W głównym strefa oglądali namiotem Wesoły tał czenia nas dzieli w jazny by z tragicznego świata i Dni

pomocą opowiadał

Niedziela 20.00 Sobota 15.00 przedstawieniu

13.30 PROGRAM Następnie Po Organizator

dom Burmistrz

przyrodę,

Białej

spektaklu kibica się dla

- - wody - • - •

pięknej Masorz, Jesenicka Aneta Msza z Zabawa KONCERTY dożynkowego Przemarsz na Poczęcia parafialnym w

w Gminne

jak zespołem

25.08.2018 młodych się święto. miasto

\/4.^ GCK wszystkich. boisko

weekend na odbyły sobotę piłce 26.08.2018

święta stanu. przygotowana

dowcipy;

i dbać

i

Norbert od stadionie; Edward poznali

na taneczna

przygotował Centrum powietrza.

NMP

W

12 syreny

w bialską korowodu

Bl4ltj

AN który

pw. w

transmisji scenie

nożnej. przez o

Białej). (od

się Dni

młodzi w DROM Bohaterowie kościele widzów)

obchodziło

środowisko Niepokalanego

Olbrachcicach Kultury

przyczyny u

był

New Plicko.

Olbrachcice początku

nie

Dzięki

EX 6-8 Białej publiczność progu

kolejny

zaprezentował

znów

W tylko widzowie „strefę

była NR

For zrobili

sobotę meczów

lipca

współudziale

wakacji rozpoczęły

czysty

You przy

mecz (oczywiście śpiewał, i zanieczysz mistrzostw

kibica 7 otaczającą

wszystko,

* R hpOŻYNKI

- przywi

swoje

wejściu (280) dowie nasze odbyła

i kibice grupa 25- gminne

2018 przy ”

pod

mistrzostw ale się ­ ­ ­ ­

26 •

zamieszkująca na Pirat przygotował nia największych nych się doprowadzili a Czeski sierpnia lipiec/sierpień

otacza Niedziela

także

wyspę, teatralnego

Pifpaf

godzin

zespółHolatka

zabawa ją

która

i brudna

rozpoczęła spektakl

nocnych

jego piękne hitów

wyspę

dla z jest Więcej Gminne

- pomocnica zespołem

muzyka

muzyki dzieci.

woda.

Zapisy strasznie kiedyś opowiadała, edukacyjny,

tańczono

Centrum

się informacji 2018

country

od Teatr

Syrena w tanecznej. Klawo, miejsce

Kultury

Anka

lub przedstawie GCK zaśmiecona,

w

niesie

• Niewielki w jak

mailowo

rytmach

pod przy

którym do Milena

trafiają ROK do

ludzie radość pasje

póź

nr tak ul.

­ ­ telefonu

[email protected]

Prudnickiej XXIX

bez kusista matematyka: na publiczność w na try publiczność składająca z namiocie poznawczym niczej Styl, nalność Wprowadzamy gotowano o artystów kowy Zebranych

oferty

sobie Podczas

czerwcu; cz zakończenie

Przeglądzie HOLATKA,

77

który

- •

ograniczeń osobowości.

438

35 4 + gastronomicznej.

mówią:

do

śląskiej na karuzele

ISSN zawodowych

DJ

weekendu osobiście

się

70

reprezentujemy

stadionie znani powitał Dominika polskiej do

= wokalista

są 26 z

zespół

który ZajeFajne tańca;

„Skład

Zespołów 2014-2020 PRZEKRACZAMY PftEKRAĆUJEME nowość, trójki

MASKI!

sceny

wew.

i i

dmuchane 1

Naszym uwielbiani

burmistrz 232-7352 :) dla

muzyki można

zaprezentował

Zajefajni,

czeski

i 22 muzycznej doskonale

muzyków

najmłodszych + zespołu Janusz

świeżość

gitarzysta ”

DISCO . GRANICE HRANICE Artystycznych

było jest znakiem

skakańce, zespół disco/dance!

Białej

przez którzy Сама* Żyłka;

\/V? Więcej parking skorzystać

to nietuzin

o znanych

porwała

Ć i

• 1 POLO. mom

Мц tajem prosta •

się orygi + Miejsca

coun naszą

przy

sami września

H

przy roz per oraz M

CENA już mi

­ ­ ­ ­ ­ I ­ I ­

szczegółów:

przy tekst: stwa Regionalnego ze „Lipcowe EUROPEJSKI EVROPSKY EVROPSKÄ Zajefajni pchli Pirat

handlowe

środków Impreza 2,50 9

PRZEKRACZAMY Pifpaf

Dominika

2018 kościele

FOND UNIE

- FUNDUSZ

muzykowanie ich

bialski w zł

Europejskiego /

PRO

znakiem akcji UNIA odbyła

oraz

od •

REGIONÄLNf ROZWOJU

ф

Rak, EUROPEJSKA

- GRATIS

spektakl

ze

godz.

rozpoznawczym

77

zdjęcia: parafialnym się środków

targ! ” REGIONALNEGO

ROZVOJ współfinansowanego

GRANICE. 438 Funduszu ramach

Teatru

Marek 9.00

budżetu

70 Niewielkiego

są projektu

Rozwoju

Doskocz

26

maski

pań ­

zdj. Rafał Hajewski 2 PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 • niwa w tyj roku boły bez ta susza myni 12 lołt, wieźli na handwagen dojś wielki jak śnieg tisztuch, który wiatr zdmuchnoł urodzajny, ale żniwiołk tz. Dożynki ul z papdeklu, tak fajnie ustrojony, a na do krzipopy, no i Ponbóczek co se z wyso­ Gminne w Olbrachcicach banoł sicher przodku tego ulu mieli poustawiane krałzki kości krziża tymu przyglondoł. Żbogate. W 2002 roku dożynki wojewódzrichtich­ z prawdziwi miodał. Na wioskach naszej gminy łobchodzony kie mieli my w Lączniku i zjechoł se cały Z tyj umcugał to było śmiechu co niemiara, soł dożynki kościelny' regirunek z Opola i minister od rolnictwa bo to i kozy jechały, chopi drzewo rzezali, Pamiantoł to ze Śmicza w 2003 r. kaj z Warszawy. Przywieźli ludzie korony z noł- baby masło tukły, kapustał kisiły, co joł rzon- już wdycki żniwiołk kościelny boł feste dalszych stron województwa. Razał tych dzał, nie kisiły jyno wszystko co nakrołżyły uroczyście łobchodzony, a joł mogłach to koron boło 51, a co jedna to fajnszoł, tego na ludzi rozciepały. Połrał traktorów to cało wszystko poknipsować. nie dało se einfach łopisać, bestusz dom se paroł jechały do Europy. Przed jedną cha­ Boło to jeszcze za szołtysa Bierka, siłał lołt z koronoma spokój, a powia wom o roztoma- łupo siedział karlus na motoradzie, wyglon- som robił korona żniwnoł, miał do tygo złotą itych słomianych postaciach tzw. kukłach, dał jak żywy, na zadku miał dwa kofry, a na rołczka, jak to padajol. U niego doma bóły co prawie przed kożdymi dwierzoma abo wrotach nie było napisano „joł nie wyjadał tyż kosze z daroma szykowane, woniaczki, wrotoma boły postawione. stąd”, jyno „joł zajś przijadał tu”. chopi co nieśli korona mieli ekstra stroje Anna Myszyńska Trocha spomnień ło żniwiołkach Przy nich też stoły stare maszyny, narzyn- Fajnie siedziało se też takie małżeństwo jak piyrwyj, kobiety i dzieci też we ślon- cesyją szli do kościoła. Kaj możno jyno we dzia rolnicze, majstens zaruściałe, co se tał przed sienioł, łona po pańsku łobleczo- skich strojach z błyszczącymi wieńcoma Śmiczu wielki łoltarz boł ustrojony słonecz- za studoło abo pod jakołś szopoł pocanto- noł, łon tyż elegancki w biołej koszuli pod na gowie. Tego to zajś kobieta łod szołtysa nikoma, zajś tał grota wdycki stroiła Marija wały. Ludzie to wszystko ustroyli i rozto- bindrał i taki napis przi nich: chop ślon- pilnowała. Wszyscy se przed jego chałupoł Roelle, co mieszkała kole kościoła, to byście majite napisy dali Na przykłołd podoboł ski w plecach szeroki, w dupie wołski. Na zbierali, szli do krigerdenkmalu, co stoi na musieli widzieć, bo to ani nie idzie łopisać mi se taki: na bok smutki na bok troski bo jednyj placu boły ustawione taki już stare poszczodku wsi, a potyj już z łorkiestro do to wszystko bogajstwo ze zboża, kwiołtków nadjeżdża sołtys wioski. Abo przy jednych dreszmaszyny, ani joł nie pamiałtoł, choć kościoła. Na przodku szła fojerwera ze swoją i łowoców, co łona tał nastroiła. Maryja wrotach stoi baba przy wannie i pierze na ech jeszcze z koniał za geplał chodziła jako fano, potej dzieci Maryji ze swojo biało-świa- robiyła tyż korona na dożynki gminny, rzon- rumplu. Po czesku rumpel se zwie „rocni dziecko, co też tał stał. No boły też chałry, tłoł, no i dalij dary nieśli, starosty ze chle- dziyła mi, jak to z inszymi kobietoma szyko­ praczka”. Na wielki plakacie pisze: dopóki maszyna na siekanie, purzyca, młynek na bał. Tał mieli wdycki dwa chleby, bo jeden wała zboży na korona, jak to zebrany rychli ołma nie upiere, dopóki ołpa spodnioków ćwikla i siłał inszych rzeczy. był już pokrołny i po poświałceniu w czasie zboży we snopy nie uschło i musiała jy na nie ubiere. Dali siedziała kura na gnieź- Kożdyj też wystawił wielkie kosze z łowo- świałtejmszy, starosta stał z nij przed kościoła dworku blejchować. Jak już entlich suchy dzie, wielki kokot stał rozpostarty przy nij coma. Widziałach miedzy Łącznikał i Dębiną i kożdyj mógł se kołsek ułomać i zjeść, abo wiołzki zboża wisiały pot szopoł, to wróble i pisało: kokot z naszyj wioski, podnieca przy szoseji stał pod krzyżał tak bogato i dudom weźć, coby nigdy głodu nie zaznał. zaczły jy dziubać, ale korona kobiety zro- wszystkie nioski. Abo w umcugu przy­ ustrojony stół, siłał kwiołtek, wielkie baźki Ten korowód, jak szoł bez wieś to mienił se biyły na czas. Maryje i jyj hopa już dołwno czepa a na nij pszczelarze tam miód szloj- wina tał boły i inszych łowoców, bodejś ku we wszystkich farbach, coś piyknego. Przed nie ma, ale tak mi se zdoł, iż łona tał z góry drowali, a na boku napis: miodu łyczek, kitu wieczoru zajechało pod krzyż eleganckie kościołał przy grocie czekali na nich faro- kukoł na Śmicz i se cieszy iż wieś razał ze gram i choroba wykurujesz sam. Przed tą auto i jeden chop wszystko zgarnoł do bagaż­ łrz. Poświałcili wszystkich, przywitali se ze szołtyskoł p. B. Wilczek, całoł paroł szyku- przyczepo jeszcze takie synki, możno po nika i drabko łodjechał. Łostał jyno bialutki szołtysa, starostoma, popuckali chleby i pro- joł se na dożynki. 80 lat Groty Lurdzkiej sierpnia w Olbrachcicach odpra­ go do ufundowania groty we wsi. wiono mszę św. z okazji 80-lecia W 1999 r. przeprowadzono jej remont istnienia Groty Lurdzkiej. i upiększono otoczenie dzięki finansowemu Zofia Siekiera ur. 1931 r., zm. 21.06.2018 r., zam. DPS Grabina 5 wsparciu ze strony siostrzenicy żony Konrad Zając ur. 1937 r., zm. 22.06.2018 r., zam. Ligota Bialska W 1938 roku - z inicjatywy Wacława fundatora (zamieszkałej w Niemczech). Grohlicha - przy drodze do Solca powstała Przed grotą znajdują się ławeczki dla Bogusław Teleżyński ur. 1962 r., zm. 27.06.2018 r., zam. Gostomia grota zbudowana z kamienia tufowego wiernych. Johannes Hebisch ur. 1933 r., zm. 29.06.2018 r. zam. Biała przywiezionego z okolic Lourdes we Na zdjęciu prezentujemy grotę i to, Danuta Porębska ur. 1955 r., zm. 30.06.2018 r., zam. DPS Grabina Francji. Właśnie tam Wacław Grohlich jak prezentuje się obecnie. Adelheid Hullin ur. 1934 r., zm. 14.07.2018 r., zam. Rostkowice odbył pielgrzymkę, która zainspirowała DR Agnieszka Latus ur. 1934 r., zm. 17.07.2018 r., zam. Ligota Bialska Bernard Soloch ur. 1929 r., zm. 20.07.2018 r., zam. Prężyna Anna Gutsfeld ur. 1941 r., zm. 02.08.2018 r., zam. Biała Bronisława Staffa ur. 1927 r., zm. 04.08.2018 r., zam. Ligota Bialska Ryszard Nowak ur. 1950 r., zm. 04.08.2018 r., zam. Biała Franciszek Ilczyński ur. 1932 r., zm. 06.08.2018 r., zam. Biała

