Na Op{Tina Strumica

Broj 17 Sreda , 04 oktomvri 2006 god.

S o d r ` i n a

Sovet na op{tina Strumica Str. 148. Lokalen akcionen plan za `ivotna sredina za Op{tina Strumica ……………………..… 269 ______

Vrz osnova na ~len 50 stav 1 to~ka 3 na op{tina Strumica, odràna na 15.06.2006 od Zakonot za lokalnata samouprava godina. ("Slu`ben vesnik na RM" broj 5/02) i ~len 39 stav 1 alinea 3 od Statutot na op{tina Broj 08-3889/2 Gradona~alnik Strumica - pre~isten tekst ("Slu`ben 11.09. 2006 god. na op{tina Strumica glasnik na op{tina Strumica" broj 5/06), S t r u m i c a Zoran Zaev s.r. Gradona~alnikot na op{tina Strumica ...... donese 117. R e { e n i e Vrz osnova na ~len 60 od Zakonot za za objavuvawe na Lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina (“Sl. vesnik na RM” br. ìvotna sredina na op{tina Strumica 53/05) i ~len 20 od Statutot na op{tina Strumica – pre~isten tekst (“Sl. glasnik na 1. Se objavuva Lokalniot akcionen op{tina Strumica” br. 5/06) Sovetot na plan za ìvotna sredina za Op{tina op{tina Strumica na sednicata odràna na Strumica, donesen na sednicata na Sovetot 15.06.2006 godina, donese

Lokalen akcionen plan za `ivotna sredina za Op{tina Strumica (LEAP)

S O D R @ I N A r.b. Str. 1. Celi na proektot 274 2. Pridobivki od izrabotka 274 3. Fazi za izrabotka na proektot 274 3.1. Formirawe na organizaciona struktura 274 3.2. Rabotni zada~i 275 3.3. Definirawe na lista na problemi 275 Str. 270 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god.

r.b. Str. 3.4. Ispituvawe na javnoto mislewe 275 3.5. Prioretizacija na problemite so ìvotnata sredina 275 3.6. Definirawe na celi, zada~i i akcii 275 3.7. Izrabotka na plan za sproveduvawe 275 3.8. Pi{uvawe na dokumentot 275 3.9. Postapka za usvojuvawe na Sovet na Op{tina 275 3.10. Pe~atewe i publicirawe 275 3.11. Organizirawe na promocija na dokumentot 275 3.12. Organizirawe na donatorska konferencija 275 4. Predgovor 275 4.1. Proces na izrabotka 275 4.2. Odr`liv razvoj 276 4.3. Zakonska ramka 277 5. Prirodno-geografski i socio-ekonomski karakteristiki na op{tinata 277 5.1. Prirodni karakteristiki 277 5.1.1 Geografski 277 5.1.2. Klimatski 277 5.1.3. Reljefni 277 5.1.4.Struktura na zemji{teto 277 5.1.5.Obrabotliva povr{ina 278 5.1.6. [umski povr{ini 278 5.1.7. Hidrolo{ki potencijal 279 5.1.8. Sto~arstvo 279 5.1.9. Mineralni resursi 279 5.2. Ekonomski potencijal 279 5.2.1. Industrija 279 5.2.2. Trgovija (berza) 280 5.2.3. Turizam 281 5.2.4 Finansiski sektor 281 5.2.5. Demografski karakteristiki 281 5.2.6. Op{testven standard 283 5.2.7. Vkupen broj na vraboteni i nevraboteni lica 284 5.2.8. Zdravstvo 285 5.2.9. Mediumi 285 5.2.10. Infrastrukturni sistemi 285 5.2.11. Energetska mreà 287 5.2.12.PTT mreà 287 5.2.13. Kultura 287 5.2.14. Sport 287 5.3. Urban razvoj 288 6. Analiza na sostojbite vo ìvotnata sredina 289 6.1. Anketa 289 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 271

r.b. Str. 7. Sostojbi vo tematskite oblasti 292 7.1 Voda 292 7.1.1.Vodosnabduvawe 292 7.1.2. Otpadni vodi 293 7.1.3. Institucionalen aspekt 294 7.1.4. Irigacija 294 7.1.5. Poroi 295 7.1.6. Obnovlivi izvori na energija 295 7.1.7. Rezime na sostojbite (voda) 298 7.2. Otpad 298 7.2.1. Rezime na sostojbite (otpad) 301 7.3. Priroda 302 7.3.1. Zemjodelstvo 302 7.3.2. Sto~arstvo 302 7.3.3. [umarstvo 303 7.3.4. Sobirawe na lekovite i drugi vidovi na rastenija 303 7.3.5. Sobirawe na pol`avi 303 7.3.6. Lov i ribolov 303 7.3.7. Rezime na sostojbite (priroda) 305 7.4. Po~va 305 7.4.1. Rezime na sostojbite (po~va) 307 7.5. Vozduh 308 7.5.1. Rezime na sostojbite (vozduh) 310 8. Prioriteti za podobruvawe na sostojbite i akcionen plan 310 8.1. Voda 310 8.2. Otpad 312 8.3. Priroda 313 8.4. Po~va 314 8.5. Vozduh 314 9. Resursi 315 10. Instuticionalno-organizacioni uslovi za realizacija na proektot 315

JPKD – Javno pretprijatie za komunalni LISTA NA AKRONIMI: dejnosti CARDS – Community Assistance for Reconstruction LEAP (LEAP) - Lokalen Akcionen Plan za Development and Stabilization - Pomo{ na @ivona Sredina zaednici za rekonstrukcija, razvoj i SWOT - Analiza - jaki strani, slabi strani, stabilizacija mo`nosti i zakani ZIK – Zemjodelsko-Industriski kombinat ITZ - Institut za trajni zaednici AD – Akcionersko dru{tvo GTZ - Germanska tehni~ka pomo{ BOD – Biological Oxigen Demand – Biolo{ka SIDA - [vedska agencija za me|unaroden potro{uva~ka na kislorod razvoj MEAP – Regionalen akcionen plan za HMS - Hidro-meliorativen sistem `ivotna sredina

Str. 272 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. MAGA - Makedonska asocijacija za - NVO - Ekolo{ko dru{tvo geotermalna voda “Planetum” DAI - Development alternative INC - Fabrika za sanitarna keramika KFW -Germanska banka “Makedonija” UNDP - Razvojna programa na Obedinetite - Obrazovanie- SOU “Dimitar Nacii Vlahov” EBRD -Evropska banka za razvoj i - Zavod za zdravstvena za{tita rekonstrukcija - NVO - Ekolo{ko dru{tvo TPPS- Trgovsko pretprijatie vo privatna „Edelvajs“ sopstvenost - Industrija ”AL-MAKS” MZ[V - Ministersvo za zemjodelstvo, - Ministerstvo za zemjodelstvo , {umarstvo i vodostopanstvo {umarstvo i vodostopanstvo MDK - Maksimum dozvolena koncentracija - Fabrika za nemetali “Ogra`den” JKP - Javno komunalno pretprijatie - Avto Moto Sojuz ”Strela” NVO - Nevladina organizacija - “Strumica Ekspres” AMS - Avto-moto sojuz - Obrazovanie SOU “Jane ESP - Edinica za sproveduvawe Sandanski” - Agencija za pottiknuvawe i razvoj Lista na poedinci i institucii zaslu`ni na zemjodelstvoto za izrabotkata na LEAP - privaten sektor ( zemjodelsko- Partneri : sto~arski kombinat) ¾ Vlada na Republika - Zdruènie za zemjodelci - Makedonija, “Ekogradinar” - Dobrejci ¾ Ministerstvo za ìvotna - NVO - CEAEMIS centar za sredina i prostorno ekolo{ka akcija i edukacija na planirawe, mladi istraùva~i Strumica ¾ Op{tina Strumica, - JP ”Makedonski {umi” ¾ Nevladina organizacija - Lovno dru{tvo “Planetum”, STRU^NI KONSULTANTI: Qup~o Avramovski Institucii : i d-r. Denis @ernovski - JPKD ”Komunalec”

Formirawe na Rabotni grupi za izrabotka na LEAP na Op{tina Strumica

1. GRUPA ZA OTPAD

Broj na Firma Ime i prezime Zanimawe Tel. broj ~lenovi Rakovoditel na 325-841 1. JP ”Komunalec” Branko \orgiev higiena 070/787-440 ^len na eko- 2. Ekolo{ko dru{tvo”Planetum” Mile Trajkov 075/531-356 lo{ko dru{tvo Biznis sektor- Fabrika za Tehni~ki 3. Trajkovska sanitarna keramika direktor- dipl. 070/253-007 Violeta “Makedonija” tehnolog Obrazovanie 4. Van~o Kotev Profesor 071/581-080 SOU “Dimitar Vlahov” 5. Obi~en gra|anin Maxunkov Don~o Ing.tehnolog 346-341

Pretsedatel na grupata za otpad: Mile Trajkov - ~len na ekolo{ko dru{tvo “Planetum”

04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 273

2. GRUPA ZA VODA:

Broj na Firma Ime i prezime Zanimawe Tel. broj ~lenovi 346-341 1. JP “Komunalec” Magda Mu~eva Tehnolog 070/310-921 324-495 Dr. Na}e Spec. doktor 2. Zavod za zdravstvena za{tita lok.114 Tufek~iev po higiena 075/791-612 ^len vo NVO - Ekolo{ko dru{tvo 070/936-844 3. Kostov Toni ekolo{ko “Edelvajs” 070/307-011 dru{tvo Dipl.hidro 4. Pretstavnik na gra|anite Ivanov Jovan 070/253-311 grade`en ing. 5. Dipl.ma{inski Industrija -AL-MAKS Pandev Stojan in`ener 070/815-442

Pretsedatel na grupata za voda: dr. Na}e Tufek~iev od Zavod za Zdravstvena za{tita

3. GRUPA ZA VOZDUH: Broj na Zanimawe- Firma Ime i prezime Telefonski broj ~lenovi obrazovanie 1. Ministerstvo za ekologija Violeta Panzova Dipl.ing.agronom 070/252-193 Fabrika za nemetali 075/310-642 2. Dimitar \orgiev In`. tehnolog “Ogra`den” 326-815 l.130 Soobra}aen 3. Avto Moto Sojuz ” Strela” Nikola Petrov 070/310-717 tehni~ar Fins. direktor- 4. “Strumica Ekspres” Darko Veli~kov 070/521-125 dipl.ekonomist 5. NVO-ekolo{ko dru{tvo ^len vo ekolo{ko 075/882-296 Kirov Risto “Edelvajs” dru{tvo dom.323-077 Obrazovanie Karkaqa{ev 6. Profesor 070/543-822 SOU “Jane Sandanski” Kostadin

Pretsedatel na grupata za vozduh profesor Karkaqa{ev Kostadin od SOU “ Jane Sandanski”.

4. GRUPA ZA PO^VA: Broj na Ime i Telefonski Firma Zanimawe ~lenovi prezime broj Agencija za pottiknuvawe i Vasil Magister po Za{-tita 346-291 1. razvoj na zemjodelstvoto Gligorov na rastenija 070/273-627 Privaten sektor (zemjodelsko- Atanasov 2. Dipl.ing.agronom 070/346-770 sto~arski kombinat) Risto Zdru`enie za zemjodelci - Qubica 3. Dipl.ing.agronom 075/584-130 Ekogradinar - Dobrejci Timova Magister na Mitko zemjodelski nauki- 4. Obi~ni gra|ani 070/607-517 Ilievski Institut za ju`ni kulturi Strumica NVO - CEAEMIS centar za Trajkova Magister po 5. ekolo{ka akcija i edukacija na Fidanka gradinarska genetika 070/643-112

mladi istra`uva~i Strumica i biotehnologija

Pretsedatel na grupata za po~va: M-r Vasil Gligorov od Agencija za pottiknuvawe i razvoj na zemjodelstvoto

Str. 274 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god.

5. GRUPA ZA BIODIVERZITET ( Priroda):

Broj na Telefonski Firma Ime i prezime Zanimawe ~lenovi broj Angel Ing . po 1. JP ”Makedonski {umi” 330-815 [arlamanov {umarstvo Kire 2. Lovno dru{tvo Biolog 070/732-999 Kosturanov 3. Obi~ni gra|ani Slave Georgiev Biolog 071/768-233 ^len na ekolo{. 4. Ekolo{ko dru{tvo “Planetum” Mitko [opov 071/ 743-077 dru{tvo 5. Ministerstvo za zemjodelstvo, 346-290 Don~o Fidanov Vi{e zemjodelsko {umarstvo i vodostopanstvo dom.328-448

Pretsedatel na grupata za biodiverzitet ( priroda ) Mitko [opov od ekolo{ko dru{tvo “Planetum“. • Основен извор за информирање на 1. CELI NA PROEKTOT ZA IZRABOTKA NA L E A P реализацијата на активностите ( LOKALEN AKCIONEN PLAN ZA @IVOTNA SREDINA) • Остварување на можности за зајакнување на локалната власт и Основни цели на Локалниот акционен план за демократијата и социјалната и животна средина ( ЛЕАП ) се: економската благосостојба • Дефинирање, проценка и поставување • Остварување на интегрален одржлив на проблемите од областа на развој, животната средина кои имаат влијание • Идентификување на финансиски на квалитетот на живеењето, извори во функција на реализација на • Презентирање на проблемите и проектите на одржлив развој. приоритетите во животната средина на прегледен и достапен начин до 2. PRIDOBIVKI OD IZRABOTKATA NA L E A P јавноста, (LOKALEN AKCIONEN PLAN ZA @IVOTNA SREDINA) • Развивање на стратегии и активности

за намалување на ризиците по • Воспоставување на структура помеѓу животната средина и квалитетот на општествените чинители на локално ниво живеењето, во Општината, • Зголемување на јавната свест, • Информирана јавност за постоечките • Зголемување на одговорноста за проблеми од областа на животната заштита на животната средина, средина, • Зголемување на подршката од јавноста • Зголемена јавна свест за прашањата за инвестициите од областа на поврзани со животната средина, животната средина, • Успешно развивање на стратегии за • Развивање на план за спроведување на решавање на проблемите од областа на активностите, животната средина, • Активно вклучување на јавноста во • Создавање на услови и локални капацитети реализацијата на инвестициите од за привлекување и реализирање на идни областа на животната средина, инвестиции, • Остварување на транспарентност во • Подобрување на квалитетот на живеењето, сите фази на изготвување на • Подобрување на економски социјалниот документот, амбиент во Општината, • Усогласување на планот за • Зајакнување на капацитетите на спроведување на активностите Општината, согласно реално расположивите финансиски средства, 3. FAZI ZA IZRABOTKA NA PROEKTOT • Утврдување на основните показатели 3.1. Formirawe na organizaciona врз база на кои ќе се мери и оценува struktura напредокот во остварувањето на - Nazna~uvawe na Lokalen предвидените цели и задачи, Koordinator za LEAP 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 275

- Formirawe na Lokalen Komitet - Sostanok na Lokalniot - Formirawe na Rabotni Grupi Komitet za utvrduvawe na 3.2. Rabotni zada~i predloènite akcii - Matrica za rodova 3.7. Izrabotka na plan za sproveduvawe zastapenost na LEAP - Plan za vklu~uvawe na - Razrabotuvawe na Plan za javnosta sproveduvawe za site - Plan za sobirawe na prioriteti informacii - Lokalen komitet na sostanok - Plan za rabota na Ocenka na go utvrduva Planot za sostojbite so ìvotnata sproveduvawe sredina - Razrabotuvawe na Plan za - Rabota na Ocenka na nabquduvawe i ocenuvawe na sostojbite so ìvotnata sproveduvaweto na LEAP sredina - Lokalen komitet na sostanok - Podgotvuvawe na prv nacrt go utvrduva Planot za dokument nabluduvawe i ocenuvawe - Organizirawe na javna 3.8. Pi{uvawe na LEAP dokumentot rasprava, - Pi{uvawe na nacrt LEAP - Posledna revizija i dokument usvojuvawe od strana na - Diskusija i zabele{ki po Lokalniot Komitet nacrt LEAP dokumentot na - Podgotvuvawe na finalen Lokalniot Komitet, dokument. - Pi{uvawe na Predlog LEAP 3.3. Definirawe na lista na problemi dokument, - Izrabotka na tematski - Javna rasprava, izve{tai za site 5 oblasti - Posledna revizija i - Zaedni~ka rabotilnica i usvojuvawe od strana na pi{uvawe na Izve{taj za Lokalniot Komitet, sostojbite so ìvotnata - Podgotvuvawe na finalen sredina dokument. 3.4. Ispituvawe na javnoto mislewe 3.9. Postapka za usvojuvawe na Sovet na - Sostavuvawe na anketen list; Op{tina pe~atewe - Javen uvid na LEAP-ot - Distribuirawe na anketno - Vgraduvawe na zabele{kite, liv~e - Podgotvuvawe na finalna - Pribirawe na popolneti verzija, anketni liv~iwa - Razgleduvawe i usvojuvawe na - Obrabotka na podatoci od dokumentot od strana na anketnite liv~iwa Sovetot na Op{tinata, 3.5. Prioretizacija na problemite so 3.10. Pe~atewe i publicirawe ìvotnata sredina 3.11. Organizirawe na promocija na - Sostanok na Lokalniot dokumentot Komitet za utvrduvawe na 3.12. Organizirawe na donatorska prioriteti konferencija - Sostanok na Lokalniot Komitet za utvrduvane na SWOT analiza 4. P R E D G O V O R 3.6. Definirawe na celi, zada~i i akcii 4.1. Proces na izrabotka - Definirawe na celi i zada~i za site 5 oblasti Vo Republika Makedonija izgotveni se - Sostanok na Lokalniot vkupno 32 Lokalni akcioni planovi za Komitet za uvrduvawe na celi ìvotna sredina(LEAP-i), so tehni~ka i i zada~i vrz osnova na finansiska pomo{ na Institutot za Trajni predlogot od Rabotnite Grupi Zaednici (ITZ) izgotveni se 7 akcioni - Predloùvawe na akcii za planovi, od Germanskata Tehni~ka Pomo{ site celi i zada~i (GTZ) - 5 i Lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina za grad Skopje, od

Str. 276 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. [vedskata Agencija za me|unaroden razvoj podigaat rejtingot i kapacitetot na (SIDA) izraboteni se 6 akcioni planovi i 13 op{tinata za uspe{no menaxirawe i akcioni planovi se izgotveni so podr{ka na sozdavawe na ambient za ekonomski i Ministerstvoto za ìvotna sredina i op{testven razvoj, preku vospostavuvawe na prostorno planirawe. kontakti so investitorite, koi }e bidat So donesuvaweto na zakonskata ovozmoèni so usvojuvaweto na ovoj regulativa vo za{tita na ìvotnata sredina, dokument. Treba da se konstatira deka proizleze obvrskata da lokalnite akcioni Op{tina Strumica ima realen kadrovski i planovi za ìvotna sredina bidat del od priroden potencijal za sozdavawe na uslovi strategijata za razvoj na sekoja op{tina. Vo za dinami~en ekonomski, ekolo{ki i ramkite na ova i so zapo~natite procesi na op{testven razvoj na op{tinata. decentralizacija, soglasno zakonskata regulativa, izgotvuvaweto i usvojuvaweto na 4.2. Odr`liv razvoj ovie strate{ki dokumenti se od osobeno Zna~eweto na izgotvuvaweto na zna~ewe za razvoj na op{tinata. Ova od Lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina pri~ina {to pri nivnoto izgotvuvawe se e vo funkcija na razvoj na odr`liviot razvoj primenuva integralniot pristap na vo procesot na decentralizacijata na upravuvaweto so ìvotnata sredina, tesno op{tinite. Vo taa nasoka izgotvuvaweto na povrzan so ekonomskiot, socijalniot i ovie dokumenti e vo realizacija na odlukite op{testveniot razvoj na zaednicata. Od doneseni na Svetskiot Samit za odr`liv aspekt na intenvizirawe na procesot na razvoj {to se odrà vo Johanesburg, Ju`na decentralizacija i vklu~uvawe na gra|anite Afrika, od 26 Avgust do 04 Septemvri 2002 vo taa nasoka, lokalniot akcionen plan za godina. Na ovoj Samit odr`liviot razvoj ìvotna sredina ima osobena va`nost i be{e centralna tema na me|unarodnata doprinos vo razvoj na decentralizacijata od agenda so cel da se stimulira i pottikne pri~ina {to vo negovoto izgotvuvawe e globalizacijata na aktivnostite vo nasoka na vklu~ena javnosta preku razli~ni formi na nadminuvawe na siroma{tijata, a pred se zdruùvawe. Zaradi toa i negovata za{titata na ìvotnata sredina. Vo funkcija implementacija vo praksata, soglasno na ova se utvrdi va`nosta za povrzuvawe na utvrdenite prioriteti e od osobeno zna~ewe segmentite na siroma{tijata, za{titata na za odr`liv razvoj na op{tinata. ìvotnata sredina i iskoristuvaweto na Va`no e da se ukaè deka za prv pat prirodnite resursi preku sozdavawe na izgotvuvaweto na LEAP-ot se realizira po povolen ekonomski ambient. Vladite na metodologija koja zna~itelno se razlikuva od zemjite u~esni~ki na Samitot, donesoa LEAP-ite, koi bea izgotveni od ITZ i GTZ, rezolucija so koja se opfatija konkretnite odnosno podetalno bea opfateni site obvrski osobeno vo delot na mileniumskite indikatori, relevantni za za{tita na razvojni celi, kako i posebni celi za akcija ìvotnata sredina i sozdavaweto na so cel da se ostvari poefektivna ekonomski ambient. Samata metodologija na realizacija na odr`liviot razvoj. izgotvuvawe na LEAP-ot ima za rezultat Dràvite-~lenki mora da obezbedat nivnite porealno identifikuvawe i locirawe na politiki vnimatelno da gi usoglasat sostojbite, a preku izve{taite i SWOT kratkoro~nite ekonomski dobivki so analizite za poodelnite oblasti se srednoro~nite i dolgoro~nite celi za sozdavaat uslovi za realizacija na proekti, ekonomski i op{testven razvoj, kako i koi vo zna~itelna merka }e go podobrat za{titata na ìvotnata sredina. Za taa cel kvalitetot na ìveeweto vo op{tinata. treba da se kreira soodvetna dràvna Po usvojuvaweto od Sovetot na organizacija koja }e ovozmoì vgraduvawe na op{tinata i finaliziraweto na tekstot na aspektite na odr`liviot razvoj preku lokalniot akcionen plan za ìvotna sredina realizacijata na vladinata politika, zapo~nuva fazata na implementacija na po~nuvaj}i od lokalnoto, nacionalnoto, utvrdenite prioriteti so finansiski regionalnoto, pa se do globalnoto nivo. Vo sredstva od Lokalnata samouprava, osnova integralniot pristap vo resornite dràvni organi na upravata i izgotvuvaweto na strate{kiot dokument od stranski investicioni sredstva. Ovoj aspekt na ekonomski, socijalen i ekolo{ki partnerski odnos }e zaìvee preku pristap vo ramkite na makroekonomskite realizirawe na uspe{na promocija na faktori i strukturni usoglasuvawa, sozdava dokumentot i organizirawe na donatorska uslovi za re{avawe na vitalnite problemi konferencija. Vakvite aktivnosti vo oblasta na zdravjeto, obrazovanieto, organizirani od strana na op{tinata go ishranata, vodata, sanitarnite uslugi, 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 277 kvalitetot na vozduhot i vrabotuvaweto. regionot mu dava poseben beleg - dolgi Seto toa sozdava realna ramka za dolgoro~en topli leta so visoko srednodnevni odr`liv razvoj vo site naglaseni oblasti, a {to e vo funkcija i na Agendata 21. temperaturi i namaleno godi{no koli~estvo vrneì i namaleni zimski 4.3. Zakonska ramka temperaturi, so pojava na vetrovi od Aprokisimacijata na zakonskata site pravci. Karakteristi~ni za toj regulativa vo oblasta na ìvotnata sredina kraj se severozapadniot, jasno ja definira i utvrduva metodologijata i potrebata za donesuvawe na Lokalnite jugozapadniot, a poretko severecot i akcioni planovi za ìvotna sredina vo ju`niot topol veter. ramkite na utvrdenite politiki vo Prose~nata godi{na temperatura na o Nacionalniot Ekolo{ki Akcionen Plan. So vozduhot e 13,1 S so najvisoki prose~ni o ovie zakoni i zakonite vo oblasta na mese~ni temperaturi vo juli 23,9 S i o decentralizacijata, Lokalnite akcioni najniski vo januari 1,7 S. Amplitudata o planovi za ìvotna sredina stanaa va`na iznesuva 22,2 S dodeka razlikata me|u o alatka vo implementacijata na proektite na apsolutno maksimalnata 40,5 S i odr`liviot razvoj i podobruvaweto na apsolutno minimalnata temperatura 24,06 o kvalitetot na ìveeweto. Vakviot iznesuva 64,5 S. integralen pristap vo upravuvaweto so Vo Strumica prose~no godi{no pa|aat mediumite vo ìvotnata sredina so 604 mm. voden talog so maksimum na esen i neposredno vklu~uvawe na javnosta e prolet (april-maj) dodeka dolgotrajnite su{i garancija deka procesite na nad eden mesec so retka pojava (2%). Maglite decentralizacijata se vo vistinska nasoka se pojavuvaat okolu 25 dena i toa vo noemvri da obezbedat celosno i kvalitetno , dekemvri i januari. funkcionirawe na lokalnite vladi. 5.1.3. Reljefni Celokupniot Strumi~ki region e 5. PRIRODNO-GEOGRAFSKI I SOCIO-EKONOMSKI podelen na ridsko-planinski vo koj se KARAKTERISTIKI NA OP[TINATA zastapeni skalestite po~vi i ramni~arski so

