namelijk een filmpje verschenen van Justin Bieber die in de auto aan t rijden is en zijn vriend heeft de gsm vast en is em aan t filmen en euh vraagt aan Justin Bieber van zeg, wat is jouw favoriete nummer van t moment? En dan zegt Justin Bieber, ah ja , da van The Weeknd. Bahahaha. En dan begint die keiluid te lachen. Da s nie zo sympathiek. H: Da s gewoon ironisch. S: Ja H: Justin, ironisch? S: Ma weet je oe dat komt? Da s omdat The Weeknd samen is met Selena Gomez. Ex van Justin Bieber. H: Ah, ik dacht dat die met die S: Nieje H: Da s ook weeral gedaan. S: Ja, da s allemaal weer gedaan. H: Amai, ik kan weer nie volgen ze. S: Sletten en dat op Valentijn zeg, da s ongelooflijk zeg, dat dat zomaar kan, dat je zo hoerig kan zijn. Euh nee, da s nie waar, ben aan t zeveren. Ma toch op een mooie dag, Valentijn, en ja, we hadden et daarnet ook over over de liefde eigenlijk eh

143

H: Ja, over et feit dat heel veel Belgen en dan vooral West-Vlamingen en Antwerpenaren, ma West- Vlamingen zijn de absolute koplopers, dat die gewoon de liefde zoeken binnen de provincie. Bijna vier op vijf houdt et gewoon binnen de provincie en zoekt et niet verder. S: Ma weet je wat straf is? Die andere één op vijf die luisteren allemaal naar QMusic. H: Ja, want ontzettend veel reacties, onder andere van Judith die zegt: Nee, Heidi, ik heb al zes maanden een relatie met een West-Vlaming en ik ben van de Kempen. We pendelen dagelijks tussen Oostende en Herentals. S: Zot! H: Sylvie zegt: mijn man is een West-Vlaming, die woont nu met mij in Westmalle, zijn broer woont in Kalmthout en zijn zus in New York, dus die zijn wel uitgevlogen. S: Jadadde H: Sofie zegt ook: die afstand is relatief, ik woon in Antwerpen, mijn vriend in Mons, honderdrieëntwintig kilometer, werkt perfect, inclusief et talenverschil. Ook Sharon zegt: ik heb als Oost-Vlaming een West-Vlaming aan de haak geslagen, ij is zelfs helemaal voor mij verhuisd en Steven die zegt ook heel mooi: ik ben afkomstig van Vlaams-Brabant, ik woon nu in Oost-Vlaanderen en ik heb nu een vriendin die in Limburg woont, honderdvijftien kilometer en ze is de rit helemaal waard. S: Oh ik vind et zo schoon. H: Is iedereen nu gesmolten? S: Weet je wat ik ook heel mooi vind? Al die foto’s die blijven binnenkomen via de Q-app. Je mag vandaag zeker jouw meest liefdevolle foto, of et nu van je lief is, of je man of je vrouw of je kind, of je petekind of whatever of je hond, mag die doorsturen via de Q-app en zo maak je kans vandaag op een Instax Love Package en die Instax, da s zo zo een camera met instantfoto’s H: Ja, dan kan je, komen er direct uit S: En met nog wat vieze toestanden derbij, allez. Een vettig massageolie en wat attributen H: Attributen S: Dat soort dingen. Dus euh stuur gerust jouw foto door, je kan em dan ook af en toe zien verschijnen op kanaal 39 of via de Q-app enzo. Goed, zo meteen, ebben we een repeat of niet waar ik nog steeds wat van ** [1:25:20] S: Wete, ik besef et eh, dat euhm dat et stoer is om euh de om de euhm antiromanti top69 van gisteren, om dat cool te vinden en om je te verzetten tegen Cupido en Valentijn, ik snap dat, but i’m weak en what’s wrong with that. Voila. Vandaag ben ik dus zeer pro-valentijn, voor een keertje. En is meteen ook de tekst van onze repeat of niet van vandaag. H: Wat een overgang! S: Ij gaat al euhm ondertussen ook al weer euh een paar daagjes mee H: Ja, gisteren ebben we em natuurlijk niet gehoord bij Maarten & Dorothee, dus et is 24 uur geleden dat je em nog hebt gehoord, ja, en hij wordt opnieuw voor de voor de leeuwen gegooid eh, door jullie, jullie kunnen weer bepalen, repeat of niet via de Q-app of via 6050. S: Gisteren lieten al heel wat mensen weten van goh ja, k was de eerste keer nogal negatief over dat nummer, ma nen duidelijke groeier H: Ja, da s echt opvallend. Ja. S: Dus is die liefde alleen maar toegenomen vandaag voor Weak van HAR, dan horen we dat natuurlijk graag. In et ander geval mag je t ook laten weten. Repeat of niet, via de Q-app of 6025. Hier komt ie. [1:29:23] S: Zalig. HAR met Weak, zijn toffe berichten die binnenkomen, niet zomaar repeat of niet, er worden ook heel wat meningen meegestuurd en zo hebben we t graag natuurlijk. Katrien eef bijvoorbeeld gestuurd: ja, ne repeat omdat we altijd strong moeten zijn en soms doet et eens deugd om gewoon weak te zijn. S waar eh. H: Ja, da s waar, heel veel mensen reageren ook inderdaad op die boodschap. Glenn zegt: goei nummer, krachtige boodschap, Tamara zegt dan, ik vind de tekst iets minder motiverend, dat is natuurlijk hoe je t bekijkt, ma ze zegt: wat een topnummer, muziek is echt euh schitterend. Lore zegt: vandaag gaat dat lied voor mij eh, over pralinekes. I’m weak, what’s wrong with that. S: Ja, begrijp ik H: En steek ze gewoon binnen. S: Da mag vandaag eh. H: En dan ook gewoon iets oppervlakkiger meningen. Zalig nummer gewoon. Topschijfke, zegt ook Marsha. S: Dat mag allemaal. Dan horen we t gewoon vanavond nog een keer.

144

H: Ja, t is duidelijk. S: Bij Maarten en Dorothee en dan kan je nog eens beslissen of je t nog verder wil laten gaan, of niet. Euh zo meteen moet ik een tip geven in verband met Niels & Wiels, maar eerst The Verve en Bittersweet Symphony. [1:34:16] S: The Verve met Bittersweet Symphony. Ja, k moet nog een tip geven die te maken heeft met de cd- voorstelling van Niels & Wiels. Nu vrijdag wordt de euh dat album van Niels & Wiels euh voorgesteld hier bij Q, in onze lounge. Een handvol mensen mogen daar bij zijn. H: Ja S: En je kan tickets winnen, heel eenvoudig, door euh op et juiste moment de juiste titel van een nummer van Wiels & Niels te sturen. H: Ja, en we geven elke dag vier, elke dag vier duotickets weg. Dus zo kan je erbij zijn vrijdag. S: Ja, perfect, dus euh als je een nummer hoort van Niels & Wiels, stuur ons gewoon de titel via de Q- app of via 6025. Ma ja, da s nie altijd gemakkelijk om ook de juiste titel te weten, want euh Niels & Wiels et euh et zijn herwerkte versies van bestaande nummers die ze brengen natuurlijk en we willen niet de originele Engelstalige titel horen, we willen echt die Nederlandstalige covertitel horen, dat is wat we moeten hebben, maar dat is niet altijd simpel, dusja, moeten we misschien een tip geven. Euh, et lied van vandaag, heeft onder andere te maken met repeat of niet van daarstraks. H: I’m weak S: I’m weak and what’s wrong with that. Daar zingt ie ook bijvoorbeeld over over drugs en dat soort dingen en over verslaafd zijn, eh, dat is euh H: Ah ja, iets echt nodig hebben S: Iets echt nodig hebben H: En dan iemand specifiek? S: Ah, je ebt et over iemand, je wilt verslaafd zijn aan jou bijvoorbeeld? H: Ja, S: Ahja H: Of aan hem of S: En veel of een beetje? H: Ja, ja S: Da s een beetje de vraag natuurlijk. H: Da s een beetje de vraag. S: Ja. Soit, dus als je dat nummer van een beetje verslaafd aan jou, euh, ik bedoel van Niels & Wiels, als je dat dus euh straks zou horen, moet je vooral de juiste titel sturen via de Q-app of 6025. Maar nu is et bijna drie minuten over half acht, Ann heeft de hoofdpunten. A: *nieuws* [1:36:10] H: Jill Peeters, goeiemorgen. J: Goeiemorgen H: Wat een heerlijke dag gisteren, doen we dat vandaag opnieuw? J: Ja, we doen er nog een schepje bovenop, Heidi, want et wordt euh een paar graden warmer, we zijn ook die schrale wind kwijt, we halen vandaag euh elf twaalf, misschien zelfs dertien graden waarom niet en euh in de loop van de namiddag, klein beetje bewolking komt onze kant uit vanuit Frankrijk, dus op en top Valentijnsdag, genieten en dat gaan we dus best met z’n allen doen S: Fantastisch J: Want, haha, oh, da s nie mooi, da lachje, dat klonk echt echt, nee, da mocht k nie doen H: Is t omdat et, omdat et ga keren J: Ja, hehe, dus morgen halen we wel die warme beloofde veertien vijftien graden eh, dus dus een dikke veertien graden, twaalf graden aan zee, maar euhm et gaat bijlange nie meer zo zonnig zijn, dus euh, der komen kapers op de kust, er komt bewolking aan, misschien in de voormiddag al een enkel buitje in et westen van et land, maar t is vooral tegen morgenavond en morgennacht dat de bewolking goed aandikt, euh en dan euh is er een kleine kans op een enkele bui, dus niet zo zonnig morgen, maar wel op de meeste plaatsen droog en sowieso heel zacht. Donderdag en vrijdag is er meestal veel bewolking, soms eens een opklaring, soms eens een beetje regen donderdag. Vrijdag is dan wee wat droger en ook tijdens et weekend euh, veel bewolking en vooral zaterdagnacht gaat et regenen. Op die dagen, dus tussen donderdag en zondag, zitten de temperaturen zo rond een tien graden, soms een beetje meer, soms een beetje minder, dus et blijft wel zacht, maar eh, t is vooral vandaag genieten van de zon, want de rest van de week wordt minder zonnig. S: Uiteindelijk is t in de beste relaties ook zo, t is niet elke dag zonneschijn, nie waar. En soms zijn er ook eens kapers op de kust, da s waar eh.

145

J: Ja, en soms is et es heet en soms is et es, ja, ik zwijg. S: Oeh, nat! Euh, nee, dat ebben we nie gezegd. Ho amai, oh lalala, we zijn Valentijn, et hangt in de lucht en waar nog allemaal, ik wil et nie weten. Maar et hangt ook echt in de lucht eh, Jill, want ik ik had ook iets gezien euh op je Instagramstories dat er in de sterrenhemel ook een soort van Valentijn hangt op dit moment. J: Absoluut, ik eb gisteren ook zitten uitleggen in et weerbericht eh. Dus ve, de planeten Venus en Mars, kan je ’s avonds euh zien euh als heldere sterren en euh die zitten tesamen eigenlijk, euh, dicht bij elkaar, ja, en je moet eens raden wie et felste schijnt, Venus of Mars? S: Zot eh H: Venus. J: Ja, natuurlijk. Ja, de vrouw straalt toch een beetje harder S: Ja ja H: That’s my girl. S: Moet altijd veel aandacht ebben, dat is waar. Maar euhm, dank jullie wel in elk geval voor et weer en maak er een mooie Valentijn van eh, Jill. J: Ga ik zeker doen. Bye bye! S: Salu! S: Hoe is et op de weg, Heidi? H: Meer dan honderdtwintig kilometer file, met problemen door een aantal ongevallen. Op de E40 naar Brussel in Sterrebeek onder andere, daar zijn twee rijstroken versperd, je verliest daar al een uur vanaf Haasrode. Door die problemen op de E40 gaat et ook traag vanaf Leuven op de E314. Naar Brussel kom je files tegen op de E40 in Aalst, Affligem en in Ternat, op de A12 tussen Wilrijk en Aartselaar en ook in Londerzeel. OP de E19 in Mechelen Noord en Zemst en vanaf Vilvoorde, op de E314 tussen Aarschoot en Holsbeek en vanaf Leuven, op de E40 vanuit Luik van Haasrode tot et ongeval in Sterrebeek en op de E429 in Lembeek. Op de grote ring rond Brussel gaat et traag op de binnenring, van Halle tot Huizingen, van Groot Bijgaarden tot Zellik en van Grimbergen tot Koningslo. Op de buitenring file tussen Eigenbrakel en Tervuren en ook in Anderlecht. Naar Antwerpen dan problemen op de E17 in Kruibeke, op de A12 tussen Boom en Aartselaar, op de E313 in Herentals West, Massenhoven, Ranst en Wommelgem, op de E34 is et uitkijken voor een obstakel ter hoogte van Turnhout West en gaat et moeizaam van Lille tot Zoersel en op de E19 in Sint Job in ’t Goor en vanaf Kleine Bareel. Op de Antwerpse ring files richting Gent tussen Antwerpen Noord en Borgerhout, en richting Beveren tussen Antwerpen Haven en Lillo. En et gaat ook moeizaam op de ring rond Gent tussen de N70 in Oostakker richting Zelzate en ook in Evergem, komende van Zelzate. [1:40:10] S: Oeh, dit lied ken ik precies van ergens. En dat ook. Niels & Wiels. [1:42:48] S: Ah, dat was de titel die je moest sturen via de Q-app of 6025. Dat hebben veel mensen gedaan wel, veel mensen hebben dat gedaan euhm en vier daarvan mogen naar onze cd-voorstelling van Niels & Wiels komen, we spelen daar nog elke dag van deze week voor, elke dag geven we vier duotickets weg voor euhm voor dat H: Ja, t gaat echt een select clubje zijn eh, vrijdagavond. S: Ja, absoluut, luister zeker nog de volgende dagen als je niet zo meteen een berichtje van ons krijgt dat je gewonnen ebt vandaag. [1:44:36] S: We hebben hier nog een paar Instax Love Packs liggen die we zo meteen gaan weggeven aan Love Birds die jullie zijn. [1:48:11] S: Jack Jones & Ray met You don’t know me. H: Wat een mooie dag. S: Kwart voor acht. Een prachtige dag vandaag, niet alleen omwille van et feit dat de Champions League opnieuw begint, nee, ook omdat et Valentijn is. Gisteren was et zo wat euh eh, voor de mensen die echt alles behalve aan Valentijn zijn, dat kan, je mag daar tegen zijn, je mag no zeggen tegen cupido, dat is oké, gisteren ebben we dat ook gedaan op de radio, met de antiromanti top 69, met de Wim en Jolien,da s eigenlijk een prachtige lijst, k weet nie oe toffe nummers. H: Super toffe nummers, k eb echt k wee nie oe ard gegeven. S: Maar vandaag is et even oké om super pro Valentijn te zijn. Om ja te zeggen. H: Ja, daar is nu ook niks mis mee. S: Ja zeggen tegen et leven en de liefde en de meligheid en ooh. En sexy time. Dat mag ook. Maar euhm, wij willen dat vooral ook vieren Valentijn, met jullie. En met jullie liefde. En met een paar leuke cadeau’s die we gaan weggeven.

146

H: Ja, want w ebben ier drie Instax Love Packs liggen met daarin een fototoestel Instax euh Mini, waar je dus van die instantfoto’s mee kan maken, die komen der meteen uit, kan voordelen hebben op bepaalde momenten euhm, der zit ook een massageolie en een zwart maskertje bij. Die twee euh, ik zeg et, of da je da nu moet combineren met da fototoestel, da weet ik nie, ma dat ligt aan jezelf eh, je kan dat zelf invullen. S: Snapchat is passé eh, dat weten we allemaal, zo van die vieze foto’s sturen op snapchat, dat is van vorig jaar. H: Dat doen we nie meer. S: Doen we nie meer. Nu gaan we retro. Met echte massageolie en echte atrributen en echte foto’s. H: Ja, alles komt terug. S: Die uit een echt machien komen. Je kan dat euh, je kan dat winnen, dat kan van jou zijn, dat Instax Machine met dat hele Love Pack. Moet er gewoon iets voor doen natuurlijk. Je moet eigenlijk laten zien wie jouw liefde is. H: Ja en interpreteer dat gerust breed eh, dat kan je partner zijn, dat kunnen je kinderen zijn, honden, katten, fretten, euh, cavia’s, weet ik veel. Ik zeg maar iets. S: Fretten stinken wel echt ze. H: Ja, fretten. Nie, geen fretten. Maar alle andere dieren, die zijn welkom of euh, ja, of petekindjes, maakt nie uit. S: Stuur een foto. H: Ja, stuur foto’s. Doe dat nu nog, dan kan je nog winnen. S: Je krijgt nog drie minuten de tijd om dat te doen. Stuur een foto van jouw liefde via de Q-app door, echt heel eenvoudig om te doen, de Q-app installeren, je aanmelden en dan een foto’tje doorsturen en dan kan jij dus zo een Instax Love Pack winnen. Doe dat nog snel, drie minuten en twee seconden vanaf nu eigenlijk. Dat is de tijd van Lift Me Up van Moby, zo lang duurt dat. [1:53:10] S: Lift me up van Moby. Die Moby, die ooit ook nog een heel sexy valentijntje eeft gehad, Nathalie Portman, die actrice, Nathalie Portman, daar is die nog mee samen geweest, jong. H: Is da echt? S: Echt, ongelooflijk. Oe dat da H: Wat een raar koppel. S: Ja, en toch, et is, et is gebeurd. T eeft nie lang geduurd, ma goed. Dan, Heidi, is et et moment waarop we moeten kiezen welke mensen zo een heerlijk Instax Love Pack krijgen. H: Ja, de jury heeft gekozen en et was niet gemakkelijk. S: Nee? H: Echt waar, der zat zoveel liefde. Ik eb echt veel liefde gevoeld ook zelf, ook door gewoon door die foto’s te gaan, je kan die ook bekijken op kanaal 39, doe dat, want je krijgt daar een warm gevoel van. Maar ergens moet er natuurlijk een keuze worden gemaakt en w ebben gekozen voor drie winnaars die in een ander soort liefdesgenre zijn te plaatsen. Ik eb heel goed nieuws voor Sven Vandevoort uit Overijse, die voelt namelijk ontzettend veel liefde voor zijn petekindje, heeft dat ook doorgestuurd door middel van twee foto’s zelfs, van heel dichtbij, samen ook met een Duploblokje. Of er ook liefde is voor et Dupoblokje, ik denk vanuit et kind wel. Als je kijkt naar et kind, dan zie ik et toch heel hard lachen naar dat Duploblokje eerder dan naar Sven, maar goed, die wint zo een pakket, eel mooi, liefde voor et petekind, kan super mooi zijn. En dan ook Evi Bars uit Boom, zij heeft nen heel mooie foto doorgestuurd van haar vriend, met een gigantische hond op de schoot, die net mekaar niet aan et binnendoen zijn. T is nie me lekken, ik zeg et erbij, t is nie me lekken, ma S: Ma da s vies eh, ij moet dat weten eh, die hond, die likt eerst aan iets anders, enfin, soit, k moet nie uitleggen eh. H: Et is nie zo ne foto, maar t is wel een prachtige foto van man met hond en ik voel de liefde tot hier. S: Oh, dat is schoon. Maar dan is er nog een derde Instax Love Pack en dat is voor, dat is voor Pieter. Pieter, goeiemorgen. L3: Goeiemorgen. S: Pieter, ben jij zo een soort van romanticus toch? L3: Euh, ik denk et wel , k oop et. Da zou k eigenlijk ne keer aan mijn vriendin moeten vragen. S: Vertel es, wat voor foto’s jij ebt doorgestuurd. L3: Wel, ik eb een foto doorgestuurd euh van mij en mijn schoonmoeder om te beginnen, dat euh, ja, die is daar natuurlijk ook bij en k ben daar ook blij mee. S: Ha, slijmbal. Nee, ma da s goed, da s een mooie foto. Wat een mooie foto. Ma t was niet de enige die je gestuurd had.

147

L3: Awel nee, inderdaad. K eb daarna nog een foto gestuurd van euh, die ebben we een paar maand geleden ook op FAcebook gepost en da s ons eerste kindje da we verwachten nu in april, dus da s binnen, ja, twee maand zeker, da gaat er zeer rap zijn. S: Spannend! L3: ja ja ja, inderdaad. H: En dan eb je nog een foto doorgestuurd eh. L3: Ja, da was eigenlijk een foto da we ja, eigenlijk, ja, da zou je kunnen denken dat dat een soort trouwfoto was, ma da was eigenlijk in Bokrijk. H: Huh, romantisch. L3: Ja, den tijd van toen eh, zo echt een paar jaar terug precies, da s eel tof. S: Zeg, waar ebben jullie elkaar leren kennen? L3: Wel, wij ebben elkaar een achttal jaar geleden leren kennen op de Q-party! S: Nee? L3: Ja ja echt waar, en da s eigenlijk een raar verhaal, wan euhm we waren met twee, ik en een vriend waren daar en euhm we zagen ons Sara, noemt ze, en euh t was een eel schoon meiske en t probleem was da we daar alletwee een boontje voor adden. Nu, met al een beetje drank in de man zeiden we tegen elkaar van ja, we gaan, kom een weddenschap eh, wie da ze eerst kan euh, allez ja. S: Da s nie super romantisch. H: Mannen ondereen eh, ja ja. L3: Da s nie zo een romantisch verhaal, ma goed. Maar euh, ja, da was geen een van de twee gelukt, maar na verloop van euh tijd, is dat dan toch goe gekomen tussen mij en haar en kijk, ondertussen acht jaar en een eerste kindje. S: Ma zeg, zo schoon. H: Da is echt wel heel erg tof. S: Allez, geniet van dat Instax Love Pack, maar vooral van elkaar natuurlijk en van dat boeleke dat er dan aankomt, doe dat goed ook eh, als als vader. J ebt er geen ervaring mee, dus kan alleen maar zeggen, doet dat goed. H: Succes L3: Ja, inderdaad. Ma de Maarten doet dat blijkbaar ook goed, dus euh H: Ja, als dieje da, ja S: Die da kan, dan moeten we t allemaal kunnen. Nee, da klopt elemaal. Alright, Pieter, nogmaals gefeliciteerd en tot de volgende gelegenheid eh. L3: Goed zo, dank u wel. S: Check die foto’s dus vooral op kanaal 39 of de Q-app, hier nog een liefdevol plaatje. Love me Now van John Legend. [2:03:48] S: T is een over acht, Anne heeft nieuws. [2:07:20] S: Anne, die microben van jou. Heerlijk, echt, fantastisch. Dankjewel, voor die boeiende informatie. Euh, Heidi, hebben we ook wat boeiende informatie over de weg? H: Ja, bijzonder moeizaam verkeer. Door et ongeval op de E40 naar Brussel in Sterrebeek, blijft daar duren, daar zijn nog altijd twee rijstroken versperd. Je staat zo goed als stil vanaf Haasrode, maar ook van op de E314, dus, euh, ja, veel geduld hebben daar. Naar Brussel gaat et traag op de E40 vanaf Aalst, op de A12 tussen Wilrijk en Aartselaar en ook in Londerzeel, op de E19 van Mechelen Zuid tot Zemst en vanaf Vilvoorde, op de E314 van voorbij Aarschot, op de E19 vanuit Bergen in La Louvière en Cinef, en op de E429 in Lembeek. Op de grote ring rond Brussel file op de binnenring van Halle tot Beersel, van Groot Bijgaarden tot Zellik, tussen Strombeek en Koningslo en van Wezenbeek tot Tervuren, op de buitenring tussen Eigenbrakel en Tervuren, van Strombeek tot Wemmel en in Groot- Bijgaarden en Anderlecht. Vanuit Brussel file op de E40 in Wetteren en ook in Sint-Denijs-Westrem en op de E19 in Nijvel en ook in Bergen. Naar Antwerpen problemen op de E17 vanaf Kruibeke, op de A12 tussen Boom en Aartselaar, op de E313 in Herentals West, Massenhoven, Ranst en ook in Wommelgem, op de E34 tussen Beerse en Dille en ter hoogte van Oelegem, op de E19 in Sint Job In ’t Goor en vanaf Kleine Bareel en op de E34 vanuit Knokke in Maldegem. Et gaat ook traag op de Antwerpse ring richting Gent tussen Merksem en Borgerhout en vanuit Antwerpen op de E17 in Destelbergen en op de E313 van Tessenderlo tot Beringen. Moeizaam verkeer op de ring rond Gent tussen de N70 in Oostakker richting Zelzate, in Evergem komende van Zelzate en ter hoogte van XO komende van Zwijnaarde, en je schuift ook aan op de E403 Brugge Kortrijk ter oogte van Marke en op de A19 naar Kortrijk tussen de E403 en de R8. S: Verdienstelijk stadje oor, Parijs, daar niet van, maar zij ebben niet de beste burgemeester van de hele wereld. Nee nee.