3і Serdeczne podziękowania wszystkim, ч którzy uczestniczyli w ostatniej drodze śp. Joachima Mazura za okazaną pomoc, słowa wsparcia i współczucie 4 składają żona i córki z rodzinami r

Д1 W wieku 67 lat zmarł Ryszard Nowak 4 wieloletni współpracownik "Panoramy Bialskiej” i innych «І. lokalnych periodyków. Szerzej o jego osobie i aktywności napiszemy w następnym numerze naszej gazety.

Wydawca: Gminne Centrum Kultury w Białej, 48-210 Biała, ul. Prudnicka 35, tel. fax: 77 43 87 026, e-mail: [email protected] Redaktor naczelny: Rafał Magosz; Opracowanie: Bartosz Sadliński; Autorzy tekstów i zdjęć: Anna Myszyńska, Leokadia Schneider, Bartosz Sadliński, Dominika Rak Skład i druk: Drukarnia „Sady”, Osiedle Sady 2, 47-303 Krapkowice Redakcja zastrzega sobie prawo skracania nadsyłanych materiałów oraz nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam. PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 3 Letnie atrakcje dla dzieci akacyjna Akcja Lato pomiędzy źdźbłami, skarbów znale­ 2018 rozpoczęła się od zionych w trawie. dnia gier planszowych, Kolejną atrakcją, która zapla­ Wktóry odbył się w Miejskonowana została na świetlice były Gminnej Bibliotece Publicznej spektakle Teatru DUET z Krakowa. w Białej. Kolejnego dnia w tym Zaprezentowano dwie bajki: „Przy­ samym miejscu dzieci mogły gody Misia Podróżnika” - o Misiu poćwiczyć umysł w odgady­ Zbysiu, który wraz z Bocianem waniu zagadek. Klekleklekle zwiedza m.in. Japonię oraz „Doktor Dzięcioł” - o dzięciole, W świetlicach zorganizowano zajęcia który leczy drzewa, kaczki a nawet plastyczne, których hasłem przewodnim opiekunkę lasu. było „Co w trawie piszczy? ”. Dzieci Odbyły się turnieje: piątek piłkar­ musiały uruchomić swoją wyobraźnię skich i tenisa stołowego. i kreatywność - powstały malunki 20 lipca odbyła się chyba największa mrowisk, robaczków spacerujących atrakcja tegorocznej oferty - wycieczka Doktor Dzięcioł

do Energylandii - całodzienne szaleń­ stwa na zjeżdżalniach, rollercoasterach, karuzelach itd.

Tydzień później, 27 lipca odbyła się wycieczka do Legendii - Śląskiego Wesołego Miasteczka w Chorzowie. Atrakcje może nie były tak ekstremalne jak w Zatorze, ale i tak zabawa była przednia.

ііід Na pozostałą część wakacji zapla­ ■ЖММІІІІ nowana jest wycieczka na paintball oraz do Afrykarium we Wrocławiu, pokazy iluzji i sztuczek magicznych w świetlicach i GCK w Białej. Energylandia Legendia Uchwały na sesji W intencji chorych

rzedwakacyjna sesja Rady ustalenia maksymalnej liczby zezwoleń czerwca przypada dzień a także w intencji pracowników Miejskiej w Białej odbyła na sprzedaż napojów alkoholowych św. Kamila - patrona cho­ służby zdrowia. Po mszy świętej za­ się 29 czerwca (piątek) na terenie gminy Biała. Określono rych i cierpiących. Z oka­ proszono jej uczestników do Domu Po godzinie 10:00. w drodze uchwały zasady usytuowania 14zji tej uroczystości odprawionoKatolickiego w na poczęstunek. miejsc sprzedaży i podawania napojów naszej parafii mszę św. w intencji Podjęto uchwałę w sprawie zarówno alkoholowych na terenie gminy. wszystkich chorych i ich rodzin, DR zatwierdzenia sprawozdania finan­ Zmieniono uchwałę w sprawie sowego gminy Biała, jak i wykonania określenia wysokości opłat za korzy­ budżetu gminy za 2017 r. stanie z wychowania przedszkolnego Punktem sesji było też podjęcie w instytucjach prowadzonych przez uchwały w sprawie udzielenia absolu­ gminę. Radni głosowali również w kwe­ torium Burmistrzowi Białej za 2017 r. stii wyrażenia zgody na odstąpienie (zostało udzielone), a także uchwały od przetargowego trybu zawarcia w kwestii zmian w budżecie gminy umowy najmu lokalu użytkowego (na 2018 r.) oraz zmiany Wieloletniej stanowiącego własność bialskiej Prognozy Finansowej. gminy. Głosowano w sprawie przeka­ Jedna z uchwał dotyczyła wyra­ zania (organowi regulacyjnemu do żenia zgody na utworzenie miejsc zaopiniowania) projektu regulaminu okazjonalnie wykorzystywanych do dostarczania wody i odprowadzania kąpieli na terenie gminy. Głosowano ścieków. też w sprawie ustalenia wynagrodzenia Zajmowano się też uchwałą dotyczącą burmistrza Białej. BS Po mszy czekał poczęstunek na jej uczestników Gminne Centrum Kultury w Białej ogłasza nabór na wolne stanowiska pracy w ramach umowy zlecenia

Opiekun świetlic w Olbrachcicach, Ligocie Bialskiej i Radostyni Opiekun świetlic w Laskowcu, Kolnowicach, Śmiczu i Prężynie

1. Wymagania niezbędne: wykształcenie poświadczających wykształcenie, inne Wymagane dokumenty aplikacyjne: procesu rekrutacji na stanowisko wyższe pedagogiczne, prawo jazdy dodatkowe dokumenty o posiadanych list motywacyjny, szczegółowe CV opiekuna świetlic. kategorii B kwalifikacjach i umiejętnościach (z uwzględnieniem dokładnego prze­ Jednocześnie oświadczam, że ad­ 2. Wymagania dodatkowe: komunika­ biegu kariery zawodowej) powinny być ministrator poinformował mnie przed tywność i umiejętność pracy w zespole, Wymagane dokumenty aplikacyjne opatrzone klauzulą: wyrażeniem zgody, że mam prawo kreatywność, doświadczenie w realizacji należy składać osobiście w siedzibie Dobrowolnie i świadomie wyrażam w dowolnym momencie wycofać zgodę, projektów socjoterapeutycznych Gminnego Centrum Kultury w Białej lub zgodę na przetwarzanie moich danych że wycofanie zgody nie wpływa na zgod­ 3. Zakres wykonywanych zadań na sta­ pocztą na adres: Gminne Centrum Kultury osobowych, zawartych w niniejszej ność z prawem przetwarzania, którego nowisku: prowadzenie zajęć świetli­ w Białej, ul Prudnicka 35 z dopiskiem: ofercie pracy, przez administratora, dokonano na podstawie zgody przed cowych, pomoc w odrabianiu lekcji, Praca w świetlicach w terminie do dnia którym jest Gminne Centrum Kul­ jej wycofaniem, i że wycofanie zgody prowadzenie zajęć wychowawczych 17.08.2018 r. Aplikacje, które wpłyną tury w Białej, z siedzibą w Białej, ul. będzie równie łatwe jak jej wyrażenie. 4. Wymagane dokumenty: życiorys (CV), do GCK w Białej po wyżej określonym Prudnicka 35, 48-210 Biała, w celu Klauzulę należy opatrzyć datą i czy­ list motywacyjny, kopie dokumentów terminie nie będą rozpatrywane. i w czasie niezbędnym do realizacji telnym podpisem. 4 PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 QUIZOLLO - uczy, bawi, integruje