5.1. Prirodni karakteristiki aluvijalnite, smolnicite, gajwa~ite i karbonatnite vidovi po~vi. Pogolem del 5.1.1 Geografski odnosno 46% od obrabotlivite povr{ini Na krajniot jugoistok na Republika pripa|aat na ramni~arskiot reqefen del Makedonija, vedna{ pod trome|eto na koi se nao|at na nadmorska viso~ina od 250- me|udràvnite granici so Bugarija i Grcija, 300 m i se od prvostepeno zna~ewe za na 410 22 ‘ severna geografska {irina i 230 zemjodelstvoto vo regionot. Toa se 45’ isto~na geografska dolìna i prose~na povr{inite pokraj re~noto korito na rekite nadmorska viso~ina od 280 metri smestena e Strumica, Trkawa i Kriva Reka. Ostanatite plodnata Strumi~ka kotlina, a vo nejziniot 52% od povr{inite pripa|aat na padinskiot zapaden del i istoimenata op{tina del, a 2% na ridskiot reqefen del. Strumica, so povr{ina od 321.89 km2. Vo ovaa op{tina ìveat 54.676 ìteli naseleni vo 5.1.4.Struktura na zemji{teto gradot Strumica sedi{teto na op{tinata i Vakvata po~vena i bonitetna vo ostanatite 24 naseleni mesta koi ja karakteristika na Strumi~koto pole go so~inuvaat Strumi~kata op{tina. Nejziniot opredeluva i na~inot na koristewe na nizinski del e voedno i najgusto naseleno zemji{teto od strana na zemjodelskite podra~je vo Makedonija, so 100 ìteli na subjekti. Od vkupnata zemjodelska povr{ina 1km2. vo regionot od 47.591 ha , 87% pripa|a na obrabotlivite povr{ini kade dominiraat 5.1.2. Klimatski oranicite i bav~ite, kade vo seidbenite planovi proizvoditelite se orientiraat na Specifi~nata geografska i dohodovnite rani, sredni i docni topografska polo`ba na Strumi~kiot gradinarski kulturi za sveà konsumacija i region ja karakteriziraat dve zonalni prerabotka. Na oranicite i bav~ite klimi. Submediteranska, so pogolemo podednakvo se zastapeni i ìtnite i ili pomalo vkrstosuvawe so isto~no- gradinarskite kulturi, a na ridestite povr{ini najmnogu se zastapeni orientalnite kontinentalna ~ija isprepletenost na sorti na tutun so visok kvalitet.

Str. 278 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. Sovremenoto zemjodelsko proizvodstvo, obrabotkata i sovremeniot na~in na 5.1.5.Obrabotliva povr{ina pakuvawe spored standardite na pazarot i Zastapenosta na oranicite i bav~ite, potro{uva~kata kako i visoko educiraniot ovo{tarnicite, lozjata, livadite i kadar ja svrstuvaat Strumi~kata Op{tina vo pasi{tata vo sevkupnata pripadnost na vode~kite zemjodelski centri vo Dr`avata i zemjodelskite povr{ini vo regionot so po{iroko. akcent na Op{tina Strumica se prika`ani vo tabela 1:

Tabela 1 - Obrabotliva povr{ina (ha):

Zemjodelska Vkup- Oranici Ovo{tarn Lozja Livadi Pasi{ta povr{ina (ha) no bav~i ici Strumica-region 47.591 29.644 26866 362 1373 1043 17947 Op{tina 9345 8059 7557 104 131 267 1286 Strumica

Obrabotliva povr{ina vo procenti: Zemjodelska Vkup- Oranici Ovo{ta- Lozja Livadi Pasi-{ta povr{ina % no i bav~i rnici Strumica-Region 100 100 100 100 100 100 100 Op{tina Strumica 19.6 27.2 28.1 28.7 9.5 25.6 7.2

5.1.6. [umski povr{ini deka {umovitosta iznesuva okolu 49,22%, Povr{inata pod {umi spored {to pretstavuva dosta visok procent vo Dr`avniot zavod za statistika vo Op{tina odnos na {umovitosta vo ostanatite Strumica odnosno regionot iznesuva 57.441 regioni vo Dr`avata kade taa iznesuva ha od koi {to 47200 ha ili 82,2% se vo 35%. op{testvena sopstvenost i 10.241 ha ili 17,8% vo privatna sopstvenost. Toa zna~i

Tabela 2: - Povr{ina pod {umi:

Povr{ina pod {umi (ha) [umovitost vo % Strumi~ki region 57441 53,6 Op{tina Strumica 18860 48.8

Podobra ocenka za sostojbite na Od tie podatoci mo`e da se {umite i {umskiot fond osven preku konstatira deka po {umovitosta ovoj region {umovitosta, se dava preku kvalitetot na e na podobro nivo od nivoto na R. {umskiot fond i strukturata na {umite. Makedonija koe iznesuva (35,2%), a spored Spored tie podatoci, {umite zafa}aat kvalitetot na {umskiot fond e na povr{ina od 57441ha ili 49,2% od pribli`no isto nivo. Od site {umi 57441ha geografskata povr{ina na regionot okolu 47200 ha ili 82,2% se vo (1070,80km2 katastarska evidencija). op{testvena sopstvenost, a samo 10241ha Vkupnata drvna zaliha vo {umite iznesuva ili 17,8% se vo privatna sopstvenost. 3608730m3 ili 76,0m3ha so godi{niot prirast od 98814m3 ili 2,08 m3/ha.

Tabela 3: Povr{ina na {umi i {umski fond spored sopstvenosta:

Povr{ina drvna masa prirast ha % m3 m/ha m3 M/ha op{testveni 47200 82,2 3504426 78,8 95403 2,15 privatni 10241 17,8 104304 34,6 3411 1,13 vkupno 57441 100,03608730 76,0 98814 2,08

So {umite vo op{tinata i regionot vo na planinite Ogra`den, Belasica , Elenica , celost stopanisuva [umskoto stopanstvo Goten i Plavu{. Na nadmorska viso~ina od ,,Belasica”. [umskoto bogatstvo e locirano 1000 do 1500 metri se nao|a najkvalitetniot 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 279 {umski fond, dodeka degradiranite {umi i 5.1.8. Sto~arstvo {ikari se nao|aat na nadmorska viso~ina od 500 metri. Sto~arstvoto vo Op{tina Strumica, Od listopadnite {umi naj zastapeni glavno e koncentrirano vo sonorite na se: dab, buka, orev i kosten, a od iglolisnite ridsko planinskite naseleni mesta, kade se crniot i beliot bor kako i elata. odgleduva siten i krupen dobitok.

5.1.9. Mineralni resursi 5.1.7. Hidrolo{ki potencijal Spored dosega{nite istraùvawa, a ) Vodosnabduvawe Op{tina Strumica ne raspolaga so zna~ajni koli~estva rudno bogatstvo. Postojat Vodosnabduvaweto na naselenieto vo mineralni resursi koi voglavno se nadvor od op{tinata se vr{i preku akumulacijata sinorot na op{tinata. Eksploatacijata e ”Turija”, kako glaven vodosnabditelen resurs, skoncentrirana na padinite na planinata a kako rezerva se koristi akumulacijata Ogra`den kade se eksploatira natriski ”Vodo~a” i za taa cel neophodno e da se felspat i na planinata Belasica kade ima obezbedat potrebnite tehni~ki uslovi. nao|ali{ta na kalcium- karbonat. So ogled na prioritetnosta na snabduvaneto so zdrava i tehni~ki ispravna voda za piewe, a soglasno vodostopanskata 5.2. Ekonomski potencijal osnova i utvrdeniot bilans na vodite, vo su{nite periodi treba da se zapazi 5.2.1. Industrija koristeweto na vodite od akumulaciite t.e da se naso~i , pred se, za vodosnabduvawe. Vo Op{tina Strumica postoi Godi{no od Strumi~ki sliv na JPKD relativno razviena industrija i toa za ”Komunalec”, preku dovodniot cevovod do prerabotka i povisoka finalizacija na fabrikata za voda mu ispora~uva 5.5 do 6 primarno zemjodelsko proizvodstvo, klanici 3 milioni m surova voda, a vo akumulacijata i konzumni mlekarnici vo privatniot sektor, ”Vodo~a” se ~uvaat godi{na rezerva od 1 do kako i kapaciteti za konzervirawe i 3 1.5 milioni m voda vo slu~aj na prekin na pakuvawe na zemjodelski proizvodi. vodata od ”Turija”. Vo akumulacijata “Turija” Zastapena e i melni~ko-pekarskata sekoja godina se ~uvaat kako rezerva za industrija, kako i zanaet~isko-slatkarski 3 gradot 10 milioni m voda. rabotilnici. Po raspa|aweto na edinstveniot b) Irigacija drvno-prerabotuva~ki kapacitet na teritorijata na Op{tina Strumica- “DIJOS” Za navodnuvawe na povr{inite od Strumica se formiraa pove}e kapaciteti koi HMS “Turija” godi{no se ispora~uvaat od 3 se zanimavaat so primarna i finalna 3 do 18 milioni m voda ili prose~no po 10 do obrabotka na drvo, kako i proizvotstvo na 3 11 milioni m voda, so koi se navodnuvaat od mebel. 1000 do 2500 ha obrabotlivi povr{ini. Od Posebeno treba da se naglasi HMS “Vodo~a” godi{no se navodnuvaat od 400 tekstilnata industrija vo koja ima vraboteno do 600 ha povr{ini so godi{na potro{uva~ka okolu 2100 rabotnici voglavno vo 3 na voda od 5 do 6 milioni m . proizvodstvoto na predivo, kako i proizvodstvo na lesna i te{ka konfekcija. v) Gradinarski kulturi Na ovie prostori se skoncentrirani i kapaciteti na metaloprerabotuva~kata i elektronskata industrija koja e vo postojan Site tie klimatski, po~veni i podem. hidrografski karakteristiki na Op{tinata Osobeno e va`no da se spomne i Strumica i davaat beleg na intenziven fabrikata za proizvodstvo na sanitarna dohodoven mikro region vo Republikata, kade keramika kade golem del od najmnogu se zastapeni rani, srednorodni i rabotosposobnoto naselenie najde svoja docni srednorodni gradinarski kulturi. Vo egzistancija. pomal obem se zastapeni i ìtnite, industriskite i fura`nite kulturi. Aktivnite stopanski i industriski subjekti, nositeli na celokupniot razvoj na op{tinata se prikaàni vo:

Str. 280 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god.

Tabela 4 - Stopanstvo vo op{tinata :

r.b. Sektor i sektor Broj na A.Delovni subjekti 1 Pretprijatija 2804 2 Trgovski dru{tva 2849 3 Trgovci-poedinci 702 4 Ostanato 381 Vkupno: 6736 B.Delovni subjekti po dejnosti 1 Zemjodelstvo,lov i {umarstvo 222 2 Ribarstvo 1 3 Vadewe na rudi i kamen 3 4 Prerabotuva~ka industrija 870 5 Snabduvawe so elektri~na energija, gas i voda 5 6 Grade`ni{tvo 155 7 Trgovija na golemo i trgovija na malo,popravka na motorni 4171 vozila,motocikli i predmeti za li~na upotreba i za doma}instvata 8 Hoteli i restorani 262 9 Soobra}aj,skladirawe i vrski 367 10 Finansisko posreduvawe 3 11 Aktivnosti vo vrska so nedvi`en imot, iznajmuvawe i delovni aktivnosti 202 12 Javna uprava i odbrana,zadol`itelna socijalna za{tita 35 13 Obrazovanie 24 14 Zdravstvo i socijalna rabota 108 15 Drugi komunalni, kulturni, op{ti i li~ni uslu`ni aktivnosti 308

reforma vo zemjodelstvoto, odnosno Zna~i moè da se konstatira deka reforma vo organizacijata na prometot so glavni stopanski granki vo op{tinata se zemjodelsko-prehrambeni proizvodi, a toa se zemjodelstvoto, zastapeno prete`no vo sostoi vo kvalitetno sovremeno individualniot sektor, tekstilnata i proizvodstvo, prerabotka i pakuvawe spored drvnoprerabotuva~kata , melni~ko- barawata na potro{uva~ite, otkupot kako i pekarskata kako i industrijata za prometot na golemo i malo. prerabotka na zemjodelski proizvodi i Poradi povremenata kowukturnost na proizvodi od meso i mleko. odelni zemjodelski proizvodi prisutni na Osobeno zna~ajna za op{tinata e pazarot vo zemjata, koja sozdava metaloprerabotuva~kata i elektronskata neorganiziran otkup, veri`na trgovija, industrija, vo koja seu{te ima nedovolno nakupci i prekupci, nestabilni i nerealni iskoristeni kapaciteti. ceni so {to edinstveno proizvoditelot i Neiskoristenost na kapacitetite dràvata se vo trajna zaguba, se sozdade seu{te postoi vo zemjodelstvoto. neminovna potreba od sozdavawe na prometna institucija ,,Agro-Berza” kade bi trebalo da Op{tinata ima potencijal za se vr{i koncentracija na ponudata i razvivawe na proizvodstvoto na pobaruva~kata i postignuvawe stabilni i ekolo{ki ~ista hrana. realni ceni. Sepak na tie prostori funkcioniraat 5.2.2. Trgovija (berza) poveke drugi institucii kako: trgovski centri, pazari na golemo, saemi, kade So preminot od dogovorna vo pazarna listata na stoki vo berzanskiot plasman ja ekonomija se nametna su{tinska potreba od so~inuvaat slednite proizvodi: 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 281 turisti~kite no}evawa se dviì od 101.000 Vo sveà sostojba vo 1999 godina do 111.940 vo 2004 godina {to e za 10,8% pove}e. Site kapaciteti imaat Domati, piperki, krastavici, kompir, sistem na tretman na otpadni vodi so grav, oriz, drug zelen~uk, jabolki, kru{i, koristewe na septi~ki jami, osven praski, kajsii, vi{ni, grozje, pe~urki, kapacitetite na hotel Tiveriopol i hotel nepreraboten tutun . Sirius. Tranzitivnosta i kontaktnosta, koi Vo smrznata sostojba ovoj region gi poseduva, pred se, Piperki, ovo{je proizleguvaat od negovata mestopolo`ba vo krajniot jugo-istok na R. Makedonija, vedna{ Prerabotki pod trome|eto na me|udràvnite granici na Preraboten zelen~uk, vino obi~no i na{ata zemja so R. Bugarija i R. Grcija. Od fla{irano, konditorski proizvodi, osobeno zna~ewe, za tranzitivnosta na ovoj testenini region e negovata sobra}ajna povrzanost kon R. Bugarija preku grani~niot premin Novo Sto~arski proizvodi Selo i so me|unarodnata magistrala po Jagniwa, jagne{ko meso, ov~o dolinata na rekata Vardar. meso,suvomesnati proizvodi, mleko i mle~ni Kontaktnosta na strumi~kiot region prizvodi se sogleduva preku negovoto grani~ewe so Kako i nabavka na : ve{ta~ki |ubriva, Bugarija i Grcija i preku otvorenosta na za{titni sredstva, semenski i posado~en na{ata zemja kon sosedite i voop{to kon materijal. drugite dràvi. Polivalentnosta, pak, na ovoj 5.2.3.1.1. Turizam region treba da se naglasi deka taa e sodràna vo vrednostite koi se elementi na Turizmot vo ramkite na Op{tina ovoj region. Isprepletenosta na prirodnite i Strumica dosega be{e dosta malku zastapen, atropogenite formi ovozmoùva izrazita posebno so mal akcent na razvojot na sodràjnost pri prestojot na turistite. ruralniot turizam. Imeno, prirodnite vrednosti vo ovoj region Imajki go vo predvid postoeweto na imaat rekreativni, kuriozitetni i estetski bawite kako i postoeweto na dosta zna~ajni karakteristiki, dodeka antropogenite kulturno-istoriski spomenici od pobliskoto elementi koi dominiraat vo prostorot i podale~noto minato i lokaliteti od prestavuvaat zna~ajno znamenito i estetsko istorisko zna~ewe za ovie prostori, vo nadopolnovuvawe. Op{tina Strumica ima idealni uslovi za Od dosega izloènoto proizleguva razvoj na turizmot. No poradi nedovolnoto deka strumi~kiot region se karakterizira so infrastrukturno ureduvawe, kako i nivnata turisti~ko geografska polo`ba koja zapu{tenost, istite ostanuvaat kako pretstavuva odredena turisti~ka vrednost i nedovolno iskoristeni kapaciteti. vaèn faktor za turisti~kiot razvoj. So zbogatuvaweto na sodrìnite, infrastrukturnoto ureduvawe vo smisla na 5.2.4 Finansiski sektor probivawe i izgradba na pati{ta do potencijalnite turisti~ki lokaliteti, kako Bankarskiot sistem koj go i potiknuvaweto i stimuliraweto na opsluùva stopanskiot i nestopanskiot ruralniot turizam osobeno vo sektor se odviva glavno preku: Komercijalna podbelasi~kiot regioni i izgradba na novi banka, Stopanska banka, Tutunska Banka, Uni turisti~ki kapaciteti vo dogledno vreme banka, Prokredit Banka, Po{tenska Op{tina Strumica bi prerasnala vo banka,Teteks -kreditna banka, Ohridska sovremen turisti~ki centar vo R.Makedonija. banka, Alfa banka , pogolem broj {tedilnici Op{tinata raspolaga so zna~itelni i menuva~nici. turisti~ki kapaciteti za smestuvawe na turisti i toa : hotel Ilinden, hotel Sirius, 5.2.5. Demografski karakteristiki motel Terminal, motel Makedonska ku}a, hotel Car Samuil, hotel Spiro Zahov i hotel a). Struktura na naselenie Dukat, hotel Tiveriopol od koi sedum se vo privatna, a eden vo dràvna sopstvenost. Na Teritorija na Op{tina Strumica Brojot na leglata vo turisti~kite ìvee naselenie od site nacionalni kapaciteti iznesuva 490. Brojot na

Str. 282 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. strukturi, so naglasena dominantnost na makedonskoto naselenie.

Tabela 5: Nacionalnost Procent Vkupno Makedonci 91,92 50258 Turci 6,87 3754 Romi 0,27 147 Vlasi 0,005 3 Srbi 0,34 185 Albanci 0,005 3 Bo{waci 0,01 6 Drugi 0,58 320

Od vkupno 54676 ìteli koi ìveat na teritorijata na Op{tina Strumica, maìte i ènite se prisutni so pribli`no ist procent , so izrazena sredna vozrast na naselenieto.

