Azərbaycan Milli Kitabxanası Azerbaijan National Library Азербайджанская Национальная Библиотека

Kitabxana xalq, millət üçün, Library is a cultural shrine Библиотека – это куль‐ cə miy yət üçün mü qəd dəs bir belonging to people, naon турная святыня народа, yer, mə nə viyyat, bilik, zəka and society. It’s a source of нации, общества, источник mənbəyidir. knowledge and enlightenment. знания и просвещения.

Heydər ƏLİYEV, Heydar ALIYEV, Гейдар АЛИЕВ, Azərbaycan xalqının the Naonal Leader of the Общенациональный лидер BAKI–2013 ümummilli lideri Azerbaijani people aзербайджанского народа Layihənin rəhbəri və ön sözün müəlliﬁ: Əbülfəs Qarayev, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm naziri Project manager and author of preface: Abulfas Garayev, Minister of Culture and Tourism of Azerbaijan Republic Руководитель проекта и автор вступительного слова: Абульфас Караев, Министр Культуры и Туризма Азербайджанской Республики

Tərbçilər: Kərim Tahirov, Gülbəniz Səfərəliyeva Compilers: Karim Tahirov, Gulbaniz Safaraliyeva Составители: Керим Тахиров, Гюльбениз Сафаралиева

A40 Azərbaycan Milli Kitabxanası. National Library of Azerbaijan. Национальная Библиотека Азербайджана. Bakı, “Təhsil”, 2013, 176 səh.

Azərbaycan Milli Kitabxanası – Azərbaycan xalqının tarixi yaddaşını mühaﬁzə edən ən zəngin mənəviyyat xəzinəsidir, Azərbaycan kitabını və respublika haqqında ədəbiyya toplayan, qoruyan və bütün dünyaya yayan yeganə universal elmi kitabxanadır. Bu fotoalbomda hər bir azərbaycanlıya qürur verən bu möhtəşəm elm və mədəniyyət ocağının dünəni, bu günü və sabahından söhbət açılır.

Azerbaijan Naonal Library – is the richest spiritual treasure preserving the historical heritage of the Azerbaijani people. It is the only one of its kind universal library, collecng, maintaining and promong worldwide Azerbaijan books and literature about the country. Photo album reﬂects the past, present and future of this unique science and culture cradle that ﬁlling the heart of every Azerbaijani with pride.

Азербайджанская Национальная Библиотека – духовная сокровищница, бережно сохраняющая исто‐ рическое наследие азербайджанского народа. Это единственная в своем роде универсальная библиотека, тщательно отбирающая, сохраняющая и пропагандирующая по всему миру азербайджанскую книгу и ли‐ тературу о республике. Фотоальбом отражает прошлое, настоящее и будущее этого уникального, напол‐ няющего чувством гордости сердце каждого азербайджанца, очага науки и культуры.

4405000000 © Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, 2013 A 2013 053 © “Təhsil”, 2013 Azərbaycan xalqının ümummilli The Naonal Leader of the Azer‐ Общенациональный лидер Mən vax ilə bu kitabxanaya də ‐ Once I frequented this library. Когда‐то я постоянно посещал lideri, ulu öndər Heydər Əliyev 4 də‐ baijani people Heydar Aliyev visited азербайджанского народа Гейдар fələrlə gəlmişəm. Amma bu gün However, today I feel deep respect эту библиотеку. Но сегодня, пере‐ fə Milli Kitabxanaya gəlmişdir. the Naonal Library four mes. Алиев 4 раза посетил Националь‐ kitabxananın astanasından keçərkən and gratude when I cross the ступая порог библиотеки, я испы‐ ную Библиотеку. çox böyük hörmət və ehram hissi threshold of the Library. I am тываю чувство глубокого уважения duyuram. Kitabxanaya, burada çalı ‐ inﬁnitely thankful to the library and и признательности. Я бесконечно Ümummilli liderin Milli Kitab ‐ The ac$vi$es of the Na$onal Мероприятия Национальной şan insanlara hörmət və ehramımı all the people working here… благодарен библиотеке и рабо‐ xanada iş$rak etdiyi tədbirlər: Library that the Na$onal Leader of Библиотеки, в которых принимал bildirmək istəyirəm. тающим в ней людям… the Azerbaijani people took part in: участие Общенациональный лидер: 1995‐ci il iyunun 3‐də “Vətənə, The presentaon of the pocket Презентация миниатюрной кни‐ Heydər ƏLİYEV, Heydar ALIYEV, Гейдар АЛИЕВ, dövlətə, xalqa sədaqət andı” miniatür book “The Oath of Allegiance to the ги “Клятва на верность отчизне, на‐ Azərbaycan xalqının the Naonal Leader of the Общенациональный лидер kitabının təqdimat mərasimi. Fatherland, the People, and the роду, государству” (состоялась ümummilli lideri Azerbaijani people азербайджанского народа State” (held on June 3, 1995). 3 июня 1995 года).

