Otwarte Innowacje Na Pograniczu Przemysłów Kreatywnych, Nauki I

kwiecień 2017 Otwarte innowacje na pograniczu przemysłów kreatywnych, nauki i biznesu

WSPÓLNA PUBLIKACJA Fish Ladder / Platige Image i PwC Polska 4 EXECUTIVE SUMMARY 6 O AUTORACH 8 OTWARTE INNOWACJE 9 KONTEKST RYNKOWY 10 MODELE ROZWOJU 12 CORPORATE VENTURING 14 LABORATORIA INNOWACJI 16 PRZEMYSŁY KREATYWNE 22 PROJEKTY MOONSHOT 24 KULTUROTECH 26 STUDIA PRZYPADKÓW – ŚWIAT 27 FROG LABS / VENTURES 34 NEW LAB 40 DUBAI FUTURE FOUNDATION 46 CERN MEDIALAB 50 R/GA VENTURES 56 HUB:RAUM 60 STUDIA PRZYPADKÓW – PLATIGE 61 ESA ROSETTA VR 66 BOUND 70 LEGENDY POLSKIE ALLEGRO 76 PLATIGE IMAGE 80 KONKLUZJE 81 WNIOSKI 82 REKOMENDACJE EXECUTIVE NASZYM OPRACOWANIEM CHCIELIBYŚMY ZWRÓCIĆ UWAGĘ BIZNESU, NAUKI I ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ NA NAJCIEKAWSZE I NAJBARDZIEJ EFEKTYWNE MODELE ORAZ ROZWIĄZANIA WYKORZYSTUJĄCE KOMPETENCJE KREATYWNE DLA STYMULOWANIA DZIAŁALNOŚCI SUMMARY BADAWCZO-ROZWOJOWEJ I INWESTYCYJNEJ.

W RAPORCIE PRZEDSTAWIAMY ANALIZY DOTYCZĄCE MODELI FUNKCJONOWANIA TAKICH ORGANIZACJI JAK FROG DESIGN, R/GA VENTURES, HUB:RAUM, EUROPEJSKA AGENCJA KOSMICZNA CZY DUBAI MAMY PRZYJEMNOŚĆ PRZEDSTAWIĆ PAŃSTWU RAPORT FUTURE FOUNDATION ORAZ STUDIA PLATIGE IMAGE / FISH LADDER. DOTYCZĄCY PRZEDSIĘWZIĘĆ, W KTÓRYCH KOMPETENCJE KREATYWNE ŁĄCZĄC SIĘ Z BIZNESEM I NAUKĄ BUDUJĄ NAJBARDZIEJ INNOWACYJNE SEKTORY GOSPODARKI. NASZYM ZDANIEM, TO WŁAŚNIE PROJEKTY OMAWIANE W RAPORCIE I IM PODOBNE MOGĄ STANOWIĆ INSPIRACJĘ DLA DZIAŁAŃ ZWIĘKSZAJĄCYCH POTENCJAŁ BIZNESOWY I KREATYWNY POLSKI. WIELE UWAGI POŚWIĘCA SIĘ W OSTATNICH LATACH ZJAWISKU STARTUPÓW, PRZEDSIĘBIORCZOŚCI KORPORACYJNEJ ORAZ INNOWACJOM WYWODZĄCYM SIĘ ZE ŚRODOWISK NAUKOWYCH. DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA

NASZYM ZDANIEM PODOBNĄ UWAGĘ NALEŻY POŚWIĘCIĆ Dojrzałe firmy powinny wykorzystywać kompetencje FIRMY KREATYWNE MECHANIZMOM WSPÓŁPRACY MIĘDZY FIRMAMI Z BRANŻ kreatywne dla rozwoju nowych obszarów swojej dzia- Duże organizacje swoją skalą, zasobami i wiedzą KREATYWNYCH ORAZ PRZYSZŁOŚCIOWO, GLOBALNIE łalność. Jest to możliwe m.in. poprzez zastosowanie o rynku mogą przyśpieszyć rozwój małych i średnich ZORIENTOWANYMI PODMIOTAMI Z INNYCH SEKTORÓW. narzędzi otwartych innowacji, budujących skuteczne mechanizmy rozwoju organizacji ( laboratoria B+R, firm kreatywnych. Zespoły wywodzące się z branż akceleratory, CVC, partnerstwa kreatywne ). kreatywnych powinny pomagać swoim większym — partnerom poszukiwać wyzwań stymulujacych rozwój W NASZYM RAPORCIE PODEJMUJEMY ZAGADNIENIA: oraz budować z nimi nowe obszary kompetencji. —

INSTYTUCJE PUBLICZNE OTWARTYCH INNOWACJI PRZEMYSŁÓW KREATYWNYCH modeli, dzięki którym organizacje otwierając się oraz tego w jaki sposób kompetencje kreatywne Instytucje publiczne powinny być gotowe na partner- INSTYTUCJE NAUKOWE na współpracę międzysektorową, stają się bardziej stają się niezbędne dla rozwoju społecznego, biz- stwa publiczno-prywatne nie tylko przy konkretnych innowacyjne nesowego i naukowego projektach, ale również dla rozwoju szerszych kompe- Nauka, która wymaga dziś daleko idącej specjalizacji, tencji. Administracja może być liderem w wykorzystanie może zapominać o interdyscyplinarności. W proce- niu otwartych innowacji i generowaniu „kulturotechu”. sach komercjalizacji prac naukowych warto stosować CORPORATE VENTURING PROJEKTÓW MOONSHOT — metody wykorzystywane przez firmy kreatywne oraz mechanizmów inwestycyjnych pomagających oraz tego jak najbardziej ambitne organizacje budować z nimi długoterminowe partnerstwa. firmom rozwijać nowe obszary kompetencji i linie podejmują się wyzwań „zmieniających świat” — biznesowe

LABORATORIÓW B+R KULTUROTECHU narzędzi pozwalających organizacjom angażować kategorii produktów, usług i „przeżyć” wyrastają- się w różne formy prac badawczo-rozwojowych cych ze współoddziaływania kultury, technologii i nauki

4 EXECUTIVE SUMMARY EXECUTIVE SUMMARY 5 O AUTORACH

ŁUKASZ ALWAST JOLANTA KOKOSIŃSKA FISH LADDER / PROJECT LEAD ZESPÓŁ INNOWACJI PARTNER PWC, INNOWACJE I B+R FISH LADDER / PLATIGE IMAGE JOLANTA.KOKOSIŃ[email protected] PLATIGE IMAGE [email protected] I B+R — — Posiada ponad 20-letnie doświadczenie zawodowe w doradztwie w zakresie finansów i zarządzania, specjalizując się w doradztwie finansowym — Związany z Platige Image od 2015 roku, w zespole Fish Ladder odpowiada — i strategicznym. Od początku swej kariery uczestniczyła w ponad 500 za przedsięwzięcia na pograniczu innowacyjności, technologii i designu. Fish Ladder jest studiem projektów specjalnych Platige Image – Zespół ds. Innowacji oraz B+R, Dotacji i Ulg to interdyscyplinarna wycenach i analizach finansowych, w tym wycenach prawa do własności Zaangażowany m.in. w projekty Rosetta VR oraz Legendy Polskie Allegro. intelektualnej. jednej z największych firm branży kreatywnej w Europie. Wcześniej pracował w londyńskim centrum transferu technologii miej- grupa doradców, która od 2002 roku wspiera klientów w kre- skich Futures Cities Catapult, agencji ds. innowacyjności NESTA oraz owaniu i wdrażaniu proinnowacyjnych zmian organizacyjnych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP. Doświadczenie zdobyte w Polsce Projektujemy i realizujemy nowe przedsięwzięcia biznesowe, oraz pozyskiwaniu dotacji i finansowania na nowe inwestycje, łączy z edukacją uzyskaną w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych kulturowe oraz społeczne. Nasz interdyscyplinarny zespół tworzy ( SPRU, UCL, Stanford ). projekty B+R oraz projekty rozwojowe. W tym obszarze jesteśmy grupa artystów i producentów – od antropologów i architektów, jednym z najdłużej działających i najbardziej doświadczonych po projektantów, programistów, naukowców i pisarzy. zespołów w Polsce.

Wykorzystujemy nowe technologie, naukę i kulturę jako narzędzia Będąc liderem przedsięwzięć innowacyjnych wśród firm do budowy nowych modeli współpracy strategicznej, tworzenia doradczych w Polsce, PwC prowadzi również liczne inicjatywy oryginalnych form własności intelektualnej oraz projektowania o charakterze otwartych innowacji – m.in. inkubatory Małe nowych produktów, usług i doświadczeń. Wielkie Zmiany, TrasferHUB, czy wewnętrzny program innowacji BEATA CICHOCKA-TYLMAN , INNOWACJE I B+R pracowniczej Innovate@Poland. Stosowana przez nas polityka DYREKTOR PWC [email protected] Zrealizowaliśmy projekty m.in. dla Allegro ( Starość aksolotla, doprowadziła również do utworzenia w warszawskim biurze — Legendy Polskie ) i Europejskiej Agencji Kosmicznej ( Ambition, JAN POMIERNY Globalnego Centrum Kompetencji PwC służącego zastosowa- Specjalizuje się w opracowywaniu strategii innowacyjności i B+R oraz

Ambition – Epilogue, Rosetta VR ). Odpowiadaliśmy również za ASSOCIATE STUDIO DIRECTOR niom dronów w biznesie, powołaniu zespołu specjalizującego pozyskiwaniu dotacji i ulg podatkowych na tego typu działalność. Nad- FISH LADDER / PLATIGE IMAGE zoruje opracowywanie strategii innowacji, definiowanie strategicznych scenariusze wystaw oraz realizację multimediów dla polskich [email protected] się w geolokalizacji czy analityce Big Data. obszarów badań i rozwoju, projektowanie oraz zarządzanie portfelem pawilonów na EXPO w Szanghaju ( 2010 ) i Mediolanie ( 2015 ). — projektów B+R. Nasze studio projektuje także ekspozycje stałe dla największych Związany z Platige Image od 2012 roku, odpowiada za rozwój biz- Nasz zespół jest również pionierem wewnętrznych i zewnętrz- muzeów powstających obecnie w Polsce – Muzeum Historii Pol- nesowy zespołu Fish Ladder oraz projekty z obszaru nauki, edukacji nych innowacji PwC w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i przedsiębiorczości realizowane przez Platige Image. Był inicjatorem ski w Warszawie oraz Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. i producentem kreatywnych projektów stworzonych w partnerstwie ( CEE ). Mamy doświadczenie w prowadzeniu akceleratorów z Europejską Agencją Kosmiczną – Ambition, Ambition – Epilogue oraz na całym świecie, z których jeden jest autorskim programem Rosetta VR. Od 2001 roku zaangażowany w realizację przedsięwzięć Angażujemy się w projekty eksperymentalne, na pograniczu naszego zespołu – PwC Startup Collider. Startup Collider to związanych z przemysłem kosmicznym i nauką. Prezes Science Now – technologii, nauki i nowych mediów. Współpracując z czoło- firmy, w ramach której realizuje projekty z obszaru science communi- akcelerator obejmujący swym zasięgiem cały region Europy wymi polskimi i zagranicznymi twórcami, tworzymy oryginalną cation. Założyciel New Space Foundation – organizacji wspierającej Środkowo-Wschodniej, którego pierwsza edycja skierowana jest rozwój sektora kosmicznego w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. własność intelektualną ( w tym rozwiązania technologiczne ) do sektora finansowego. z potencjałem i perspektywami na dalszy rozwój biznesowy. WSPÓŁPRACA Posiadamy także duże doświadczenie zarówno w obszarze zarzą- MATEUSZ NOWAK , INNOWACJE I B+R Identyfikujemy i rozwijamy zewnętrzne przedsięwzięcia bizne- Adam Quest – okładka i ilustracje dzania innowacjami, jak i kreowania potencjalnych instrumen- MANAGER PWC Szymon Kuczmierczyk – skład graficzny — sowe – zarówno w fazie startup, jak i dojrzałych zespołów. tów wsparcia działalności B+R+I. Zespół PwC specjalizuje się Karolina Panasiuk – projekty graficzne Specjalizuje się w commercial due diligence, przeglądach rynków, strategiach przedsiębiorstw i komercjalizacji wyników badań i rozwoju. Barbara Bugalska – projekty graficzne w strategiach innowacji oraz ich operacjonalizacji. Szczególnym Obecnie lider startupowych inicjatyw akceleracyjnych PwC w Europie projektem było dla nas zaangażowanie się w BRIdge Mentor, Środkowo-Wschodniej – m.in. PwC Startup Collider. pierwszy w Polsce instrument oferujący kompleksowe wspieranie komercjalizacji wyników prac badawczo-rozwojowych niemal 400 różnych technologii. O AUTORACH 6 O AUTORACH O AUTORACH 7 KONTEKST RYNKOWY 01 —

PRZEMYSŁY KREATYWNE WIELU MOGĄ Skala i charakter polskiego rynku wyznacza pewne ogra- KOJARZYĆ SIĘ TYLKO Z MARKETINGIEM niczenia. Rynek polski jest zbyt mały, aby nadać lokalnej OTWARTE CZY ROZRYWKĄ. przedsiębiorczości globalnego zasięgu, tak jak to ma miejsce w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy Chinach. W rzeczywistości to jednak znacznie szerszy obszar działal- Jednocześnie jest na tyle duży, że nie wymusza projektowania INNOWACJE ności, obejmujący przedsięwzięcia wykorzystujące kreację, globalnych produktów i usług z definicji, jak w przypadku Estonii, kulturę, nowe technologie i naukę. Finlandii czy na Słowacji. WPROWADZENIE Według badań UNESCO, w rozwijających się gospodarkach NARZĘDZIA, KTÓRYMI DYSPONUJĄ NAUKA, przemysły kreatywne odpowiadają średnio za około 3% PKB. WZORNICTWO CZY KULTURA, OKAZUJĄ SIĘ Dla gospodarek bardziej innowacyjnych – Stanów Zjedno- ŚWIETNĄ PLATFORMĄ DO WALKI Z TYMI czonych, Wielkiej Brytanii czy Kanady – wskaźnik ten jest OGRANICZENIAMI. znacznie wyższy i wynosi od 4% do 7%. Umożliwiają tworzenie produktów o wyróżniającej się tożsa- FIRMY Z SEKTORÓW KREATYWNYCH mości i „wysokiej wartości” dla gospodarki państwa. ODGRYWAJĄ W GOSPODARKACH CORAZ WAŻNIEJSZĄ ROLĘ. Zaprojektowanie i wprowadzenie na rynek na przykład nowego modelu pociągu, autobusu czy traktora (PESA, Solaris, Ursus), Ich rokroczny udział w PKB wzrasta znacznie szybciej niż produktów kosmetycznych (Dr Irena Eris, Inglot), gier (CD udział innych sektorów, a przykłady tego zjawiska widzimy Project RED, 11bit studios, CI Games) czy publicznych codziennie wokół nas. usług cyfrowych ( E-dowód, Systemy Rejestrów Państwowych ), wymaga interdyscyplinarności czerpiącej z wielu dziedzin Zmieniają się narzędzia i platformy komunikacji, z których nauki, wzornictwa, technologii i otwartych innowacji. korzystamy. Podobnie dzieje się z formami dostępu do kultury, rozrywki i edukacji, technologiami użytkowymi czy usługami POLSKIE FIRMY I INSTYTUCJE PUBLICZNE, publicznymi. CHCĄC Z SUKCESEM KONKUROWAĆ NA MIĘDZYNARODOWYCH RYNKACH, POWINNY Wpływ przemysłów kreatywnych jest paradoksalnie jeszcze ROZWIJAĆ KOMPETENCJE KREATYWNE bardziej znaczący w obszarach, w których trudniej go dostrzec I KORZYSTAĆ Z OTWARTYCH INNOWACJI. – np. w przemyśle (zarówno ciężkim, jak i lekkim). Zwykle nie zdajemy sobie sprawy, jak duży udział branża kreatywna Część z tych kompetencji jest już na Polskim rynku obecna ma w procesach projektowania i produkcji. w studiach kreatywnych, w wybranych ośrodkach naukowych, międzynarodowych korporacjach czy startupach. Pozostają To w niedostrzeganiu związku pomiędzy tymi dziedzinami one jednak nierównomiernie rozdystrybuowane. Brakuje upatrujemy jedną z głównych przyczyn pułapki średniego również odpowiednich modeli dla ich rozwoju. rozwoju, o której wiele dyskutuje się w odniesieniu do gospo- — darki naszego państwa.

OTWARTE INNOWACJE 9 MODELE ETAPY ROZWOJU — ROZWOJU Globalizacja i ciągły rozwój technologii powodują nieustanny Kolejnym etapem jest ściślejsza i sformalizowana współpraca OTWARTYCH wzrost oczekiwań konsumentów. z partnerami zewnętrznymi oraz silniejsze oparcie się na wewnętrznych „czempionach innowacji” – liderach zmian W rezultacie, organizacje są zmuszone do poszukiwania źródeł w kulturze organizacyjnej i realizowanych projektach. INNOWACJI innowacji , zarówno wewnątrz, jak i na obrzeżach dotychczas prowadzonej działalności. NARZĘDZIAMI UŻYWANYMI W FAZIE „PRZEŁAMANIA” SĄ ZAZWYCZAJ PROGRAMY HASŁEM OD LAT OPISUJĄCYM TO PODEJŚCIE INNOWACJI WEWNĘTRZNEJ. JEST „OTWARTA INNOWACJA”. Zaliczają się do nich nowe projekty badawczo-rozwojowe, FAZA WSTĘPNA – ZALĄŻKI Na stałe do słownika wprowadził je prof. Henry Chesbrough – laboratoria innowacji oraz akceleratory przedsiębiorczości. MOMENT PRZEŁAMANIA DOJRZAŁY MODEL KULTURY INNOWACJI „TIPPING POINT” OTWARTYCH INNOWACJI dyrektor wykonawczy Centrum Open Innovation na Uniwer- „TEATR INNOWACJI” sytecie w Berkeley. Nowym inicjatywom towarzyszą coraz bardziej zdecydowane działania, rozwijane na bazie wspólnych projektów i inicjatyw NARZĘDZIA • Identyfikacja szans „ad hoc” oraz • Powoływanie zespołów, tzw. • Korporacyjne fundusze VC W codziennych realiach otwarte innowacje to nic innego jak z partnerami zewnętrznymi. Jednak pochopne angażowanie pozyskiwanie zewnętrznych „laboratoriów innowacji” NA DANYM ETAPIE • Rozwinięte kompetencje ds. rozwiązań na wyzwania organizacji ( ang. innovation labs ) wypadkowa strategii firmy oraz kultury i praktyk jej pracow- się w te działania oraz generowane przez nie koszty stanowią strategii, analizy rynku oraz ników w odniesieniu do procesów innowacji zachodzących czasem pułapkę. • Uczestnictwo w wydarzeniach • Inkubatory / akceleratory technologii o tematyce innowacji zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz przedsiębiorstwa. • Wspólne projekty • Zespoły do projektów ekspery- • Zapraszanie do współpracy badawczo-rozwojowe mentalnych / foresightu BRAK WŁAŚCIWEJ KOORDYNACJI TYCH ekspertów z dziedziny innowacji Otwarte innowacje ocenia się pod kątem zwiększonej efektyw- INICJATYW, MOŻE SPOWODOWAĆ, ŻE • Współpraca z nauką nad rozwojem • Przywództwo w rozwijaniu kla- • Angażowanie się w hackatony dedykowanych rozwiązań strów sektorowych ności biznesowej oraz „wartości dodanej” w postaci rozwoju PODJĘTE DZIAŁANIA NIE BĘDĄ PRZEKŁADAĆ i demo days nowych produktów, usług czy doświadczeń konsumenckich. SIĘ NA STRATEGICZNY ROZWÓJ FIRMY.

DOJRZAŁOŚĆ Niska – pojedynczy czempioni Model mieszany – funkcjonują zespoły Wysoka – proaktywne podejście KAŻDE Z TYCH DZIAŁAŃ ODPOWIADA INNEMU Kolejnym krokiem pozwalającym na czerpanie pełnych korzy- ORGANIZACJI innowacji, traktowanie innowacji jako pracujące w modelu macierzowym, do innowacyjności. Ustanowione, POZIOMOWI DOJRZAŁOŚCI OPERACYJNEJ ści z procesów otwartych innowacji jest ustrukturyzowanie pro- działania CSR lub employer branding pojawiają się spontaniczne inicjatywy sprawdzone procesy ( oraz zakresy grup pracowników odpowiedzialności ) zaangażowa- FIRMY ORAZ FUNKCJI, KTÓRĄ MAJĄ PEŁNIĆ cesów wewnątrz firmy i budowa sieci współpracy z otoczeniem. nych jednostek INNOWACJE. Występują zalążki procedur, które jednak nie są powszechnie znane, ani W myśl teorii open innovation powinno to wiązać się z wpro- przestrzegane Zalążki kultury otwartych innowacji pojawiają się najczęściej wadzeniem kolejnych narzędzi organizacyjnych, w tym m.in. przy okazji coraz bardziej regularnego udziału członków narzędzi scoutingu i analizy rynku, rozwijaniem kompetencji organizacji w wydarzeniach związanych z innowacyjnością. foresightowych ( zjawisk i sygnałów świadczących o trendach ZAANGAŻOWANIE Umiarkowane ( pojedyncze wydatki ) Umiarkowane – zależne od realizowa- Znaczne – jako filar strategii firmy W pierwszej kolejności organizacja próbuje znaleźć partner- dotyczących przyszłości ) oraz inwestycji w nowe kompetencje. KAPITAŁOWE nych projektów, elastyczne budżety funkcja innowacji ma wydzielony, stwa i połączyć siły z innymi podmiotami ( choć na tym etapie istotny z punktu widzenia przedsię- biorstwa budżet jeszcze na niezobowiązujących zasadach ). Fazę tę nazywa W tym punkcie organizacja już w pełni identyfikuje się z pro- się czasem „teatrem innowacji” ( z ang. innovation theater ). wadzeniem działalności o charakterze badawczo-rozwojowym

Cechuje się ona dość powierzchownym podejściem do tema- / eksperymentalnym / wspierającym przedsiębiorczość. Jedną ZAANGAŻOWANIE Niskie – inicjatywy „ad hoc”, koordy- Umiarkowane – małe zespoły pracują Znaczne – Innowacyjność częścią tyki innowacji. z najbardziej zaawansowanych form otwartych innowacji OPERACYJNE nowane na niskim poziomie decyzyj- nad poszczególnymi projektami, któ- strategii firmy, utrzymywany jest nym przedsiębiorstwa rych koszty przypisane są do danych stały zespół, który intensywnie ORGANIZACJI rozwijanych na tym etapie staje się wtedy corporate venturing. inicjatyw. Operacyjne zaangażowanie i przekrojowo współpracuje z pozo- Niezależnie od braku biznesowych rezultatów „teatru inno- — menedżerów średniego szczebla wraz stałymi zespołami organizacji wacji”, pominięcie tego etapu bardzo utrudnia przejście do z okresowym zaangażowaniem pojedyn- czych decydentów wyższych szczebli ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE PWC dojrzalszych form rozwoju. Stanowi on fundament dla budowania nowego zestawu wartości, nierzadko prowadząc do znaczącej zmiany kultury organizacyjnej. ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE PwC

10 OTWARTE INNOWACJE OTWARTE INNOWACJE 11 CORPORATE NARZĘDZIA VENTURING — CORPORATE VENTURING POWOŁYWANIE WEHIKUŁÓW I FUNDUSZY CVC • Korzyści finansowe, czyli zastosowanie podejściasmart ( ANG. CORPORATE VENTURE CAPITAL ) JEST money przy jednoczesnym osiąganiu możliwie jak najwyż- FORMĄ DZIAŁALNOŚCI CHARAKTERYZUJĄCĄ szego zwrotu z kapitału. NAJBARDZIEJ DOJRZAŁE I PRZYSZŁOŚCIOWO PRIORYTET: ZORIENTOWANE PRZEDSIĘBIORSTWA. WYSOKI „Wehikuły CVC są jedną z najbardziej zorien- ZWROT Z INWESTYCJI ( ROI ) towanych na przyszłość form przedsię- Wymaga stabilnego, zweryfikowanego modelu biznesowego biorczości organizacyjnej. Oprócz samego uwzględniającego przyzwolenie na ryzyko oraz przeznaczo- mechanizmu inwestycyjnego pozwalają nego na inwestycje kapitału finansowego. również rozwijać nową kulturę organizacyjną, FUNDUSZE ZASTĄPIENIE / POWIELENIE często niezbędną dla odpowiednio szybkiego Historia działań, które można określić jako zbliżone do współ- WYSOKIEGO WZROSTU FUNKCJI B+R rozwoju przedsięwzięcia. cześnie funkcjonujących funduszy inwestycyjnych sięga XIX ” ANG. PRIVATE EQUITY VENTURING ANG. INNOVATION VENTURING wieku, ale pierwsza realna fala funduszy CVC nastąpiła dopiero Beata Cichocka-Tylman Jednostka typu CVC private equity inwestuje Celem innovation venturing jest zwiększenie w latach 60-tych XX wieku. DYREKTOR PwC, INNOWACJE I B+R w startupy na tej samej zasadzie co niezależny wydajności istniejących obszarów działalności inwestor kapitału wysokiego ryzyka. Cel private firmy poprzez inwestycje w badania i rozwój. Głównymi jej założeniami były: equity venturing jest czysto finansowy. Fundusz Innovation venturing stosowane jest, gdy firma inwestycyjny czerpie korzyści z dywersyfikacji poszukuje nowych źródeł przewag konkurencyj- —— potrzeba dywersyfikacji działalności ze strony gwałtownie Coraz częściej duże polskie podmioty docierają do „momentu i unikalnej wiedzy spółki. Aby uzasadnić działal- nych. Wymaga efektywnych procesów angażowa- rosnących korporacji; przełamania” i profesjonalizują swoje działania w obszarze ność private equity, spółka powinna posiadać nia jednostek biznesowych korporacji macierzystej —— powszechna akceptacja wysokiej efektywności modelu innowacyjności. lepszy dostęp do potencjalnych podmiotów inwe- i rozwój nowych technologii i procesów. venture capital; stycji niż prywatne spółki private equity. —— potrzeba poprawy i utrzymywania w dobrym stanie Takie podmioty jak Assecco, PZU czy Orlen albo już korzy- PRIORYTET: bilansów księgowych (odsunięcie od rachunku zysków stały z rozwiązania CVC, albo deklarują powołanie takich ROZWÓJ STRATEGICZNY i strat najbardziej ryzykownych przedsięwzięć ). jednostek. W Polsce rozwija się również ekosystem wsparcia aktywności podmiotów w dziedzinie otwartych innowacji. NISKI WYSOKI Podstawowym przejawem „przedsiębiorczości korporacyjnej” Służą temu programy zainaugurowane przez Narodowe Cen- były wówczas inwestycje w inicjatywy pracowników firmy, trum Badań i Rozwoju ( NCBR ) i Polski Fundusz Rozwoju które w innym modelu nie mogły liczyć na wsparcie finansowe ( PFR ). lub merytoryczne ze strony korporacji. FUNDUSZE WSPARCIE EKOSYSTEMU PRZEDSIĘBIORSTWA NA POLSKIM RYNKU MOŻNA ZAOBSERWOWAĆ AKTYWÓW WŁASNYCH ANG. HARVEST VENTURING ANG. ECOSYSTEM VENTURING Według definicji CVC to inwestycja korporacji w prywatny SUKCESYWNE DOJRZEWANIE MODELU biznes, charakteryzujący się wysokim potencjałem rozwoju OTWARTYCH INNOWACJI I TOWARZYSZĄCYCH Harvest venturing ma na celu spieniężenie istnieją- Celem ecosystem venturing jest wsparcie sieci i wartością dodaną dla firmy. Modele i struktury CVC można TEMU DZIAŁAŃ CVC. cych już aktywów spółki. Aktywa niemające istot- klientów, dostawców i przedsiębiorstw powią- podzielić według dwóch głównych kryteriów: nego znaczenia dla spółki i trudne do zbycia, są zanych z celami biznesowymi firmy na różnych etapach łańcucha wartości. Znajduje zastosowa- W związku z wciąż rozwijającymi się praktykami polskich rozwijane do momentu przyciągnięcia zewnętrz- nych inwestorów. Próba stworzenia nowej per- nie, gdy powodzenie firmy zależy od wydajności • Rozwój strategicznych możliwości „korporacji matki” – przedsiębiorstw w obszarze innowacji, można prognozować, spektywy rozwoju w oderwaniu od głównej branży całego łańcuch wartości, a rynek jest np. na a tyle czyli identyfikacja nowych produktów, rynków i modeli że pierwsze próby podjęcia działalności CVC będą zbliżone może skończyć się tzw. new-leg pitfall. nowy, że brak jest również wsparcia finansowego biznesowych oraz poprawa efektywności procesów inno- do modelu „funduszu wysokiego wzrostu” ( ang. private equity ze strony VC. wacji w biznesie. Istotnym aspektem powstania CVC jest venturing ). Pozostawia to przestrzeń na rozwój alternatywnych tutaj utrzymanie najbardziej utalentowanych osób w orbicie modeli wykorzystujących szerszy wachlarz narzędzi otwartych NISKI przedsiębiorstwa. Historia zna wiele przypadków spinoffów, innowacji, w tym, z wykorzystaniem kompetencji kreatywnych. w których kluczową rolę pełnili byli pracownicy korporacji

inwestującej w dane przedsięwzięcie. ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE PwC ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE PWC