148

[2:12:28] S: The Chainsmokers met et nummer Paris. En ik geef et toe, Parijs, ja, ça va van stad, echt wel oké, ma niet de beste stad van de wereld en zeker niet met de beste burgemeester ter wereld, want dat is Mechelen. Met burgemeester Bart Somers. Bart Somers, een heel goeiemorgen. B: Goeiemorgen. S: En gefeliciteerd, u bent dus nu echt officieel, ja, de beste burgemeester van de wereld, dat is een titel , ik weet niet of dat gemakkelijk om te dragen is, zoiets. Ik weet, ah, dat is toch heftig. B: Je moet da, je moet da vooral relativeren, er zijn er zijn ongetwijfeld heel veel betere burgemeesters dan ikzelf, maar t is leuk natuurlijk, vooral ook voor Mechelen, de Mechelaars is dat een opsteker, een schouderklopje. S: Ja, toch stak er u toch op een of andere manier bovenuit, eeft u een idee wat et, wat et exact gedaan eeft voor u. B: Ma, ik denk euh, de manier waarop dat we, wij in Mechelen met diversiteit omgaan, je weet, der is daar heel veel negatieve euh negativiteit rond euh er zijn eel veel mensen die twijfelen, kan da wel, samenleven in diversiteit, wel, in Mechelen zijn we met 138 nationaliteiten en we proberen me vallen en opstaan in gemeenschap te zijn en dat lukt redelijk goed en dat is de verdienste van heel veel mensen in Mechelen, mensen met allochtone afkomst en mensen met autochtone afkomst, die die samen daar et beste van maken, me vallen en opstaan. En, met een beetje een eigenzinnige aanpak, veel aandacht voor veiligheid, maar ook heel veel respect voor elke burger, waar euh, waar vooral de toekomst van mensen telt, niet de afkomst. S: Zou et kunnen zijn, ergens denk ik ook dat et met de soort van humor ook te maken eeft, want ik herinner me van Mechelen vooral dit hier. Ja, da s de politiek, dat is euh Hilde Crevits, collega, ja, kijk, een beetje humor, kan daar ook mee te maken ebben natuurlijk. B: Ik ga niet, ik ga niet triest door t leven, ik ben iemand die optimistisch is en ik denk dat ik wel gekend ben in t parlement en in Mechelen om euh voor et feit dat ik wel al eens ne keer durf een grapje uit t alen enzoverder, maar weet ge, als je een stad bestuurt, kan je altijd naar een stad kijken en zeggen die, et glas is halfleeg, en ik geloof eerder dat je moet mensen overtuigen dat et glas ook halfvol is, dat brengt positieve energie teweeg en en en da moet je da moet je doen als burgemeester, denk ik. H: Heeft u eigenlijk iets gewonnen, buiten de titel? Hoort daar nog iets bij? B: Ja, da schijnt dat er nog een soort, ja, iets tussen een kunstwerk en een beker zo, nen beker voor de beste prijsduif, dat dat dan zoiets tussenin, komt er, komt er nog aan. H: Ja, da wordt genieten, als da aankomt. Klinkt veelbelovend. S: Zeg maar, burgemeester Somers, wat wij ook hebben hier in ons ochtendprogramma bij Qmusic, bij Sam en Heidi is, elke ochtend gaan wij op zoek naar een ochtendburgemeester, we trekken der elke dag een andere stad of gemeente uit waar we iemand kiezen die die de, die ’s ochtends de stad vertegenwoordigt eigenlijk. Nu, dat zijn ook allemaal mensen zonder, zonder ervaring, is er zo iets specifiek waar ze op moeten letten? B: Oei oei oei, gevaarlijk nu. S: Ja? B: Ik denk ik denk een goeie burgemeester is iemand die echt heel hard moet werken, die dat ook doet, die dat graag doet, die veel empathie heeft, die probeert zich in te leven in allerlei situaties, ma die moet vooral zijn zijn gemeente graag zien en de mensen die der wonen graag zien, da klinkt misschien melig, ma dat is eigenlijk wel de essentie denk ik, van van euh van een goeie burgemeester, een beetje burgervader zijn. Soms streng, maar vaak ook me eel veel , me heel veel warmte naar mensen gaan. S: Zou je geen burgemeestercursussen kunnen geven, vanaf nu? Toch? B: Da s nog, da s nog meer cumuleren, da gaan we nie doen. S: Nee, da s waar. Goed, goed antwoord. H: Maar ik onthou, veel liefde en een beetje meligheid ook, in de gemeente of de stad en op Valentijn. B: Et leven, zeker op Valentijn. S: Oké, burgemeester Bart Somers, dank u wel dat we even mochten bellen, nogmaals gefeliciteerd met die mooie mooie titel, beste burgemeester van de wereld van de fijne stad Mechelen. Merci, eh. B: Dank u, dag. [2:19:52] S: Use Somebody van Kings of Leon. T is zeventien over acht, we zijn valentijn vandaag. Veertien februari. Ma dat eeft niks te maken met wat we nu gaan doen. [2:23:05]

149

S: T is omdat we beseffen hoe moeilijk het kan zijn om te stemmen voor de top 500 van de 90’s, kan je nog heel de week doen, volgende week is et van dat, de vijfhonderd beste platen die jullie kiezen uit de 90’s, die krijg je dan een hele week op Q. Maar et is moeilijk om te stemmen soms eh. H: Ja, is nie gemakkelijk. S: W ebben altijd onze eigen aanpak, namelijk om euhm, om om een goeie keuze te kunnen maken, proberen wij het hele muzikale spectrum van dat decennium onder te verdelen in verschillende genres. H: Ja en der zijn er wel wat eh. We hebben gisteren voor de allereerste keer dat gedaan met boyband en girlbands, echt iets typsich voor de jaren 90 en nu hebben we iets wat wat eigenlijk in alle decennia kan ,ma zo plezant is en zeker in de jaren 90, omdat er zoveel leuke zijn gemaakt. S: Het gaat over de guilty pleasures, nu denk ik wel dat dat uitgevonden is in de 90’s op een of andere manier, nee? H: Ja, z ebben der alleszins ee heel goed un best in gedaan, om er heel veel te maken. S: Zo veel foute muziek gemaakt in de 90’s, die stiekem ook gewoon keigoe is, voila. H: Ja t is da, t is da. S: Maar, we gaan dus nu een klein beetje proberen bepalen wat nu net precies de beste guilty pleasure is, Heidi heeft een keuze gemaakt, ik heb een keuze gemaakt. Ma jij maakt de ultieme keuze, dat is et een beetje. Jij moet kiezen tussen tussen onze twee suggesties. Je kan dat gewoon doen via de Q-app of 6025. Euhm, Heidi. Zullen we beginnen met euh met jouw guilty pleasure van de 90’s. H: Ja, ik wil toch gewoon effe laten weten, ik eb mij laten inspireren door Valentijn, en ook door et leven, omdat soms euhm ja, et nummer verwoordt echt wat sommige mensen af en toe wel es denken over un lief. En t is deze Sin with Sebastien. Da s toch zo de kern van een relatie? S: Is dat zo? H: Soms, op bepaalde dagen? Joat. S: K snap et, ergens kan ik er in komen. T is een verdienstelijke H: Ma da s toch k weet nie oe goed op Valentijn en guilty pleasure, dit is et, jongens. S: Kijk, als mensen denken dat dit inderdaad de guilty pleasure van de 90’s is, dan mag je em sturen, via de Q-app of via 6025, maar wacht misschien nog heel even, want ik heb er ook eentje die nog beter is. Voila! De 90’s, dat was ook party, partydrugs en raves en hakken H: en gabberen S: en uiteindelijk, dat gabberen, dat is zolang meegegaan. Dat eeft ook zo veel vormen gekend. H: Veel te lang ook. S: Jumpstyle, alles, k bedoel alles is der uit voortgekomen, et is de basis van de moderne dans. Ik denk dat we dat mogen zeggen en oe goe is da ook gewoon. Efkes alles geven. Dus dit kan je ook doen, I wanna be a hippie. Dus kies gewoon, Sin with Sebastien met Shut up and sleep with me. H: Ja, Shut up and sleep with me of euh I Wanne be a hippie. S: Of I wane be a hippie, ik denk dat dat heel simpel is die keuze, stuur gewoon via de Q-app of 6025. I wanna be a hippie is wat je wil sturen, dat weet je zelf maar goed genoeg. Of shut up and sleep with me. Dit is een vrouw die geboren is, net nog in de 90’s. Emma Bale, in 1999 is ze geboren, dit is Worth it. [2:29:07] S: Emma Bale met Worth it. Et is vanaf volgende week weer de top 500 van de 90’s op Qmusic. We zijn aan t stemmen met z’n allen, ma da s niet altijd gemakkelijk. We proberen dat op een bepaalde manier, ja, toch, wat wat te helpen. Onder andere door wat suggesties in categorieën van muziek te geven, vandaag de categorie guilty pleasures. Heidi, gisteren heb jij gewonnen wel. H: Ja, met Take That. Ik was ook ontzettend blij, heel veel nostalgieberichtjes die dan binnenkomen, mensen die denken, oh, lang geleden. S: Ja, maar wie eeft er vandaag gewonnen? Et gaat tussen Sin with Sebastien, Shut up and sleep with me of Technohead met I wanna be a hippie. T zijn twee echt zeer straffe guilty pleasures wel , van de 90’s, maar wie zou der gewonnen ebben, dat is de vraag. Ha, overduidelijk. H: Ja, t was nie echt een heel spannende strijd. S: Mijn keuze. I wanna be a hippie. Dit is Technohead en iedereen mag meedoen in de file, of thuis, lekkere valentijnsplaat. Nee, heeft er niets mee te maken. Echt totaal niks. Maar wel lekker fout. [2:32:53] S: Uitgehakt. Radio staat vollen bak bij veel mensen, en terecht. I wanna be a hippie van Technohead. Amai, wat een guilty pleasure. H: Ik wil toch ook efkes zeggen: Sam de beste plaat, maar Heidi duidelijk de beste danser. S: Ja, daar moet ik mijn meerdere in erkennen, dat is wel helemaal zo. Ma heel fijn, vergeet niet te stemmen voor jouw guilty pleasure, bijvoorbeeld kan je voor stemmen bij de top 500 van de 90’s of

150 voor een echte credible goeie plaat, mag natuurlijk ook. Half negen ondertussen, Anne heeft de hoofdpunten van t nieuws. [2:34:04] S: Dankjewel, Anne. H: Pfoeh, k ben toch een klein beetje buiten adem, hoe deden die dat gabbers dat toch? S: dat euhm H: Ja S: Ik weet hoe H: Ja, ik weet hoe. S: Pillen pakken. Euh, maar, goed, laten we ons effe focussen op euh et verkeer, Heidi H: Ja, goed nieuws, er zijn geen ongevallen meer gemeld, wel zo een 180 kilometer file. Je komt ze tegen naar Brussel op de E40 in Aalst en Affligem en vanaf Ternat, op de A12 tussen Wilrijk en Aartselaar, op de E19 in Zemst en vanaf Vilvoorde, op de E314 van voorbij Aarschoot, op de E40 vanuit Luik tussen Haasrode en Everberg, op de E19 vanuit Bergen ter hoogte van La Louvière en op de E429 in Lembeek. Amai, sorry, da s echt erg. Et gaat ook traag op de grote ring rond Brussel, op de binnenring van voor Halle tot Beersel, van Groot Bijgaarden tot Zellik, tussen Strombeek en Koningslo en van Wezenbeek tot Tervuren, op de buitenring tussen Eigenbrakel en Leonard, van Strombeek tot Wemmel en tussen Groot-Bijgaarden en Anderlecht. Vanuit Brussel file op de E40 tussen Zwijnaarde en Sint-Denijs-Westrem en op de E19 in Nijvel en voor Bergen. Naar Antwerpen problemen op de E17 tussen Nazareth en De Pinte, daar is de linkerrijstrook versperd door een defect voertuig en verder gaat et traag vanaf Kruibeke, op de A12 tussen Boom en Aartselaar, op de E19 in Rumst, op de E313 in Massenhoven,Ranst en Wommelgem, op de E34 tussen Zoersel en Oelegem en op de E19 van voor Kleine Bareel. Ook file op de Antwerpse ring richting Gent tussen Merksem en Borgerhout, vanuit Antwerpen op de E17 voorbij Lokeren in Destelbergen en tussen Gentbrugge en Gent Centrum. En op de E313 in Tessenderlo. Et gaat ook moeizaam op de ring rond Gent in Oostakker richting Zelzate, in Evergem komende van Zelzate en ter hoogte van expo komende van Zwijnaarde. En je schuift ook aan op de E403 Brugge Kortrijk tussen Wevelgem en Aalbeke en op de A19 naar Kortrijk tussen de E403 en de R8. [2:36:11] S: Willy uit Herzele, goeiemorgen. L4: Goeiemorgen. S: Willy, eb jij enig idee hoeveel valentijnspralinetjes je kan kopen met 12100 euro? L4: Euh, k durf er nie aan denken, ma toch zie ik ze, dus voor mij zal t nie zijn. S: Dat is oké, maakt niet uit. Die 12100 euro die kan wel voor jou worden, als je tenminste weet wat et geluid is, vertel. L4: Da zou meer dan dromen zijn. S: Wat is volgens jou et geluid. L4: Euh, aanzetten van een water euh een waterkoker. Dus de schakelaar **, de schakelaar aanzetten die zich vergrendelt. S: Ja, ik snap et. Is niet et geluid, Willy, sorry, zal niet voor deze keer zijn. L4: oké, dank u. S: Komt honderd euro erbij. H: Ja, misschien meer geluk voor Sara uit Herk-de-Stad, Sara goeiemorgen. L5: Goeiemorgen. H: 12200 euro staat et, staat er op het spel, wat denk jij dat et is, et geluid? L5: Ik denk het aantrekken en afknippen van een colsonbandje. H: En wat is een colsonbandje? L5: Ja, zo’n *** ding zo S: Ja, zo nen snelbinder, is da zo wat eh? Zoiets. H: Ah oké, ja ja. We checken es bij de jury, maar t is niet goed, Sarah, we doen er weer honderd euro bij. S: Zo blijft dat bedrag maar aandikken eh, 12300 euro nu, misschien voor Rita uit Zele. Rita, goeiemorgen. L6: goeiemorgen. S: Rita, eb je al een mooie Valentijn gehad tot nu of moet et nog losbarsten? L6: Euh, da zal voor vandaag nog nie zijn, denk ik. S: Oké, maakt niet uit, maakt allemaal niet uit. Misschien ben je wel de winnaar van et geluid vandaag, dat kan. Wat denk jij dat et is? L6: Et afbreken van een potloodpunt op een blad papier als je wil beginnen schrijven.

151

S: Ah, dat is iets heel vervelend, maar zou dat ook het euh het geluid kunnen zijn? Ik vrees ervoor, t is niet deze keer van dat, Rita, er komt nog es honderd euro bij en we spelen verder binnen een uurtje. [2:42:01] S: Castle on the hill van euh Ed Sheeran. Hmm, k eb al een ongerke. En et komt ook een klein beetje door waar we t straks over gaan ebben. [2:50:01] S: Only Girl in the World, van Rihanna. Et is dertien voor negen. Et is Valentijn vandaag, wil zeggen dat de Champions League opnieuw begint. H: Genieten met mekaar als koppel. S: Dat wil zeggen dat als je gisteren niet naar De mol hebt kunnen kijken, dat je dat vandaag toch nog kan doen als je t hebt opgenomen, dat je dan de wijze les gaat leren, het leven is geen ponykamp. H: Ja, da heeft ie gezegd eh, de afvaller. S: Ja. H: Ma we mogen nie spoilen zeker. S: Nee, we gaan nog nie te veel verklappen daarover. T leven is geen ponykamp, een schone wijsheid die algemeen geldt, da s waar. Maar waar we t ook over moeten hebben, is euh euhm, iets heel erg leuk, dat euhm dat je vrijdag kan winnen. H: Ja, vrijdag geven wij een echt familiediner weg voor twintig personen, dus je kan al je familie verzamelen, alles wordt voor jou geregeld. Et gaat door bij jou thuis, maar je krijgt hulp van euh een kok, om te koken uiteraard, ook om de opkuis te doen, ook om et helemaal gezellig te maken met wat decoratie dus dat voorzien we allemaal. En euhm ja, we gaan daar vrijdag voor spelen, ma w ebben jullie nu ook al nodig. S: Ja, et eeft allemaal te maken met de de nieuwe film Allemaal familie, die binnenkort in première gaat, daar eeft et allemaal mee te maken, en euh, ja, familie als je aan familie denkt en aan familiediners, dan moet je ook aan die typische gerechten denken natuurlijk. Et spel dat we gaan spelen vrijdag heeft ook te maken met die typische gerechten van op familiefeesten. H: Ja, die iedereen, die iedereen wel kent of wel eens heeft weten passeren de afgelopen tien, twintig jaar S: Gisteren adden jullie er al een paar goeie doorgestuurd, echt heel interessant, ma we moeten echt zo, voor et hele diner, ebben wij eigenlijk wat dingen nodig, dus daarmee. W ebben echt, echt nood aan jullie suggesties om et spel te kunnen spelen vrijdag. Daarom wou ik vandaag graag focussen op et dessert van familiefeesten. Wat zijn die typische desserts die je op een familiefeest voorgeschoteld krijgt? Bij ons was dat vroeger van die euh eel standaard vanillepudding, ma dan met een bodemke van speculoos. H: Ah, da s keigoed. Bij ons was dat de ijsstronk van Vienneta. Kende die? S: Ah! H: En af en toe werd er ne keer van smaak verwisseld, ma t was toch ne Vienneta. S: Dus help ons effe, wat is, wat zijn zo de typische desserts die jij op een familiefeest altijd ebt voorgeschoteld gekregen of nog steeds voorgeschoteld krijgt of die je zelf maakt, kan ook allemaal, stuur et door via de Q-app en via 6025, dan kunnen we dat ter inspiratie gebruiken voor onze wedstrijd die we nu vrijdag zullen spelen. 6025 of de Q-app. Een dessert van op een familiefeest. Dit is Bazart met Nacht. [2:55:22] S: Bazart met Nacht. Goh goh, honger honger honger honger, van de rijstpap die wordt doorgestuurd en de chocomousse en de tiramisu, zo classic eh. H: Ja, ma t is echt eh, tiramisu komt duuzend keer terug en dan soms ne keer varianten eh, met speculaas en advocaat of ne keer me limoncello. Maar tiramisu, der zit eigenlijk opvallend weinig variëteit in al jullie desserten, we eten allemaal t zelfde. S: Crème au beurre-taart. Oh, classic. H: Ja, wordt ook wel gestuurd. S: Goed, da is eel goe, eel veel inspiratie voor onze wedstrijd die we vrijdag spelen met allemaal familie te maken heeft en waarmee je een familiediner kan winnen. Zeker vrijdagochtend dus luisteren naar Qmusic, naar Sam en Heidi, t kan van jou zijn, et familiediner met twintig personen. Dit is Fifth Harmony en Ty Dollar Sign met Work From Home. Heel goeiemorgen, t is zeven voor negen. Straks een geheim! [2:58:15] S: Ja, zo gaat et met de flexijobs tegenwoordig. Work from home. Fifth Harmony en Ty Dollar Sign zijn dat. Het is vijf voor negen, Heidi heeft nog een geheim, toepasselijk vandaag, het geheim van.

152

H: Van Valentijn. Ja, want het geheim is dat er eigenlijk geen geheim is, want, t is echt waar, uit onderzoek blijkt bij 3500 Belgische consumenten dat vandaag zeven op de tien mannen aan un vrouwtje een fles parfum gaan cadeau doen. S: Echt? H: Ja, dus liefste vrouwen, de kans is bijzonder groot dat je t ofwel al gehad hebt eh, et is nu vier voor negen, of dat als je straks thuiskomt van t werk dat je dan een flesje parfum op de tafel staat. Niks mis mee, komt altijd van pas, zeker ook als je man een klein beetje smaak geeft qua geuren, maar probeer gewoon verrast te kijken en te zeggen: ooooh, zo lief. Want dat is Valentijn. S: T kan ook een stille hint zijn, eh. Wuf, je stinkt.