5 6 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Azərbaycan Milli Kitabxanasının 90 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin SƏRƏNCAMI

2013‐cü ildə Azərbaycan Milli Kitabxanasının yaradılmasının 90 ili tamam olur. Fəaliyyətə başladığı dövrdən etibarən Azərbaycan Milli Kitabxanası zəngin inkişaf yolu keçərək böyük əhəmiyyətə malik nəşrləri mühafizə edən mədəni sərvətlər xəzinəsinə çevrilmişdir. Ötən müddət ərzində o, cəmiyyətin intellektual‐mənəvi potensialının artırılmasında əvəzsiz rol oynamış, elm və mədəniyyət xadimlərinin bir neçə nəslinin formalaş ‐ masına öz töhfəsini vermişdir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109‐cu maddəsinin 32‐ci bəndini rəhbər tutaraq, ölkədə elmi‐mədəni və ədəbi irsin qorunub saxlanılmasında mühüm xidmətləri olan Azərbaycan Milli Kitabxanasının 1996‐cı il marn 5‐də nəşr edilən The presentaon of the book Презентация книги “Гейдар “Heydər Əliyev: siyasi portren “Heydar Aliyev – the Finishing Алиев – штрихи к политическому 90 illik yubileyinin keçirilməsini təmin etmək məqsədi ilə qərara alıram: cizgiləri” kitabının təqdimat mərasimi. Touches to the Polical Portrait” портрету” (состоялась 5 марта 1996 1. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, 1997‐ci il noyabrın 5‐də “Azər ‐ (held on March 5, 1996). года). baycan qaçqınları” fotoalbomunun The presentaon of the photo Презентация фотоальбома Azərbaycan Milli Kitabxa nasının 90 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbirlər təqdimat mərasimi. album “Azerbaijani Refugees” “Азер байджанские беженцы” (5 planını hazırlayıb həyata keçirsin. 1997‐ci il noyabrın 20‐də ABŞ‐da (November 5, 1997). ноября 1997 года). nəşr olunan “Azərbaycan İnterneşnl” The event that was dedicated to Мероприятие, посвященное 2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli th jurnalının 5 illiyinə həsr olunmuş the 5 anniversary of the magazine 5‐лет нему юбилею журнала “Азер‐ gələn məsələləri həll etsin. tədbir. “Azerbaijan Internaonal”, published байджан Интернейшнл”, издаю‐ in the United States of America щегося в США (состоялось 20 нояб ‐ (held on November 20, 1997). ря 1997 года) İLHAM ƏLİYEV, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Bakı şəhəri, 24 iyun 2013‐cü il