12 OTWARTE INNOWACJE OTWARTE INNOWACJE 13 LABORATORIA INNOWACJI LABORATORIA B+R I AKCELERATORY — W XX I XXI WIEKU

LABORATORIA INNOWACJI ( ANG. INNO- Klasyczny akcelerator składa się z trzech etapów: scoutingu VATION LABS ) SĄ POPULARNYMI MECHA- pomysłów, procesu akceleracji i Demo Day. LOCKHEED MARTIN PHILIPS DESIGN SKUNK WORKS AMAZON LAB 126 NIZMAMI PROGRAMÓW INNOWACJI WEWNĘTRZNYCH. Zależnie od poziomu dojrzałości firmy oraz modelu otwartych W 1925 roku młody architekt Louis Kalff Skunk Works® stanowi oficjalną nazwę/pseu- W 2004 roku zespół firmyAmazon posta- nowił poprawić jakość czytania książek innowacji , poszczególne etapy są bardziej lub mniej otwarte dostrzegł możliwość skuteczniejszej pro- donim Zaawansowanych Programów Rozwo- mocji swojej firmy Philips design w postaci jowych ( ang. Advanced Development Pro- i zwiększyć liczbę aktywnych czytelników. Uruchamiane są najczęściej na drugim poziomie dojrzałości na współdziałanie z podmiotami zewnętrznymi. ujednolicenia jej marki. Kalff zaprojektował grams ) koncernu Lockheed Martin. Zespół W tym celu Gregg Zehr zebrał małą grupę modelu otwartych innowacji. Zazwyczaj posiadają sporą logo firmy, szatę graficzną oraz materiały powstał w 1943 roku, jako odpowiedź na inżynierów i zaczął z nimi pracować w jed- nostce nazwanej Lab126. Mimo licznych autonomię w działaniu i stanowią platformę do rozwijania AKCELERATORY ORAZ PROGRAMY INKUBACJI użyte w pierwszych reklamach. Na początku zagrożenie militarne ze strony niemieckich lat 50-tych, po wypuszczeniu na rynek kluczo- odrzutowców i wiążące się z nimi obawy armii trudności, po trzech latach badań, zespół inicjatyw nieobarczonych większymi obostrzeniami i ryzykiem. mógł pochwalić się pierwszym czytnikiem CZĘSTO PEŁNIĄ FUNKCJĘ WEWNĘTRZNYCH wych dla Phillips produktów ( radioodbiorniki, USA. Działa wewnątrz koncernu Lockheed e-booków ( Kindle ) oraz bazą ponad 90 000 KUŹNI ORGANIZACYJNYCH LIDERÓW ( ANG. telewizory czy golarki ), firma postanowiła Martin, posiada jednak dużą autonomię dedykowanych e-booków. Oprócz rozwijania wydzielić osobną grupę odpowiedzialną tylko z uwagi na pracę nad tajnymi projektami. Do ich zadań należy praca nad projektami z obszaru prototy- INTRAPRENEURS ). technologii związanej z ulepszaniem Kin- za design marki. Rezultatem tego posunię- Zleceniodawcami są najczęściej jednostki powania i projektowania nowych rozwiązań oraz eksperymen- dle’a, zespół opracował m.in. przystawkę cia był szereg sukcesów firmy odniesionych wojskowe i organizacje państwowe. Szacuje telewizyjną Fire TV czy cieszące się dużym towania z nowymi technologiami i modelami biznesowymi. Z jednej strony stają się oni mentorami dla współpracujących w latach 80-tych. się, że zespół składa się z ponad 3 700 naj- uznaniem urządzenie reagujące na komendy lepszych inżynierów i naukowców. startupów, a z drugiej mają okazję lepiej poznawać rynek. głosowe – Amazon Echo. Lab126 stanowi Największą wartością laboratoriów innowacji jest możliwość spółkę zależną firmy Amazon.com. przeprowadzenia testów w środowisku kontrolowanym ( ang. Działalność operacyjna laboratoriów i akceleratorów jest sandbox ). Tym samym pozwalając na sprawdzenie zasadno- zróżnicowana, co widać na przykładach, które wybraliśmy na ści oraz rokowań danego produktu / usługi, bez ponoszenia potrzeby tego opracowania. Może być realizowana całkowi- ryzyka, które przyniosłoby bezpośrednie wdrożenie całkowicie cie wewnętrznie lub delegowana na zewnątrz. Również sam nowego rozwiązania na rynek. proces akceleracji różni się pomiędzy podmiotami i branżami. 1925 1943 1969 2004 2010

Coraz więcej sprofesjonalizowanych akceleratorów – np. 500 „Laboratoria innowacji pełnią w organizacjach Startups, Y Combinator, czy Techstars – z programów akce- szczególną rolę. Ogniskując wysiłki organi- leracji stworzyły biznes sam w sobie, który już dzisiaj jest NOKIA BELL LABS XEROX PARC GOOGLE X LABS zacji w weryfikowaniu ryzyka biznesowego, hybrydą pomiędzy laboratorium innowacji i funduszem VC. Korzenie Nokia Bell Labs sięgają początków W 1969 roku Jack Goldman, główny nauko- X to częściowo tajna jednostka badawczo- pozwalają na równoległe testowanie wielu rozwoju krajowej sieci telefonicznej w USA, wiec w firmie Xerox, przedstawił autorską -rozwojowa założona przez firmę Google technologii i rozwiązań. Jest to szczególnie ORGANIZACJE CZĘSTO TRAKTUJĄ AKCELE- kiedy inżynierowie zmagali się z licznymi propozycję utworzenia zaawansowanego w 2010 roku. Obecnie jest spółką zależną problemami infrastrukturalno-technicznymi. laboratorium naukowego w ramach spółki. firmyAlphabet Inc., której dyrektorem gene- ważne w organizacjach, w których brakuje RATORY JAKO PRZEDSIĘWZIĘCIA PRÓBNE, W 1925 roku z działu firmyAT&T oraz Western Ośrodek prężnie rozwijał się od początku ralnym jest Astro Teller, nazywany również zarządzania projektowego. KTÓRYCH CELEM JEST WYPRÓBOWANIE Electric Research Laboatories wydzielono lat 70. do połowy lat 80. Do jego najważ- „Captain of Moonshots”. Pierwszym projektem, ” STARTUPU PRZED PODJĘCIEM OSTATECZNEJ oddzielną jednostkę. W ramach jej prac niejszych osiągnięć należą: opracowanie nad którym pracowano w X był autonomiczny wynaleziono m.in. tranzystor, radioastro- graficznego interfejsu użytkownika obsłu- samochód, którego system przetestowano Mateusz Nowak DECYZJI O ZAINWESTOWANIU W JEGO DZIA- MANAGER PwC, INNOWACJE I B+R nomię, system operacyjny Unix oraz języki giwanego myszką wraz z oknami i ikonami w marcu 2016 roku. Naukowcy pracują ŁANIA ŚRODKÓW Z FUNDUSZU CVC. programowania C i C++. W 2016 roku Nokia ( GUI ), stworzenie drukarki laserowej oraz także nad projektem Loon, którego celem FutureWorks połączyła się z Bell Labora- lokalnej sieci komputerowej LAN Ethernet. jest umieszczenie w stratosferze balonów Laboratoria innowacji często przyjmują również formę zespo- Ponad połowa z obecnie funkcjonujących akceleratorów tories tworząc Nokia Bell Labs. Obecnie Obecnie PARC skupia swoją działalność mających dostarczać bezprzewodowy inter- prace skupiają się głównie nad innowacjach na rozwijaniu sieci internetowej CCN, ela- net 4G-LTE. Wśród pozostałych projektów łów badawczo-rozwojowych bądź akceleratorów biznesowych. w Europie jest stworzona przez wielkie korporacje lub na ich w przesyle danych i sieciach komputerowych stycznych obwodach drukowanych, rozwią- realizowanych w zespole można znaleźć Ich celem jest nie tylko rozwój nowych idei, ale także współ- zlecenie. Trend ten, połączony z dojrzewaniem organizacji oraz rozwiązaniami dla sieci 5G. Firma pracuje zaniach optoelektronicznych i optycznych także Google Glass, czyli okulary o rozsze- praca z startupami działającymi poza organizacją. w modelu otwartych innowacji, jest coraz bardziej widoczny także nad usprawnieniem funkcjonowania oraz czystych technologiach energetycznych. rzonej rzeczywistości, które docelowo mają protokołu internetowego ( IP ). Naukowcy z jednostki badają także interakcje posiadać funkcje standardowego smartfonu. także na rynku polskim. pomiędzy człowiekiem a komputerem. PARC W 2015 roku X przejęło 14 firm, w tym Boston Akceleratory biznesowe należy traktować jako osobne narzę- — jest obecnie spółką celową Xerox. Dynamics i Redwood Robotics. dzia otwartych innowacji, chociaż w swoich działaniach mogą mieć podobną strukturę co wewnętrzne laboratoria B+R, działające na rzecz podstawowej działalności firmy.

ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE PwC I FISH LADDER

14 OTWARTE INNOWACJE OTWARTE INNOWACJE 15 PRZEMYSŁY KRAJOWE INTELIGENTNE KREATYWNE — SPECJALIZACJE ( KIS 19 ) – INTELIGENTNE TECHNOLOGIE KREACYJNE

ZARÓWNO „KOMPETENCJE KREATYWNE” JAK Jest to jednak lista niepełna i przedstawiająca jedynie niewielką I „PRZEMYSŁY KREATYWNE” TO POJĘCIA część zagadnień, którymi zajmują się przemysły kreatywne. SZEROKIE I WCIĄŻ REDEFINIOWANE. Przykłady innych to: WZORNICTWO / DESIGN GRY MULTIMEDIA —— wykorzystanie i komunikacja prac na wielkich zbiorach —— projektowanie produktów, usług, —— projektowanie i wzornictwo w zakresie —— wsparcie i optymalizacja procesów Jeszcze zanim hasło „innowacyjność” zaczęło być powszech- danych (sztuczna inteligencja, nauczanie maszynowe, big komunikacji wizualnej oraz doświadczeń gier wideo —— kształtowanie rynku twórców nie używane przez przedstawicieli administracji państwowej data, wizualizacje) dla różnych sektorów – kosmicznego, —— tworzenie narzędzi technologicznych, —— tworzenie nowych platform, silników oraz i konsumentów i świata biznesu, sektory gospodarki charakteryzujące się szyb- medycznego czy smart cities; wspierających wzornicze procesy technologii przetwarzania —— poszerzanie wiedzy i narzędzi projektowe kim tempem rozwoju i interdyscyplinarnymi rozwiązaniami —— nowe formaty konsumpcji i dystrybucji treści na platfor- —— stosowanie i rozwój sztucznej inteligencji wspierających wytwarzanie i rewitalizację definiowano jako „gospodarkę opartą na wiedzy”. mach wirtualnej / rozszerzonej rzeczywistości; —— kreowanie nowych potrzeb mediów —— wykorzystanie narzędzi i mechanizmów konsumenckich i społecznych —— wykorzystanie silników czasu rzeczywistego ( real-time ) interakcji —— dystrybucja i zarządzanie treściami Do tej kategorii zaliczano wszystkie branże, które nie były do generowania treści wizualnych „w skali”; —— tworzenie narzędzi służących do —— cyfrowa dystrybucja i wieloosobowe —— archiwizacja i inteligentny dostęp do treści testowania koncepcji i prototypów jeszcze na tyle dojrzałe i rozwinięte, by pełnoprawnie zaistnieć —— projektowanie nowych generacji urządzeń kontrolnych rozgrywki online w państwowych systemach sprawozdawczych, ale miały już i sterujących. —— rozwój narzędzi i wiedzy wspierającej dostrzegalny udział w PKB. proces wytwórczy gier Przemysły kreatywne odpowiadają za tworzenie nowych W NIEDALEKIEJ PRZESZŁOŚCI NIE BYŁO FIRM rynków, zarówno w oparciu o istniejący dorobek nauki, tech- Z SEKTORA ANIMACJI KOMPUTEROWEJ, nologii i designu, jak i dopiero kształtujące się dziedziny. KOMUNIKACJI SATELITARNEJ, GIER MOBIL- NYCH CZY WIRTUALNEJ RZECZYWISTOŚCI PRZEMYSŁY KREATYWNE NIE SĄ TYLKO – BRANŻE TE JESZCZE NIE ISTNIAŁY. KATEGORIĄ SAMĄ W SOBIE ( CZY SAMĄ DLA SIEBIE ), ALE ZNAJDUJĄ ZASTOSOWANIE Na pograniczu nowych dyscyplin często najpierw pojawia WE WSZYSTKICH SEKTORACH GOSPODARKI się produkt, usługa, rozwiązanie, a dopiero później para- I MOGĄ WSPOMAGAĆ ICH ROZWÓJ. To zawarta w ramach Krajowych Inteligentnych Specjalizacji Zjawisko to można zaobserwować m.in. przyglądając się, jak dygmat językowo-kulturowy, który trafnie je opisuje. Dopiero ( KIS ) grupa „Inteligentne technologie kreacyjne” klasyfikująca w ostatnich latach czołowe firmy z branży technologicznej w kolejnym kroku dane zjawisko zostaje docenione w szer- Nowe wyzwania są na tyle kompleksowe i złożone, że nie da się interdyscyplinarne projekty, które łączą w sobie kreację z tech- i przemysłowej, rozwijały swoje kompetencje kreatywne. szym gospodarczym krajobrazie i uznane przez państwową ich podejmować ograniczając się do obszarów zarysowanych nologiami, designem oraz nowymi modelami biznesowymi. sprawozdawczość. przez wyłącznie jeden sektor gospodarki czy dziedzinę nauki. Te kategorie opierają się na nowatorskim podejściu do procesu Kompetencje przemysłów kreatywnych projektowania koncepcji, produktów, usług i modeli bizneso- „ z sukcesem przenikaja do firm z innych sek- Do kategorii przemysłów kreatywnych zalicza się dzisiaj m.in.: Firmy funkcjonujące w branży kreatywnej wykształciły inter- wych, które zakłada innowacyjne wykorzystanie technologii torow gospodarki. W najbardziej dojrzałych —— studia wzornictwa przemysłowego; dyscyplinarne kompetencje do realizacji zadań, czerpiąc cyfrowych oraz analogowych. organizacjach pozyskiwane są one z rynku —— instytucje kultury (muzea, teatry, rynek sztuki) z szerokiego spektrum profesji i doświadczeń – w tym: m.in. przy wykorzystaniu narzedzi otwartych —— agencje reklamowe i marketingowe; —— twórców; Małe i średnie przedsiębiorstwa, które rozwijają się w oparciu innowacji, np. wehikułów inwestycyjnych czy —— studia produkcji gier; —— projektantów; o kompetencje kreatywne i technologie, w najbardziej ela- laboratoriów B+R tworzonych w strategicznych —— studia i agencje filmowe; —— przedsiębiorców; styczny sposób są w stanie połączyć innowacyjne rozwiązania. partnerstwach. —— studia animacji i efektów wizualnych (VFX); —— naukowców; Wykorzystują one przy tym pomysły oraz talenty napędzające ” —— studia mody i tzw. fashion-labels; —— inżynierów / technologów; daną branżę. Stają się tym samym „oknem na przyszłość”, Jan Pomierny —— studia architektoniczne; —— menadżerów produktu. szczególnie atrakcyjnym dla organizacji o większej skali ASSOCIATE STUDIO DIRECTOR, FISH LADDER / PLATIGE IMAGE —— wydawnictwa medialne i telewizję; działalności. —— przedsiębiorstwa rozrywkowe. Na potrzeby polskich realiów powstała wyróżniająca ten obszar klasyfikacja.

16 OTWARTE INNOWACJE OTWARTE INNOWACJE 17 KOMPETENCJE SEKTORÓW KREATYWNYCH

nowych produktów i usług „przeżyć i doświadczeń” ( UX ) PRZEMYSŁY rozwiązań przemysłowych przestrzeni i interakcji społecznych KREATYWNE komunikacji wizualnej produktów cyfrowych

konceptów i scenariuszy PROJEKTOWANIE prototypów ZNAJDUJĄ SIĘ DZISIAJ / DESIGN opowieści W BIZNESOWEJ budowanie interaktywnych obiektów

wizualizacja danych tworzenie nowej własności intelektualnej I TECHNOLOGICZNEJ wykorzystanie silników graficznych czasu rzeczywistego tworzenie fikcji i „scenariuszy przyszłości” AWANGARDZIE. produkcja multimediów TECHNOLOGIE kreatywne programowanie tworzenie tożsamości ICH NARZĘDZIA SĄ KREACYJNE KREACJA marki / produktu / instytucji realizacje z obszaru augumented- i mixed- reality „reżyseria doświadczeń” WYKORZYSTYWANE

cyfrowe platformy dystrybucji nowe linie biznesowe PRZEZ NAJWIĘKSZE praca z otwartym oprogramowaniem multimedialne formy wyrazu FIRMY I INWESTORÓW DO wykorzystywanie nowych modeli biznesowych projekty eksperymentalne WIEDZA BUDOWANIA NOWYCH dostęp do startupów BRANŻOWA partnerstwa międzysektorowe z branż kreatywnych KOMPETENCJI I EKSPANSJI realizacja projektów moonshot zarządzanie interdyscyplinarnymi zespołami dostęp do talentów kreatywnych i twórców RYNKOWEJ. marketing o globalnym charakterze wykorzystanie multimediów i interakcji

ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE FISH LADDER

18 OTWARTE INNOWACJE MODELE B+R ORGANIZACJE W PRAKTYCE INWESTUJĄCE W KOMPETENCJE KREATYWNE

2004 FLEXTRONICS — FROGDESIGN KORPORACYJNE AKCELERATORY MEDIALABY LABORATORIA R&D I PROGRAMY INKUBACYJNE 2010 RESEARCH IN MOTION (RIM) — TAT —— Microsoft Research Lab ( Stany —— Techstarts ( USA / Wielka Brytania ) —— MIT Medialab (Stany Zjednoczone ) Zjednoczone / Wielka Brytania ) —— R/GA Acceleration Programmes —— CERN Medialab ( Szwajcaria ) ( Stany Zjednoczone ) —— Industrial Light & Magic —— NYC Media Lab ( Stany Zjednoczone ) 2011 GLOBAL LOGIC Experience Lab ( Stany Zjednoczone ) —— Copenhagen Institute For Interaction —— NiemanLab ( Stany Zjednoczone ) — METHOD —— Lufthansa Innovation Hub ( Niemcy ) Design Nest ( Dania ) —— Framestore Labs ( Wielka Brytania ) —— New York Times Story[X] —— Dubai Future Accelerators ( ZEA ) —— MediaLAB Amsterdam ( Holandia ) ( Stany Zjednoczone ) —— Barclays Accelerator 2012 GOOGLE —— Nike Innovation Kitchen ( Stany Zjednoczone / Wielka —— Fabrica ( Włochy ) — MIKE AND MAAIKE ( Stany Zjednoczone ) Brytania ) —— FutureEverything ( Wielka Brytania ) — Thomson Reuters Labs ( świat ) —— Axel Springer Plug and Play ( Niemcy ) — —— Strelka Institute ( Rosja ) 2012 SQUARE —— Tesco Labs ( Wielka Brytania ) —— PWC Startup Collider ( Polska / CEE ) —— MediaLab Katowice ( Polska ) — 80/20 —— Allior Innovation Lab ( Polska ) —— T-Mobile hum:raum ( Niemcy / Polska / Izrael ) —— Uber Advanced Technologies Group 2012 FACEBOOK ( Stany Zjednoczone ) — HOT STUDIO —— Yandex Labs ( Rosja ) 2013 INFOR — HOOK AND LOOP LABORATORIA W INSTYTUCJACH PROGRAMY PROGRAMY ARTS 2014 OCULUS / FACEBOOK PUBLICZNYCH VENTURES & DESIGN RESIDENCY — CARBON DESIGN

—— MindLab: ( Dania ) —— frogVentures ( Stany Zjednoczone ) —— Adobe Creative Residency —— Dubai Future Foundation ( ZEA ) —— R/GA Ventures ( Stany Zjednoczone ) ( Stany Zjednoczone ) 2015 WIPRO —— Helsinki Design Lab ( Finlandia ) —— Google Ventures ( Stany —— Airbnb-Samara ( USA / Japonia ) — DESIGNIT —— GOVLAB ( Stany Zjednoczone ) Zjednoczone / Wielka Brytania ) —— arts&science @ European Space Agency ( Holandia ) —— Boston Office of New Urban —— Intel Capital ( świat ) Mechanics ( Stany Zjednoczone ) —— Bloomberg Beta —— Autodesk Pier 9 – Artists in 2015 AIRBNB Residence ( USA ) —— Laboratorio para la Ciudad ( Meksyk ) ( Stany Zjednoczone ) — LAPKA —— Facebook Artist-in-Residence —— Policy Lab ( Wielka Brytania ) —— UNICEF Ventures ( Stany Zjednoczone ) ( Stany Zjednoczone ) — Behavioural Insights Team — —— Civic Design Residency – Helsinki 2016 KYU COLLEVTIVE ( Wielka Brytania ) —— Citi Ventures ( Stany Zjednoczone / Europa ) ( Finlandia ) — IDEO —— Catapult Centers ( Wielka Brytania ) —— American Express Ventures ( USA ) —— Boston AIR – Artists in Residence ( Boston ) —— Asseco Corporate Ventures ( Polska ) —— Google Creative Lab (Stany 2016 IBM —— TVN Ventures ( Polska ) Zjednoczone / Wielka Brytania) — RESOURCE/AMMIRATI — ECX.IO — APERTO

ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE FISH LADDER

ŹRÓDŁO: DESIGN IN TECH REPORT 2016 KLEINER PERKINS CAUFIELD & BYERS

20 OTWARTE INNOWACJE PROJEKTY MOONSHOT —

PROJEKTY MOONSHOT TO POPULARNA planowanych dziś misji kosmicznych na Marsa – np. przez NAZWA PRZEDSIĘWZIĘĆ SKRAJNIE Europejską Agencję Kosmiczną czy NASA. AMBITNYCH I WIZJONERSKICH. Prace nad tak ambitnymi projektami są obarczone wysokim Ich nazwa wzięła się z porównania do wysiłku, jakim było ryzykiem, ale jednocześnie stanowią platformę do rozwoju pierwsze lądowanie człowieka na Księżycu, ale dziś wyko- jednych z najbardziej przyszłościowych sektorów gospodarki. rzystywana jest w szerszym znaczeniu. Mają stąd wiele wspólnego z otwartymi innowacjami i kompetencjami przemysłów kreatywnych i nauki. W ostatnich latach hasło to zostało rozpowszechnione przez Larrego Page’a, jednego z twórców firmy Google, który wpro- Marianna Mazzucato, ekonomistka zajmującą się tema- wadził filozofię działania opartą na ambicji i wizjonerstwie tyką narodowych systemów innowacji, w swojej książce pt. w jednym z najbardziej eksperymentalnych i tajemniczych „Przedsiębiorcze państwo” ( 2011 ) wskazuje kilkanaście takich zespołów w ramach firmy –Google X Labs. przykładów. Ryzyko podjęte przez organizacje państwowe, takie jak amerykańska DARPA, przyczyniły się do rozwinięcia Projekty z kategorii moonshot to jednak nie tylko domena i skomercjalizowania technologii pozwalających na stworzenie Google. Do propagatorów podobnych przedsięwzięć należy iPhone'a oraz wynikającej z tego dominacji Apple. również Elon Musk, kalifornijski miliarder i współtwórca m.in. Tesla Inc., SolarCity, SpaceX czy Hyperloop; Jeff Bezos, prezes Amazona, inwestor w Illumina i Blue Ocean oraz „W zasadzie każda firma czy gospodarka, jeśli internetowi wizjonerzy-filantropi pokroju Billa Gates’a ( Gates myśli o rozwijaniu przyszłościowych kompe- Foundation ) czy założyciela Facebooka, Marka Zuckeberga tencji, powinna mieć w swoim portfolio pro- ( Chan Zuckeberg Initative ). jekty o charakterze moonshot. Nie musi to być od razu „misja na Marsa", jednak stawianie Za każdym z projektów moonshot stoi pomysł radykalnie na nowe wyzwania, ambicję, interdyscyplinar- kwestionujący status-quo w danej dziedzinie / na danym ność – nawet na poziomie lokalnym – powinno rynku ( jak np. płatny dostęp do internetu w najuboższych kra- być w DNA tych organizacji. PRZYKŁADY jach ), albo adresujący fundamentalny problem cywilizacyjny ” ( np. całkowite zwalczenie malarii ). Łukasz Alwast PROJEKTÓW MOONSHOT PROJECT LEAD, FISH LADDER / PLATIGE IMAGE