tym roku OSP Chrzelice zło­ Podczas zabawy królowały pytania żyło do Starostwa Powiato­ z dziedziny sztuki i kultury oraz historii, wego w Prudniku dwa pro­ np. „Kto zaprojektował logo Chupa- Wjekty na działalność kulturalno-edu- Chups?”. Na pytanie „Ile jest powiatów kacyjną, w tym jeden pod tytułem w woj. opolskim?” poprawnej odpowiedzi „QUIZOLLO - uczy, bawi, integruje”. udzieliły dwie ekipy. Projekt ten zyskał aprobatę urzędu; „Orzeł jakiego kraju znajduje się nasza zabawa stała się jeszcze bar­ na fontannie na prudnickim rynku? ”. Jako dziej atrakcyjna, dzięki większej licz­ podpowiedź pokazane było jego zdjęcie. bie nagród oraz poczęstunkowi. Mimo podpowiedzi (mówiącej w którym roku fontanna została zbudowana) tylko 22 czerwca odbyła się IV edycja dwie drużyny udzieliły poprawnej odpo­ QUIZOLLO. Udział wzięło dziewięć wiedzi. Powyższy przykład pokazuje, jak drużyn. Największą atrakcją stała się mało wiemy o sztuce i historii, zwłaszcza nagroda główna: puchar przechodni, historii własnego regionu. Jak widać nasz który ufundowała drużyna „Minionków” quiz nie tylko bawi, ale i uczy. Zwycięzcy 6. edycji (zwycięzców IV edycji). Pomysł genialny Walka w szóstej edycji była zacięta a nasza zabawa zyskuje prestiż. połowie gry były ponumerowane 4 stoliki mogą się z nami bawić). do samego końca, ale ostatecznie zwyciężyła Głównym tematem pytań były: sztuka, z naszej zabawy... Numerki te zostały od­ Ten quiz był również finansowany ekipa „Landrynkowe perliczki” - z 82 nauka, tradycja oraz historia terenu powiatu powiednio wcześniej zabrane ze stolików, ze środków Starostwa Powiatowego punktami; tuż za nimi z 77 punktami prudnickiego. Dzięki temu uczestnicy nie a były rozmieszczone losowo. W tym w Prudniku, dzięki czemu znów mieliśmy uplasowali się „Ci lepsi"; trzecie miejsce tylko bawią się, ale i poznają swój rejon, pytaniu można było obstawić dowolną ciekawe nagrody i poczęstunek w postaci zdobyła drużyna, która do ostatniej rundy a edukacja jest jednym z celów naszej liczbę swoich zdobytych quizolli i dzięki pizzy i napojów. prowadziła - „Sierotki”, z 63 punktami. zabawy. Pytania są tak dobrane, by każda niemu tabela punktów mogła się diame­ Tym razem dwie mocne drużyny Dziękujemy też uczestnikom zabawy drużyna miał równe szanse - liczy się tralnie zmienić. I tak się stało. Pamięcią („Minionki” i „Sierotki”) postanowiły za dodatkowe nagrody, które sami fundują. trochę wiedza, ale też spryt i szczęście. fotograficzną wykazały się dwie ekipy: połączyć siły i wystartować jako jedna Jest to bardzo miły gest, a dzięki temu Uczestnicy zmagali się wieloma pytaniami, „Ciamajdy” i „Borsuki”, a dzięki temu drużyna („Minionków”). Dosyć licznej zabawa jest atrakcyjniejsza. które przysporzyły nie lada kłopotu, pytaniu „Ciamajdy” wygrały cały quiz. drużynie (osiem osób) prowadząca mimo podpowiedzi, np.: „Skąd wzięła W przerwie uczestnicy zajadali radziła, aby rozdzielili się i stworzyli Kolejna edycja już niebawem - 24 się nazwa wieży WOKA w Prudniku? przepyszna pizzę z Łącznika - lokal dwie grupy, ponieważ tak liczna dru­ sierpnia. Zapraszamy nowe drużyny ” albo „Ilu było starostów w Prudniku Spoko'locco, któremu serdecznie dzię­ żyna nie ma szans powodzenia (zbyt do zgłaszania się - wystarczą 3 osoby, od 1741 do 2018 roku? ”. Żadnej drużynie kujemy za 3 gratisowe pizze. wiele odmiennych zdań, co nie mogło by się świetnie z nami bawić. Prosimy nie udało się wytypować, że było ich 27. Edycja szósta tym razem odbyła się wróżyć niczego dobrego). Apel pozostał śledzić nas na Facebooku: https://www. W rundzie liczbowej drużyny zmierzyły w sobotę - 21 lipca. Chcieliśmy dać jednak bez odzewu - pozostali przy facebook.com/Quizollo. się z pytaniem matematycznym: „Jadąc szansę uczestnictwa osobom pracującym swoim i niestety zajęli ostatnie miejsce Zapraszają - prowadząca: Grażyna z Chrzelic do Prudnika z prędkością za granicą, które wracają do domów z wynikiem 23 punktów (zwycięska Dolak oraz twórca pytań i obsługa 80 km/h, w jakim czasie pokonamy w piątkowy wieczór (narzekały, że nie drużyna uzyskała 82 punkty). techniczna: Andrzej Uliczka odległość 25,566m?”. Z sali padały Zadanie współfinansowane jest żartobliwe pytania, typu: „Kto zapłaci ze środków Powiatu Prudnickiego mandaty za przekraczanie prędkości w ramach projektu „Quizollo - uczy, w terenie zabudowanym? ”. Na to pytanie bawi, integruje”. organizatorzy nie udzielili odpowiedzi, GD natomiast odpowiedź na pytanie główne to ok. 19 min. Runda muzyczna była bardzo trudna, dotyczyła muzyki poważnej. Uczestnicy mieli za zadanie - po odsłuchaniu większych fragmentów bardzo znanych utworów - podać nazwisko kompozytora. Żadnej z drużyn nie udało się niestety uzyskać kompletu punktów. Ostatnie pytanie całej edycji dotyczyło spostrzegawczości. Byliśmy pewni, że nikt nie wytypuje prawidłowo - jak w pierwszej Zwycięzcy 5. edycji POWIAT PRUDNICKI

AMrtat M. Siiurzly

Kórnica na fotografii OBERSCHLESISCHES DORFLEBEN ÜBER 100 JAHRE IM BILD maja mogłam być w Kór- członkiem Stowarzyszenia Historii Śląska jest możliwość zaprezentowania współ­ HISTORISCHE FOTOGRAFIEN AUS KÖRNITZ nicy, mojej rodzinnej wsi, (Verein fur Geschichte Schlesiens). Wyniki czesnym odbiorcom fotografii, zwłaszcza na wielkim festynie, gdzie swoich badań publikuje w książkach tych najstarszych, oraz zachowanie ich przedstawiono ważną książkę pod oraz różnych polskich i niemieckich dla potomności. Autor zdaje sobie z tytułem „Stulecie życia wiejskiego na artykułach. tego sprawę, dlatego we wprowadzeniu Górnym Śląsku w obiektywie. Histo­ Mimo że Kórnica należy do powiatu do książki dziękuje wielu ludziom - w ryczna fotografia z Kórnicy”. krapkowickiego (od 1956 roku), przez pierwszej kolejności pani Andrei Smolarz 250 lat znajdowała się w powiecie pru­ (zd. Marx), bez której ukończenie tej Autorem publikacji jest Andreas dnickim - osobiście jestem związana książki byłoby niemożliwe. Smarzly, urodzony w 1975 r. w Krap­ emocjonalnie z obydwoma powiatami. Drodzy Czytelnicy, książka jest do kowicach. Przez jakiś czas mieszkał i Oglądanie setek starych fotografii, które wglądu w naszej bibliotece - w Białej. uczęszczał do szkoły w Kórnicy. Od 1988 autor umieścił w tej książce, jest dla mnie Gdy będziecie kiedyś w pobliżu, możecie roku przebywa na stałe w Niemczech. ogromnym przeżyciem (i myślę, że dla tam wstąpić i zobaczyć stuletnią historię Jest wiceprzewodniczącym komisji każdego, kto ją otworzy). Śląska w fotografii. historycznej powiatu prudnickiego oraz Wykonano ogromną pracę, której celem Anna Myszyńska

złonkowie stowarzyszenia poprzednim numerze Panoramy Podziękowanie Sprostowanie Bp Bialska Orkiestra Dęta składają WBialskiej w artykule o Festynie serdeczne podziękowania wszystkim, którzy w zeznaniach podatkowych Rodziny Kamiliańskiej pominięto jednego ze sponsorów: Sklep za rok 2017 zdecydowali się wesprzeć nasze stowarzyszenie jednym monopolowy FHU MAGDA Elżbieta Krokosz. procentem podatku. Przekazana przez Urzędy Skarbowe w Prudniku, Za zaistniałą sytuację przepraszamy i jednocześnie bardzo dziękujemy Kędzierzynie Koźlu i Mońkach kwota to 2.227,40 zł. za zasponsorowanie imprezy. PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 5