Tabela 6: Vozrast Vkupno od 0-19 godini 15256 od 20-60 godini/od 20-59 godini 31711 nad 60 godini 7709

Polova struktura : Pol Vkupno èni : 27336 maì : 27340 maì i èni 54676

Spored statisti~kite podatoci od popisot od 2002 godinana brojot na `itelite i nivnoto razmestuvawe vo sedi{teto na op{tinata i vo naselenite mesta e sekako so pogolema koncentracija vo gradot, a pomalku vo ostanatite 24 naseleni mesta. Tabela 7: Broj na `iteli po naseleni mesta :

R.b. Naseleno mesto Ma`i @eni Vkupno 1. Strumica 17402 17909 35311 2. Ri~ 205 177 382 3. Prosenikovo 782 768 1550 4. Pop~evo 185 158 343 5. Dobrejci 917 847 1764 6. Dabile 1000 946 1946 7. Gradsko Baldovci 371 384 755 8. Vodo~a 180 138 318 9. Vequsa 806 746 1552 10. Belotino 12 17 29 11. Banica 568 569 1137 12 Bansko 988 1004 1992 13 Murtino 1117 1092 2209 14 Sa~evo 280 260 540 15 Gabrovo 205 194 399 16 Kukli{ 1330 1202 2532 17 Svidovica 173 152 325 18 Raborci 55 50 105 19 Tri Vodi 7 5 12 20 Kosturino 656 624 1280 21 Ormanli 17 17 34 22 Dorlombos 61 56 117 23 Meme{li 23 21 44 24 Zle{evo / / / 25 ^epeli / / / Vkupno op{tina Strumica 27340 27336 54676

04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 283 5.2.6. Op{testven standard Masev", ,,Mar{al Tito" i ,,Nikola Vapcarov", kako i u~ili{tata vo ostanatite naseleni a) Obrazovanie mesta: ,,Geras Cunev"-Prosenikovo, ,,Goce Naselenieto vo Op{tina Strumica e Del~ev"-Vequsa, ,,Sv. Kiril i Metodij" - relativno educirano, a samata edukativna Dabile, ,,Mar{al Tito"- Murtino, ,,Dame ramka gi sodrì zgriùvaweto, Gruev "-Kukli{, kako i Zavodot za vospituvaweto i obrazovanieto na decata od rehabilitacija ,,Bawa Bansko"-Bansko, kade predu~ili{na vozrast do stepen na sredno vo prosek se {koluvaat okolu 6650 u~enici. obrazovanie, a od skoro vreme postojat i Od 1950 godina postoi i niòto muzi~ko disperzirani studii od oblasta na u~ili{te,, Boro Xoni" koe godi{no go zemjodelstvoto. posetuvaat 350 u~enici Za zgriùvawe, vospituvawe i Srednoto obrazovanie se odviva vo obrazovanie na decata od predu~ili{na trite sredni u~ili{ta: SOU “Jane vozrast se griì RO ,,Detska radost”. Sandanski", SOU “Nikola Karev" i Organizacijata ima disperzirani objekti, od SOU,,Dimitar Vlahov", kade vo prosek se koi 5 vo gradot Strumica koi zgriùvaat {koluvaat po 3809 u~enici godi{no. Solidni okolu 900 deca. znaewa mladinata steknuva i preku ,, Osnovnoto obrazovanie se vr{i vo 11 Narodna tehnika”, ,,Domot na tehni~ka u~ili{ta. Na teritorija na gradskoto kultura”, Rabotni~kiot univerzitet ,,Joska podra~je funkcioniraat ~etiri centralni Sve{tarot” i ,,Agrostart ABC”. osnovni u~ili{ta: ,,Vidoe Podgorec", ,,Sando

Tabela 8: Struktura po obrazovanie :

Vid na obrazovanie Vkupno Visoko obrazovanie 2828+31mr.+8 dr. Vi{o obrazovanie 1617 Sredno obrazovanie 17007 Osnovno obrazovanie 11858 Nepotpolno osnovno obrazovanie 8569 Bez {kolska podgotovka 1997 Seu{te se vo procesot na osnovno obrazovanie 38

5% 0% 7% 19% 4%

27% 38% Visoko obrazovanie Vi{e obrazovanie Sredno obrazovanie Osnovno obrazovanie Nepotpolno osnovno obrazovanie Bez {kolska podgotovka Seu{te se vo procesot na osnovno obrazovanie

Spored prikaànoto, naselenieto vo sodrì zgriùvaweto, vospituvaweto i Op{tina Strumica e relativno dobro obrazovanieto na decata od pred{kolska educirano, a samata edukativna ramka gi vozrast do stepen na sredno obrazovanie, a

Str. 284 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. od skoro vreme postojat i disperzirani vo sega{niot i naredniot period, kako bi studii od oblasta na zemjodelstvoto. mo`elo seto rabotosposobno naselenie na ovaa op{tina da najde svoe vrabotuvawe i 5.2.7. Vkupen broj na vraboteni i obezbedi egzistencija na svoeto semejstvo. nevraboteni lica Brojot na vrabotenite lica na So razvojot na stopanstvoto na teritorija na Op{tina Strumica e vo Op{tina Strumica, osobeno so postojan porast i momentalno iznesuva: stimuliraweto na privatniot i biznis 14.603. sektorot, kako i potiknuvaweto istiot da se So prestruktuiraweto na razviva so zgolemena dinamika, Op{tina stopanstvoto i so preminot od dogovorna kon Strumica gi prevzema site potrebni ~ekori pazarna ekonomija kako i preminot na za sozdavawe uslovi za brz i sestran razvoj kapitalot od dr`aven vo privaten sektor i na zemjodelstvoto, stopanstvoto, nametnatata su{tinska potreba za reforma industrijata i turizmot se so cel steknuvawe vo site oblasti osobeno vo zemjodelstvoto i status na razviena ekonomski mo}na op{tina. industrijata, golem del od rabotosposobnoto Otvaraweto na novi proizvodstveni pogoni i naselenie vo Op{tina Strumica se stekna so revitalizacija na postoe~kite }e bide eden statusot - nevraboten. Brojot na od glavnite prioriteti na Op{tina Strumica nevrabotenite iznesuva 23 031.

Struktura na nevrabotenost po obrazovanie: nevraboteni po obrazovanie Vkupno doktori 1 magistri / visoko 552 vi{e 331 VKV / SSO 4132 KV 3305 PKV i NSO 698 NKV 14012

Nevraboteni po obrazovanie

0,00% 2,40% 0,00% 1,44% 0,00% 17,94%

14,35%

60,84% 3,03%

doktori magistri visoko vi{e VKV SSO KV PKV i NSO NKV

Struktura na nevrabotenost po vozrast 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 285

Nevraboteni po vozrast Vkupno do 29 godini 8968 od 30 do 39 godini 6582 od 40 do 49 godini 4622 od 50 do 59 godini 3859 od 60 god. i pove}e /

Struktura na nevrabotenost po vozrast

16,06% 0,00% 37,32%

19,23% 27,39%

do 29 godini od 30 do 39 godini od 40 do 49 godini od 50 do 59 godini od 60 god. i pove}e

5.2.8. Zdravstvo preku javnoto zdravstvo so detska i Zdravstvenata infrastruktura e preventivna stomatologija, ortodoncija, dosta solidno organizirana i protetika i oralna hirurgija i preku rasprostraneta vo op{tinata. privatnite stomatolo{ki ordinacii, koi vo Preventivnata, primarnata i sekundarnata gradot gi ima 33 i 1 na selo. Snabduvaweto zdravstvena za{tita vo regionot se na naselenieto so lekovi vo op{tinata se obezbeduva preku Zdravstveniot dom, vr{i preku 16 privatni apteki vo gradot. Op{tata bolnica, Zavodot za zdravstvena Zaradi za~uvuvawe na zdravstvenata za{tita i privatnite zdravstveni ustanovi. sostojba na raspolo`iviot sto~en fond, vo Vo primarnata zdravstvena za{tita se nudat op{tinata raboti i veterinarna stanica, zdravstveni uslugi preku ordinaciite po kako i pove}e privatni veterinarni apteki. op{ta medicina, slu`bata za itna 5.2.9. Mediumi medicinska pomo{ so doma{no lekuvawe, Naselenieto od ovoj region e dosta dispanzerot za deca, dispanzerot za informirano so pomo{ na sedumte mediumi u~ili{na mladina, dispanzerot za `eni, od koi 3 televizii , 3 radija i eden lokalen dispanzerot za sportska medicina i vesnik. dispanzerot po medicina za trudot. Vo op{tinata ima 4 zdravstveni stanici 5.2.10. Infrastrukturni sistemi disperzirani vo naselenite mesta, edna a) Magistralni, regionalni i lokalni centralna op{ta ordinacija i 4 op{ti pati{ta ordinacii rasporedeni po mesnite zaednici. Strumi~kata op{tina se Zdravstvena za{tita se dava i preku 15 karakterizira so odredeni funkcionalni privatni zdravstveni ustanovi od koi 9 se belezi na svojata geografska mestopolo`ba, op{ti i 6 specijalisti~ki ordinacii. istaknuvajki ja svojata tranzitivnost, Stomatolo{kata za{tita se obezbeduva kontaktnost i polivalentnost.

Str. 286 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. Tranzitivnosta i polivalentnosta, koi Valandovo, Strumica-Berovo, i dobro ovaa op{tina gi poseduva, pred se razviena transportna lokalna mreà, proizleguvaat od nejzinata mestopolo`ba vo povrzuvajki gi site lokalni naseleni mesta i krajniot jugo-istok na R.Makedonija, vedna{ op{tini so gradot Strumica. pod trome|eto na me|udràvnite granici na Op{tina Strumica raspolaga so na{ata zemja so R.Bugarija i R.Grcija. Od moderno asfaltirana patna mreà niz koja osobeno zna~ewe, za tranzitivnosta na ovaa gra|anite na op{tinata bezbedno se dviàt i op{tina e nejzinata soobra}ajna povrzanost komuniciraat. kon R.Bugarija preku grani~niot premin Novo Od osobeno zna~ewe za op{tinata, Selo i so me|unarodnata magistrala po imaj}i ja vo predvid golemata dinamika na dolinata na rekata Vardar. patni~ki i tovaren soobra}aj od Strumica i Kontaktnosta na Strumi~kata op{tina se kon Strumica e dovr{uvaweto na izgradbata sogleduva preku nejzinoto grani~ewe so na regionalniot pat Radovi{ - Strumica, R.Bugarija i R.Grcija i preku otvorenosta so kako i realizacijata na KARDS proektot za sosednite i drugite dràvi. izgradba na regionalniot pat Strumica- Op{tina Strumica e dobro otvorena i Prosenikovo so koe }e bide izvr{eno povrzana so magistralnite soobra}ajnici so povrzuvawe so lokacijata predvidena za Republika Bugarija i Republika Grcija, kako izgradba na Centar za ponuda na i regionalnite patni pravci Strumica - ranogradinarski proizvodi koe e od ogromno Radovi{-[tip, Strumica-Novo selo-grani~en zna~ewe za zemjodelcite od ovaa op{tina i premin so Republika Bugarija, Strumica- po{iroko.

Dol`inata na lokalnite, reginalnite i magistralnite pati{ta e prika`ana vo:

Tabela 9: ASFALTIRANI ULICI : Merka Edini~na merka Vkupno dol`ina m1 87000 povr{ina m2 583000

PATI[TA : Kategorija Edini~na merka Vkupno Regionalni pati{ta m1 65300 Magistralni pati{ta m1 10000 Lokalni pati{ta m1 112500

LOKALNI PATI[TA : ASFALTIRANI :

Merka Edini~na merka Vkupno dol`ina m1 18000 povr{ina m2 81000

PROBIENI :

Merka Edini~na merka Vkupno dol`ina m1 66500 povr{ina m2 299250

@elezni~ki soobra}aj na teritorija centar na patnici i stoki. Transportot na na Op{tina Strumica ne postoi, no zatoa pak stoki go vr{at pove}e privatni pretprijatija ima organiziran avtobuski prevoz i koi raspolagat so transportni prevozni transport na patnici koi go vr{i sredstva, a me|u vode~kite od niv e i Edinstvenata transportna organizacija ,,Interglobus” Strumica. ,,Strumica Ekspres”, kako i pogolemiot broj Zaradi potrebite na carinata postoi taksi zdruènija koi na Strumi~kiot region terminal so povr{ina od 17000m2 i mu davaat beleg na sovremen transporten 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 287 magacinski prostor od1000 m2, kako i pove}e vremeto na Car Samuil, bila sedi{te na {pediterski pretprijatija. Strumi~kata episkopija. 5.2.1.Energetska mreà Manastirskata crkva vo Vequsa Za elektri~nata mreà vo op{tinata ,,Sv.Bogorodica Eleusa” (Milostiva), spored i regionot vo celina e zadolèno arhitektonskoto re{enie, e edinstvenata pretprijatieto ,,Elektro - Strumica”. gradba od takov vid vo Makedonija od Dolìnata na elektri~nata mreà iznesuva periodot na 11. vek. Crkvata e navistina 892 km, od koja 103 km e povrzana kablovski. mala po razmeri i re~isi ~etiriagolna, ~ija Opfateni se site naseleni mesta preku dve osnova ima forma na detelina so ~etiri trafostanici od 110/10 kv i 240 lista i vo celost pretstavuva isklu~itelno trafostanici od 10/04 kv, od koi 145 se vreden i bi, rekle, luksuzen umetni~ki objekt sopstveni i 95 tu|i . od visok stil. 5.2.12.. PTT mreà Vo neposredna blizina na Bansko e PTT infrastrukturata e na izgradena crkvata ,,Sv. 40 Sevastiski zadovolitelno nivo. Nositel na ovaa dejnost ma~enici” . Se smeta deka nastanala po e Osnovnata organizacija za PTT soobra}aj propa|aweto na Samoilovata dràva, ,,Strumica”, so glavna po{ta locirana vo odnosno vo 11 i 12 vek. Crkvata e razru{ena centralnoto gradsko podra~je i selskite i od nea denes moàt da se vidat samo po{ti i po{tenski {alteri. nezna~itelni ostatoci, a ne se znae i So toa Op{tina Strumica se vbrojuva nejziniot ktitor, no so golema verojatnost se vo edna od najmodernite i najsovremeni pretpostavuva deka taa bila episkopsko op{tini vo Republika Makedonija. sedi{te. Strumi~kiot region se karakterizira Nedovolno ispitan i obvien so tajni so odredeni funkcionalni belezi na e i manastirot ,,Sv.Ilija” koj se nao|a na negovata turisti~ko-geografska polo`ba, pri okolu 4 km ju`no od gradot. Vo manastirot se {to treba da gi istakneme negovata pronajdeni ikoni so starost od okolu 350 tranzitivnost, kontaktnost i godini, poradi {to se pretpostavuva deka toj polivalentnost. datira od krajot na 16 ili od po~etokot na 5.2.13. Kultura 17 vek. Tuka e pronajdena i kamen plo~a so Strumi~kiot kraj e bogat so mo{ne staroslovensko pismo, koja, dokolku ne e vredni, pa i unikatni kulturno-istoriski dopolnitelno donesena, ukaùva na spomenici od vremeto na antikata pa se do mo`nosta i ovoj manastir da e pribli`no denes. Nekoi od niv se dobro so~uvani, a star kako Vodo~kiot i Vequ{kiot. drugi se restavrirani, konzervirani ili Zna~aen subjekt za kulturniot ìvot rekonstruirani. Pokraj pronajdenata na naselenieto vo Op{tinata Strumica kako keramika i drugi predmeti od docniot i za regionot vo celina e Domot na kulturata neolit, eden od najstarite delumno so~uvani ,,Blagoj Jankov Mu~eto” vo koja deluva i spomenici od rimskiot period e Rimskata mladinskiot hor ,,Denica” , a kade se terma vo Bawa Bansko, vo neposredna odrùvaat niza kulturni manifestacii od blizina na hotelot ,,Car Samuil” otkriena vo doma{en i me|unaroden karakter. Na poleto 1978 god. Bawata ja koristela toplata na teatarskata umetnost najdostapen mineralna voda vo Bansko, ~ij izvor se nao|a represent e Narodniot teatar,,Anton Panov” nad termata. Ovoj objekt, nesomneno, bil i festivalot za kameren teatar ,,Risto termo-balneum, i toa eden od najstarite na [i{kov”. Tradicionalno sekoja godina na Balkanot. poleto na likovnata umetnost vo Domot na Kompleksot crkvi ,,Sv. 15. kulturata “Anton Panov”, se odrùva Tiveriopolski ma~enici” vo Strumica e “Megunarodna strumi~ka likovna kolonija”. edna od najstarite ranohristijanski Za za{tita na spomenicite i baziliki na Balkanot. So nea e svrzano kulturnoto bogatstvo i prirodni retkosti na narodnoto predanie za 15-te hristijanski teritorija na Op{tina Strumica se griì ma~enici dojdeni od Tiveriopol. Zavodot za za{tita na spomenicite na Iskopuvawata pokaàa deka ,,Sv. Petnaeset”, kulturata i muzej - Strumica, kako i Arhivot vsu{nost pretstavuva kompleks na crkvi od na Makedonija - Podra~na edinica Strumica. razli~ni vremenski periodi i toa prethristijanska, ranohristijanska bazilika, 5.2.14. Sport krstoobrazna crkva i nejzinata podocne`na Od sekoga{ na ovie prostori sportot obnova. zazemal va`no mesto vo kulturnite Manastirskata crkva ,,Sveti Leontij” aktivnosti na gradot. vo Vodo~a, koja najverojatno poteknuva od

Str. 288 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. Raspoloìvite kapaciteti, odnosno Sogleduvajki ja potrebata za planski sportskiot stadion ,,Mladost” so pomo{nite naso~en op{testveno ekonomski i prostoren igrali{ta , kako i dvete sportski sali vo razvoj na gradot Strumica se izvr{i izmena i koi se odrùvat mnogu doma{ni i dopolnuvawe na Osnovniot urbanisti~ki me|unarodni natprevari od oblasta na plan od 1984 godina, odnosno se izraboti fudbalot, ko{arkata, odbojkata, boreweto i Genaralen urbanisti~ki plan za gradot karateto, im nudat na gra|anite Strumica, koj e donesen vo 2002 godia i e so zadovolitelno mesto za sportuvawe i zabava. va`nost do 2015 godina. Vo ramkite na op{tinata postojat 5.3. Urban razvoj naselbi od urban, poluurban i ruralen Centralno mesto vo Op{tina karakter. Strumica e naselba od prv stepen- Strumica od aspekt na urban razvoj zazema urbana naselba-centar na op{tina. gradot Strumica. Bidejki Strumica se prostira na, pred se, Stepenot na urbanizacijata na op{tina ramno zemji{te, osnovniot problem pri Strumica e posledica na intenzivni procesi urbaniot razvoj pretstavuva plodnoto na industrijalizacija, deagrarizacija i zemji{te. migracija na naselenieto od ruralnite kon urbanite sredini, proces koj najintenzivno se Osnovni pravci vrz koi bazira odvival vo {eesetite i sedumdesetite prostojniot razvoj se pravcite jugoistok kon godini od minatiot vek. Istoriski podatoci Gradsko Baldovci i severozapad kon Banica. govorat deka Strumi~kata oblast bila Ova naso~uvawe proizleguva od opredelbata, naselena u{te vo 5-tiot milenium p.n.e., no razvojot na gradot da ne bide isklu~ivo na planskiot pristap na razvojot na Strumica smetka na kvalitetno zemjodelsko zemji{te, moè da se podeli na tri karakteristi~ni odnosno toj da se odviva po padinite na âm periodi: îflik. - Prviot e svrzan so izrabotuvawe na Podra~jeto na gradot Strumica vo prvite geodetski podlogi kon krajot generalniot urbanisti~ki plan e podeleno na na triesetite godini na minatiot vek. stanbeni i rabotni zoni. Stanbenata zona e sostavena od 8 postojni oddelni zoni na osum - Vtoriot gi opfa}a godinite po mesni zaednici ili na osum stanbeni Vtorata svetska vojna, koga se pravat zaednici. napori da se regulira grade`nata aktivnost, pri {to na postojnite Rabotnata zona e locirana na podlogi se predvidi uli~nata mreà, severoisto~nata i jugoisto~nata strana i e pred se vrz slobodnite neizgradeni izdvoena od stanbenata. povr{ini. Sportsko-rekreativnata zona vo - Tretiot period otpo~nuva vo 1959 gradot e izdvoena kako posebna celina i se godina koga be{e izgotvena idejnata nao|a vo ramkite na pettata mesna zaednica. studija na urbanisti~kiot plan i koj Kako posebna urbana celina se period trae i do den deneska. Vo ovoj izdvojuva centralnoto gradsko podra~ja so period doneseni se pove}e planski sodrìni od centralnite funkcii, a vo dokumenti odnosno osnovni i detalni ramkite na istoto podra~je e staroto gradsko urbanisti~ki planovi so koi e jadro. opfaten celiot grad. Vo postojniot generalen urbanisti~ki plan za gradot Strumica planiranite povr{ini spored nivnata namena se :

Namena na povr{ini Povr{ina (ha) Domuvawe 345.73 Domuvawe so drugi dejnosti 67.14 Javni objekti 37.78 Komercijalni objekti 46.33 Stopanski objekti 177.14 Komunalni objekti 15.7 Specijalna namena 25.03 Sport i rekreacija 21.21 Soobra}ajni objekti 95.26 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 289

Zelenilo 35.4 Duhovna kultura 22.64 Vodeni povr{ini 6.2 Vkupno 896.0

4% 3% 1% 11% 2% 3% 38% 2%

20% 7% 5% 4%

Domuvawe Domuvawe so drugi dejnosti Javni objekti Komercijalni objekti Stopanski objekti Komunalni objekti Specijalna namena Sport i rekreacija Soobra}ajni objekti Zelenilo Duhovna kultura Vodeni povr{ini

sogledaat sostojbite vo ìvotnata sredina 6. ANALIZA NA SOSTOJBITE VO od aspekt na viduvaweto na obi~niot @IVOTNATA SREDINA gra|anin vo negovoto sekojdnevno ìveewe. Istraùvaweto na javnoto mislewe za Ocenkata na sostojbite vo ìvotnata sostojbite vo zna~ajna merka ja podobri sredina vo op{tina Strumica se napravi slikata za sostojbite vo ìvotnata sredina, preku organizirawe na anketa - dostavuvawe problemite i iskaànite mislewa za nivno na ankteni listovi po mesnite zaednici, nadminuvawe, kako osnova za kreirawe na kako i na osnova na dostavenite pra{alnici strategija za nadminuvawe i utvrduvawe na do ~lenovite na rabotnite grupi i prioriteti. analiziraweto na dadenite odgovori so Sodrìnata na anketniot list koj {to utvrduvawe na poseben Izve{taj za be{e dostaven za ispituvawe na javnoto sostojbite za sekoj od mediumite (voda, mislewe za problemite so ìvotnata vozduh, po~va) i oblastite (otpad i sredina, opfati 8 pra{awa zna~ajni za biodiverzitet). Pri izgotvuvaweto na sostojbite vo ìvotnata sredina. Odgovorite Izve{tajot za ocenkata na kvalitetot vo bea davani so poedine~no obeleùvawe ìvotnata sredina se imaa vo predvid i (zaokruùvawe) i ocenuvawe na sekoe od planskite dokumenti za razvojot na postavenite pra{awa. Bea opfateni site op{tinata, kako i studiite za upravuvawe so starosni strukturi, po pol, ekonomski i otpadot, biodiverzitetot, vodite i sl. , socijalen status. Za pocelosni soznanija izgotveni na nivo na R. Makedonija vo delot sledi sodrìnata na anketniot list. na op{tinata. ANKETEN LIST ZA GRA\ANI 6.1. Anketa So anketata se napravi napor da se opfatat site strukturi od starosen, 1. Kade ìveete obrazoven, socijalen i sl. karakter vo 1. Grad op{tinata. Ova ovozmoì da pocelosno se 2. Selo (Zaokruì go redniot broj)