PROJEKTY MOONSHOT WYMAGAJĄ BOZON HIGGSA HYPERLOOP PROJEKT LOON VIRGIN GALACTIC PRZYJĘCIA WIELOLETNIEJ PERSPEKTYWY, Przedsięwzięcia z kategorii moonshot to szczególny przykład CERN ELON MUSK GOOGLE VIRGIN ODDANIE, GOTOWOŚCI DO PODJĘCIA otwartych innowacji. Od kilku dekad było wiadomo, że Hyperloop to projekt nowego Projekt Loon zakłada rozpowszech- Projekt rozpoczęty przez Richarda DUŻEGO RYZYKA ORAZ WIĄŻĄCYCH SIĘ u podstaw wszystkich zjawisk rzą- środka transportu pasażerskiego, nienie dostępu do Internetu za Bransona, brytyjskiego miliardera, Z TYM OBCIĄŻEŃ FINANSOWYCH. PROJEKTY MOONSHOT STAWIAJĄ NA dzonych siłami jądrowymi i elek- finansowany przez amerykań- pomocą balonów stratosferycz- zakłada obniżenie kosztów tury- NAJBARDZIEJ WYMAGAJĄCY MODEL WSPÓŁ- tromagnetycznymi leży Model skiego miliardera, Elona Muska. nych, które są w stanie stworzyć styki kosmicznej do poziomów Standardowy oddziaływań fun- Zakłada wykorzystanie kapsuł napowietrzną sieć o parametrach dostępnych dla zamożnych tury- Projekty moonshot to jednak nie tylko domena ekscentrycz- PRACY OPIERAJĄCY SIĘ NA OSIĄGNIĘCIACH damentalnych. Istnienie „boskiej poruszających się w rurach próż- porównywalnych z sieciami 5G, stów. Specjalnie zaprojektowany nych miliarderów i czołowych firm technologicznych. To NAUKI, TECHNOLOGII, DESIGNU I KULTURY. cząsteczki” ( Bozonu Higgsa ) było niowych do transportowania ludzi dostępnymi głównie na obszarach do tego statek, pozwalający na również obszar, w którym wyzwanie może podjąć państwo, postulowane przez brytyjskiego i towarów z prędkością zbliżającą zabudowanych. Sieć balonów ma lot na orbicie okołoziemskiej bądź grupa państw i organizacji. Przykładem takiego przed- Stawiając sobie cele „wyprzedzające czasy”, stymuluje się jed- fizyka, Petera Higgsa, któremu jed- się do bariery dźwięku ( 1200 km/h ). poruszać się na wysokości od 18 i doświadczenie stanu nieważkości, nak nigdy nie udało się dowieść Obecnie projekt jest w fazie serii do 25 km. Jego celem jest udostęp- operuje, na razie eksperymentalnie, sięwzięcia był program Apollo. Nie inaczej jest w przypadku nocześnie rozwój produktów i technologii, w które inwestuje swoich tez. Dopiero badania prowa- studiów wykonalności. Budowa nienie sieci internetowej czterem z bazy Virgin na pustyni Nevada. międzynarodowego akceleratora cząsteczek CERN, czy się dzisiaj, aby w przyszłości uzyskać konkurencyjną przewagę. dzone w CERN, międzynarodowym Hyperloop jest obecnie rozpatry- miliardom użytkowników, którzy akceleratorze cząsteczek, pozwo- wana w Stanach Zjednoczonych, dotychczas nie mogli z niej korzy- liło je potwierdzić. Europie oraz Bliskim Wschodzie. stać.

22 OTWARTE INNOWACJE OTWARTE INNOWACJE 23 KULTUROTECH —

KULTUROTECH TO POJĘCIE WYWODZĄCE SIĘ kulturotechu sięgnął daleko poza pierwotne medium. Bestsele- Z ZAŁOŻENIA, ŻE TECHNOLOGIA I KULTURA rowa saga Andrzeja Sapkowskiego, zaadaptowana na potrzeby SĄ NIEROZERWALNIE ZE SOBĄ ZWIĄZANE gier video, stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych I WYWIERAJĄ NA SIEBIE WZAJEMNY WPŁYW. produktów współczesnej polskiej kultury, łączącym w sobie dorobek literacki, popkulturę oraz technologię. To kategoria produktów, usług i przeżyć, które powstają w wyniku współoddziaływania kultury, technologii i nauki. Na kulturotech należy jednak patrzeć szerzej. Kultura dyktuje kierunek rozwoju technologii, a technologia otwiera nowe możliwości rozwoju wszelkich innych dziedzin. Za produktami czy usługami, które osiągają międzynarodowy sukces, praktycznie zawsze stoi jakaś historia. Element kultury Otwarte innowacje są niezbędne dla rozwoju kulturotechu. umożliwia odbiorcom skojarzenie produktu z wartościami, Wymagają umiejętnego połączenia kreacji z technologiami, których ten sam w sobie nie posiada. nauką i biznesem – co rzadko kiedy jest domeną wyłącznie jednej organizacji. „Zarówno „Wiedźmin” jak i „Legendy polskie” GŁÓWNE ZAŁOŻENIA KULTUROTECHU choć są realizacjami z dziedziny rozrywki, wykorzystują te same mechanizmy, które I. KULTURA powinny działać dla innych obszarów życia – Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego, które cechuje się edukacji, relacji państwa z obywatelami, dużą oryginalnością i niepowtarzalnością (dorobek literacki, czy rozwoju i eksportu polskich produktów. historia, bohaterzy, nurty popkulturowe, wyróżniające się Naszym wspólnym zadaniem powinno być wzornictwo, oryginalna myśl naukowa). opowiadanie o Polsce w nowoczesnym i kreatywnym opakowaniu. II. TECHNOLOGIE ” Posługiwanie się nowymi technologiami, jako platformą Marcin Kobylecki CHIEF CREATIVE OFFICER, FISH LADDER / PLATIGE IMAGE upowszechnienia lub narzędziem do współtworzenia treści PRZYKŁADY i doświadczeń „w skali”. Kulturotech to zatem nie tylko produkty oparte na literaturze, KULTUROTECHU III. MODEL BIZNESOWY grach czy dziedzictwie narodowym. Wykorzystanie modelu biznesowego, gwarantującego nie tylko TESLA POKEMON-GO POLSKIE SCI-FI MUZEUM JUTRA utrzymanie i rozwój przedsięwzięcia, ale również wartość nie- KULTUROTECH TO PRZEDE WSZYSTKIM TESLA MOTORS NIANTIC S. LEM & J. DUKAJ RIO DE JANEIRO materialną o charakterze rozwijającym daną markę, produkt PRODUKTY I DOŚWIADCZENIA POZYTYWNIE czy postrzeganie państwa, z którego się wywodzi. ROZWIJAJĄCE NARODOWĄ MARKĘ I JEJ Elektryczne pojazdy uznawane Gra mobilna wykorzystująca ele- Stanisław Lem i Jacek Dukaj są dziś Museu do Amanhã ( Muzeum Jutra ) TOŻSAMOŚĆ. za jedne z najbardziej ekologicz- menty geolokalizacji i augumented jednymi z najbardziej rozpoznawal- należy do nowej generacji muzeów IV. SKALA I ZASIĘG nych na świecie. Towarzyszy im reality, oparta na świecie japoń- nych autorów polskiej literatury nauki i techniki podejmujących wyróżniający model biznesowy skiej mangi Pokemon. Tytuł stał science-fiction. PowieśćSolaris zagadnienia rozwoju społecznego. Zaprojektowanie produktów z założenia przeznaczonych na To produkty wynikające z oryginalnego połączenia wyróż- oraz narracja marketingowa. Tesla się światowym fenomenem w ciągu została dwukrotnie przeniesiona Ekspozycja w zaprojektowanym międzynarodowe rynki. Gdy jest to niemożliwe, jak w przy- niającej się kultury, ale również technologii, nauki i designu. nie prowadzi salonów, wszystkie zaledwie pół roku osiągając liczbę na duże ekrany. Krótkie opowiada- przez słynnego hiszpańskiego padku usług publicznych przeznaczonych na rynek lokalny, Kulturotech można również wykorzystywać jako element zamówienia oraz aktualizacje ponad 650 milionów pobrań. Suk- nie Jacka Dukaja Katedra stało się architekta Santiago Calatravę wykorzystanie skali danej instytucji służy wprowadzeniu narracji gospodarczej (przy projektach sektora publicznego oprogramowania realizowane są ces nie byłby jednak możliwy dla Tomka Bagińskiego inspiracją muzeum skupia się na przedsta- online. Samochody jednocześnie gdyby nie kulturowy potencjał dla stworzenia krótkometrażowej wieniu tematów nie tylko bliskich znaczącej innowacji w jej obszarze oddziaływania. i prywatnego), pozytywnie wpływając na potencjał eksportowy wykorzystują oraz współtworzą marki Pokemon, wcześniejsze animacji, która zdobyła nomina- brazylijskiemu społeczeństwu, państwa – zarówno kulturowy, jak i gospodarczy. romantyczny mit Elona Muska: doświadczenia firmy Niantic oraz cję do Oskara. Starość Aksolotla ale i uniwersalnych w skali całego Najbliższym nam dzisiaj symbolem kulturotechu jest „Wiedź- — wynalazcy sprzedającego wizję skala platformy Android. Połącze- to z kolei pierwsze opowiadanie, świata: ekologii, zrównoważonej min 3: Dziki Gon”, który jako marka, symbol, wehikuł świata opartego na odnawialnych nie kultury i technologii pozwoliło które wydane zostało w formie urbanizacji, bioróżnorodności czy źródłach energii i technologiach. na stworzenie tego fenomenu. nowatorskiego e-booka. odnawialnym źródłom energii.

24 OTWARTE INNOWACJE OTWARTE INNOWACJE 25 02 STUDIA PRZYPADKÓW ŚWIAT

— ŹRÓDŁO: www.frogdesign.com/work/lqd-palo

FROGFROG LABS LABS / / VENTURES VENTURES—

STUDIO PROJEKTOWE / NOWY JORK – ŚWIAT www.frogdesign.com

FROGDESIGN™ — frogdesign jest studiem wzornictwa przemysłowego oferu- samym roku firma odniosła pierwszy duży sukces, projektując jącym również usługi w zakresie doradztwa strategicznego komputer Apple IIc. i rozwoju produktów. W połowie lat 90-tych, w pierwszym okresie funkcjonowania Założona przez Hartmuta Esslingera w Niemczech w 1969 roku Internetu, frogdesign jako jedna z pionierskich firm zaczęła firma, znana wówczas jakoEsslinger design, zajmowała się na budować swoje kompetencje w zakresie projektowania inter- początku wyłącznie wzornictwem przemysłowym. Po udanej fejsów na potrzeby produktów internetowych. współpracy z SONY, której efektem było zaprojektowanie m.in. kultowego Walkman’a, potencjał studia dostrzegł Steve Jobs. Dzisiaj frogdesign nadal zajmuje się adaptacją i rozwojem nowych technologii. Jej ostatnie projekty dotyczą platform W 1984 roku zespół i siedzibę firmy przeniesiono do Kalifor- mixed- i virtual- reality oraz tzw. Internetu Rzeczy ( ang. nii, jednocześnie zmieniając nazwę na frogdesign. W tym Internet of Things – IoT ).

STUDIA PRZYPADKÓW 27 Częścią tego procesu jest etap tworzenia tzw. proof of con- Od początku zaangażowanie zespołu frogLabs polegało na cept – początkowa, ale równocześnie jedna z kluczowych przeprowadzaniu serii eksperymentów z różnymi formami faz poprzedzających powstanie prototypu. Z kolei ostatnim czujników, których zadaniem było wpływanie na rozwój etapem jest stworzenie wersji demonstracyjnej rozwiązania, postaci oraz generowaną przez nią historię. Podczas prac która pozwala w sposób empiryczny przedstawić proponowaną nad projektem testom poddano również samą nazwę marki, koncepcję i jej założenia. kształt, kolor oraz wykonanie zabawki. Wszystko to zrobiono w celu zminimalizowania ryzyka biznesowego i osiągnięcia We frogLabs powstały już setki prototypów, zarówno na jak najlepszych wyników komercyjnych. potrzeby wewnętrzne, jak i projektów realizowanych na zamó- wienie klientów zewnętrznych. Co ważne, frogLabs nie ma jednego, stałego zespołu pracu- jącego nad wszystkimi projektami. Jest on powoływany na Jednym z takich projektów był Yibu – narzędzie edukacyjne zasadzie projektowej, w oparciu o matrycowy model zarzą- skierowane do dzieci, pozwalające dowiedzieć się więcej dzania zasobami firmy. o otaczającym je świecie. Produkt składa się z pięciu małych, drewnianych zabawek, w których ukryte są sensory. Obok Kidaptive, aplikacji pozwalającej rodzicom monitorować postępy edukacyjne dzieci w wieku przedszkolnym, jest to jeden z kilku produktów edukacyjnych, rozwiniętych w ramach procesów B+R frogdesign.

▲ — KIDAPTIVE jest produktem monitorującym postęp edukacyjny dzieci ŹRÓDŁO: www.frogdesign.com/portfolio/kidaptive-learner-mosaic.html w wieku szkolnym, zaprojektowanym wspólnie przez frog i Learner Zespół frogdesign pracował razem z GE oraz TransCanada nad Mosaic. Dziś, osobna spółka wyinkubowana z portfolio frog ventures. poprawą procesu projektowania nowych turbin gazowych – finalnie skracając ten proces z 5-6 lat do 30 miesięcy. ŹRÓDŁO: www.frogdesign.com/work/ge-oil-gas.html ▼ —

Aktualnie głównym obszarem działalności firmy jest doradz- FROGLABS™ two strategiczne (wykorzystujące metod pracy z sektora — wzornictwa przemysłowego i designu) oraz rozwój nowych frogLabs jest „wehikułem” organizacyjnym, który umożliwia przedsięwzięć biznesowych. prowadzenie wewnętrznych prac badawczych, polegających głównie na eksperymentalnych formach badań oraz proto- W ramach rozwoju nowych przedsięwzięć frog realizuje cztery typowania. Projekty są prowadzone w oparciu o metodologię autorskie programy, które pozwalają: user-centered design ( UCD ), ze szczególnym naciskiem na —— prowadzić wewnętrzne prace badawcze nad nowymi projektowanie z uwzględnieniem realiów rynkowych. produktami, usługami i technologiami ( frogLab™ ); —— pomagać zewnętrznym i wewnętrznym przedsiębior- Ważnym elementem prac frogLabs jest systematyczna ana- com/startupom w rozwoju produktu ( frogVentures™ ); liza trendów, zjawisk i procesów, które następnie w formie —— usprawniać wewnętrzne modele i procesy pracy w prototypów są badane w środowisku kontrolowanym. Prace firmie ( frogCamp™ ); w laboratorium polegają głównie na projektowaniu ekspery- —— rozwijać innowacje poprawiające poziom życia w kra- mentów, weryfikacji pierwszych hipotez oraz dalszej iteracji. jach rozwijających się ( frogImpact™ ). Każde z tych działań powinno docelowo znaleźć swoje zastosowanie w realnym środowisku. W naszym opracowaniu postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej dwóm modelom – frogLabs oraz frogVentures.

28 STUDIA PRZYPADKÓW FROGVENTURES™ Jednym z przykładów przedsięwzięć, które przeszły przez taki — proces jest Voyomotive. frogVentures jest wewnętrznym zespołem przedsiębiorców- -designerów, który wspiera zewnętrzne firmy w rozwijaniu Voyomotive to produkt pozwalający użytkownikowi na ich produktu bądź konceptu biznesowego. zdalne zarządzanie samochodem z poziomu aplikacji. System uwzględnia szereg dobrze znanych funkcjonalności, takich Wykorzystując Venture Design, autorską metodologię strategii jak otwieranie / zamykanie samochodu czy analiza efek- rozwoju produktu, frog pomaga w procesie inkubacji w postaci tywności wykorzystania paliwa oraz nowe, np. wykrywanie kapitału ludzkiego, sieci kontaktów oraz specjalistycznych usterek i wysyłanie powiadomień do innych uczestników szkoleń. Zapewnia wsparcie przedsiębiorcy i jego zespołowi, ruchu drogowego. począwszy od etapu koncepcji aż do powstania prototypu czy też wersji demonstracyjnej produktu. Dodatkowo, spółki Twórcy Voyomotive zaczęli swoją współpracę z frogVentures portfelowe w ramach frogVentures mają również wypraco- w kwietniu 2015 roku. Głównym celem wejścia startupu do waną strategię i biznesplan, pozwalający w łatwiejszy sposób programu Ventures było wykorzystanie wartości wynikającej pozyskać zewnętrznych inwestorów finansowych. ze współpracy między zespołami, która opiera się na wspól- nym zaplanowaniu strategii produktu, identyfikacji marki Na wczesnym etapie, zespół prowadzi prace dotyczące powsta- oraz designu produktu. Zespół Ventures w sześć tygodni wania przedsięwzięcia, np. zapewniając wsparcie w planowaniu zidentyfikował grupę pierwszych klientów startupu tzw. early strategii biznesowej. Następnie pomaga wdrożyć ją w proces adopters oraz entuzjastów motoryzacji, projektując doświad- ▲ VOYOMOTIVE jest aplikacją pozwalającą na zdalne zarządzanie — budowy marki, produktu lub usługi i wprowadzić na rynek. czenie dopasowane do ich potrzeb. ŹRÓDŁO: www.frogdesign.com/work/voyomotive.html i diagnostykę samochodu na zasadzie plug & play. Na późniejszym etapie rozwoju, zespół frog wspiera startupy w procesie wprowadzenia na rynek nowych linii produktowych Dzięki tej pracy, jeszcze w październiku 2015 roku ruszyła lub / i rozwoju niezbędnych kompetencji dla skalowania firmy kampania produktu na platformie Kickstarter, która w nie- całe trzy dni osiągnęła docelową pulę wyznaczonego celu crowdfundingu.

Oprócz wprowadzania przedsiębiorcy w świat projektów i sieci chcą je rozwijać. Natomiast frogLabs stanowi wewnętrzną kontaktów frog, frogVentures oferuje również inkubowanym platformę eksperymentowania i budowania prototypów. Jed- firmom dostęp do ekspertyz, odpowiednich rozwiązań tech- nocześnie frogLabs jest nie tylko zespołem, ale również prze- AIRWAVE jest eksperymentalnym prototypem maski przeciwsmogowej ŹRÓDŁO: www.frogdesign.com/portfolio/frog-virtual-reality-mask.html łączącej funkcje ochronne z elementami wirtualnej rzeczywistości ( VR ). nologicznych oraz promocję. Dzięki temu model inwestycyjny strzenią do bezpiecznego weryfikowania pomysłów w oparciu — ▼ Ventures nie musi być oparty na kapitale finansowym, ale na o sprawdzone narzędzia rozwoju innowacji. zasobach intelektualnych firmy. To właśnie dostęp do tych zasobów gwarantuje zainteresowanie startupów programem Taki podział funkcji gwarantuje zdywersyfikowane i aktywne podejście do rozwoju nowych pomysłów. Platforma frogVentures przeznaczona jest głównie dla przed- siębiorców – klientów zewnętrznych, ale w kilku przypadkach Zanim jednak we frog nastąpiła instytucjonalizacja funkcji wspierała także wewnętrzne projekty firmy ( np. rozwijane innowacji i rozwoju nowych przedsięwzięć w postaci labora- w frogLabs ). torium i zespołu Ventures, odpowiednie kompetencje zostały zbudowane na płaszczyźnie dotychczasowych projektów firmy – doradztwie strategicznym oraz wzornictwie prze- PODSUMOWANIE mysłowym. — Zarówno frogLabs, jak i frogVentures są narzędziami wpi- Dziś, dzięki obecności tych dwóch funkcji, firma posiada sującymi się w modele otwartych innowacji. platformę pozwalającą na systematyczne badanie oraz rozwój nowych przedsięwzięć zarówno wewnątrz firmy, jak i na rynku. Oba programy zapewniają stały napływ nowych rozwiązań do — firmy.frogVentures przyczynia się do wprowadzania do firmy gotowych rozwiązań we współpracy z przedsiębiorcami, którzy

STUDIA PRZYPADKÓW 31 ETHAN HEADIMBODEN OF VENTURE DESIGN FROG DESIGN Kto działa w zespole Ventures? — Zespół jest złożony głównie z projektantów, strategów oraz analityków biznesowych, spośród których wielu ma wcześniejsze doświadczenia związane z biznesem. Te osoby rozpoczynają współpracę ze stałym zespołem Venture Design i działają z nim przez okres około 6 miesięcy, po którym wracają do swoich macierzystych zespołów, wzbogaceni o nowe umiejętności i doświadczenia. Członkowie podstawowego zespołu Venture Design tworzą w ramach frog „wewnętrzną sieć” przedsiębiorców-ekspertów, co wspiera pozostałe studia w realizacji ich ETHAN IMBODEN DOŁĄCZYŁ DO FROGDESIGN W 2014 ROKU JAKO WICEPREZES projektów oraz budowaniu relacji ze środowiskami startupowymi na całym świecie. ODPOWIEDZIALNY ZA VENTURE DESIGN. WCZEŚNIEJ BYŁ PRZEDSIĘBIORCĄ, ZAŁOŻYCIELEM JIMMYJANE ORAZ WIELOLETNIM LIDEREM ZESPOŁÓW DESIGNU. Warto podkreślić, że projekty w ramach grupy Venture Design realizowane są przez te same PRACOWAŁ JAKO INŻYNIER, SPECJALIZUJĄC SIĘ W ROZWOJU MASZYN DO zespoły i ludzi, którzy są zaangażowani w pozostałe projekty frog. W ten sposób rozwijamy SEKWENCJONOWANIA DNA ORAZ URZĄDZEŃ WYKORZYSTYWANYCH W HUMAN GENOME PROJECT W LABORATORIUM LAWERENCE BERKELEY. UZYSKAŁ TYTUŁ również naszych pracowników i ich kompetencje. Projektanci z doświadczeniem przedsiębiorcy INŻYNIERA NA JOHN HOPKINS UNIVERSITY ORAZ MAGISTRA WZORNICTWA są nieocenieni, a przy okazji sami stają się jeszcze lepszymi projektantami. PRZEMYSŁOWEGO W PRATT INSTITUTE. Jak zmieniło się Ventures od momentu powstania?

Sama idea – czyli oryginalna wartość, która wynika z wykorzystania wzornictwa przemysło- wego oraz kompetencji kreatywnych do rozwijania współpracy młodych firm z dojrzałymi organizacjami – nie uległa zmianie. Natomiast proces zrozumienia, jak te mechanizmy powinny najlepiej funkcjonować w praktyce, to ciągła praca. Naszym mottem jest „postep zamiast Jaka jest geneza frogVentures w ramach frog? procesu” – a rezultat wynika z okoliczności, ktore sa w zasadzie zawsze unikalne.

frog w swojej 48-letniej historii zawsze pracował z przedsiębiorcami, pomagając im rozwijać już dojrzałe biznesy czy też nowe przedsięwzięcia, startupy. Te doświadczenia kształtowały Czym frogVentures różni się od frogLabs i jak można opisać relacje pomiędzy tymi dwoma zarówno firmy, z którymi współpracowaliśmy, jak i nas samych. Jednak jako firma z rynku podmiotami a firmą-matką? „premium”, często jesteśmy niedostępni finansowo dla zespołów w początkowej fazie rozwoju. Dlatego stworzyliśmy frogVentures, „wehikuł” inwestycyjny, dzięki któremu możemy oferować Ani Ventures, ani Labs nie są oddzielnymi bytami od frog. Pracują w nich stali pracownicy firmy. nasze usługi zespołom o właśnie takim profilu. frogLabs zostało stworzone, żeby sformalizować strukturę naszych wewnętrznych projektów rozwojowych i rozwijać przedsięwzięcia, które nie są jeszcze realizowane na zewnątrz naszej firmą. To również sposób na wykorzystanie wolnych zasobów naszych pracowników, mniej Jaki jest Wasz model współpracy i inwestycji? zajętych pomiędzy projektami.

W firmy, z którymi współpracujemy, inwestujemy nasze usługi i ekspertyzę, ale nie pienią- frogVentures z kolei nie skupia się na projektach wewnętrznych, ale na koncepcjach przed- dze. Po wstępnej ocenie projektu, zazwyczaj decydujemy się na zmianę charakteru części siębiorców, którzy do nas przychodzą i chcą je z nami rozwijać. Czasem zdarza się, że te naszego honorarium na inną formę odłożoną w czasie. Zazwyczaj są to udziały. Pozostałe koncepcje przesuwają się z Labs do Ventures. Tak się stało na przykład z naszym projektem wynagrodzenie jest rozliczane przez firmę w sposób tradycyjny – gotówką. To dla nas bardzo LQD WiFi – specjalnym hubem zaprojektowanym na potrzeby przetargu publicznego w Nowym ważne. Zaangażowanie finansowe przedsiębiorcy gwarantuje, że jest on wystarczająco mocno Jorku, a niedawno odsprzedanym grupie Verizon. zmotywowany i zdeterminowany do rozwoju projektu.

frogVentures jest elementem większego ekosystemu w ramach frog. Wykorzystujemy te Jak definiujecie sukces? same założenia i metody pracy do uruchamiania nowych przedsięwzięć dla młodych firm, jak i korporacji z listy Fortune 50. Oczywiście w przypadku multimilionowych korporacji potrzeba Tak jak inni inwestorzy, zwracamy dużą uwagę na finansowy zwrot z inwestycji. Ale nie jest to inwestowania z naszej strony jest mniejsza. Nie zmienia to jednak faktu, że wiele firm z uwagą dla nas jedyne i podstawowe kryterium sukcesu. Bardzo ważne jest, jak nasze zaangażowa- przygląda się realizowanemu przez nas modelowi współdzielenia ryzyka biznesowego i kom- nie w te projekty, rozwija nasze własne kompetencje – zarówno firmy, jak i jej pracowników, pensacji. a także, czy pozwala nam lepiej zrozumieć świat, w którym żyjemy i pracujemy.

