Osmanli Araştirmalari the Journal of Ottoman Studies
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
OSMANLI ARAŞTIRMALARI THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES SAYI / ISSUE 46 • 2015 OSMANLI ARAŞTIRMALARI THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES İSTANBUL 29 MAYIS ÜNİVERSİTESİ OSMANLI ARAŞTIRMALARI THE JOURNAL OF OTTOMAN STUDIES Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Halil İnalcık – Prof. Dr. İsmail E. Erünsal Prof. Dr. Heath Lowry – Prof. Dr. Feridun M. Emecen Prof. Dr. Ali Akyıldız – Prof. Dr. Bilgin Aydın Doç. Dr. Baki Tezcan – Doç. Dr. Seyfi Kenan İstanbul 2015 Bu dergi Arts and Humanities Citation Index – AHCI (Thomson Reuters), Turkologischer Anzeiger ve Index Islamicus tarafından taranmakta olup TÜBİTAK ULAKBİM Sosyal ve Beşeri Bilimler veri tabanında yer almaktadır. Articles in this journal are indexed or abstracted in Arts and Humanities Citation Index – AHCI (Thomson Reuters), Turkologischer Anzeiger, Index Islamicus and TÜBİTAK ULAKBİM Humanities Index. Baskı / Publication TDV Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi Sipariş / Order [email protected] www.isam.com.tr Osmanlı Araştırmaları yılda iki sayı yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Dergide yer alan yazıların ilmî ve fikrî sorumluluğu yazarlarına aittir. The Journal of Ottoman Studies is a peer-reviewed, biannual journal. The responsibility of statements or opinions uttered in the articles is upon their authors. İcadiye Bağlarbaşı caddesi 40, Bağlarbaşı 34662 Üsküdar-İstanbul, Tel. (0216) 474 08 50 Fax (0216) 474 08 74 www.isam.org.tr [email protected] © İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2015 Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies Sayı / Issue XLVI · yıl / year 2015 Sahibi / Published under TDV İslâm Araştırmaları Merkezi ve İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi adına the auspices of Prof. Dr. Raşit Küçük - Prof. Dr. İbrahim Kâfi Dönmez Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. Ahmet Kavas Yayın Kurulu / Prof. Dr. Halil İnalcık, Prof. Dr. İsmail E. Erünsal, Prof. Dr. Heath Lowry, Editorial Board Prof. Dr. Feridun M. Emecen, Prof. Dr. Ali Akyıldız, Prof. Dr. Bilgin Aydın, Doç. Dr. Baki Tezcan, Doç. Dr. Seyfi Kenan Yayın Danışma Kurulu / Prof. Dr. Engin Deniz Akarlı (İstanbul Şehir Üniversitesi) Review Board Prof. Dr. Evangelia Balta (Yunanistan) Prof. Dr. Kemal Beydilli (İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Birinci (Polis Akademisi, Ankara) Prof. Dr. Suraiya Faroqhi (Bilgi Üniversitesi-İstanbul) Prof. Dr. Pal Fodor (Macaristan) Prof. Dr. François Georgeon (Paris Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Enstitüsü) Prof. Dr. Şükrü Hanioğlu (Princeton Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet İpşirli (İstanbul Medipol Üniversitesi) Prof. Dr. Ahmet Karamustafa (Washington University, St. Louis) Prof. Dr. Ahmet Kavas (İstanbul Medeniyet Üniversitesi) Prof. Dr. Metin Kunt (Sabancı Üniversitesi) Prof. Dr. Mihai Maxim (Romanya) Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi) Prof. Dr. Abdülkadir Özcan (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa Sinanoğlu (İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Abdeljelil Temimi (Tunus) Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız (E. Hacettepe