Chrzelicka mowa? cz. II dokończenie z przedniego wydania

Gmina Biała parafii Racławiczki i tu posługują się wysuniętą na wschód miejscowością dóbr hermetyzacja mowy. Poddani, a więc W 2010 r., w ramach projektu prowadzo­ nią mieszkańcy: Racławiczek, Ścigowa, chrzelickich, mowa ta nie występuje prawie mieszkańcy, migrowali prawie jedynie nego przez Fundację Ortus, przedstawiciele Dziedzic, Smolarni i Serwitutu. w ogóle. Jeśli już się ją gdzieś zasłyszy, na obszarze wiosek należących do tych Domu Spotkań z Historią i Ośrodka Jako, że już od dekady badam historię to posługują się nią tylko i wyłącznie samych dóbr, a więc wiosek przynależnych KARTA z Warszawy przeprowadzili tej parafii, to też z tego obszaru dysponuję osoby, które wywodzą się z „chrzelickich” jednemu feudałowi. To wszystko mogło rozmowy z 11 mieszkańcami Chrzelic największymi danymi. Wskazują one miejscowości, a w późniejszym okresie mieć wpływ na umocnienie się chrzelickiej i 1 mieszkańcem Łącznika. Rozmowy jednoznacznie i niepodważalnie, iż życia wzięli ślub z kimś ze Strzeleczek, mowy na tym właśnie obszarze. te dotyczyły historii miejscowości, na obszarze ww. miejscowości mieszka tam się przeprowadzili i tu żyli lub żyją Przedstawiona teza a publikacja F. Pluty chrzelickiego zamku, a także życia największy odsetek mieszkańców posłu­ do dziś. Zasięg występowania opisanej tutaj poszczególnych rozmówców. Powstałe gujących się chrzelicką mową. Na 155 Gmina Korfantów dyftongizacji nieco inaczej przedstawia F. w ten sposób nagrania stanowią obecnie rozmówców (dane z grudnia 2017 roku), Miejscowości gminy Korfantów, które Pluta. Według niego granica występowania jedno z najcenniejszych źródeł historii którzy albo mieszkają na terenie parafii, wchodziły w skład dóbr chrzelickich, tej cechy wykracza znacznie na południe mówionej tych miejscowości. Na 12 albo z niej pochodzą (tu się urodzili stanowiły ich północno-zachodnią i południowy wschód od miejscowości rozmówców, 5 z nich w trakcie rozmowy i wychowali) i w których przypadku granicę. Z mojej strony - jest to obszar dóbr chrzelickich. Licząc od Rzymkowic używało języka polskiego, zaś pozostałe 7 odnotowano formę przeprowadzonej w niewielkim stopniu zbadany i znam - przebiega przez miejscowości: Pogórze, osób posługiwało się śląską mową. Żadna rozmowy (język niemiecki, polski lub jedynie garstkę mieszkańców Rzym- Brzeźnica, Grabina, Górka Prudnicka, z osób nie posługiwała się ogólną śląską mowa/dialekt), aż 104 (67%) posługiwało kowic, którzy na pewno posługują się Ligota Bialska, Radostynia, Mokra, mową (tj. „ą” zamiast „ę”), tylko mową się tą mową. Pozostałe osoby posługiwały opisywaną tutaj mową. Dlatego też nie Krobusz, Gostomia, Rostkowice, Solec, typową dla mieszkańców podchrzelic- się albo mową ogólną, albo używały jestem w stanie podjąć się szerszego Browiniec Polski, Olbrachcice, Nowy kich wiosek. Zaś w przypadku jednego zamiennie obydwu z nich. opisu występowania chrzelickiej Browiniec, Wierzch, Wilków, Mionów, z pięciu rozmówców posługujących się Jeśli z danych tych weźmiemy pod mowy na tym obszarze. Nowa Wieś Prudnicka, Czartowice, polszczyzną - w rozmowie dało się wy­ uwagę jedynie rodowitych parafian, tj. Hermetyczność Golczowice, Sysłów, Zawada, But, aż chwycić pojedyncze słowa gwarowe i były takich, którzy mieszkają tu od urodzenia, Analizując przedstawioną powyżej tezę, do Kierpnia (na wschodnim krańcu), to słowa typowe dla chrzelickiej mowy. to na 98 rozmówców 72 (73%) posługiwało można by zapytać: dlaczego chrzelicka a kolejno przez Moszną, w kierunku Innym źródłem informacji z obszaru się mową chrzelicką, 16 mową ogólną, 8 mowa nie „rozlała” się na inne, okoliczne Łącznika, Ścigowa, Racławiczek, Dziedzic, gminy Biała na ten temat są moje pry­ mową mieszaną, a 2 językiem polskim. miejscowości, oddalone od granic dóbr Smolarni i Chrzelic. watne notatki z rozmów dotyczących Jak więc widać - odsetek rozmówców chrzelickich, ale których wspólną cechą Dlatego też użyte przeze mnie w artykule badań nad genealogią moich przodków, posługujących się opisywaną tutaj mową, była np. przynależność do jednej parafii? określenie „chrzelicka mowa” jest poję­ którzy wywodzą się z tego rejonu. W tym zarówno tych mieszkających w parafii, Przecież tak teraz, jak kilkaset lat temu ciem roboczym i dopiero po uprzednim przypadku dysponuję niewielką ilością jak i tych mających tam swoje korzenie, ludzie zawierali związki małżeńskie zdefiniowaniu zasięgu występowania notatek - rozmówcami były osoby, jest spory. Co ciekawe - według jednej i zmieniali miejsca zamieszkania. Ale... geograficznego opisywanej tutaj mowy których przodkowie (lub też oni sami) z informatorek z terenu gminy Biała, no właśnie - tu jest pewne „ale”. będzie można przyznać mu jakiś status. wywodzą się z takich miejscowości to parafia Racławiczki jest miejscem, Już w XV w., z chwilą przejścia Badajmy póki czas jak: Pogórze, Chrzelice i Łącznik. gdzie mowa ta ma swój największy do gospodarki folwarczno-pańszczyź- Między innymi dlatego przedstawio­ Każda z tych osób, podczas rozmowy, wydźwięk i jest najbardziej zauważalna. nianej, sytuacja chłopów zaczęła się na tutaj teza powinna być zalążkiem posługiwała się mową chrzelicką. Uwagę na to zwrócił również Stanisław pogarszać. Coraz bardziej zacieśniała się i pretekstem do dalszych, szerszych Miejscowościami gminy Biała, w któ­ Makuch, który w 1953 r. w wieku 20 zależność poddańcza, która stopniowo i profesjonalnych badań, zarówno nad rych funkcjonuje obecnie chrzelicka lat przyjechał do Dziedzic, by nauczać objęła wszystkie sfery życia feudalnej mową obszaru dóbr chrzelickich, jak mowa, są też Radostynia i Ligota Bialska. w miejscowej szkole podstawowej. wsi śląskiej. Jedną z form poddaństwa i dialektu głogóweckiego. Chociażby Przy czym druga z nich nigdy do dóbr W swoich wspomnieniach pisze tak: było poddaństwo osobiste, które z tego względu, że gwary są tym ele­ chrzelickich nie należała. Jednak przez „Kiedy byłem w Zawadzie na rower miało wpływ na ograniczenia przy mentem historii, który na przestrzeni wieki to Ligota Bialska, jako parafia, mówiono »koło«, natomiast za torem zawieraniu związków małżeńskich lat i pokoleń ulega zmianom. skupiała wokół siebie mieszkańców w rejonie Racławiczek »kieło«”. i było jedną z charakterystycznych A co gdyby okazało się, że na obszarze Radostyni (również Górki Prudnickiej Nadmienić należy, iż Racławiczki cech stosunku zależności, jaki niósł dawnego powiatu prudnickiego, albo i Otok, a do 1889 roku Grabiny). W tym nigdy nie należały do dóbr chrzelickich, ze sobą ustrój feudalny. Oznaczało i Górnego Śląska, jedynie u nas występuje przypadku wspólnota parafialna była a mimo to tutejsi mieszkańcy posługują to przede wszystkim przytwierdzenie tego typu, charakterystyczna odmiana swego rodzaju spoiwem i skupiała wokół się chrzelicką mową. Jak to możliwe? chłopa do ziemi (łac. Glebae adscripti), śląskiej mowy? Czyż nie byłaby to wspa­ siebie mieszkańców sąsiednich wiosek, Podobnie jak w przypadku Ligoty z czego wypływał zakaz opuszczania niała rzecz, swego rodzaju wyróżnik sprzyjając tym samym utrwaleniu się Bialskiej, Racławiczki były i są miej­ wsi bez pańskiego zezwolenia. i coś, co pozostawili nam w spuściźnie takiej samej mowy poza obszarem dóbr scowością parafialną - skupiają wokół Zakładając więc, że na pewnym etapie nasi przodkowie? Bo jeśli „język jest chrzelickich, tuż na jej obrzeżach - jak siebie mieszkańców z pobliskich wiosek, historii pojawiła się na ziemi chrzelickiej mapą drogową kultury - mówi ci, skąd np. w Ligocie Bialskiej. gdzie mowa ta funkcjonuje. charakterystyczna cecha opisywanej tutaj ludzie pochodzą i dokąd zmierzają” (cyt. Gmina Strzeleczki W gminie Strzeleczki granicą występo­ mowy i biorąc pod uwagę ograniczenia Rita Mae Brown), niech taką samą mapą W gminie Strzeleczki chrzelicka wania chrzelickiej mowy jest Ścigów. Zaś w swobodach, można założyć, iż wskutek będzie Nasza mowa. mowa występuje jedynie na terenie w Strzeleczkach, które były najbardziej tego na terenie tym nastąpiła pewna Robert Hellfeier Chrzeliccy strażacy odznaczeni INFORMUJEMY: SP Chrzelice od ponad oraz wiele innych działań kierowanych dziesięciu lat współpracuje do dzieci i młodzieży. Ochotnicza Straż Pożarna Ochotnicza Straż Pożarna z strażakami z Czech. Za tak bogatą aktywność 7 lipca bie­ w Chrzelicach we wrześniu w Chrzelicach w okresie od O żącego roku na uroczystych obchodach 2018 r. będzie realizować za­ 10 . 07. 2018 r. do 30.09.2018 Wspólnie zrealizowali już kilkadzie­ jubileuszu 125-lecia istnienia SDH Rad­ siąt projektów, najważniejsze z nich to slawice (z udziałem władz wojewódzkich, danie publiczne o tytule „Po­ r. realizuje zadanie publiczne odrestaurowanie sikawki konnej, uszycie samorządowych i związkowych) trzech znaj swój kraj - kontynuacja”. „Integracja międzynarodowa mundurów historycznych, szkolenie strażaków z OSP Chrzelice otrzymało Wsparcie na realizację tego poprzez wymianę wiedzy w ośrodku szkoleniowym kierowców odznaczenia: druhna Grażyna Dolak zadania zostało udzielone i doświadczeń”. samochodów ciężarowych w Ostrawie, i druh Adrian Kamionka dostali brązowy przez Starostwo Powiatowe Wspólne ćwiczenia stra­ szkolenie strażaków w kontenerze poża­ Medal za Międzynarodową Współpracę, w Prudniku. żaków z Czech i Polski z za­ rowym z prawdziwym ogniem i dymem, a druh Józef Roden otrzymał srebrny kresu ratownictwa wodnego szkolenie z ratownictwa technicznego, Medal za Międzynarodową Współpracę. szkolenie z ratownictwa wodnego, Ponadto sztandar jednostki z Chrzelic i udzielania pierwszej pomocy szkolenie z udzielania kwalifikowanej udekorowany został szarfą za wieloletnią są planowane 18 sierpnia na pierwszej pomocy, szkolenie z obsługi współpracę i partnerstwo, zaś druh akwenie „Zielona zatoka”. pił spalinowych, ćwiczenia pożaru lasu Andrzej Uliczka otrzymał dyplom Wsparcie finansowe na re­ z udziałem samolotu gaśniczego, ćwi­ uznania. Było to miłe i wzniosłe wy­ alizację tego zadania zostało czenia dotyczące pożaru samochodów darzenie, które niewątpliwie zapisze udzielone przez Zarząd Wo­ i uwalnianie poszkodowanych z pojazdów, się w historii OSP Chrzelice. jewództwa Opolskiego. zloty sikawek konnych i międzynarodowe Następnego dnia strażacy wzięli Szczegóły na stronie turnieje drużyn pożarniczych, kilka wy­ udział w kolejnym już zlocie sikawek POWIAT PRUDNICKI cieczek krajoznawczych do Czech i Polski konnych w Czechach. www.ospchrzelice.pl 6 PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 racia Grimm w Łączniku uż po raz kolejny - dzięki współ­ dziecka jest inny, dlatego można było pracy z TSKN (Towarzystwo liczyć na pomoc nauczycielki z przed­ Społeczno-Kulturalne Niem­ szkola z Białej - Anny Stroki. Pod jej Jców na Śląsku Opolskim) - na prze­nadzorem dzieci miały okazję poznawać łomie 14/15 lipca zorganizowano język niemiecki w codzienności oraz Bajkową Noc Braci Grimm dla dzieci wspólnie integrować się poprzez gry Mniejszości Niemieckiej. Projekt ten i zabawy. pomaga doskonalić język, przybliża Innowacją był tak zwany Papierowy sztukę, zabiera w świat baśni, po­ Teatr, czyli wizualizacja baśni za pomocą maga w rozwijaniu wyobraźni i kre­ kolorowych plansz i drewnianej skrzyni atywności. - na wzór parawanu z teatrzyków ma­ rionetkowych - w której przedstawiane Spotkanie odbyło się w salce wiejskiej są kolejne fragmenty baśni. z dostępem do sali gimnastycznej, gdzie Wyjątkową niespodzianką dla dzieci zapewniony został nocleg. Udział wzięło był przyjazd wynajętych przez TSKN 15 dzieci w wieku 6-10 lat. Wbrew animatorek z Opola. Zafascynowały one letniej, wakacyjnej porze - tematem dzieci swoimi niezwykłymi sztuczkami Bajkowa Noc Braci Grimm odbyła się w połowie lipca przewodnim była baśń pt. „Frau Holle“ i przeniosły w świat magii. Po zjedzeniu (Pani Zima lub też Pani Zamieć). Wraz smacznej pizzy, dostarczonej przez „Spo- kule i spersonalizowane breloczki. niewyspane, ale szczęśliwe dzieci odebrały z pierwszym zdaniem baśni czytanej ko'loco“ z Łącznika, na boisku nastąpiła Po mini dyskotece i grubo po północy upominki w postaci dyplomu, książki przez przewodniczącego DFK Łącznik bitwa na śnieżki ze specjalnie do tego nastąpiła wieczorna toaleta i wspólna i torby na ramię. Wszyscy uczestnicy - Klaudiusza Globisza, dzieci przeniosły przygotowanego sztucznego śniegu. Oprócz modlitwa. Na dobranoc dzieci posłuchały doskonalili swój niemiecki i z pewnością się w cudowny świat fantazji. Poziom tego dzieci wzięły udział w warsztatach jeszcze kilku krótkich baśni. Następnego dobrze się bawili. znajomości języka niemieckiego u każdego plastycznych - wykonały piękne śnieżne dnia rano, po gimnastyce i śniadaniu, AS