32 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 33 — ŹRÓDŁO: www.newlab.com

NEW LAB LAB — — ŹRÓDŁO: www.newlab.com/company-profile/graph-commons CENTRUM INNOWACJI / NOWY JORK www.newlab.com

New Lab jest prywatnym inkubatorem rozwoju firm z obszaru The Beta Space było „prototypem” modelu inkubatora – W wyniku tych działań powstała imponująca przestrzeń Większość z firm funkcjonujących w tej społeczności ma zaawansowanych technologii i hardwaru. Jego siedziba znaj- specjalnej przestrzeni dla społeczności ludzi pracujących o powierzchni niemal 8 tysięcy metrów kwadratowych, na profil „okołohardwarowy ” – tzn. łączy rozwój konkretnych duje się na terenie starych stoczni w sercu Nowego Jorku. w podobnych obszarach. Jego powstanie zweryfikowało której znajdują się biura, laboratoria, miejsce organizacji produktów czy rozwiązań z oprogramowaniem lub z nowymi wstępne założenia dotyczące planowanej inwestycji. W czasie imprez i konferencji oraz inne obiekty o charakterze przemy- materiałami. Celem New Lab jest skupienie w jednej przestrzeni projektan- dwuletnich prac przygotowawczych nawiązano współpracę słowym. W tej chwili jest ono wykorzystywana przez 75 firm, tów, przedsiębiorców, korporacje i instytucje nauki – wszyst- z kilkoma wybranymi firmami, a następnie zaoferowano im w tym 50 jest tu na stałe, a 25 ma elastyczny dostęp. Wartością, którą New Lab kieruje się w swoich działaniach, kich, którzy w swoich działaniach skupiają się na technologiach przestrzeń sąsiadującą z siedzibą New Lab. jest stworzenie platformy i środowiska przyjaznego twórcom „nowej generacji”, wzornictwie przemysłowym oraz robotyce. Do dyspozycji społeczności, oprócz stanowisk pracy, jest rów- / przedsiębiorcom, poprzez danie im niezbędnego zaplecza W tym okresie, część z firm, które uczestniczyły w programie, nież niezbędne zaplecze infrastrukturalne: sklepy z drewnem infrastrukturalnego oraz dostępu do specjalistycznej wiedzy. Protoplastą New Lab było stowarzyszenie The Beta Space, utwo- zdołało pozyskać inwestycje na sumę ponad 120 milionów i wyrobami metalowymi, laboratoria druku 3D, maszyny Profil członków społeczności New Lab to firmy pracujące rzone w 2013 roku przez Davida Belta ( przedsiębiorcę z branży dolarów. Zdecydowały się one na przeniesienie do New Lab, CNC i wyrzynarki laserowe. Infrastruktura ta ułatwia proces m.in. w dziedzinie robotyki, nanotechnologii, energetyki, nieruchomości ) oraz Scotta Cohena ( przedsiębiorcę-artystę ). lub opuszczenie inkubatora, już jako skalujące biznesy. eksperymentowania i skraca „cykl życia produktu”. technologii miejskich czy sztucznej inteligencji.

34 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 35 Innym partnerem New Lab jest program Urban Tech NYC PODSUMOWANIE należący do NYC Economic Development Corporation — ( NYCEDC ) – organizacji finansowanej przez miasto Nowy New Lab to forma społeczności zinstytucjonalizowanej Jork, która ma za zadanie promować rozwój ekonomiczny, przestrzenią, funkcjonująca w co-workingowym modelu wzrost zatrudnienia oraz poprawę życia mieszkańców metro- biznesowym i powiązaną ze wspierającymi ją nowojorskimi polii. New Lab, w ramach programu Urban Tech, zapew- instytucjami ( naukowymi i inwestorskimi ). nia wsparcie ekspertów rozwiniętym firmom z obszarów cleantech oraz smart city. New Lab udostępnia również swoją Oferta New Lab skierowana jest głównie do młodych firm, infrastrukturę oraz zapewnia kontakt z członkami tej spo- wynalazców i tzw. makerów, dla których wartością jest dostęp łeczności. Przykładem takich działań jest organizowanie tzw. do profesjonalnej infrastruktury ( w tym do prototypowania ). challenge-prizes czy hackathonów poświęconych zidentyfi- kowanym problemom społecznym. Zaletą New Lab jest również jego „garażowy” charakter, uzu- pełniony wysokim poziomem ekspertów, którzy działają Zgodnie z zapowiedziami, zespół New Lab planuje urucho- w ramach tej społeczności. Zarówno w oparciu o profil angażo- mienie New Lab Ventures – podmiotu odpowiedzialnego za wanych firm, jak i charakter prowadzenia samej społeczności, finansowe inwestowanie w przedsięwzięcia rozwijające się New Lab zalicza się do kategorii lokalnych centrów innowacji zarówno wewnątrz tej społeczności, jak i poza nią. Zdobycie „nowej generacji”, które łączą technologie z nauką i biznesem. finansowania nie ma być decydującym warunkiem wejścia do — społeczności New Lab ( jak np. w wypadku Y-Combinator ), ale jedynie jednym z dostępnych instrumentów rozwojowych.

— ŹRÓDŁO: www.newlab.com ŹRÓDŁO: www.newlab.com —

Wśród zlokalizowanych w New Lab firm znajduje się m.in.: Uczestniczy w projekcie rewitalizacji Brooklyn Navy Yard, —— Honeybee Robotics, zajmujący się projektowaniem roz- wdrażanym przez miasto Nowy Jork. Założeniem władz lokal- wiązań elektromechanicznych dla NASA; nych jest stworzenie ponad 15 tysięcy nowych miejsc pracy do —— StrongArm Technologies, pracujący nad rozwojem 2020 roku – w oparciu o nowe technologie i reindustrializację. specjalistycznych ubrań robotniczych i egzoszkieletów; —— Voltaic Systems, zajmujący się projektowaniem i produk- New Lab współpracuje również z The Partnership Fund, cją przenośnych baterii i ogniw słonecznych; funduszem działającym w organizacji non-profitPartner - —— WaverlyLabs, rozwijający przenośną formę słuchawki ship for New York City, która zrzesza około 300 prezesów ( wearable ), która przy pomocy zaawansowanego opro- i dyrektorów generalnych największych korporacji oraz firm gramowania podejmuje się tłumaczeń symultanicznych; inwestycyjnych w Nowym Jorku. —— Ultimaker, pracujący nad jednym z dostępnych obecnie modeli użytkowych drukarek 3D. Partnerzy organizacji są zobowiązani do współpracy oraz zapewnienia wsparcia merytorycznego dla zgłaszających się do Co ważne, New Lab nie jest inkubatorem dla tzw. „ludzi nich firm. Głównym założeniemPartnership for New York City z pomysłem”. To przestrzeń dla poważnych zespołów i przed- jest pobudzenie gospodarki Nowego Jorku oraz budowa jego siębiorców, którzy już posiadają lub rozwijają technologicznie pozycji jako światowego centrum kultury, innowacji i handlu. zaawansowane projekty.

Zespół New Lab aktywnie angażuje się także we współpracę z lokalnymi instytucjami publicznymi oraz rządowymi.

36 STUDIA PRZYPADKÓW DUNIA Od początku stawiamy na firmy, o których wiemy, że naprawdę potrzebują naszej infrastruktury. Bo właśnie dla nich ona powstała. W zasadzie większość materiałów i urządzeń, które są niezbędne do prototypowania hardwaru jest u nas dostępne, chcemy zatem, żeby były CHIEFDUPONT OPERATING OFFICER w pełni i efektywnie wykorzystywane.

NEW LAB Jaki jest profil firm, które wprowadzacie do New Lab?

— Jest takie powiedzenie, że „dzisiaj w zasadzie każdy kawałek hardwaru jest oparty na opro- gramowaniu”, więc zwracamy szczególną uwagę na zespoły, które łączą te dwa światy. Dzieje się tak w obszarze robotyki, sztucznej inteligencji, Internetu Rzeczy, technologii miejskich czy im podobnych. Chcemy tutaj rozwijać właśnie ten specyficzny rodzaj umiejętności i wiedzy.

DUNIA DUPONT JAKO CHIEF OPERATING OFFICER ODPOWIADA ZA W tej chwili mamy w naszej przestrzeni około 50 firm pracujących z nami na stałe oraz 25 DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNĄ NEW LAB, PLANOWANIE STRATEGICZNE ORAZ ROZWÓJ kooperujących na elastycznych zasadach. W sumie do tej pory otrzymaliśmy ponad 400 BIZNESU. WCZEŚNIEJ BYŁA STARSZYM ANALITYKIEM W THE RELATED COMPANIES, zgłoszeń, które zawsze weryfikujemy pod kątem tego, czy pasują do naszej wizji społeczno- NOWOJORSKIEJ FIRMIE NIERUCHOMOŚCIOWEJ, GDZIE ZARZĄDZAŁA M.IN. PONAD ści. Oceniamy ich model biznesowy, sektor, dojrzałość, co mogą zaoferować społeczności, MILIARDOWYM PROJEKTEM REALIZOWANYM ZE STUDIEM ARCHITEKTONICZNYM do której dołączą oraz jak bardzo nasza infrastruktura odpowiada temu, co planują zrobić. ZAHA HADID – 520 WEST 28TH STREET ORAZ KOMERCYJNYM ROZWOJEM HUDSON Zwracamy również uwagę na to, czy dany zespół dzieli nasz entuzjazm i optymizm związany YARDS, NA ZACHODNIM BRZEGU MANHATTANU. POSIADA TYTUŁ MAGISTRA z rozwojem technologii oraz czy przesłanki jego działania są etyczne. ARCHITEKTURY UNIVERSITY OF PENNSYLVANIA ORAZ CERTYFIKAT ZARZĄDZANIA NIERUCHOMOŚCIAMI THE WHARTON SCHOOL. Współpracujcie ze społecznościami naukowymi?

Kiedy zaczynaliśmy, nie mieliśmy takich relacji. Nie chcieliśmy się ograniczać i zależało nam na zachowaniu autonomii. Profil naszej społeczności zawsze będą kształtować głównie New Lab działa już od kilkunastu miesięcy, rozwijając swoją społeczność i markę – gdzie przedsiębiorcy i to na nich stawialiśmy w pierwszej fazie rozwoju. Jeśli są naukowcy, którzy się to wszystko zaczęło? jednocześnie łączą wiedzą akademicką z przedsiębiorczością, to tym lepiej.

Pięć lat temu jeden z naszych współzałożycieli – David Belt, został zaproszony na wizytę Oczywiście od momentu, w którym zaczęliśmy, zbudowaliśmy już sieć kontaktów wśród róż- opuszczonego obiektu, w którym niegdyś znajdowały się stocznie. W latach świetności stocznie nych instytucji naukowych i akademickich. Ostatnio np. podpisaliśmy specjalne porozumienie brooklyńskie ( Brooklyn Navy Yards ) były żywym dowodem industrialnego charakteru tego z Columbia University, gdzie będziemy współpracować z ich zespołem ds. przedsiębiorczości. miasta. Ale niestety, od końca lat 70-tych były zamykane i zaczęły popadać w zapomnienie. Bardzo nam zależy aby włączać w naszą społeczność ludzi i kompetencje, począwszy od inży- nierii i wzornictwa przemysłowego a skończywszy na naukach społecznych i artystycznych. Wtedy David poczuł, że chce nadać im z utraconą rangę i charakter wzbogacony o profil Dotyczy to zarówno szkół w Nowym Jorku jak i poza. prawdziwie XXI-wiecznego przemysłu – tzn. produktów i usług rozwijanych w oparciu o naj- nowocześniejszy hardware i oprogramowanie. Współpracujemy też z instytucjami publicznymi. Niedawno udostępniliśmy naszą przestrzeń i infrastrukturę dla 48h hackathonu zorganizowanego przez cywilne struktury Departamentu David jest przedsiębiorcą od lat działającym w branży nieruchomości, więc miał doświadczenie Obrony ( MD5 National Security Technology Accelerator ), a wcześniej dla różnych agencji w rewitalizacji przestrzeni zarówno publicznych, jak i komercyjnych. Pomysł na odrodzenie miasta Nowy Jork. stoczni od samego początku miał być rozwijany na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego.

Jakie macie plany na przyszłość? Jaki jest w takim razie Wasz model biznesowy? Planujemy rozwinąć zespół inwestujący w przedsiębiorców zarówno z naszej społeczności, jak Ten model jest bardzo elastyczny, ciągle weryfikujemy jego założenia. Ale w zasadzie od na zewnątrz. Uważamy, że jako zespół zarządzający wraz z naszą całą społecznością już do początku wiedzieliśmy, że nasza przestrzeń ma być przeznaczona dla „poważnych” przed- tego dojrzeliśmy. Co istotne, nie chcemy, aby warunek inwestycji był równoznaczny z wejściem siębiorców, a nie tylko tych aspirujących do tego miana. Należą do nich firmy oraz startupy w społeczność New Lab. To potrafi bardzo zmienić dynamikę współpracy. pracujące na pograniczu najnowszych technologii i ich społecznych zastosowań. My w zamian udostępniamy i wynajmujemy przestrzenie tym zespołom, a także zapewniamy dostęp do Chcemy natomiast pomagać tym najlepszym, którzy się wybijają, a jednocześnie są otwarci świetnej infrastruktury do prototypowania oraz gwarantujemy kontakt ze społecznością, którą na długofalową współpracę na zasadzie mentorskiej. Przyglądamy się również rozwinięciu się opiekujemy. naszego modelu za granicę, ale teraz skupiamy się jeszcze na Nowym Jorku.

38 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 39 Co ciekawe, budynek ma być w dużym stopniu realizowany W finale wybrano najlepszych, którym zaoferowano part- z wykorzystaniem industrialnej technologii druku 3D, która nerstwo z DFF oraz rządem ZEA w realizacji ich pomysłów. została wskazana przez rząd ZEA jako jeden ze strategicznych obszarów przyszłych kompetencji lokalnej gospodarki. Zarówno Muzeum Przyszłości, jak i wzorowane na DARPA konkursy wpisują się w politykę fundacji, która opiera się na Muzeum Przyszłości jest tylko jednym z wielu instrumentów działaniach bezpośrednio stymulujących przedsiębiorczość polityki innowacyjności realizowanych przez ZEA. Jednym i kreatywność, a nie tylko na prowadzeniu badań i analiz. z pierwszych programów przygotowanych przez zespół DFF Co roku portfolio tych działań się rozszerza, co efektywnie była organizacja dwóch konkursów wzorowanych na progra- rozwija międzynarodową społeczność, która w przyszłości ma mach DARPA Grand Challenges. uzupełniać rozwój gospodarczy, kulturowy i społeczny ZEA.

Programy te wyznaczają ambitne, trudno osiągalne cele, czę- Jeszcze przed uruchomieniem Muzeum Przyszłości rozpo- sto wymagające zredefiniowania znanych nam paradgyma- częła się realizacja programu Dubai Future Accelerators ( DFA ), tów technologicznych i biznesowych. Przykładem takiego będący rządowym programem akceleracyjnym dla innowacji konkursu było zrealizowane w 2005 roku zadanie związane mogących zmienić funkcjonowanie instytucji publicznych. z wyścigami prototypowych samochodów autonomicznych, które odbyło się na pustyni Nevada. Dwanaście z tych instytucji – od agencji odpowiedzialnych za wodociągi i transport publiczny po Ministerstwo Zdrowia Konkursy ogłoszone przez DFF w 2015 i 2016 roku były i Ministerstwo Edukacji – zgłosiło swoje zapotrzebowania na — ŹRÓDŁO: DUBAI FUTURE FOUNDATION zbieżne z planowanymi obszarami rozwoju kompetencji ZEA konkretne rozwiązania. Następnie zespoły z całego świata i dotyczyły wykorzystania dronów oraz sztucznej inteligencji mogły konkurować w programie pozwalającym im rozwijać i robotyki na rzecz pożytku publicznego ( Drones for Good, odpowiadające na te potrzeby produkty i usługi. AI & Robotics for Good ). W ramach programu DFA zespoły zaproszono do Dubaju, W rezultacie, w każdym z konkursów udało się zidentyfikować gdzie uczestniczyły w programie mentoringu oraz ustruk- 20 obiecujących zespołów z całego świata – od indywidualnych turyzowanemu procesowi testowania ich produktów bądź DUBAI FUTURE FUTURE wynalazców, poprzez zespoły studenckie czy grupy badawcze. prototypów w realnym otoczeniu. FOUNDATION ŹRÓDŁO: DUBAI FUTURE FOUNDATION — — RZĄDOWE CENTRUM INNOWACJI / ZEA www.dubaifuture.gov.ae

Dubai Future Foundation ( DDF ) jest nową inicjatywą rządu Dziś to już uformowana organizacja, a jednym z jej sztan- Zjednoczonych Emiratów Arabskich (ZEA). To centrum darowych projektów jest Muzeum Przyszłości – interdy- innowacji (think-and-do tank), które wspiera rząd w długofa- scyplinarne centrum, które będzie łączyło funkcje ośrodka lowym planowaniu strategicznym oraz budowaniu i rozwijaniu badawczo-rozwojowego i edukacyjnego dla administracji „kompetencji przyszłości”. rządowej, przedsiębiorców oraz obywateli. Projekt o wartości ponad 150 milionów dolarów zostanie ukończony w 2019 Zespół fundacji składa się z około 20 osób – ekspertów z całego roku, a sam obiekt zostanie jednocześnie siedzibą fundacji. świata – a jej siedziba znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie budynków rządowych ZEA (Emirates Towers), w nowocze- Muzeum Przyszłości ma również pełnić funkcję inku- snym biurze zbudowanym dzięki technologii druku 3D. batora innowacji oraz centrum edukacyjnego w obszarze zaawansowanych technologii. Wokół instytucji budowana Organizacja powstała trzy lata temu z inicjatywy szejka Dubaju, jest już społeczność innowatorów i ekspertów z najbardziej początkowo jako zespół „startupowy” odpowiedzialny za progresywnych instytucji naukowych i biznesowych świata uruchomienie pierwszych programów nowej strategii rozwoju – Światowego Forum Ekonomicznego, MIT Media Lab czy Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Singularity University.

40 STUDIA PRZYPADKÓW To właśnie w „doświadczalnym” i interaktywnym pokazywaniu PODSUMOWANIE przyszłości zawiera się nowoczesne podejście do tworzenia — i komunikowania innowacyjnej polityki ZEA. Dubai Future Foundation jest nowoczesną formą innowacji instytucjonalnej (dotyczącej administracji rządowej), która jest Przygotowując się do ekspozycji wypracowuje się scenariusze, w awangardzie wykorzystywania otwartych innowacji, narzę- które egzemplifikują się w konkretnych produktach, usługach dzi corporate venturing oraz projektów moonshot w rozwoju i osobistych doświadczeniach. To wymaga połączenia – już polityki innowacyjności kraju. w fazie koncepcji samej ekspozycji – nowych form kreacji, mediów i technologii. Równocześnie rząd ZEA rozwija nowe kompetencje w najbardziej perspektywicznych obszarach życia gospodarczego Przykładem takiego procesu są przedstawione w 2015 roku i społecznego kraju, co przekłada się na jakość działania admi- prototypy publicznych pojazdów autonomicznych, które są nistracji publicznej, instytucji otoczenia biznesu oraz edukacji. przykładem jak funkcje transportu publicznego mogłyby się łączyć z rozwiązywaniem kwestii cywilno-administracyjnych. Programy realizowane przez DFF są również źródłem inno- wacyjności i przedsiębiorczości, która wynika z umiejętnego Innym przykładem jest ekspozycja i projekt The Moral Machine współtworzenia rynku. Fundacja wyznacza wyzwania, które przedstawiony w tym roku na Światowym Forum Ekonomicz- następnie tworzą odpowiednie warunki do rozwoju prac B+R, nym w Davos. W tej interaktywnej ekspozycji przedstawiono kreatywnych partnerstw oraz inwestycji. najbardziej pilne wyzwania dotyczące etycznych i moralnych — zastosowań sztucznej inteligencji w służbie publicznej.

— ŹRÓDŁO: ŚWIATOWE FORUM EKONOMICZNE ŹRÓDŁO: DUBAI FUTURE FOUNDATION —

Zespół Dubai Future Foundation jest obecnie zaangażowany Wspólnym mianownikiem realizowanych przez rząd ZEA w organizację: oraz DFF inicjatyw jest stawianie na innowacyjność w sek- —— World Government Summit; torze usług publicznych, dobrobytu obywateli ( wellbeing ) —— programu inkubacyjnego Dubai Future Accelerators; oraz modeli współpracy na pograniczu sektora publicznego —— coroczną wystawę Muzeum Przyszłości Usług i prywatnego. Publicznych; —— programów edukacyjnych dla kadry administracyjnej Ważnym elementem tego procesu jest coroczna konferencja Future Academy Education; World Governement Summit, która sprowadza do Dubaju czo- —— konkursów tematycznych np. Drones for Good czy łowych przedsiębiorców, decydentów i intelektualistów z całego AI and Robotics for Good. świata, stwarzając im platformę do współpracy i rozwijania nowych projektów. Od lat, równolegle do konferencji odbywa Dzięki tym programom i narzędziom udaje się w sposób się czasowa wystawa Muzeum Przyszłości Usług Publicznych, angażujący rozwijać projekty ważne z punktu widzenia gospo- która w angażujący i interaktywny sposób prezentuje wyzwania darki Dubaju oraz budować wizerunek miasta otwartego na i szanse związane z technologiami przyszłości. innowacje, talent i współpracę.

42 STUDIA PRZYPADKÓW W jakie inicjatywy jesteście zaangażowani na poziomie operacyjnym? JESSICA Jesteśmy bezpośrednio odpowiedzialni za uruchomienie programu Dubai Future Accelerators, jedynego w swoim rodzaju programu akceleracyjnego wspieranego przez instytucje rządowe, które skupiają się na technologiach i rozwiązaniach o potencjale wzrostu wykładniczego. Poprosiliśmy 12 agencji i instytucji rządowych ZEA o wskazanie, jakie są ich największe BLAND wyzwania oraz jaki potencjał widzą w nowych technologiach. Następnie przełożyliśmy to na HEAD OF RESEARCH formułę otwartego konkursu, do którego zaprosiliśmy zespoły i startupy z całego świata. Na koniec wybieramy najlepsze z nich i prowadzimy je, jako mentorzy, tutaj w Dubaju przez 12 DUBAI FUTURE FOUNDATION tygodni. To pozwoli im rozwijać swoje produkty w sprzyjającym otoczeniu oraz bezpośrednio w kontakcie z potencjalnymi odbiorcami ich usług. W ten sposób w praktyce wykorzystujemy — metody otwartych innowacji.

Jednym z naszych sztandarowych projektów jest Muzeum Przyszłości. Ten awangardowy projekt stanie się centrum technologii i innowacji Dubaju. Przedsięwzięcia i inicjatywy zapro- jektowane dla tej instytucji umożliwią badania, jak technologie i kultura mogą zmieniać nasze ciała, życie społeczne, środowisko oraz całe sektory gospodarki. Intencją twórców muzeum JEST SZEFOWĄ ZESPOŁU BADAŃ . JESSICA BLAND DUBAI FUTURE FOUNDATION jest aktywne zaangażowanie w „projektowanie przyszłości” oraz ambitne i pełne entuzjazmu ZANIM TRAFIŁA DO DFF ODPOWIADAŁA M.IN. ZA ANALIZĘ TRENDÓW ORAZ PROGRAMY przewidywanie, jak może się zmieniać świat. Muzeum Przyszłości będzie się znajdowało FORESIGHTOWE W NESTA ( BRYTYJSKIEJ FUNDACJI DS. INNOWACJI ). AKTUALNIE w ultranowoczesnym obiekcie, zlokalizowanym w bezpośrednim sąsiedztwie Emirates Towers, ZAJMUJE SIĘ ZAGADNIENIAMI ETYCZNYMI DOTYCZĄCYMI SZTUCZNEJ INTELIGENCJI, POLITYKI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE INTERNETU ORAZ SEKTOREM KOSMICZNYM. tzn. budynków rządowych Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Kiedy zostanie ukończone w 2019 WCZEŚNIEJ PRACOWAŁA NAD KWESTIAMI ZWIĄZANYMI Z INTERNETEM RZECZY ORAZ roku, będzie także siedzibą Fundacji oraz miejscem realizacji jej innowacyjnych programów. BLOCKCHAIN. UKOŃCZYŁA STUDIA NA WYDZIALE FIZYKI UNIWERSYTETU OXFORD ORAZ KOMUNIKACJĘ NAUKOWĄ NA IMPERIAL COLLEGE LONDON. Właściwie to jesteście specjalnym zespołem rządu Zjednoczonych Emiratów Arabskich ds. otwartych innowacji?

Dla pewnych rodzajów przedsięwzięć na pewno. Liderzy ZEA są bardzo świadomi tego, że ich dobrobyt w przyszłości będzie zależał od rozwoju odpowiednich umiejętności i kompetencji, które pozwalają im kształtować nowe sektory gospodarki. Dubaj ostatnio ogłosił, że jego ambicją jest być „10 lat przed wszystkimi pozostałymi miastami” w obszarze innowacji urbani- stycznych, edukacyjnych oraz zdrowia publicznego. Ale żeby zrealizować te wizje, instytucje Dubai Future Foundation to nowa międzynarodowa fundacją, ale jednocześnie tzw. „think & publiczne będą musiały regularnie prezentować pomysły i rozwiązania zbliżające ZEA do tego do tank” – organizacją wspierającą rząd Zjednoczonych Emiratów Arabskich w jego najbardziej poziomu zaawansowania technologicznego wraz z konkretnymi planami realizacji tych założeń. futurystycznych aspiracjach i przedsięwzięciach. Jaki jest zakres prac Waszej organizacji?