Uitzending 20 februari 2017 [6:16] S: Heb je gemerkt hoe ik professioneel dat van dat herfstweer genegeerd heb? Toen Anne het zei, herfstweer, doen we niet aan mee. H: Ik eb toch euh een beetje droevig gekeken. S: Toch een klein beetje? H: Ja ma ja, tuurlijk, zeg, zeker. S: T is nochtans een mooie maandag, want de top 500 van de 90’s begint om negen uur. [10:17] S: Robin Thicke & Pharrell Williams met Blurred Lines. Everybody. T is bijna zeven over zes, een heel goeiemorgen, t is maandagochtend, ma niet zomaar een maandagochtend. T is om veelerlei een prachtige maandagochtend. Euh, veelerlei redenen. Namelijk euh t feit dat et volgende week krokusvakantie is, H: Ja, t is de laatste week eh S: is voor sommige mensen, is dat fantastisch. Euh, andere mensen werken gewoon door, geen probleem natuurlijk. De radio blijft ook altijd maar doordraaien, dus dat is allemaal niet zo erg. Voor de rest hebben we ook de top 500 van de 90’s, Heidi. H: Ja, binnen euh een kleine drie uur gaan we daarmee van start, om 9 uur. En wij gaan ook samen et eerste uurtje elke dag doen, dus van 500 naar ja, hoe ver da we geraken op een uur. Ik ben trouwens vestimentair ook aangepast S: Ik zie et. Je hebt iets op je borsten ge gezet H: Op mijn borsten staat Take That S: Prachtig H: en dat is, wij wijst nie op et feit da gij aan mijn borsten moet zitten, ma dat eeft te maken met de band. Toch efkes, effe kaderen, da mensen nie op verkeerde ideeën komen ier eh. S: Trouwens kan ook al even vertellen dat de nummer 500 van de top 500 van de 90’s dat da gek genoeg al een van de beste nummers ooit uit de 90’s is. H: Ja, want je hebt getwijfeld om die in jouw top 3 te stemmen eh. S: Ja, blijkbaar hebben niet veel andere mensen dat gedaan, ma nochtans, topnummer. Echt, keigoe nummer. T gaat tgaat met een vliegende start starten die top 500 van de 90’s. Euhm, nu omdat je t daarnet ook al had over een band zijnde Take That, we krijgen et bezoek van The Band. H: Ja, vrijdag euh vrijdagavond was er de allereerste aflevering op VTM, heel leuk om te zien en ik hoop dat daar, ja dat daar echt een toffe band uitkomt die we gaan kunnen draaien de komende weken en maanden. S: Ik ben ook heel erg benieuwd. Die komt al, komen al een paar mensen van langs, maar hoe gaat et met jou? Dat is ook een beetje de vraag natuurlijk, om acht over zes ondertussen al op maandagochtend, is t van zo nen typische maandag of ist nen oké maandag? Laat et even weten via de Q-app of 6025. Euhm, ja, ben je al wakker of ben je nog wakker en hoe komt dat precies? We geven jou twee mooie keuzes van platen om uit te kiezen. T zijn twee platen uit de 90’s ook wel om al wat op te warmen eigenlijk. Eerst Rag ’n bone man met Skin. [15:19] S: Rag ’n bone man met Skin. Twaalf over zes en soms denk je van wa die Sam De Bruyn, waarom zit die heel tijd eigenlijk te zeggen hoe laat et is. Dat is omdat mensen ja, soms, zo ’s ochtends vroeg nie goe weten hoe et precies in elkaar zit. H: Waaraan en waaraf, zeker op maandagochtend kan je soms effe of ja, in de war zijn eh, en dan is Sam De Bruyn der om jou duidelijkheid te geven. S: Om toch af en toe te zeggen hoe laat et precies is. Petra, dat klopt eh, Petra, goeiemorgen. L1: Goeiemorgen S: Ja, soms kan een mens zich al eens missen met et uur eh. L1: Ja, inderdaad

153

S: Wat is er vanmorgen precies gebeurd? L1: Ja, ik weet et eigenlijk niet zo zelf goed. Ik ben in ene keer wakker geschoten en ik dacht, oh, ik moet opstaan, t is tijd voor te vertrekken voor school, dus ik maak mij heel op mijn gemakske klaar en ik vertrek en in ene keer hoor ik hier in de radio da s pas zes uure en normaal vertrek ik pas om zeven uure. S: Een uur een uur te vroeg opgestaan? L1: Inderdaad. S: Ma, Petra. H: Zeg, ma der zijn allerlei mogelijkheden waar je wa je met dat uur nu kan doen eh. S: Amai. L1: Ja, ik zit, ik ben nu onderweg naar Hasselt naar school, ma ja, de lessen die beginnen pas om half negen, dus eigenlijk ben ik veel te vroeg. H: Oké, ja, misschien iets klein eten ofzo, of ietske drinken onderweg. S: Ja, als je toevallig een een sportoutfit bij ebt, kan je nog gauw een toerke gaan lopen, kan ook eh. Allez ja. L1: Ja, eigenlijk wel, ja. S: Of gewoon blijven blijven zitten in de auto en van de radio genieten. Kan ook allemaal. We gaan jou in elk geval al laten kiezen, dat deze dag niet voor niets zo vroeg begonnen is, gaan we jou laten kiezen tussen twee platen. En die twee platen, ja, t zijn er twee van de 90’s omdat we natuurlijk met onze top 500 van de 90’s zitten vanaf negen uur. Ma je gaat om 9 uur nie kunnen luisteren, Petra. L1: Nieje, nieje, jammer genoeg niet. H: Al goed da je dan nu kan kiezen tussen twee, twee hele leuke S: En t zijn twee hele toffe, inderdaad. We hebben een zeer actieve Ricky Martin uit de 90’s. Dat zouden we kunnen doen, t is natuurlijk heel vroeg, ma et zou perfect kunnen als je daar al zin in ebt. H: T is nooit te vroeg voor Ricky. S: Je bent al effe wakker natuurlijk. Of we gaan voor iets kalmers. Ook zo mooi. Fugees met Killing me softly. Wat euh, wat heeft jouw voorkeur, Petra? L1: Euh, voor et eerste nummertje. S: Livin la vida loca van Ricky Martin omdat iedereen eens goed mag wakkergeschud worden op z’n 90’s. Komt er helemaal aan. Succes met de rest van de dag L1: Dank u wel S: En ik hoop dat je t volhoudt tot et einde van de maandag ook, ma we wensen et je in elk geval toe. L1: Oké, dank u wel. S: Petra, saluutjes eh, dada. [21:13] S: Op oeveel zou die staan in de top 500 van de 90’s? H: Ik hoop hoog. Echt, ik hoop dat echt. S: Staat al zeker niet tussen plaats 495 en 500. Dat kan ik al verklappen. Dat al zeker niet. Vanaf negen uur hoor je de top 500 van de 90’s op Qmusic. Deze Ricky Martin, Livin la vida loca was gekozen door Petra. Petra, die een bijzondere maandag eeft meegemaakt, z is een uurtje te vroeg opgestaan en al vertrokken na t school, terwijl dat echt nog geen les is. Maar daarom en omdat Ilse ook zegt, je moet dat blijven doen, Sam, zal ik nogmaals herhalen hoe laat et is. Het is nu achttien over zes. H: Bedankt S: Dus, he, pas als je echt moet opstaan om achttien over zes, moet je nu opstaan. En anders, gewoon opletten. [26:40] S: Oh No van Bring Me The Horizon. Stonden vorig jaar op Pukkelpop en waarom zeg ik dat, omdat Pukkelpop daarnet een hele reeks euh nieuwe namen heeft bekendgemaakt voor et festival. De eerst eigenlijk, de eerste vijfenzeventig namen in een keer gelost. Blaf, voila, dan weet je wie der allemaal komt. We gaan et sowieso straks nog wat uitgebreid der over hebben, maar wie staat er onder anderen op? Flume, Bastille, ook wel cool natuurlijk, The xx, Editors voor de zoveelste keer, euhm, Sigala, komt bijvoorbeeld ook, een hele toffe reeks, op Qmusic, op de Facebookpagina van Qmusic, daar vind je ze allemaal eens effe opgelijst. Ma straks ebben we t er ook nog over. Eerst nog wat ander nieuws natuurlijk, Heidi, onder andere een ongeval waar eel wat mensen ineens berichten over aan t sturen zijn? H: Ja, klopt, een aantal luisteraars die daar, bijvoorbeeld Kristof euh en Tim iets over sturen, namelijk Brussel Gent, aan Affligem, daar euh zou een auto op z’n kop liggen dus euh we gaan zo meteen om half zeven nog een volledig overzicht geven, maar daar zouden blijkbaar wel op dit moment al serieuze problemen zijn.

154

S: We bekijken et. En dan is er ook nog, ja, gewoon nieuws eigenlijk. H: Ja, ook over een ongeval, eh. Zaterdagmiddag is er een trein ontspoord in Leuven met helaas een dode en ook tientallen gewonden, vele ravage ook en dan is et natuurlijk altijd afwachten hoe et treinverkeer euhm ja zich herneemt vanochtend eh, voor die ochtendspits. En uiteindelijk ziet et er nog redelijk goed uit voor wie in de regio vanochtend de trein moet nemen. Tussen Leuven Brussel rijden de treinen weer grotendeels normaal, alleen een paar piekuurtreinen die zijn geschrapt. Treinen tussen Leuven en Mechelen, die rijden ook normaal en ook alle internationale treinen zoals de Thalys euh die doen et. Ma sowieso check je best voor je vertrek nog even op de website van de NMBS om zeker te zijn, want vertragingen zijn hier en daar ook wel mogelijk. Ze hebben ook wel een goeie app dus die kan je ook wel downloaden. En dan kan je daar de laatste informatie vinden. S: Check. H: Ja, voor et eerst in heel lange tijd is et aantal mensen in ons land dat een huis of appartement huurt gedaald. Heel concreet zijn er nu vijftienduizend huurders minder tegenover hetzelfde moment vorig jaar. En oorzaak is zoals dat voor heel veel zaken is, is die lage rente om een lening af te sluiten waardoor heel veel mensen ebben gezegd, ja t heeft geen zin om te huren voor dat geld kan ik kopen, kan ik een huis kopen en dus stopten ze met huren euh gevolg is dat huizen gemiddeld ook wel langer te huur staan dan vorig jaar. Omdat veel mensen beslissen van ah ja, dan koop ik in plaats van te huren. En dan ook wel heel leuk nieuws, wie nog een leuke opleiding zoekt, bijvoorbeeld in avondschool en zo’n extra taal of bloemschikken of ne wijncursus, ma beke bla bla bla vindt S: Ne keer iets anders H: Ja, die kan studeren voor publieksopwarmer, georganiseerd door niemand minder dan Rob Vanoudenhoven, ons allemaal bekend, heeft heel veel gedaan voor tv, maar is ook al meer dan dertig jaar zelf publieksopwarmer. Dat doet ie, toen wij bij Wifi in Tahiti euh ja te gast waren, deed ij ook de opwarming en volgens hem is dat nu echt een knelpuntberoep geworden. S: Eh, ma da s ook nie simpel eh. H: Ma da s aartsmoeilijk. S: Weinig mensen die dat die dat goed kunnen. H: Ja, hij geeft ook al een aantal tips, staat al zo in de krant van de Stan, want dat werkt ook bijvoorbeeld in een gezelschap, euhm, bij vrienden. Zoek verhalen en interessante mensen in het publiek, ga daarmee aan de slag. Euh, zelfvertrouwen hebben, enthousiast zijn, maar altijd de underdog blijven. Dat zegt ie der ook bij, eh, als publieksopwarmer niet proberen zelf de show te stelen en zo kan je op korten termijn zo de vriend worden van et publiek. S: Ja ja ja, ik snap et elemaal. Es effe luisteren naar wat Rob ooit gezegd eeft over dat publieksopwarmer zijn? Da is echt eh, zo doet ie dat. Die moet gewoon maar een beweging doen, Rob van Oudenhoven H: En ze eten uit z’n and. S: En eel die zaal is mee. Heel erg moeilijk om te doen, maar jij kan het dus ook leren binnenkort. Dit zijn David Guetta & Kelly Rowland. [34:10] S: Ah, ma echt, elke keer dat je het woord herfstweer zegt, ga ik je nog meer negeren. Echt waar, Anne, hou ermee op, hou der gewoon mee op, ma toch bedankt voor de informatie. Euhm, ook nie zo plezierig op de weg nu al, Heidi. [35:22] S: File dat is natuurlijk miserie, ma Wally die heeft een lied gemaakt over echte miserie. [45:22] S: We krijgen straks bezoek hier bij Qmusic van euhm twee gasten van The Band, t programma dat vrijdag voor t eerst te zien was op de televisie. Ja, ik ben benieuwd wat vo wat voor kerels da zijn eigenlijk. H: Ja ik heb ze bezig gezien en ik vond ze heel leuk. S: Top. Ma morgen krijgen we ook bezoek, van een kerel die we al effe kennen, namelijk Lost Frequencies. Die komt euh die komt langs morgen en k weet niet of je zijn nieuwe single al gehoord hebt maar et gaat nu gebeuren. Dus als je em nog niet gehoord hebt, ga je t nu meemaken. All or nothing, nieuwe van lost Frequencies en morgen komt ie ook langs bij Qmusic. [48:21] S: Tom is al fan. Luisteraar Tom eeft gestuurd: et is zijn beste nummer tot nu toe, heel straf. All or nothing van Lost Frequencies hoorde je. Morgen euh komt Felix van Lost Frequencies hier bij ons langs, dus als je der wa meer over wil weten, gewoon morgen luisteren tuurlijk. Ma nu, is et kwart voor zeven en dat is het perfecte moment om naar een ochtendburgemeester op zoek te gaan, Heidi.

155

H: Ja, we starten weer een nieuwe week, de laatste week voor de krokusvakantie. Met vijf ochtendburgemeester, dat is et plan toch, die we der gaan bij doen. Ma jullie moeten daar natuurlijk bij helpen eh. S: Tenzij dat we ergens ne keer met een gemeente zitten waar er niemand wakker is eh, dan, weet je wat er gebeurt, als dat het geval is, het is tot nu toe nog nie gebeurd eh, ma als we eens ergens een stad of een gemeente vinden waar niemand wakker is, euh. H: Dikke streep erdoor. S: ja, dan geven we dat, die gemeente aan een ander land. Doen we dat cadeau. H: Bij voorkeur aan Olland, zo van pak et ma. S: Ja, of Luxemburg die ebben al zo weinig. Da zouden we ook wel kunnen doen natuurlijk. H: Pak Luxemburg, die hebben et moeilijk. S: Ma laat ons hopen dat et niet het geval zal zijn vandaag. Komaan, Heidi, let’s go for it. H: Ja! S: Trek er maar een uit. Hoppa. Take that. Dat zeg ik ook gewoon omdat dat op je borsten staat, Take That. **** met de 90’s te maken hoop ik dan. H: Oei S: Waarom zei je oei? H: Ja omda k et nie weet liggen. S: Oei oei oei. Vertel. H: Ah jaja, ik zie t op de kaart. Diep in West-Vlaanderen. Lo-Reninge. S: Lo Lo-Reninge. H: Lo-Reninge, zo me een koppelteken tussen. Lo-Reninge. S: Reninge. Lo-Reninge. H: K ad er al es van gehoord, ma kan et moeilijk plaatsen. S: Och jong, ge had er nog nooit van gehoord. H: Jawel! S: Is er iemand wakker in Lo-Reninge, kan je dan even contact met ons opnemen via de Q-app of 6025. Lo-Reninge, ik hoop dat jullie wakker zijn. Dit is Naive. [53:05] S: The Kooks. Met Naive. Ja, t was misschien ook wel een beetje naïef van ons om te denken dat et nooit zou gebeuren, dat we nooit een stad of gemeente in Vlaanderen zouden moeten afgeven aan een ander land, of et nu Luxemburg is of Nederland. H: Ja. Et gaat ier natuurlijk ook wel om een hele kleine stad, want als je Lo-Reninge opzoekt, dan dan staat er op Wikipedia, t is een stad met maar 3000 inwoners, wel een stad en et is de op een na kleinste stad van België, na Meese, dat we een hele tijd terug ook eens ebben gehad als ochtendburgemeester. Euhm, dus ja, heel kleine stad, straf dat dat een stad is, ma ja, ben je dus een van die inwoners van Lo-Reninge. S: We hebben je nodig H: Ja, ben je een van die 3000, we need you. S: Echt, we ebben je keihard nodig, anders gaan we de gemeente of de stad liever, in dit geval, moeten afgeven. H: Da s keierg. S: Afstoten. H: Dat ligt wel wat zo wat dichter bij Frankrijk. Misschien da we t dan aan Frankrijk moeten geven? S: Ah ma jonge, die ebben al zoveel. Euh, soit, als je iemand kent in Lo-Reninge, bel die effe wakker of sms die wakker, weet ik veel, of als je iemand bent die daar woont, zelf, euh, stuur ons een berichtje. Via de Q-app kan dat helemaal gratis ofwel naar 6025 sturen. Alsjeblieft. We ebben echt iemand nodig. Dit is een andere stad, veel groter. Paris van The Chainsmokers. [56:54] S: Uiteindelijk toch een beetje een overroepen stad eh, Parijs. Allez ja, nee? Of ma k da nie zeggen? H: Ja euh, ja, ben daar ook nie zo zot van. S: Ja, ik eigenlijk wel. Maar The Chainsmokers waren dit trouwens met Paris. Ja, we zijn op zoek naar een ochtendburgemeester in wat we misschien wel het Parijs van de Westkust kunnen noemen. H: Ja, we moeten et nie altijd zo ver zoeken misschien. Et kan ook lekker dichterbij. S: Ik wee nie. Et Parijs van de Westhoek, liever, zou dat, zouden zo mogen noemen. Lo-Reninge, daar zitten we vandaag voor onze ochtendburgemeester. Was niet makkelijk om er iemand te vinden, het heeft ook maar 3000 inwoners, euhm, en ik moet zeggen dat onze potentiële ochtendburgemeester van vanochtend ook niet zelf een bericht heeft gestuurd, maar is aangeraden euh voorgedragen zeg maar door iemand anders. H: Hij is verkozen door et publiek in feite.

156

S: Misschien wel de meest democratisch verkozen ochtendburgemeester van heel Vlaanderen. Baptist, goeiemorgen. L2: Goeiemorgen. S: Baptist, jij bent jij bent woonachting in Lo-Reninge. L2: Da klopt. Pollinkhove eigenlijk. Deelgemeente. S: Ah, deelgemeente. Ja perfect, wat is de de postcode van euh van de stad? L2: 8647. S: 8647. H: Ja en w adden zelf een klein beetje moeilijk moeilijkheden met et te plaatsen, ma wat is er te beleven in Lo-Reninge, waarvoor zijn jullie bekend of wat is er wat is er te doen? L2: Ik denk eerst en vooral de koekjes van Jules Destrooper worden gemaakt in Lo, Lo-Reninge. S: Da vin k al genoeg. Dit is al perfect! H: Dat is het perfecte exportproduct want heel veel mensen stuurden dat ook al eh. S: In de hele wereld eten ze dat eh. L2: Da klopt, ja da klopt. H: Ben je zelf, ja zeg maar oor. L2: Ook de mooie de mooie landelijke streek en en en de fidele ook onder andere, waar dat de lekkere restaurants te vinden zijn. S: Alright, s mooi. H: Dat is al nie slecht en ja als als streekproduct, hebben jullie nog iets anders dan de koekjes? S: Da s al toch voldoende, Heidi? H: Ja da s voldoende eigenlijk S: Misschien moet ik wel effe checken, wat is jouw favoriete Jules Destrooper koekske? Wat is zo? L2: Ik denk dat de lukken voor S: De lukken ja, da s zeer lokaal eh. H: De Wat? S: De lukken. H: Da kenne k ik nie. S: Hoe, je kent dat niet? H: Zijn da platte koekskes? S: Oh jee, Heidi. H: Ja, sorry. Ik ken alleen wafeltjes. S: T zijn platte koekskes. H: Platte koekskes? Ah oké oké. Zeg, en en, toch in zo’n kleine stad, zijn er bekende inwoners? Ja, ma ge moet zo nie kijken, Sam, ik ken die koeken nie. Nochtans, ik ken veel van koeken, ma lukken ken ik nie. Nee, sorry, bekende inwoners, Baptist. Zijn die der? L2: Goh, bekende inwoners. Dan moe k efkes denken, ma nie echt da k ik weet. Ma w ebben wel veel mensen van uit Pollinkhove die overal rond in t land zitten met euh diverse winkels en dergelijke. S: Ah, dus eigenlijk we mogen zeggen dat Lo-Reninge z’n z’n zonen en dochters uitstuurt naar de rest van et land. L2: Ja, da klopt, da klopt. S: Ah, ma da vin k schoon. Dus een soort kweekvijver van talent dat dan in de rest van t land gebruikt wordt. L2: Ja, ik werk zelf in Brussel dus euh S: Ah voila, kijk. H: Ah zie, je bent het perfecte voorbeeld, ma dan maak ik jou met heel veel plezier tot ochtendburgemeester, Baptist, je krijgt van ons een oorkonde en een pint toegestuurd. L2: Dank u wel. S: En een fijne maandag nog. Salu eh, Baptist. Daag. [1:13:33] S: Zot eigenlijk dat die t nog altijd zo goed doen, Coldplay. Zijn opgericht in 1996, weet je hoe lang dat dat geleden is? H: Alvast meer dan 20 jaar, maar Chris Martin, ij verlekkert eh. S: Ja ij is er wel beter op geworden. Toen was da echt zo een schriel, mager scharminkel H: Echt zo nen typischen Brit. Ja, ik vind da wel en daar is em uitgegroeid. S: Dat is goed. Maar vanaf 9 uur, straks op Qmusic en de rest van de week, de top 500 van de 90’s. En we beginnen met een zalige plaat, op nummertje 500. Ik ga nog nie zeggen wa precies. H: Maar t gaat er direct, we gaan der direct in zitten, ge gaat direct t gevoel ebben, ja we zitten in de 90’s.