Bywa, że są rzeczy ważniejsze niż wyspanie się podczas nocy Nauka łączyła się z zabawą Wokół Braci Grimm w Pogórzu

ramach projektu,, Simsala odbyła się runda zapoznawcza oraz przybył Bim Märchennacht mit den do nas zaproszony gość: pani S. Rölle, Gebrüder Grimm” (którego która przeczytała dzieciom bajkę „Frau Worganizatorem jest Towarzystwo Holle” czyli inaczej „Pani Zima”. Dzieci Społeczno-Kulturalne Niemców pod bacznym okiem nauczyciela, pani M. na Śląsku Opolskim, zaś finansowa­ Helfeie r, poznały słownictwo występujące nie pochodzi z projektu Ministerstwa w bajce. W formie zabawowej przyswoiły Spraw Wewnętrznych i Administracji) nowe słówka w języku niemieckim. koło DFK w Pogórzu - 5 lipca - za­ Odbyło się także tematyczne majsterko­ prosiło dzieci na zaczarowaną noc wanie - szklane kule śniegowe i breloczki z bajkami braci Grimm. w kształcie gwiazdek. Dużo radości sprawiły dzieciom zabawy ze sztucznym W projekcie wzięło udział piętnaścioro śniegiem na boisku wiejskim. dzieci w wieku od 6 do 10 lat. Projekt Po kolacji odwiedziły nas tajemnicze rozpoczął się o godzinie 19:00 w świetlicy postacie z bajki: animatorki, które wpro­ wiejskiej w Pogórzu. Na dobry początek wadziły dzieci w świat magii i czarów. Dzieci były zafascynowane eksperymen­ Bajkowa noc odbyła się u progu lipca tami. Do późnych godzin wieczornych trwały tańce-wygibańce i wspólne oglądanie bajek w języku niemieckim wyświetlanych na projektorze. Po nocnych eskapadach i paru godzi­ nach snu ranek przywitał nas poranną gimnastyką i śniadaniem. Wkrótce potem nastąpiło zakończenie projektu i pożegnanie z uczestnikami. Projekt cieszył się dużym zaintereso­ waniem w naszej miejscowości. Mamy nadzieję, że w kolejnym roku również będziemy mogli zorganizować taką baj­ kową noc. Serdecznie dziękuję członkom zarządu DFK w Pogórzu, którzy pomogli w organizacji bajkowej nocy. MH Na dzieci czekały różne atrakcje Noc nie zawsze jest od spania PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 7 Spotkanie uczniów i kultur czenie się innego języka jest próbowali swoich sił. Jazda na nartach nie tylko uczeniem się innych wodnych nie tylko sprawiała radość, ale słów na te same rzeczy, ale także wzmacniała współpracę między Utakże uczeniem się innego sposóbuczestnikami projektu. myślenia o rzeczach - Flora Lewis. Przerywnikiem w celu regeneracji sił był pobyt na basenie, a okazję do pogłę­ Od 10 do 15 czerwca siedemnaścioro bienia kontaktów stanowiła dyskoteka uczniów Zespołu Szklono-Przedszkolnego szkolna. w Łączniku wraz z trojgiem opiekunów Młodzież z Łącznika zadowolona uczestniczyło w wymianie uczniowskiej. i dumna z siebie wróciła do domu cała Koordynatorem tego projektu po stronie i zdrowa, żałując, że pobyt ten tak krótko polskiej jest p. Dorota Haberecht - na­ trwał. uczyciel języka niemieckiego w ZSP Dyrekcja i grono pedagogiczne w Łączniku. ZSP w Łączniku pragną serdecznie Elementem wizyty było zwiedzanie Kolonii Już od lat Zespół Szkolno-Przedszkolny podziękować wszystkim osobom, które w Łączniku organizuje spotkania młodzieży przyczyniły się do realizacji tej wymiany. z Gesamtschule w Marienheide. Szkoły Szczególne należy wspomnieć o godnym te prowadzą wymiany uczniowskie, podziwu zaangażowaniu rodziców dzieci których celami są: doskonalenie umie­ uczestniczących w takich spotkaniach. jętności językowych, pokonywanie barier To dzięki ich serdeczności i otwartości językowych, zapoznanie się z życiem tego typu istotne projekty mogą być rówieśników, rozwijanie pracy w grupie, realizowane. ale przede wszystkim: nawiązanie nowych Wyrazy wdzięczności składamy również przyjaźni. na ręce PNWM, która udostępniła część W tym roku podopieczni z Łącznika potrzebnych środków na realizację tego spędzili pięć pięknych dni w Marienheide, przedsięwzięcia. w czasie których realizowali zaplanowany Ogromne wsparcie finansowe i zaan­ wcześniej skrupulatnie program. Oprócz gażowanie wykazał także Burmistrz poznania samego Marienheide i okolic, Białej Pan Edward Plicko, za co jeszcze Pobyt w Marienheide miał miejsce w połowie czerwca wybrani uczniowie obu szkół brali udział raz dziękujemy. w wycieczkach do Muzeum Rentgena Wymiany uczniowskie są najlepszą w Remscheid, do Kolonii (gdzie zwiedzali metodą rozwijania kompetencji języko­ katedrę i Stare Miasto). Niezwykle ciekawa wych uczniów, rozwijania u młodzieży okazała się GPS Wanderung, podczas otwartości na inne kultury i zwyczaje. której młodzież za pomocą pobranych Dzięki nim uczniowie poznają także swoje wcześniej na telefon komórkowy aplikacji mocne i słabe strony. Jest to pewnego musiała rozwiązywać różnorodne zagadki rodzaju sprawdzian samodzielności, nauka i zadania z zakresu geografii. otwartości, tolerancji oraz akceptacji Najciekawszą, największa i najza­ siebie i innych. bawniejszą atrakcją okazała się jazda Nie zapominajmy, że „Inny język na nartach wodnych. Dla wielu uczniów to inna wizja życia” - Federico Fellini. było to wyzwanie, z którym zmierzyli się po raz pierwszy w życiu. Wszyscy DH Jazda na nartach wodnych, czyli uczniowie i uczennice przed wyzwaniem ZiedZictwo

trzymaliśmy grant w wyso­ W ramach projektu planowany jest kości 5507,44 zł, i będzie on także wykład dotyczący zdrowotnych przeznaczony na wykorzy­ aspektów wykorzystania kwiatów, Ostanie potencjału naszego dziedzicowoców­ i liści morwy białej. twa, jakim jest skupisko morwy bia­ Projekt „Morwowa wioska” to konty­ łej w Pogórzu. nuacja naszych poprzednich realizacji: „Podpatrzone - podsłuchane” i „Wieś Stworzymy m.in. miejsce przyj azne ogródkami stoi”. Realizowany jest ptakom i owadom pożytecznym, poprzez w ramach programu „Działaj Lokalnie” dosadzenie morw w alei morwowej w Borach Niemodlińskich, wspólnie oraz rozdamy sadzonki mieszkańcom z Akademią Rozwoju Filantropii w Polsce, naszej miejscowości; zbudujemy budki w ramach środków Polsko-Amerykańskiej lęgowe dla ptaków oraz domki dla Fundacji Wolności. owadów pożytecznych. Stworzymy również ścieżkę edukacyjną BKI W Pogórzu występuje skupisko morwy białej dotyczącą morw, ptaków oraz owadów. Stowarzyszenie Odnowa Wsi Pogórze Towary przeróżne z sma edycja Bialskiego ubrania i zabawki dla dzieci, ubrania dla Pchlego Targu odbyła się dorosłych, książki, naczynia, lampy, obrazy, w sobotę 23 czerwca. firany, ozdoby do domu i na podwórko, ÓPogoda nie rozpieszczała, byłoróżnego rodzaju bibeloty. Chętnych wietrznie i deszczowo. na zakupy, być może ze względu na niesprzyjającą pogodę, nie było aż tylu Jednak wystawcy uzbrojeni w ciepłe (jak miało to miejsce podczas siódmej kurtki i termosy z kawą nie dali za wy­ edycji przedsięwzięcia), ale i tak co nieco graną i rano - już po 8:00 - stawili się do kieszeni sprzedających wpadło. na parkingu przy kościele parafialnym Kolejna odsłona Bialskiego Pchlego w Białej, by z samochodów wypakować Targu zaplanowana jest na przełom sierpnia skarby, które przywieźli na sprzedaż. i września. Już teraz gorąco zapraszamy. Było w czym wybierać: standardowo DR Bialski Pchli Targ odbył się już po raz ósmy, i bynajmniej nie ostatni 8 PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 Terminarz rozgrywek - runda jesienna - sezon 2018/19 Klasa B, grupa 9 Klasa B, grupa 11

Kol. Data / godzina Drużyny Kol. Data / godzina Drużyny 19-08-2018 (N) - 14:00 LZS Ligota Bialska - LZS II Bodzanów 02-09-2018 (N) - 13:00 LZS Chrzelice - LZS Łowkowice 1 1 19-08-2018 (N) - 14:00 Fortuna Głogówek - Polonia Biała 02-09-2018 (N) - 17:00 Polonia Pogórze - LZS Przechód 26-08-2018 (N) - 17:00 LZS II Bodzanów - Polonia Biała 2 09-09-2018 (N) - 16:00 LZS Przechód - LZS Chrzelice 26-08-2018 (N) - 14:00 LZS Ligota Bialska - LZS Domaszkowice 2 09-09-2018 (N) - 16:00 KS Górażdże - Polonia Pogórze 01-09-2018 (So) - 16:00 LZS Gryżów - LZS Ligota Bialska 3 16-09-2018 (N) - 16:00 Polonia Pogórze - KS Chorula 01-09-2018 (So) - 17:00 Polonia Biała - LZS Dytmarów 3 08-09-2018 (So) - 16:00 LKS Rusocin - Polonia Biała 16-09-2018 (N) - 13:00 LZS Chrzelice - KS Górażdże 4 09-09-2018 (N) - 13:00 LZS Ligota Bialska - Metalowiec Łambinowice 23-09-2018 (N) - 16:00 LZS Dąbrówka G. - Polonia Pogórze 4Л 15-09-2018 (So) - 16:00 Polonia Biała - LZS Ścinawa Nyska 23-09-2018 (N) - 16:00 KS Chorula - LZS Chrzelice 5 16-09-2018 (N) - 16:00 Sudety Moszczanka - LZS Ligota Bialska 30-09-2018 (N) - 13:00 LZS Chrzelice - LZS Dąbrówka G. 5r 23-09-2018 (N) - 16:00 LZS Niemysłowice - Polonia Biała 30-09-2018 (N) - 15:00 Polonia Pogórze - Kosmos Dobra 6 23-09-2018 (N) - 14:00 LZS Ligota Bialska - LZS Mańkowice 07-10-2018 (N) - 15:00 Kosmos Dobra - LZS Chrzelice 29-09-2018 (So) - 15:00 Fortuna Głogówek - LZS Ligota Bialska 6 7 07-10-2018 (N) - 15:00 Otmęt Krapkowice - Polonia Pogórze 29-09-2018 (So) - 15:00 Polonia Biała - Rolnik Biedrzychowice 14-10-2018 (N) - 15:00 Polonia Pogórze - LZS Obrowiec 8 07-10-2018 (N) - 14:00 LZS Ligota Bialska - Polonia Biała ■77 13-10-2018 (So) - 15:00 Polonia Biała - LZS Domaszkowice 14-10-2018 (N) - 13:00 LZS Chrzelice - Otmęt Krapkowice 9 14-10-2018 (N) - 15:00 LZS Dytmarów - LZS Ligota Bialska 8 21-10-2018 (N) - 14:00 Polonia Pogórze - LZS Chrzelice 21-10-2018 (N) - 14:00 LZS Ligota Bialska - LKS Rusocin 28-10-2018 (N) - 13:00 LZS Chrzelice - LZS Obrowiec 10 Q9 21-10-2018 (N) - 14:00 LZS Gryżów - Polonia Biała 28-10-2018 (N) - 13:00 MKS II Gogolin - Polonia Pogórze LZS Ścinawa Nyska - LZS Ligota Bialska 27-10-2018 (So) - 14:00 04-11-2018 (N) - 13:00 Polonia Pogórze - LKS Strzeleczki 11 1 Гі 27-10-2018 (So) - 14:00 Polonia Biała - Metalowiec Łambinowice 10 04-11-2018 (N) - 13:00 LZS Chrzelice - MKS II Gogolin 04-11-2018 (N) - 13:00 Sudety Moszczanka - Polonia Biała 12 10-11-2018 (So) - 13:00 LZS Łowkowice - Polonia Pogórze 04-11-2018 (N) - 13:00 LZS Ligota Bialska - LZS Niemysłowice 11 10-11-2018 (So) - 13:00 LKS Strzeleczki - LZS Chrzelice 10-11-2018 (So) - 13:00 Rolnik Biedrzychowice - LZS Ligota Bialska 13 10-11-2018 (So) - 13:00 Polonia Biała - LZS Mańkowice

