Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Matthias Payne
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Academiejaar 2015-2016 DE POLITIEKE EN JURIDISCHE ROL VAN MARIA BAERS Masterproef van de opleiding ‘Master in de rechten’ Ingediend door Matthias Payne (studentennr. 00905494) Promotor: Prof. Dr. D. Heirbaut Commissaris: Prof. Dr. G. Martyn Inhoud Dankwoord................................................................................................................................. 4 Inleiding ...................................................................................................................................... 5 Deel I: Profielschets van Maria Baers ....................................................................................... 8 Hoofdstuk 1: Het persoonlijke leven van Maria Baers ........................................................... 8 Hoofdstuk 2: De professionele carrière van Maria Baers .................................................... 10 Deel II: Maria Baers als feministe ........................................................................................... 22 Hoofdstuk 1: Inleiding ........................................................................................................... 22 Hoofdstuk 2: Het feminisme van Maria Baers ...................................................................... 25 2.1 De christelijk sociaal gefundeerde opvatting over de vrouw ..................................... 25 2.2 Gezond feminisme volgens Maria Baers .................................................................... 27 Hoofdstuk 3: Baers en vrouwenarbeid: een schijnbare paradox ......................................... 29 3.1 De loonarbeid van de gehuwde vrouw ....................................................................... 30 3.2 De loonarbeid van de ongehuwde vrouw .................................................................. 35 3.3 Samengevat................................................................................................................. 38 3.4 Tegenstanders ............................................................................................................. 44 3.5 Vrouwenarbeid tijdens de bezetting .......................................................................... 47 Deel III: Het politiek parcours van Maria Baers ...................................................................... 51 Hoofdstuk 1: Inleiding ........................................................................................................... 51 Hoofdstuk 2: Van vrouwen vs. politiek naar vrouwen én politiek ....................................... 52 Hoofdstuk 3: De techniek van coöptatie .............................................................................. 55 Hoofdstuk 4: De intrede van Maria Baers in de Senaat ....................................................... 58 Hoofdstuk 5: De parlementaire werkzaamheden van Maria Baers ..................................... 60 5.1 Overzicht ..................................................................................................................... 60 5.2 Wetsvoorstel tot regeling van het dienstcontract van de huisbedienden ................. 65 2 5.3 Wetsvoorstel tot bescherming van de titel van maatschappelijk assistent ............... 72 5.4 Kinderbijslag ................................................................................................................ 75 5.4.1 Wetsvoorstel tot wijziging van de artikelen 40 en 42 van de wet van 4 augustus 1930, houdende veralgemening van de kindertoeslagen voor loonarbeiders, alsmede tot toekenning van een buitengewone kindertoeslag voor het laatste kwartaal 1946 ........................................ 75 5.4.2 Wetsvoorstel tot verhoging van het bedrag der kinderbijslagen bepaald bij de wet van 4 augustus 1930, geordend, gewijzigd en aangevuld bij de latere besluiten .................................. 78 5.5 Volksgezondheid ......................................................................................................... 80 5.6 Maria Baers in de parlementaire commissies ............................................................ 84 Hoofdstuk 6: De vrouwen in de Senaat: samenwerken of ieder voor zich? ........................ 85 6.1 Marie Spaak-Janson (1873-1960) ............................................................................... 85 6.2 Odile Maréchal-Van den Berghe (1881-1956) ............................................................ 91 6.3 Georgette Wagener-Ciselet (1900-1983) ................................................................... 94 6.4 Besluit.......................................................................................................................... 