Üniversitesi) Kitâbiyat / Book Review Editor Yrd. Doç. Dr. Emrah Safa Gürkan Yay. Kur. Sekreteri / Sec. of the Ed. Board Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul Ökten Sekreter Yrd. / Ass. Sec. of the Ed. Board Yrd. Doç. Dr. Özlem Çaykent, Cengiz Yolcu, Abdullah Güllüoğlu Teknik Redaksiyon / Control Nurettin Albayrak Style editor Adam Siegel Tashih / Correction Mustafa Birol Ülker – Prof. Dr. Bilgin Aydın Sayfa Tasarım / Design Ender Boztürk ISSN 0255-0636 İÇİNDEKİLER / CONTENTS Two 15th Century Ottoman Sufi Mysteries - An Historiographical Essay Part I : What Happened to Eşrefoğlu? / XV. Yüzyıl Osmanlı Sufiliğinde İki Esrarlı Nokta - Tarih Yazıcılığı Açısından Bir Deneme Bölüm I: Eşrefoğlu’nun Sonu Ne Oldu? • 1 Bill Hickman Şah ile Sultan Arasında Bir Acem Bürokratı: İdris-i Bidlisi’nin Şah İsmail’in Himayesine Girme Çabası / A Persian Bureaucrat Between the Shah and the Sultan: Idris-i Bidlīsī’s Attempt to Seek Shah İsmail’s Patronage • 43 Vural Genç Anatomy of a Rebellion in Sixteenth-Century Egypt: A Case Study of Ahmed Pasha’s Governorship, Revolt, Sultanate, and Critique of the Ottoman Imperial Enterprise / On altıncı Yüzyıl Mısırı’nda Bir İsyanın Anatomisi: Ahmet Paşa’nın Valiliği, İsyanı, Saltanatı ve Osmanlı Emperyal Teşebbüsünün Bir Eleştirisi • 77 Sde Emre The Deposition of Defterdār Aģmed Pasha and the Rule of Law in Seventeenth-Century Egypt / Defterdār Aģmed Paşa’nın Azli ve XVII. Yüzyılda Mısır’da Hukuk Devleti • 131 James E. Baldwin Petitions of the Supplicant Ambassador: British Commercial Representations to the Ottoman State in the Eighteenth Century / Duacınız Elçinin Takrirleri: XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ne Sunulan İngiliz Ticari Dilekçeleri • 163 Michael Talbot Yasaklanan ve Sansürlenen Bir Kitabın Macerası: Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi’nin İlk Baskıları / The Story of a Forbidden and Censored Book: Early Editions of Evliya Çelebi’s Seyâhatnâme • 193 Uur Demr Osmanlı Taşrasında Saray Bürokrasisi: Şehzade Selim’in Kazayâ Defteri / Palace Bureaucracy in Ottoman Provinces: Prince Selim’s Kazayâ Register • 213 Ferdun Emecen DEĞERLENDİRME / REVIEW ARTICLE Tenkidli Olmayan Yeni Bir Neşrin Tenkidi Güneş Işıksel • 303 KİTÂBİYAT / BOOK REVIEWS Seyfi Kenan (ed.), İSAM Konuşmaları: Osmanlı Düşüncesi, Ahlâk, Hukuk, Felsefe, Kelâm Osman Demir • 319 Emilio Sola Castaño, Uchal: el Calabrés Tiñoso, o el mito del corsario mulad en la frontera Emrah Safa Gürkan • 324 Hatice Aynur-Aslı Niyazioğlu (eds.), Âşık Çelebi ve Şairler Tezkiresi Üzerine Yazılar Vildan S. Coşkun • 327 Marwa Elshakry, Reading Darwin in Arabic, 1860-1950 Kenan Tekin • 332 İsmail E. Erünsal, Osmanlılarda Sahaflık ve Sahaflar Mehmet Erken • 337 Pascal W. Firges, Tobias P. Graf, Christian Roth, and Gülay Tulasoğlu (eds.), Well- Connected Domains: Towards an Entangled Ottoman History Emrah Safa Gürkan • 342 Two th Century Ottoman Sufi Mysteries - An Historiographical Essay Part I : What Happened to Eşrefoğlu?