Klasa A, grupa 4 II liga juniorów młodszych, grupa 4 Kol. Data / godzina Drużyny Kol. Data / godzina Drużyny 1 18-08-2018 (So) - 16:00 LZS Kolnowice - Victoria Pomorzowice 1 02-09-2018 (N) - 11:00 LZS Grodków - LZS Łąka Prudnicka 2 26-08-2018 (N) - 17:00 LZS Czyżowice - LZS Kolnowice 2 09-09-2018 (N) - 11:00 GKS Grodków - LZS Łąka Prudnicka 3 02-09-2018 (N) - 17:00 LZS Kolnowice - LZS Zawada k. Głogówka 3 16-09-2018 (N) - 11:00 LZS Łąka Prudnicka - Polonia Pogórze 4 09-09-2018 (N) - 16:00 LZS Włodary - LZS Kolnowice 5 16-09-2018 (N) - 16:00 LZS Kolnowice - LKS Szonów 4 23-09-2018 (N) - 11:00 LZS Ścinawa Nyska - LZS Łąka Prudnicka 6 23-09-2018 (N) - 14:00 LZS Nowy Dwór - LZS Kolnowice 5 | 30-09-2018 (N) - 11:00 LZS Łąka Prudnicka - Metalowiec Łambinowice 7 30-09-2018 (N) - 15:00 LZS Kolnowice - LZS Łąka Prudnicka 6 07-10-2018 (N) - 11:00 LZS Łąka Prudnicka - LZS Grodków

8 07-10-2018 (N) - 15:00 LZS Kujawy - LZS Kolnowice 7 14-10-2018 (N) - 11:00 LZS Łąka Prudnicka - GKS Grodków 9 14-10-2018 (N) - 15:00 LZS Kolnowice - LZS Rzepce 8 21-10-2018 (N) - 11:00 Polonia Pogórze - LZS Łąka Prudnicka 10 21-10-2018 (N) - 14:00 LZS Kolnowice - LZS Lubrza 9 28-10-2018 (N) - 10:00 LZS Łąka Prudnicka - LZS Ścinawa Nyska 11 28-10-2018 (N) - 13:00 LZS Stare Kotkowice - LZS Kolnowice 10 04-11-2018 (N) - 10:00 Metalowiec Łambinowice - LZS Łąka Prudnicka 12 04-11-2018 (N) - 13:00 LZS Kolnowice - Grom Szybowice 13 11-11-2018 (N) - 13:00 LZS Rudziczka - LZS Kolnowice

II l ga juniorów, grupa 2 II liga trampkarzy, grupa 2

Kol. Data / godzina Drużyny Kol. Data / godzina Drużyny 1 02-09-2018 LZS Ligota Bialska - wolny termin 1 08-09-2018 (So) - 11:00 Polonia Pogórze - LZS Grodków 2 09-09-2018 (N) - 11:00 LZS Ligota Bialska - LZS Kotlarnia 2 15-09-2018 (So) - 11:00 Rolnik Lasocice - Polonia Pogórze 3 16-09-2018 (N) - 11:00 LZS Izbicko - LZS Ligota Bialska 3 22-09-2018 (So) - 11:00 Polonia Pogórze - Sparta Paczków 4 23-09-2018 (N) - 11:00 LZS Ligota Bialska - LZS Racławiczki 5 b 30-09-2018 (N) - 11:00 Victoria Żyrowa - LZS Ligota Bialska 4 29-09-2018 (So) - 11:00 Skalnik Gracze - Polonia Pogórze

6 07-10-2018 (N) - 11:00 LZS Ligota Bialska - Fortuna Głogówek 5 06-10-2018 (So) - 11:00 Polonia Pogórze - LZS Rudziczka 7 14-10-2018 (N) - 11:00 Rolnik Biedrzychowice - LZS Ligota Bialska 6 13-10-2018 (So) - 11:00 Atom Grądy - Polonia Pogórze 8 21-10-2018 (N) - 11:00 LZS Ligota Bialska - Polonia Głubczyce 7 20-10-2018 (So) - 11:00 Polonia Pogórze - LZS Ścinawa Nyska 9 28-10-2018 (N) - 10:00 LZS Walce - LZS Ligota Bialska

Klub LUKS Polonia Pogórze zgłosił do rozgrywek drużynę juniorów młodszych LKS Polonia Biała zgłosiła drużynę w kategorii ORLIK (tutaj rozgrywki pro­ i trampkarzy (terminarz będzie dopiero pod koniec sierpnia), natomiast LKS Polonia wadzone są systemem turniejowym) Biała zgłosiła drużynę w kategorii ORLIK (rozgrywki systemem turniejowym). PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 9 Janina Bialska - bliżej nieokreślona mieszkanka Białej oceniająca burmistrza Edwarda Plicko w swojej misji na rzecz miasta i gminy Biała

od tym tytułem chcę poka­ ale jest pewne, że po raz drugi takiego zać naszym mieszkańcom, dofinansowania nie będziemy w stanie do czego posuwają się opo­ pozyskać. Mamy dodatkową szansę Pnenci obecnej władzy, aby po raz na wyremontowanie byłego kościoła kolejny oczernić burmistrza Białej ewangelickiego i stworzenie miejsca dla w oczach społeczności i władz Katujcie ne 8 ze mis sto - Bielą Prudnicką - przed demolką jaką szykuje miejskiej biblioteki oraz klubu dziennego województwa. Takie rozwiąza­ tutejszy Burmistrz. Chodzi o przebudowę rynku, który w obecnoj formie pobytu seniora, a także uratowania nia układu rynku i ruchu w jego jest i ładny, i funkcjonalny. Burmistrz chce go przerobić na cennego zabytku. W ciągu zaledwie kamienną pustynie,bez parkingów czyli bez handlu.Zamierza także czterech lat zainwestowaliśmy w gminie obrębie zostały ustalone w miej­ zmienić organizacje ruchu komcsując oba kierunki w jednej wąskiej scowym planie zagospodarowa­ uliczce. Człowiek ton nie liczy się ani z Redą,ani z handlowcami Biała prawie czterdzieści mln złotych nia przestrzennego miasta Biała z Rynku. Zamknięcie tego terenu dla samochodów oznacza upadek i to, co było w sferze marzeń poprzedniej w 2003 roku i dzisiaj, chcąc po­ sklepów.Oczywiśoia zwiększą obroty dyskonta: Dino i Biedronka. ekipy, teraz stało się rzeczywistością. zyskać pieniądze na jego remont, Podejrzewamy,że Burmistrz dostał od nich łapówkę za zniszczenie Remontujemy drogi, budujemy ścieżki musieliśmy dostosować projekt konkurencji* pieszo-rowerowe i kompleksy sportowe; Ten człowiek realizuje własne kaprysy,nie współpracuje z Radą , do tych założeń. traktuje Białą jak prywatny folwark, a to wszystko za nasze podatnioze budujemy kanalizację i oczyszczal­ pieniądze. W Urzędzie zrobił czystkę,pozbył się mądrych ale niewygodnyo nię ścieków, termomodernizujemy Gdyby Biała nie posiadała obwodnicy, ludzi, no ijkłamie , kłamie i kłamie. /Skąd my to znamy?/ zespół szkół w Białej oraz budujemy ten układ nie miałby prawa bytu, ale A nasza Rada,nasi sklepikarze to wielkie dupy,ludzie bez ikry dający drogi gminne, place zabaw i siłownie dzisiaj, gdy mamy 5 mln. dotacji, jest sobą manipulować. Narzekają ale nie działają. zewnętrzne w naszych wioskach; dofi­ Jak sięgnę pamięcią w Białej nie było żadnej kontroli od niepamiętnych szansa, aby gruntownie wyremontować nansowujemy starostwo w remontach czasów, n bardzo by się przydała-* zwłaszcza finansowa. rynek i stworzyć przestrzeń prospołeczną. Niszczenie czegoś co jest dobre i funkcjonalne to defraudacja dróg, chodników i kanalizacji burzowej. Ilość legalnych miejsc parkingowych podatniozych pieniędzy. Podejrzewanie burmistrza o korupcję nie ulegnie wielkim zmianom, nato­ jest daleko krzywdzące i pokazuje jak miast dodatkowo powstaną miejsca karkołomne są oskarżenia w stosunku parkingowe na byłym placu zabaw do tego, co w ciągu tych czterech lat za „Malwą”, na ulicy Kościuszki oraz udało się dokonać. przy byłym kościele ewangelickim. ul.Kościuszki 76 ^Najwyższa Izba Kontroli Edward Plicko Czy takie rozwiązanie zadowoli ul.Filtrowa 57 burmistrz Białej naszych mieszkańców - trudno ocenić, Warszawa Droga powiatowa relacji Biała-Pogórze

2016 roku - pod presją braku na dofinansowanie inwestycji powiatowej dofinansowania z ich strony - realizuje mamy ok. 50 km dróg powiatowych przyjęcia budżetu przez na terenie swojej gminy. się inwestycje drogowe (ul. Kolejowa w fatalnym stanie technicznym; czy stać opozycję, mającą większość Zgodziliśmy się na tak duże dofi­ w gminie Prudnik, ul. Harcerska w gminie więc gminę na tak duże żądania ze strony Ww Radzie Miejskiej (MN, Nasza Zie­ nansowanie ze względu na strategiczną Lubrza), a gminę Biała się dołuje, mimo powiatu? Czy stać nas na dofinansowanie mia i SLD) - na 2017 rok dołożyliśmy ważność tej drogi dla gminy i fatalny że mamy dwóch na pięciu członków powiatu w kwocie ok. 40 mln złotych? do inwestycji powiatowej 50% (czyli jej stan. Powiat prudnicki otrzymał zarządu powiatu. A gdzie zadania własne i inwestycje 0,5 mln złotych) jako jedyna gmina dofinansowanie i wydawało się, że nic W budżecie 2017 roku dołożyliśmy gminne służące naszym mieszkańcom? w powiecie prudnickim - chodzi nie stanie na przeszkodzie do realizacji do budowy powiatowych chodników Każdy samorząd ma swój majątek, którym tu o remont drogi Pogórze-Górka. tej inwestycji, jednakże wzrost kosztów 100 tys. zł., a - mimo porozumienia powinien zarządzać i utrzymywać go Dofinansowanie miało być gwarantem inwestycji spowodował, że wicestarosta z powiatem - nie dokończono remontu w odpowiednim stanie technicznym, nie kontynuacji inwestycji remontu drogi Janusz Siano zażądał od nas (na czerw­ chodników w Śmiczu (ok. 150 m2) zaś liczyć na to, że ktoś inny go w tym w 2018 r. na odcinku Biała-Górka. Zgod­ cowej sesji) kolejnego zwiększenia oraz w Miłowicach. Teraz winę za brak wyręczy kosztem własnych niezbędnych nie z porozumieniem: na tę inwestycję dofinansowania - do 1 mln 900 tys. zł., realizacji tych inwestycji próbuje się inwestycji. W minionym okresie gminy przeznaczyliśmy w budżecie Białej skracając inwestycję prawie o połowę: przerzucić na burmistrza Białej - mimo wspierały inwestycje powiatu prudnickiego (na 2018 r.) 1 mln 325 tys. zł.. Żadna do odcinka drogi Ligota-Górka. Po raz że tak ogromne pieniądze przeznacza w kwocie ok. 10-30 tys. zł.; dziś żąda się gmina powiatu prudnickiego w dziejach kolejny okazało się, że na terenie innych na wsparcie inwestycji powiatowych milionów. nie przeznaczyła tak ogromnej kwoty gmin powiatu prudnickiego - mimo braku na terenie swojej gminy. Na jej obszarze Edward Plicko