157

S: Die allereerste op nummer 500 is een nummer uit 1994. Van een band die de naam deelt met een Mexicaans biermerk, voor de rest zeg ik helemaal niets. Voila, da s allemaal voor later. H: Nee, je zegt niks. Nee, elemaal niet. S: Misschien moeten we t eerst over wat andere zaken hebben, Heidi. H: Ja, Anne vertelde het daarnet ook over eh, in het, in de, in het nieuws, experts pleiten voor gestandaardiseerd testen in et Vlaams onderwijs. In et buitenland heb je dat heel vaak, dat dat, dat dat gebeurt, et gaat dan om testen om de zoveel jaar die overal in et land en voor alle leerlingen hetzelfde zijn om te bepalen hoe goed zij op dat moment in talen of bijvoorbeeld in wiskunde zijn. Nu ligt de evaluatie eigenlijk bij de leerkracht van een bepaalde school en daar zitten vaak ook niveauverschillen op euhm ja en bijvoorbeeld ook dat er grote verschillen zijn dus pakweg een gemeenschapschool in Blankenberge of een college in Hasselt, die testen zijn der nu al in et zesde leerjaar, nu gebeurt dat al, dan eb je van die gestandaardiseerde testen, maar Hilde Crevits laat nu onderzoeken hoe betrouwbaar die testen zijn om ze dan eventueel ook op termijn op andere momenten in et leven van studenten te kunnen invoeren. Dus dat lijkt mij ook wel nie slecht omdat S: In veel landen al eh. H: Ja, voila en om dat wat gelijk te schakelen en dan eb je ook een idee van waar je kind staat. Dan, een van de grootste ergernissen van mensen op Youtube, toch zeker van mezelf, dat zijn die lange reclamefilmpjes van ongeveer dertig seconden die je dan voorgeschoteld krijgt voor da je naar je filmpje kan, je kan da nie doorspoelen, ik krijg ook altijd zwangerschapstesten. S: Tiens, da s raar. H: Elke keer. S: Da s omda je da de hele tijd googelt. H: Ma nee. Volgens mij weten die gewoon mijne leeftijd en denken die: hmm, kinneke, t wordt tijd eh. S: oei oei oei. H: Enfin, dus, vanaf volgend jaar zou der dan gewerkt worden met andere formats zoals een niet te skippen boodschap van zes seconden, dus veel korter. Euh t is een beslissing van Youtube omdat ze de concurrentie met filmpjes op Facebook blijkbaar heel ard voelen en dus euh gaan ze wat die reclamepolicy aanpassen. S: Interessant H: En dan heel fijn nieuws. Pukkelpop heeft nieuwe namen gelost voor Pukkelpop dit jaar. De allereerste keer en hopla, vijfenzeventig namen in een keer. Dat is al de moeite. En der zitten der echt wel heel fijne tussen. [1:16:00] S: Ja, der zitten fantastische tussen, zoals deze band die nog eens komt. H: Zijn die nie al een paar keren geweest? S: Al een paar keer, maar dat blijft ook zo een publiekslieveling in euh in België, wij zijn et land met de grootste Editorsfans, dus ik snap dat ze nog eens terugkomen en dat gaat alweer een fantastische show worden natuurlijk. Dus dat is eentje om naar uit te kijken, euhm, Editors, maar ook deze. Altijd goed. Bastille die vullen de grootste zalen in ons land, maar nu dus ook de grootste festivals. Ook die komen naar Pukkelpop. En ook deze. The xx, schoon eh. Zo een band waar elke leeftijd wel zot van is. Daar kan je met je vader naartoe gaan, zelf je grootvader vindt dat nog oké, de kinderen vinden dat tof. H: K zou die nu wel in dit geval bij Pukkelpop thuislaten. S: Kan eh, dat kan ,iedereen is daar welkom natuurlijk. Dus The xx gaat erbij zijn, ook dit ier. Beetje dansen, met Clean Bandit, kan allemaal en als et toch over dansen gaat, ook deze zal er zijn. Sigala. Keigoe. Maar t zijn dus inderdaad, goh, echt meer dan 75 namen die bekend gemaakt zijn, je vindt er een heleboel terug op onze Qmusic facebookpagina. H: Ja en de ticketverkoop die start nu woensdag om één uur ’s middags, dus dan kan je, vanaf dan kan je al tickets kopen. S: Nu woensdag al zeg, zo ver op voorhand. Moeten we allemaal goed plannen. H: Ja, zestien tot negentien augustus loopt et dit jaar. S: Wel, voorlopig euhm toch ook heel wat mensen die blijven vragen van ja, maar awel, bij die nieuwe namen van Pukkelpop euh zit Daft Punk er niet bij? Neen neen, nog niet nog niet. Zo echt een band waar iedereen altijd naar uitkijkt eh. H: Misschien, t kan nog eh, ge weet et nie eh. S: Ja, kans is klein eh. H: T is een eerste lading S: Kans is klein, ma t zou kunnen. Nu, omdat ze er nog niet op staan, op die affiche van Pukkelpop, dacht ik, laten we dat anders gewoon anders op de radio nog eens draaien. Daft Punk met The Weeknd en I Feel it Coming. Een heel goeiemorgen.

158

[1:25:32] S: S een klein beetje speciaal, de repeat of niet deze week. Ja, omdat et de top 500 van de 90’s is. Dus ja, Maarten en Dorothee die kunnen die kunnen geen recente repeat of niet spelen. H: Nee nee, die zijn bezig met de 90’s muziek tot euh tot vanavond dus dat gaat niet, maar dat wil niet zeggen dat die repeat of niet wegvalt. Dat wil alleen zeggen als je m nu laat doorgaan, dat je m de volgende keer hoort morgenochtend bij ons op dit uur. S: Dus, wil je m nog eens horen morgenvroeg, of niet, dat is de vraag eigenlijk. Het gaat over et nummer Helium van Sia. Helium, wat we ook effe, eh, da s et tweede element in de tabel van Mendelejev, ik dacht, ik ga nog wat informatie meegeven. H: Is da zo? S: Ja. Naar t schijnt. H: Et Tweede? S: Ja, t tweede elementje. H: Allez, s goe. Boeiend. S: Nu weet ge niets met die informatie, euh, ma tis dus H: Zeker nie op dit uur op deze dag, ma bedankt. S: Vooral et nieuwe nummer van euh Sia, dat van die fifty shades darker soundtrack afkomstig is. T was ook eroticabeurs dit weekend, heel veel foto’s zien passeren. Hier en daar. H: Wa voor foto’s passeren daar? S: Vuile foto’s, vieze foto’s, ma sommige mensen vinden dat prettig en interessant. Dus dat kan allemaal. H: Is da van uw vrienden of van? S: Jaa H: Ja, s van vrienden. Oké. S: Ah kijk, kan er ook nie aan doen eh. Sommige mensen vinden da plezant. Helium van Sia, dat is et en euh wordt et de repeat of niet, dat stuur je via de Q-app of via 6025. Laat maar effe komen. Dit is em eh. [1:30:44] S: Helium van Sia. Heidi, we gaan er ook nie te veel woorden aan vuil maken eh. H: Soms is et gewoon duidelijk, moet je gewoon zeggen wat et is en dan zeg ik repeat. Topnummer, ben zelf grote fan zegt Jeroen, Kyra zegt zalig worken euh zalig wakker worden, goeie film ook trouwens. Euh, o zo mooi volgens Irina euh, Naomi echt mooi, past perfect bij de film. Ja, wa moet ik dan nog zeggen? S: Niks meer H: Repeat S: Repeat, zo simpel kan et zijn. Morgenvroeg gooien we em dus nog es, Sia en die Helium. Dit zijn Kungs en Cookin on three. [1:48:54] S: Come as you are van euhm Nirvana natuurlijk. T is wa nen raren dag, k ad er nie bij stilgestaan. H: Ja S: Normaal gezien zou Kurt Cobain vandaag jarig zijn. H: Hij zou vijftig zijn geworden vandaag. S: Net vandaag. H: Ja, hij is blijven hangen op 27. S: Net op dat op dat begin van de top 500 van de 90’s. Et is jouw favoriete 90’s rockband ook. H: Ja ja, absoluut, voor mij staat dat echt, die grunge is voor mij, dat dat dat voelt echt 90’s aan. S: Begrijp ik, begrijp ik helemaal. Nirvana, kan al een paar dingen verklappen over Nirvana als et gaat over de top 500 van de 90’s. H: Oké. S: Staan drie keer in de top 500 van de 90’s. H: Oké. S: Drie fantastische nummers, k ga natuurlijk wel niet zeggen op welke plek, maar je gaat ze wel een paar keer horen. Top 500 van de 90’s op Qmusic begint trouwens straks om negen uur eh. Dus vergeet je wekker niet te zetten, dat je zeker om 9 uur je radio op et juiste hebt aanstaan. En ja, voor de rest, ja, waar gaat dat allemaal terechtkomen, da s de vraag natuurlijk eh. Oe ziet die top 3 er dit jaar uit? H: Gaat die omgegooid worden? S: Waar je waar je naartoe leeft. Nog es checken wat de top 3 van vorig jaar was. H: Ja, fris es op.

159

S: Op drie stond dit vorig jaar. Behoorlijk terecht. Snap met Rhytm is a dancer. Dit was de twee. Ook stevige gitaren. AC/DC met Thunderstruck op nummer twee vorig jaar in de top 500 van de 90’s. En op één. H: Pompen S: Pompen. Inderdaad. Bij deze Insomnia van Faithless. Dat was de één van vorig jaar. Maar ja, dit jaar, wa gaat et dit jaar zijn? H: K wete k ik da nu toch nie? S: Ik weet et al een beetje. H: Is t waar? S: Ja. H: Eb je al zitten kijken? S: Maar ik ga et jou dus niet zeggen om om zeker te zijn H: Nee nee, ik eb echt nog nie gekeken. S: Ja nee, want anders ga je t ook gewoon verklappen, da s daarom. Maar ik kan wel al zeggen dat et een heel andere top drie is dit jaar. H: Dus t is echt door mekaar gegooid? S: Der is iets mee gebeurd en wat precies kan ik niet verklappen wat er is gebeurd. H: Goed, maar da komt door jullie eh, jullie hebben de afgelopen weken gestemd, dus ja. Benieuwd wat euh wat dit jaar jullie voorkeur krijgt. S: Spannend, vanaf negen uur is t dus top 500 van de 90’s. Ik vind wel, ik eb net euh, ik eb net mijn profielfoto ook aangepast. Jij ook, zie ik. H: Ja ja. Op mijn Facebook hou ik me, nu bezig met op Twitter ook aan te passen. Ik vind da we da allemaal moeten doen, zo echt een foto van jezelf uit de jaren 90, die doorsturen. En ik eb er zelf, ik ga, k ga ene nemen me ne koue schotel van op mijn communie. S: Pardon? H: Ja da was ook classic want ik zie daar ook de hesperolletje met rond de asperges zo. S: Super 90’s. H: Ja super 90’s, allez, da gaat al nen tijd mee, ma dat is. S: Gaan we dat gewoon, gaan we dat deze week doen met z’n allen? H: Ja, als we dat nu es allemaal doen. S: Onze profielfoto veranderen naar een foto van onszelf uit de 90’s. Da s altijd gênant he, dus daar moet je je niet voor inhouden. H: En oe gênanter oe toffer ook. S: Da s waar. H: dan kan je zeggen ik ben toch gegroeid. S: Eb je de mijne al bekeken? H: Die s euh behoorlijk gênant ja. S: Ben een soort van jonge backstreetboy. H: Met da petje ook. Echt waar. Gij zij zo stoer. Not. Elemaal nie zo stoer, ma zo een petje achterstevoren, ja, dat deden we graag. S: Dus ik weet niet of jullie op jullie smartphone ofzo nog een foto van jezelf, of je dat hebt staan op smartphone, mag altijd es, van in de jaren negentig wil ik zeggen eh, mag em altijd es doorsturen via de Q-app, dan kunnen we ook es met jullie lachen en euh zet em dan ineens ook, als je profielfoto op Facebook of op Twitter. Ga geestig zijn. Dus laat maar even komen, om te vieren dat de top 500 van de 90’s vandaag begint natuurlijk. Om negen uur, niet vergeten en we beginnen met een topnummer. De nummer 500. [1:55:02] S: Oh my good god. Goh, Call on me H: lach me jezelf. Lach me jezelf. Wa ist, jong? Je komt daar sterker uit in t leven. S: Die profielfoto van u. Allez jong. Goh, ik kom nie meer bij vandaag. Goh, oe zagde gij der nu uit in de 90’s? H: Da was mijn communie, k was toch mooi gemaakt? S: Ma allez, ma wie eeft da gekozen da kleedje van u? H: Ja, da was zo ne winkel in Merksem. En da was zo de hofleverancier van alle scholen daar. S: En da haar, da da, wa ebde gij. H: Ik was wel speciaal naar de kapper geweest voor krullen eh. Seg. Gij moet niks zeggen want uw haar zat onder een lelijke klak. S: Dat is dus goe, der zijn ook nog wa foto’s van euh uit de 90’s binnengekomen van luisteraars. Jessica bijvoorbeeld, die eeft echt ne mega chillpic uit euh 1997 doorgestuurd, da s supergrappig om te zien.

160

H: Schattig met aar zonnebrilletje op. S: En et maffe is, Dorien van den Eynde, die eeft ook een foto gestuurd, die lijkt keihard op jou in de 90’s. H: Echt waar? S: Ma ja, k vin da nu wel. Toch? T is toch opvallend? Zo grappig. En dan Jeroen heeft er eentje doorgestuurd met een opgeplakte snor. Da s raar. Da s eel raar, maar wel zo iemand met typische 90’s, van die gigantische oorbellen. H: Ja ja ja. Marinastyle. Da s toch de bedoeling eh? Want nu zeg ik dat dat een Marina is, maar dat is toch de bedoeling eh, hoop ik? S: Inderdaad, oké, zalig om te zien. Euh, dus euh als je tijd hebt straks, ga es effe op zoek naar een foto van jezelf in de jaren ’90 en zet dat gewoon als je profielfoto vandaag op Facebook. En op euh en op Twitter, gewoon effe, voor de top 500 van de 90’s, da s gewoon geestig als we alles zo wat verninetiesen. Dat kunnen we wel doen natuurlijk, dus doe dat en als je eentje gevonden ebt, stuur dan ook via deQ-app effe door, dan kunnen we meegenieten en lachen. Ma Heidi, sorry, ma oe zagde gij deruit? H: Spreek voor uw eigen. S: Wa is dees eigenlijk? H: Da was toen modern. S: Ha, denk et nie. H: Jawel. [2:00:13] S: Je zal nog weinig Black Eyed Peas horen deze week op Q. Want et is de top 500 van de 90’s en euhm Black Eyed Peas, da s nu es echt H: Ja da s echt zeroes. S: op en top zeroes. Where is the love was dat Black Eyed Peas samen met Justin Timberlake. Oh my god. Echt waar. H: Zo leuk om te zien. S: Er komen keiveel foto’s binnen van jullie van euh de 90’s. H: Ja, veel communiefoto’s eerste en plechtige communies, dan zagen we der toch weer mooi opgedirkt uit zoals Loes, prachtig, ze maakt ook gebruik van een hond op haar communiefoto, heel bizar, maar dat kon in 1997. S: Maar echt die communiefoto’s, wie bedacht dat eigenlijk? H: En zoveel volume in die kleren bovenaan bijvoorbeeld ook van Bertje, die eeft ook een communiefoto en een groen-wit gestreept hemd aan met een wit kraagje en ja, voor mij is et een soort Zwarte Piet-outfit, maar hij nam et heel ernstig. S: Ook nog een heel aantal mensen die euhm tekeningen van een zaadcel doorsturen. Omdat ze in de 90’s nu eenmaal nog niet veel meer waren dan dat. H: Zo zijn er ook wel veel binnengekomen. Ja dat kan natuurlijk ook zijn eh, dat je der nog niet was. S: Iedereen eeft die muziek van de 90’s wel meegekregen natuurlijk. Vanaf negen uur, dus binnen een uur en twee minuten en vijftien seconden, dan is et de top 500 van de 90’s op Q. [2:13:23] S: Ed Sheeran met Castle on the hill. Oe eb je dat gehoord? H: Klik klik. S: Klik klik van euh van de fotocamera en dat eeft alles te maken met. Ja, het programma dat sinds vrijdag op de televisie euhm, The Band, waar we eigenlijk opnieuw ongelooflijk talent gaan ontdekken, hoop ik toch. Jolien heb ik daar ook gezien in dat programma. Jolien Roets, goeiemorgen. J: Goeiemorgen, Sam en Heidi. S: Trouwens, ook even zeggen dat je ook een prachtige profielfoto hebt van de 90’s. JR: I know. Swaag eh. Echt swag, ik ad toen, ik ad toen al zo’n beetje bad ass reputation. Met t-shirts van Samson, ja. Credible. S: Echt, zalig. Nu ben je lekker credible in The Band. Daar zag ik je in de mancave zitten eigenlijk, wa s dat allemaal? JR: Ja, da s echt, in de kelder, in de mancave, da s echt mijn natuurlijke habitat eh, k bedoel, ik zit nergens liever dan omringd door allemaal jonge mannen in een kelder. Echt, met dat, natuurlijke habitat. Inderdaad, ik eb euh ja, de audities meegevolgd, de de audities die ze hebben gedaan, ik eb daar een beetje al voor de eerste keer de jongens geïnterviewd, dat euh, dat was toch de bedoeling en euh, ja, omdat, als ze ooit in een band terechtkomen, dan gaan ze wel veel interviews moeten doen en we konden dat al eens proberen.

161

S: Ja, want dat is natuurlijk het opzet van et programma The Band, is op zoek gaan naar mensen die niet per se ervaring hebben met et performen, en daar ook één, één topband van maken. Dat is et ding eh? JR: Klopt. En in de aflevering van vorige vrijdag zaten onder andere al een pizzabezorger, een politieman, een student, een muzikant, een postbode en een bokser. Die laatste twee die hadden nog nooit voor een publiek opgetreden. We hadden al een heel leuk gesprekje in de Qstudio toen, in de mancave, dus ik had zoiets van ‘ah, daar gaat achteraf over gepraat worden’ en ik eb ze meegebracht, Sam en Andy, bij ons in de studio. [2:21:22] S: Calvin Harris en Disciples met How deep is your love. Vanaf negen uur, vanaf negen uur, is er de top 500 van de 90’s, ma we gaan zo meteen eigenlijk al effe opwarmen voor die top 500 van de 90’s, trouwens, over opwarmen gesproken, ik moet mijn mijn bomberjacket nog aandoen. H: Uwe gatlelijke bodywarmer, soort van. S: 90’s, 90’s. H: Ja, et doe mij denken an an an an an euh ja, wa gabber, t is zo wa ne legerprint. S: Legerprint eh. H: Ma et doet zelfs nie echt een poging om een volwaardige legerprint te zijn, t is echt ne loserlegerprint. Azo lelijk. S: Allez Heidi, in de 90’s was da echt hot en happening dit. H: Ja, ma da geloof ik. Et was ook lelijk en ook daar weer: oe groot waren die kleren ook? S: Ja, toe, oversized , da was toen hot eh. Toch? H: Ja ja, ma dieje bodywarmer, dat is iets S: Allez, da s toch tof, als k mijn mouwkes dan zo wa omoog doe, dan moet je gewoon een tribal erbij inbeelden. H: Ja, je mankeert nog wel een tribal op je arm. Dan zou et echt helemaal af zijn. S: Dat is niet echt de manier waarop we gaan opwarmen voor die 90’s, nee, we hebben twee jongens van The Band euh bij ons, namelijk een boksker en een postbode. Van et programma The Band, afgelopen vrijdag was et op VTM de eerste keer, waar ze eigenlijk gaan proberen om een Nederlandstalige topband samen te brengen van allemaal mensen die ja niet altijd ervaring ebben in de muziek, meestal niet zelf. H: Nee, ma da s ook leuk. S: En zij gaan straks een 90’s-Nummer zingen, eigenlijk een beetje voor jou, want t is een van jouw top3. H: Ja, t is Guus Meeuwis met Het is een nacht, dat is de meezinger uit de jaren 90, zeker Nederlandstalig. Och, wat een topnummer. S: Dat gaan die toptalenten van The Band zo meteen dus live doen. Blijf zeker luisteren en als je nu toch aan t luisteren bent, kan je ineens meespelen met een van de beste spelletjes ter wereld. [2:30:25] S: Ik ben heel benieuwd wat er nu gaat gebeuren op de radio. Straks om negen uur is t de top 500 van de 90’s en we gaan daar al een klein beetje voor opwarmen, dankzij twee mensen die ier euh in onze lounge staan, speciaal om live te spelen. Ze gaan een nummer uit de 90’s brengen, een van Heidi’s favorieten euh, Guus Meeuwis, Ik ben een nacht. H: Ik ben een nacht hahaha S: Het is een nacht liever, sorry. Het is een nacht van Guus Meeuwis gaan ze dus brengen en et zijn twee talenten ja waar je misschien nog niet van gehoord hebt, tenzij je vrijdag naar The Band hebt gekeken, want het zijn Sam en Andy euh van The Band. De ene is bokser, de andere is postbode. En dit zijn ze met Het is een nacht. [2:34:15] S: Ik ga die Heidi van Tielen hier al bij elkaar moeten vegen. Weet ik nu al. H: Haalt den dweil! S: Heel veel berichten hier ineens binnenkomen. Wat een talent heeft Annelien gestuurd, wow, ik ben fan zegt Joyce. Nele zegt ze kunnen op zich een duo vormen. Top. H: Ja, misschien moeten ze gewoon de zoektocht stoppen, hebben we er twee. S: Zalig, heeft ook Bjorn laten weten. Ook mijn favoriet zegt Delphine, wat een perfecte combo. Kippenvel gewoon. Hoe mooi is dat, heeft Wendy ook nog laten weten. Allez, soit, we zijn goe vertrokken eh. H: Ja, dat is duidelijk. S: Heel benieuwd hoe dat allemaal verder gaat lopen in The Band. Je ziet et elke vrijdag om twintig voor negen op vtm. [2:38:21]

162

S: Ja, ik vraag et zo meteen aan Anja uit Peer. Anja, goeiemorgen. L3: Goeiemorgen. S: Anja, geef mij een secondje, ik moet echt dieje lelijke, dieje lelijken bodywarmer uitdoen die k aanheb. K eb azo nen nen 90’s bodywarmer aan omdat straks binnen 25 minuten de top 500 van de 90’s H: Ma werkt em, krijgde t daar nu warm van? K von da altijd een raar concept, zo zonder armen. S: Nee nee, dat is echt een eel, eel schoon kledingstuk. Ma ik eb nog 25 minuten da k nog gewoon in et jaar 2017 zit, dus k ga t nog efkes zo ouden. Oké, Anja, uit Peer, veertienduizendvijfhonderd euro, dat kan van jou zijn, als jij weet wat et geluid is. Vertel. L3: Ja, ik denk aan et lostrekken van een stokje van een make-up potlood. S: Interessant, maar dat is et niet beste Anja, heel hard, niets aan te doen. Komt honderd euro bij en euhm dan krijgt iemand anders een kans. H: Ja, en dat is An uit Lommel, An goeiemorgen. L4: Goeiemorgen. H: Ja, jouw kans voor veertienduizendzeshonderd euro, wat denk jij dat we zoeken? L4: Ik denk het doorbreken van een suikerklontje. H: Oké, we checken dat bij de zu jury, maar An, het is niet goed, we doen der weer honderd euro bij. L4: Oh, jammer. S: Ma t is zo’n moeilijk geluid, eb ik de indruk, zo’n moeilijk geluid. Als et twintigduizend euro is, dan is et voor luisteraar Ilse die et eeft uitgevonden eh. Ma zo ver is et nog niet. Michel uit Baasrode krijgt nog een kans. Michel, goeiemorgen. L5: Goeiemorgen, Sam. S: Eh, veertienduizendzevenhonderd euro, da s nie niks eh makker. L5: Nee nee, da s al een mooi bedrag. S: Da vin ik ook, vertel, wat denk je? L5: Euh, ik dacht aan et omschakelen van et klepje aan een stofzuigermond. S: Ahja, dat euh, ja ja ja , da klepke. Nee nee, ik weet exact wa je bedoelt, nie dat ik zo vaak een stofzuiger vastheb, maar ik weet wel wat je bedoelt, maar dat is nie t geluid, Michel. Goh, et spijt me zo hard, ik gun et je, maar dat is niet, t heeft niet mogen zijn. Ja, we spelen later verder met het geluid, morgen dan, neem ik aan. H: Ja, klopt. S: Morgen spelen we verder met t geluid. [2:44:00] S: Shit ja, ik eb er nie over nagedacht. Tom stuurt et nog effe via de Q-app, dit is de meest hatelijke plaat als je aan t rijden bent, zeker met die sirene op de achtergrond. Constant op zoek naar de ambulance. Sorry en zeker voor al die mensen in de file, damn it. H: Ja, er zijn zoveel ongevallen gebeurd, dus dit was in dit geval gewoon de plaat. S: Dit was euh, helemaal de fout van Rihanna. Man Down hoorde je hier. Zo meteen krijg je Nacht van Bazart. [2:49:15] S: Bazart met Nacht. Kijk, Heidi, dat is, dat zijn mensen waar ik ongelooflijk waanzinnig veel respect voor eb, publieksopwarmers, dat is et moeilijkste ding dat er op aarde bestaat. H: Ik zou dat gewoon niet durven om daar zo, ja, ma ze zijn wel essentieel om in een programma zo wat de sfeer goed te krijgen en ja vandaag staat dus in de krant dat Rob Vanoudenhoven gewoon een opleiding start om et tekort aan publieksopwarmers aan te pakken. S: Voor de mensen die nog nooit een opname van een televisieprogramma hebben meegemaakt, je hebt altijd iemand die et publiek opwarmt, die zorgt dat die in een goeie sfeer zijn, dat die klappen op de juiste momenten, dat die andere dingen doen wanneer et hen gevraagd wordt eigenlijk. En die persoon, ik vind da de moeilijkste job op aarde. Rob Vanoudenhoven, goeiemorgen. R: Goeiemorgen Sam. S: Ik overdrijf dat toch nie, als da echt moeilijk is? R: En Heidi ook, dag Heidi. Ah, oe ist? H: Goed, en me jou? R: Ja, goe goe goe. Goed goed ja ja. H: Ja, Sam noemt et hier de moeilijkste job ter wereld, zo publieksopwarmer zijn, ben je t daar mee eens? R: Euh nee. Maar ik denk da ge uit et juiste hout of het juiste DNA moet hebben, dus uit t juiste hout gesneden of et juiste DNA moet hebben, da wel denk ik H: Dus niet iedereen kan et?