Jeśli te ambitne cele mają się urzeczywistnić, to instytucje muszą być bardzo otwarte i inno- Rzeczywiście naszym głównym zadaniem jest wspieranie szejka Al Maktouma w tworzeniu wacyjne w swoim podejściu do wykorzystania nauki, technologii i kreatywności dla dobra realnych wizji Dubaju przyszłości. Jesteśmy bardzo zaangażowani w opracowanie strategicznego publicznego. Z kolei my – Dubai Future Foundation będziemy służyć jako eksperckie zaplecze planu rozwoju Zjednoczonych Emiratów Arabskich, którego celem jest stworzenie jednego oraz „wehikuł” ułatwiający realizację tych planów. Do naszej pracy będziemy włączać ludzi z najbardziej przyjaznych i dynamicznie rozwijających się państw na świecie – zarówno pod z administracji rządowej, instytucji edukacyjnych, firm technologicznych oraz ekspertów i spe- względem jakości życia, jak i gospodarki, i kultury. cjalistów innowacji z całego świata.

Na co dzień oznacza to nasze bezpośrednie zaangażowanie w rozpoznawanie i analizowanie Jedną z platform do tego zadania jest World Government Summit – coroczne wydarzenie, na najbardziej ekscytujących tematów z pogranicza nauki, technologii i społeczeństwa. Poma- które zapraszamy najbardziej odważnych innowatorów na świecie, a ich pomysły i dokona- gamy przełożyć je na konkretne inicjatywy i przedsięwzięcia rządu ZEA. Na przykład, ostatnio nia mają bezpośredni wpływ na ludzkość. To świetne miejsce na spotkanie najważniejszych byliśmy zaangażowani m.in. w powołanie Światowej Komisji ds. Blockchain, ponieważ ZEA chcą przedsiębiorców, naukowców, społeczników oraz artystów i twórców. Wśród naszych gości być jednym z pierwszych krajów, w którym te technologie zostaną zastosowane w usługach byli m.in. Elon Musk, Jeffrey Sachs, Richard Branson, Klaus Shwab czy Barack Obama. publicznych w szerokiej skali.

Jesteśmy również odpowiedzialni za stworzenie pierwszej na świecie – na poziomie państwa – Jeśli miałabyś zasugerować innemu rządowi, jak zacząć podobną inicjatywę – co byś radziła? strategii rozwoju druku 3D. A najlepszym dowodem, że jesteśmy autentyczni w tym, co mówimy, są nasze biura, które zostały wybudowane z wykorzystaniem tej technologii. Odpowiadamy Zacznijcie od ambicji i dalekosiężnych wizji. Bądźcie otwarci i wrażliwi na globalne trendy, ale także za strategię Dubaju w obszarze pojazdów autonomicznych. Jesteśmy mocno skupieni jednocześnie zostańcie ich krytycznymi weryfikatorami, bo bardzo łatwo jest wpaść w pułapkę na wdrażaniu najbardziej futurystycznych nowinek technologicznych i społecznych inicjatywy, hype'u. Jednocześnie, starajcie się pokazywać konkretne rezultaty Waszej pracy z pomocą które stymulują realne działania w lokalnej skali. angażujących i interaktywnych form komunikacji, tak by stały się one źródłem inspiracji dla innych.

44 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 45 Jednocześnie zespół zajmuje się również rozwijaniem własnych Członkami zespołu, ze względu na naukowy charakter insty- treści – modeli 3D, konceptów dla aplikacji interaktywnych, tucji, są w głównej mierze osoby z wykształceniem fizycznym, animacji oraz plakatów. ale łączące wiedzę z zakresu nauk ścisłych z kompetencjami programistycznymi i kreatywnymi. W zespole są informatycy, Jednym z ciekawszych projektów zrealizowanych przez media- inżynierowie, designerzy, specjaliści od multimediów, animacji lab jest TEV ( Total Event Visualizer ) – interfejs dla czte- oraz wizualizacji. Przyjmuje się, że taki profil umiejętności rech głównych eksperymentów przeprowadzanych w CERN. jest niezbędny, aby w małym zespole – od A do Z – stworzyć Pozwala on poznać szerszej publiczności jakiego rodzaju rozwiązania wpisujące się w profil organizacji, a jednocze- badania i na jakiej zasadzie są w akceleratorze realizowane. śnie łączący je z nowymi technologiami i kompetencjami Również bardziej zaawansowany emulator eksperymentu kreatywnymi. ATLASU został stworzony w środowisku silnika Unity, wyko- rzystywanego również w produkcji gier. PODSUMOWANIE Innym projektem jest LHC Interactive Tunnel. Interaktywna — instalacja będąca częścią ekspozycji i materiałów edukacyj- CERN MediaLab jest dobrym przykładem na to jak duża nych fizycznie przedstawionych w siedzibie CERN. Pokazuje instytucja o charakterze naukowym wprowadziła do własnej ona wpływ pola i bozonu Higgsa na materię, wprowadzając instytucji kompetencje o charakterze kreatywnym i ekspe- publiczność w doświadczenie o charakterze prostej gry. Roz- rymentalnym. wiązanie oparte jest na interaktywnych ekranach, kontrolerze Kinect oraz rozbudowanej sieci czujników. Zespół ten pełni funkcję „laboratorium wewnątrz laborato- — ŹRÓDŁO: CERN MEDIA MATERIALS rium” ponieważ wspomaga główne zespoły R&D ( ekspery- Projekt odniósł na tyle duży sukces, że stał się „produktem menty CERN ) w wykorzystywaniu narzędzi i technologii eksportowym” CERNu, wypożyczanym do innych ośrodków kreatywnych. Jednocześnie rozwija wewnętrzny zespół eks- naukowych na całym świecie oraz replikowanym, tam gdzie pertów od nowych mediów będących „punktem styku” CERN zachodzi szansa na wprowadzenie go jako instalacji stałej. z innymi instytucjami i zespołami z całego świata. Zespół przyczynia się również do rozwoju projektów o charakterze CERN MEDIALAB Oprócz tego zespół wspiera zespoły naukowe w tworzeniu edukacyjnym i popularyzatorskim. CERN MEDIALAB atrakcyjnych wizualizacji dotyczących procesów i doświadczeń — — przeprowadzanych w CERN.

KREATYWNE LABORATORIUM / SZWAJCARIA ŹRÓDŁO: CERN MEDIA MATERIALS — medialab.web.cern.ch

CERN MediaLab jest zespołem odpowiedzialnym za rozwój Jednym z narzędzi kreatywnych wykorzystywanych w media- projektów o charakterze interaktywnym, eksperymentalnym labie są m.in. silniki gier ( Unity / Unreal ), pozwalające przed- i edukacyjnym. Powstał w 2011 roku i funkcjonuje w ramach stawić w 3D procesy i wizualizacje generowane podczas większej struktury CERN – departamentu ds. partnerstw eksperymentów fizycznych. Część z tych realizacji jest później międzynarodowych, współpracy oraz edukacji. wykorzystywana przez wewnętrzne zespoły CERN ( np. do komunikowania rezultatów prac badawczych ) oraz zaprzy- Zespół odpowiedzialny jest m.in. za rozwijanie i wdrażanie jaźnione instytucje badawcze. Pozostałe realizacje stanowią narzędzi i projektów wykorzystujących media i technologie, rozwiązania o charakterze edukacyjnym i popularyzatorskim. aby w bardziej interaktywny i angażujący sposób przedstawić projekty CERN. Zespół prowadzi również prace własne nad hardwarem – np. wykorzystaniem ekranów dotykowych, kontrolerów do Elementem tej pracy jest rozwijanie własnego oprogramowania, rozpoznawania gestów czy wearables. W ten sposób badane hardwaru, rozwiązań interaktywnych oraz treści edukacyjnych. są nowe technologie pod kątem możliwego wykorzystania w kontekście prowadzonych przez CERN badań.

46 STUDIA PRZYPADKÓW Każdy jest w zasadzie odrębnym projektem, prowadzonym przez inne zespoły, posiadającym odmienne formy wizualizacji rezultatów naukowych, opisy badań czy nawet biblioteki danych. JOAO Możecie sobie wyobrazić jak trudna jest jakakolwiek integracja czy standaryzacja tego rodzaju materiałów. Nie mówiąc już o spójnej komunikacji publicznej.

Nasz zespół wszedł tutaj w specjalną rolę i stał się platformą do wymiany wiedzy pomiędzy PEQUENAO tymi grupami oraz inicjatorem zupełnie nowego rozwiązania. Stworzyliśmy produkt, który stał CHIEF TROUBLEMAKER się wspólnym interfejsem dla tych eksperymentów, pozwalając w prostszy i bardziej przystępny sposób komunikować światu co robimy. Okazało się to być niezwykle wartościowe w zasadzie CERN MEDIA LAB dla wszystkich zespołów.

— Przez ostatnie lata zrealizowaliśmy ponad 12 projektów w ramach CERN. Jednym z nich, z któ- rego jesteśmy szczególnie dumni, jest interaktywny tunel – LHC Interactive Tunnel – naśla- dujący pracę zderzacza hadronów. Urządzenie wykorzystuje szereg bodźców wizualnych, dźwiękowych i informacyjnych, aby w angażujący sposób przedstawić to złożone zjawisko. JOAO PEQUENAO JEST SZEFEM ZESPOŁU CERN MEDIA LAB. POSIADA W tej chwili pracujemy nad trzecią wersją tego projektu-ekspozycji, gdyż od samego początku WYKSZTAŁCENIE Z OBSZARU FIZYKI, ALE WIĘKSZOŚĆ CZASU SPĘDZA ROZWIJAJĄC podróżowała po świecie i odwiedziła już ponad 50 lokacji ( głównie centrum naukowych ). INTERAKTYWNE PROJEKTY DOTYCZĄCE INFORMACJI NAUKOWEJ, WIZUALIZACJI DANYCH ORAZ EDUKACJI. PRZEZ OSTATNIE KILKA LAT BYŁ ZAANGAŻOWANY W STWORZENIE KILKUDZIESIĘCIU ŚWIATOWEJ KLASY EKSPOZYCJI DLA CENTRÓW Do kolejnej wersji planujemy dodać elementy sztucznej inteligencji, aby rozszerzyć możliwości NAUKI I PUNKTÓW INFORMACYJNYCH CZOŁOWYCH INSTYTUCJI BADAWCZYCH dynamicznego wykorzystywanych interaktywnych narzędzi do projekcji treści. NA SWIECIE. REGULARNIE WSPÓŁPRACUJE Z TWÓRCAMI I ARTYSTAMI PRZY INSPIROWANYCH NAUKĄ PROJEKTACH. ODPOWIADA RÓWNIEŻ ZA MENTORING Czym różni się dzisiejszy MediaLab od tego z początków Waszej działalności w 2011 roku? NAUKOWCÓW I STUDENTÓW W OBSZARZE KOMUNIKACJI NAUKOWEJ. Kto tworzy Wasz zespół?

Nasz zespół na przestrzeni lat rzeczywiście ulegał sporym zmianom. Były okresy, kiedy było nas tylko trzech, ale były też momenty, gdy dobijaliśmy do ponad dziesięciu osób. Należy Co Twoim zdaniem było w CERN „punktem zwrotnym” prowadzącym do założenia zespółu pamiętać, że CERN jest instytucją naukową, więc ludzie z nami pracujący muszą się wpasować MediaLab? w naukowy charakter tej instytucji. Trzeba przyznać, że mieliśmy dużo szczęścia w tej kwestii i na przestrzeni lat dano nam sporo swobody. Nasz zespół składa się głównie z informatyków- CERN jest olbrzymią instytucją realizującą jedne z najbardziej złożonych i ambitnych projek- -programistów, inżynierów oraz projektantów. Można powiedzieć, że w ramach CERN jesteśmy tów badawczych na świecie. Jednak przez bardzo długi czas komunikacja publiczna tego co postrzegani jako tzw. creative technologists. Nie jesteśmy natomiast jedynymi „kreatywnymi”. robimy była ograniczona. Nie dzieliliśmy się naszymi doświadczeniami w dostępny sposób Nauka sama z siebie jest bardzo kreatywnym procesem, a ludzie, z którymi współpracujemy, i tak naprawdę bardzo mało osób wiedziało, co dzieje się wewnątrz naszej organizacji. Ideą są wszechstronnie uzdolnieni. Dodatkowo, od lat CERN prowadzi programy do których zapra- stojącą za powołaniem medialabu było stworzenie nowego, wewnętrznego zespołu, który sza artystów i twórców na kilkumiesięczne programy rezydencyjne. wykorzystuje najbardziej angażujące i nowoczesne formy technologii kreatywnych, aby poka- zać światu co dzieje się wewnątrz oraz w otoczeniu CERN. Dzisiaj nasz zespół jest dużo bardziej dojrzały niż w przeszłości. Udało nam się zbudować silniejszą tożsamość i wiarygodność w ramach organizacji. Nie jesteśmy postrzegani jako grupa Rola naszego zespołu stała się jeszcze bardziej eksponowana po potwierdzeniu istnienia geeków na obrzeżach organizacji, ale pełnoprawni, kreatywni partnerzy, którzy rozumieją bosonu Higgsa, kiedy nagle reflektory z całego świata skierowały się na CERN i wszyscy złożoność procesów naukowych jakie mają miejsce w CERN. Potrafimy rozmawiać tym samym zaczeli głośno mówić o fizyce kwantowej. To unaoczniło wielką potrzebę posiadania takich językiem co naukowcy, a jednocześnie mamy zmysł estetyczny przy tym co robimy. Fizycy są kompetencji jakie my rozwijamy w medialabie – łączenia komunikacji naukowej z nowocze- naprawdę dumni z tego co udaje im się osiągnąć, więc jeśli my zapewniamy im dodatkową snymi formami technologii i mediów. Od tamtej pory mamy naprawdę silny mandat do dalszej platformę do opowiadania o ich pracy w bardziej inspirujący i angażujący sposób, to oni to działalności oraz angażowania się w coraz odważniejsze, eksperymentalne projekty. naprawdę doceniają.

Możesz nam opowiedzieć co dokładnie robicie? Gdybyś miał zasugerować innej instytucji jak uruchomić swój własny medialab – gdzie powinni zacząć? Jesteśmy głównie zaangażowani w rozwijanie wewnetrznych programów CERN, ale pojawiają się także inicjatywy z zewnątrz organizacji. Po pierwsze, pomóżcie im wystartować. Zwykle instytucje są otwarte na uruchomienie nowej formuły zespołów B+R, w tym eksperymentalnych, ale brakuje im zasobów i odwagi, aby coś Dla przykładu, projekt TEV – Total Event Visualizer – okazał się bardzo ważnym narzędziem takiego zrobić. Pozwólcie im zatem wystartować z projektem, nawet jeśli będzie naprawdę dla społeczności naukowej CERN. Stworzyliśmy bowiem uniwersalne narzędzie, które połączyło mały. Po drugie, bądźcie otwarci na współpracę i chwalcie się tym co robicie. Jeden z naszych rezultaty i wizualizację badań wszystkich czterech eksperymentów CERN w jednym miejscu. pierwszych projektów – oprogramowanie Impress – tak się spodobało naszemu partnerowi, że W CERN mamy cztery główne eksperymenty – ATLAS, CMS, ALICE oraz LHCb. sam postanowił uruchomić zespół podobny do naszego. Zarażajcie entuzjazmem i inspirujcie!

48 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 49 R/GA VENTURES Wartość inwestycji kapitałowej na ogół mieści się w przedziale — 10 000 – 500 000 dolarów. Do tej pory firma zainwestowała W 2013 roku w Nowym Jorku powstała gałąź inwestycyjna w 66 nowych przedsięwzięć, w tym m.in. w Chargifi ( sieć R/GA Ventures, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, mobilnych punktów wifi wykorzystywanych na eventach ), współtworzona wraz z Interpublic Group. ShotTrakcer ( opaskę-wearable wykorzystywaną do moni- torowania gry koszykarzy ) czy Latch (zaawansowaną formę R/GA Ventures zarządzane jest przez Stephena Plumlee, a jej elektronicznych zamków). głównym celem jest rozwój pomysłów powstających w ramach firmy oraz podległych jej programach akceleracyjnych. Do R/GA Ventures często decyduje się na inwestycje w part- zadań funduszu należy m.in. nadzorowanie inicjatyw około nerstwie z innymi podmiotami (np. LA Dodgers czy Intel przedsiębiorczych, prowadzonych wewnątrz agencji, zarządza- Capital). nie jej własnością intelektualną oraz inwestowanie w startupy. R/GA Ventures współpracuje z przedsiębiorcami od fazy seed aż do bardziej zaawansowanych form biznesu ( growth stage ).

▲ — AKCELERATORY R/GA prowadzone są najczęściej w partnestwach ze ŹRÓDŁO: www.rgaaccelerator.com/connecteddevices/ społecznościami branżowymi, w tym wypadku, zespołem Techstars.

R/GA VENTURES R/GA— VENTURES

AGENCJA KREATYWNA / LONDYN – ŚWIAT www.rga.com

R/GA jest jedną z najlepiej rozpoznawanych agencji interak- Bob Greenberg, założyciel R/GA, od lat twierdzi, że tradycyjne tywnych i reklamowych na świecie. agencje muszą rozszerzać obszary swoich działań. Dawniej była to tylko telewizja. Dziś oczywiście jest internet, sieci W swojej historii firma przeszła dwie gruntowne transformacje. społecznościowe i mobile, ale z każdym rokiem tych kom- Na początku zajmowała się postprodukcją, później zadecy- petencji przybywa. dowano o jej przekształceniu w studio kreatywne realizujące filmy, reklamy i materiały wydawnicze. W 2012 firma przyjęła Dla R/GA oznaczało to uruchomienie szeregu działań pozwa- obecną formę. Stała się interaktywną agencję reklamową, lających na pozyskiwanie innowacji zarówno z wewnątrz, jak skupiającą na innowacjach oraz konsultingu. i zewnątrz agencji. Zaliczają się do nich programy akceleracyjne oraz wehikuł inwestycyjny R/GA Ventures. — R/GA w swojej działalności skupia się głównie na łączeniu ŹRÓDŁO: www.crunchbase.com/organization/r-ga-ventures trzech obszarów: technologii, designu oraz marketingu.

50 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 51 Zaraz po zakończeniu pierwszej edycji w 2014, ruszył drugi PODSUMOWANIE program akceleracji o podobnych założeniach. Druga edy- — cja została pozytywnie oceniona m.in. za sprawą takich R/GA podczas swojej 40-letniej historii wielokrotnie zmieniło startupów jak Lisnr – technologii bazującej na falach swój profil i model biznesowy. ultradźwiękowych, będącej protokołem pozwalającym przesyłać dane poprzez audio. Firma przeszła przez wszystkie etapy dojrzewania organizacji w modelu otwartych innowacji. Stanowi w zasadzie podręcz- Lisnr zdobył pierwsze miejsce w prestiżowym festiwalu nikowy przykład tego, jak wraz z profesjonalizacją funkcji w Cannes Lions International Festival of Creativity, na któ- innowacji w przedsiębiorstwie i otwieraniu się na środowisko rym nagradzane są najbardziej zaawansowane technologie startupowe, nastąpiła potrzeba użycia narzędzi otwartych obszaru reklamy, mediów oraz innowacji. Może się również innowacji takich, jak akcelerator czy korporacyjny fundusz VC. pochwalić trzema rundami finansowania:seed – 850 000 USD, series A – 3 500 000 USD ( Mercury Fund, Progress Inicjowanie współpracy z nowym dla R/GA środowiskiem Ventures ) oraz series B – 10 000 000 USD ( Intel Capital ). startupowym, rozpoczęło się za sprawą współpracę z partnerem ( Techstars ), który miał już w tym obszarze kompetencje i renomę. Ostatnie działania R/GA pokazują, że są już teraz R/GA IOT VENTURE STUDIO UK w stanie samodzielnie podejmować inicjatywy akceleracyjne — i inwestycyjne, co dowodzi, że w organizacji rozwinęły się ▲ — We wrześniu 2016 roku R/GA Ventures rozszerzyło działalność kompetencje w tym obszarze. R/GA od lat stawia na rozwój startupów w obszarze Internetu Rzeczy ( IoT ), ŹRÓDŁO: rgaaccelerator.com/connecteddevices udostępniając inkubowanym firmom dostęp do infrastruktury do prototypowania. w obszarze Internetu Rzeczy ( IoT ), otwierając swoje pierwsze studio w Wielkiej Brytanii ( R/GA IoT Venture Studio UK ). Zgodnie z obserwacjami autorów, budowa takich kompetencji zajmuje właśnie około dwóch do trzech lat. Dyrektorem zarządzającym R/GA IoT Venture Studio UK — został Matt Webb – były założyciel i CEO firmyBerg Cloud, Zespół Ventures zapewnia również wsparcie merytoryczne R/GA CONNECTED DEVICES ACCELERATOR PROGRAM znanego brytyjskiego studia zajmującego się produktami IoT. dla startupów, oferując doświadczenie oraz wiedzę pracow- — ników agencji, w tym liderów designu i osób specjalizujących Pierwszy program akceleracyjny R/GA Connected Devices Studio ma zajmować się głównie rozwojem produktów IoT, się w tworzeniu technologii, a także pomoc w budowania Accelerator Program został utworzony w 2013 roku w part- analizą danych i wykorzystaniem sztucznej inteligencji i robo- strategii marki. Połączenie kapitału inwestycyjnego, kapitału nerstwie z Techstars – społecznością startupową prowadzącą tyki. Jest to trzeci program akceleracyjny prowadzony przez kreatywnego oraz globalnej sieci mentorów daje firmom również działalność akceleracyjną. agencję R/GA i według deklaracji – nie ostatni. Już teraz na korzyści jakich czasem nie mogą uzyskać od innych funduszy planowany jest m.in. Marketing Tech Venture Studio. inwestycyjnych. Program skierowany był do startupów chcących rozwijać swoje rozwiązania dla sektorów gospodarstwa domowego, opieki W programie weźmie udział najwyżej dziesięć startupów, R/GA Ventures, oprócz działalności inwestycyjnej, realizuje zdrowotnej, opieki nad dziećmi, retail oraz mobile. którym R/GA zapewni wsparcie w ustaleniu strategii marke- również swoje zadania poprzez podległe mu akceleratory. tingowej, budowaniu świadomości marki oraz wypracowaniu Program miał na celu zapewnienie wsparcia dla rosnącej liczby designu. Program akceleracyjny R/GA Accelerator jest przeznaczony startupów z obszaru Internetu Rzeczy ( IoT ), w tym aplikacji dla startupów rozwijających produkty i usługi w różnych mobilnych, hardwaru, produktów i usług. Dedykowany zespół komercyjnych dziedzinach – np. IoT, e-commerce, technolo- z R/GA oraz mentorzy przypisani do programu wspierali star- giach marketingowych, sporcie czy turystyce. tupy w obszarach designu, rozwoju innowacji oraz marketingu. Na koniec programu 10 wybranych startupów miało okazję Proces akceleracyjny trwa trzy-cztery miesiące. W jego trak- zaprezentować swój produkt przed inwestorami, mediami, cie startupy mogą korzystać ze wsparcia mentorów z takich wybranymi klientami R/GA i ekspertami branżowymi podczas firm jak Astro Studios, PCH, MakerBot Industries, Intel, festiwalu South by Southwest ( SXSW ) w Austin w Teksasie. IBM Watson i innych. Uczestnicy otrzymują również pomoc Każdy ze startupów otrzymał szansę na pozyskanie 120 000 w opracowaniu designu produktu, strategii marketingowej USD inwestycji seed, jako pierwszą rundę finansowania przez oraz pomoc techniczną w przypadku wystąpienia problemów R/GA oraz Techstars. czy błędów w ich rozwiązaniu.

52 STUDIA PRZYPADKÓW 02 STUDIA PRZYPADKU (ŚWIAT) 53 MAT MANAGINGWEBB DIRECTOR R/GA IOT VENTURE STUDIO UK — Z roku na rok obserwujemy coraz bardziej dynamiczny rozwój nowych przedsięwzięć, które opierają się na rozwiązaniach łączących software z hardwarem, ze szczególnym uwzględ- nieniem Internetu Rzeczy ( IoT ). Jednak największym wyzwaniem pozostaje zaprojektowanie odpowiedniego modelu biznesowego oraz poprawne zidentyfikowanie ryzyka technologicz- MATT WEBB DOŁĄCZYŁ DO R/GA W 2016 ROKU JAKO DYREKTOR GENERALNY nego. Programy akceleracyjne pozwalają nam wybrać najlepsze zespoły oraz minimalizować ODPOWIEDZIALNY ZA IOT VENTURE DESIGN STUDIO. WCZEŚNIEJ PRACOWAŁ JAKO te zagrożenia. Po drugie, jako globalna firma kreatywna, posiadamy wyróżniające kompetencje KONSULTANT RZĄDU BRYTYJSKIEGO W OBSZARZE IOT I STARTUPÓW ORAZ W BERG, w obszarze designu, brandingu oraz rozwoju nowych produktów. Kiedy przychodzą do nas FIRMIE ZAJMUJĄCEJ SIĘ WZORNICTWEM PRZEMYSŁOWYM I DESIGNEM. BERG BYŁ aspirujący przedsiębiorcy, to najczęściej jesteśmy w stanie stworzyć im perspektywy, które JEDNĄ Z PIERWSZYCH FIRM TWORZĄCYCH WCZESNE PROTOTYPY INTERNETU RZECZY, wcześniej były dla nich niedostępne. W TYM REALIZOWAŁ ZLECENIA DLA GOOGLE ORAZ INTEL. W 2012 ROKU JEGO FIRMA ZOSTAŁA UZNANA PRZEZ MAGAZYN FAST COMPANY ZA JEDEN Z 50 NAJBARDZIEJ OBIECUJĄCYCH STARTUPÓW. MATT WEBB PRACOWAŁ RÓWNIEŻ JAKO INŻYNIER Jakie są Wasze plany i ambicje związane z tym programem? W UPMYSTREET ORAZ DZIALE B+R BBC. JEST AUTOREM KSIĄŻKI „MIND HACKS”. Obecnie skupiamy się na produktach i rozwiązaniach hardwarowych, ze szczególnym naciskiem na nowatorskie formy integracji danych oraz wykorzystanie sztucznej inteligencji. Internet Rzeczy ma szansę stać się XXI-wiecznym odpowiednikiem elektryfikacji. Dlatego wybieramy przedsiębiorców, którzy nie tylko rozumieją technologie, ale również są wrażliwi na kulturę i znają otoczenie biznesowe, bo to tam ich produkty i usługi muszą funkcjonować. Dlatego też poszukujemy przede wszystkim dobrych zespołów swobodnie działających w wybranych technologiach, które jednak posiadają chociaż nawet częściowo wiarygodny model biznesowy.

Czy Wasz program zakłada również akcelerację wewnętrznych przedsięwzięć?