97 Hoofdstuk 7: Algemeen besluit .......................................................................................... 101 Deel IV: De erfenis van Maria Baers ..................................................................................... 104 Hoofdstuk 1: Inleiding ......................................................................................................... 104 Hoofdstuk 2: Femma .......................................................................................................... 104 2.1 Thema vrouwenarbeid: de 30-urenweek ................................................................. 104 2.1.1 Voorstanders: Femma en Partij van de Arbeid (PvdA) ....................................................... 105 2.1.2 Tegenstanders: Karel Van Eetvelt (Unizo) en N-VA ............................................................ 107 2.1.3 Actueel................................................................................................................................ 109 2.1.4 Besluit ................................................................................................................................. 111 2.2 (Bijna) 100 jaar later: eerbied voor de stichtster...................................................... 112 Slot.......................................................................................................................................... 114 Bibliografie ............................................................................................................................. 119 Bijlage ..................................................................................................................................... 125 3 Dankwoord Het schrijven en voltooien van een masterproef is zonder meer een bijzonder moment in de opleiding. Het doet nadenken over wat was en verlangen naar wat komen zal. Het is vooral met grote dankbaarheid dat ik terugkijk op mijn tijd aan de Universiteit Gent. Dankbaar om de kennis die me op een enthousiaste manier werd aangereikt binnen de opleiding rechten en dankbaar omdat ik via die weg mezelf beter leerde kennen. Mijn dank gaat in de eerste plaats uit naar mijn promotor Prof. Dr. Dirk Heirbaut voor zijn hulp, motivatie, feedback en tijd. Het is bovendien met groot plezier dat ik terugdenk aan de colleges privaatrechtsgeschiedenis uit tweede bachelor met veel enthousiasme gedoceerd door Prof. Heirbaut, waarvoor dank. Graag dank ik ook het personeel van het Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving (KADOC) te Leuven voor de praktische hulp bij mijn opzoekingswerk ter plekke en de archiefbewaarders van het KAV- en CSVW-fonds om me inzage te verlenen in hun documentatiemateriaal. Deze archiefstukken gaven me een betere kijk op het werk en de visie van Maria Baers. Bedankt ook aan mijn vrienden om me te gepasten tijde van de nodige verstrooiing te voorzien en samen voor het eerst Leuven te ontdekken. Tot slot ook een welgemeende bedankt aan mijn moeder, broer en schoonbroer, zus en schoonzus om me als benjamin van de familie onvoorwaardelijk te steunen en bij te staan met raad en daad. Matthias 4 Inleiding Het onderwerp van deze masterproef is de studie van de politiekee en juridische rol van Maria Baers (1883-1959). In een lang leven zijn er onvermijdelijk veel mijlpalen en dat was in het leven van Maria Baers niet anders. Maria Baers schreef, sprak en inspireerde. Vol overtuiging zette zij heel wat in beweging op een moment in onze geschiedenis dat dit als vrouw helemaal niet evident was. Net daarom verdient haar leven en werk het om extra belicht te worden. Maria Baers was in haar carrière menigmaal “de eerste”. Zo werd zij onder meer in 1936 als eerste katholieke vrouw gecoöpteerd lid van de Belgische Senaat. Tot 1954 zou zij als één van de vaste waarden deel uitmaken van de Senaat naast andere klinkende namen zoals deze van Marie Spaak en Georgette Ciselet. Verder was Maria Baers ook de eerste vrouwelijke secretaris van de Senaat (1945-1954) en de eerste vrouwelijke voorzitter van een parlementaire commissie in 1945. Vanuit deze functies kon zij overgaan tot de politieke acties die noodzakelijk waren om haar idealen en doelstellingen te verwezenlijken. De belangrijkste initiatieven en tussenkomsten van Baers op politiek vlak komen dan ook aan bod in deze masterproef. Het is uiteindelijk de bedoeling om een antwoord te formuleren op de vraag of zij als lid van de wetgevende macht al dan niet het verschil kon maken. Is Baers er in geslaagd om (voldoende) haar stem te laten horen? Het engagement van Maria Baers bleef echter niet beperkt tot het uitoefenen van een politiek mandaat. Zelfs lang voor zij een politiek mandaat in de Senaat verwierf, zette Baers zich reeds in voor allerhande sociale werken. Zij bleef haar hele leven erg actief in het maatschappelijk leven en vervulde een actieve rol