lipca (czwartek) w Gminnym dał, że zróżnicowane kontakty, ale przede Centrum Kultury w Białej odbyło wszystkim migracje ludzi z terenów Pol­ się spotkanie z dr. Andrzejem ski do Niemiec ukształtowały społeczeń­ O przenikaniu się kultur Kałużą, redaktorem leksykonu „Polni­ stwo niemieckie znacznie bardziej niż się sche Spuren in Deutschland Ein Lese­ wydaje - imiona i związki rodzinne, tra­ buchlexikon”, które miało na celu pro­ dycje i dynastie, kuchnia i kultura żywie­ mocję tej publikacji. niowa, ale także obszary takie jak sport, sztuka, kultura czy muzyka (Wiedzieliście Ilustrowany leksykon polskich śladów na przykład, że Czerwone Gitary jako Die w Niemczech opracowali: dr Andrzej Kałuża, Rote Gitarren z sukcesem koncertowały Dieter Bingen, Basil Kerski, Peter Oliver w byłym NRD?). Także literatura często Loew; książka została wydana przez Nie­ świadczy o polskiej obecności w tym kraju. miecki Instytut Polski, we współpracy Leksykon „Polnische Spuren in Deut­ z Federalną Agencją Edukacji Obywatelskiej. schland” oświetla zaskakujące związki Podczas wykładu i towarzyszącej mu pre­ (w przeszłości i teraźniejszości) sąsiadują­ zentacji multimedialnej licznie zgroma­ cych ze sobą państw. Dzięki ciekawym ilu­ dzona publiczność dowiedziała się, że histo­ stracjom oferuje znacznie więcej niż tylko ria Polaków w Niemczech to historia długa, leksykalną wiedzę, zaprasza do śledzenia o wielu obliczach. Chyba żadne inne sąsiedz­ (częściowo ukrytych, częściowo widocz­ kie narody nie wykazały się przez ostatnie nych) polskich śladów w Niemczech. stulecia tak dużą zdolnością do przenika­ Leksykon (w języku niemieckim), w cenie nia przez geograficzne i mentalne granice, 7 euro (plus koszty wysyłki) można zakupić zachowując równocześnie zdolność do ada­ pod adresem: www.bpb.de/shop/buecher/ ptacji i integracji. Polacy i Niemcy są sąsia­ zeitbilder. dami od ponad tysiąca lat. W swoim wykładzie dr Kałuża opowia­ Dominika Rak Spotkanie z autorem odbyło się w GCK w Białej 10 PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 Nie tylko sztuka bojowa

praktycznych zastosowaniach kontakt z Tadkiem. W dobie internetu Tadeusza Chodaczka było uzyskanie znajomości. Poza tym chciałbym uniknąć sztuk walki, o roli fizyki w ich miałem nadzieję na szybkie odnalezienie tytułu instruktora rekreacji ruchowej stwierdzenia, że Tadeusz „rozdaje” stopnie rozumieniu, o zasadach zdo­ Tadeusza, ale... niestety nie mogłem go o specjalności: samoobrona, do którego mistrzowskie tak jak to robi wielu pseudo Obywania stopni i wielu innych spraznaleźć.­ Ostatecznie trafiłem na stronę uzyskania wymagane jest posiadanie co „mistrzów”. A o ile mi wiadomo to już wach rozmawiamy ze Sławomirem gliwickiej sekcji jujutsu "Najemnik” najmniej 3-go kyu. Uzyskiwanie kolejnych kiedyś doszło do podobnej sytuacji, Tromsą, mieszkańcem Białej, od lat i dzięki uprzejmości sensei Przemysława stopni w jujutsu to była tylko kwestia w której Eryk Murlowski twierdził, że trenującym tradycyjne jujutsu. Zimowskiego uzyskałem numer telefonu treningów i czasu. Treningów po to, by Tadeusz otrzymał stopnie mistrzowskie do Tadeusza Chodaczka. A więc: po nitce poznawać i uczyć się kolejnych technik, dzięki znajomościom oraz, że rozdaje - Początek, rok listopad 1990. Dlaczego do kłębka i się udało - skontaktowałem a czasu dlatego, że między zdobywaniem tego rodzaju stopnie. ta sekcja akurat? się z nim (od razu był przyjazd do sekcji, coraz to wyższych stopni wymagane są - Co trzeba umieć na pierwszy dan? - Był sierpień 1982 roku, mając 12 lat ćwiczenia, szlifowanie technik). coraz to dłuższe okresy czasu. - Przede wszystkim obowiązkowa byłem na wczasach z rodzicami w Ustce, - Sekcja, w której ćwiczyłeś, to tradycyjne - Na przykład? jest właściwa postawa etyczna, a co za i właściwie od tamtego czasu zaczęła się jujitsu? Nie np. brazylijskie? - Na 5 kyu - 4 m-ce, na 4 kyu - 6 m-cy, tym idzie przestrzeganie szlachetnych moja pasja związana ze wschodnimi - Tak, tradycyjne... Przedtem w sekcji ale już na 2 kyu - 9 m-cy, a na 1 kyu - 12 zasad jujutsu. Wymagana jest także sztukami walki. A dokładniej od dnia Polskiego Związku Jujutsu Goshin-Ryu m-cy... także na zdobycie stopnia mi­ dobra znajomość historii, filozofii, w którym zostałem „przemycony” do założonej przez nestora polskiego jujutsu strzowskiego (1-szy dan) wymagane jest zasad etyki dalekowschodnich sztuk kina na premierowy film (od lat 16) pt: - soke dr. płk. Krzysztofa Kondratowicza, 12 miesięcy, a dalej analogicznie coraz to walki, a zwłaszcza jujutsu, systematyczne „Wejście smoka”, z Brucem Lee w roli a obecnie w Akademii Wojskowych Sztuk dłuższe okresy czasu (takie wymagania samodoskonalenie się pod względem głównej. Po powrocie do domu zaczęło Walki COMBAT przy Związku Żołnierzy obowiązują w Polskim Związku Jujutsu). duchowym i fizycznym, rozwijania cech się poszukiwanie wszelkich informacji, Wojska Polskiego (nadal tradycyjne W innych stylach walki jest podobnie, charakteru i technik jujutsu, a także podręczników i czasopism o sztukach walki; jujutsu, a także techniki interwencji). jednakże okresy czasu są inne. znajomość prawa karnego - dotyczy pamiętam, że pierwszym poradnikiem, - Jak wygląda rozwój w takiej szkole? Ja obecnie posiadam stopień 1 kyu to technik niebezpiecznych dla życia jaki z trudem zdobyłem było: „Karate Chodzi mi o stopnie. (w tym roku czeka mnie egzamin na i zdrowia ludzkiego. Ponadto wymaga sportowe” (z 1982 roku). W tamtym czasie - Nauka sztuk walki zaczyna się od zdo­ 1-szy Dan), tytuł instruktora samoobrony się mistrzowskiej znajomości wszystkich udało mi się zdobyć serię poradników bywania stopni uczniowskich, w jujutsu oraz honorowy 1-szy Dan za całokształt technik z zakresu od 7 do 1 kyu (obrona jujutsu z lat 60. oraz serię poradników są to stopnie od siódmego (najniższy) do działalności na rzecz propagowania przed nożem, pałką, pistoletem, karabinem, z 1979 roku: „Chwyty obronne”. techniki dźwigni, techniki transportowe, Czasami też pojawiały się w kioskach obalenia, przewroty, rzuty...). czasopisma o sztukach walki. Pamiętam, - Techniki transportowe, czyli jak kogoś że w pewnym czasopiśmie opisany był przeprowadzić, obezwładnionego, japoński mistrz Kyudo, który przyjechał z miejsca na miejsce? do Polski i zamieszkał w Łodzi. Był nim - Tak, techniki te wykorzystywane prawdopodobnie pierwszym w Polsce są głównie przez służby mundurowe, założycielem szkoły strzelania z yumi choć zawsze mogą przydać się w życiu. - japońskiego łuku o długości 2,21 m, Wszystkie techniki, w tym chwyty artykuł ten spotęgował moją pasję do i techniki transportowe, znane już były japońskich sztuk walki, lecz jujutsu było w Japonii w okresie Nara (710-784 r, właśnie tym, co chciałem ćwiczyć. n.e.), ale na większą skalę rozpowszech­ - Kiedy i jaki był początek treningów? niły się w okresie Edo (1600-1868), - Początki były nieudolne i zabawne, kiedy to powstało wiele szkół jujutsu, ponieważ sam próbowałem się uczyć tego nauczających samurajów bojowej sztuki co było w ww. podręcznikach (śmiech). walki bez używania oręża (gdyż samuraj U Tadeusza (Tadeusz Chodaczek pozbawiony broni stawał się całkowicie - przyp. red.) zacząłem trenować w li­ bezbronny i musiał umieć obronić się stopadzie 1990 roku, w sekcji jujutsu przed napastnikiem i obezwładnić go). Goshin Ryu, założonej w LO w Białej. - A na treningach - na ile głęboko W związku z faktem, iż Tadziu pochodzi wchodzicie w filozofię wschodu, z Białej - znaliśmy się trochę poprzez jego religijność? rodzinę; jednak od momentu rozpoczęcia - Filozofia wschodu w pewnym sensie treningów nasza znajomość zaczęła się Obrona przed niebezpiecznymi narzędziami Sławomir Tromsa ze statuetką Instruktor Roku 2016 jest ściśle powiązana ze sztukami zacieśniać. Jednak nie oznaczało to walki i aby tak naprawdę zrozumieć jakiś przywilejów - a wręcz przeciwnie pierwszego (najwyższy). Gdy zdobędzie jujutsu (od 1991 roku) nadany przez istotę i sens życia oraz treningów, należy - podczas gdy inni trenowali dwa razy się pierwszy kyu, następnym stopniem jest Tadeusza Chodaczka. równocześnie z nauką technik zgłębiać w tygodniu w ciepłej sali i na materacach, już pierwszy stopień mistrzowski, czyli Honorowy 1-szy Dan jest co prawda filozofię wschodu oraz nauki prekursorów ja ćwiczyłem także w pozostałe dni 1-szy dan. Stopni dan jest dziesięć (tym powodem do dumy, ale nie jest to od­ sztuk walki. Niestety, na treningach nie tygodnia, ale już na dworze, na śniegu razem: od pierwszego do dziesiątego). zwierciedlenie posiadanych umiejętności, ma czasu na zgłębianie filozofii i nauk i na twardej powierzchni. Jak wcześniej wspomniałem - w Pol­ dlatego ja nie honoruję tego stopnia na pochodzących z kraju kwitnącej wiśni, W lutym 1991 roku odbyło skim Związku Jujutsu u soke dr. płk. równi ze stopniem uzyskanym w wy­ ta sfera doskonalenia się to już „zadanie się seminarium jujutsu, w Białej, Krzysztofa Kondratowicza uzyskałem niku zdawania egzaminu i nie noszę domowe”. A w religijność nie ma potrzeby prowadzone przez gościa - dr. płk. w wyniku egzaminów 4-kyu i byłem czarnego pasa (1 Dan). W praktyce się zagłębiać, gdyż nie jest to istotą nauki Krzysztofa Kondratowicza (12 Dan dobrze przygotowany do egzaminu stopień mistrzowski oznacza umiejęt­ sztuk walki. jujutsu Goshin-Ryu). Wtedy to uzy­ na 3-kyu - sam egzamin to była tylko ność stosowania technik walki (obrony - Chodzi mi raczej o to, czy bawicie się skałem mój pierwszy stopień (7-kyu) formalność. Niestety, życie potrafi po­ i ataku) w sposób intuicyjny. w jakieś medytacje, ezoterykę? w jujutsu. Sekcja w Białej istniała plątać każdemu plany i nie przystąpiłem Ja co prawda noszę zielony, choć - Nie nie, to nie jest joga i w to się nie tylko przez pewien czas; została wtedy do egzaminów. Nie było to jednak powinienem nosić brązowy; jed­ bawimy. Medytacja traktowana jest jako rozwiązana z powodu opuszczenia powodem zaprzestania treningów, więc nakże w związku z przystąpieniem sposób na wyciszenie się, oderwanie od rodzinnych stron przez adeptów mimo przeciwności losu ćwiczyłem w najbliższym czasie do egzaminu codziennego zgiełku, wyrównania odde­ jujutsu i braku nowych uczniów. nadal, jednakże nie podchodziłem mistrzowskiego nie opłaca mi się chu i skoncentrowanie się przed samym Aby kontynuować szkolenie byłem do egzaminów z powodu... braku już kupować brązowego, a za chwilę treningiem technicznym. Natomiast taka zmuszony dojeżdżać do Opola. pieniędzy na egzamin; różnie bywało zmieniać na kolor czarny. Jednak „głęboka” medytacja polega na ćwiczeniu - Też do Tadeusza? w życiu... wiedza i znajomość technik jeżeli chodzi o egzamin, do którego umysłu i wprowadzaniu się w odmienny - Tak, do Opola jeździłem chyba do jednak pozostawała. Gdy po kilku latach chcę przystąpić, to z mojej strony stan świadomości dla uzyskania jakiegoś 1996 roku, później też, ale z przerwami. udało mi się skontaktować z Tadeuszem warunkiem jest obecność podczas dobroczynnego skutku np. szybszej Ponadto w maju 1992 roku zdałem na i zacząłem pod jego okiem ponownie egzaminu kilku mistrzów oprócz i lepszej nauki technik jujutsu. 10-kyu In Nihon Tetsuken-Ryu Kempo ćwiczyć, przystąpienie do egzaminów było przeprowadzającego egzamin w osobie Ja na przykład doskonaliłem medytację Karate Okinawa Seidokan u sensei kwestią kilku treningów i przypomnienia mistrza Tadeusza Chodaczka. w domu siadając na dywanie w pozycji Bogdana Czapli, a w listopadzie 1992 sobie technik. Dodatkową motywacją - Dlaczego? zazen i próbując osiągnąć stanu długo­ roku uzyskałem 9-kyu w karate Shotokan zdawania na coraz to wyższe stopnie - Bo to zawsze jest większa wiarygodność trwałego skupienia, podczas którego nie u sensei Marka Zabiegały. Niestety treningi wtajemniczenia była chęć utworzenia posiadanych umiejętności. Poza tym, myśli się o niczym. przerwałem w momencie narodzin mojego przeze mnie sekcji jujutsu w Białej, nie chciałbym, aby w przyszłości były syna (nadmiar obowiązków). Kiedy już a właściwie jej reaktywowania. Pierwszym jakieś pomówienia, że otrzymałem cd. wywiadu w następnym numerze mogłem zacząć znowu ćwiczyć - straciłem wyzwaniem które podjąłem za namową stopień mistrzowski od Tadeusza dzięki rozmawiał Bartosz Sadliński PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 11