Str. 290 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. 2. Spored stepenot na zagadenosta na 9. ( ) Kvalitet na vodata za ìvotnata sredina, op{tinata e: piewe 1. Nezagadena 10. ( ) [tetno dejstvuvawe na 2. Nezna~itelno zagadena bukata 3. Sredno zagadena (Stepenuvaj gi so broevite od 1 do 9 4. Visoko zagadena spored serioznosta na problemot. Na (Zaokruì go redniot broj) primer: najmalku seriozniot so 1, poseriozniot so 2.. .. i najseriozniot so 9) Pri~ini za zagaduvaweto se: 1. ( )Nizok stepen na ekolo{ka 5. [to najmnogu vi pre~i na ekolo{ki svest plan vo Va{ata naselba? 2. ( ) Lo{a zakonska regulativa 1. Golemata ne~istotija 3. ( ) Neprimenuvawe na 2. Blizinata na industriski zakonska regulativa (servisen) objekt? 4. ( ) Neangaìrawe na 3. Neuredeno sosedstvo? komunalnoto pretprijatie 4. Zagaduvawa od pesticidi? 5. ( ) Nemawe tehni~ki sredstva 5. Vo naselbata prijatno se (kanti, kontejneri, deponija) ~ustvuvam? 6. ( ) Ekonomski sostojbi 6. Drugo, {to ______( Stepenuvaj gi so broevi od 1 do 6 (Zaokruì go redniot broj) spored zna~ajnosta. Na primer: 6. Najzna~ajni ekolo{ki vrednosti za pomalku zna~ajnoto so 1, pove}e op{tinata se: zna~ajnoto so 2...... najzna~ajnoto 1. ( ) Zdravjeto na lu|eto so 6) 2. ( ) Za{titata na prirodata i 3. Ekolo{kite problemi vo op{tinata prirodnite retkosti najmnogu se odrazuvaat na: 3. ( ) Sanirawe na naru{enata 1. ( ) Moeto zdravje i zdravjeto ekolo{ka ramnoteà na moeto semejstvo 4. ( ) Pozabaveno iskoristuvawe 2. ( ) Zdravjeto na idnite na prirodnite bogatstva generacii 5. ( ) Proizvodstvo na prirodna 3. ( ) Rastitelniot i hrana so geografsko poteklo ìvotinskiot svet 6. ( ) Razvoj na industrija so 4. ( ) Prirodnite ubavini i ~isti tehnologii retkosti 7. ( ) Merki za za{tita od (Stepenuvaj gi so broevi od 1 do 4 spored bu~ava zna~ajnosta. Na primer: pomalku zna~ajnoto (Stepenuvaj gi so broevi od 1 do 6 so 1, pove}e zna~ajnoto so 2...... najzna~ajnoto spored zna~ajnosta na vredosta. so 4) Na primer: najmalku vredno so 1, 4. Najseriozni ekolo{ki problemi vo pomalku vredno so 2...... op{tinata se: najvredno so 6) 1. ( ) Nizok stepen na ekolo{ka 7. So koja aktivnost bi se angaìrale vo svest za{titata na ìvotnata sredina? 2. ( ) Zagaduvawe na po~vata od 1. Vo izrabotka na odredeni upotreba na hemiski sredstva ekolo{ki proekti (pesticidi, ve{ta~ki 2. U~estvo vo ekolo{kite |ubriva...) akcii 3. ( ) Se~ewe i uni{tuvawe na 3. U~estvo vo javni tribini, {umite razgovori i emisii na radio 4. ( ) Nekontroliran urban i televizija razvoj 4. Pi{uvawe tekstovi za 5. ( ) Ne (do) izgraden dnevni informativni kolektorski sistem glasila 6. ( ) Ne (do) izgradena 5. Vo izrabotka na propaganden kanalizaciona mreà materijal (posteri, bro{uri, 7. ( ) Sobirawe i deponirawe letoci..) na cvrstiot otpad (Zaokruì go redniot broj) 8. ( ) Zagaduvawe na vodata i Anketata se sprovede vo mesec vozduhot od industrijata Noemvri 2005 godina i so nea bea opfateni 397 ispitanici od 25 naseleni mesta, koi ja 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 291 so~inuvaat op{tinata Strumica. svest kako pri~ina za zagaduvawe na Popolnuvaweto na anketnite listovi se ìvotnata sredina ja istaknale 17 % odviva{e na teren od strana na ~lenovite na ispitanici, ekonomskata sostojba, kako rabotnite grupi i angaìrani lica od nivna pri~ina za zagaduvawe na ìvotnata sredina strana. Istovremeno bea vr{eni i ja naglasile 16,5% ispitanici, nedovolnoto anketirawa preku razgovori so gra|anite vo angaìrawe na komunalnoto pretprijatie, op{tinata za nivnite problemi vo kako pri~ina go ocenile 16% ispitanici, sekojdnevnoto ìveewe od aspekt na dodeka 15% ispitanici se izjasnile deka kvalitetot na ìvotnata sredina. nesoodvetnata zakonska regulative ima svoj So anketata bea opfateni 394 odraz na kvalitetot na ìvotnata sredina. ispitanici, od koi 303 ispitanika (76,9%) od Spored anketiranite lica, gradot i 91 ispitanik (23,1%) od selski ekolo{kite problemi vo op{tinata najmnogu naselbi. se odrazuvaat na zdravjeto na ~lenovite na Soglasno napravenata analiza na semejnite doma}instva 29,8%, na vtoro mesto anketnite listovi, se konstatira deka za e konstatirano od strana na ispitanicite stepenost na zagadenost na ìvotnata deka vakvite problemi najmnogu se sredina vo op{tinata ispitanicite vo odrazuvaat na zdravjeto na idnite generacii gradskite urbani sredini vo najgolem broj (28,3%), potoa na prirodnite ubavini i odnosno 165 (41,8%) od vkupniot broj na retkosti 21,6% i 20,3% odgovorile deka anketirani lica ja ocenile kako sredno ekolo{kite problemi najmnogu se odrazuvaat zagadena. Vo selskite urbani sredini 53 na rastitelniot i ìvotinskiot svet vo ispitanici ili 13,4 % od vkupniot broj na op{tinata. anketirani ispitanici ja ocenile sostojbata Kako najseriozni ekolo{ki problemi kako sredno zagadena. vo op{tinata, na osnova napravenata analiza So ocenka za nezna~itelna zagadenost na odgovorite na anketite e kako {to na ìvotnata sredina se izjasnile 79 (20%) sleduva: anketirani gra|ani i 14 (3,5%) ìteli vo 1. Zagaduvawe na vodata i vozduhot od selski urbani sredini. industrijata -11.7% @ivotnata sredina e oceneta kako 2. Ne(do)izgradena kanalizaciona mreà - visoko zagadena od strana na 40 (10,1%) 11.4 % gra|ani od vkupno anketiranite lica i 14 3. Zagaduvawe na po~vata od upotreba na (3,5%) ìteli na selski urbani sredini. hemiski sredstva (pesticidi, ve{ta~ki Kako nezagadena, ìvotnata sredina e |ubriva...) - 10.6% oceneta od vkupno 20 (5,0%) ispitanici od 4. Sobirawe i deponirawe na cvrstiot vkupniot broj na anketirani lica, od koi 19 otpad -10.6 % se ìteli na gradot, dodeka samo edno lice 5. Kvalitet na vodata za piewe -9.9 % se izjasnilo za vakvata sostojba na 6. Se~ewe i uni{tuvawe na {umite - 9.6% ìvotnata sredina, a e ìtel na selsko 7. Nekontroliran urban razvoj -9.5% urbana sredina. 8. [tetno dejstvuvawe na bukata -9.5% Od priloènata analiza na anketnite 9. Ne(do)izgraden kolektorski sistem -8.4 % listovi po odnos na zagadenosta na 10.Nizok stepen na ekolo{ka svest - 8.4% ìvotnata sredina moè da se konstatira Od priloènite podatoci izgotveni deka javnosta, istata ja ocenuva kako na osnova napravenata analiza, moè da se nezna~itelno, no nemoè da se utvrdi konstatira deka najseriozni ekolo{ki zadovolstvoto na gra|anite deka ìveat vo problemi koi go optovaruvaat sekojdnevnoto ekolo{ki ~ista sredina. So samoto toa se ìveewe na gra|anite i go namaluvaat nametnuva potrebata od utvrduvawe na merki kvalitetot na ìveeweto, pred se se: i prioriteti za podobruvawe na kvalitetot zagaduvawe na vodata i vozduhot od na ìveeweto. industrijata, ne(do)izgradena kanalizaciona Po odnos na pri~inite za zagaduvawe mreà , zagaduvawe na po~vata od upotreba najgolem broj na gra|ani se izjasnile deka na hemiski sredstva (pesticidi, ve{ta~ki pri~inata za konstatiranata zagadenost na |ubriva...) , sobirawe i deponirawe na ìvotnata sredina e rezultat na nemaweto cvrstiot otpad, kvalitet na vodata za piewe na tehni~ki sredstva (kanti, kontejneri - i se~eweto i uni{tuvaweto na {umite. urbana oprema i urbanizirani deponii) - 18% Soglasno misleweto na anketiranite ispitanici, za neprimenuvawe na zakonskata ispitanici, kako najzna~ajni ekolo{ki regulativa, kako pri~ina za zagadenosta na vrednosti vo op{tinata se utvrdeni za{tita ìvotnata sredina se izjasnile 17,5% od bu~avata, prozvodstvoto na prirodna ispitanici, niskiot stepen na ekolo{ka hrana, zdravjeto na lu|eto, za{titan a

Str. 292 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. prirodata i prirodnite retkosti, regionalen sistem za vodosnabduvawe e i necelosnoto iskoristuvawe na prirodnite sistemot Murtino - Sa~evo. bogatstva, razvojot na ~istite tehnologii vo Funkcioniraneto na navedenite industrijata i saniraweto na degradiranite vodosnabditelni sistemi treba da se ekolo{ki zoni. Isto taka e potrebno usoglasi so pozitivnite zakonski propisi i edukacija na zemjodelcite za namaluvawe na vo taa nasoka istite treba da se upotrebata na pesticidite i pogolema doizgradat,za da moàt da obezbedat upotreba na organski |ubriva. nepre~en 24-tiri ~asoven dotur na Vo odnos na pra{aweto za afinitetite kvalitetna voda za piewe. na ispitanicite vo angaìraweto vo Vo op{tinata postojat lokalni odredeni oblasti vo za{titata na ìvotnata sistemi za vodosnabduvawe vo naselenite sredina, od napravenata analiza se sogleda mesta: Kukli{, Vequsa, Pop~evo, Raborci, deka najgolem e brojot na ispitanici koi go Ri~, Svidovica, Belotino, Bawsko - protaìraat svoeto u~estvo vo realizacija rekreativen del, Dorlombos, Kosturino i na ekolo{ki akcii, a potoa vo izrabotkata na Bansko. ekolo{ki proekti, u~estvoto vo javni Snabduvaweto so voda za piewe e tribini i kontakti so mediumite i na krajot problem vo naselenite mesta Ormanli, izrabotka na propaganden materijal. Memi{li, Gabrovo i Banica, zaradi Zna~ajno e {to ispitanicite neizgradenost na sistem za vodosnabduvawe. pokaùvaat interes da u~estvuvaat vo Na 10 vodovodni sistemi ne se vr{i realizacija na aktivnosti vo za{titata na dezinfekcija na vodata. Prisutna e ìvotnata sredina, so cel da gi podobrat sostojbata na postoewe na ispravni i sostojbite i kvalitetot na ìveeweto na neispravni analizi na voda, kako rezultat na postojnite i idnite generacii. Ova e zna~ajna nepostoewe na uredi za dezinficirawe na beneficija {to moè da se utvrdi od vodata, pred se, kaj lokalnite napravenata analiza, koja stimulativno vodosnabditelni sistemi. deluva na angaìraweto na ~ove~kiot Vodosnabduvaweto na gradot potencijal vo razre{uvaweto na utvrdenite Strumica se vr{i od pove}enamenskata problemi soglasno kriteriumite i akumulacija ”Turija” od kade se distribuira kreiraniot akcionen plan. Sekako za voda za piewe za gradot i selo Vodo~a, a od negovoto kreativno angaìrawe e potrebna dovodniot cevkovod za tehni~ka voda, se organizacija i podgotvuvawe na akcionen obezbeduva tehni~ka voda za porane{en ZIK plan odnosno strate{ki dokument, soglasno ”Strumica”, fabrika za konzervi i gradskiot koj }e se identifikuvaat i utvrdat park. Tehnolo{ka voda (so kvalitet na aktivnosti na ovoj plan. higienska voda za piewe) od vodosnabditelniot sistem Strumica se 7. SOSTOJBI VO TEMATSKITE obezbeduva i za melni~kata industrija ”@ito OBLASTI Strumica”, tekstilna industrija ”Geras Cunev”, ”Ogra`den” i ”Dios”, ”Al-Maks” i 7.1. VODA ”Makedonija”. Industriskiot kapacitet ”Grozd” ima sopstven izvornik na voda - 3 bu{eni bunari so kapacitet od 193 m dnevno. 7.1.1.Vodosnabduvawe Vkupnata dolìna na dovodniot cevovod Glavni vodosnabditelni i irigacioni iznesuva 15,20 km. Koli~inata na voda {to sistemi vo op{tina Strumica se se zafa}a iznesuva 250 l/sek. akumulaciite Turija so 50.103.000 m3 i Indistruskite kapaciteti San- Vodo~a kako alternativen izvor na voda so keramika i Al-Maks koristat ekolo{ka voda zafatnina od 25.103.000 m3. od bu{eni bunari i toa: Sankeramika - 5 Akumulacijata Turija raspolaga so m3/~as, Al-Maks -300 m3 dnevno, dodeka potencijal za isporaka na voda za piewe do pravniot subjekt Helmaks upotrebuva 25 900 m3/den, a za navodnuvawe do 360 000 tehnolo{ka voda so kapacitet od 257 m3 m3/den. Akumulacijata Vodo~a ima dnevno. vodosnabditelen bilans do 8 600 m3/den voda Vodata posle tretmanot vo fabrikata za piewe i do 150 000 m3/den za navodnuvawe. za voda se distribuira do gradot preku Na regionalniot sistem za cevovod so 400 mm i do industriskata zona so vodosnabduvawe Strumica - Turija, od 2006 cevovod od 300 mm. Vkupnata dolìna na godina se planira da se priklu~at distributivnata mreà iznesuva 63 400 naselenite mesta Dabile, Prosenikovo, metri, od koi magistralnata mreà e Gradsko Baldovci, Banica i Dobrejci. Drug zastapena so 51,25 %, a sekundarnata mreà 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 293 so 48,75 %. Distributivnata mreà e 7.1.2. Otpadni vodi izgradena od materijali od koi najzastapeni Vo gradot Strumica e izgradena se azbestcementnite cevki so vkupna dolìna kanalizaciona mreà za komunalni otpadni od 4330 m ili so 54,12 % vo odnos na vodi vo dolìna od 65,64 km. Opfatenosta na celokupnata mreà. semejnite doma}instva so kanalizacionata Gradot e podelen na dve zoni: niska i mreà iznesuva 9430 doma}instva ili 98% od visoka. Za niskata zona izgraden e pola od vkupnoto naselenie. proektiraniot rezervoar od 10.000 m3 i vo Na kanalizacionata mreà se priklu~eni funkcija e samo 5 000 m3 od polniot 4300 stanovi ili 28% od vkupniot broj na proektiran kapacitet. Stariot rezervoar so stanovi vo op{tinata (spored popisot od kapacitet od 8 000 m3 e von upotreba i e 2002 god).( zvani~en podatok od Republi~ki potrebna itna rekonstrukcija. zavod za statistika). Za visokata zona e izgraden Vo gradot Strumica e izvedena rezervoar so pumpno postroenie od 400 m3, a separaciona kanalizaciona mreà koja e so vo zavr{na faza na izgradba e u{te eden dolìna od 95.827,31 m azbest cementni rezervoar so kapacitet od 400 m3, koj se cevki i pokriva 95% od gradot. o~ekuva da bide pu{ten vo upotreba vo 2006 Infrastrukturnata mreà za fekalna god. kanalizacija e izvedena od azbesni cevki so Karakteristi~no e deka vo glavnata vkupna dolìna od 48.472,55 m. magistralna mreà u~estvoto na azbest- Op{tinata raspolaga so kanali- cementnite cevki e so procent od 78,78 %, a zaciona mreà za atmosferska voda vo vo sekundarnata mreà so 28,21 %. Soglasno dolìna od 32,58 km. So atmosferska vakvata sostojba, a zaradi dokaànite kanalizaciona mreà pokrien e 90% od kancerogeni svojstva na azbes-cementnite gradot. Atmosferskite otpadni vodi se cevki, potrebna e nivna rekonstrukcija i ispu{taat vo r. Vodo~ica, vo r.Trkawa i vo zamena so vodovodna mreà od cevki so kanalot Sv. Ilija. dokaàn ekolo{ki standard. Odvoenosta na kanalizacionata Za polivawe na zeleniloto na mreà za otpadni vodi od mreàta za gradskiot park izgradena e posebna mreà za atmosferski vodi e zna~ajna karakteristika tehni~ka voda koja se snabduva direkno od na op{tinata, koja {to vo idniot period akumulacijata Turija. Koli~inata na voda za treba da go go zgolemi opfatot soglasno odrùvawe na javnite zeleni povr{ini urbanisti~kiot razvoj na op{tinata. Vo iznesuva 250 000 m3/godi{no, ili 5,0 % od gradot Strumica nema septi~ki jami. vkupnata potro{uva~ka na voda. Osobeno e va`no da se istakne deka ima Zagubite na voda vo mreàta izgradeno kolektorski sistem vo dolìna od iznesuvaat nad 40%. Vo zagubi na voda vo 31,05 km i se predviduva izgradba na sistemot se smeta i korisno upotrebenata pro~istitelna stanica za op{tina Strumica voda i na tehni~kite zagubi vo sistemot. Del za fekalna otpadna voda. od vodata koja se smeta za zaguba e korisno Industriskite kapaciteti voglavno gi upotrebena i taa se koristi za polevawe na ispu{taat otpadnite vodi netretirani, zeleniloto vo gradot, mieweto na javni direktno vo gradskata kanalizaciona mreà, soobra}ajni povr{ini, ispirawe na a del vo re~nite korita na rekite Vodo~nica rezervoarite, kanalizacionata i i Trkajna, kako krajni recipienti. vodovodnata mreà, voda potrebna za Vo odredeni slu~ai postoi odreden pred tehnologijata za obrabotka na sirova voda tretman na otpadnite vodi (podatoci dobieni (pripremawe na rastvori, perewe na filtri, od usvoenata planska dokumentacija)i toa vo: namaluvawe na muq, perewe na talo`nici), -Industriskiot kapacitet Sankeramika potro{uva~ka na PP za{tita, javni ~e{mi i vr{i mehani~ki tretman, pred da gi ispu{ti fontani, istekuvawe na voda pri sanirawe otpadnite vodi vo gradskata kanalizacija i na defekti na mreàta, neregistrirani za taa cel koristi kaskaden talo`nik; potro{uva~i, otpi{ani sporni smetki i dr. -Grozd - fabrika za alkoholni i Ovaa koli~ina na potro{ena voda ne se bezalkoholni pijaloci, vo tretiraweto na napla}a. otpadnite vodi koristi talo`nik, a potoa Tehni~kite zagubi na vodata, koi se vo otpadnite vodi gi ispu{ta vo r.Vodo~nica i golem procent, doa|aat od zastareniot vo kanalizacionata mreà; vodosnabditelen sistem, (okolu 30% od -Industrijata za maslo”Al-Maks” po mreàta e vo lo{a sostojba), kvalitetot na prethodno taloène gi ispusta otpadnite cevkite i defektite koi te{ko se otkrivaat. vodi vo gradskata kanalizacija;

Str. 294 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. -”Klanica” so prethodno taloèwe gi preku Republi~kiot zavod za zdravstvena ispusta otpadnite vodi vo prirodniot za{tita Skopje i Zavodot za zdravstvena recipient-rekata Vodo~nica. za{tita vo Strumica.Kvalitetot na vodata Nepostoeweto na kolektorski sistem na akumulacijata Turija e so vrednost od 2,0 i vr{eweto na pred tretman, a potoa i na BOD (mgr/IO2), a za akumulacijata Vodo~a celosen tretman na otpadnite vodi e zna~aen vrednosta iznesuva 1,3 BOD (mgr/IO2). problem, koj negativno se reflektira na Op{tinata raspolaga so celosno opremena ìvotnata sredina i kvalitetot na laboratorija za sledewe na kvalitetot na ìveeweto. vodata, {to ima na~in na vlijanie za Karakteristi~no e da se istakne deka obezbeduvawe na zdravstveno ispravna voda kvalitetot na vodata vo celost se sledi za piewe.