163

R: Bwa, ik weet et nie, ik eb euh ja, ik denk ja, ik denk et nie, nee. Ik denk nie da iedereen et kan, ma ge moet t vooral eel graag doen, t is t is een raar gegeven, omda, ja, ge moet ge moet eigenlijk een publiek gaan enthousiasmeren dat eigenlijk nie voor u komt, maar voor een programma en voor een presentator van dienst en t is uw taak om het publiek in de juiste sferen te krijgen en eigenlijk uw presentator waar allez voor wie ge werkt op da moment euh in ne zetel te zetten. Zoals in de koers, de ploeg Tom Boonen naar de eindsprint brengt, euh, de presentator ook eigenlijk in de zetel zetten. S: Jij mag als publieksopwarmer de presentator van dienst niet wegspelen, daar komt het wat op neer. R: Ja, t is em nie wegspelen en en en dervoor zorgen dat eigenlijk ja, dat die dat die, van t moment dat die aan t programma begint een geweldig applaus krijgt en da ze met de eerste grap al lachen en dan dan euh dan is die presentator vertrokken en voelt die zich goe. S: Da s waar. H: En der staat ier bij ja, dat er een soort van opleiding komt. Hoe moet ik mij da voorstellen, kanne k ik mij daar ook voor inschrijven? R: Ja, dat is wel zo, enfin ja, klinkt eel, cursus klinkt vrij beladen. Allez, w ebben, w ebben ne cursus uitgeschreven, ne kameraad van mij en ik en euh wij zijn nu op zoek naar mensen en ik ben zelf ook op zoek euh want ja, k zeg et, soms kom ik mensen tegen, vooral uit de horeca, heel raar, die op een bepaalde manier mee mensen omgaan waarvan ik denk van oke, dat is iemand die da zou kunnen. Ge moet geïnteresseerd zijn in mensen en ge moet eigenlijk ook een programma heel goe kunnen aanvoelen van wanneer is, moet er een applaus komen, wanneer euh mag er een lachske komen, wanneer euh ja, et programma echt ook wel eel goe volgen want uiteindelijk is toch et belangrijkste één dat de mensen in de goeie sfeer zitten, maar ook dat de applausen en dergelijke op de goeie momenten komen natuurlijk. Da s ook aanvoelen en da s een aantal mensen hebben da, zoals Sven De Leijer. Euh, ja, dieje ad da gewoon, dienen eeft da DNA tot in de diepste vezels van z’n lichaam. H: Ja, die kan et inderdaad eel goed. S: Kan je kan je overdrijven als publieksopwarmer. K bedoel da je zo goed bent in je job dat et publiek gewoon een te te overdreven applaus geeft, kan dat? R: Da kan, ja. Ja, en daar gaan we nu over zwijgen. Ja, ik eb da wel al es voorgehad ja. Da k achteraf dan ergens moest lezen zo van ja, was t nie overdreven. Ma ja, ge doet uw job eh, en ge probeert uw job naar behoren te doen euh, ma natuurlijk, en ook, ja, iedereen, der zijn opwarmers die beter zijn in de Zevende, allez, om et publiek van de Zevende Dag op te warmen, en g ebt er die geweldig goe zijn in et opwarmen van een programma zoals The Voice bijvoorbeeld. H: Worden die mensen van De Zevende Dag opgewarmd? Die zitten daar altijd zo koel. R: Ja, dat is, ik doe zelfs de debatten van VTM of de verkiezingsdebatten en daar is t eigenlijk de bedoeling om de mensen ook op un gemak te stellen, want, allez, t is toch altijd een kunstmatige, ne kunstmatige wereld waar da ge in komt en en euh dus da s de mensen vooral op hun gemak stellen en daar ook eigenlijk briefen van kijk wa staat er te gebeuren en wa verwachten we eigenlijk van jullie en euh ja, ge kunt moeilijk om de vijf voeten beginnen applausen te geven tijdens een verkiezingsdebat eh. Lachen, gieren brullen eh. S: Zeg, ik moe nu wel zeggen euh Rob, Kenneth eeft een bericht gestuurd. Ik vind Rob soms beter dan et programma zelf. Oei oei. Dus da moe je proberen dus, allez ja. R: Oké, ik ga afleggen nu. Daaag daag. S: Nee, nog één vraag, Claudia die wil weten of er eigenlijk ook vrouwen zijn die publieksopwarmer zijn en of dat dat kan. R: Ja ja, dat kan zeker, ik eb ik eb zo ook een een ook eigenlijk, we waren we waren met een aantal vrienden euh iets gaan eten en daar was een meisje euh aan t opdienen en die was zeer grappig en die was ongelooflijk tof met de klanten, zeer ad rem en die ga k ik ook nog eens bellen om te vragen van kijk ja, wilde gij geen kandidaat zijn, omda k ook denk dat die da heel goe zou doen. En der is trouwens denk ik een meisje die aan t opwarmen is, ma nu, haar naam ontsnapt mij effe euh. H: Ma t gaan der nie veel zijn eh, dus ik onthou vrouwen zoeken in den oreca. Dus als er mensen in den oreca werken, mogen die de opleiding van Rob. R: Ja en bepaald DNA eh. H: Ja ja, uiteraard. En dan de goeie opleiding, die is ook cruciaal. Rob, wel, super merci en tot euh tot bij een volgende wanneer jij gaat zeggen wanneer ik moet klappen enzo. R: Awel, da s goed ja. S: Ik eb nog een plaatje klaarstaan van iemand die euh aangekondigd is voor Pukkelpop dit jaar. Sigma. [2:57:48] S: Ook Sigma komt naar Pukkelpop, der zijn vandaag, oe veel wast, 79 namen bekendgemaakt voor Pukkelpop, je vindt ze allemaal op de Facebookpagina van Qmusic, of toch de allerinteressantste.

164

Sigma en Paloma Faith zijn dit met Changin. Nog even kijke, hoe, vijf minuten en een half en dan is et de top 500 van de 90’s. H: Dan beginnen w eraan. S: Deze is net geboren aan et einde van de 90’s, het is Emma Bale. [3:01:35] S: Emma Bale met Worth It, binnen twee minuten dan is er nieuws en dan krijg je ook een overzicht van alle files die er zijn en daarna. Top 500 van de 90’s.

D. USB-stick met opnames van de programma’s

Bij de papieren versies van deze masterproef wordt één USB-stick afgegeven met daarop de opnames van de getranscribeerde uitzendingen.

165

166

II. Transcripties interviews

A. Transcriptie interview Ruth Roets en Dennis van den Buijs R = Ruth Roets D = Dennis van den Buijs I = Interviewer

I: Is het een thema dat jullie bezighoudt, op zich, welke taal er te horen is op de radio? D: Het is niet echt on top of mind, denk ik, het is niet dat dat ons uitgangspunt is, maar we kunnen ook niet zonder. Als we het niet helder uitgelegd krijgen, dat is wel altijd een, het gaat over hoe de. De taal is geen doel, maar het moet wel helpen om alles. R: Ik denk dat ons vertrekpunt bij ons allebei helderheid is. Dat we echt proberen te zoeken naar de juiste omschrijving, dat we soms ook woorden laten vallen, ten voordele van een woord dat wel meer. D: Spreektalig R: Toegankelijk is, of spreektalig is, als het de helderheid ondersteunt dan altijd wel denk ik. En is het on top of mind, ja, wij werken met taal natuurlijk. D: Uiteraard. R: Dus, in dat opzicht. D: Ik wil zeggen, het is niet dat we, ik denk niet heel veel actief aan taal. Ik denk niet ’s morgens als ik hier aankom van. En nu gaan we onze taalradar eens loslaten op alles wat wij geschreven of gedaan hebben. Dat wil ik daarmee zeggen, dat dat wel altijd. R: Uhu, ik denk met helderheid primeert. Sowieso. D: En dat die dan dient om de inhoud te doen. Eigenlijk vertrekt alles van inhoud, en is de manier waarop taal, woorden, zinnen, hoe kunnen we dat helder krijgen, op die manier. I: Taal is het instrument en niet het doel waarmee. Oké. Tegenwoordig in Vlaanderen, er zijn vaak discussies over waar gaat het naartoe met de standaardtaal. Kunnen jullie zich dan vinden in die taalverloedering die vaak wordt aangehaald? De standaardtaal is aan het verdwijnen, we vervallen allemaal in tussentaal. R: Ik vind het wel belangrijk dat wij geen tussentaal gebruiken op de radio. I: Dat kan niet volgens jullie? R: Nee D: In ons format kan dat niet denk ik. R: Ik vind dat niet. Niet alleen in ons format. D: Nee nee, maar ik wil zeggen, op Radio 1. R: Nee I: En hangt het dan af, zoals je zegt van de formats of van het doel? D: Goh, ik vind wel als presentatoren van de VRT. Allez, ik vind dat er een verschil is. Wij gaan nooit met ‘ge’ en weet ik vele wat spreken op antenne. I: Heb ik inderdaad ook gehoord, gebeurt bij de andere uitzendingen wel. D: Ja, dus ik denk dat. Ik zou me daar niet comfortabel bij voelen in mijn rol. R: Wij hebben wel de discussie al gehad over u en je bijvoorbeeld. D: Dat is meer een beleefdheidsdiscussie dan een correchtheid. En ik vind wel, allez, wij kunnen perfect vind ik het woord ‘goesting’ zeggen omdat dat spreektaal is, euh, ik vind het een verschil tussen. Een tussentaal heeft heel veel ook met accenten te maken en grammatica, hoe je die interpreteert en aanpast. Euhm, ma ik denk ook dat wij. R: Je legt daar ook meer gevoel in. Wat bij ons ook wel. Is die neutraliteit ook wel belangrijk. Terwijl, eens je gaat afglijden naar je eigen dialect of je tussentaal, dan ga je daar ook meer gevoelsmatige argumenten inleggen denk ik. D: Waarmee wij niet zeggen dat wij onfeilbaar zijn, maar R: Nee nee. D: Dat wij wel proberen. Allez, ik wil zeggen, je zult veel gehoord hebben misschien dat je dan wel kan catalogiseren onder dit of dat. I: Bij jullie weinig, moet ik zeggen. R: Wat ik bijvoorbeeld wel belangrijk vind is dat we, en dan kom ik terug op ons eerste punt, is dat we de juiste woorden gebruiken. Ik wil daarmee zeggen, ik ga nooit ‘ne wagen’ gebruiken, ‘nen auto’.

167

Allez, ‘een wagen’, ‘een auto’. Dat vind ik wel belangrijk, dat je wel woorden gebruikt die dicht bij de mensen staan, maar dat staat los van de discussie of je zo ver gaat als spreektaal te gebruiken denk ik. D: Ja, dus ik denk: tussentaal nee, spreektaal dat wij dat allebei wel heel hard belangrijk vinden om dat wel te gebruiken en dat we, allez, op de redactie zal ik zeggen zijn er wel eens discussies over Vlaamse woorden, Belgisch Nederlands. Nooit onderling, maar er zijn mensen die wel gedrild zijn in het oude systeem, waar alles. I: Vasthouden aan de Noord-Nederlandse norm. D: Ik denk dat wij daar allebei helemaal niet aan vasthouden. Ik vind dat zelfs een argument pro, allez, ik wil zeggen. Als ze zeggen, dat is Vlaams-Nederlands, ja dan denk ik, ja, wij spreken ook Vlaams Nederlands. Want wij zijn spreektaal. Euh en ik vind, allez ja, ik vind dat we niet heiliger moeten zijn dan de paus op dat vlak. Ik denk dat een woord als goesting helemaal niet minderwaardig of een pejoratieve bijklank heeft in een bepaalde zin. Als je aan iemand vraagt, heb je nog goesting, of heeft u nog goesting om er vijf jaar bij te doen. R: Het hangt ervan af. D: Het hangt ervan af, in een politiek interview niet, maar is het Jeroen Meus die in uw studio zit en die zegt, ja heeft u nog goesting in een extra seizoen? Ja. Waarom niet. Dus ik denk dat er een verschil is tussen tussentaal en het register. I: Maar tussentaal zouden jullie op zich altijd afkeuren. R: Afkeuren. Allez, ik denk dat dat voor ons alletwee heel onnatuurlijk komt. I: Specifiek in jullie uitzending dan? Want jullie programma is een informatief programma, de andere twee programma’s die ik beluisterde, is er ook meer een focus op amusement. Is het voor jullie dan gepaster dat, en daar is het vooral in de gesprekken onderling dan, tussen de presentatoren zelf, dat ze ‘ge zijt dit’, ‘ge zijt dat’ durven zeggen. Is dat dan een context waar het meer kan? R: Dat zijn programma’s die we nooit horen. Ik vind dat moeilijk om iets over collega’s te zeggen. Ik moet wel zeggen dat mij dat wel stoort. Als dat heel informeel, tussentaal. Omdat ik ook geloof dat interactie of een soort van nabijheid, hangt niet noodzakelijk af van de tussentaal die je al dan niet gebruikt, maar van de keuzes in de vragen die je maakt, van de toon die je hanteert. Er zijn veel meer elementen die daar toe bijdragen. D: En ik denk ook, we zitten in een heel andere radiorol dan de anderen. Als bij ons iemand komt, dan zijn we allesbehalve een van hen, terwijl, als iemand bij MNM of bij Q komt, dan moet die, dan moeten zij helemaal één zijn met het net en met het gevoel en ik denk dat er daardoor dat je meer vervalt in tussentaal qua vorm omdat wij I: Omdat het misschien ook moeilijker is als een luisteraar inbelt, die gebruikt tussentaal om dan de standaardtaal dan te blijven spreken? R: Goh, dat doet Jan Hautekiet ook wel eh. D: Ja, dat hangt van uw persoonlijke stijl af. Ik denk. R: Het hangt van uw stijl af, het hangt van uw format af, het hangt af van het net af ook waar je voor werkt. D: Maar ik denk dat het een, om misschien ook wat meer uit te zoomen over, dat het een slechte evolutie zou zijn mocht Radio 1 dat doen en Radio 2 bijvoorbeeld in hun ochtendprogramma’s. Ik denk niet dat dat zou bijdragen aan een beter programma of een betere. R: Bij ons niet. D: Bij ons niet. Maar het is niet dat wij daar vanuit een of andere grote politieke R: Het is niet fundamenteel. D: Met in ons achterhoofd het feit dat de jongeren toch nog Standaardnederlands spreken. I: Bij de VRT is er natuurlijk het taalcharter. Zijn jullie daarmee bezig, zijn jullie zich daarvan bewust wat erin staat? R: Ik ga wel, we krijgen dan taaltips doorgestuurd. Wat wij wel heel vaak doen, ’s ochtends is, als we twijfelen over uitspraak of over correctheid van een bepaalde uitdrukking die we gebruiken. Allez, ik denk dat elke ochtend, dat wij toch twee keer iets opzoeken. Het zal zeker toch, per week een paar keer gebeuren dat wij iets gaan opzoeken op vrttaalnet om te zien van D: Hoe zit dat nu weer juist? R: We checken dat ook vaak af bij elkaar, dat doen wij wel vaak. Ook de juiste uitspraak van namen, dat vinden wij ook wel allebei belangrijk.

168

D: Ja, net omdat. Ja. R: Maar het heeft vooral altijd te maken met zoveel mogelijk ruis te vermijden, ik denk dat wij heel en dat we dat alletwee een beetje gemeen hebben, dat we heel hard zoeken naar een soort puurheid en helderheid in de inhoud en de taal is daar voor ons een ondersteuend element in. Wij zijn geen puristen, alletwee niet. D: Nee, verre van. R: En, we gaan wel, denk ik, altijd op zoek gaan naar de meest heldere manier om dingen te zeggen. D: Zonder veel heilige huisjes, allez. D: ’t Is niet dat het taalcharter naast ons ligt. Ik weet dat dat bestaat, maar ik heb daar eigenlijk nog niet intensief. De huisstijl is ook niet om mensen te, allez. I: Nee, uiteraard is het maar. D: Van Ruud Hendrickx dan is het niet zijn stijl om mensen te corrigeren als hij iets hoort, of dit of dat, het is gewoon algemeen: de kennis is in huis, hebben we ze nodig, dan kunnen we dat raadplegen. R: We krijgen soms mailtjes van mensen die zeggen van: ja, je hebt daar dat gezegd, eigenlijk is het dat. Ik apprecieer dat, we letten daar dan ook op en dan I: Dus Ruud Hendrickx staat niet bekend als de meest strenge man op dat vlak, zijn stijl, jullie kunnen zich daarin vinden? Dat er niet overdreven hard wordt vastgehouden aan die standaartdaalnorm? R: Laat ons zeggen dat wat wij heeft en wat wij ook hebben, is een soort van pragmatiek ook denk ik, dat vooral. D: Taal verandert, zullen we zeggen. Wat iets anders is dan groter als beginnen zeggen. Ik wil zeggen, ieder, dat is net het mooie of het moeilijke eraan. Iedereen heeft zijn eigen gevoeligheden, iemand vindt dat niet kunnen, iemand vindt dat niet kunnnen, komt daar wel mee weg, vindt dat wel perfect, met als gevolg dat er altijd wel een luisteraar zich zal storen aan. R: Maar even goed in de studio gebeurt het wel vaak dat wij elkaar corrigeren dat wij zeggen: jij zei dat, maar eigenlijk is het zo of zo. En dat is ook oké tussen ons, dat is niet raar. D: Nee, ’t is niet dat we dan één schoonmoeder of schoonvader is. We zien allebei in. R: We zijn ook allebei geen germanisten van opleiding, misschien is dat ook een. D: We zijn feilbaar. R: Ah nee, maar ook, we zijn ook niet opgegroeid in een bepaalde traditie. D: Nee, we zijn niet gedrild. I: En kan er dan volgens jullie een onderscheid zijn tussen de VRT, die mee de norm wil bepalen en bijvoorbeeld een commerciële zender? Of denken jullie dat dat? R: Ik vind dat wel belangrijk dat taal in duidingsprogramma’s, in nieuwsprogramma’s, dat die correct is. En dat maakt mij voor niet uit. I: En in amusementsprogramma’s? R: Amusementsprogramma’s is iets anders. Maar ik vind duidingsprogramma’s, nieuwsprogramma’s, waar je ook verwacht dat de inhoud correct is, daar mag je ook verwachten dat die taal correct is, vind ik. Ik ben een beetje ouderwets misschien. D: Nee, maar ik sluit me daar wel bij aan, ik denk dat het heel vreemd zou zijn als dat niet zo zou zijn. En ik zie het ook niet snel gebeuren dat een commerciële zender dat op dat vlak zal loslaten. I: Op het vlak van nieuws? D: op het vlak van serieuze programma’s. Omdat die tussentaal ook een soort van, dat geeft je eigenheid in fictie, maar ook een kwetsbaarheid. R: Ja ja, want bij VTM is de stijl bijvoorbeeld op het nieuws, wel anders, maar de taal blijft wel correct. Maar de stijl is wel anders, veel informeler, ook de manier waarop ze hun zinnen structureren is helemaal anders dan bij ons, maar het blijft wel correct taalgebruik denk ik. D: Ik denk dat het onwerkbaar zou zijn mochten dat type programma’s I: In tussentaal. Daarom is die norm nodig, omdat het anders? D: Mijn tussentaal is niet de tussentaal van Ruth. En dat is nog moeilijker werken. Als Jeroen Meus in zijn tussentaal komt spreken, ca va, maar als elke presentator dat ook nog begint te doen binnen het. R: Plus ook, we zijn een beetje een grootste gemene deler ook allez, ik vind, ik zou het ook niet fijn vinden als een presentator zo wat Antwerpsig zou spreken tegen mij. Ik ben een Gentse, ik vind dat niet leuk. Voila, dus. D: Ja, dat is.