7 Zəngin bilik, mədəniyyət xəzinəsi Əbülfəs Qarayev, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm naziri

Opening Address Вступительное слово əmiyyən yaratdığı ən mühüm ibraries are truly one of the most иблиотеки можно по праву назвать C təsisatlardan, instutlardan biri L brilliant creaons of the human Бодним из самых гениальных созда‐ kimi 5 min illik tarixə malik olan mind. For more than 5 thousand years ний человеческого разума. За более kitab xanalar daim onu yaradan of their history, libraries have served чем 5 тысяч лет своей истории библио‐ cəmiyyətə xidmət etmiş, zaman‐za‐ their creators – the mankind, теки служили создавшему их челове‐ constantly developed, and improved. man inkişaf edərək iş prosesləri честву, постоянно развивались и совер‐ All the wealth of their funds is widely шенствовались. Все богатство их фондов təkmilləşmiş və kitabxanalar öz zəngin presented to the public through the предстает перед широкой обществен‐ fondlarını geniş icmaiyyətə təqdim successful use of informaon and ностью посредством успешного исполь‐ etmək üçün informasiya‐kommu‐ communicaon technologies. зования информационно‐коммуника‐ nikasiya texnologiyalarının imkan ‐ Referring to the history of ционных технологий. Обратившись к larından uğurla isfadə etmişlər. independent Azerbaijan, we can истории независимого Азербайджана, Müstəqil Azərbaycanın tarixinə certainly note that aZer a triumphant мы с уверенностью можем отметить, nəzər salsaq görərik ki, ulu öndər return to power of The Naonal Leader что после триумфального возвращения Heydər Əliyevin 1993‐cü ildə Heydar Aliyev in 1993, there were к власти в 1993‐м году Общенацио‐ hakimiyyətə yenidən qayıdışından drasc improvements not only in the нального лидера Гейдара Алиева про‐ sonra iqsadi, siyasi və sosial economic, polical, and social life of изошли кардинальные изменения к луч‐ sahələrdə olduğu kimi, elm, təhsil the country , but also in the fields of шему не только в экономической, по‐ və mədəniyyət sahəsində də mühüm educaon, science, and culture. The литической и социальной жизни страны, но также и в сферах образования, науки islahatlar aparılmış, Azərbaycan libraries of Azerbaijan, which at that и культуры. Библиотеки Азербайджана, kitabxanalarının məhv olmaq təh‐ me were at the stage of slow degradaon, literally caught a second находившиеся к тому времени на стадии lükəsi aradan qaldırıl mış, kitabxana wind; and a precise state policy in the медленного умирания, обрели, букваль‐ işi sahəsində dövlət siyasə müəy‐ field of library science was determined. но, второе дыхание; была определена yənləşdirilmişdir. Bu gün ulu öndərin Nowadays, the purposeful policy of the четкая государственная политика в обла‐ mədəniyyət sahə sində məqsədyönlü Naonal Leader in the field of culture сти библиотечного дела. Сегодня целе‐ Azərbaycan Milli Kitabxanası zəngin inkişaf yolu keçərək böyük əhəmiyyətə malik nəşrləri siyasəni Azər baycan Respublikasının is successfully implemented by the направленную политику Общенацио‐ mühafizə edən mədəni sərvətlər xəzinəsinə çevrilmişdir. Ötən müddət ərzində o, cəmiyyən Preziden cənab İlham Əliyev uğurla President of the Republic of Azerbaijan нального лидера в области культуры с intellektual‐mənəvi potensialının arrılmasında əvəzsiz rol oynamış, elm və məd ə niy yət davam etdirir. Ölkə başçısının Ilham Aliyev. Two historic documents, успехом претворяет в жизнь Президент Азербайджанской Республики Ильхам xadimlərinin bir neçə nəslinin formalaşmasına öz töhfəsini vermişdir. kitabxanaların fəa liyyənin Azər ‐ signed by the Head of State, had a baycanın informasiya cəmiyyənə special strategic importance for the Алиев. Два исторических документа, подписанные главой государства, имели İlham Əliyev, doğru əhatəli inkişaf perspekvlərini, successful development of libraries, və eləcə də Azər baycan kitab xa na ‐ the prospects for their acvies in the особое стратегическое значение для ус‐ Azərbaycan Respublikasının Preziden пешного развития библиотек, перспек‐ larının dünya informasiya məkanına informaon space of Azerbaijan, and тив их деятельности в информационном daxil olmasının təmin edilməsi məq ‐ the penetraon of the Azerbaijani libraries into the global informaon пространстве Азербайджана и внедре‐ sədi ilə imzaladığı “Azərbaycanda ния азербайджанских библиотек в ми‐ 10 kitabxanaların fə aliyyənin yaxşı ‐ space. The first of these documents ровое информационное пространство. laşdırılması haqqında” 2007‐ci il was the decree of April 20, 2007, “On Первый из этих документов – указ от 20 aprel tarixli sərəncamı və bu the improvement of library acvies in 20 апреля 2007 года “Об улучшении sərən cam dan irəli gələn “Azərbaycan Azerbaijan”, and the second one деятельности библиотек в Азербай‐ Respublikasında kitabxana‐infor‐ was “The state program on the джане”; второй – принятая на основе masiya sahəsinin 2008‐2013‐cü development of library and informaon этого указа “Государственная Програм‐ ма по развитию библиотечно‐инфор‐ illərdə inkişa üzrə Dövlət Proqramı” fields in the Azerbaijan Republic from мационной сферы в Азербайджанской kitabxanaların inkişanda strateji 2008 to 2013”, adopted on the basis of the decree. Республике на 2008‐2013 гг.”