Analizata i kontrolata na kvalitetot na vodata se gleda od slednata tabela:

Broj na Broj na Broj na Prose~na mese~na Minimum - Mesec 2 2 primeroci nad merni mesta primeroci koncentrac. (mg/m ) maksimum (mg/m ) MDK* Januari 4 4 97,3 76-134 0 Fevruari 4 4 239,5 183-298 0 Mart 4 4 81,1 53-97 0 April 4 4 148,8 106-170 0 Maj 4 4 166.0 154-178 0 Juni 4 4 130 110-163 0 Juli 4 4 117.3 91-149 0 Avgust 4 4 114.2 19.3-207 0 Septemvri 4 4 123.8 108-154 0 Oktomvri 4 4 72.3 63-80 0 Noemvri 4 4 229,3 221-246 0 Dekemvri 4 4 100,8 75-145 0 Vkupno-2005 48 48 135.0 53-298 0

7.1.3. Institucionalen aspekt vodata se investiraat vo realizacija MEAP Od institucionalen aspekt so vodite Programata, koja po~na so realizacija vo 2001 upravuva Javnoto pretprijatie za komunalni godina so krediten potencijal od okolu 5,7 dejnosti ”Komunalec”, koe ima 264 vraboteni. milioni evra, koi se investiraat vo izgradba Cenata na potro{enata voda, koja ja utvrduva na vodosnabditelniot i kanalizacionen Sovetot na op{tinata, na predlog na sistem. komunalnoto pretprijatie, za doma}instvata 7.1.4. Irigacija iznesuva 31,20 den/m3, za stopanstvoto 43,87 Izgradenite akumulacii od vkupnata den/m3 i tehni~kata voda 2,53 den/m3. povr{ina na zemjodelski povr{ini od 2400 Procentot na naplata na uslugata na godi{no ha, obezbeduvaat navodnuvawe na 322,1 ha ili nivo od strana na komunalnoto pretprijatie 13,4 % vo 2004 god. za razlika od 2000 god. iznesuva 40%. Koli~inata na potro{ena voda koga procentot na iskoristenost na iznesuva 4.964.000 m3/godi{no, od koi 624 150 irigacionite kapaciteti be{e 21,09%. Ova m3 ili 12,5% e koli~estvo na potro{ena voda naveduva deka e potrebno da se zgolemi od industrijata. Potro{uva~kata na voda po kapacitetot na irigacionite sistemi, preku ìtel iznesuva 0.151 m3/den.Podatocite za izgradba na novi ili zgolemuvawe na koli~inata potro{ena voda vkupno, vo postojnite. industrijata i po glava na ìtel se dobieni Koristeweto na ve{ta~kite |ubriva e od pra{alnikot za voda koj go dostavi prisutno preku upotrebata na azotni |ubriva- rabotnata grupa za voda. 2750 t, fosforni |ubriva-1000 t, ili Cenata na vodata {to ja pla}aat vkupnata koli~ina na koristewe na |ubriva e potro{uva~ite e za okolu 100% povisoka od 3750 t, {to e za 2% pove}e od 2000 god. visinata na cenata {to se pla}a za vr{ewe na Zgolemeno e koristeweto osobeno vo delot osnovnata dejnost na komunalnoto na fosfornite |ubriva koi vo 2004 god. se pretprijatie. Polovina od prihodite koristat so kapacitet od 1000 t, dodeka vo ostvareni po osnov na naplatenata cena na 2000 god. se koristele 980 t. Vo delot na 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 295 koristewe na pesticidite (podatoci za Murtino, koi se sega del na op{tina Strumi~kiot region) se koristat najpove}e Strumica. Se raboti za mnogu ozbilen insekticidi 23,75 t, fungicidi 12,5 t i anga`man, koj predviduva i asistencija za herbicidi 5,25 t. finansirawe na planiranite zafati po realizacijata na proektot (kraj na 2007 g.). 7.1.5. Poroi Proektot se vika RES Integration. Vo Poseben problem vo op{tinata, a pred dosega{nite (mnogu {iroki) istraùvawa se vo gradot Strumica pretstavuvaat ~estite ispitani se site prirodni resursi, socijalni, poroi, koi poteknuvaat od slivnite povr{ini ekonomski, obrazovni itn. uslovi i nadvor od urbaniziranata zona i navleguvaat opredelen e sostavot na proektite koi }e ja vo gradot vo vid na poroi posle komponiraat strategijata za razvoj na ovoj atmosferskite pojavi. (Podbelasi~ki) region. Toa se: Za odveduvawe na nadvore{nite vodi - Kompletirawe na sistem za snabduvawe so izgradeni se odvodni kanali: \upski I i voda na 900 ha zemjodelski povr{ini( bunari \upski II so koi celosno ne se re{ava i vodeni tokovi). Bunarite }e rabotat so problemot. Vo funkcioniraweto na kanalite pumpi na biodizel od sopstveno problem pretstavuva neredovnoto proizvodstvo; odrùvawe, golemite nanosi i obrasnatost so - Kompletirawe na sistem za navodnuvawe vegetacija. na prethodno navedenite povr{ini, koj treba Vo 2005 godina se otpo~na so izgradba da obezbedi optimalen plodored za na obodniot kanal za zafa}awe na porojnite maksimalno poizvodstvo na maslodajni vodi okolu gradot so sredstva od MEAP kulturi; programata i se o~ekuva da se zavr{i do - Organizacija na otkup i skladirawe na krajot na 2007 godina. maslodajni rastenija i nivna prerabotka vo biodizel; 7.1.6.Obnovlivi izvori na energija - Organizacija na plasman na biodizelot i predlog na konkretni dràvni merki za a) Geotermalni vodi podr{ka; - Organizacija na sobirawe na {umski i Op{tina Strumica raspolaga so golem rastitelni otpadoci; potencijal na geotermalni vodi ~ij kvalitet - Otkup na otpadocite i organizacija na i kvantitet e nedovolno istraèn. skladirawe i proizvodstvo na briketi; Iskoristuvaweto na geotermalnite vodi vo - Organizacija na plasman na briketite i zemjodelstvoto - oranèrii, za razvivawe na predlog na konkretni dràvni merki za bawskiot turizam i zatopluvawe na gradot podr{ka; pretstavuva zna~aen ekonomski potencijal. - Pro{iruvawe na kapacitetot na Sekako za ova treba da se izgotvi soodvetna geotermalnoto pole Bansko so u{te najmalku strate{ka studija koja }e go pokaè 2 eksploatacioni bu{otini; kvalitetot i kvantitetot na vodite, }e go - Rekonstrukcija i modernizacija na utvrdi bilansot na vodite i }e se stavi vo geotermalniot sistem Bansko; funkcija na stopanskiot razvoj na - Organizacija na povolen plasman, funkcijata. odrùvawe i eksploatacija na solarni kompleti i instalacii; b) Proekt za iskoristuvawe na Za site proekti se ve}e izraboteni obnovlivite izvori na energija fizibiliti studii, a vo tek e razrabotka na (geotermalna,biomasa-biodizel i sl.) ekonomsko-finansiskata konstrukcija. Organiziraweto na po{iroka Od 2004 godina vo op{tina Strumica konferencija za zapoznavawe so proektot vo e vo tek Evropski nau~no-istraùva~ki Op{tina Strumica i Ministerstvoto za proekt, so u~estvo na institucii od Albanija, ekonomija e prolongirano za vo idnina. Grcija, Bugarija, Srbija, Makedonija, Italija i Germanija. Sekoja od niv ima za zada~a da Poseben problem vo nadminuvaweto razraboti izdràna-odr`liva strategija za na sostojbite vo oblasta na vodite e razvoj na karakteristi~na nedovolno nepostoeweto na zakonskaregulativa,odnosno razviena op{tina (mal region), bazirana na Zakonot za vodi se u{te ne e donesen i razvoj na alternativni izvori na energii. usoglasen so standardite na Evropskata Od strana na MAGA(Makedonskata Unija. Kako rezultat na toa egzistira asocijacija za geotermalna voda) bea preklopuvawe na ingerenciite vo delot na vklu~eni porane{nite op{tini Kukli{ i

Str. 296 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. vodite, vo razli~ni organi na dr`avata.

I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST VODA

Dviè~k Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija (Odgovor) Zaklu~ok i sili -neiskoristenost na vodniot potencijal, - nepostoewe na - Kvalitetot na vodata vodosnabditelni se sledi po Pravilnik i sistemi za e ispravna snabduvawe so voda - podobruvawe na za piewe vo 3 bilansot na vodite od - nepostoewe na naselbi akumulaciite magistralna i - nepriklu~enost na -magistralnata mreà e sekundarna regionalniot s-em zastapena so 51,25% a distributivna za vodosnabduvawe sekun-darnata mreà so mreà vo 4 naseleni mesta 48,75% -Angaìrawe na - vlijanie vrz pretstavuva - koristewe na -distributivnata mreà lokalnite resursi kvalitetot na problem. vodata za piewe e izgradena od azbest -aplicirawe za ìvotot -azbestcementnite kako tehnolo{ka cemen-tnite cevki so vk. sredstva od donatorite -negativno vlijanie cevki go voda vo Dolìna od 4330m ili (DAI, KFW, UNDP i sl.), vrz obezbeduvaweto namaluvaat indistriskite 54,12% bankarskite institucii na dovolna kvalitetot na kapaciteti -rezervoarot so EBRD,i resornite koli~ina za piewe ìveeweto i -nedoizgradenost kapacitet od 800m3 ne e vladini organi za -vlijanie vrz zdravjeto na na magistralnata i vo funkcija rekonstrukcija na zdravjeto na lu|eto lu|eto sekun-darnata -zagubite na voda vo vodovodnata mreà i -nedovolni -zagubite na vodi distributivna infrastrukturniot nejzino doizgraduvawe ekonomski efekti pretstavuvaat mreà vodosnabditelen sistem -aplicirawe na -degradacija na seriozen problem -postoewe na azbest iznesuvaat nad 40% sredstva kaj navedenite po~vata, osobeno vo cementnite cevki -30% od mreàta e vo institucii za izgradba -negativno vlijanie letniot period vo lo{a sostojba na lokalni vodovodi vo na florata i -neefektiraweto infrastrukturnite - so kanalizaciona trite naseleni mesta i faunata na rezervoarot vo vodosnabditelni mreà se opfateni 9430 priklu~uvawe na 4 nab- -namaluvawe na g. Strumica go sistemi - doma}instva ili 98% od naseleni mesta na duvawe kvalitetot na namaluva nefunkcionirawe vkupnoto naselenie regionalniot vodovoden so voda ìvotot kvalitetot na na izgradeniot - infrastrukturnata sistem za piewe -potencijalna ìveeweto rezervoar separaciona -sekojdnevna kontrola opasnost od -zagubi na voda kanalizaciona mreà e na vodata vo fabrikata epidemii,vlijanie - neizgradenosta -necelosna vo dolìna od za voda Otpadni na zdravjeto na na pokrienost so 95.827,31m {to pokriva -se vr{at katadnevni vodi lu”eto infrastrukturnat kanalizaciona 95% od gradot izvedena analizi vo Zavodot za -zagaduvawe na a mreà, mreà od azbest cementni zdravstvena za{tita podzemnite vodi kolektorskiot -infrastrukturnata cevki -izrabotka na studija za -zagaduvawe na sistem soglasno separaciona - kanalizacionata izgradba na re~nite tokovi potrebniot kanalizaciona mreà za atmosferska infrastrukturnata -namaluvawe na kapacitet mreà izvedena od voda e izgradena vo mreà, kolektorski kapacitetot na pretstavuva azbest cementni dolìna od 32,58km ili sistem i pre~istitelna kanalizacionata problem vo cevki pokriva 90% od gradot stanica mreà {to ne e dimenzionirawet - necelosna - 5 industriski -aplicirawe za dimenzionirana da o na izgradenost na kapaciteti i 3 farmi gi sredstva od resornite gi prima otpadnite pre~istitelnata atmosferskata ispus{taat otpadnite vladini organi, vodi od stanica kanalizaciona vodi vo re~nite korita donatorite i industrijata mreà i kanalizacijata me|unarodnite -izlevawe na -industriskite - predvidena e izgradba investitori za kanalizciona voda kapaciteti gi na pre~istitelna izrabotka i fazno na urbanite ispu{taat stanica realizirawe na povr{ini otpadnite vodi vo - akumulacija Turija za studijata

gradskata navodnuvawe do 360 000

kanalizaciona m3/den, a Vodo~a 150 000

mre`a bez ili so m3/den

delumen tretman -vkupna koli~ina na

-necelosno izgraden koristewe na ve{ta~ki kolektorski system |ubriva e 3750t a od -nepostoewe na pesticidite se koristat pro~estitelna najpove}e insekticidi stanica 23,75t, fungicidi 12,5t i herbicidi 5,25 t.

04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 297

-zgolemenata upotreba na -izrabotka na proekt za ve{ta~ki |ubriva pro{iruvawe na i pesticide go kapacitetot na namaluva irigacionite sistemi kvalitetot na soglasno potrebite na zemjodelskoto -namaleni zemjodelstvoto -nedovolnite proizvodstvo od pridonesi vo -aplicirawe za kapaciteti na ekolo{ki aspekt zemjodelstvoto sredstva kaj nadle`nite irigacionite -nedostatokot na -proizvodstvo na vladini organi i EBRD i sistemi, voda od hrana so donatorite za - zgolemena irigacionite Irigacij nesoodveten realizacija na proektot upotreba na sistemi vo a kvalitet -poracionalno ve{ta~ki |ubriva i letniot period e -promena na koristewe na vodite od pesticidi problem so ogled kulturite {to se irigacionite sistemi, -propa|awe na deka se proizveduvaat vospostavuvawe re`im vodostopanskite multinamenski -negativno vlijanie na koristewe organizacii -re{avawe na vrz zdravjeto -kontrolirano problemot na koristewe na hem. vodostopanskite Za{titni sredstva organizacii- -odr`uvawe na nivno sistemite za prestruktuirawe navodnuvawe ili privatizacija

Dviè~k Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija (Odgovor) Zaklu~ok i sili -zagaduvawe na po~vata -odrùvawe na -zagaduvawe na sistemite za re~nite tokovi -nepostoewe na odveduvawe na -zagaduvawe na soodveten -postojat samo 2 odvodni porojnite vodi- podzemnite vodi kapacitet na -regulirawe na kanali \upski i \upski kanalite za Poroi I II -namaluvawe na kanalite za poroite navodnuvawe koi nemoàt da go re{at zemjodelskite i odveduvawe na -izgradba na novi problemot zelenite povr{ini vodata od kanali kako bi se -erozija poroite zadovolile celosno -namaluvawe na potrebite kvalitetot na ìveeweto

Dviè~k Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija (Odgovor) Zaklu~ok i sili -negativno vlijanie na -podobruvawe na kvalitetot na obezbeduvawe na vodata dovolno koli~estvo -stimulirawe na gra|anite za na voda pla}awe na smetkite preku -prestruktuirawe -nesoodveten voveduvawe na subvencii, na javnoto -naplatata na kvalitet na vodata pla}awe na rati i kamatna pretprijatie vo -nedovolna godi{no nivo -negativno vlijanie na politika segmentot na Naplata naplata na iznesuva okolu mo`nosta za -odvojuvawe na sektorot vo podobruvawe na uslugata 40% pro{iruvawe na javnoto pretprijatie i davawe naplatata vodovodnata mreà na vr{ewe na dejnosta na -nedovolna -problem na zamena na naplata na privatna firma naplata azbest cementnite (profitabilno rabotewe - cevki so ekolo{ki kolku }e naplati }e ima ispravni cevki profit) -Neiskoristenost - nedovolen razvoj na - izrabotka na studija za na geotermalnite zemjodelstvoto - geotermalnite vodi i bilansot vodi -zagubi vo oranèriite, na vodite kako se -neispitanost na - nepostoewe na iskoristuvaweto -namalen potencijal rasporeduvaat kvantitetot i institucionalna na geotermalnite na turisti~kite -aplicirawe na donatori - kvalitetot na ramka za Geoterma vodi kapaciteti od aspekt Avstriskata tehni~ka pomo{ za geotermalnite upravuvawe so lni vodi -neadekvatna na iskoristuvawe na izgotvuvawe i implementacija vodi vo op{tina geotermalnite iskoristenost na vodite na studijata Strumica vodi geotermalnite -neiskoristuvawe na -vospostavuvawe na -nepostoewe na vodi toplata energija od institucionalna ramka za institucija za geotermalnite vodi za upravuvawe so geotermalnite upravuvawe so gradot vodi vodite

Str. 298 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god.

Dviè~k Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija (Odgovor) Zaklu~ok i sili - Izgradba i postoewe na infrastrukturni sistemi koi ne se soglasno standardite na - Negativno vlijanie Evropskata Unija vrz kvalitetot na (azbestcementni cevki i - Donesuvawe na zakonskata - Nepostoeweto ìveeweto sl.) regulativa za vodite na zakonska - Negativno vlijanie - Preklopuvawe na - Donesuvawe na regulativa go na zdravjeto na lu|eto Zakonska - Nepostoewe nadle`nostite vo podzakonskite akti kako usporuva - Nepovolno vlijanie regulativ na zakonska oblasta na vodi vo uslov za nejzino celosno procesot na vrz izgradbata na a regulativa razli~ni ministerstva funkcionirawe aproksimacija i infrastrukturnite - Neracionalno - Usoglasuvawe na implementacija sistemi soglasno iskoristuvawe na regulativata so aktite na na evropskite ekolo{kite sredstvata op{tinskite vladi. standardi. standardi I - Problemi so standardite na EU. odrùvawe na infrastrukturnite sistemi

7.1.7. REZIME NA SOSTOJBITE dimenzionirawe soglasno potrebite (Voda) na naselenieto, • postoewe na alternativni izvori vo Niz teritorijata na Strumi~kiot uslovi na nepredvideni su{ni region te~at Rekite Strumica (s. Novo Selo) periodi. 3 so kapacitet 608.400 m /den, Turija • Nepostoewe na zakonska regulativa 3 (Dobra{inci) so kapacitet od 156.550 m /den, Opfa}aweto na otpadnite vodi, Vodo~nica (s. Vodo~a) so kapacitet od 44.410 komunalnite, atmosferskite, industriskite 3 3 m /den, Trkawa - 26.780 m /den i i porojnite, vo zna~aen segment e 3 Monospitovskiot kanal so 81.800 m /den. Od identifikuvano i prevzemeni se odredeni hidrolo{ki aspekt op{tinata raspolaga so merki preku izgradba na soodvetni sistemi voden potencijal koj od kvaliteten i za nivno nadminuvawe. kvantiteten aspekt moè da se oceni kako povolen. 7.2. O T P A D Na baza prethodno iznesenite Vo Op{tina Strumica ima dve sostojbi, moè da se konstatira deka deponii i toa: deponija [apkar za problemite vo ovaa oblast se vo dinami~na komunalen cvrst i inerten otpad od vremen faza na nadminuvawe, {to pokaùva karakter kaj selo Trkajna so povr{ina od efikasno i organizirano funkcionirawe na 2,38 (ha) - i deponija za sanitaren i op{tinskata vlada i nejzinite institucii. industriski otpad vo selo Dobra{inci, so Vo delot na vodosnabduvaweto se povr{ina od 3,4(ha). Vkupnite koli~ini koi postignati zna~ajni rezultati so {to se deponiraat - isfrlaat dnevno dimenzioniraweto na vodosnabditelnite iznesuvaat 62,3 toni od koi na vremenata sistemi soglasno potrebite na naselenieto no deponija 26,6 toni ili 42,6 %, a na deponijata kako problemi moè da se evidentiraat za industriski otpad 35,7 toni ili 57,3%. slednive: Dnevnata produkcija na komunalen otpad po • zastarenost na vodosnabditelnata ìtel, soglasno priloènite podatoci mreà i nesoodvetniot kvalitet, iznesuva 0,538 kg/den. • necelosna pokrienost na naselenite Za upravuvaweto so otpadot vo mesta vo op{tinata so op{tinata (sobirawe,transportirawe i vodosnabditelni sistemi, deponirawe), osnovano e javno komunalno • nepostoene na uredi za pretprijatie. Komunalnoto pretprijatie e dezifincirawe na vodata kaj osnovano pooddelno po punktovi i nivniot lokalnite vodovodi, broj iznesuva 3 817, vo koi se isfrla 35 000 • nedoizgradenost na magistralnata i kg. otpad na den. Pretprijatieto raspolaga so sekundarnata mreà vo gradot {est komunalni vozila so zafatnina od 1 do Strumica, 1,5 m3. Ne postojat pretovarni stanici i • usoglasuvaweto na kapacitetot na drugi formi na selekcija i separirawe na filter stanicata i nejzino 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 299 otpadot, ekolo{ki dvorovi, sobirni i po~vata. Na ovoj plan e evidentirano punktovi i sl. postoewe na gas koj {to voobi~aeno se Vo sferata na upravuvaweto so producira posle pet godini od postoeweto na komunalniot otpad vo ramkite na op{tinata deponijata, a koj moè da se iskoristi za e vraboten komunalen inspektor ~ija proizvodstvo na energija {to e slu~aj vo ingerencija e da go eliminira isfrlaweto na razvienite zemji. otpadot na mesta {to ne se predvideni za taa Vkupnata koli~ina na otpad koj {to se cel. producira godi{no iznesuva okolu 22 380 Vo Op{tinata se locirani povr{ini toni, od koi 12 260 toni e komunalen i drug na divi deponii-|ubri{ta na koi se deponira neopasen otpad ili 54,7% , 7 060 toni inerten otpad, koi se nao|aat pokraj industriski neopasen otpad ili 31,5%, 1 500 2 tranzitniot pat so povr{ina od 3 000 m , i toni inerten otpad ili 6,7%, 780 toni opasen koli~ina na otpad od 309 600 kg. otpad ili 3,4% i 780 toni medicinski otpad Na patot za Banica postoi |ubri{te so ili 3,4%. 2 povr{ina od 1 400 m so koli~ina 81 500 kg. Strukturata na generiraniot otpad po Nekontroliranoto isfrlawe na otpadot izvori na sozdavawe vo tekot na godinata e pretstavuva seriozen problem za za{titata kako {to sleduva: otpad od doma}instva - 7 na ìvotnata sredina i kvalitetot na 420 toni od koj 6 820 toni ili 91,9%e ìveeweto na naselenieto. komunalen i drug neopasen otpad, dodeka 600 Na osnova vaka utvrdenata sostojba toni ili 8,1% e otpad od inertno poteklo; neophodno e prezemawe merki i aktivnosti • otpad od industrija - 9 080 od strana na op{tinata i institucijata koja toni od koj 2 180 ili 24% e {to upravuva so otpadot da izvr{i sanacija, komunalen i drug neopasen rekonstrukcija i revitalizacija na otpad, 6000 toni ili 66% e degradiranite prostori koi se potencijalna industriski neopasen otpadi i opasnost po zdravjeto na naselenieto. Vo 900 toni ili 10% inerten dosega{niot period soglasno dadenite 2 otpad; podatoci sanirani se 4 400 m degradirani • otpad od administrativno - povr{ini so divi deponii - |ubri{ta, {to delovni objekti - 4320 toni od iznesuva 85% od vkupno degradiranite koj 3 260 toni ili 75,4% e povr{ini vo op{tinata. komunalen i drug neopasen Po odnos na deponiraweto na otpadot otpad i 1 060 toni ili 24,6% e na prethodno iznesenite lokacii va`no e da industriski neopasen otpad; se istakne deka od odgovorite na • Otpad od medicinski ustanovi pra{alnikot se konstatira deka se vodi - 780 toni. kontrola za izbegnuvawe na zagaduvawe na vodite, deponiskoto dno so otpaden iscedok Set na indikatori koi ja pokaùvaat sostojbata vo oblasta na upravuvaweto so otpadot

Kol. na vkupno sozdaden otpad (t/den) 81,6 % udel na komunalen otpad 56,8 % udel na dr. neopasen otpad / % udel na ind. neopasen otpad 32,6 % uden na inerten otpad 6,9 %udel na opasen otpad 3,7 % na sobirawe na komunalniot otpad vo 75% op{tinata % na naplata za kom. ulugi 40% % na selektiran opasen otpad / % na selektirawe na sekundarni surovini /

Vo Op{tinata se vr{i samo sobirawe, prerabotka i skladirawe na otpadot transportirawe i deponirawe na otpadot, soglasno standardite na Evropskata Unija i {to zna~i deka nepostoi integralno donesenata zakonska regulativa. Vakvoto upravuvawe so cvrstiot otpad. Vakviot na~in integralno upravuvawe so otpadot vo na upravuvawe so otpadot ja nametnuva op{tinata ima vlijanie na ekonomskite, potrebata od vgraduvaweto na fazite na socijalnite i prostornite efekti vo selektirawe, separirawe, tretman, razvojot. Od tie pri~ini se nametnuva

Str. 300 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. potrebata od selektiven pristap vo obvrska za op{tinite da donesat programi, tretiraweto na otpadot i negovata kako planski dokumenti za nivna prerabotka so {to se obezbeduva implementacija. poracionalno iskoristuvawe na zemjenite Va`no e da se istakne deka soglasno povr{ini i se zgolemuva vekot na planskite dokumenti predvideno e eksploatacija na deponiite. Kako nu`nost se regionalno upravuvawe so otpadot. So toa }e nametnuva izgradbata na Kapacitet za se eliminira postoeweto na lokalnite reciklaà na otpadot. op{tinski deponii, i namesto niv }e se So voveduvawe na primarna selekcija lociraat pretovarni stanici od koi }e se na otpadot na mestoto na negovoto sobira, transportira i deponira otpadot na nastanuvawe i selektirawe-separirawe na regionalnite deponii. Ova e predvideno da cvrstiot komunalen otpad vo kapacitetot se realizira i vo regionot na Jugo-isto~na preku izdvojuvawe i prerabotka na Makedonija odnosno vo regionot na op{tina plastikata, hartijata, metalot, kako i Strumica. No, se do vospostavuvawe na proizvodstvoto na kompost od organskiot vakviot sistem na upravuvawe vo op{tinata otpad }e se ostvarat ne samo ekonomski treba da se obezbedi organizirano sobirawe rezultati od iskoristuvaweto na otpadot, i tretirawe na otpadot, isto da bide tuku }e se podobri i kvalitetot na selektivno i na deponijata da zavr{uva samo ìveeweto . mal del od generiraniot otpad (svetskite Soglasno zakonskata regulativa vo iskustva pokaùvaat deka od vkupno oblasta na otpadot koja e aproksimirana so generiraniot otpad samo 10% zavr{uva na standardite na Evropskata Unija sekoj deponija). subjekt koj {to sozdava otpad e dolèn da Rekultivizacijata i revitalizacijata prevzeme merki za negovo tretirawe na degradiranite prostori so |ubri{ta treba soglasno zakonskite re{enija. Zna~ajno e da se re{i preku donesuvawe na programa i deka e predvideno selektivno upravuvawe so restriktivna kaznena politika za otpadot pred negovoto deponirawe na prekr{itelite preku funkcionirawe na lokaciite predvideni za taa cel. komunalnata inspekcija soglasno zakonskite I vo delot na organskiot otpad re{enija. decidno e utvrdeno deka istiot treba da se Vo op{tinata posebna uloga ima kompostira, odnosno nesmee da se me{a so nevladiniot sektor i negovite aktivnosti vo drugite vidovi na otpad i nepreraboten da se delot na kampawite za upravuvawe so deponira. Za seto ova vo zakonot se otpadot i podigaweto na svesta kaj gra|anite. predvideni vremenski rokovi. Vakvite Vo ovaa smisla e zabeleìtelna aktivnosta re{enija vo zakonskata regulativa sozdavaat na nevladinata organizacija Planetum.