169

R: En dat komt eigenlijk weer terug op hetzelfde punt, namelijk de inhoud primeert. En de taal is ene instrument om dat goed te brengen en daarom puur je die beter zoveel mogelijk uit. I: Dus op zich, in die mate zijn jullie zich daar wel van bewust, want ik weet niet, hoe zouden jullie jullie niet-professioneel taalgebruik dan omschrijven? Is het een soort R: Zoals dit. D: We zijn ons best aan het doen ze. I: Is het een soort knop die je omdraait eenmaal je in die radiostudio stapt? D: Bij mij wel. R: Ja, in de radiostudio wel. Ik ben veel slordiger in het dagelijks praten, tuurlijk. D: En Gentser eh, van. R: Ja, ik spreek geen Gents. D: Niet van dialect, maar van tongval zal ik zeggen ,van accent. En ik heb de a’s en de e’s. R: Ik spreek geen dialect, maar het is niet zo, je hebt hier mensen die heel mooi West-Vlaams kunnen spreken en die kunnen wel de knop omdraaien. Dat hebben wij niet. D: Nee, wij vervallen zo wat. R: Nee, wij glijden zo een beetje af. Maar het is niet dat wij. D: En omgekeerd hebben we ook mensen die steevast, meer de oudere generatie, dat AN dan ook bijhouden eh. R: Ja, wij doen, op de redactie spreken wij gewoon. D: Ja, maar bijvoorbeeld, er zijn wel bepaalde nieuwsstemmen of ankers die niets meer hebben, van behalve misschien een ‘gij’, van tussentaal, ook in hun onderlinge communicatie. Dat viel mij heel hard op toen ik hier begon, tot dat ze inderdaad dan in het West-Vlaams beginnen. R: Familie beginnen te bellen. D: Maar, dat is dan echt zo, andere register. R: Dat hebben wij minder, denk ik. Wij zijn meer, allez, wij hebben alletwee geen hard eigen dialect, maar meer zo, iets, tussentaal, eh. Ja. D: Ja, en wij zijn ook niet zo gedrild zoals misschien die oudere generatie die hier plots een norm tegenkwamen en daaraan moesten conformeren om hier bij te komen en si en la en dan is dat gebleven. Allez, ik zal zeggen, misschien was de voertaal hier ooit, misschien in de jaren 70 meer ABN toen nog, dan dat het nu is, eh. Maar dat is een gissing eh. R: Ja, ik neem aan van wel. I: Maar binnen die standaardtaal is er wel een soort informalisering aan de gang, een overgang naar een Belgisch Nederlands? D: Ik vind het al gekleurd om te zeggen dat dat informalisering is. Maar ik denk wel dat dat een feit is. Wat ik vooral wil zeggen is, wij zitten met spreektaal op de radio eh. Dus, bijvoorbeeld, we hebben nieuws uit de kranten ’s morgens, zeer helder als je die alinea of die intro leest, omdat je het kunt verwerken wanneer je het ziet, maar als je het vertelt, moet het helemaal anders gestructureerd worden, moeten uw woorden zeer uitgepuurd zijn, moet er een logische lijn in zitten, kan je niet op het einde van een alinea terugkomen, want je kan niet herlezen. Dus, op dat vlak is misschien informalisering. R: Nee, het is wat je zegt, het is spreektaal. Dus het is eigenlijk gewoon een ander register, het is niet. Want ja, ik lees dan alle dagen al die kranten, ik maak dat krantenoverzicht, goed, je begint ergens van een basis uit de krant, maar als ik het aan iemand vertel, dan dan zorg ik wel dat dat een verhaal is. D: En soms moet je beginnen met het einde om naar het begin te gaan of omgekeerd, omdat dat anders niet werkt. R: Bijvoorbeeld vanmorgen, dat verhaal over die saneringsbijdrage bij de waterfactuur, goed, daar zijn heel veel woorden die in de krant stonden bij wijze van spreken gesneuveld, omdat, het gaat eigenlijk over het bedrag van uw waterfactuur die voor rioleren wordt gebruikt, dat is eigenlijk de essentie. En dat is, een informalisering, dat durf ik niet zeggen, ik zou dat zeker bij ons. D: Ik denk dat er wel een stijlbreuk. Misschien was het vroeger formeler, correcter, maar daarom niet helderder. R: Ik denk dat op radio vaak ook meer schrijftalige woorden werden gebruikt. Wat ik net zei: een woning, een wagen, dat zijn woorden die ik d’office weggooi, omdat, sorry, in mijn omgeving spreekt er niemand over een woning en een wagen. Een huis en een auto. Ja, en dat zijn nu eenvoudige

170 simpele woorden, maar dat proberen wij wel veel te doen, namelijk, zo die ballastwoorden die eigenlijk meer schrijftaal dan spreektaal zijn er wel uit. I: Dus opnieuw eigenlijk de inhoud die daar primeert. D: Ja ja, inhoud is daar het vertrek- en eindpunt. R: Ja, het is niet informeler voor mij, maar wel. D: Voor mij is het ook niet informeler, maar het is, denk ik, misschien wel directer. R: Dat is een goed woord. D: En minder ambtelijk denk ik, misschien dan het. Puur in ons programma eh, ik heb het niet over de maatschappij en dit en dat. Maar ik denk dat dat het wel meer samenvat, maar ik denk dat het wel meer samenvat en dat het daarom niet per se informeler is. Ons programma is helemaal niet informeel vind ik, in het medialandschap. We komen van een zeer hoge troon zal ik zeggen, in de media, qua, nu dat elk medium probeert zo dicht mogelijk bij zijn luisteraar te staan eerder dan bij het onderwerp. I: Heeft dat dan ook misschien met jullie luisteraar, jullie hebben een iets ander doelpubliek dan die andere twee programma’s. Verwacht de luisteraar van jullie dan ook een andere taal of heeft het opnieuw hier te maken met de inhoud? D: Ik denk dat er geen verwachtingen zijn, tot je het zou omdraaien. Dat dan de hel losbarst. I: Mochten jullie plots in tussentaal beginnen te presenteren. R: Je kan dat wel zeggen, wat verwacht de luisteraar van ons, maar op het einde van de dag kun je niet, die staat niet naast ons, dus wat wij doen, we proberen te vertrekken van wat we in handen hebben, namelijk de inhoud en daar proberen we. Ik denk wel, ik zeg het, ik heb wel het gevoel, ik heb al met een aantal mensen hier gepresenteerd dat dat wel een bezorgdheid is van ons allebei om woorden die dichtbij de mensen staan te gebruiken. D: Dat zijn constructies als, als het erop neerkomt, er is meer winst of die krijgt meer geld, dan zeggen wij liever die krijgt meer geld want euh euh euh in plaats van te zeggen ‘door het winst blabla’. Dus dat is een gedeelde bezorgdheid. Wacht, ik wou inpikken of iets, wat zei jij ervoor, voor het? Wat was uw vraag? I: De luisteraar, ander doelpubliek. R: Dat is niet iets. D: Dat is geen verklarende factor. Het is niet dat je denkt vandaag presenteren wij voor mensen met een woordenboek. R: Ik denk, als wij plots al iedereen met ‘jij’ gaan aanspreken, dat er dan wel. Ik wil zeggen, pas als wij grote veranderingen doorvoeren zullen wij merken hoe hard zo’n luisteraar daaraan gehecht is of niet. En ik denk. D: Ja, de jij-discussie, die komt al wel eens naar boven eh. R: Ja, want dat wordt dan gezegd, dat Radio 1 meer een u-net zou zijn, terwijl op andere D: Hangt er ook van af. R: Dat is niet, vind ik. D: Ik vind dat wel. R: Allez, ik wil daarmee zeggen dat euhm, ja de eerste week dat ik presenteerde, heb ik onder mijn voeten gehad omdat ik in het verkeer u zei in plaats van jij. Dus het is niet zo dat er vanuit de bazen wordt gezegd we zijn een u-net of een jij-net, ik denk wel, alweer, wij zijn niet een van hen, bij onze gasten. Dus dat vraagt soms wel een zekere afstand en afstand creëer je door taal of net niet. U en jij, in sommige gevallen werkt dat versterkend of in de een of in de andere richting. D: Het is makkelijker om te kiezen om die afstand korter te maken door iemand plots jij te noemen bewust, dan om iemand om d’office. R: Ik denk dat we vertrekken van u, maar dat we niet. D: Theo Francken, je hebt een nieuw wetsvoorstel, hoe raar klinkt dat eh. Wij jij’en niet onderling met Theo Francken. R: Ik denk dat wij vertrekken van u, maar dat wij wel ook gesprekken doen met jij. I: Wanneer het kan, wanneer. D: Ja, als daar, ik zeg maar iets. Er zit een schrijver in uw studio, je hebt die zijn boek gelezen, je hebt daarvoor een babbeltje mee gedaan, je hebt het gevoel dat er misschien een connectie is, dan is het soms vreemder, dan kun je wel vragen van ‘hoe ga je daarmee om?’ in plaats van. Dus afhankelijk, en dat is een vraag die je bij een minister ook niet, maar hoe ga je daarmee om als minister, dat wringt iets minder, maar nog altijd is het evidenter om daar u te gebruiken. Dus daarom denk ik, ik vind voor

171 ons programma en daar is wel u de norm, ik denk bij Radio 1 dat wij toch wel mogen zeggen en dat jij. Ik weet dat Annemie omdat die net. R: Ayco ook niet in de namiddag, hoor. D: Nee, Ayco niet. I: Is het dan, Ayco, meer een muziekprogramma, is anders dan informatie? R: Daar durf ik niets over zeggen, ik denk dat wij wel vertrekken vanuit u, maar dat wij dat ook weer pragmatisch gebruiken. I: Nadenken van, past dit in iedere situatie. D: 95% zal ook u blijven. R: Dat is ook weer dat, wij gaan vertrekken van een inhoud. Als je iemand ter verantwoording moet roepen van het een of het ander, ja, dan ga je niet jij’en. Dan ga je niet, he jij daar. Dat is moeilijk. D: Maar als een jongere komt getuigen over hoe moeilijk hij het vond om gepest te worden, dan ga je vanzelf jij’en, als iemand een persoonlijk verhaal komt vertellen waar je merkt, als ik nu ga u’en, creëer ik een afstand die het gesprek niet ten goede komt, dan pas je je aan, zonder dat iemand je dat kwalijk neemt. Zonder dat de beleefdheid daarmee geschonden is. Wat wel het geval is, als je dat gaat doen met een aartsbisschop die in de studio zit, als je daarmee gaat jij’en, dat wordt vreemd. Dus, nog steeds, ja, dat is een vorm van pragmatisme. R: Ja. Functioneel. Functioneel uw’en en jij’en. D: En van de ene pik je dat makkelijker op dan van de andere en afhaneklijk van de aard van het gesprek. R: Dan ben ik rapper nog jij dan jou. D: Ja, omdat dat dichter bij u ligt. I: Het pragmatische staat voorop, zonder daarbij de standaardtaal vergeten. Maar vervallen in een andere vorm dan standaardtaal zit er nooit in, dat is not done. R: Dat heb jij onderzocht eh. I: Dat is inderdaad wat ik heb vastgesteld, ik heb dan. Ik heb die transcripties gemaakt, ik heb een volledige uitzending getranscribeerd, heb ik dan bekeken van, waar zitten nu de afwijkingen van de standaardtaal en bij jullie kwam er bijna niets naar voren, het zijn dan kleine details als een h aan het begin van het woord die wegvalt, maar dat is bijna niet te vermijden. Maar afgezien van die kleine kenmerken die bijna niet te onderdrukken zijn zoals die h die wegvalt, die t op het einde van een woord, is er eigenlijk zeer weinig, terwijl er bij de andere programma’s. D: Die zijn eigenlijk interessanter voor u om te onderzoeken. R: Daarom dat hij er maar eentje van ons gedaan heeft. I: Het werd voor mij snel duidelijk van, er wordt vaak gezegd van de standaardtaal is een soort virtuele norm die niemand haalt, terwijl jullie programma voor mij dan een tegenstelling was. Ja, ik vond dat de standaardtaal. R: Maar het is zeker niet zo dat er hier iemand met een grote stok staat en elke keer als we buitenkomen komt slaan wat we niet goed gedaan hebben. Ik denk dat het een bezorgdheid is bij ons alletwee, maar altijd vertrekkende van de inhoud. D: Een soort beroepseer eigenlijk. R: Ja, je wilt het ook gewoon. Allez, ik zeg het, dat vrttaalnet gaat ook gewoon meerdere keren per uitzending open, omdat gewoon, we willen het ook gewoon goed hebben. I: Het is ook belangrijk om. D&R: Ja R: Ja, ik vind dat wel. D: Ik vind dat wij niet als VRT eigen mensen kunnen loslaten op antenne die bijvoorbeeld wel heel zwaar tussentalig zijn, de norm niet halen. Dat is een, ja, ik weet het niet. R: Het is zeker wel echt een bezorgdheid bij ons van, een beroepsfierheid ook, want je wilt het ook wel goed hebben. Het is niet, zonder, alweer, zonder dat we daar de hele tijd. D: Het is zo meer een aanvoelen van oei, dit klopt eigenlijk niet, qua stijl en gevoel of moeten we dat dan wel doen. Kunnen we geen andere oplossing vinden als we dat zo doen. I: Dus jullie zijn er zich van bewust zonder er voortdruend mee bezig te zijn. D: Ja en wij zijn er ons ook van bewust dat er amper iemand zo spreekt, in zekere zin. I: Ja, want dat kan je je dan ook afvragen. R: Ja, dat is ook waar.

172

D: De tegenhanger eh, het feit dat wij daar dan zo onbewust nadenken of mee bezig zijn, net omdat. I: Want de taal die jullie dan gebruiken in de uitzending wordt in de praktijd door bijna niemand gesproken. R: Oh neen. Zo heb ik daar nog nooit over nagedacht. I: Dus dan kan je je afvragen, is het nog wel nuttig om aan die norm vast te houden? D: Dan moeten we daar misschien een vraag tegenover stellen: welke andere taal kan je wel? R: Inderdaad, wij zijn de grootste gemene deler dan. D: Of we moeten zo wat van dat Brabants gaan spreken. En dan val jij uit de boot he. I: Op zoek gaan naar een soort algemene tussentaal. R: Nee, maar dat bestaat, dat bestaat ook niet. D: Dat wordt even kunstmatig als wat we nu doen, he. I: Het is niet dat jullie het gevoel hebben dat de norm aan het veranderen is. R: Ja, het punt is, je hebt alleen, eigenlijk heb je alleen je eigen norm om op terug te vallen. Euhm, ik vind wel dat je, het klopt wel dat je alsmaar vaker die tussentaal hoort in amusementsprogramma’s en ook ja, op andere netten inderdaad, hoor je, ook. Soms gaat mijn taalhart wel. Dat is wel een soort van alertheid van, wordt dit ook gezegd, dat hoor ik wel af en toe. Dat ik denk van, allez nu. Maar weinig bij Radio 1. D: ’t Is dat, als er iemand ciaokes byekes zegt, dan vind ik dat niet erg. Eigenlijk vind ik dat alles met een soort van professionaliteit samenhangt. Dat is moeilijk te vatten, maar, allez, professioneel Radio 1 maken is misschien iets anders dan professioneel MNM maken. Maar als iets goed gemaakt. Is er een podcast helemaal in tussentaal en is dat goed gemaakt door iemand die niet prendeert dat hij, ja , dan blijf je er ook naar luisteren. Elke boodschap zijn eigen forum, dus ik denk. Iemand als Peter Van de Veire die kan daar wel mee weg komen en die blijft professioneel en die doet zijn ding. En die blijft Peter Van de Veire de radiopresentator en niet Peter Van de Veire de platte die net uit zijn bed is gevallen om de hoek. En dat is denk ik het grote verschil. Professionaliteit. R: Peter Van De Veire trekt de standaard ook op wanneer hij het wil, dat is ook het verschil. Het is soms willen en kunnen. I: Het is switchen tussen registers dan. D: En het moet, ja. Ja, ik kan het moeilijk verwoorden, maar bij de ene pik je het en bij de andere niet. Ik denk zowat aan professionaliteit. R: Je gaat dat ook, als je bijvoorbeeld klank die opgenomen is door tv-mensen die eigenlijk dat opnemen in functie van quotes, dus die weten, mijn stem komt daar niet tussen, ja dan denk je van. Dan denk je soms ook even van. Vroeger, ik heb nog bij Radio 2 gewerkt, als je quotes opneemt, euh, voor radio, dan kan dat gebeuren dat je dat informeler doet, ook om iets anders los te krijgen. En dat is vaak, en dat vind ik dan vaak niet bruikbaar op radio omdat je daar dan ergens een ander register openkrijgt dat voor mij dan niet, dat bij ons eigenlijk niet passeert. I: En een meer algemene vraag dan, hoe zien jullie dan de taalsituatie in Vlaanderen verder veranderen? Wat met die norm? D: In de media of in de samenleving? I: Beide, want de media is dan vaak een afspiegeling van wat in de samenleving te horen is. R: Het is wel zo, ik heb soms wel het gevoel dat ik wat ouderwets ben. Als je naar jongeren kijkt nu, die meer, maar dat heeft niet alleen met taal te maken, maar ook met mailen, sms’en en andere manier van communiceren, daar merk je wel een soort van invloed vind ik. In directheid, in aanpak of in de manier waarop dingen u gevraagd worden of gemaild worden, dat vind ik wel. Of dat noodzakelijk gevaarlijk of slechter of euhm, maar ja, soms denk ik wel, die bezorgdheid die wij hebben, is misschien een beetje ouderwets, wij schelen ook tien jaar eh. Dat is al. D: Maar ik denk wel, allez, soms als ik zo, het nieuwe jongeren-Antwerps hoor bij wijze van spreken, dat is heel hard beïnvloed door, allez, elk lidwoord is bijna de, bij wijze van spreken. Onder invloed van veel migrantengroepen, standaard de, allez de baard, ik zeg maar iets, daar gaat mijn haar ook van rechtstaan. Dus ik denk, er zullen gevoeligheden blijven. R: Ik heb kinderen die nu in het lager zitten en daar zie ik wel dat er veel aandacht is aan schrijven en taal. D: Maar ik heb het echt over zo, de tieners eh, die zich sowieso wel afzetten en profileren om bepaalde. Ik maak me ook geen zorgen, maar ik denk dat elke generatie zijn gevoeligheden zal hebben, dat schuift geleidelijk aan op, dan komen er nieuwe.

173

R: Ik denk ook, als je zestigers zou interviewen over Dennis en mij, hier van op de vloer, dat die misschien ook zouden zeggen van, ja, die twee daar. D: Ketnetradio! R: Dat die twee wat afwijken van de norm, terwijl wij zelf vinden dat, wat wij doen, dat we dat met een zeer grote bezorgdheid doen, maar dus, ja. D: Dus ik denk dat dat altijd zal ja, ook in opschuiven. R: Ook met jongere mensen op de redacties, dat er veel Engelse woorden zullen insluipen. I: Dat is ook de vraag natuurlijk, welke invloed die meertaligheid en meer algemeen sociale media. D: Dat zijn dingen die wij ook denken, als we denken van er is een Nederlands woord voor, gebruik dat dan toch. Dat dat inderdaad. R: Wij zeggen dat ook vaak, toch. I: Er wordt nu ook steeds meer ingezet op onlinecontent. Hoort daar een andere taal dan op de radio? Ik bedoel bijvoorbeeld euhm filmpjes ofzo waarin radiopresentatoren ook voorkomen. Hoort daar een andere taal dan op de radio zelf? D: Ik denk dat dat bij ons, als wij een filmpje zouden doen, dat dat exact hetzelfde. R: Het is een andere taal in de zin dat dat gewoon een ander beeld, allez, dat is gewoon een ander medium. Dus in dat opzicht, dat is gewoon een ander medium voor een stuk. D: Ja, dat is een ander medium. Ik heb ook die filmpjes van Music For Life dan meegemaakt eh, allez, dat hangt er ook van af in welke rol dat je in dat filmpje zit, als ik als presentator van De Ochtend in een filmpje met Koen Geens iets moet doen, dan zal ik niks anders doen op antenne. Als ik met kleuters moet gaan kleuren, ja, dan zal ik wel eens gij zeggen tegen die mannen of tegen die juf eh. Allez, dan ben ik een van hen, en ik denk dat dat, en dan pikken de luisteraars dat ook wel denk ik, ik niet dat iemand die naar ons luistert van ons verwacht dat wij een brood bestellen bij de bakker zoals wij een minister interviewen. Ik denk dat dat heel veel van rollen afhangt en dat dat eigenlijk, ja, allez, je kan daar tussen switchen zonder dat je daar plat in moet worden. R: Ja, ook dat, daarin is Peter Van de Veire een goed voorbeeld eh, allez, ik denk dat het belangrijk is dat je de, dat je een norm haalt, dat je binnen die norm fluctueert, dat lijkt me wel, afhankelijk van het medium, van de plek, van de gast die tegenover u staat. Dat kan. Maar ik denk wel dat het belangrijk is dat er een bepaalde norm. D: Peter Van de Veire die de ochtendshow doet is ook niet Peter Van de Veire die Eurosong presenteert, of de MIA’s. En veel hangt samen met wat, de vorm van uw programma eh. Wij gaan nooit ‘amaikes’ zeggen. R: Amaai. Misschien moeten we dat morgen eens proberen. Het is een moeilijke gelaagdheid. I: Dus ik denk, als ik dan kan samenvatten, er moet een norm blijven, je moet er blijven aan vasthouden, maar je mag gerust, naargelang de context, er creatief mee omspringen, zonder daarbij te vervallen in dialect of tussentaal. D: Puur voor ons programma, of allez, voor het medialandschap, geldt uw conclusie wel, voor ons programma misschien niet. Het moet blijven wat het is, wat dan ook die norm over 20 jaar zal zijn, die zal opgeschoven zijn, maar ik denk niet dat je daarom alles moet loslaten binnen nieuwsdienstoestanden. I: Kan je dan een voorbeeld geven van, die norm zal opgeschoven zijn. Wat zal er misschien veranderd zijn? D: Totaal geen idee, dat is heel moeilijk. Ik zeg het, het feit dat wij een woord als goesting kunnen zeggen, ik denk niet dat dat in de jaren 90 hier zeker niet had gepasseerd. Dus ik wil maar zeggen,d at is. I: Zoals leuk nu ook gewoon klinkt voor ons, terwijl het vroeger overdreven Noord-Nederlands of Hollands klonk. D: Ja, dus ik denk wel dat we een evolutie zullen zien dat we veel minder naar Nood-Nederlands gaan kijken, denk ik. Dat we niet, omdat er verschillen zijn als we ons conformeren aan het Noord- Nederlands, omdat die ook andere dingen, evoluties meemaken. Dus ik denk wel op dat vlak, dat er misschien meer, wat nu al is eh, er zal meer verschil op het gebruik van het Nederlands zitten hier en daar. I: Oké, ’t is goed, dan denk ik dat we ongeveer rond zijn.