Program IoT Venture Studio jest otwarty dla zainteresowanych zespołów z całego świata. Nie Program IoT Venture Studio jest pierwszym tego typu programem w Wielkiej Brytanii, ale stanowi wyłącznie wewnętrznego programu akceleracyjnego R/GA. Ale nie skupiamy się na nie pierwszym dla R/GA – dlaczego? przedsiębiorcach z „pomysłami na serwetkach”. Uczestnicy programu muszą mieć znacznie więcej niż wstępny pomysł – idealnie, by były to przedsiębiorstwa co najmniej we wczesnej IoT Venture Studio należy do trzeciej edycji programów akceleracyjnych stworzonych w ramach fazie rozwoju. R/GA. Podąża drogą zainicjowaną przez program Connected Devices uruchomiony w 2013 roku w Nowym Jorku we współpracy ze społecznością Techstars. Kiedy okazało się, że ta formuła się sprawdza, postanowiono uruchomić kolejny program w Londynie. Stolica Wielkiej Jakie macie podejście do inwestycji? Brytanii to światowe centrum sektora technologicznego i medialnego, a R/GA zawsze było tu Już na początku naszego programu inwestujemy w każdą z 10 wybranych firm równo po 75 mocno obecne, więc to połączenie było naturalne. Dodatkowo, ważną rolę odegrało wspar- 000 funtów, aby nadać im dodatkowy rozpęd. Następnie, z każdą z nich pracujemy przez trzy cie brytyjskiej agencji odpowiedzialnej za innowacyjność ( InnovateUK ), która jest lokalnym miesiące, żeby wygenerować skalowany model biznesowy. Jeśli widzimy szansę na auten- partnerem naszego programu. tyczny rozwój, do gry wchodzi zespół inwestycyjny R/GA Ventures działający ze Stanów Zjednoczonych Ameryki. W przeszłości udało nam się przeprowadzić kilka takich transakcji. Dlaczego agencja R/GA zdecydowała się uruchomić program rozwoju nowych przedsięwzięć akceleracyjnych? W lutym 2017 roku wyselekcjonowaliśmy 10 firm z programu Venture Studio. Będą one teraz pracować w naszej przestrzeni co-workingowej, korzystać z sieci mentorów i konsultantów R/GA pracuje z różnymi biznesami od prawie czterdziestu lat. Nowe przedsięwzięcia ( startupy ), oraz wewnętrznych zespołów marketingu i designu. Liczymy na to, że w ten sposób zidenty- jak i przedsiębiorczość korporacyjna wydają się naturalnym przedłużeniem tego, co robimy. fikujemy naprawdę fajne i perspektywiczne zespoły, w które będziemy mogli zainwestować. Zarówno dla projektów, które realizujemy z klientami, jak i w ramach naszych własnych działań.

54 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 55 ale głównymi obszarami pozostają: Internet Rzeczy, cyberbez- W portfolio inwestycji wszystkich trzech oddziałów hub:raum pieczeństwo, medycyna, rozwiązania dostępne w „chmurze”, znajduje się obecnie blisko trzydzieści startupów, a kolejne Big Data, mobilne płatności i platformy sprzedaży, telewizja kilkadziesiąt firm należy do grupy alumni programów. Kil- internetowa, dystrybucja wideo i rozwiązania multi-screening, kanaście z rozwiniętych w programach hub:raum pomysłów, telekomunikacja. znalazło się już w ofercie różnych operatorów Deutsche Telekom. Zespoły uczestniczące w programach inkubacji lub akceleracji mogą również korzystać ze specjalnych ofert partnerów Polski oddział hub:raum powstał w Krakowie w 2013 roku hub:raum, jeśli chodzi o usługi potrzebne do rozwijania w oparciu o zespół odpowiadający wcześniej za Dział Inno- młodej firmy ( przykładowe usługi / firmy partnerskie podane wacyjności T-Mobile Polska (wcześniej PTC ERA). Polski w nawiasach ) – od firm dostarczających wizytówki ( MOO), operator został w ten sposób wyróżniony w Grupie Deutsche przez projektów graficznych (12 designers ), agencje PR Telekom ze względu na prezentowane przez zarząd operatora (CLARITY.PR) i usługi marketingowe (Newsletter2Go), strategiczne podejście do wspierania innowacyjności. Duże księgowość i analitykę biznesową (Contiamo), obsługę prawną znaczenie miała również skala krajowego rynku i dostępny ( smartlaw ), do rozwiązań dostępnych w „chmurze” (Amazon na nim talent techniczny, a także możliwości operowania na Web Services, testCloud ). rynku Europy Środkowo-Wschodniej.

— hub:raum w bardzo otwartym modelu współpracuje również ŹRÓDŁO: MATERIAŁY WŁASNE, HUB:RAUM z korporacjami, które startupom ofertują programy o zbli- PODSUMOWANIE żonym profilu. Takie partnerstwa korporacyjne nawiązy- — wane są z firmami z sektorów komplementarnych wobec hub:raum jest dobrym przykładem wewnętrznego programu Deutsche Telekom, czego przykładem jest współpraca z innowacji, rozwiniętego w ramach dużej, międzynarodowej HUB:RAUM / Intelem i Cisco, czy program dla startupów z obszaru usług organizacji. Łączy w sobie elementy akceleracji i inkubacji komunikacyjnych prowadzony wspólnie z Nokią. W podob- pozwalając zespołom „spółki-matki” testować własne rozwią- T-MOBILE nym modelu hub:raum kooperuje również z ośrodkami zania w tzw. sandboxie, oraz aktywnie poszukiwać rozwiązań HUB:RAUM naukowymi i wiodącymi uniwersytetami. W swoich pro- z rynku. Oprócz tego, w procesie rozwoju przedsięwzięć — gramach hub:raum mocno angażuje także przedstawicieli łączy elementy technologiczne i rynkowe, z kreatywnymi, przemysłów kreatywnych, włączając ich w proces akceleracji wykorzystując w procesie m.in. metodologie design thinking KORPORACYJNY AKCELERATOR / NIEMCY, POLSKA, IZRAEL i inkubacji, m.in. poprzez organizację warsztatów design oraz design sprints. www.hubraum.com thinking oraz rozwijanie poszczególnych pomysłów w meto- — dologii design sprint. hub:raum powstał w strukturze Deutsche Telekom w 2012 wprowadzenie ich do oferty operatorów Grupy Deutsche roku jako jednostka mająca na celu połączenie operatorów Telekom ( zarówno w segmencie B2C, jak i B2B ) oraz uzyskanie Grupy z ekosystemem startupów tworzących produkty i usługi kolejnych rund finansowania w ramach funduszu Deutsche cyfrowe ( digital ). Przedsiębiorcom działającym w obszarze Telekom Capital Partners posiadającego odziały w Hamburgu, ŹRÓDŁO: MATERIAŁY WŁASNE HUB:RAUM — nowych technologii hub:raum oferuje programy akceleracji Tel Avivie i Dolinie Krzemowej. i inkubacji nowych przedsięwzięć biznesowych w swoich oddziałach w Berlinie i Krakowie oraz w ramach programu Przy pierwszej rundzie inkubacji firmy i udzieleniu jej finan- Fit4Europe w oddziale w Tel Avivie, w ramach którego startupy sowania, hub:raum obejmuje zazwyczaj 10-15% udziałów z Izraela otrzymują wsparcie przy wejściu na rynek europejski. w przedsięwzięciu. Program akceleracji oferowany jest za darmo. Selekcja startupów poza standardowymi kryteriami Młode firmy rozpoczynające współpracę z hub:raum mogą inwestycyjnymi, oparta jest na ocenie potencjału osiągnięcia liczyć na finansowanie na poziomie pre-seed i seed do 300 000 synergii między rozwijanym przez startup rozwiązaniem, EURO, miejsce w co-workingowych przestrzeniach w oddzia- a kluczowymi technologiami oferowanymi przez operatorów łach inkubatora oraz mentoring prowadzony przez ekspertów Grupy Deutsche Telekom oraz skalowalności danego pomysłu. zarówno z Grupy Deutsche Telekom, jak i zewnętrznych specjalistów. Na finalnym etapie procesu najlepsze startupy hub:raum wspiera przedsięwzięcia właściwie ze wszyst- mają możliwość lewarowania swoich przedsięwzięć poprzez kich sektorów, w których takie synergie można zbudować,

56 STUDIA PRZYPADKÓW JAKUB Czym dzisiaj jest hub:raum i jak ewoluował od momentu powstania?

W ramach Grupy Deutsche Telekom jesteśmy już dojrzałą, dobrze osadzoną w strukturze PROBOLA jednostką. Dotyczy to całych zespołów z naszych trzech oddziałów, jak i poszczególnych pra- DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY cowników hub:raum, którzy biorą udział w różnych projektach operatorów Deutsche Telekom. DEUTSCHE TELEKOM Przeszliśmy drogę od jednostki z większym ukierunkowaniem na bycie funduszem VC, do jednostki, która dostarcza projektów dla realizacji strategicznych priorytetów całej Grupy. Dlatego HUB:RAUM FUND często jesteśmy „dopraszani” do inicjatyw podejmowanych przez różne działy – zabiegają one o nasz czynny udział lub „konsultacje” mające na celu wzmocnienie innowacyjności tych — przedsięwzięć.

JAKUB PROBOLA ZWIĄZANY Z T-MOBILE POLSKA ( WCZEŚNIEJ PTC ERA ) OD Które z projektów zrealizowanych przez hub:raum doprowadziły do wprowadzenia innowacji 2004 ROKU. W 2010 ZOSTAŁ SZEFEM DZIAŁU INNOWACYJNOŚCI, A OD 2013 ROKU BYŁ w T-Mobile? W jaki sposób? ODPOWIEDZIALNY ZA STWORZENIE I KIEROWANIE HUB:RAUM KRAKÓW. OBECNIE JEST JEDNYM Z DWÓCH DYREKTORÓW ZARZĄDZAJĄCYCH W DT HUB:RAUM FUND Nie mogę tutaj zdradzić wielu szczegółów, ale takich projektów w skali całej Grupy jest już GMBH GRUPY DEUTSCHE TELEKOM, GDZIE ODPOWIADA M.IN. ZA STRATEGIĘ kilkanaście. Najświeższymi produktami są efekty programu nb-IoT, w ramach którego pro- I NADZÓR NAD PROCESEM INWESTYCYJNYM I PORTFOLIO, SYNCHRONIZACJĘ totypujemy rozwiązania z obszaru Internetu Rzeczy. Pracy nad każdym z tych prototypów DZIAŁAŃ Z GŁÓWNYMI OBSZARAMI DZIAŁANIA GRUPY ORAZ OPERACYJNE ZARZĄDZANIE WEHIKUŁEM. ABSOLWENT AKADEMII GÓRNICZO-HUTNICZEJ towarzyszy business development budujący możliwości wykorzystania opracowywanych W KRAKOWIE NA KIERUNKU TELEKOMUNIKACJA I ELEKTRONIKA, UKOŃCZYŁ rozwiązań w różnych sektorach, w tym rolnictwie, motoryzacji, logistyce, energetyce, medy- RÓWNIEŻ STUDIA DOKTORANCKIE NA KIERUNKU ZARZĄDZANIE I FINANSE cynie, handlu, sektorze bezpieczeństwa, inteligentnych miastach i inteligentnych domach. W SZKOLE GŁÓWNEJ HANDLOWEJ W WARSZAWIE. Zdecydowana większość z przygotowanych w ten sposób produktów ma już swoje miejsce w kanałach sprzedaży w ramach całej Grupy.

Czym społeczność hub:raum w Polsce różni się od społeczności hub:raum w Niemczech i Izraelu?

Jak w ramach T-Mobile narodziła się idea hub:raum? Można powiedzieć, że Polsce mamy więcej talentów technicznych, z kolei w Niemczech jest więcej tych stricte biznesowych. Izrael jest pod tym względem unikalny, co wynika z mental- Pomysł na powołanie hub:raum pojawił się w centrali Deutsche Telekom i tzw. business own- ności kształtowanej tam w dużej mierze przez wojsko. Członkowie tamtejszej społeczności są ership projektu tam został umiejscowiony. Zarząd naszej Grupy dostrzegł, że istnieje znaczny świetnie i wszechstronnie wykształceni, ale zdają sobie też sprawę z konieczności szybkiego potencjał we współpracy z zewnętrznymi zespołami i firmami w modelu corporate venturing. umiędzynarodowienia swoich działań. W ten sposób chcieliśmy zacząć jeszcze efektywniej opracowywać rozwiązania adresowania potrzeb naszych klientów w różnych segmentach. Czy i w jaki sposób hub:raum wprowadza do T-Mobile kompetencje kreatywne?

Powołując hub:raum, otworzyliśmy drzwi dla takiej współpracy, jednocześnie jasno określając Dla zespołów inkubujących u nas projekty oraz naszych partnerów prowadzimy warsztaty dla niej miejsce w strukturze Grupy. Core naszego biznesu pozostaje skupiony na działalności design thinking. Bardzo często prace nad poszczególnymi projektami układamy w proces podstawowej, a hub:raum może skutecznie eksplorować i rozwijać nowe obszary. Dzięki temu design sprint – to bardzo efektywna metodologia. Zawsze jesteśmy też otwarci na współ- pracujemy z najlepszymi ludźmi na rynku w formule, która gwarantuje dużo elastyczności pracę z partnerami zewnętrznymi ze środowisk naukowych czy różnych sektorów przemysłu, i ogranicza biurokrację. realizując w ten sposób model otwartych innowacji.

Decyzje o wyborze lokalizacji dla oddziałów hub:raum również zapadły w Bonn. Centrala na swojej shortlist miała kilka krajów, m.in. Polskę, Węgry i Austrię. Operatorzy z każdego z nich Jak hub:raum i firmy, które inkubujecie, rozwijają projekty z obszaru edukacji, kultury zostali poproszeni o przedstawienia „ofert” skupiających się przede wszystkim na zbudowa- i rozrywki? nych już kompetencjach, ale też analizie dostępnego rynku i pozycji danego operatora w całej grupie. Propozycja przygotowana przez T-Mobile Polska została wysoko oceniona. Bardzo Nie możemy chyba w jakiś szczególny sposób wyróżnić tych obszarów. Interesują nas one tak duże znaczenie miało w tym procesie mocne wsparcie polskiego zarządu, który w swojej samo jak wszystkie inne. Skupiamy się na tych projektach i obszarach, które są strategiczne strategii widział dużą rolę Działu Innowacyjności. dla operatorów w ramach Grupy Deutsche Telekom, a więc takich, które pozwalają znaleźć nowe zastosowania dla naszych kluczowych technologii. Obecnie nie prowadzimy projektów Finalnie odziały hub:raum powstały w Polsce ( Kraków ), Niemczech ( Berlin ) i Izraelu ( Tel-Aviv ). z wymienionych obszarów, ale to nie znaczy, że wkrótce ich nie rozpoczniemy.

58 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 59 03 STUDIA PRZYPADKÓW

— PLATIGE IMAGE ŹRÓDŁO: MATERIAŁY WŁASNE, FISH LADDER ROSETTA VR EUROPEJSKAROSETTA VR AGENCJA KOSMICZNA —

WYKORZYSTANIE NARZĘDZI VIRTUAL REALITY ( VR ) DO PRZEDSTAWIENIA PRZEBIEGU MISJI KOSMICZNEJ

Współpraca Europejskiej Agencji Kosmicznej z zespołem Fish Ladder i Science Now

Projekt Rosetta VR to pierwsze w historii Europejskiej krok dalej niż w przypadku innych swoich programów i z infor- Agencji Kosmicznej (ESA) przedsięwzięcie z obszaru komu- macjami o misji trafić nie tylko do osób zwykle śledzących nikacji naukowej wykorzystujące medium wirtualnej rze- doniesienia o wynikach badań naukowych, ale też do znacznie czywistości (VR). szerszego grona odbiorców. W tym celu jako narzędzie przy budowaniu publicznej świadomości dotyczącej eksploracji Projekt jest rozwinięciem partnerstwa między zespołem kosmosu wykorzystała popkulturę. Platige Image / Fish Ladder i ESA, którego celem jest budowanie strategii i kreowanie nietradycyjnych kanałów komuni- Dzięki Ambition i Ambition – Epilogue – dwóm krótkometra- kacji dla popularyzacji nauki i edukacji. Partnerstwo zostało żowym filmom wyreżyserowanych przez Polaków – Tomka zainicjowane w 2014 roku wspólną produkcją – krótkome- Bagińskiego i Macieja Jackiewicza – oraz zaangażowaniu trażowym filmem scince-fictionAmbition . aktorów znanych z m.in. niezwykle popularnego serialu Gra o tron – Aidana Gillena i Aisling Franciosi – dla misji Rosetta Wysłanie sondy kosmicznej do oddalonej o setki milionów udało się pozyskać dodatkową, wielomilionową widownię kilometrów komety 67P/Czuriumow-Gerasimienko, towa- oraz zainteresowanie mediów, które zwykle nie zajmują się rzyszenie jej w drodze wokół Słońca i lądowanie na niej tematami naukowymi. Co równie ważne, projekt w samej było przełomowym osiągnięciem nie tylko dla Europejskiej ESA pozwolił zbudować zaufanie do wykorzystywania i eks- Agencji Kosmicznej, ale i dla całej ludzkości. Dlatego właśnie perymentowania z nowymi formami komunikacji naukowej. ESA w komunikacji tego przedsięwzięcia postanowiła pójść

STUDIA PRZYPADKÓW 61 Jedną z nich było przygotowanie przewodnika po misji Rosetta, Prezentacja wersji demonstracyjnej Rosetta VR została prze- dzięki któremu użytkownik może w wirtualnej rzeczywistości prowadzona w dniu zakończenia trwającej kilkanaście lat wchodzić w interakcję z wizualizacjami danych naukowych misji – 30 września 2016 roku w Europejskim Centrum Opera- uzyskanych dzięki pracy sondy i jej lądownika. cji Kosmicznych w Darmstadt w Niemczech. Z doświadczenia VR skorzystało blisko pół tysiąca uczestników wydarzenia, Rosetta VR to trwające sześć minut doświadczenie o walo- w tym wyższa kadra menadżerska, naukowa i inżynierska nie rach edukacyjnych i rozrywkowych odtwarzające przestrzeń tylko ESA, ale i NASA, a także dziennikarze i goście specjalni, kosmiczną w konwencji „wirtualnego muzeum / centrum w tym przedstawiciele Komisji Europejskiej. n a u k i ”. Dla ESA to przedsięwzięcie jest przykładem nie tylko part- Pierwsza część doświadczenia służy wprowadzeniu w wirtualną nerstwa z przemysłami kreatywnymi, ale i przedsiębiorczości. rzeczywistość i przedstawia przelot komety i sondy Rosetta W szybki i relatywnie mało kapitałochłonny sposób udało się z pozycji obserwatora umiejscowionego na platformie zawie- przetestować nowe, innowacyjne rozwiązanie, i jednoznacznie szonej w przestrzeni kosmicznej (symulacja ta przedstawia wpisać się w edukacyjną misję agencji. obiekty w skali 1:1). Kolejna część doświadczenia skupia się na zaangażowaniu użytkownika w interakcje z trójwymiaro- Tego rodzaju „wewnętrzna przedsiębiorczość” jest przejawem wymi wizualizacjami naukowymi, w tym przede wszystkim dojrzałości organizacji działających w modelu otwartych modelem komety 67P/Czuriumow-Gerasimienko, stworzo- innowacji. W projekt prowadzony przez Fish Ladder, Platige nym w oparciu o tysiące fotografii i pomiarów wykonanych Image i Science Now zaangażowane było blisko 50 osób przez sondę Rosetta. z ESA i wspomnianych firm, które całe przedsięwzięcie – od koncepcji do kompleksowej realizacji – przeprowadziły w zale- Trzecia część stanowi uzupełnienie poprzednich i zawiera dwie trzy miesiące. Dla agencji osiągnięcie takiego rezultatu dane naukowe dotyczące przebiegu misji i związanych z nią w ramach standardowych procesów i procedur projektowych parametrów, w tym trajektorię „kontrolowanego uderzenia” byłoby prawdopodobnie niemożliwe – stąd obopólna korzyść sondy o powierzchnię komety. Dane te przedstawione są wynikająca z takiej współpracy. w formie multimedialnych, animowanych infografik otacza- jących użytkownika.

ŹRÓDŁO: MATERIAŁY WŁASNE, MARK MCCAUGHREAN — — ŹRÓDŁO: MATERIAŁY WŁASNE, FISHLADDER

Dzięki Rosetta VR udało się również osiągnąć dodatkowy PODSUMOWANIE rezultat. Uruchomiony został proces socjalizacji wirtualnej rze- — czywistości w środowisku profesjonalnym związanym z ESA. Projekt Rosetta VR jest ciekawym przykładem tego, jak duża Wirtualna rzeczywistość znalazła zastosowanie nie tylko jako organizacja o charakterze naukowo-przemysłowym z sukce- narzędzie komunikacyjno-marketingowe, ale została dostrze- sem doprowadziła do rozwoju i demonstracji innowacyjnego żona także jako potencjalne rozwiązanie dla projektowania rozwiązania wykorzystującego VR, wprowadzając do procesu i realizowania innych działań w bliższej i dalszej przestrzeni przedsiębiorców z kompetencjami kreatywnymi. Nowe roz- kosmicznej, w tym np. wypraw na Marsa czy analiz danych wiązanie udało się nie tylko wykorzystać jako element komu- dotyczących śmieci kosmicznych. nikacji marketingowej, ale również platformę do stymulacji wewnętrznej innowacyjności, zarządzania ryzykiem oraz Pojawienie się takich międzysektorowych perspektyw pomoże internalizacji procesów kreatywnych. w budowaniu kompleksowych modeli biznesowych dla ciągle — nowego medium, jakim jest VR.

STUDIA PRZYPADKÓW 63 MARK MCCAUGHREAN Przy misji Rosetta podjęliśmy wiele nowych inicjatyw wykorzystujących różne rodzaje mediów. Zorganizowaliśmy konkursy, wyprodukowaliśmy filmy animowane i zabawki dla dzieci. Powstały SENIOR SCIENCE ADVISOR również krótkometrażowe filmy sci-fi Ambition i Ambition – Epilogue, które wraz z towarzyszą- cymi im kampaniami pozwoliły nam dotrzeć do odbiorców, którzy wcześniej nie interesowali EUROPEAN SPACE AGENCY się kosmosem. W tych produkcjach nie tylko przedstawiliśmy naukowe i technologiczne aspekty misji, ale też staraliśmy się odwołać do bardziej fundamentalnych, nawet filozoficznych — zagadnień. Byliśmy pozytywnie zaskoczeni tym jak odebrane został obie produkcje, i to nie tylko na zewnątrz. Projekty te pomogły też otworzyć ESA na mniej tradycyjne rozwiązania PROF. MARK MCCAUGHREAN PRACUJE W EUROPEJSKIEJ AGENCJI KOSMICZNEJ, komunikacyjne i wykorzystanie kompetencji kreatywnych. GDZIE JAKO SPECJALNY DORADCY DS. NAUKI I EKSPLORACJI KOSMOSU ODPOWIADA ZA PROJEKTY KOMUNIKACJI NAUKOWEJ W OBSZARZE ASTRONOMII, FIZYKI PODSTAWOWEJ, Projekt Rosetta VR wpisuje się w ten nurt. Po raz pierwszy treści naukowe i edukacyjne BADAŃ PLANETARNYCH ORAZ MISJI KOSMICZNYCH. PRACOWAŁ W CZOŁOWYCH przenieśliśmy do nowego medium, jakim jest wirtualna rzeczywistość. Bez VR nie bylibyśmy OŚRODKACH NAUKOWYCH M.IN. W WIELKIEJ BRYTANII, STANACH ZJEDNOCZONYCH, w stanie uzmysłowić odbiorcom, jak złożoną misją była Rosetta i pokazać, jak piękne rezultaty NIEMCZECH ORAZ HOLANDII. PROF. MCCAUGHREAN JEST RÓWNIEŻ CZŁONKIEM przyniosła. Bo to właśnie tego słowa użyłbym, aby opisać model komety, który użytkownik ZESPOŁU NAUKOWEGO NASA-ESA-CSA PRZYGOTOWUJĄCEGO MISJĘ TELESKOPU KOSMICZNEGO JAMESA WEBBA. Rosetta VR może poznawać korzystając z interaktywnych części aplikacji.

Jak wykorzystujecie kompetencje kreatywne w swojej pracy?

Europejska Agencja Kosmiczna to duża, międzynarodowa organizacja o profilu naukowo- Po pierwsze nauka sama w sobie jest procesem kreatywnym. Stawia zupełnie nowe pytania -przemysłowym. Jaką dokładnie pełni rolę? i podejmuje próby znalezienia na nie odpowiedzi. W świecie artystycznym i przemysłach kreatywnych jest podobnie – najważniejszy jest duch poszukiwań, kwestionowanie status quo ESA jest instytucją będącą europejską „bramą do kosmosu”. Zajmujemy się przygotowywa- i wypracowywanie zupełnie nowych rozwiązań łączących różne dyscypliny. niem i prowadzeniem zarówno załogowych, jak i bezzałogowych misji kosmicznych, wraz z naszymi partnerami z przemysłu budujemy statki kosmiczne, posiadamy również własny Warto zbliżać te dwa światy, nie tylko, aby tworzyć nowe narzędzia dla popularyzacji nauki korpus astronautów. i edukacji, ale też nowe metody wizualizowania, prezentowania i analizowania danych naukowych.

Jednym z kluczowym elementów naszej pracy są oczywiście badania naukowe, a co za tym W ostatnich latach od przemysłów kreatywnych uczymy się coraz więcej – nie tylko jak w anga- idzie, także działania mające na celu popularyzację nauki i edukację. To niezbędne dla budo- żujący sposób mówić o nauce i wykorzystywać w tym środki artystyczne, ale też jak proces wania świadomości o tym, jak funkcjonuje otaczający nas świat. Społeczne zainteresowanie prototypowania może być przydatny w zupełnie innych obszarach niż te, w których my go kosmosem i nauką pozwala nam także skuteczniej angażować ludzi w to, co robimy. wykorzystujemy. Jak projektować nowe rodzaje produktów, które łączą światy nauki, edukacji, technologii i kultury. Projekt Rosetta VR realizowany w partnerstwie z Fish Ladder i Science W naszej pracy stawiamy pytania jednak nie tylko stricte naukowe, ale także bardziej uniwer- Now jest tego świetnym przykładem i wyznacza kierunek, w którym chcemy się rozwijać. salne: jak na Ziemi pojawiła się woda? czy są szanse na znalezienia życia poza naszą planetą? czy ludzie będą w stanie podróżować na Marsa w ciągu najbliższej dekady? jakie były początki Jesteśmy także mocno zaangażowani w budowanie programów rezydencjalnych z zaprzy- Wszechświata? jaką rolę technologie kosmiczne odgrywają w naszym codziennym życiu? jaźnionymi instytucjami kreatywnymi, np. Ars Electronica ( arts&science@ESA ), dzięki czemu możemy szukać ciekawych, często zaskakujących związków i wzajemnych inspiracji między sztuką i badaniami kosmosu. Jakie było Pana zaangażowanie w projekt Rosetta VR?