I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST OTPAD

Dviè- ~ki Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija (Odgovor) sili - Nepostoewe - Delumno uredena - Isfrlawe na - Voveduvawe na integralno na integralno op{tinska otpad koj moè upravuvawe so otpadot preku Zaklu~ok upravuvawe so deponija da se iskoristi usvojuvawe na programa otpadot (|ubri{te) kako surovina -Organizirawe na primarna selekcija - Postoeweto na neurbanizirana Komuna - Nepostoewe - Degradirawe na - Namalen i separirawe na otpadot na mestoto deponija i len i na terenot i kvalitet na na nastanuvawe ili na specijalni nesoodvetna drug organizirano okolinata ìveewe punktovi tehnologija na neopase isfrlawe na - Zagaduvawe na - Zagrozuvawe na -Urbanizirawe na lokaciite koi {to deponirawe e n otpad otpadot vozduhot od zdravjeto na se koristat za deponirawe i problem {to Industr - Postoewe na sogoruvawe na naselenieto voveduvawe na sovremena tehnologija vlijae na iski divi deponii i otpadot - Zgolemena na deponirawe kvalitetot na neopase |ubri{ta koi - Nekontro-lirano povr{ina na - Izgradba na kapacitet za reciklaà ìveeweto i n i degradiraat rasfrluvawe na degradirano -Institucionalno zajaknuvawe na zdravjeto inerten 4 400m2 otpadot zemji{te kapacitetot na javnoto pretprijatie otpad zemji{te (atmosferskite - Namaluvawe na -Rekultivizacija i revitalizacija na - Neadekvatno pojavi i sl.) povr{inata na degradiranite prostori - |ubri{ta i neselektivno Neiskoristenost zemjodelskoto - Organizirawe na kampawi za deponirawe na na finansiskite zemji{te podigawe na svesta otpadot na sredstva za - Nesoodveten - Organizirawe na mediumski 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 301

op{tinskata podobruvawe na kvalitet na kampawi deponija kvalitetot na zemjodelskite - U~estvo vo proektot za regionalna (62,3 toni uslugata produkti deponija otpad / den) - Delumno uredena - Postoewe na - Redovno i navremeno sobirawe na - Palewe na op{tinska opasnost od otpadot - Postoeweto na otpadot deponija zagaduvawe na - Realizirawe na kaznena politika neurbanizirana - naplata na (|ubri{te) podzemnite vodi soglasno zakonot za prekr{itelite deponija i komunalna -Nekontrolirano - Namaluvawe na koi go isfrlaat otpadot na mesta nesoodvetna usluga iznesuva postoewe na produktivnosta nepredvideni za taa cel tehnologija na 40% industriski zaradi - Organizirano sobirawe i otkup deponirawe e inerten otpad vo kontaminiranata - Sorabotka pome|u javniot i problem {to krugot na sredina nevladiniot sektor vlijae na - Nepostoewe na industriskite - Degradirawe - Prestruktuirawe - privatizacija na kvalitetot na organizirano i kapaciteti na povr{ini sektorot za naplata vo pretprijatieto `iveeweto i selektivno - Nesoodveten (rabota na profitabilen princip) zdravjeto isfrlawe na - Nesoodveten kvalitet na - Tretirawe na otpadot na samoto

otpadot transport na zemjodelskite mesto na nastanuvawe

- Se isfrla na otpadot do produkti - Redovna inspekcija na industriskite

neurbaniziran lokacijata {to se kapaciteti vo delot na upravuvaweto

prostor za koristi - Postoewe na so otpadot

deponirawe opasnost od - Voveduvawe na primarna selekcija i

- Necelosno zagaduvawe na selektirawe na otpadot

opfa}awe na podzemnite vodi - Sorabotka na javniot, industriskiot

industriskiot i nevladiniot sektor

otpad - Organizirano sobirawe,

transportirawe i deponirawe na

otpadot - Zapoznavawe na menaxerskite timovi na industriskite kapaciteti za merkite {to soglasno zakonot treba da gi primenat vo praksata

- Zafa}awe na Iskori - Golem broj na - Nema negativno - Ne pretstavuva slobodni javni - Organiziran otkup, deponirawe i steni havarisani vlijanie vrz seriozen problem povr{ini prerabotka na havarisanite vozila vozila vozila lu|eto

So postojniot na~in na upravuvawe so otpadot koj se bazira na celosno deponirawe 7.2.1. REZIME NA SOSTOJBITE (Otpad) na sobraniot otpad vo zna~itelna merka se namaluva kvalitetot na ìveeweto i e neprifatliv od aspekt na za{tita na Na osnova izvr{enata analiza se ìvotnata sredina. Na ovoj na~in se konstatira deka vo op{tina Strumica ne uni{tuvaat i reciklabilnite materijali, postoi integrirano upravuvawe so otpadot. {to pretstavuvaat zna~aen potencijal na Osnovnite aktinvnosti na ovoj plan se op{tinata, so nivnoto deponirawe. naso~eni kon sobirawe, transportirawe na Sostojbata vo upravuvaweto so otpadot na dvete deponii Dobra{inci i otpadot ja optovaruva i postoeweto na dvete [apkar-Trkajna . divi deponii - |ubri{ta, koi {to se nao|aat Integriranoto upravuvawe so otpadot na senzibilni lokacii pokraj tranzitnata i pretstavuva re{enie koe ovozmoùva lokalnata soobra}ajna mreà. soodvetno nadminuvawe na konstatiranite Kapacitetite na javnoto komunalno problemi so otpadot soglasno zakonskite pretprijatie se vo dimenzija {to ne moè vo re{enija, a so koi se ovozmoùva sozdavawe celost da gi zadovolat uslugite za na novi rabotni mesta, ostvaruvawe na voveduvawe na sistemot za integralno finansiski pridobivki (za{tedi vo upravuvawe so otpadot. Od prethodno transportnite tro{oci, tro{oci vo navedenite analizi moè da se konstatira deponirawe na otpadot i namaluvawe na deka pretprijatieto ne raspolaga so dovolna tro{ocite za uvoz na vakvite materijali), mehanizacija i urbana oprema, a pred se, so poracionalno iskoristuvawe na zemji{teto, organiziran sistem na rasporeduvawe i namaluvaweto na negovata degradacija, organizirawe na sistemot na sobirawe, podobruvawe na zdravjeto na lu|eto i transportirawe i deponirawe na otpadot. socijalni efekti. Vo oblasta na otpadot Op{tina Strumica raspolaga so zna~itelen potencijal

Str. 302 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. na reciklabilni cvrsti otpadni materii i iskopani 15,5%. Suroviot kalcium karbonat organski otpad koi {to moàt da se vo analiziraniot period e iskopan vo vkupna iskorisat vo ekonomski celi. koli~ina od 106.910 toni, so toa {to Zaradi sogleduvane na kvantitetot i nejgolemata koli~ina na iskopana ruda e vo kvalitetot na egzistirane na nerazgradivi 2001 godina 30.249 toni ili 28,2%, dodeka vo organski zagaduva~i (POPs) vo op{tinata 2004 godina se iskopani 11.100 toni ili 10,3 potrebno e da se vospostavi tesna sorabotka %. I vo dvata slu~aja evidentno e so kancelarijata vo Ministerstvoto za namalenata koli~ina na iskopana ruda vo ìvotna sredina i prostorno planirane i poslednata godina. evidentira sostojbata na toj plan preku izrabotka na Studija i vospostavuvane na 7.3.1 Zemjodelstvo monitoring. Evidentirani problemi: Op{tina Strumica e op{tina so • neintegrirano upravuvawe so tradicionalno razvieno zemjodelsko cvrstiot otpad, proizvodstvo. • neiskoristuvawe na reciklabilni Vkupnata zemjodelska povr{ina vo hektari cvrsti otpadni materii , (ha) iznesva 11.825 od koja se zasaduvani • otpadot se sobira, transportira i 5.378(ha) godi{no od 1999 do 2004 godina ili deponira bez selekcija i separirawe, toa e 45.4%. • lokaciite koi se koristat za deponii Od zemjodelskite kulturi koi {to se neurbanizirani i nesoodvetni, najmnogu se zasaduvaat vo 2004 godina na prvo • nepostoewe na tehnologija na mesto se ìtnite kulturi so 2.383(ha) ili deponirawe soglasno utvrdenite 44,3%, gradinarskite kulturi so 1.640(ha) ili standardi, 30,4%, fura`nite kulturi so 480(ha) ili • postoewe na divi deponii - |ubri{ta, 8,9%, industriski kulturi 580(ha) ili 10,7%, • institucionalnite kapaciteti na maslodajni kulturi 38(ha) ili 0,7%, ovo{ni Javnoto pretprijatie se nesoodvetni kulturi 120(ha) ili 2,2%, i lozovi kulturi za voveduvawe na sistemot za 137(ha) ili 2,5%. Karakteristi~no e deka integralno upravuvawe so otpadot, zasadenite kulturi po analiziranite vidovi se vo ramkite na povr{inite od 1999 godina. • namalena naplata na uslugata, Po odnos na upotrebenite • podignuvawe na komunalniot smet od herbicidni sredstva od priloènite site doma}instva od Gradot Strumica. podatoci dadena e sostojbata za 2004 koga se

upotrebeni 7,3 (t), a vo istata godina 7.3. PRIRODA koli~inata na upotrebeni insekticidi iznesuva 34(t), fungicidi 18,05(t) i ostanato Op{tina Strumica raspolaga so golemi 11,87(t) ili vkupno se upotrebuvaat 71,2(t) na prirodni kapaciteti i toa kako vo hemiski sredstva. Vakvata upotreba na rudarstvoto, zemjodelstvoto, sto~arstvoto, ve{ta~ki hemiski sredstva treba da bide {umarstvoto, sobiraweto na lekovi i drugi kontrolirana i soglasno standardite na vidovi na rastenija, sobiraweto na polàvi, Evropskata Unija vo naredniot period so lovot i ribolovot, turizmot. ogled deka ekolo{kite kriteriumi se Vo oblasta na rudarstvoto raspolaga so dominantni pri plasmanot na zemjodelskite rudata surov felspat i surov kalcium proizvodi na Evropskiot Pazar. Na ovoj plan karbonat, so kapacitet na rudarskite e neophodno vospostavuvawe na baza na postrojki - melnica od 8 toni /~as i podatoci za kontrola na koristeweto na drobilnica 100 toni/~as. Koli~inite na vesta~ki |ubriva i pesticidi vo iskopana ruda variraat po godini i se zemjodelstvoto. dviàt od 41.386 toni vo 1999 godina do 34.021 toni vo 2004 godina {to pokaùva 7.3.2. Sto~arstvo namaluvawe od 17.8%. Najgolemi koli~ini na iskopana ruda ima vo 2001 godina vkupno Op{tina Strumica vo 2004 godina 50.698 tona. raspolaga so stoka i toa: 3.810 grla ovci, Spored vidot na iskopanite 2.120 grla kozi, 2.400 grla goveda, 3.600 grla mineralni surovini vo periodot od 1999 do sviwi i 10.500 koko{ki. Karakteristi~no e 2004 godnia iskopani se vkupni koli~ini na deka vo op{tinata nema privatni sto~arski surov felspat 147.771 toni od koi najgolema farmi. Brojot na odgleduvanite grla ne se koli~ina e iskopana vo 1999 godina 25.698 menuva po godini. toni ili 17,3% dodeka vo 2004 godina se 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 303 7.3.3. [umarstvo 7.3.5. Sobirawe na polàvi Vkupnata povr{ina pod {umi vo Vo op{tina Strumica od prikaànite op{tina Strumica iznesuva 18.860 (ha) podatoci evidentno e deka zna~itelen broj - visokostebleni spa|aat: buka od naselenieto se zanimava so sobirawe na 1.373(ha) ili 7,2%, gorun - 243(ha) ili 1,2%, polàvi kako ekonomska aktivnost. Na ovoj crn bor - 570(ha) ili 3,0%, nasadi i kulturi plan od 1999 do 2004 godina se sobirani po 12(ha) ili 0,06% i ~tinari 122(ha) ili 0,6%. 100.000(kg) godi{no. Ili vkupno 500.000(kg). - niskostebleni povr{ini spa|aat: 7.3.6. Lov i ribolov buka 353(ha) ili 1,8%, gorun 4.539(ha) ili Vo op{tinata egzistiraat tri 24%, blagun 2.198(ha) ili 11,6%, ploska~ lovi{ta. Broj na lica koi se zanimavat so 6.491(ha) ili 34,4%, B.gaber 1.161(ha) ili lov se 500. Soglasno izdadenite dozvoli za 6,1%, O. lisjari 1.199(ha) ili 6,3% i O. lov moè da se konstatira deka lovnite ~etinari 30(ha) ili 0,1% i {ikari 568(ha) dru{tva vodat grià za oddrìva ili 3,0%. reprodukcija na lovniot dive~. Brojot na Soglasno sopstvenosta 9,2% se vo izdadeni dozvoli vo 2004 godina iznesuva privatna sopstvenost. 430, {to e za 30 dozvoli pove}e od 1999 Upravuvaweto so {umite e vo godina. Vo 2004 godina odstrelan e korisen nadle`nost na pravnite subjekti: dive~ vo iznos od 680, dodeka {teten 1.600. Makedonski {umi, Strumi~ki sliv i Najgolem broj na uloven dive~: vo 2004 godina Komunalec. Navedenite subjekti vodat grià po vidovi, koj spa|a vo kategorijata na i za reprodukcija na {umskiot fond so korisen dive~ se: zajaci, fazani, erebici, zasaduvawe na sadnici, so toa {to aktivno e polki, kamenarki, podpolo{ki i divi sviwi, vklu~en i nevladiniot sektor. dodeka od {tetniot dive~ odstrelani se: Povr{inite na ise~eni {umi se lisici, kunari, volci i perjest {teten dive~. dviàt od 228(ha) vo 1999 godina do 315(ha) [to se odnesuva do ribolovot vo 2004 godina {to e za 38% pove}e. postojat nekolku lokacii za ribolov i toa: Analiziraj}i po godini moè da se reka Strume{nica, brana Turija i brana konstatira deka mkoli~inata na ise~enite Vodo~a. So ribolov se zanimavaat 250 lica. {umi varira od 228(ha) vo 1999 godina, Brojot na izdadeni dozvoli vo 2004 godina 266(ha) vo 2001 godina, 286(ha) vo 2002 iznesuva 120 za razlika vo 1999 godina koga godina, 315(ha) vo 2004 godina, 326(ha) vo bea izdadeni 85 {to e za 41% pove}e. 2003 godina i 329(ha) vo 2000 godina. Od Koli~inata na ulovenata riba se dviì od priloènoto moè da se konstatira deka 2.800(kg) vo 1999 godina do 2.500(kg) vo 2004 se~ata na {umi e kontrolirana i istata ima godina. Zastapeni vidovi na ulovena riba po oddr`liv razvoj. godini se: crvenoperkata, kara{ot i krapot. Po odnos na vidovite na ise~eni Kako zagrozeni rastitelni vidovi se {umi poodelno po godini procentot e vodat : podednakov i se dviì 20% kaj bukata, 75% Sorbus domestica, Sorbus aucuparia, Sorbus kaj dabot i 5% kaj ostanatite vidovi na drvna tormirialis, Prunus spinoza, Ramnus angula, Juniperus masa. Zna~ajno e da se sitakne deka osobena comunis, Grategus monogyna, Capsicum annum, grià se vodi za obnovuvawe na {umskiot dodeka kako endemi~ni rastitelni vidovi fond so zasaduvawe na novi povr{ini na se: ass. Osmundo- Thelipteretum, assScirpo – {uma, pri {to najgolem iznos ima vo 2001 Alopecuretum cretici, ass. Periploco – Alnetum godina 90,73(ha), pa 2004 80,32(ha). Seto ova glitinozae, ass Alnetum viridis. ukaùva na faktot deka {umskoto stopanstvo Organizirane na kampawi za vodi grià za oddrìva se~a i reprodukcija zapoznavawe na naselenieto so endimi~nite na {umskiot fond. vidovi na rastenija i nivnata za{tita. Vo op{tinata postojat slednite 7.3.4. Sobirawe na lekoviti i drugi ustanovi vo ~ija nadle`nost e za{titata na vidovi na rastenija prirodata: Veterinarna stanica Strumica, Zavod za zdravstvena za{tita M@SPP, So ovaa dejnost se zanimava so TPPS - Institut za ju`ni zemjodelski kulturi, SPIN Otkupna stanica za lekoviti bilki Veterinarna stanica - Strumica MZ[V, Strumica. Koli~inata na sobranite rastenija Agencija za pottiknuvawe na razvoj na se dviì od 168.800(kg) vo 1999 godina do zemjodelstvoto MZ[V. Vo op{tinata se 178.200(kg) vo 2004 godina {to e zgolemuvawe izdadeni tri koncesii za lov i dve za za 0,5%. ribolov.

Str. 304 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST PRIRODA

Dviè~ki Reakcija Pretpos- Pritisok Sostojba Vlijanija Zaklu~ok sili (Odgovor) tavki Kapacitet na Nema podatoci Proizvodstvo Zgolemuvawe na So ogled na Realno e da obrabotliva za koristewe na informiranosta golemiot se o~ekuva povr{ina od (kvalitet i nekvalitetni na zemjodelcite proizvodstven ova da 11.825(ha) kvantitet) na zemjodelski za posledicite kapacitet moè da pretstavuva Obrabotuvana ve{ta~ki proizvodi. predizvikani od se smeta kako problem i vo Zemjodels povr{ina 5.378(ha) {|ubriva i nekontroliranat seriozen problem idnina tvo hemiski a upotreba na za{titni vve{ta~ki sredstva |ubriva Zgolemuvawe na kontrola od nadle`ni organi Odgleduvawe na: Konstanten Nema pogolemo Pottiknuvawe na Ne pretstavuva / Ovci: 3.810 broj na vlijanie vrz sto~arstvoto problem Sto~arstv Kozi: 2.120 ìvotinski prirodata -Iskoristuvawe o Goveda: 2.400 grla na arsko |ubrivo Sviwi: 3.600 vo Koko{ki: 10.500 zemjodelstvoto Vo op{tinata ima - Nekonstantno - Poplavi - Prezemawe na Nedovolnoto / 18.860(ha) pod po{umuvawe - Devastacija na kazneni merki po{umuvawe {umi. -Po{umuvaweti vegetacijata -Po{umuvawe na pretstavuva [umarstv Se~ewe na {umite e okolu 20% vo - Pojava na novi povr{ini problem o odnos na erozija - Kampawi za se~ata na podigawe na {umite javnata svest Lovi{ta: 3 Nezakonsko - Zagrozuvawe - Zabrana za lov Nezakonskiot lov Broj na lica koi se lovewe. na vidovite - Zgolemuvawe na pretstavuva zanimavaat so lov Namalen e kontrolata problem Lov 500. brojot na - Kazneni merki uloven korisen dive~. Lokacii za Konstantni Nema pogolemo Poribuvawe na Ne pretstavuva / ribolov: reka uloveni vlijanie vrz akumulacii problem Strume{nica, koli~ini na prirodata brana Turija, brana riba Ribolov Vodo~a Broj na lica koi se zanimavaat so ribolov 250 Turisti~ki Ne postojat Mo`nost za Izgradba na Otpadnite vodi od So kapaciteti so 490 sistemi za zagaduvawe na pre~istitelni turisti~kite ponatamo{n legla. tretman na podzemnite stanici spored kapaciteti se o razvivawe Okolu 100.000 otpadnite vodi vodi. standardite problem na turiznot no}evawa godi{no vo Zagaduvawe na Problemot so problemot turisti~kite prirodata od zagaduvaweto od so otpadnite kapaciteti. izletni~kite izletni~kite mesta vodi od Turizam Otpadnite mesta e realno mal. smesuva~kit vodi se e kapaciteti spu{taat vo moè da se septi~ki jami zgolemi Postoi otpad na izletni~ki mesta.