. əhəmiyyətli sənədlərdir. The decree of July 24, 2013, on the Указ Президента Азербайджанской Azərbaycan Respublikasının solemn celebraon of the 90th Республики господина Ильхама Алиева Preziden cənab İlham Əliyevin anniversary of the Naonal Library, от 24 июля 2013 года о праздновании ölkəmizin ən zəngin bilik xəzinəsi which was signed by the President of 90‐летнего юбилея Национальной Биб‐ olan Milli Kitabxananın 90 illik yu‐ the Republic of Azerbaijan Ilham Aliyev, лиотеки свидетельствует о высшем Yeni mərhələ bileyinin keçirilməsinə dair 24 iyul is indicave of the highest проявлении внимания и заботы главы 2013‐cü il tarixli sərəncamı döv ‐ государства к этой самой богатой сок ‐ Kərim Tahirov, manifestaon of aenon and care Azərbaycan Milli ləmizin başçısının bu elm məbədinə that the Head of State has for the ровищнице знаний нашей страны. Только благодаря мудрой государст‐ Kitabxanasının direktoru diqqət və qayğısının təzahürüdür. richest treasury of knowledge of our венной политике в области библио‐ Bu gün məhz bu siyasən nə ‐ country. Only thanks to the wise state течного дела, хранительница культуры cə sidir ki, 90 illik yubileyini qeyd policy in the field of library science, the Treasury of knowledge Сокровищница знаний Азербайджана – Национальная Биб‐ Naonal Library – the keeper of the etdiyimiz şərəfli inkişaf yolu keçmiş, лиотека в преддверии своего юбилея Azər baycan mədəniyyənin zəngin Azerbaijani culture – can proudly üasir dövrdə hər bir dövlən ne of the key aributes that дним из основных атрибутов, ха‐ с гордостью может отметить: теперь characterize the intellectual рактеризующих интеллектуаль‐ bilik xəzinəsi olan Milli Kitabxana announce on the eve of its anniversary Mintellektual səviyyəsini xarak ‐ O О ее читатели получили доступ к ин‐ level of any country at the present ный уровень любого государства на arq oxucularına təkcə Azərbaycanın that now its readers have access to the te rizə edən ən əsas atributlardan формационным ресурсам не только stage is naonal libraries that современном этапе, являются нацио‐ deyil, dünya kitabxanalarının infor‐ informaon resources not only of the республиканских, но и мировых биб‐ biri onun informasiya resurslarını naonal, but also of the world’s toplayan, mühafizə və səmərəli carefully preserve and use the нальные библиотеки, бережно хра‐ masiya resurslarını təqdim edir. лиотек. Осуществляющая междуна‐ informaon resources of the country нящие и продуктивно использующие libraries. родный книжный обмен почти с 60‐ю isfadə edən milli kitabxanasıdır. Dünyanın təxminən 60 ölkəsi producvely. информационные ресурсы страны. Carrying out an internaonal book странами мира, Национальная Биб‐ Hazırda 90 illik yubileyini qeyd ilə beynəlxalq əməkdaşlıq və kitab The Naonal Library, which is now Национальная Библиотека, отме‐ exchange with nearly 60 countries of лиотека – член многих солидных меж‐ etdiyimiz Milli Kitabxana tarixən enişli‐ mübadiləsi həyata keçirən Milli celebrang its 90th anniversary, has чающая ныне 90‐летний юбилей, про‐ the world, the Naonal Library is a дународных организаций. Среди них: yoxuşlu bir inkişaf dövrü keçmiş və Kitab xana Avropa Milli Kitabxanaları gone through a difficult historical шла трудный исторический путь раз‐ member of many reputable Конференция Европейских Националь‐ konfransı (CENL), TÜRKSOY, Avrasiya yalnız Azərbaycan ikinci dəfə path of development, and only aZer вития, и только после обретения Азер‐ internaonal organizaons. Among ных Библиотек (CENL), TÜRKSOY, Ас‐ müstəqilliyini əldə etdikdən sonra Kitabxanalar Assambleyası (BAE), them are the Conference of European Azerbaijan gained independence for байджаном во второй раз независи‐ самблея Библиотек Евразии (BAE), özünün inkişanın ən yüksək pilləsinə Avropa Kitabxanası, Türkdilli ölkələrin Naonal Librarians (CENL), TÜRKSOY, the second me, it reached мости, достигла наивысшего своего Библиотека Европы, Совет директоров qədəm qoymuşdur. Azərbaycan milli kitabxana direktorları şurası, Library Assembly of Eurasia (BAE), the its highest