Przez ostatnie kilka lat miałem przyjemność odpowiadać za działania komunikacyjne dotyczące Czego według Pan przemysły kreatywne mogłyby się nauczyć ze współpracy z taką orga- naszych najważniejszych misji kosmicznych badających Słońce, Układ Słoneczny i dalszy nizacją jak ESA? Wszechświat, a więc m.in. LISA Pathfinder, Gaia i ExoMars. Nasza praca jest niezwykle interdyscyplinarna, a jej rezultaty czasem prowadzą do zmian W tym okresie szczególnym przedsięwzięciem była bez wątpienia misja Rosetta. Wysłanie paradygmatów. Jeśli jesteś zaangażowany w realizację projektów naukowych „na krawędzi” w przestrzeń kosmiczną sondy, której zadaniem było dogonić kometę i towarzyszyć jej w dro- nauki i technologii w takich miejscach, jak ESA czy CERN, to jesteś wystawiony na naprawdę dze do Słońca oraz wylądować na jej powierzchni było wielkim wyzwaniem – pierwszym światowej klasy innowacyjność. Dodatkowo, jest w naszej pracy pewien rodzaj rygoru, który takim w historii ludzkości. Przygotowanie i przeprowadzenie tej misji zajęło nam ponad dwie wymaga, aby projektowane przez nas instrumenty były doskonałe, ponieważ stawiane przed dekady. Tak ambitne przedsięwzięcie stwarzało również okazję do przeniesienia naszych nimi zadania są ekstremalne. Jest to tak mocno stymulujące otoczenie, że trudno porównać działań komunikacyjnych na zupełnie nowy poziom. je pod tym względem z jakimkolwiek innym.

64 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 65 Plastic powstało z inicjatywy Michała bonzaja Staniszewskiego pokazującej projekt budowy na południowej półkuli Ziemi dwudziestoletniego absolwenta matematyki i informatyki, sieci robotycznych teleskopów mających służyć odkrywaniu zajmującego się wówczas z zamiłowania i pasji grafiką kom- planet poza Układem Słonecznym. Do innych przykładów puterową. Zespół zaangażował się w tzw. demoscenę – śro- przedsięwzięć podjętych przez studio Michała Staniszewskiego dowisko zrzeszające kreatywnych ludzi zajmujących się m.in. należą współpraca przy promującej Polskę kampanii Move tworzeniem dem. W grupie znajdowali się również muzycy, Your Imagination oraz przy polskim pawilonie na EXPO graficy oraz artyści zainteresowani możliwościami, które 2015 w Mediolanie – obie w ramach konsorcjum z Platige otwierał przed nimi świat wirtualny. Image / Fish Ladder.

Dzięki demoscenie Michał Staniszewski i jego zespół zostali Operując na pograniczu świata gier, realizacji interaktywnych dostrzeżeni przez przedstawicieli Sony i Crytek. Pozwoliło oraz sztuki, Plastic było w stanie zbudować kompetencje im to rozwinąć swój pierwszy rynkowy projekt – ekspery- kreatywne, które wyróżniają studio na międzynarodowym mentalną grę przygodową ( tzw. „przygodówkę” ) Datura, rynku projektantów gier i przyczyniają się do rozwoju sceny — w której gracze mogli wpływać na świat przedstawiony na kreatywnych projektów biznesowych w Polsce. ŹRÓDŁO: PLASTIC STUDIO ekranie dzięki specjalnemu kontrolerowi.

Te same mechanizmy, które sprawiły że Plastic został dostrze- PODSUMOWANIE żony przez Sony Santa Monica, zwróciły również uwagę — Platige Image. W 2011 roku Platige Image objęło udziały Plastic jest przykładem na to jak kompetencje kreatywne w Plastic Studio, decydując się tym samym na zainwesto- wykorzystane w projektach z pogranicza technologii kreacyj- BOUND wanie w perspektywiczny zespół zdolnych twórców, którzy nych, designu i sztuki, pozwalają z sukcesem zbudować firmę sukcesywnie rozwijał swoje ( wówczas ), niszowe produkty. o międzynarodowej reputacji. Co równie ważne, inwestycje ze PLASTIC STUDIOSTUDIO strony Platige Image i Sony Santa Monica, które pozyskało Plastic nie rozwijał się jednak tylko w branży gier. Jako kolek- studio, dowiodły, że istnieje przestrzeń i mechanizmy wyko- — tyw twórców, programistów, muzyków i projektantów, anga- rzystywania talentów i kompetencji przez podmioty o skali żował się również w projekty interaktywne na pograniczu znacznie większej niż rynek lokalny. nauki, kultury i rozrywki. — IMMERSYWNA GRA NA PLATFORMĘ PLAYSTATION 4 Współpraca Plastic Studio z Sony Santa Monica Studios Przykładem takiego przedsięwzięcia była praca dla Europej- skiej Rady ds. Badań Naukowych przy projekcie astrono- Bound to gra stworzona przez łódzkie studio Plastic. Fabuła gry oparta jest na historii kobiety wyruszającej w świat micznym Solaris. Pracownicy Plastic posłużyli się czujnikiem Jest pierwszą polską produkcją, która została wydana na plat- w poszukiwaniu swego ojca. Narracja jest trójpoziomowa. Kinect do przeprowadzenia interaktywnej prezentacji formie Playstation4 VR oraz drugą, po grze Datura, realizacją Pierwszy poziom to przygody bohaterki podczas poszukiwań, stworzoną we współpracy studia Plastic z kalifornijskim drugi stanowią retrospekcyjne obrazy z jej dzieciństwa, trzeci zespołem Sony Santa Monica. zaś to świat wyobrażony, w którym bohaterka jako księżniczka wyrusza z misją uratowania królestwa przed potworem. ŹRÓDŁO: PLASTIC STUDIO — Bound należy do gatunku gier o mocno narracyjnym i artystycznym charakterze. Profil produkcji wymagał umiejętnego Geneza sukcesu Bound wynika z dwóch czynników. Pierwszy połączenia oryginalnego pomysłu ( inspirowanego światem z nich to znalezienie partnera przedsięwzięcia. Współpraca sztuki, psychologii i kultury ), z technicznym kunsztem prze- firmy z Santa Monica Studio, jednego z czołowych studiów niesienia go do silnika gry oraz zapleczem marketingowym gier kategorii AAA na świecie ( odpowiedzialnym m.in. za do wypromowania tytułu. Oprawa wizualna gry, inspiro- serię God of War ), była w tym przypadku rezultatem kilku wana sztuką modernistyczną z początku XX wieku ( głównie wcześniej realizowanych, mniejszych projektów. Drugim suprematyzmem ), chwalona była na całym świecie za walory czynnikiem, niemniej ważnym czynnikiem było wieloletnie wizualne. budowanie odpowiednich kompetencji kreatywno-technologicznych przez studio. W kategorii gier artystycznych, był to jeden z najbardziej wyczekiwanych tytułów w 2016 roku.

66 STUDIA PRZYPADKÓW MICHAŁ STANISZEWSKI HEAD OF STUDIO PLASTIC Co z tego, czego się nauczyliście, uważacie za najważniejsze? — Przede wszystkim to, że zanim jeszcze usiądziemy do prac rozwojowych ( developmentu ), musimy mieć pomysł na komunikację zarówno historii, jak i produktu. I wbudować to w proces developmentu. Dzisiaj wypromować nawet dobrą grę jest bardzo trudno, chyba że jest naprawdę genialna. A to też wymaga olbrzymich nakładów. Trzeba stawiać na sprzedaż pro- MICHAŁ STANISZEWSKI JEST ZAŁOŻYCIELEM I SZEFEM ŁÓDZKIEGO STUDIA duktu i historii od samego początku. PLASTIC. ZAŁOŻONY 8 LAT TEMU ZESPÓŁ LICZY DZIŚ 10 OSÓB. W JEGO SKŁAD WCHODZĄ PROGRAMIŚCI, PROGRAMIŚCI-DESIGNERZY ORAZ ARTYŚCI WIZUALNI. Druga rzecz, to partnerstwa. Warto je budować i pracować z bardziej doświadczonymi od MICHAŁ, JAK I SPORA CZĘŚĆ JEGO ZESPOŁU, WYWODZI SIĘ Z DEMOSCENY – siebie. Nasza współpraca z Santa Monica Studio to prawdziwa szkoła życia. Uniwersytet SPOŁECZNOŚCI TWÓRCÓW PROJEKTUJĄCYCH ROZWIĄZANIA INTERAKTYWNE robienia gier. Należymy do ich ekosystemu małych zespołów porozrzucanych na całym świecie, I GRY O CHARAKTERZE EKSPERYMENTALNYM. W STYCZNIU 2017 ROKU którym oni pomagają wprowadzać nietuzinkowe tytuły na platformę Playstation. Doskonale OTRZYMAŁ „PASZPORT POLITYKI” ZA ROZWÓJ POLSKIEJ KULTURY CYFROWEJ. wiedzą, że gracze chcą różnorodności, również kulturowej. A tę uzyskuje się współpracując MICHAŁ UKOŃCZYŁ STUDIA Z INFORMATYKI I MATEMATYKI NA UNIWERSYTECIE z utalentowanymi zespołami z całego świata, a nie skupiając się tylko na własnych tytułach. ŁÓDZKIM.

Dali nam nieźle w kość. Mieliśmy zdalne spotkania co tydzień – produkcyjne, finansowe, marketingowe. I bardzo nas to rozwinęło, jako twórców i jako studio.

Oprócz Santa Monica i Crytek współpracujecie też od lat z Platige Image.

W środowisku twórców gier macie opinię małego, utalentowanego studia stawiające na Tak, współpraca z Platige uświadomiła nam, że są projekty równie ciekawe, jak i ciekaw- rozrywkę dojrzałą i artystyczną. Co sprawiło, że zaczęto Was w ten sposób postrzegać? sze niż gry. Często o głębszym przesłaniu społecznym. Nasza współpraca miała miejsce m.in. przy kampanii Move Your Imagination promującej Polskę poprzez pryzmat kreatywności. Nasze założenia i motto tak naprawdę nie zmieniły się od samego początku – tzn. od 8 lat, kiedy Współpracowaliśmy przy projekcie Solaris, wspierającym polską sieć zrobotyzowanych tele- rozpoczęliśmy działalność. Przywiązujemy dużą uwagę do łączenia estetyki audiowizualnej skopów oraz projektowaniu i produkcji elementów interaktywnych dla polskiego pawilonu na z nowatorskim podejściem do opowiadania historii i treści. Staramy się robić rzeczy, których EXPO 2015 w Mediolanie. nikt wcześniej się nie podejmował. Rzeczy dające do myślenia. I tonie jako determinuje nasz profil, jako studia oraz zespołu. Ta współpraca była zawsze rozwijająca dla obu stron. My mogliśmy wspierać ich zespół wiedzą techniczną dotyczącą wykorzystywanych technologii, oni z kolei wielokrotnie wspierali nas Technologie szybko się starzeją, w zasadzie z miesiąca na miesiąc. Część z nich się wypala swoim talentem artystycznym oraz kilkukrotnie inwestowali w nas finansowo. i trzeba umieć płynnie przejść dalej. Ale to starzenie się ma również swoje pozytywne konse- kwencje. Zarówno my – twórcy, jak i gracze, stajemy się dojrzalsi. Chcemy robić coś ambitnego Czego mogą się od was nauczyć inne branże? i jest na to rynek. Finansowo jest to oczywiście wymagające, ale możliwe – co pokazuje nasz przypadek. Nie zamierzamy budować kilkusetosobowego studia. Chcemy realizować projekty Przede wszystkim tego jak w małych zespołach sprawnie realizować projekty eksperymentalne, wyróżniające nas w skali międzynarodowej, które pobudzają do myślenia i jednocześnie łączą łączące nowe technologie z elementami badawczo-rozwojowymi i sztuką. Jako mały, zgrany nowe technologie z dojrzałą kulturą. zespół jesteśmy w tym bardzo szybcy, sprawnie podejmujemy decyzje, bo tylko to pozwala nam iść do przodu. I to się wielokrotnie sprawdzało, gdy współpracowaliśmy z dużymi firmami. Jak zaczęliście i jak zmieniła się Wasza branża na przestrzeni tych lat? Drugim tematem jest stawianie na angażujące opowiadanie historii ( storytelling ), na co Jeśli chodzi o zmiany dotyczące branży, to przede wszystkim to my – jako zespół – jesteśmy powinniśmy w Polsce więcej stawiać. Firmy z naszej branży konkurują globalnie, więc jeśli ich dojrzalsi. I dojrzalsi są też gracze na całym świecie. Nauczyliśmy się przede wszystkim, jak opowieść i marketing nie są wystarczająco dobre, to toną w oceanie innych tytułów. Tymcza- wyjść z niszy i robić produkcje wyróżniające się na rynku międzynarodowym. Jest spore zapo- sem dobre praktyki z marketingu gier można spokojnie przenieść do innych branż. Spójrzmy trzebowanie na gry intelektualne i my chcemy realizować się w tej kategorii. Ale bez doświad- na to, jak dobrze swoje ambicje komunikuje Space-X czy Tesla. Potrafią bardzo umiejętnie czenia na „pierwszej linii frontu” jest to niezwykle trudne. Gry to wielki biznes, z potencjałem, wykorzystywać technologie do opowiadania o swoich ambicjach w inspirujący sposób. Tego ale i bezwzględnymi mechanizmami rynkowymi. nam szczególnie życzę, jeśli chcemy rozwijać nasz własny kulturotech.

68 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 69 W ten sposób powstała nowa historia o Janie Twardowskim w projekt czołowych polskich literatów oraz reżyserów mło- – odważnym i sprytnym polskim milionerze grającym o swoje dego pokolenia. przeznaczenie z diabłem. Tak powstało również nasze własne „polskie piekło” z siedzibą na Podlasiu, czy pierwszy w histo- Dla Allegro było to pierwsze doświadczenie tego typu, a dla rii polskiej kinematografii Bazyliszek oraz szereg nowych zespołu Platige Image pierwszy komercyjny projekt branded i odświeżonych bohaterów pokroju Baby Jagi czy Kołodzieja. content o takiej skali. Wcześniej, w 2014 roku Platige Image Filmy wyświetlane na YouTube od 2015 roku dotarły już do zrealizował projekt o podobnym charakterze, ale dla partnera grona ponad 20 milionów odbiorców. z sektora publicznego – Europejskiej Agencji Kosmicznej ( Ambition dla misji Rosetta ), a kilka lat wcześniej – w mniejszej Na potrzeby tego opracowania warto wskazać walory tego skali – dla Canal+. projektu: po pierwsze osiągnął on założone dla siebie cele marketingowe, tzn. ekspozycję marki Allegro w pozytywnym kontekście dla szerokiego grona odbiorców ( głównie w Inter- „Realizowanie przedsięwzięć filmowych takich necie ); po drugie, nadał marce Allegro tożsamość mecenasa jak „Legendy” trochę przypomina startup. odważnych i niekonwencjonalnych produkcji popkulturowych, Trzeba zebrać dobry, interdyscyplinarny zespół, zarówno wewnątrz firmy – dla jej pracowników i partnerów – a następnie zrealizować projekt w zasadzie

— jak i na zewnątrz; po trzecie, zrealizowane produkcje stały od zera. Praca w takim otoczeniu jest bardzo ŹRÓDŁO: legendy.allegro.pl/extras się ciekawym elementem współczesnej polskiej popkultury. wymagająca, ale przynosi rezultaty. Jeśli w dodatku pracujemy nad przedsięwzięciami Legendy Polskie są także dobrą ilustracją tego, jak działają rozwijającymi polską kulturę w nowoczesny otwarte innowacje w kontekście korporacji. sposób i docierającymi do szerokiej publiczności, staje się to niezwykłą przygodą. Allegro zdecydowało się skorzystać z kompetencji kreatyw- ” nych i filmowo-produkcyjnych spoza zasobów własnej firmy. Tomek Bagiński REŻYSER / DYREKTOR KREATYWNY, PLATIGE IMAGE LEGENDY POLSKIE Do współpracy zaproszono zespoły Fish Ladder oraz Pla- LEGENDY POLSKIE tige Image, które pod kierownictwem reżysera – Tomka ALLEGROALLEGRO Bagińskiego – stały się następnie platformą do angażowania —

KAMPANIA BRANDED CONTENT W OPARCIU O ORYGINALNE POPKULTUROWE UNIWERSUM ŹRÓDŁO: legendy.allegro.pl/extras — Współpraca Allegro z Platige Image i Fish Ladder

Legendy Polskie w swojej pierwszej odsłonie zaprezentowane W całe przedsięwzięcie, począwszy od realizacji filmów zostały na jesieni 2015 roku jako niekonwencjonalna forma i efektów specjalnych, przez teledyski i krótkie opowiadania, kampanii branded content. a skończywszy na stworzeniu audiobooka, zaangażowane było ponad kilkaset osób. Allegro, największa na polskim rynku firma e-commerce, zdecydowała się postawić na stworzenie oryginalnych opowie- Co więcej, w projekcie wzięło udział wielu ekspertów na co ści osadzonych w polskim kontekście historycznym i popkul- dzień nie związanych z branżą reklamową czy filmową. Byli turowym. to uznani literaci, kulturoznawcy, futuryści, a nawet vlogerzy. Okazało się, że współpraca różnych środowisk pozwoliła Legendy osadzone są na granicy światów i konwencji. Scien- osiągnąć sukces – stworzone w ramach kampanii Legendy ce-fiction przeplata się tu z wątkami fantasy, motywami lite- zainteresowały polską publiczność, której spodobał się przede rackimi, podaniami ludowymi i współczesnym humorem. wszystkim oryginalny charakter produkcji – połączenie światów literackich i filmowych oraz różnych konwencji opowiadania o powszechnie znanych nam motywach.

70 STUDIA PRZYPADKÓW — ŹRÓDŁO: legendy.allegro.pl/extras

Dla obu organizacji był to więc proces wspólnej nauki i budo- PODSUMOWANIE wania zaufania przy projekcie wykraczającym poza kompe- — tencje tylko jednej firmy. Legendy Polskie Allegro są wyróżniającym się przedsięwzięciem na polskim rynku, zarówno jeśli chodzi o skalę projektu, jak Wypracowana w procesie oryginalna własność intelektualna i ambicje zespołów go realizujących. Producenci postawili i rozpoznawalność marki Legendy Polskie Allegro może stać się na formułę zrywającą z dotychczas przyjmowaną konwencją. czymś więcej niż jednorazową kampanią. Udało się bowiem Wykorzystali do tego atrakcyjne formy wizualne, muzyczne z sukcesem rozbudzić w idącej w miliony publiczności apetyt oraz kompetencje kreatywne i marketingowe. W rezultacie na taką formę rodzimej popkultury. stworzono barwny świat i opowieści, które mogą stać się dobrą platformą do rozpowszechniania polskiej kultury – zarówno w Polsce, jak i poza granicami kraju. —

ŹRÓDŁO: legendy.allegro.pl/extras — ANNA Jak te działania wpisują się w Waszą kulturę organizacyjną i strategię?

Transfer wiedzy oraz wspieranie społeczności stanowią część strategii społecznej odpowie- BRANDEDILLER CONTENT MANAGER dzialności biznesu, która jest ważnym elementem strategii korporacyjnej naszej firmy. Kultura Allegro jest mocno zorientowana na dzielenie się wiedzą. Patrząc na obszar techno- ALLEGRO logiczny, nasi inżynierowie występują na dziesiątkach konferencji i meetupów, poświęcając tysiące godzin na dzielenie się wiedzą. W 2016 roku zorganizowaliśmy 18 meetupów i sami — uczestniczyliśmy w 116 wydarzeniach dla branży IT w Polsce i na świecie. Tylko w ubiegłym roku nasi inżynierowie spędzili 340 godzin przekazując swoją wiedzę kobietom i 314 godzin na nauce programowania dla najmłodszych.

ANNA ILLER JEST ZWIĄZANA Z MARKĄ ALLEGRO OD PONAD OŚMIU LAT, POCZĄTKOWO Chcemy, aby rozwiązania, które projektujemy służyły nie tylko celom komercyjnym, ale także JAKO MARKETING DEPARTMENT LEADER, NASTĘPNIE BUSSINES DEVELOPMENT AND miały realny wpływ na społeczeństwo. Dlatego udostępniamy swoją platformę, technologię MARKETING MANAGER, A OBECNIE JAKO BRANDED CONTENT MANAGER. ZARZĄDZA i zasoby ludzkie fundacjom oraz organizacjom pożytku publicznego i pomagamy przeprowa- UNIKATOWYM ZESPOŁEM PRODUKUJĄCYM PRAWDOPODOBNIE NAJWIĘCEJ TREŚCI DLA dzać zbiórkę online. JEDNEJ MARKI W POLSCE. JEST EKSPERTEM W DZIEDZINIE PORADNIKÓW, OPINII, RECENZJI, ALE OSTATNIO NAJBARDZIEJ POCHŁANIA JĄ PRODUKCJA WIDEO. ODPOWIADA W ALLEGRO Partnerstwa z różnymi organizacjami pozwalają nam przede wszystkim lepiej zrozumieć M.IN. ZA TAKIE PRODUKCJE JAK LEGENDY POLSKIE, TEMATYCZNE KANAŁY WIDEO CZY potrzeby społeczeństwa, któremu świadczymy usługi ale także poszerzyć własne horyzonty, PORADNIKI ZAKUPOWE DLA CAŁEGO SERWISU. a w przypadku akcji CSR, także rozbudzić wewnętrzną wrażliwość.

Czego nauczyliście się pracując przy projektach kreatywnych, takich jak Legendy Polskie?

Projekt Legendy Polskie praktycznie na każdym etapie był dla nas nauką – i trochę ekspery- Allegro jest jedną z największych polskich firm technologicznych. Na czym polega Wasze mentem. Początkowo chcieliśmy wejść w obszar produkcji wideo do internetu, który miał być „otwarcie na świat”? angażujący dla widza i wywoływać ekscytację wokół marki. Finalnie okazało się, że stworzy- liśmy filmy krótkometrażowe i fikcyjny świat, który przez naszych widzów jest oceniany lepiej Od początku naszej działalności angażujemy się i rozwijamy różnego rodzaju partnerstwa. niż rodzime produkcje kinowe. Począwszy od spotkań ze społecznościami skupionymi wokół świata IT, poprzez przemysł kreatywny czy fundacje i organizacje pożytku publicznego. Konsekwentnie inwestujemy Po drodze musieliśmy oczywiście odrobić sporo lekcji. Po pierwsze staliśmy się producentem, w nasze relacje z tymi społecznościami, szukając inspiracji, dzieląc się wiedzą i doświadcze- którego zakres prac na każdym etapie jest znacznie szerszy niż się spodziewaliśmy, a jed- niem oraz umożliwiając rozwój nowym inicjatywom. nocześnie świadomie podjęliśmy decyzję o tym, że do projektu nie będziemy angażować zewnętrznej agencji reklamowej czy domu mediowego. Mając u boku Tomka Bagińskiego, Połowa pracowników Allegro pracuje w obszarze technologii. To ogromny potencjał wiedzy Platige Image oraz Fish Ladder – zespół łączący kompetencje kreatywne z technologiami i doświadczenia, którym nasi inżynierowie dzielą się już od kilku lat pod marką Allegro Tech. i produkcją – mieliśmy jasną i wspólną wizję oraz dostęp do czołowych polskich twórców. W ramach tych działań w kilku miastach w Polsce organizujemy Allegro Tech Talks, podczas Po drugie, mając w organizacji ekspertów w zakresie performance marketingu i PRu, posta- których opowiadamy o prowadzonych projektach, problemach, jakie napotykamy oraz niety- nowiliśmy, że wszystkie działania reklamowe zrealizujemy samodzielnie. To była jedna z naj- powych rozwiązaniach, które zaimplementowaliśmy. Do współpracy zapraszamy także eks- ważniejszych lekcji, ponieważ uświadomiliśmy sobie, że potrafimy wyjść poza standardowe pertów z zagranicy, takich jak Martin Thompson – ekspert od wysoko wydajnych systemów działania, a realizując je poprzez zaangażowanie ludzi wewnątrz firmy lepiej zarządzamy obliczeniowych czy Dobromir Montauk, menedżer zespołu inżynierów w Twitterze. Część jakością i rezultatami całego projektu. naszych działań ma też mocno edukacyjny charakter, np. powstały z myślą o dzieciach Coder Dojo czy program mentorski dla kobiet Tech Leaders. Co motywuje Was do realizacji takich projektów? Nasza współpraca z różnego rodzaju społecznościami nie kończy się na teorii, ma też swój wymiar praktyczny. Jako pierwsi w Polsce pokazaliśmy, że internet może być doskonałym Moim bardzo silnym motywatorem są nowe wyzwania, a szczególnie te, w których mogę zdo- miejscem do prowadzenia działań charytatywnych. 17 lat temu pojawiły się pierwsze aukcje bywać nowe umiejętności i wiedzę. Czy to z obszaru technologii, przemysłów kreatywnych czy na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, w ramach których zebraliśmy już ponad 34 biznesu. Dlatego możliwość współtworzenia projektów ze specjalistami z różnych dziedzin i branż mln zł. Trzy lata temu postanowiliśmy ułatwić zbieranie funduszy wszystkim organizacjom daje mi świetną możliwość rozwijania własnych kompetencji oraz kompetencji mojego zespołu. pożytku publicznego i uruchomiliśmy serwis charytatywni.allegro.pl. Na platformie działa Co więcej, współpraca przy interdyscyplinarnych projektach poszerza perspektywę, uczy otwar- obecnie prawie 200 organizacji, wśród nich m.in. fundacja Mam Marzenie, Rak’n’Roll, Cen- tości i szerokiego spojrzenia na wyzwania i zachęca do stosowania innowacyjnych rozwiązań. trum Zdrowia Dziecka czy Mimo wszystko. Kreatywność rodzi się w naszych głowach, jeżeli jesteśmy ciekawi świata i nowych doświadczeń.