* Bill Hickman** XV. Yüzyıl Osmanlı Sufiliğinde İki Esrarlı Nokta - Tarih Yazıcılığı Açısından Bir Deneme Bölüm I: Eşrefoğlu’nun Sonu Ne Oldu? Öz Eşrefoğlu olarak meşhur olan Abdullah b. Eşref, XV. yüzyılda Osmanlı Anadolu’sunun kültürel manzarasının en önemli şahsiyetlerindendir. Divan, Mü- zekki al-Nüfus ve Ta rikatname eserlerinden şimdiye kadar ona ait olduğu kesinlikle tespit edilebilmiş olanlarıdır. Adı yüzyıllar boyunca devam eden tarikatına verilmiştir. Eşrefoğlu’nun hayatı defalarca anlatılmışsa da hikayenin detayları ilk olarak ancak XVII. yüzyıldan kalan bir menakıbnamede bulunur. Diğer kaynaklar -ki bazıları bugüne kadar elimize geçmemiştir- hayatının sonunu olumsuz bir şekilde yansıtırlar. Bu rivayetler kabul edilebilir mi? Cevap evet ise kaynakların XVII. yy. öncesi sessizliğini nasıl açıklayabiliriz? Hayır ise rivayetlerin bu zamanda doğuşunun sebebi ne olabilir? * The bulk of the research on which the following essay is based was carried out in the libraries of Istanbul, Bursa and Ankara and was documented in my (unpublished) 1972 Harvard thesis: “Eşrefoğlu Rumi: Fifteenth Century Anatolian Mystic Poet.” This essay was projected as part of a book, tentatively titled Two Tekke Poets, and several times prematurely cited as “forthcoming”. Unfortunately that project was not realized. Since then research published by other writers has lengthened the relevant bibliography but has not, for the most part, addressed the questions raised in the above synopsis, or altered my earlier thinking about Eşrefoğlu. It is a pleasure, belatedly, to acknowledge the encouragement (and criticisms) of V. L. Menage and the late Andreas Tietze who both read an unfinished draft of “Two Tekke Poets” now many years ago. Thanks also, even more belatedly, to Irene Beldiceanu-Steinherr for her assistance in using the diary cited in note 41. And thanks now to R. Dankoff, Gary Leiser, Ralph Jaeckel for their more recent comments. Finally, thanks also to this journal’s pre-publication readers, who further helped shape this essay. None of them are responsible for any remaining errors. Opinions expressed are my own. ** Formerly Associate Professor of Turkish Language and Literature of the University of California (Berkeley). Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLVI (2015), 1-42 1 WHAT HAPPENED TO EŞREFOĞLU? Bu revizyonist deneme, kaynakları ve literatürü yeniden gözden geçirerek bu sorulara inandırıcı cevaplar vermeyi hedefler. Aynı zamanda Eşrefoğlu’nun hayatının bütün aydınlatılabilir safhalarını olabildiğince açıklamayı amaçlar. Anahtar kelimeler: Eşrefoğlu Rumi, Osmanlı Mutasavvıf şairleri, Azizlerin hayatına ait eserler “Eşrefoğlu Rumi”, to use his widely accepted pen-name, is one of the major figures of 15th century Ottoman sufism: inspired teacher, author of manuals of mystical belief and practice, and poet of lasting renown. While the earliest accounts of his life reflect the interests and preoccupations of his biographers, beyond the sometimes clichéd formulations there are suggestions of a sinister end to the life of this long venerated sheikh. Other sources, heretofore overlooked, add weight to these intimations. If false, why did such rumors circulate in the first place? Why were they not then convincingly challenged and discredited? Or are they to be accepted after all? And how is it that those stories have attracted little interest among scholars? A close reading of all the sources shows that much that has been accepted about Eşrefoğlu must be reevaluated and possibly revised. In this revision- ist essay I subject the relevant primary sources to a rigorous reexamination and review modern studies to reach