04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 305

7.3.7.REZIME NA SOSTOJBITE - Op{tinata raspolaga so endemi~ni (Priroda) vidovi na rastenija od koi osum vidovi Op{tinata Strumica raspolaga so spa|aat vo kategorijata na zagrozeni. priroden potencijal koj {to pokaùva odr`livost vo negoviot razvoj. Osven 7.4. PO^VA rudarstvoto kade e prisutno iskopuvaweto na Podra~jeto na op{tinata prete`no e mineralnite surovini surov felspat i surov pokrieno so po~vi od I bonitetna klasa- kalcium karbonat vo op{tinata nema drugi aluvijalni, aluvijalni-karbonatni i rudarski potencijali. Koristeweto na deluvijalni-karbonatni po~vi. rudnoto bogatstvo se vr{i ramnomerno po Samo mal del od atarot od selo godini {to ukaùva na odrìvosta na Banica e pokrien so po~vi od III bonitetna negovata eksploatacija. Ekspolotacijata na klasa (karbonatna rendzina) i vo Strumica mineralnite surovini nema posebno vlijanie severoisto~no od periferijata na gradot do na prirodata i prirodnite resurski odnosno selo Dabile se protegaat po~vi od VII ne go zagrozuva biodiverzitetot. bonitetna klasa so 26% od obrabotlivoto Zemjodelskoto proizvodstvo e zemji{te na ovie dva atara - halomoformni zastapeno so zasaduvaweto na zemjodelskite (soleni) po~vi solon~ak i solanec kade se kulturi: ìtni, gradinarski, fura`ni, javuvaat plitki i silno zasoleni podzemni industriski, maslodajni, ovo{ni i lozovi. vodi. Povr{inata na produktivnoto zemji{te Zaseanite povr{ini pod navedenite vo atarot na selata Dobrejci, Banica, zemjodelski vidovi od 1999 do 2004 godina ne Gradsko, Baldovci, Prosenikovo, Kukli{ i pokaùvaat zna~ajni razliki. gradot Strumica iznesuva 9.035(ha). Od toa na So ogled kvalitetot na zemjodelko zemji{te otpa|a 7.298(ha) ili proizvodstvoto ovoj region treba da e 80,7%, na {umsko zemji{te 1.737(ha) ili izvozno orientiran i da se iskoristat 19,3%. povolnostite za sozdavawe na uslovi za Strukturata na zemjodelskoto negovo afirmirawe za proizvodstvo na zemji{te zastapena e: obrabotlivo zemji{te ekolo{ki ~ista hrana. 7.060(ha) ili 83% i pasi{ta 1.228(ha) - 17%. Razviena e dejnosta na sobirawe na Strukturata na obrabotlivoto zemji{te e lekoviti i drugi vidovi na rastenija so koi zastapena so oranici i bav~i 5.180(ha) - raspolaga op{tinata za koja {to e osnovana 85,7%, ovo{tarnici 234(ha) - 3,8%, lozje otkupna stanica. Osven sobiraweto na 393(ha) - 6,2% i livadi 263(ha) - 4,3%. èlkite koe ne egzistira vo op{tinata Od obrabotlivoto zemji{te vo evidentna e angaìranosta na naselenieto atarite na katastarskite op{tini okolu sobiraweto na polàvi koe e vo iznos preovladuvaat oranici i bav~i. od 100.000 (kg) godi{no. Pove}egodi{ni kulturi odnosno lozja i Lovot i ribolovot se prisutno vo op{tinata ovo{tarnici zastapeni se samo so 10% . i istite se organizirani preku love~kite Pasi{tata koi se najmnogu zastapeni dru{tva. vo atarot na gradot Strumica - 68% se degradirani i nemaat visoki fura`ni Evidentirani problemi se : svojstva dodeka {umite koi najmnogu se -Prisutna e upotreba na ve{ta~ki zastapeni vo Kukli{ 78%, Banica i Strumica |ubriva i hemiski za{titni sredstva, ~ij spored postojniot {umski fond i kvalitet i kvantitet na koristewe ne e karakteristikite na terenot imaat realni celosno utvrden; uslovi za pogolemo {umsko proizvodstvo. -Upotrebata na hemiskite sredstva vo Strukturnata zastapenost na zemjodelstvoto e nekontrolirana, katastarskite klasi na obrabotlivoto -Individualnoto odgleduvawe na zemji{te pokaùva relativno dobar odnos. ovci, kozi, goveda, sviwi i koko{ki, bez Najmnogu se zastapeni najakvalitetnite klasi postoewe na farmerski tip na sto~arsko I, II, III so 79,8% so sporedba so IV i V klasa proizvodstvo, 20,2% za koi spored reljefnite -Vo odnos na {umarstvoto, op{tinata karakteristiki i pedolo{kiot sostav postoi raspolaga so {umski potencijal, kade se mo`nost da bidat prenameneti vo prisutni visokostebleni i niskostebleni pointenzivno iskoristuvawe. drvni rastenija. Op{tinata raspolaga so Vo strukturata na imotnata sostojba na odr`livo upravuvawe so {umite, odnosno obrabotlivite povr{ini individualniot realizira godi{ni programi za nivna se~a i sektor zafa}a 75,7%. Od op{testveniot reprodukcija, sektor 24,3% od obrabotlivoto zemji{te.

Str. 306 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. Usitnetosta na proizvodnite parceli posedot i negovo racionalno koristewe pretstavuva golema pre~ka vo sozdavaweto preku sproveduvawe na arondacija po na agro celini i primena na moderen agrar. kulturi. Taka na okolu 4.594(ha) vo individualniot Od vkupnoto naselenie, zemjodelskoto sektor postojat 25.565 parceli (najgolema naselenie iznesuva nad 70% od koi aktivno usitnetost e vo Kukli{, Dabile i Strumica) se zanimavaat so zemjodelie 50% od vkupno so prose~na golemina od 0,18(ha). Vo evidentiranoto zemjodelsko naselenie. op{testveniot sektor na okolu 1.476(ha) Prisutna e tendencijata na stagnirawe na postojat 2.758 parceli so presek od 0,53(ha) procesot na deagrarizacija i plansko po parcela. iskoristuvawe na zemji{teto. Povr{inata obrabotlivo zemji{te od Strukturata na neproduktivnoto 1.01(ha) po aktiven zemjodelki ìtel kako zemji{te koe iznesuva 987(ha) zastapena e so indikator za razvieno zemjodelstvo e seu{te : povr{ini pod voda 270(ha) - 27,4%, pod nepovolna i ukaùva na visoka zastapenost naselbi 540(ha) - 54,7%, pod infrastrukturni na agrarnoto naselenie. sistemi 80(ha) - 8,1% i ostanato neplodno So sitemite za navodnuvawe obfateni se zemji{te 91(ha) - 9,8%. skoro site atari osven vo Gradsko Baldovci Od neproduktivnoto zemji{te 54,7% i Kukli{ i toa Dobrejci 60(ha), Prosenikovo se povr{ini po naselbi {to pretstavuva 90(ha), Dabile 3(ha) i Banica 115(ha) so nepovolen element koj vodi kon postojano zatvorena kanalska mreà. Opfatenosta na odzemawe na povr{inite od obrabotlivoto atarite so kanali za navodnuvawe ukaùva zemji{te, a e pri~ina na nesoodvetnata na golemi mo`nosti od okrupnuvawe na urbanizacija.

Op{tinaStrumica Kategorii na koristewe na Dr`avno Privatno zemji{teto Vkupno zemji{te zemji{te 1. Oranici i bav~i 7156(ha) 2. Ovo{tarnici 120(ha) 3. Lozja 137(ha) 4. Livadi 272(ha) 5. Obrabotliva povr{ina 7685(ha) 6. Pasi{ta 353(ha) 7. Ribnici 8. Trstici i bari 93(ha) 9. Zemjodelska povr{ina 8158(ha) 10. [umsko zemji{te 1748(ha) 11. Neplodno zemji{te 1946(ha) 12. Vkupna povr{ina 11825(ha)

Zabele`itelno e iskoristuvawe na prose~nata odale~enost od centralnoto zemjodelskoto zemji{te za izgradba na gradsko podra~je e 1800 m2. Se planira do industriski kapaciteti so {to se namaluva 2015 godina da se pro{irat na prostor od 17,7 potencijalot na zemjodelskoto proizvodstvo. ha. Lokacijata na grobi{tata ne e ispitana Grobi{tata vo Op{tina Strumica se kakvo dejstvo ima na podzemnite vodi i nao|aat na granicata na urbanoto podra~je i po~vata. Postoewe na grobi{ta vo naselenite pretstavuvaat bariera za {irewe na mesta koi ne se urbanizirani. bespravnata gradba, na povr{ina se 8,20 ha, a

I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST PO^VA

Dvi`e~ki Reakcija Pretpo- Pritisok Sostojba Vlijanija Zaklu~ok sili (Odgovor) stavki - Povr{ini na - Namaleni se - Namaluvawe - So noviot - Zafa}awe zemjodelsko zemjodelski na generalen na zemji{te povr{ini na zemjodelsko urbanisti~ki obrabotlivo Industrija anga`irani za smetka na proizvodstv plan, se zemjodelsko industriski industriski - Ograduvawe zapazuvaat zemji{te so celi kapaciteti nad na standardite i industriski - 10% kapacitetite lociraweto na kapaciteti 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 307

Nelegalizirani i uni{tuvawe industriskite , pretstavuva industriski na trgovskite, poseben kapaciteti na zemjodelskite administrativno problem na zemjodelskoto pateki niz delovnite, koj treba da zemji{te poleto zonite na mu se posveti domuvawe, vnimanie turisti~kite, zemjodelsko proizvodstvenite zoni na povr{ini koi odgovaraat za taa cel

Dviè~ki Reakcija Pretpo- Pritisok Sostojba Vlijanija Zaklu~ok sili (Odgovor) stavki - - Povr{ini na Nenamenskata zemjodelsko upotreba na - So otpadnite zemji{te na koi - So novata zemjodelskoto vodi se se locirani urbanisti~ka zemji{te so zagaduvaat zoni na dokumentacija se locirawe na podzemnite domuvawe - Namaluvawe namaluva stanbeni, vodi, a so to ai - Zgolemuvawe na mo`nosta od industriski i po~vata na brojot na zemjodelskoto degradacija na drugi zoni - Nelegalnata nelegalnata zemji{te za zemjodelskoto pretstavuva izgradbana gradba na osnovnata Naselenie zemji{te seriozen individualni zemjodelskoto namena - Davawe na problem ku}i na zemji{te - Namaluvawe garancii i - Namaleniot zemjodelsko - Golem broj na na stimulacii na broj na zemji{te zemjodelski zemjodelskoto zemjodelcite da zemjodelski -Namaluvawe na doma}instva na proizvodstvo se orientiraat na doma}instva brojot koi zemjodelsko i nivnata aktivnite zemjodelstvoto proizvodstvo rasitnetost zemjodelci im e pretstavuva dopolnitelen seriozen izvor na prihod problem - Zagaduvawe na po~vata - Zagaduvawe na podzemnite vodi i rekite - Kampawa i - Negativno edukacija na - - Nepostoewe - Postoewe na vlijanie vrz zemjodelcite za Nekontrolirana na organsko individualni- kvalitetot na koristewe na upotreba na proizvodstvo Zemjodelie rasitneti ìveeweto prirodni |ubriva hemiski - Zagaduvawe zemjodelski - Negativno - Marketing za sredstva vo na ìvotnata stopanstva vlijanie vrz organsko iznos od 71,2(t) sredina zdravjeto na zemjodelsko lu|eto proizvodstvo - Nekvalitetno proizvodstvo - Problemi so plasmanot Mo`no negativno Urbanizacija i Nema sostojba vlijanie na studija za za vlijanieto na Moèn Grobi{ta neurbanizirani kvalitetot na vlijanie na podzemnite problem podzemnite ìvotnata vodi i po~vata vodi i sredina po~vata Vospostavuvawe na sistem za sledewe na upotreba na hemiski sredstva i pesticidi 7.4.1. REZIME NA SOSTOJBITE i postojana edukacija na zemjodelcite za (Po~va) na~inot na upotreba i rizicite od nivna Strukturata na zemjodelskoto pregolema upotreba. zemji{te vo op{tinata najmnogu e zastapena so obrabotliva povr{ina so 83% od koi oranici i bav~i 85,7%. Lozjata i

Str. 308 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. ovo{tarnicite se zastapeni samo so 10%. • Problem na nelegalnata gradba kako Pasi{tata vo atarot na gradot Strumica se osnov za degradacija na zemji{teto. opfateni so 68% so tendencija na • Namaluvawe na brojot na zemjodelski degradacija, zaradi urbanisti~ki atak. doma}instva koi svojot prihod go Karakteristi~na e golema rasitnetost na ostvaruvaat samo od zemjodelsko obrabotlivite povr{ini vo individualniot zemji{te - nivna migracija vo drugi sektor. Op{testveniot sektor opfa}a 24,3% ekonomski sektori. od obrabotlivoto zemji{te. Kako osnovni • Neurbanizirani grobi{ta i mo`no problemi identifikuvani vo tematskata negativno vlijanie na po~vata. oblast po~va se: • Usitnetosta na proizvodnite parceli. 7.5. VOZDUH • Problemot na sodavawe na agro celini i primena na moderen agrar. Sostojbata so vozduhot na teritorijata na • Degradacija na obrabotlivoto op{tina Strumica mo`e da se oceni deka ne zemji{te zaradi negova nenamenska e alarmantna no istata zaslu`uva vnimanie. upotreba. Vo Strumica izvorite na zagaduvawe na • Zagaduvawe na po~vata so upotreba na vozduhot se delovni subjekti od hemiski sredstva. proizvodnite i neproizvodnite dejnosti vo • Potencijalna opasnost na zagaduvawe ramkite na koi postojat energetski na po~vata zaradi izgradba na zoni na (kotlovski postrojki) i tehnolo{ki domuvawe, industriski i drugi zoni. instalacii od koi kako rezultat na • Namaluvawe na povr{inata na sogoruvawe na energensite (mazut, nafta, plodnoto zemjodelsko zemji{te. jaglen ili drva) ima emisija na otpadni • Problemot na nesoodvetnoto gasovi i zagaduva~ki supstancii vo voduhot. urbanisti~ko planirawe.

Pogolemi zagaduva~i na vozduhot od proizvodnite kapaciteti vo Strumica se: • @ito Strumica • Ogra`den • Fabrika za konzeravi • Elenica IGM • AD Grozd • Sanitarna keramika • Geras Cunev • Strumica tabak • Edinstvo • Jugoteks • Helmateks • Kasarna 11 Oktomvri • Modest-Niprom • Dios

Od neproizvodnite administrativni prirodniot potencijal na op{tina Strumica ustanovi so kotlari evidentirani se : za proizvodstvo na biodizel od rastitelno • 13 objekti od obrazovanie poteklo (son~ogled, repa i sl.) pretstavuva • 5 objekti od zdravstvo mo`nost za nadminuvawe na problemite so • 17 objekti od administrativni zagaduvaweto i postignuvawetno na ustanovi (op{tinski zgradi, sud, ekonomski efekti. po{ta, ministerstva, trgovski Kako tret izvor na zagaduvawe preku dru{tva i dr.) emisii na SO i ~ad vo vozduhot, zaradi O~ekuvana emisija: SO2, CO, CO2, Nox, lo{oto sogoruvawe i neodrùvawe na pra{ina. reìmot na sogoruvawe na drva i jaglen, koi Izvor na zagaduvawe na vozduhot vo voobi~aeno se upotrebuvaat za zatopluvawe Strumica pretstavuvaat i motornite vozila na doma}instvata vo zimskiot period koi vo 2004 godina iznesuvaat 10.405 pretstavuvaat i doma{nite loì{ta. registrirani vozila so prose~na starost od Op{tina Strumica ima potencijal za 12 godini. Karakteristi~no e deka starosta iskoristuvaweto na geotermalnite vodi kako na drugite prevozni sredstva, avtobusite toploten izvor na energija koja moè da se (24), motorciklite (53), specijalni i vle~ni distribuira preku izgradba preku vozila (14) i traktorite i rabotnite vozila infrastrukturna mreà - toplifikacii. (19) imaat prose~na starost od 10 do 15 Sledewe na kvalitet na vozduhot vo godini. Ova ima za posledica pogolemo Strumica po meseci vo tekot na 2004 godina zagaduvawe na vozduhot vo soobra}ajnite punktovi preku pogolema emisija na izduvni Zagaduva~ka materija - Aerosediment 2 gasovi. Potrebata od iskoristuvaweto od (mg/m ) 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 309

Prose~na mese~na Minimum- Broj na Broj na Broj na koncentracija( maksimum primeroci Mesec merni mesta primeroci mg/m2) ( mg/m2) nad MDK* Januari 4 4 170.8 122-199 0 Fevruari 4 4 216.8 194-270 0 Mart 4 4 185 125-220 0 April 4 4 281.1 211-421 1 Maj 4 4 350.2 298-431 3 Juni 4 4 240.2 209-313 1 Juli 4 4 160.2 146-175 0 Avgust 4 4 91.8 72-112 0 Septemvri 4 4 239.8 189-292 0 Oktomvri 4 4 139.8 52-285 0 Noemvri 4 4 108 90-139 0 Dekemvri 4 4 174 111-240 0 Vkupno - 2003 4 48 196.5 52-431 5

* MDK - maksimum dozvolena koncentracija (300.0 mg/m2); Izvor na podatoci : Zakon za za{tita na vozduhot od zagaduvawe , Slu`ben vesnik na SRM br. 20/74

Sledewe na higienski kvalitet na vozduhot vo Strumica po meseci vo tekot na 2005 godina Zagaduva~ka materija - Aerosediment ( mg/m2) Prose~na Broj na mese~na Minimum- Broj na merni Broj na koncentracija maksimum primeroci Mesec mesta primeroci (mg/m2) ( mg/m2) nad MDK* Januari 4 4 97.3 76-134 0 Fevruari 4 4 239.5 183-298 0 Mart 4 4 81.1 53-97 0 April 4 4 148.8 106-170 0 Maj 4 4 166.0 154-178 0 Juni 4 4 130 110-163 0 Juli 4 4 117.3 91-149 0 Avgust 4 4 114.2 19.3-207 0 Septemvri 4 4 123.8 108-154 0 Oktomvri 4 4 72.3 63-80 0 Noemvri Dekemvri Vkupno -2004

* MDK - maksimum dozvolena koncentracija (300.0 mg/m2); Izvor na podatoci : Zakon za za{tita na vozduhot od zagaduvawe , Slu`ben vesnik na SRM br. 20/74 Merni mesta: 1. Dom na ARM 2. Op{tinski sud 3. Klanica 4. Magacin na ESM

I Z V E [ T A J ZA PROCENKATA NA SOSTOJBATA VO TEMATSKATA OBLAST VOZDUH

Dvi`e~ki Pritisok Sostojba Vlijanija Reakcija Zaklu~ok Pretpo sili (Odgovor) stavki Postoewe na slednite - koristewe na Nema podatoci -Vospostavuvawe So ogled na industriski kapaciteti: energetski kotli za vlijanieto na na monitoring za maliot broj na Indus -Rafinerija za maslo na mazut, nafta, industrijata sledewe na industriskite / trija ALMAKS jaglen i drvo vrz vozduhot vo kvalitetot na instalacii i -Fabrika za sanitarna -Merewata za op{tinata vozduhot nivnite

Str. 310 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. keramika Makedonija aerosedimenti se - Izdavawe na B kapaciteti, -AD “ -Nemetali pod dozvolenite integrirani zagaduvaweto Ogra`den MDK dozvoli za na vozduhot od -TP TOZO - Nema podatoci postoe~kite I industrijata ne - AD GROZD za kvalitetot na novite predstavuva -AD IGM ELENICA vozduhot. instalacii problem

-12.519 patni~ki i drugi Nema podatoci vozila so prose~na sta- Nema podatoci za za vlijanieto na rost od 12 - 15 godini Ne pretstavuva Transport kvalitetot na transportot vrz / / -Niz op{tinata pomi- problem vozduhot. vozduhot vo nuvaat 20 km. Regionaln op{tinata pati{ta i 60km. lok.pat. Iskoristuvawe Ima odredeno Lo{o sogoruvawe i na zagaduvawe na Doma{ni neodrùvawe na Izvor na emisii geotermalnite Ne pretstavuva vozduhot vo / loì{ta reìmot na sogoruvawe na SO2 i ~ad vodi kako osoben problem zimskiot na drvo i jaglen toploten resurs period i dovod na gas