BRUKARSTWO • ROBOTY ZIEMNE I ROZBIÓRKI - ERMAN Usługi Budowlane k WYKOPY ROBOTY SHOP Schuster JDRENAŻE MELIORACYJNE

° Malowanie ° Tapetowanie Ys Hubert Golczowice ° Rigipsy ° Gładzie 2 Kopka k/Głogówka ______° Posadzki tel.: +48 77 437 25 13, +48 880 589 872 [email protected] www.kopka.infoopole.pl e-mail: [email protected] Krzysztof Schuster Olbrachcice 21 a tel: 606 631 142, 503 107 561 ZAKŁAD POGRZEBOWY Plac Zamkowy ZATRUDNIĘ PRACOWNIKÓW 48-210 Biała ELTECH SAJONZ KRZYSZTOF SAJONZ tel. 77 438 78 67 USŁUGI ELEKTRYCZNO-TECHNICZNE 601747475 POGÓRZE 127 TEL503-056-454 Kaplica i chłodnia przy kościele w Białej USŁUGI I WYNAJEM PODNOŚNIKA KOSZOWEGO WYSOKOSC ROBOCZA 17 m. BOCZNA 8 m. - Instalacje elektryczne, TV-SAT - Instalacje odgromowe KOMPLEKSOWE USŁUGI - Ogrzewania elektryczne - Fotowoltaika POGRZEBOWE USŁUGI ELEKTRYCZNO MECHANICZNE ROBERT SAJONZ WISTUBA POGÓRZE 108A TEL. 602-38-28-33, 774375478 . Racławiczki ul. Boczna 9 NAPRAWA I PRZEZWAJANIE SILIKOW ELEKTRYCZNYCH kom. 6Ö8 213 099 tel. 077 466 89 07 NAPRAWA ELEKTRONARZĘDZI ORAZ URZĄDZEŃ CHŁODNIA NA CMENTARZU W BIAŁEJ ELEKTRYCZNYCH 33. KRONIKA POLICYJNA NAUKA JAZDY • 28.VI - kradzież z włamaniem do budynku w Białej • 5.VII - kradzież dokumentów na szko­ “PRAWKO" PAŚCIAK dę mieszkańca gminy Biała • 10.VII - kradzież przewodów elektr. Kat. A, A1, A2, AM, 48-210 Biała • 20.VII - kradzież przyczepki samo­ В, B+E, C, C+E, D Ligota Bialska 37 chodowej na trasie Łącznik-Pogórze • Zmiana dzielnicowego w Białej kwalifikacja wstępna Asp. Szymona Dorożyńskiego zastą­ piła st. sierż. Katarzyna Gaworek. Ob­ Szkolenia okresowe sługuje miejscowości: Łącznik, Gosto- Bezpłatny samochód zastępczy z OC sprawcy mia, Nowa Wieś, Solec, Wilków, Mokra, Rostkowice, Krobusz, Chrzelice, Dębi­ 608 399194 na, Browiniec Polski, Józefów, Czarto- wice, Olbrachcice, Ogiernicze, Żabnik. www.prawko.edu.pl

Dwa zdarzenia drogowe na obwodnicy Białej Oferuje w atrakcyjnych cenach: W sobotę (7 lipca), po godzinie w trakcie omijania pojazdów stojących OPAŁ (węgiel, koks, miał, flot) 23:00 - według ustaleń policjantów na poboczu - aby uniknąć zderzenia MAT. BUDOWLANE, - kierujący kombajnem, aby unik­ z pojazdem jadącym z naprzeciwka - nąć zderzenia z pojazdem jadącym również skręcił gwałtownie i wjechał ŚRODKI DO PRODUKCJI ROLNEJ z naprzeciwka (który wyprzedzał do przydrożnego rowu. Kierujący (nawozy środki ochrony roślin itp.), „na trzeciego”), gwałtownie skręcił traktorem doznał obrażeń ciała i trafił i skończył w rowie. Na szczęście do szpitala. SKUP ZBÓŻ I RZEPAKU, nie doznał obrażeń ciała. Zdarzenie Oba te zdarzenia spowodowały USŁUGI TRANSPORTOWE zgłoszono następnego dnia. utrudnienia w ruchu. W poniedziałek (9 lipca), tuż Źródło informacji oraz zdjęć: Ko­ ZAPRASZAMY DO NASZYCH PUNKTÓW SPRZEDAŻY: przed godziną 10:00 - jak wstępnie menda Powiatowa Policji w Prudniku. Biała 77 438 75 45, 77 438 76 17 ustalili policjanci - 56-latek kierujący BS traktorem z dwiema przyczepami, Olbrachcice 77 438 76 74 Łącznik 77 437 63 84 www.rol-pol.pl • e-mail: [email protected] a1 Lł Możliwość zakupu na raty Z głębokim smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci śp. Ryszarda Nowaka roynajeminaffiiosów długoletniego redaktora Panoramy Bialskiej. g 1 w Składamy wyrazy głębokiego współczucia - namiot 4 x 8 i 6 k7Pogórze 173 najbliższej Rodzinie - stoły biesiadne +48 692 982 864 - rollbar __ Dyrektor i pracownicy GCK w Białej 77 437 54 12 П______’______F 12 PANORAMA BIALSKA • SIERPIEŃ • 2018 Prace prowadzone w mieście

Przy ul. 1 Maja trwają prace podłączeniowe budynków do ogrzewania miejskiego.

Przy ul. Prudnickiej trwa remont chodnika i budowa kanalizacji burzowej Ul. Opolska - budowanyjest chodnik, a na miejscu starego powstanie ścieżka rowerowa.

weekend 23-24 czerwca samym turniej, druga drużyna zdobyła na stadionie sportowym miejsce piąte. w Białej odbył się turniej W rocznikach 2011, 2012 i młodszych Wpiłkarski organizowany przez wygranymiAka­ byli wszyscy zawodnicy demię Piłkarską w Białej w ramach biorący udział w turnieju. inicjatywy „Biała CUP”. W turnieju W drużynach Akademii Piłkarskiej udział wzięły drużyny z Białej, Biała zaprezentowało się 47 młodych Grodkowa, Głuchołaz, Prudnika, piłkarzy, padło mnóstwo pięknych Starowic, Brzegu, Korfantowa, bramek, a młodzi zawodnicy zdobywali Opola. Wrocławia, Krapkowic. niezbędne doświadczenie. Dla zawodników i kibiców organizator Sobota zarezerwowana była dla za­ przygotował poczęstunek w postaci wodników z roczników 2008 oraz 2009. kiełbasek z grilla, grochówki serwowanej Ekipy rywalizujące ze sobą naprawdę z wojskowej kuchni polowej, można było się popisały, młodzi bialscy zawodnicy skosztować także pysznych ciast. zajęli w tej odsłonie turnieju trzecie oraz Dla dzieci zorganizowano dmuchane Serwowano grochówkę piąte miejsce. zjeżdżalnie - chyba żadna plenerowa W niedzielę na czterech boiskach impreza nie może się bez nich odbyć. w piłkarskich zmaganiach udział brały Akademia Piłkarska Biała dziękuje rodzi­ roczniki 2010, 2011 oraz 2012, a także com, piłkarzom, trenerom, sponsorom młodsze. oraz wszystkim tym, dzięki którym W roczniku 2010 zawodnicy z Białej impreza tak świetnie się udała. zdobyli pierwsze miejsce, wygrywając tym Dominika Rak

Sponsorzy: • Starostwo Powiatowe w Prudniku • Bank Spółdzielczy w Białej • Restauracja Malwa • PPUH ROL-POL • Gmina Biała • Gminne Centrum Kultury w Białej • TELENETIKS Marcin Peszel • Ustronianka Sp. z o.o. • LKS Polonia Biała • WJM Auto Serwis Mariusz Bąk • Dj Radek

Gonitwa za piłką na bialskiej murawie

Nenne die Gegenstände, wie lautet die Lösung? Мяагіяіяпя PmhiKrfuKha

2 Hallo, liebe Schule! WIR LERNEN: 4 Wir sind wieder da! mini - Wörterbuch Sommerferien sind vorbei, DIE SCHULE - szKoła 5 vor uns nähstes Schuljahr... DAS SCHULJAHR - rok szkolny 6 Bücher, Hefte - liebe Freunde, DAS BUCH - KsiążKa DAS HEFT - ZESZYT Starten wir mit voller Freude! DiE FREUDE - radość