74 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 75 pod względem dystrybucji. Dzięki Katedrze udało się zwrócić Projektami o jeszcze większej skali były realizowane w kolej- uwagę świata na polską kulturę współczesną i pokazać osią- nych latach przedsięwzięcia z kategorii branded content, które gnięcia lokalnych twórców. Zrealizowane po niej projekty również wpisywały się w nurt kuturotechu – stworzone we autorskie takie jak Arka ( reż. Grzegorz Jonkajtys ), Fallen Art współpracy z Allegro Starość Aksolotla i Legendy Polskie, czy ( reż. Tomek Bagiński ) czy Paths of Hate ( reż. Damian Nenow ) filmAmbition – Epilogue ( reż. Maciej Jackiewicz ), w którym pozwoliły Platige rozwinąć kompetencje umożlwiające pod- Europejska Agencja Kosmiczna żegnała się z misją Rosetta jęcie kolejnych przedsięwzięć już o znacznie większej skali. w Kampinoskim Parku Narodowym i Łazienkach Królewskich w Warszawie. Do projektów tych zaliczała się m.in. Bitwa pod Grunwaldem – pierwsza na świecie stereoskopowa interpretacja obrazu, czy Przy realizacji tych projektów, dzięki otwartemu podejściu do Miasto Ruin – projekt wykorzystujący tysiące archiwalnych łączenia kompetencji kreatywnych, motywów kulturowych zdjęć lotniczych do stworzenia trójwymiarowej rekonstrukcji oraz nowych technologii, Platige Image udało się zbudować zniszczonej po powstaniach Warszawy. wyróżniającą się sieć talentów, która dziś, w epoce zglobalizo- wanej dystrybucji treści, staje się bazą dla rozwoju kreatywnej W obu przypadkach projekty wymagały rozwoju niedostęp- przedsiębiorczości i polskiego kulturotechu. nych na polskim rynku kompetencji technologicznych, które często okazywały się pionierskie także w skali międzyna- — rodowej. Dzięki nim przedsięwzięcia o wyraźnie polskim PODSUMOWANIE ŹRÓDŁO: MATERIAŁY WŁASNE PLATIGE IMAGE charakterze stały się równocześnie naszą wizytówką zagranicą – — dowodem naszej kreatywności i zdolności do wykorzystywania Stosowanie modelu zbliżonego do otwartych innowacji oka- innowacyjnych rozwiązań. zuje się jedynym właściwym podejściem do rozwijania projek- tów kulturotechowych. Platige Image udało się na przestrzeni Po realizacji kilku takich projektów, często we współpracy lat zbudować wokół firmy społeczność współpracowników z zewnętrznymi partnerami, Platige rozpoczął proces budo- i partnerów ( zarówno instytucji, firm, jak i indywidualnych PLATIGEPLATIGE IMAGE IMAGE wania jeszcze bogatszej konstelacji kompetencji opartej na artystów ), która współtworzy to zjawisko. Obecny kontekst KULTUROTECH otwartym ekosystemie artystów, naukowców i przedsiębiorców gospodarczy wymaga jednak coraz mocniejszego stawiania KULTUROTECH tworzących jedne z najbardziej zaawansowanych projektów na rozwój technologii i towarzyszących im modeli bizneso- — kulturotechowych w Polsce. Ich przykładami są m.in. musicale wych. Dlatego instrumenty otwartych innowacji, takie jak z generowaną cyfrowo, stereoskopową scenografią Polita( , laboratoria B+R, programy inkubacji i akceleracji oraz CVC, Platige Image w ciągu 20 lat rozwinęło się z małego, zatrud- historii oraz technologii i dostarczanych przez nią możliwości Piotruś Pan, Sky ), interaktywna instalacja Smok zrealizowana stają się coraz skuteczniejszymi rozwiązaniami dla rozwoju niającego zaledwie kilka osób studia postprodukcyjnego do produkcyjnych i dystrybucyjnych. Nieustanne łączenie tych na potrzeby polskiego pawilonu na EXPO 2010 w Szanghaju, nowych przedsięwzięć na pograniczu biznesu, kultury i nauki. „artystycznego konglomeratu” z ponad trzystuosobowym dwóch obszarów zainspirowało zespół Fish Ladder ( dział czy otwarcie targów CeBIT 2013 w Hanowerze, podczas — zespołem pracowników i współpracowników – czołowych projektów specjalnych Platige ) do wprowadzenia pojęcia którego do łączenia animacji z wykonywaną na żywo muzyką polskich i europejskich twórców, artystów i producentów. kulturotechu ( opisanego szerzej w raporcie na stronach 24-25 ) wykorzystano silnik czasu rzeczywistego. i całej kategorii projektów spełniających jego szeroką definicję. Od samego początku istnienia firmy jej zespół nie tylko roz- ŹRÓDŁO: MATERIAŁY WŁASNE PLATIGE IMAGE wijał kompetencje artystyczne i produkcyjne, ale też szukał Przedsięwzięcia z tej kategorii Platige realizował już na długo — okazji do angażowania się w projekty wykraczające poza branżę przed próbą jej opisania. Pierwszym z nich była zrealizowana kreatywną. Platige podejmował te wyzwania w konsorcjach, w 2002 roku przez Tomka Bagińskiego Katedra – adapta- które budowane były w modelu zbliżonym do otwartych inno- cja opowiadania science-fiction cenionego polskiego pisa- wacji. W przypadku tych projektów model ten stosowany był rza – Jacka Dukaja – która odniosła międzynarodowy sukces jednak nie tylko w obszarze technologii, ale przede wszystkim i zyskała wielką rozpoznawalność dzięki nominacji do Oskara dla budowania kreatywnych partnerstw, których celem było w kategorii krótkometrażowych filmów animowanych. tworzenie unikatowego kontentu. Katedra jest bardzo dobrym przykładem kulturotechu, bo cho- Niezależnie od tego, czy realizowany przez Platige projekt był ciaż dziś animacja komputerowa nie jest specjalnym novum, z obszaru rozrywki, edukacji, filmu, reklamy czy nauki, zawsze to 16 lat temu jej wykorzystanie pozwalało nadać projektowi opierał się on na dwóch filarach – kulturze i opowiadaniu skalę, którą trudno byłoby osiągnąć w inny sposób – także

76 STUDIA PRZYPADKÓW PIOTR MARCIN Aby osiągnąć odpowiedni poziom zaawansowania w tym obszarze, współpracujemy oczy- wiście z wieloma partnerami, zarówno z przemysłu, jak i nauki. To zresztą przykład naszej SIKORA KOBYLECKI współpracy R&D z Przemysłowym Instytutem Automatyki i Pomiarów stał się kiedyś dla PREZES ZARZĄDU CHIEF CREATIVE OFFICER Ministerstwa Gospodarki ( obecnie Ministerstwo Rozwoju ) jednym z głównym argumentów PLATIGE IMAGE PLATIGE IMAGE za dodaniem do listy Krajowych Inteligentnych Specjalizacji tej dotyczącej naszego obszaru – — Inteligentnych Technologii Kreacyjnych.

Piotr Sikora: Większość realizowanych przez nas projektów, w tym przede wszystkim te PIOTR SIKORA JEST PREZESEM PLATIGE IMAGE – FIRMY, KTÓRĄ 20 LAT TEMU z kategorii projektów specjalnych, jest w znacznym stopniu projektami R&D – serią prototy- ZAŁOŻYŁ Z JAROSŁAWEM SAWKO. NA PRZESTRZENI LAT BUDOWAŁ POZYCJĘ pów zupełnie nowych rozwiązań. Dysponujemy różnymi narzędziami, ale bardzo często na STUDIA NA RYNKACH KRAJOWYM I ZAGRANICZNYM, ODPOWIADAJĄC M.IN. ZA ROWÓJ PROJEKTÓW DLA BRANŻY REKLAMOWEJ I FILMOWEJ. ZAINICJOWAŁ potrzeby jakiegoś projektu musimy opracowywać zupełnie nowe. To jak trybiki, które trzeba RÓWNIEŻ REALIZACJĘ PROJEKTÓW W OBSZARZE WIDOWISK TEATRALNYCH ORAZ ułożyć w dobrze działający mechanizm. Tylko, że w przypadku każdego projektu zestaw ROZWOJU TECHNOLOGII 3D LIVE THEATHRE. i konfiguracja tych trybików jest trochę inna.

MARCIN KOBYLECKI JEST CHIEF CREATIVE OFFICEREM PLATIGE I SZEFEM Marcin Kobylecki: O naszym podejściu do otwartych innowacji warto powiedzieć jeszcze STUDIA PROJEKTÓW SPECJALNYCH FISH LADDER. POSIADA PONAD 15-LETNIE w innym kontekście. Tworzenie kontentu, to obszar, w którym w zasadzie możemy postawić DOŚWIADCZENIE JAKO PRODUCENT I LIDER ZESPOŁÓW KREATYWNYCH. WSPÓLNIE znak równości pomiędzy kreatywnością i innowacyjnością. To tutaj otwarte innowacje znajdują Z TOMKIEM BAGIŃSKIM ZREALIZOWAŁ NOMINOWANĄ DO OSKARA KATEDRĘ, w naszych działaniach największe zastosowanie. Dysponujemy technologiami i artystycznym ANIMOWANĄ HISTORIĘ POLSKI, CINEMATIKI DO SERII GIER WIEDŹMIN ORAZ potencjałem do opowiadania historii, ale rozwijając projekty dla kultury, edukacji czy nauki, PROJEKT LEGENDY POLSKIE ALLEGRO. ODPOWIADA RÓWNIEŻ ZA KSZTAŁTOWANIE szukamy partnerów, którzy dysponują unikatową możliwość generowania kontentu w tych STRATEGII FIRMY, W TYM PRZEDSIĘWZIĘCIA LICENCYJNE ORAZ NEW VENTURES. obszarach. Otwarte innowacje znajdują bowiem zastosowanie nie tylko przy rozwijaniu technologii czy w przemyśle, ale także przy budowaniu szerszych koncepcji kreatywnych.

Platige Image od lat łączy kreatywność z nowymi technologiami. Jak z Waszej perspektywy W jaki sposób te działania wpisują się w model biznesowy firmy? na przestrzeni ostatnich lat zmieniał się rynek? Piotr Sikora: Model biznesowy Platige przez wiele lat oparty był na usługach. Kompetencje Piotr Sikora: Na rynku funkcjonujemy już od ponad 20 lat. Rozwijaliśmy się razem z nim artystyczne i produkcyjne, które zbudowaliśmy, pozwalały nam realizować światowej klasy i doświadczaliśmy jego ewolucji. Cały czas powstają nowe rozwiązania, a stare odchodzą do projekty dla naszych klientów. Było to możliwe, bo odpowiednio wcześnie postawiliśmy na lamusa. W naszej branży ten technologiczny postęp jest zresztą niezwykle dynamiczny, co rozwój poprzez projekty specjalne inicjowane przez naszych twórców, w tym te najbardziej wymaga od nas sprawnego opracowywania i wdrażania nowych narzędzi. To co pozostaje artystyczne, jak krótkometrażowe animacje ( np. nominowana do Oscara Katedra wyreżyse- jednak niezmienne, to wartość kreacji i ciekawych treści – tzn. kontentu. Tworzenie własnych rowana przez Tomka Bagińskiego ). historii i wykorzystywanie technologii, aby móc je opowiedzieć, jest naszym zdaniem kluczem do budowania pozycji rynkowej w naszej branży, ale też przenikania się z innymi sektorami. Marcin Kobylecki: Kompetencje produkcyjne i technologiczne były i są bardzo ważne, ale Wierzymy bowiem, że przemysły kreatywne ze względu na swój charakter, są szczególnie to te artystyczne i kreatywne pozwoliły nam zbudować ofertę z obszaru branded content. predystynowane do inicjowania przedsięwzięć cross-sektorowych, interdyscyplinarnych. Oryginalną własności intelektualną stworzyliśmy m.in. z Allegro ( Legendy Polskie ) czy Euro- pejską Agencją Kosmiczną ( Ambition ). Marcin Kobylecki: Tak jest w obszarach, w których nasza działalność jest nie tylko odpowiedzią na potrzeby rynku, ale generuje też nowe nisze. Staramy się tworzyć nowe formy własności Piotr Sikora: Kolejnym krokiem jest tworzenie własnego IP, a filmy są tylko jednym z formatów, intelektualnej – zarówno niematerialnej, jak i technicznej – oraz budować nowego rodzaju które nas interesują w tym obszarze, zwłaszcza, że największy potencjał widzimy w projek- formaty doświadczeń łączących kontent z technologiami. W tej chwili pracujemy m.in. nad tach cross-mediowych. Coraz mocniej przyglądamy się też cyfrowym platformom produkcji nowymi formatami w kategorii live-entertainment – rozwiązaniami interaktywnymi dla teatrów. i dystrybucji, dzięki którym różne formaty mogę być skalowane. Technologie, które w ramach tych prac stworzymy, będziemy mogli wykorzystywać jednak znacznie szerzej, np. w edukacji, przemyśle czy nauce. Jak taki model biznesowy planujecie wdrażać?

Takie przedsięwzięcia wymagają współpracy z wieloma partnerami zewnętrznymi, m.in. Marcin Kobylecki: Coraz mocniej stawiamy na przedsiębiorczość zarówno wewnętrzną – roz- kreatywnymi, technicznymi i produkcyjnymi – jak w kontekście tej współpracy wyglądają wijanie inicjatyw wychodzących od naszych pracowników i współtwórców – jak i zewnętrzną – otwarte innowacje w Waszej firmie? budowanie wspólnych przedsięwzięć z partnerami. Przyglądamy się w związku z tym inicjatywom związanym z inkubacją i akceleracją projektów z szeroko rozumianego sektora Marcin Kobylecki: Technologie są bardzo ważną częścią naszej działalności. To dzięki nim kreatywnego – zarówno własnych, jak i pozyskiwanych z rynku. Widzimy w tym efektywny jesteśmy w stanie dostarczać jedne z najbardziej angażujących i kreatywnych produkcji na sposób budowania nowych kompetencji – kreatywnych, technologicznych, produkcyjnych. zarówno polski, jak i światowy rynek. Będzie można je dostrzec w kolejnych naszych projektach.

78 STUDIA PRZYPADKÓW STUDIA PRZYPADKÓW 79 WNIOSKI — KONKLUZJE Najciekawszymi i najbardziej efektywnymi narzedziami Te początkowo małe zespoły posiadały jednak silne, motywu- otwartych innowacji wykorzystywanymi przez organizacje jące wsparcie na najwyższym szczeblu hierarchii danych orga- – funkcjonujące na pograniczu przemysłów kreatywnych, nauki nizacji, najczęściej podlegając bezpośrednio bądź to członkom i biznesu sa: zarządu, bądź zespołom strategii lub liderom odpowiedzial- —— różne formy laboratoriów B+R; nym za rozwój innowacji, designu i partnerstw zewnętrznych. —— zespoły odpowiedzialne za rozwój nowych przedsięwzięć i przedsiębiorczości korporacyjnej – ventures; Główne korzyści jakie się udaje osiągnąć organizacjom dzięki —— programy o charakterze inkubacji / akceleracji / rozwoju wykorzystywaniu tych narzędzi to m.in.: ekosystemu startupów – inkubatory / akceleratory; —— wypracowanie mechanizmów pozwalających na sys- —— zespoły o charakterze eksperymentalnym, skupione wokół tematyczne pozyskiwanie z rynku nowych pomysłów, kompetencji kreatywnych i cyfrowych – medialab ; rozwiązań czy technologii; —— programy o charakterze partnerstw kreatywnych łączą- —— rozwijanie środowiska i kultury wewnątrz organizacji cych interdyscyplinarne kompetencje z różnych dziedzin, pozwalających na tworzenie nowych koncepcji, testowanie np. nauki, technologii, kultury i biznesu – kulturotech; hipotez i szybkie prototypowanie; —— wehikuły o charakterze inwestycyjnym, np. korporacyjne —— rozwijanie „awangardowych” kompetencji, które pocho- fundusze inwestycyjne – CVC; dzą z jednej bądź kilku dziedzin nauki, technologii, mul- —— zespoły i projekty do projektów specjalnych – moonshot. timediów; —— rozwijanie kompetencji pozwalających na merytoryczną OBECNOŚĆ TYCH NARZĘDZI POZWALA ocenę propozycji przychodzących z zewnątrz ( na pozio- ORGANIZACJOM PRZEDE WSZYSTKIM NA mie technologicznym, kreatywnym czy produkcyjnym ); ROZWÓJ NOWYCH KOMPETENCJI I PROJEKTÓW, —— rozwijanie projektów i inicjatyw kształtujących GOTOWOŚĆ NA SZYBKIE ZMIANY ZWIĄZANE „innowacyjną tożsamość” organizacji; Z NOWYMI TRENDAMI ORAZ BUDOWANIE —— rozwój przedsiębiorczości korporacyjnej pozwalającej na STRATEGICZNYCH PARTNERSTW. kontynuację wewnętrznych projektów poza bezpośred- nimi strukturami firmy; W sporej liczbie przedstawionych przez nas przypadków, —— dla najbardziej dojrzałych firm: posiadanie wehikułu inicjatywy zaczynały się od małych zespołów, a następnie suk- inwestycyjnego. cesywnie rozwijały swoją wiarygodność i portoflio w ramach organizacji. Na koniec tego opracowania przedstawiamy rekomendacje. —

KONKLUZJE 81 WNIOSKI / REKOMENDACJE 01

DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA I KORPORACJE MAŁE I ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA KREATYWNE

DOJRZAŁE FIRMY POWINNY WYKORZYSTYWAĆ KOMPETENCJE MAŁE I ŚREDNIE FIRMY KREATYWNE MOGĄ WIELE ZAOFEROWAĆ KREATYWNE DLA ROZWIJANIA NOWYCH OBSZARÓW DZIAŁALNOŚCI DOJRZAŁYM ORGANIZACJOM

Projektowanie nowych produktów, usług, marek czy technologii wymaga umiejętności wyjścia Potencjał jaki przedstawiają młode, małe i średnie przedsiębiorstwa ( startupy ) jest już dostrzegany poza obszar status quo. Na tym polega kreatywność w biznesie. A dziś jest on zarówno światem przez duże firmy. Warto jednak w tym gronie wyróżnić firmy z branży kreatywnej, które opierając inżynierów i przedsiębiorców, jak i twórców i projektantów. się na rozwiązaniach będących w awangardzie rozwoju technologii, mogą wiele wnieść do rozwoju Badania Kleiner Perkins Caufield & Byers ( strona 21 ) potwierdzają trend, w którym najbardziej większych organizacji. innowacyjne firmy działające w różnych sektorach gospodarki od lat inwestują w rozwój kompe- Studia przypadków frogVentures ( strona 27 ), Dubai Future Foundation ( strona 40 ) czy R/GA tencji kreatywnych. Ventures ( strona 50 ) przedstawiają przykłady potwierdzające to zjawisko.

NARZĘDZIA OTWARTYCH INNOWACJI ( LABORATORIA B+R, DUŻE ORGANIZACJE SWOJĄ SKALĄ, ZASOBAMI I WIEDZĄ O RYNKU AKCELERATORY, CVC ) BUDUJĄ CORAZ SKUTECZNIEJSZE MECHANIZMY MOGĄ PRZYŚPIESZYĆ ROZWÓJ STARTUPÓW ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTW Budowanie relacji pomiędzy dojrzałymi organizacjami, a startupami przynosi również wiele korzyści Modele przedstawione w raporcie pozwalają przedsiębiorstwom budować nowe kompetencje tym ostatnim. Dzięki takiemu partnerstwu mogą one uzyskać dostęp do wiedzy, sieci kontaktów i angażować się w najbardziej perspektywiczne projekty. Poszerzanie struktur przedsiębiorstw oraz zasobów pozwalających na rozwój w skali, która inaczej pozostawałaby dla nich niedostępna. o ekosystemy startupów czy inwestowanie w spółki celowe, to również sposoby pozyskiwania Opisana przez nas współpraca studia Plastic i Sony Santa Monica ( strona 66 ) jest przykładem na i utrzymywania w organizacjach najbardziej przedsiębiorczych osób i zespołów. to, jak takie partnerstwo może wyglądać w praktyce. Od ostatnich kilku lat można zaobserwować wyraźny trend, w którym firmy prywatne i instytucje publiczne rozwijają programy innowacji wewnętrznych ( strona 20 ).

REALIZACJA INTERDYSCYPLINARNYCH PROJEKTÓW DAJE WARTO NAWIĄZYWAĆ WSPÓŁPRACĘ Z NAJLEPSZYMI OŚRODKAMI FIRMOM OKAZJĘ DO ROZWOJU W BRANŻACH I TECHNOLOGIACH NAUKOWYMI NA ŚWIECIE ZE WZGLĘDU NA GLOBALNY CHARAKTER „WYPRZEDZAJĄCYCH KRZYWĄ” ICH DZIAŁALNOŚCI

Technologie, osiągnięcia naukowe i kultura są jednymi z najważniejszych czynników determinują- Nauka jest dziś jedną z najbardziej zglobalizowanych dziedzin. Firmy z branż kreatywnych poszu- cych rozwój rynku. Tylko projekty łączące różne dyscypliny pozwalają firmom tworzyć produkty kujące wyzwań w globalnej skali powinny współpracować z międzynarodowymi organizacjami i usługi odpowiadające na współczesne i nadchodzące trendy. naukowymi i stawać się aktywnymi udziałowcami realizowanych przez nie przedsięwzięć. Odpowiedzą na ten trend jest rosnąca liczba projektów moonshot realizowanych zarówno przez Partnerstwo Fish Ladder / Platige Image z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) przy misji instytucje prywatne, jak i publiczne ( strony 22-23 ). Rosetta ( strona 61 ), czy model działania CERN MediaLab ( strona 46 ) to dobre przykłady takiej współpracy.

82 KONKLUZJE KONKLUZJE 83 WNIOSKI / REKOMENDACJE 02

INSTYTUCJE PUBLICZNE ŚRODOWISKA NAUKOWE

INSTYTUCJE PUBLICZNE POWINNY BYĆ GOTOWE NA PARTNERSTWA NAUKA, KTÓRA WYMAGA DZIŚ DALEKO IDĄCEJ SPECJALIZACJI, NIE NIE TYLKO PRZY PROJEKTACH, ALE RÓWNIEŻ ROZWOJU SZERSZYCH MOŻE ZAPOMINAĆ O INTERDYSCYPLINARNOŚCI KOMPETENCJI Interdyscyplinarność zawsze była jednym z fundamentów uprawiania nauki. Powinna ona jednak Formuła partnerstw prywatno-publicznych jest już powszechnym mechanizmem budowania wykraczać poza dyscypliny naukowe i dotyczyć również zagadnień dotyczących społeczeństwa relacji gospodarczych. Rzadko kiedy przewidują one jednak współpracę ukierunkowaną na rozwój i kultury. Wiele rozwiązań i technologii powstających w nauce, rozwiniętych poprzez wkład kom- szerszych kompetencji, a nie jedynie realizację konkretnych projektów. Nowoczesne kompetencje petencji kreatywnych, może znaleźć dalsze zastosowanie społeczne. kreatywne, technologiczne i projektowe są dla instytucji publicznych niezbędne dla realizacji ich misji. Kompetencje kreatywne są dostrzegane i doceniane przez największe z instytucji naukowych – m.in. Przedstawione przez nas modele, w których działają Dubai Futures Foundation ( strona 40 ), CERN MIT, CERN (obie organizacje posiadają zespoły medialab – strona 20 ), czy Europejską Agencję Medialab ( strona 46 ) oraz Europejska Agencja Kosmiczna ( strona 61 ) to przykłady „dobrych Kosmiczną ( strona 61). praktyk” w tym obszarze.

OTWARTE INNOWACJE TO NARZĘDZIA PRZYDATNE TAKŻE W PROCESACH KOMERCJALIZACJI WYNIKÓW PRAC NAUKOWYCH INSTYTUCJOM SEKTORA PUBLICZNEGO WARTO STOSOWAĆ METODOLOGIE WYKORZYSTYWANE PRZEZ FIRMY KREATYWNE Narzędzia otwartych innowacji takie jak laboratoria B+R, akceleratory czy modele CVC funkcjo- nują również w sektorze publicznym. Ich przykłady można znaleźć w najbardziej innowacyjnych Firmy łączące technologie z kreacją i biznesem, takie jak frogVentures ( strona 27 ) czy R/GA i dojrzałych gospodarkach, takich jak Dania, Finlandia, Japonia, Wielka Brytania czy Holandia. Ventures ( strona 50 ) znajdują się w awangardzie wykorzystywania kompetencji kreatywnych w budowaniu strategii rynkowych i inwestycyjnych oraz rozwoju nowych produktów. Przykłady przedstawione w pierwszym rozdziale naszego raportu (strona 20 ) odnoszą się do kilkanastu wyróżniających się modeli laboratoriów B+R i programów innowacji wewnętrznych Środowiska naukowe chcąc odnosić sukcesy przy komercjalizacji efektów swoich prac, również rozwijanych w sektorze publicznym. powinny korzystać z metodologii rozwijanych przez firmy kreatywne.

REALIZUJĄC PROJEKTY O CHARAKTERZE KREATYWNYM, INSTYTUCJE ŚRODOWISKA NAUKOWE NIE MOGĄ ZAPOMINAĆ, ŻE JEDNYM Z ICH PUBLICZNE STAJĄ SIĘ ATRAKCYJNIEJSZE DLA PRACOWNIKÓW ZADAŃ JEST RÓWNIEŻ POPULARYZACJA NAUKI O WYSOKICH KWALIFIKACJACH Popularyzacja nauki powinna opierać się na podobnych założeniach co nowoczesna, angażująca Przyciąganie talentów jest równie ważne dla instytucji publicznych, jak i prywatnych. Realizacja komunikacja społeczna. Nauka, podobnie jak biznes, konkuruje o uwagę fundatorów, decydentów projektów kreatywnych pomaga rozwijać markę atrakcyjnego pracodawcy i angażować do projektów i opinii publicznej. Ma również niemniej ważną funkcję edukacyjną. Dlatego tym bardziej musi dbać publicznych najlepszych pracowników z rynku. o atrakcyjność i skuteczność swojego przekazu i inwestować w przedsięwzięcia popularyzatorskie. Instytucje publiczne mają wpływ na jakość życia społecznego oraz na rozwój marki kraju, z któ- Przykład partnerstwa ESA z Fish Ladder / Platige Image przy misji Rosetta (strona 61) oraz model rego się wywodzą. Projekty kreatywne i rozwijane wokół nich kompetencje pozwalają budować działania CERN MediaLab (strona 46) pokazuje jaką skalę i korzyści oferuje współpraca pomiędzy masę krytyczną dla rozwoju kulturotechu ( strona 25 ), co przekłada się na potencjał gospodarczy nauką, a przemysłami kreatywnymi. i kulturowy państwa.

84 KONKLUZJE KONKLUZJE 85