[16:04]

174

B. Transcriptie interview Peter Van de Veire en Julie Van den Steen P = Peter Van de Veire J = Julie Van den Steen I = Interviewer

I: Het eerste wat ik mij afvroeg: in welke mate is taal een thema dat jullie bezighoudt? P: Persoonlijk of in de show? I: Vooral in de show dan? P: Goh, ik denk, puur taalitems hebben wij niet meer. J: Nee. P: Ik heb dat wel nog gehad zo, een paar jaar geleden, maar dat was nog met Nasrien of met Eva, was er zo een taalitem rond West-Vlamingen, wieder gieder zieder heette dat en dat was echt een soort spielerei-item waarin we West-Vlaamse woorden vertaalden en uitlegden. Maar heel specifiek op dit moment, zijn we er eigenlijk nog niet zo heel veel mee bezig. I: En ook niet tijdens de uitzending, is het iets waar jullie soms aan denken van, nu zou ik dit zo verwoorden, maar misschien past het niet op de radio? P: Hmm, dat is iets anders. Oké, ja. Ja, wij houden daar wel rekening mee. J: Ik heb dat ook wel heel fel en ik besef dat ook wel dat ik meer tussentaal dan standaardtaal praat. Ik denk zelfs niet dat ik dat kan, AN praten. Omdat ik, ik heb heel hard het gevoel, maar dat is voor mij persoonlijk, dat je vooral met luisteraars dan, dan heb ik heel hard het gevoel dat je een soort van, je staat precies boven hen en je komt heel belerend over. Allez, ik ga niet in dialect vallen, maar dat heb ik nu niet heel fel denk ik, maar gij en ge, euhm. I: Ja, dat is natuurlijk een van de typevoorbeelden. J: ‘Hoe ist me u’ in plaats van ‘Hoe ist met jou?’, dat ga ik wel sneller zeggen, ook tegen Peter eigenlijk. I: Ja, dat is ook wat ik in mijn transcripties merkte van, ik denk: de basis is standaardtaal, wanneer er iets wordt uitgelegd, een krantenartikel ofzo. P: Bij presentatie, de algemene presentatie is eigenlijk standaardtaal, omdat dat ook ja, je zit ook binnen VRT, dat is ook wel een vereiste. Maar het moment dat je dan in connectie gaat, dat je in dialoog gaat met elkaar, en met de luisteraar, hangt er ook van af wie de luisteraar is, dan verval je makkelijk in tussentaal. Wat op zich, ik moet nu eerlijk zijn, ik had het daar vroeger veel moeilijker mee, ik deed dat nooit, maar sinds een paar jaar heb ik daar precies minder moeite mee. I: Is er dan iets dat ervoor gezorgd heeft dat het veranderd is? P: Ik denk taalgebruik in het algemeen in de media is minder formeel geworden. Je merkt dat ook bij fictie bijvoorbeeld, tot over twintig jaar, ik ga nu heel ver teruggaan, dingen zoals Thuis waarbij ‘ge’ en ‘gij’ werd gebruikt, dat was des duivels en de mensen stonden op hun achterpoten, dat kan toch niet, dit is een openbare omroep onwaardig. Intussen hoor je dat soort problemen niet meer, mensen vallen daar niet meer over, maar je merkt wel, eens je in de microfoon of echt in de camera of dat soort dingen aan het doen bent, dan, hou je er wel rekening mee dat je een standaardtaal. Je gaat niet zeggen van ‘ge moet nu ne keer luisteren wat wij hier gevonden hebben’, maar je zegt ‘je moet nu eens luisteren wat wij hier gevonden hebben’ en dan kan je zeggen ‘gij hebt het ook gehoord, Julie’, dus het is inderdaad een soort switch. I: Inderdaad, dat stelde ik vast, ook onderling, dat het vrij. J: Ja, maar voor mij en ik denk dat dat misschien ook wel voor jou geldt, dat is een soort van gezelligheid. Dat maakt het wel wat gezelliger en misschien ook wat herkenbaarder voor de luisteraar, dan heeft die ook meer het gevoel van. Ja, ik ben daarbij betrokken, omdat anders zo, dan kan het nogal heel gemaakt overkomen en dan komt dat misschien niet zo spontaan over als we wel bedoelen. I: Dus het hangt ook af van de context dan volgens jullie? Zouden jullie informatie op een andere manier brengen dan wanneer het meer gezellig en leuk moet zijn? J: Ja, bij mij bijvoorbeeld, het verschil tussen mijn eerste en mijn tweede krantenberichten of mijn derde is soms al groter omdat de eerste krantenberichten gaat vaak over het voorpaginanieuws, vandaag ging dat nu over die aanslag gisteren in Parijs, daar ga ik nooit tussentaal gebruiken. Maar

175 als dat bijvoorbeeld eindigt met ‘we eten te weinig groenten’, dan zou ik ook zeggen van ‘gij eet te weinig groenten’. Dus dat is zo, daar let ik wel op. I: Het hangt ook af van het soort nieuws. J: Tuurlijk, dat soort onderwerpen. Als het later wordt, als we dichter bij negen uur komen dan zijn dat vaak zo onderzoeken over de verschillen tussen man en vrouw of over seksuele dingen enzo, dan durf ik dat al eens gewoner zeggen, omdat ik heb altijd het gevoel, dan hoor ik zo precies mijn leerkracht van vroeger van biologie die ons zo seksuele opvoeding gaf en dat was zo heel euhm ja, die zei dat zo van met ‘u’ en die begon dan uit te leggen over hoe je een condoom over een komkommer moest trekken, maar ik vind dat ongemakkelijk, door dan AN te gaan praten en dat associeer ik daar altijd mee. I: AN is te stijf om over te brengen. J: Ja, de barrière is groter denk ik. Mocht die dat nu op een normale manier tegen mij gezegd hebben, dan is die barriere al weg en dan is er minder ongemakkelijkheid denk ik en dan heb je minder het gevoel, allez, je mag het gevoel hebben dat leerkrachten dat die boven u staan en dat is zo en je mag daar naar luisteren enzo, maar de leerkrachten waar ik het beste mee overeenkwam, die spraken normaal tegen ons en dat heb ik zo ook het gevoel op de radio, dat dat zo af en toe geen kwaad kan, om die barrière even te laten wegvallen. Dat dat beter binnendringt bij de mensen. I: Dus het is ergens wel bewust dat jullie in bepaalde situaties kiezen voor tussentaal? P: Ja. Dat hebben wij ook, omdat je zegt van Radio 1, dat dat, bij Radio 1 is dat. I: Ja, daar ligt het uiteraard iets anders, de show, de gasten. P: Ja, en ook, ze gebruiken ook veel meer de u-vorm, terwijl wij radicaal voor de je-vorm gaan, bij werkelijk iedereen, ik denk dat wij bij iedereen, bij geen professor of bij geen minister zeggen wij u. Of heel uitzonderlijk, of om de u dan eerder op een ironische manier te gebruiken. Dus zelfs daar kan je bijna ‘ge’ en ‘gij’ tegen zeggen. Dus op zich is dat niet zo een probleem, het is minder formeel, ik denk dat dat het belangrijkste is, we zijn een brede hitzender voor jonge mensen en minder jonge mensen en dat mag, die drempel moet echt zo laag mogelijk gehouden worden, inhoudelijk en ook naar taal omdat, dat past daar ook in natuurlijk. I: Jullie taalgebruik moet het taalgebruik van de luisteraar reflecteren? P: Nee, dat niet. Je moet niet, allez, ik heb heel lang voor Ketnet gewerkt, en het is niet omdat je voor Ketnet werkt, dat je ‘jow’ en ‘cool’ en dat soort dingen moet beginnen gebruiken. Als ik zo ‘nice’ en dat soort dingen gebruik op de radio, is dat gewoon om euh, om net te benadrukken dat ik dat vooral niet moet gebruiken en zal Julie mij daar ook op attenderen van: ‘gast, gij moet dat niet gebruiken’. Het is een verschil, je kan in het midden van uw publiek staan en ze begrijpen zonder dat je die taal ook spreekt, daar is niks mis mee. Want het moment waarop je, ja, hoe moet ik dat zeggen, zoals sommige mensen tegen oudere mensen beginnen zo van: *luid* ‘En, hebben we goed geslapen vandaag?’, ook omdat ze doof zijn, maar ook omdat ze dan plots moeten ze dan infantiel beginnen praten, ook bij kinderen zo van, hoeveel mensen dat ik tegen kinderen bezig hoor, dat ik denk van, maar zo praat je niet tegen dat kind, dat kind denkt nu van: ‘doe normaal’. Dus dat is bij je luisteraars ook, je moet ze altijd met respect behandelen, ook bij je taalgebruik, dus moet je niet plots heel hip en jong gaan, taal gaan gebruiken, je moet wel de dingen aanreiken, dat het klopt, dat je snapt waar ze mee bezig zijn, maar daarom moet je niet de jongerentaal gebruiken. I: En het moet uiteraard voor iedereen verstaanbaar zijn, kan dialect dan of? P: Bij ons? I: Ja. P: Ja, mijn dialect, dat is echt, ik kan dat niet. Als ik dat doe, dat is zo onbegrijpelijk, niemand heeft daar iets aan. J: En dan doe je dat ook, bijvoorbeeld als Niels Destadsbader komt, die van dezelfde kanten als jij, dan is dat gewoon, die kennen mekaar, dat is plezant en dan zit ik daarbij en ik snap daar niets van en dan is het eigenlijk net zo extreem gedaan om het grappig te maken. P: Maar echt dialect zo, bijvoorbeeld West-Vlaamse accenten die zijn er, ja, je gaat die mensen geen logopedie leren terwijl je op de radio zit natuurlijk, maar aan de telefoon, de luisteraars zelf, die mogen praten wat ze willen zo. J: Ja, dat kan net grappig zijn. P: Ja, wat we wel proberen, als we merken, West-Vlaams is daar echt een oervoorbeeld van, als we een West-Vlaming aan de telefoon hebben die werkelijk niet begrijpen is, ja, dan screenen we die ook

176 zo van, want ja, die Limburger aan de andere kant gaat daar niets aan hebben en gevolg: zapgedrag, die gaan zeggen van, ja, die wil ik niet horen, poef, ik ga weg, laat eens normale mensen op de radio. Het is altijd zo: je oogst wat je zaait, als je altijd mensen aan de telefoon laat die werkelijk onbegrijpbaar zijn of niks te vertellen hebben, ga je voor alle mensen die ook onbegrijpbaar zijn en niks te vertellen hebben het idee hebben van ‘wij kunnen ook’ en dan ga je plots allemaal dat soort gesprekken krijgen en dat wil je niet natuurlijk. I: Jullie zitten uiteraard binnen de VRT, daar is er dat taalcharter, is er het beleid. Hoe gaan jullie daarmee om? P: Goh, ik weet niet wat daarin staat, maar ik werk hier intussen al twintig jaar en ik weet wel wat er kan en wat er niet kan en ik denk dat jij dat intussen ook wel. J: Ik volg daarin vooral Peter. Maar ik heb ondertussen wel iets gedaan voor tv en toen ik daarmee begon werd mij daar wel heel hard op attent gemaakt op mijn tussentaal. Maar dat was dan bijvoorbeeld, ik deed dan vox pops bij mensen op straat en dat is net hetzelfde als bij een luisteraar en toen deed ik wel gij, ge en ‘hoe denkt gij daarover’ in plaats van hoe denkt u daarover en daar werd ik daar wel meer op gewezen en en zeiden ze vaak van je moet het zo en zo doen en vergeet niet dit en dat en je bent wel nog altijd aan het werken voor de VRT. Dus ik denk dat dat daar misschien iets gevoeliger ligt. I: Zou het afhankelijk zijn van het medium? Strenger bij de tv? P: Bwa, dat is altijd zo, bij tv wordt alles altijd uitvergroot, dat is altijd zo. Inhouelijk zowel als vormelijk, maar wat belangrijk is, voor zover ik mij dat nog allemaal herinner, bij dat charter ook, het heeft te maken ook met het feit dat wat je in het dagelijkse leven niet zou zeggen, dat moet je ook niet achter de microfoon zeggen. Puur inhoudelijk zo. En je zit met een standaardtaal en die standaardtaal, daar is goed over nagedacht en de VRT heeft nu eenmaal de opdracht om mensen, ja, je blijft een soort voorbeeldfunctie hebben, ook al werk je voor een radio als MNM, soms nog meer dan voor Radio 1. Ik zeg dat altijd: het is veel gemakkelijker om een programma te maken voor Radio 1 dan voor MNM I: Gewoon omdat het publiek helemaal. P: Omdat je je daar veel minder moet inhouden om het daar wat moeilijker te maken, wij moeten ons, wij moeten echt goed nadenken, intussen is dat een soort automatisme geworden, maar we moeten echt goed nadenken hoe je dingen uitlegt, niet iedereen weet wie is en wat dingen zijn. Mensen van zestien zijn niet altijd even goed mee met wat er in de wereld gebeurt. I: En dan is die tussentaal een handig middel om dat uit te leggen? J: Ik vind dat wel. P: Ja en nee. Ik denk dat dat twee verschillende dingen zijn, het is niet omdat je tussentaal gebruikt dat je iets makkelijks gaat uitleggen, je kan dat ook met eenvoudige woorden, eenvoudige omschrijvingen. Het is eerder, nog los van die jonge gasten. *gesprek even onderbroken* I: Ja, die standaardtaal is er, streven jullie daar dan naar om die te spreken, of er vooral zo dicht mogelijk bij te blijven? J: Voor mij is het eigenlijk, ik probeer gewoon, als ik die standaardtaal gebruik, probeer ik dat niet te laten overkomen als standaardtaal. Ik kan dat moeilijk uitleggen, maar iemand zei ooit tegen mij. Wacht eh, hoe zei die dat: ‘dat ik AN kan praten zonder dat dat overkomt als AN, het komt normaal over’. P: Dat is door het veel te gebruiken he. J: Ook. Maar euhm, ja hoe moet ik dat zeggen, ik kan het niet goed uitleggen, schrap het maar misschien. Het is een beetje een combinatie van de twee denk ik. P: Ik denk het wel, je houdt sowieso rekening met het feit dat je. Ik denk, ik spreek een heel zwaar dialect en ik heb enorm veel moeite moeten doen om AN te leren praten, dus ik heb daar heel hard op gewerkt en als je dan voor VRT komt werken, wordt je dat ook duidelijk gemaakt dat dit de norm is voor zoveel mogelijk en zo niet alle programma’s, normen zijn er ook om te kijken van hoe kunnen die evolueren, maar je weet wel als je voor de televisie en de radio praat, dat er een standaardtaal mee gemoeid is. Ik zeg het, het is pas bij dialogen dat wij makkelijk vervallen in een soort gezellige taal, maar het feit dat er. Dat is ook een statement van VRT dat er bijvoorbeeld in Thuis een tussentaal gesproken wordt, als er in fictie tussentaal gesproken wordt, wordt ook dat beschouwd als een standaardtaal voor dat soort programma. Dus er zijn veel, er is niet alleen zwart en wit. I: Er zijn verschillende normen.

177

P: Er zijn wel bepaalde grijzen natuurlijk, allez, zoals dat er een wetgeving is die wel heel strikt is, maar die ook wel geïnterpreteerd wordt door rechters, dus dat is bij zo een taalcharter ook. *nieuwe opnameapparatuur* P: Wat je vroeger wel had, dat moet ik er misschien wel bij zeggen, vroeger had je een taalraadsman, die er nog altijd is, dat is nu Ruud Hendrickx, maar vroeger had je Eugene De Berode en die. I: Ja, die was iets strenger. Die heeft ook nog taalcharters opgesteld. P: Die stuurde briefjes en die maakte mensen ook duidelijk van, zeg, dat dat en dat is niet juist. Dat is wel weggevallen merk ik binnen VRT, er is niemand meer die, als een waakhond zit te kijken op wat wij aan het doen zijn. Ruud doet dat, heeft zo een taalmail dat hij om de zoveel tijd uitstuurt, maar dat is niet specifiek van een mail naar iemand of een telefoon of een bericht van ‘zeg, je hebt daar gezegd dat’, ‘ze noemen Frank en Sonja’, maar het is ‘ze heten Frank en Sonja’, dat soort dingen, dat krijgen wij niet meer. Eigenlijk is dat wel jammer, want ik weet dat ik bij Studio Brussel begon, toen was hij net weg, Jan Schoukens, dat was toen de baas van Studio Brussel en die belde gewoon tijdens de uitzending naar de dj’s van. Seg, je hebt dat daar gezegd, dat klopt niet eh. Tijdens een plaatje en dat blijft geweldig hangen. Dus dat soort striktheid is wel wat weggegaan, dat is ook, ja, heel de maatschappij is wel veranderd op dat vlak natuurlijk, maar dat is ook, aan de andere kant. I: Maar om nu het voorbeeld van heten/noemen aan te halen, is dat iets dat moet kunnen? P: Nee, dat vind ik niet. Ik vind dat niet. Dat is zoals bij het verkeer, er is afgesproken dat we 120 gaan rijden zo, als je aan 180 rijdt en je krijgt een boete moet je niet zagen. Dat is gewoon zo. Allez, ik doe dat ook wel, maar er zijn gewoon afspraken, als je afspraken maakt, dan hou je je eraan. Stel nu voor dat je zegt, maar heten en noemen, dat is allemaal niet zo erg en we gaan dat patsen noemen ook. We patsen Sonja. Snap je, dus je kan daar zo hard in vervallen, als je je regels niet respecteert dat het chaos wordt en als er nu één ding is waar je geen chaos in wilt, is het wel in je taal. Het schiet zo niet over dat we andere talen moeten leren, dat is al ingewikkeld. Je eigen taal nog eens extra chaos creëren, dat is miserie vragen denk ik. I: Daarnet hadden we het ook al even over verschillende media, dat het misschien strenger is op tv. Tegenwoordig is er ook de opkomst van internet, sociale media. Gebruiken jullie daar een andere taal dan op de radio? J: Op sociale media? I: Ja, bijvoorbeeld in filmpjes voor op Facebook ofzo. J: Nee, ik niet. I: Want je zou denken dat het door Facebook nog informeler kan. Kan het dan ook dat daar nog een informelere taal wordt gebruikt? P: Ik denk dat de dingen die ik op Facebook, Instagram of Twitter zet, dat die perfect op de radio kunnen en vice versa. Allez, zo redeneer ik toch altijd, omdat ook, je hebt je eigen stijl en je eigen persoonlijkheid die je daarin legt. Dus als je plots helemaal ander soort dingen zou beginnen doen op Facebook, moet dat wel een goeie reden hebben, maar dat is in mijn geval niet zo. Er zijn collega’s die dat waarschijnlijk anders doen, en bij jou ook niet denk ik. J: Nee, ik doe dat ook niet. Ik was aan het denken aan voorbeelden, maar ik doe dat ook niet, nee. Nee, ik heb wel minder een eigen stijl dan Peter. Want in Peter zijn tweets, als ik die lees, dan hoor ik hem die ook zeggen, dus dat is echt, wat hij zegt, exact wat hij op de radio ook zou zeggen. Ja, dus, maar ik heb dat misschien iets minder wel, maar die dingen die ik op mijn Instagram en Facebook ook typ of op mijn Facebook zet. I: Zijn dingen die ook op de radio? J: Ja, waar ik minder een stijl ook misschien in heb. P: Dat is ook wel omdat je, door het feit dat er zoveel communicatie is, zoveel sociale media, zoveel taal is. I: Kan je het niet maken om op verschillende media anders voor te komen. P: Ja, dan ga je weer verwarrend overkomen. Voor mensen is dat dan ook niet duidelijk meer en dan vervaagt je boodschap. Dat is wel het belangrijkste, waarom, waarom zet je dingen ergens op of waarom zeg je dingen, omdat je een boodschap, een idee wil overbrengen en als je dat te verwarrend maakt, dan schiet je daaraan voorbij. J: En ook gewoon, mensen volgen ons op Facebook en Instagram omdat ze ons horen op de radio, het zou raar zijn als we dan plots iemand anders zijn. I: Maar taal hoort op een manier bij jullie persoonlijkheid?