7.5.1. REZIME NA SOSTOJBITE ( Vozduh) Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski Sostojbata so vozduhot vo op{tina investitori (KFW, EBRD i sl.) Strumica, soglasno kontinuiranite merewa -Izgradba na vodosnabditelni na 4 merni mesta e vo ramkite na maksimum sistemi vo naselenite mesta Ormanli, dozvolenite granici od 300,0 mg/m2. Memi{li,Banica i Gabrovo, Evidentirani problemi se: Period na realizacija: 2007 godina Postoewe na stopanski i nestopanski Proceneti sredstva: 200.000 - 300.000 kapaciteti koi imaat energetski-kotlovski Evra postrojki i upotrebuvaat kako energetski Nadle`na institucija: JKP resurs mazut, nafta, jaglen ili drvo. Sredstvata }e bidat obezbedeni od Vozniot park na naselenieto i pravnite doma{ni izvori, donacii i stranski subjekti e star i go zagaduva vozduhot so investitori (DAI, KFW i sl. ) emisija na izduvni gasovi, Rekonstrukcija na vodovodnata mreà Kako toploten izvor vo stambenite zoni - Period na realizacija: 2006 - 2007 domuvaweto se upotrebuva drvoto ili godina jaglenot. Proceneti sredstva: 600.000 - 1.000.000 Evra 8. PRIORITETI ZA PODO- Nadle`na institucija: JKP BRUVAWE NA SOSTOJBITE I Sredstvata }e bidat obezbedeni od AKCIONEN PLAN doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) -Postavuvawe na uredi za 8.1. Voda dezinfincirawe na vodata kaj lokalnite vodovodi-tekovna aktivnost Kako osnovni prioriteti koi - otpadni vodi proizleguvaat od napravenite analizi na doizgradba na kanalizacionata mreà za sostojbite vo oblasta na vodata, a koi treba separatno zafa}awe na otpadnite fekalni i da se realiziraat preku prevzemawe na atmosferski vodi, merki i aktivnosti se: rekonstrukcija na {ahti i ~istewe na - vodosnabduvawe atmosferska kanalizacija -Priklu~uvawe na regionalniot Period na realizacija: 2006 - 2007 sistem za vodosnabduvawe Strumica - Turija godina na naselenite mesta Dabile, Prosenikovo, Proceneti sredstva: 300.000 - 500.000 Gradsko Baldovci i Dobrejci. Evra Period na realizacija: 2006-2007 Nadle`na institucija: JKP godina Sredstvata }e bidat obezbedeni od Proceneti sredstva: 500.000 - 800.000 doma{ni izvori, donacii i stranski Evra investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) Nadle`na institucija: JKP -Izgradbata na kolektorski sistem dimenzionirana soglasno utvrdenite koli~ini na otpadni vodi {to se 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 311 produciraat vo urbanite sredini vo -Izgotvuvawe na Studija za mo`nosta op{tinata, za reciklaà na otpadnite vodi, Period na realizacija: 2010 - Period na realizacija: 2006- 2008 2012godina godina Proceneti sredstva: 1.000.000 - Proceneti sredstva: 100.000,00 Evra 3.000.000 Evra Nadle`na institucija: JKP i Nadle`na institucija: JKP vodostopanskata organizacija Sredstvata }e bidat obezbedeni od Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski doma{ni izvori, donacii i stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) -izgradba na pre~istitelna stanica so Imaj}i vo predvid deka op{tina dimenzii soglasno analiziranite i utvrdeni Strumica raspolaga so prirodni potencijali koli~ini na otpadni vodi, za razvivawe na zemjodelskoto proizvodstvo, Period na realizacija: 2006-2009 postoeweto na multinamenskite godina vodosnabditelni sistemi (vo momentot Turija Proceneti sredstva: zavisno od i Vodo~a), ne se dimenzionirani soglasno izborot na tehnologijata okolu 10.000.000 potrebite za razvojot na zemjodelskoto evra proizvodstvo. Vo ovaa oblast kako Nadle`na institucija: JKP prioriteti za re{avawe se: Sredstvata }e bidat obezbedeni od - dimenzionirawe na doma{ni izvori, donacii i stranski multinamenskite akumulacioni sistemi investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) soglasno potrebite, preku izgradba na novi -obezbeduvawe na predtretman na ili zgolemuvawe na kapacitetot na industriskite otpadni vodi i nivno postojnite sistemi, doveduvawe na nivo koe }e moè da bide Izgotvuvawe na Studija, efikasno tretirano vo pre~istitelanata Period na realizacija: 2006- 2008 stanica, godina Period na realizacija: 2006 - 2008 Proceneti sredstva: 15.000 Evra godina Nadle`na institucija: Proceneti sredstva: / Evra vodostopanskata organizacija Nadle`na institucija: sekoj Sredstvata }e bidat obezbedeni od industriski kapacitet poodelno soglasno doma{ni izvori, donacii i stranski zakonskata regulativa. Sredstvata }e bidat investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i - kontrolirana upotreba na pesticidi stranski investitori (DAI, KFW, EBRD, World i ve{ta~ki |ubriva vo zemjodelstvoto, bank i sl.) Izgotvuvawe na Studija, -tretirawe na otpadnite vodi od Period na realizacija: 2006- 2007 sto~arskite farmi koi sodràt golema godina koli~ina na amonijak i pretstavuvaat Proceneti sredstva: 15.000 Evra seriozen problem za zagaduvawe na po~vata i Nadle`na institucija: Institut za vodite. zemjodelstvo i Zavod za zdravstvena Period na realizacija: 2010 - 2012 za{tita i godina Sredstvata }e bidat obezbedeni od Proceneti sredstva: / Evra doma{ni izvori, donacii i stranski Nadle`na institucija: poodelno investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) sto~arskite farmi -razvivawe na zemjodelstvoto, Sredstvata }e bidat obezbedeni od soglasno ekolo{kite standardi i normativi, doma{ni izvori, donacii i stranski koe }e moè da bide plasirano na evropskiot investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) Pazar Donesuvawe na zakonskata regulativa Izgotvuvawe na Studija za vo delot na vodite i podzakonskite akti proizvodstvo na ekolo{ka hrana, kako osnova za donesuvawe na regulativata Period na realizacija: 2006- 2008 na op{tinsko nivo. godina -Vo delot na otpadnite vodi, posle Proceneti sredstva: 15.000 Evra nivniot tretman, treba da se ispita Nadle`na institucija: Institut za mo`nosta za sozdavawe prostor za nivno zemjodelstvo i Zavod za zdravstvena reciklirawe, odnosno za koristewe na ovie za{tita i vodi vo oranèriite za odgleduvawe na cve}iwa i kako tehnolo{ka voda.

Str. 312 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. Sredstvata }e bidat obezbedeni od Period na realizacija: 2006 god. doma{ni izvori, donacii i stranski Proceneti sredstva: okolu 20.000 - investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i sl.) 50.000 Evra Od institucionalen aspekt vo oblasta Nadle`na institucija: JKP vo na vodite analizite ja pokaùvaat potrebata sorabotka so nevladin sektor. za zajaknuvawe na kapacitetite na pravnite Sredstvata }e bidat obezbedeni od subjekti od menaxerski i organizacionen doma{ni izvori i donacii. aspekt, kako osnoven problem {to treba da se - Locirawe na ekolo{ki dvorovi, nadmine e prestruktuiraweto na javnoto sobirni punktovi i sl. kade {to gra|anite }e pretprijatie i negovo stavawe vo funkcija na moàt da go izloùvaat otpadot zaradi kvalitetni vr{ewa na dejnosta i davaweto na negovo separirawe po vidovi na otpad. uslugite na gra|ani. Vo delot na naplatata, Period na realizacija: 2006 god. kako eden od osnovnite problemi, re{enieto Proceneti sredstva: okolu 10.000 - treba da se bara preku postavuvawe na 20.000 Evra raboteweto na profitabilni osnovi. Nadle`na institucija: JKP vo -Privatizacija na javnite sorabotka so nevladin sektor. pretprijatija Sredstvata }e bidat obezbedeni od Geotermalniot potencijal na op{tina doma{ni izvori i donacii. Strumica pretstavuva zna~aen priroden Organizirawe na kampawi i akcii na resurs koj treba celosno da bide iskoristen generatorite na otpad vo sorabotka so i staven vo funkcija na stopanskiot razvoj na nevladiniot sektor za stimulirawe na op{tinata i podobruvaweto na kvalitetot na aktivnostite za sobirawe i selektirawe na ìveeweto, preku iskoristuvawe na vodite otpadot so prikaùvawe na beneficiite od vo oranèriite, za razvivawe na bawski vakvite aktivnosti za podigawe na javna turizam i kako toplotna energija za gradot. svest. - Izgotvuvawe na Studija za Period na realizacija: 2006 god. geotermalni vodi, Proceneti sredstva: okolu 10.000 - Period na realizacija: 2006 godina 20.000 Evra Proceneti sredstva: 15.000 Evra Nadle`na institucija: JKP vo Nadle`na institucija: Op{tinata sorabotka so nevladin sektor. Sredstvata }e bidat obezbedeni od Sredstvata }e bidat obezbedeni od doma{ni izvori, donacii i stranski doma{ni izvori i donacii. investitori (DAI, KFW, EBRD, World bank i -Osnovawe na sobirni-reciklira~ki sl.). firmi koi {to }e ja pokrivaat teritorijata 8.2. Otpad na op{tinata. Permanentna aktivnost. Pokraj toa {to se pravat napori za Nadle`na institucija: Op{tinata vo nadminuvawe na utvrdenite sostojbi od sorabotka so biznis i nevladin sektor. napravenite analizi kako osnovni, - Izgradba na Kapacitet za prioritetni aktivnosti koi treba da se reciklirawe na otpadot. prevzemat za podobruvawe na sostojbite vo Period na realizacija: 2006-2007 god. ovaa oblast i pristapuvaweto kon Proceneti sredstva: okolu 100.000 - organizirano integralno upravuvawe so 120.000 Evra otpadot se: Nadle`na institucija : JKP vo - Organizirawe na primarna selekcija sorabotka so nevladin sektor. na otpadot na mestoto na negovoto Sredstvata }e bidat obezbedeni od nastanuvawe, doma{ni izvori i donacii. Period na realizacija: 2006 god. -Doopremuvawe i urbanizirawe na Proceneti sredstva: okolu 20.000 - lokalnata deponija soglasno standardite 50.000 Evra utvrdeni vo Zakonot za otpad se do momentot Nadle`na institucija : JKP vo na regionalnoto re{avawe na ovoj problem. sorabotka so nevladin sektor. Period na realizacija: 2006 god. Sredstvata }e bidat obezbedeni od Proceneti sredstva: okolu 20.000 - doma{ni izvori i donacii. 30.000 Evra - Obezbeduvawe na soodvetna urbana Nadle`na institucija : JKP vo oprema - selektirawe na cvrstiot otpad od sorabotka so nevladin sektor. organskiot otpad (urbana oprema za cvrst Sredstvata }e bidat obezbedeni od otpad i za organski otpad ) doma{ni izvori i donacii. 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 313 - Rekultivizacija i revitalizacija na Nadle`na institucija : JKP vo degradiranite povr{ini so |ubri{ta. sorabotka so nevladin sektor. Period na realizacija: 2006-2007 god. Sredstvata }e bidat obezbedeni od Proceneti sredstva: okolu 10.000 - doma{ni izvori i donacii. 15.000 Evra Nadle`na institucija : JKP vo 8.3. Priroda sorabotka so nevladin sektor. Kvalitetot i kvantitetot na Sredstvata }e bidat obezbedeni od prirodnite resursi vo op{tinata se na doma{ni izvori i donacii. zavidno nivo i treba da se kreira politika - Institucionalno zajaknuvawe na za niven odr`liv razvoj. Od taa nasoka kako kapacitetite na javnoto pretprijatie i prioritetni se nalagaat slednite merki i negovo povrzuvawe so industrijata i aktivnosti: nevladiniot sektor preku usoglaseni i - koli~inite na eksploatacija na sinhronizirani aktivnosti. mineralnite surovini da bidat vo funkcija Period na realizacija: 2006-2008 god. na za~uvuvawe na ìvotnata sredina i da ne Proceneti sredstva: okolu 50.000- se degradira prirodata. 80.000 Evra Studii za ocenka na vlijanieto na Nadle`na institucija : JKP vo ìvotnata sredina soglasno zakonot. sorabotka so nevladin sektor. Permanentna aktivnost Sredstvata }e bidat obezbedeni od Nadle`ni institucii: Organot za doma{ni izvori i donacii. ekologija. - Javna kampawa za zapoznavawe na -Iskoristuvaweto na organskiot javnosta so benefitite od voveduvaweto na otpad - biomasata od zemjodelstvoto za primarnata selekcija vo doma}instvata proizvodstvo na kompost ili energetski Period na realizacija: 2006 godina resursi. Proceneti sredstva: 3.000,0 Evra Izgotvuvawe na Studija, Nadle`na institucija : JKP vo Period na realizacija: 2006- 2008 sorabotka so nevladin sektor. godina Sredstvata }e bidat obezbedeni od Proceneti sredstva: 15.000 Evra doma{ni izvori i donacii. Nadle`na institucija: JKP -Rekonstrukcija i opremuvawe na eden Sredstvata }e bidat obezbedeni od od postojnite objekti vo gradot Strumica za doma{ni izvori i donacii, negovo koristewe kako transfer stanica za -Osnovawe na privatni sto~arski separirawe na komunalniot otpad. farmi koi }e go zamenat neprofitabilnoto i Period na realizacija: 2006-2010 neorganizirano individualno odgleduvawe godina na dobitok (od pri~ina {to 28.07% od Proceneti sredstva: 10.000,0 Evra zemji{teto e vo privatna sopstvenost) Nadle`na institucija : JKP vo Promocija na beneficii, sorabotka so nevladin sektor. Permanentna aktivnost Sredstvata }e bidat obezbedeni od Nadle`ni institucii: Op{tinata i doma{ni izvori i donacii. biznis sektorot. - Izrabotka na Studija za mo`nost so - Preku donesuvawe na godi{ni cel definirawe na potrebnite merki, programi od strana na nadle`nite pravni sredstva i aktivnosti za pokrivawe na site subjekti da se ovozmoì odr`livo selski naselbi so usluga za sobirawe i iskoristuvawe na {umite. transport na komunalniot otpad Permanentna aktivnost Period na realizacija: 2008-2010 Nadle`ni institucii: Op{tinski i godina dràvni organi. Proceneti sredstva: 10.000,0 Evra - Formirawe na farmi za Nadle`na institucija : JKP vo odgleduvawe na polàvi. sorabotka so nevladin sektor. Nadle`ni institucii: Op{tinata i Sredstvata }e bidat obezbedeni od biznis sektorot. doma{ni izvori i donacii. - Razvivawe na lovniot i - Zatvarawe i rekultivacija na ribolovniot turizam. divite deponii - |ubri{ta Izgotvuvawe na Studija, Period na realizacija: 2006-2010 Period na realizacija: 2006- 2007 godina godina Proceneti sredstva:70.000,0 Evra Proceneti sredstva: 15.000 Evra

Str. 314 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. Nadle`na institucija: JP Makedonski Period na realizacija: 2006 - {umi 2007godina Sredstvata }e bidat obezbedeni od Proceneti sredstva: 20.000 - 40.000 doma{ni izvori, donacii i Evra iinvestitori. Nadle`na institucija: Op{tinata i - Zgolemuvawe na turisti~kite JKP za prostorno i urbanisti~ko potencijali na op{tinata, preku izgradba na planirawe na RM novi turisti~ki kapaciteti i koristeweto na Sredstvata }e bidat obezbedeni od geotermalnite vodi za razvoj na bawskiot doma{ni izvori. turizam. - Voveduvawe na organsko Izgotvuvawe na Studija za razvoj na proizvodstvo na ekolo{ka ~ista hrana. bawski turizam, Studija Period na realizacija: 2006 - 2008 Period na realizacija: 2006 - godina 2007godina Proceneti sredstva: 15.000 Evra Proceneti sredstva: okolu 20.000 Nadle`na institucija: Op{tinata Evra Sredstvata }e bidat obezbedeni od Nadle`na institucija: Op{tinata, doma{ni izvori, donacii i stranski Zavod za zdravstvena za{tita i investitori (DAI, KFW, EBRD, World Institut za zemjodelstvo vo bank i sl.) sorabotka so NVO. So izgradba na odvodni kanali i Sredstvata }e bidat obezbedeni od potporni yidovi da se dovedat erozivnite doma{ni izvori. pojavi vo kontrolirana granica. - Stimulirawe na zemjodelskoto Programa od strana na Sovetot na proizvodstvo preku osnovawe na pogolemi op{tinata stopanski kapaciteti. Period na realizacija: 2006 - Studija 2007godina Period na realizacija: 2006 - Proceneti sredstva: nad 100.000 2007godina Evra Proceneti sredstva: okolu 20.000 Nadle`na institucija: Op{tinata Evra Sredstvata }e bidat obezbedeni od Nadle`na institucija: Op{tinata i doma{ni izvori, donacii i stranski Institut za zemjodelsko investitori. proizvodstvo. - Da se za{titi uni{tuvaweto na Sredstvata }e bidat obezbedeni od nekontroliranoto koristewe na doma{ni izvori. endemi~nite-zagrozeni rastitelni vidovi - Sozdavawe na agro celini i primena preku pogolemi aktivnosti na slu`bite na na moderen agrar. {umskata policija ili preku proglasuvawe Studija na za{titeni zoni na prirodata. Period na realizacija: 2006 - Studija za za{tita 2007godina Period na realizacija: 2006 - Proceneti sredstva: okolu 20.000 2007godina Evra Proceneti sredstva: 10.000 Evra Nadle`na institucija: Op{tinata i Nadle`na institucija: Op{tinata Institut za zemjodelsko Sredstvata }e bidat obezbedeni od proizvodstvo. doma{ni izvori i donacii . Sredstvata }e bidat obezbedeni od - Sproveduvawe na programi za doma{ni izvori. monitoring i za{tita na koncesionerskite zoni. 8.5. Vozduh Permanentna aktivnost Voveduvawe na ~isti tehnologii vo 8.4. Po~va stopanskite i nestopanskite kapaciteti, koi se vo faza na izgradba (izdavawe na B - Donesuvawe na urbanisti~ka integralni dozvoli soglasno Zakonot za dokumentacija so koja }e se izbegne za{tita na ìvotna sredina), nenamenskata upotreba na zemjodelskoto Permanentna aktivnost soglasno zakonot, zemji{te za drugi celi. 04 oktomvri 2006 god. Slu`ben glasnik na op{tina Strumica br. 17 str. 315 -Zamena na energetskite kotli od mazut, nafta, jaglen ili drvo na priroden gas, 9. RESURSI Studija Period na realizacija: 2006 - 2008 Vreme: Aktivnostite notirani vo ovoj godina dokument planirano e da se realiziraat vo Proceneti sredstva: okolu 20.000 slednite 5 godini, ne{to {to e vo direktna Evra zavisnost od obezbeduvaweto na potrebnite Nadle`na institucija: Op{tinata finansiski sredstva za realizacija, a Sredstvata }e bidat obezbedeni od soglasno Zakonot za ìvotna sredina. doma{ni izvori i donacii. Pri registracijata na vozilata da se Finansiski sredstva: Vkupno vovede merewe na emisijata na izduvni potrebnite sredstva za realizacija na gasovi, predvidenite aktivnosti iznesuva ne{to nad Period na realizacija: 2006 - 2008 10.000.000 evra. Ovie sredstva nitu odaleku godina ne moàt da se izdvojat, odnosno Proceneti sredstva: okolu ..... Evra planiranite aktivnosi ne moàt da bidat Nadle`na institucija: Op{tinata i finansirani samo od op{tinskiot buxet. AMS. Poradi toa neophodno e da del od sredstvata Sredstvata }e bidat obezbedeni od bidat obezbedeni od sredstva od doma{ni doma{ni izvori i donacii. ili stranski izvori, od donacii kako i da se - Zamena na energetskiot resusrs na ovozmoì vlez na privatniot kapital, vozniot park so voveduvawe na ekolo{ki osobeno vo realizacija na aktivnostite goriva, predvideni za re{avawe na problemite od Permanentna aktivnost upravuvaweto so komunalniot otpad, vodite, Nadle`na institucija: Op{tinata i prirodata, preku razni formi na koncesii, AMS. zaedni~ki vloùvawa (joint venture) ili so - Proizvodstvo na biodizel od partnerstvo pome|u javniot i privatniot zemjodelskite kulturi (son~ogled, soja i sl. ) kapital. i negova upotreba, osobeno vo zemjodelskata mehanizacija (koja e so zna~aen stepen na Odgovorni institucii: zastarenost i upotrebuva neekolo{ki goriva), Studija Realizacijata na pogolemiot del od Period na realizacija: 2010 godina predvidenite aktivnosti spa|a vo Proceneti sredstva: okolu 20.000- nadle`nost na lokalnata samouprava ili na 50.000 Evra javnite pretprijatija (za otpad, za Nadle`na institucija: Op{tinata biodiverzitetot - {umite, za lokalni Sredstvata }e bidat obezbedeni od pati{ta, za vodosnabduvawe i otpadni vodi, doma{ni izvori i donacii. za parkovi i zelenilo) i zavodite za zdravstvena za{tita. - Upotrebata na geotermalnite vodi kako toploten resurs za stambenite, INSTITUCIONALNO - ORGANIZACIONI USLOVI administrativnite, industriskite i dr. zoni, ZA REALIZACIJA NA LEAP Izgotvuvawe na Studija za geotermalni vodi, Site u~esnici na lokalno nivo, koi Period na realizacija: 2006 godina {to bea vklu~eni vo procesot na planirawe Proceneti sredstva: 15.000 Evra na LEAP, treba da u~estvuvaat i vo procesot Nadle`na institucija: Op{tinata na monitoring i ocenuvawe. Voobi~aeno, toa Sredstvata }e bidat obezbedeni od se rabotnite grupi, Upravniot komitet, doma{ni izvori, donacii i stranski pretstavnicite na razli~ni zainteresirani investitori . subjekti, delegatite na lokalnata So Studijata za geotermalnite vodi samouprava, Gradona~alnikot i Op{tinskiot }e se utvrdi : sovet. Edinicata za LEAP e odgovorna za - kvantitetot i kvalitetot koordinacija na procesot na monitoring i na potencijalot na vodite, ocenuvawe i nea ja rakovodi lokalniot - bilansot na vodite, koordinator. - profitabilnosta, i - potrebnite finansiski sredstva.

Str. 316 br. 17 Slu`ben glasnik na op{tina Strumica 04 oktomvri 2006 god. [ematskiot prikaz na sistemot za izvestuvawe na lokalno nivo e sledniot:

Sovet na op{tina

Upraven komitet Gradona~alnik

ESP LEAP

Rabotna grupa Rabotna grupa

Rabotna grupa

Involviraweto na navedenite Od osobena va`nost e Edinicata za u~esnici, koi{to gi identifikuvale sproveduvawe na LEAP -ot koja treba redovno problemite vo sledewe i kontrola na da ja informira zaednicata za aktivnostite za podobruvawe, ima napreduvaweto, {to e ostvareno vo nasoka na zna~itelni prednosti vo kontekst na postignuvawe na op{tite i posebnite celi na o~ekuvanata uspe{nost, so ogled na toa {to LEAP. Za da ja odràt svojata posvetenost na efektivnosta na merkite za podobruvawe se celite na LEAP, ~lenovite na zaednicata ocenuva vrz osnova na postojnata/prvi~na treba da bidat kontinuirano informirani za sostojba. Samiot interes na grupata za statusot na podproektite i nivnoto vlijanie re{avawe na problemite gi izostruva vrz kvalitetot na ìvotnata sredina. gledi{tata. LEAP-ot e dinami~en dokument koj vo Sistemot za izvestuvawe informira praksata treba da se implementira preku za efikasnosta na raboteweto na site u~estvo i monitoring na site u~esnici, kako i u~esnici i institucii {to imaat nadle`nost gra|anite na op{tinata, preku usoglasenost za sproveduvawe. Vremenskiot raspored i na nivnite aktivnosti vo sproveduvaneto na paketot na upatstva go olesnuvaat ovoj prioritetite vo ramkite na utvrdeniot proces. Sekoj involviran subjekt dostavuva dinami~en plan. informacija do Edinicata za LEAP, koja {to Lokalniot akcionen plan za od svoja strana vakvite informacii gi ìvotna sredina za Op{tina Strumica prezentira vo vid na izve{tai za sostojbata. (LEAP), stapuva vo sila so denot na Ovie izve{tai za sostojbata se prosleduvaat donesuvaweto, a }e se objavi vo “Slu`ben do Upravniot komitet, Gradona~alnikot, glasnik na op{tina Strumica”. Op{tinskiot sovet i Rabotnite grupi. Isto taka, prepora~livo e da se vospostavi vrska Br. 07-3889/1 Sovet na op{tina Strumica pome|u izve{taite za ocenuvawe i 15.06.2006 god. Pretsedatel, relevantnite zakonski predvideni ciklusi S t r u m i c a Zoran Ristov s.r. na planirawe vo Op{tinata, kako {to se planirawe na godi{niot buxet i kapital.

______