Tussentaal Op De Vlaamse Radio Een Onderzoek Naar Code-Switching En Taalattitudes Bij Vlaamse Radiopresentatoren
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
TUSSENTAAL OP DE VLAAMSE RADIO EEN ONDERZOEK NAAR CODE-SWITCHING EN TAALATTITUDES BIJ VLAAMSE RADIOPRESENTATOREN Robbe Schepens Stamnummer: 01302724 Promotor: Prof. dr. Johan De Caluwe Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad Master of Arts in de taal- en letterkunde – afstudeerrichting Nederlands Academiejaar: 2016 – 2017 1 2 TUSSENTAAL OP DE VLAAMSE RADIO EEN ONDERZOEK NAAR CODE-SWITCHING EN TAALATTITUDES BIJ VLAAMSE RADIOPRESENTATOREN Robbe Schepens Stamnummer: 01302724 Promotor: Prof. dr. Johan De Caluwe Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad Master of Arts in de taal- en letterkunde – afstudeerrichting Nederlands Academiejaar: 2016 – 2017 3 4 Voorwoord Een voorwoord van een masterproef schrijven is een lastige opgave. Het zijn namelijk (zo goed als) de laatste woorden ooit die ik in het kader van mijn opleiding taal- en letterkunde op papier zal zetten. Een mens zou er bijna emotioneel van worden. De voorbije vier jaar waren een waar plezier en het is dan ook niet meer dan gepast om enkele mensen te bedanken. Zo gaat dat nu eenmaal in een dankwoord. Ten eerste wil ik professor Johan De Caluwe bedanken voor de snelle en bruikbare feedback en alle andere hulp bij deze masterproef waar ik steeds kon op rekenen. Ook een bedanking aan de zes radiopresentatoren die tijd wilden vrijmaken om mee te werken aan dit onderzoek is niet meer dan terecht. Allemaal waren ze meteen bereid om mee te werken en zonder hun inbreng had ik deze masterproef nooit kunnen schrijven. Daarnaast wil ik ook graag van de gelegenheid gebruikmaken om mijn familie te bedanken om me de voorbije vier jaar van de nodige steun te voorzien. Het is eigenlijk niet in woorden te vatten wat ze allemaal voor me deden, maar de vele grote en kleine gebaren werden en worden ten zeerste geapprecieerd. Dank je moeder, dank je vader, dank je Nesten. De boog kon de voorbije vier jaar natuurlijk niet altijd gespannen staan. In dat kader kon ik steeds rekenen op mijn vrienden, die me als geen ander van de nodige portie ontspanning wisten te voorzien. Of dat nu op de Blandijnberg, de Platteberg of in de Ossenstraat was, het was me steeds een waar genoegen. Cheers. 5 6 Inhoudsopgave 1. Inleiding .......................................................................................................................................... 11 2. De taalsituatie in Vlaanderen ......................................................................................................... 13 2.1 Geschiedenis ............................................................................................................................... 13 2.2 Het ontstaan en succes van de tussentaal ............................................................................ 16 2.3 Elementen in de tussentaal ................................................................................................... 19 2.4 Perceptie over de tussentaal ................................................................................................. 20 2.5 De variëteitenstructuur in Vlaanderen ................................................................................... 22 2.6 Eerdere onderzoeken ............................................................................................................ 27 3. Taalbeleid openbare en commerciële oproep ................................................................................ 31 3.1 Taalbeleid bij de VRT ................................................................................................................... 31 3.1.1. Het taalcharter van 1998 ...................................................................................................... 31 3.1.2. Het taalcharter van 2012 ...................................................................................................... 32 3.1.3 Wat verwacht het publiek? .................................................................................................... 33 3.2 Taalbeleid bij de commerciële oproep ................................................................................... 34 4. Methodologie onderzoek ................................................................................................................ 35 4.1 De drie programma’s ................................................................................................................... 35 4.2 Transcripties en analyse ........................................................................................................ 37 4.3 Sociolinguïstische interviews ................................................................................................. 38 5. Bestudeerde taalkenmerken .......................................................................................................... 41 5.1 Fonologische ingrediënten ........................................................................................................... 42 5.2 Morfologische ingrediënten .......................................................................................................... 44 5.3 Lexicale ingrediënten ............................................................................................................. 46 5.4 Syntactische ingrediënten ..................................................................................................... 48 6. Analyse transcripties ...................................................................................................................... 51 6.1 Code-switching en code-mixing ................................................................................................... 51 6.2 Code-switching en code-mixing in De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow......................... 52 6.3 Code-switching en code-mixing bij Sam & Heidi ......................................................................... 56 6.4 Code-switching en code-mixing in De Ochtend ........................................................................... 58 7. Sociolinguïstische interviews ......................................................................................................... 61 7.1 Inleiding ........................................................................................................................................ 61 7.2 Belang van taal ...................................................................................................................... 62 7.3 Standaardnederlands of tussentaal? ..................................................................................... 62 7.4 Wat verwacht het publiek? .................................................................................................... 67 7.5 En het dialect? ....................................................................................................................... 69 7.6 Het beleid van de openbare en de commerciële omroep ............................................................ 71 7.7 Invloed van het internet ................................................................................................................ 73 7.8 Een evolutie? ............................................................................................................................... 73 7 8. Discussie ........................................................................................................................................ 75 9. Besluit ............................................................................................................................................. 79 Referentielijst ......................................................................................................................................... 83 Bijlagen .................................................................................................................................................. 87 I. Transcripties programma’s ........................................................................................................ 87 A. Transcriptie De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow ..................................................... 87 B. Transcriptie De Ochtend ...................................................................................................... 119 C. Transcriptie Sam & Heidi ..................................................................................................... 136 D. USB-stick met opnames van de programma’s .................................................................... 165 II. Transcripties interviews ........................................................................................................... 167 A. Transcriptie interview Ruth Roets en Dennis van den Buijs ............................................... 167 B. Transcriptie interview Peter Van de Veire en Julie Van den Steen ..................................... 175 C. Transcriptie interview Sam De Bruyn en Heidi Van Tielen ................................................. 181 (25164 woorden) 8 Lijst van figuren Figuur 1: De variëteitenstructuur in Vlaanderen volgens Geeraerts (2001:340) Figuur 2: Het schuifknoppenmodel van De Caluwe (2009) 9 10 1. Inleiding Tussentaal is een onderwerp waar de voorbije decennia in Vlaanderen heel wat over gezegd en geschreven is. Door taalkundigen werd veel onderzoek gedaan naar de vorm, verspreiding en de attitudes die bestaan over die variëteit. Journalisten en andere opiniemakers hadden ook steeds een mening klaar over het zogenaamde Verkavelingsvlaams. Vooral het taalgebruik dat in de media te horen is, is daarbij vaak onderwerp