178

P: Euh, ja. Ik heb dat altijd wel heel tof gevonden. I: Hoe jullie praten is ook hoe jullie willen overkomen? P: Ja, sowieso, ik denk dat bepaalde woorden gebruik je wel en andere gebruik je niet. Allez, het woord ‘dikke fuckers’ ga ik niet gebruiken op de radio. J: Ik wel. Ik wel dan weer. I: Heeft het met leeftijd te maken? J: Persoonlijkheid. En leeftijd ook wel. P: Een beetje leeftijd ook wel, maar ook wel, het feit dat je, allez, dat je uw luisteraars niet kunt maken om op die manier onrespectvol te zijn. J: Ja, ik zou het ook niet tegen de luisteraar zeggen, voor alle duidelijkheid. P: Tegen mij dan wel weer. J: Nee, dat is niet waar. Ik zeg dan andere dingen. P: Ik denk dat je in je taal ook een soort van respect steekt voor degene, voor je ontvanger waarmee je bezig bent, voor je publiek in ons geval. I: Want ik haalde daar leeftijd aan, omdat, is het omdat jullie een jonger publiek hebben dat tussentaal misschien ook meer een plaats heeft in jullie programma’s? P: Ik denk dat niet. J: Nee, want wij praten hetzelfde tegen een 16-jarige als tegen een 30-jarige, dingen die we zeggen zijn misschien anders maar de manier waarop we praten is niet anders. Toen ik marathonradio deed vorig jaar, was ik niet anders tegen de papa van een student dan tegen een student zelf. Allez, mijn taal, he. I: Dus die leeftijd heeft er op zich niets mee te maken. J: Van ons of van de luisteraar? I: Van de luisteraar. P: Nee, er is ook een verschil. Je kan heel jong praten en hip en cool en wat is het allemaal, maar ik denk dat wij bij MNM dan behoorlijk proberen om frisse taal te brengen, dat is dan niet per se hippe jongerentaal. We gaan niet per se de shizzles en uw moeder beginnen te gebruiken, dat soort dingen hebben wij niet nodig om fris en ‘jong’ over te komen denk ik. I: En meer algemeen dan, hoe zien jullie dan de taalsituatie in Vlaanderen evolueren? Er is nu die standaardtaal die door bijna niemand wordt gesproken. Zal die norm dan veranderen, moet die norm misschien nog veranderen? P: Ik denk dat je dat nu al voelt dat er iets aan het veranderen is, wat ik daarnet ook zei, de afgelopen twintig vijfentwintig jaar, als alles veel globaler wordt, heb je op een bepaald moment een soort tussentaal gekregen ook, vroeger was het echt, je had een bastion, je had je standaardtaal, je BRT- taal zeg maar en dan had je alle andere mensen en dat is wel dichter bij elkaar aan het komen. Of je de ‘je’ gaat moeten vervangen door de ‘ge’, euhm, daar ben ik zelf niet uit. Dat weet ik niet. I: Misschien is het dan goed om die norm te behouden zodat er geen watervaleffect? P: Ik weet het niet zo goed, ik weet het niet. J: Ik weet het ook niet zo goed, maar ik denk daar soms wel over na, in die vlogs, waar jongeren naar kijken, er is daar geen enkele die standaardtaal gebruikt eh, en dat is misschien heel simplistisch van mij gedacht, maar die jongeren gaan ook ouder worden, ik weet niet of die dat gaan tolereren om dan, ja, constant de Radio 2 ‘u’ gesprekken te hebben. Allez, ik weet niet hoe dat. I: Misschien zit die norm van de toekomst dan in die jongeren van nu? J: Ik weet het niet, soms denk ik dat wel. Maar ik weet niet of dat zo gaat zijn, ik zeg ook niet dat dat zo gaat zijn, maar soms denk ik daar wel over na, dat de kans er misschien is dat dat zo gaat zijn, want ik denk zo de oudere mensen die naar Radio 1 bijvoorbeeld nu luisteren, die hebben vroeger ook zo gepraat en die zijn ook zo aangesproken geweest. Ik ben ook meer met tussentaal aangesproken geweest dan Peter denk ik, bijvoorbeeld door leerkrachten, dus ik vind het misschien, dusik ga dat misschien iets meer doen op de radio of op mijn sociale media. Dus ik denk dat dan, als je dan nog een stapje verder gaat naar die die 20 jaar jonger zijn dan ik bijvoorbeeld, dat die dan misschien ook net iets meer die taal, dat taalgebruik gaan willen hebben. Versta je wat ik wil zeggen? I: Ja, jij bent al opgegroeid in een iets tolerantere omgeving. Bij jou (Peter) werd er misschien meer aandacht aan besteed? J: Ze waren minder streng tegen mij toen ik begon bij de VRT dan bij Peter.

179

P: Ja, want ik heb nog. Ja, in het begin dat ik bij de radio zat en bij Ketnet ook, nog taalevaluaties gehad, hele flappen met specifieke opmerkingen uit programma’s en uitspraken waarvan ik zelfs al niet meer wist dat ik ze had gedaan, dus op dat vlak ben ik echt wel gedrild. Ik merk ook wel veel makkelijker dingen op, soms is dat ook zo beroepsmisvorming. De vraag is inderdaad, we kunnen daar nu wel over discussiëren, maar gaan we ons daar over 50 jaar nog aan storen? Sowieso ga je een andere taal horen. Als je programma’s bekijkt van vijftig jaar geleden, toen werd de ‘ge’ en de ‘gij’ gebruikt en dat was toen heel archaïsch, op een bepaald moment is dat dan, is dat weggegaan en nu is dat terug aan het opduiken, dus je zit met een soort op en neer beweging. En inderdaad, nu is er een soort revolutie, dat is echt geen evolutie, maar echt een revolutie door het feit dat er ja Youtubekanalen opstaan. Je hebt dat ook in Nederland bijvoorbeeld, als je in Nederland ziet, dan heb je plots allemaal verschillende dialecten ook die oppuppen bij die Youtubers en bij die vloggers. Er is ook zo een fenomeen, jij bent daar eens over begonnen, dat jongeren op een bepaald moment ook taal overnemen van, die een soort Marokkaans beginnen te praten zo. Zoals die Boef die we hier gisteren gehad hebben, dat is zo euh, uitgesproken Marokkaans-Nederlands met een attitude, maar echt zo met een stijl van hoor mij hier eens, hoe hoe schtijl dat ik kan praten, dat sommige gasten dat ook gaan overnemen en misschien is het ook beter om over twintig jaar, dat je je daar totaal niet meer aan stoort, dat je ook op die manier bij de bakker bediend wordt. Het kan allemaal, dat is het leuke aan taal, dat kan je totaal niet voorspellen. I: Denken jullie daar soms over na, dat de taal die door jullie gebruikt wordt als voorbeeld dient, misschien overgenomen wordt en is dat dan een reden om? P: Ja, nja. Maar dat geldt niet alleen voor je taal, soms ook de mening die je dan op dat moment ventileert of, de muziek die je goed vindt of de dingen die je vertelt. Ik ben me daar bewust van, maar niet tot in het krampachtige. Want anders moet je niets meer zeggen, dan moet je niet in de media werken. Maar dat is zo natuurlijk, ja, er zijn nog altijd mensen die mij uitspreken over uitspraken van 10-15 jaar geleden van ‘je hebt toen op de radio dat gezegd’. Enfin, ja, het zal wel, man. Of die echt, ja, zelfs geïnspireerd zijn door uitspraken en dan dingen gaan doen zijn in hun leven dat je denkt van ‘wow, dat was niet de bedoeling’. Maar bon, als jij er anders van geworden bent.

180

C. Transcriptie interview Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen

S = Sam De Bruyn H = Heidi Van Tielen I = Interviewer

I: Ik ben benieuwd hoe jullie kijken naar taal, wat wel kan en wat niet kan op de radio. Ik weet niet, is het een thema dat jullie bezig houdt, waar jullie mee bezig? S: Heel concreet denk ik niet dat wij daar al veel over gediscussieerd hebben. H: Heel weinig. S: Dat is omdat wij heel spontaan radio. Wij maken zo spontaan mogelijke radio en ik denk dat wij daardoor ook ons taalgebruik H: Daaraan aanpassen. S: Heel spontaan is en dat wij ook niet te veel gaan nadenken van welke woorden zullen we wel en niet gebruiken en op welke manier doen we het. Dus echt heel bewust, vrees ik, dat we daar zelfs niet mee bezig zijn. I: Dus jullie zeggen, spontane radio, dat houdt in van, die standaardtaalnorm, daar streven we niet naar of is geen absolute vereiste? S: Dat is een leidraad, maar geen absolute vereiste. Ik denk dat wij allebei wel taalgevoelige mensen zijn en sowieso taalliefhebbers, ik denk dat je anders ook niet echt voor een radio gaat werken, ook vanuit ons beide opleidingen die wij vroeger gehad hebben. H: Ik denk, omgaan met taal, eerder zo creatief mogelijk mee te zijn eerder dan dat je superhard standaardtaal als norm neemt voor jezelf om te spreken, ik denk dat we alletwee wel proberen om zo creatief mogelijk om te gaan met zaken in de zin van. Je hebt bijvoorbeeld items die terugkomen, maar waar je probeert wel elke dag iets anders rond te zeggen, of op een andere manier te formuleren, dus op die manier zijn we absoluut wel met taal bezig, maar standaardtaal is niet daarin, omdat we de voorkeur geven aan spontaan spreken, eerder dan aan perfect Algemeen Nederlands te spreken, omdat er dan, dat soms ook ten koste gaat van je eigen reacties ofzo op een of andere manier. I: Dus af en toe het gebruik van tussentaal moet kunnen volgens jullie? S: Zeker. Je probeert als radiomaker ook natuurlijk zo dicht mogelijk bij je publiek te staan en als je dan alleen maar heel proper en 100% correct Algemeen Nederlands gaat gebruiken, dan denk ik dat je veel van de connectie met je luisteraar verliest. I: Het is moeilijk om verbonden te zijn met de luisteraar in de standaardtaal? H: Ja en ik vind ook niet daarom dat we ook geen super West-Vlaams spreken of S: Net om die reden. Je wilt niemand uitsluiten, dat is waar. Dat is ook een reden om geen dialect. I: Dialect kan niet? S: Dialect vind ik echt te ver. I: Of in bepaalde contexten eventueel wel? S: Ja, tuurlijk. Eens een woord, maar dan moet het een meerwaarde zijn. H: Je moet een reden hebben waarom je een dialect in of op dat moment. S: Als ik nu in mijn eigen dialect zou presenteren, dan sluit ik heel veel mensen uit die in andere dialecten praten. Of je stoot eraf. Ja, dus het is een, het is ergens een schone middenweg tussen perfecte Algemeen Nederlands en wat platter. I: Heeft het ook te maken met de aard van wat jullie brengen dan, bij jullie is het meer gericht op amusement, de luisteraar met een goed gevoel wakker maken? H: Ik denk dat dat wel een verschil kan zijn met bijvoorbeeld een Radio 1. Echt, als eerste doel heeft informeren, waardoor dat als je constant alleen informatie overbrengt, is dat ook logischer of voelt dat natuurlijker aan om dat in een Algemeen Nederlands te doen, maar dan is het ook geen personality. En ik denk dat wij proberen, ik denk voor Radio 1 is het niet de bedoeling dat de presenatoren daar, die willen informeren, maar het is niet de bedoeling dat die uitblinken in personality. Niet dat die dat niet hebben, maar die spelen dat niet op die manier uit, terwijl bij ons, zeker ook omdat we een duo zijn, proberen we elkaars pesonality ergens wel uit te spelen, he, op een of andere manier en van het moment dat je jezelf praat, praat je ook op een manier die niet zo standaard-stijf is, of perfect constant geformuleerd.

181

S: Ik denk dat dat een heel goed punt is, zeker ook in ochtendprogramma’s, op verschillende zenders, moet je die personality heel hard uitspelen en dan is de manier waarop je praat natuurlijk wel een heel belangrijk onderdeel. Als iedereen op dezelfde manier zou spreken, in hetzelfde perfecte Algemeen Nederlands, gaat het een pak moeilijker worden om die persoonlijkheid te laten uitkomen. I: Taal wordt ook gebruikt om een onderscheid te maken, dit ben ik en dit is mijn taal en daardoor is het niet nuttig om in jullie programma enkel Standaardnederlands te praten, want dan zou het eenheidsworst. S: Absoluut, klopt, maar ik wil wel benadrukken dat dat iets is dat heel spontaan gebeurt bij ons. Het is niet dat wij op voorhand bedacht hebben van, ah, laten we geen Algemeen Nederlands gebruiken of geen perfect Algemeen Nederlands, want ik vind wel dat wij heel proper praten voor de rest, maar dat we geen extreem Algemeen Nederlands gaan gebruiken, we denken daar niet op voorhand over na, het is iets dat heel spontaan gebeurt. Buikgevoel. I: Dus jullie zijn er zich niet echt van bewust, van, nu schakel ik over? H: Nee, omdat we net niet overschakelen denk ik. I: Omdat ik zelf, als ik de uitzending heb ik beluisterd, had ik eerder het gevoel wanneer er meer informatieve stukken zijn of wanneer er bijvoorbeeld het nieuws is, bijvoorbeeld, jij legt iets uit uit de kranten, heb ik het gevoel dat het dichter bij de standaardtaal aanleunt dan op het moment dat jullie met elkaar in gesprek gaan. H: Dat kan wel kloppen, maar dat heeft te maken met uw informatieve blokken, heb je automatisch, van het moment dat je mensen gaat informeren of eerder entertainen of wat dan ook, maar ik probeer dat altijd wel, bijvoorbeeld tijdens die informatieblokken, ja. Dan breng je eigenlijk krantenberichten, dus je doet dat vanuit een soort, min of meer neutraliteit, maar af en toe proberen we daar dan wel vanuit ons reactie personality in te steken. En van het moment dat we onderling praten is dat ook een ander gegeven, omdat we dan vanuit onszelf. Dan vertrekt de inhoud vanuit uzelf, terwijl als de inhoud geschreven staat, iets heel neutraal, is een krantenartikel, heb je gewoon een andere basis waarvan je vertrekt, terwijl als wij gewoon onze gesprekken doen, ja, is dat, is dat onze taal die wij de hele tijd gebruiken, terwijl, anders ben je, het heeft van de inhoud waarvan je vertrekt ook te maken. Dus dan, ik kan me dan wel voorstellen, dat je daar inderdaad wel een klein verschil in hoort, en we proberen dan in reactie net ons persoonlijkheid er net weer in te krijgen, maar als het puur over dat informatieve gaat, ga je automatisch ook een zekere sérieux misschien aan de dag leggen en dan ben je niet bezig met je personality zo te zetten. S: Wat nog belangrijker is, is dat dat duidelijk is misschien ook wel. Dat dat 100% duidelijk is voor iedereen. H: Ja, als je nieuws brengt, moet je niet, ze gaan van het nieuws of van het journaal ook niet ineens zeggen van : “ey zegt den enen tegen den anderen”. Ook niet. En daar is ook een reden voor. Het zou een format zijn. Maar dat gebeurt ook niet, dus daar is ook wel een logische verklaring voor. I: Dus als we dan kijken meer algemeen naar de taalsituatie in Vlaanderen, er wordt vaak gezegd, er is een soort taalverloedering bezig en de norm verdwijnt. Hoe kijken jullie daar dan naartoe? Die flexibiliteit die nu door sommige wordt voorgesteld? H: Dat is in feite al heel lang aan de gang. S: Dat is het punt, ik vind dat die “norm”, die er dan zou zijn, die er dan zou zijn, dat die echt heel passé is eigenlijk. Die is niet meer 2017. Dat is een norm die te ouderwets is, taal evolueert, taal is niks vaststaand, taal verandert en die norm, als die al ergens opgeschreven staat, ik zou ook niet weten waar, euhm. H: Bijvoorbeeld, twintig jaar geleden, programma’s hier op VTM, als Luc Appermont een show presenteerde, was dat inderdaad heel braaf, heel afgemeten, heel correct Nederlands, dat was de bedoeling als je op tv of op de radio kwam dat je taalgebruik en dat is al twintig jaar enorm aan het veranderen, omdat er meer nadruk wordt gelegd op echtheid, op personality, op voeling met mensen. Mensen hebben geen voeling, als wij radio maken voor mensen die ’s morgens in de camion zitten of die naar hun werk vertrekken of wat dan ook, die. Algemeen Nederlands is voor hen geen prioriteit. S: De laatste bekommernis. H: Dat is echt, dat is gewoon zo. S: Je moet gewoon een zeker taalgebruik is dat voor iedereen begrijpbaar is , dat is het voornaamste, iet dat voor iedereen te vatten valt.

182

H: En iedereen, dan denk ik ook bijvoorbeeld aan Karen Damen, die de laatste jaren enorm overal is, die zo plat is als maar zijn kan, die als je aan mensen vraagt wat vind je daar nu zo tof aan, die is zo gewoon, die is tof. Die is wat Antwerps, dat is zo een beetje, daarom dat je die net dan, dat die er net uitspringt, dat je het gevoel hebt dat die dat echt is en dat die geen rolletje speelt en dat is het voordeel, hoe dichter je bij mensen staat, hoe minder mensen het gevoel hebben dat jij ook een rol speelt. En taal speelt daarin een belangrijke factor. I: En gebruiken jullie dan, wanneer jullie bijvoorbeeld online iets doen in een filmpje, denken jullie dan anders na over taal? Want op die radio heb je enkel taal, in die filmpjes heb je nog andere manieren, dus kan het dan misschien nog net iets losser, nog net iets anders? S: Mja, bij ons twee, ik kan nu alleen maar voor ons eigen spreken natuurlijk, de taal die wij op de radio gebruiken en die wij in filmpjes gebruiken en die wij in het gewone leven gebruiken is eigenlijk dezelfde. Wij, spreek mij tegen. H: Ik denk dat die heel weinig. I: Het is niet dat jullie de radio instappen en denken van ‘nu moet ik anders gaan praten’. S: Het is niet dat wij plots superplat gaan praten als wij uit de studio komen, dat is niet. H: Nee, absoluut niet. S: Er zal wel een verschil inzitten, uiteraard. H:Het heeft ook te maken met het feit, bijvoorbeeld, dat is ook zo iets, bijvoorbeeld, als je te midden van uw familie zit, bijvoorbeeld, mijn familie komt van Antwepren, dan pas je je daaraan aan. Maar hier zit je met zoveel mensen uit heel Vlaanderen, waardoor je ook al, op een redactie, ook al eigenlijk hetzelfde praat. Dus dat is voor mij nu de standaard, dat, en als ik dan bijvoorbeeld naar mijn ouders ga, dan schakel ik een andere modus in. Maar voor de rest: radio, hier, of op de redactie, of in filmpjes, dat is voor mij hetzelfde. Daar zit geen verschil meer op, of toch niet dat ik dat bewust maak, zeker niet. I: Dus er zijn ook, vanuit Medialaan dan, geen richtlijnen daaromtrent? S: Volgens mij, ik heb het nooit gezien, ik denk dat de richtlijn is dat je je taal verzorgt. Dat denk ik wel. Maar dat is niet zo expliciet uitgeschreven als in je mag die woorden niet gebruiken of. Het moet wel, natuurlijk, grammaticaal correct zijn wat je doet, vind ik nu zelf ook wel redelijk belangrijk. H: Wij zijn alletwee ook wel redelijk gevoelig aan taal. Bijvoorbeeld, aan mails bijvoorbeeld, ik heb ook een taalopleiding gehad en ik ben supersupergefocust op correct taalgebruik ook in mails en dat soort zaken. En jij ook, he. S: Ja, we zijn daar gevoelig aan wel. H: Ja, ook gevoelig aan, we hebben dat alletwee wel. Van het moment dat we een mail binnekrijgen en er staat een dt-fout in is het eerste wat we doen naar elkaar kijken en denken van: ho, niet waar eh. Niet waar eh. Dat weet je nu toch. Ook niet dat dat het einde van de wereld is, maar wij zijn daar wel op die manier mee bezig. I: Jullie werken voor een commerciële oproep, heeft de openbare omroep daar een andere functie? Nu jij overgestapt bent, het is niet dat je dan denkt S: Dat ik denk van, nu kan ik eens los den beer gaan uithangen. Hier zijn ook mensen die richtlijnen en tips geven en die zeggen hoe het beter zou kunnen. Het is hoe je daar zelf mee wil omgaan natuurlijk. Ja, een beetje correct Nederlands, maar ik vind niet dat we heilig moeten doen. H: Dat is zeker en dat zijn we ook niet. S: En ook omdat ik geloof dat die regels allemaal wel aan vernieuwing toe zijn. I: Het is vooral belangrijk om te kijken naar hoe jullie luisteraars praten en dan een soort zelf een taal te spreken die voor iedereen verstaanbaar is, maar toch dicht bij de luisteraar staat. S: En bij onszelf. H: En bij onszelf, ja. Want het is niet dat we vertrekken vanuit de luisteraar. We vertrekken wel vanuit, we willen zo aansluiting vinden bij onze luisteraar, maar het is niet dat we denken van, hoe spreekt onze luisteraar, te meer ook omdat er duizend en één dialecten zijn. Dat is een heel slecht vertrekpunt, maar we vertrekken wel vanuit het ding, we willen voor iedereen duidelijk verstaanbaar zijn. S: Een soort compromis wel eh. H: We willen geen mensen, allez, tegen de borst stoten omdat we ineens heel Brussels, Gents of Antwerps spreken, dat zeker niet. Dat zou ik jammer vinden, mochten ze daarop afknappen. S: Ik zal heel plat Gents spreken als we iets doen met AA Gent.

183

I: Of wanneer er een ochtendburgemeester uit Gent is. S: Bijvoorbeeld, als dat zich leent tot het onderwerp, zou dat wel eens kunnen gebeuren, maar ik ga dat nooit zomaar doen. I: Dus als ik dan jullie vraag van wat verstaan jullie onder standaardtaal, is het niet meer de norm zoals die nu opgeschreven staat, die is veranderd? H: Ik vind het net leuk om daar voor een stuk creatief mee om te gaan, je doet dat in je uitzendingen ook, dat je bijvoorbeeld woorden verzint ofzo, dat is ook een manier om mee taal om te gaan, omdat je dat leuk vindt om mee te spelen. En is dat dan correct Nederlands? Neen, maar het is wel grappig, of het kan grappig zijn. Net omdat het niet de norm is. I: En dus jullie denken van, gesteld dat we naar de toekomst kijken, dat die standaardtaalnorm zoals die bijvoorbeeld nu nog in het nieuws wordt gebruikt, in journaals, zal die daar blijven stand houden? S: Ik denk, als je nu al die regels even negeert en terug met een wit blad negeert en terug regels wil opstellen over wat standaardtaal is, denk ik dat dat er heel anders gaat uitzien dan de regels die er bestaan, die de Taalunie nu hanteert. Ik denk dat dat heel anders gaat zijn als je dat nu, vanaf nul mag beginnen, dat denk ik wel. I: En is het dan nog nuttig om daaraan vast te houden? H: Hangt ervan af in welke situatie. Ik denk dat er voor elke situatie een gepast taalgebruik is en voor ons is dat op dit moment in ons leven in onze functie niet de algemene standaardtaal, hoewel we daar ook niet mijlenver vanaf willen zitten. Het is niet dat we die niet kennen of dat we die negeren en er ons eigen ding mee doen, ergens zit dat altijd wel in uw achterhoofd omdat ge net niet wilt, ja, niet te ver naar het andere uiterste wil gaan. Maar zeker naar nieuwsbulletins heeft dat een soort van professionaliteit ergens, dat een correct taalgebruik wel uitstraalt. Als het puur over informatie geven gaat, vind ik dat ergens wel. Denk ik ergens wel, zie ik Stef Wauters ergens in het West-Vlaams een volledige uitleg doen, dat zou ook vreemd zijn eh. S: Ja, vind je ook niet dat er een verschil is in taalgebruik tussen bijvoorbeeld VTM nieuwsdienst en een VRT nieuwsdienst? Is het een niet veel strikter dan het andere? H: Weet ik niet. Weet ik niet, of dat zo. Ik denk dat dat nog een cliché is voor een heel groot stuk. Dat de VRT daar. I: Ja, de VRT staat nog vaak bekend als, ze willen ook zelf nog die norm nog bepalen. H: Ja, ze willen dat ook zelf eh, dat denk ik ook en terwijl dat VTM Nieuws heel bewust kiest om zo dicht mogelijk bij hun publiek te staan. Dus dat is een andere soort mindset. I: Dus opnieuw heeft het ook te maken met het publiek. S: Ja, je wil verstaanbaar zijn. H: Je past je aan je publiek, eh. Dat is net ook de kracht, dat je daarmee kan spelen en dat je dat kan aanpassen, denk ik. I: Oké.

184