peak. The grandiose расцвета. Грандиозные перестроечные национальных библиотек тюркоязыч‐ xalqının ümummilli lideri, ulu öndər İqsadi Əməkdaşlıq Təşkilana üzv European Library, the Board of ных стран, совет Национальных Биб‐ reorganizaon processes that were процессы, произошедшие в респуб‐ Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə respub‐ ölkələrin Milli Kitabxanaları şurası, Directors of Naonal Libraries of Turkic‐ лиотек стран‐членов Экономического carried out in the country under the лике под руководством общенацио‐ Avrasiya Kitabxanaçılar Birliyi və speaking countries, the Council of the Сообщества, Объединение Библиоте‐ likada başlanan möhtəşəm yeni ‐ guidance of the Naonal Leader нального лидера азербайджанского digər təşkilatlarla birgə təşkil edilən Naonal Libraries of the Economic карей Евразии и др. Национальная dənqurma prosesi Milli Kitab xananın Heydar Aliyev significantly affected народа Гейдара Алиева, существенным the acvies of the Naonal Library. образом отразились и на деятельности qlobal tədbirlərə ev sahibliyi edir. Community, the Eurasian Librarians’ Библиотека принимает участие во всех fəaliyyəndə də özünü büruzə During the period from 1995 to Национальной Библиотеки. За перио‐ Azərbaycan Milli Kitabxanasının Associaon, and others. The Naonal международных мероприятиях, про‐ vermişdir. Library takes part in all internaonal 1995–1997‐ci illərdə Azərbaycan 1997, the President of the Republic ды с 1995 по 1997 годы Президент 4 90 illik yubileyi münasibələ, ilk водимых этими организациями. acvies of these organizaons. Respublikasının Preziden, ulu öndər of Azerbaijan Heydar Aliyev visited раза посещал Нацианальную Библио‐ növbədə, Milli Kitabxananın zəh ‐ По случаю славного юбилея Азер‐ In ancipaon of the glorious байджанской Национальной Библио‐ Heydər Əliyev Azərbaycan Milli the Naonal Library four mes, and теку, и каждый его приход был озна‐ mətkeş kollekvini, onun çoxsaylı anniversary of Azerbaijan Naonal Library, теки в первую очередь, поздравляю Kitabxanasında 4 dəfə olmuş və onun each of his visits signified something менован новыми усовершенствова‐ əməkdaşlarını, eləcə də bu mü ‐ first of all, I want to congratulate its ее трудовой коллектив, ее многочис‐ kitabxanaya hər gəlişi bu elm mə‐ new, which beneficially affected the ниями. qəddəs kitab məbədinin bütün work of the Library as a whole. Достойный продолжатель мудрой staff members, its many employees, as ленных сотрудников, а также, всех чи‐ bədinə yeni bir ab‐hava, təkmilləşmə oxucularını ürəkdən təbrik edir, on‐ A worthy successor to the wise политики Президент Азербайджанской well as all the readers of this sacred тателей этого священного храма Книги, gərmişdir. lara cansağlığı, işlərində mü vəf ‐ policy of The Naonal Leader, the Республики Ильхам Алиев положил temple of books, and I certainly wish и, конечно, желаю им крепкого здо‐ Ulu öndərin siyasənin və ideya ‐ fəqiyyətlər və daha böyük uğurlar them sound health and further success ровья и дальнейших успехов в жизни President of the Republic of начало новому этапу в развитии куль‐ la rının layiqli davamçısı Azərbaycan arzulayıram. in their life and work. и труде. Azerbaijan Ilham Aliyev has iniated туры Азербайджана, и в особенности, Respublikasının Preziden cənab İl‐ a new stage in the development of библиотек страны. Abulfas Garayev, Абульфас Караев, ham Əliyev Azərbaycan mə də niy ‐ the Azerbaijani culture, especially the Внедрение в человеческий быт The Minister of Culture and Tourism Министр культуры и туризма yənin və xüsusən də kitabxanaların libraries of the country. информационно‐коммуникационных of Azerbaijan Republic Азербайджанской Республики inkişanda tamamilə yeni bir mər‐ The introducon of ICT into технологий, превращение их в не‐ hələnin əsasını qoydu. people’s life, the transformaon of отъемлемую часть повседневной жиз‐ 11 12 Belə ki informasiya‐kommunika ‐ ICT into an integral part of everyday ни, использование информационных siya texnologiyalarının insanların life, the use of modern informaon технологий современного типа и опе‐ məişənə daxil olduğu, onların gün‐ technologies, and prompt acquision ративное получение с их помощью dəlik həyanın ayrılmaz hissəsinə of the necessary informaon with необходимой информации – все это çevrildiyi bir zamanda, müasir pli their help – all this led to a series of повлекло за собой ряд мероприятий, informasiya texnologiyalarından acons aimed at the improvement of направленных на улучшение работы isfadə etməklə lazımi informasiyaları the work of Azerbaijan Naonal Азербайджанской Национальной Биб‐ лиотеки, возрастание ее роли в вос‐ operav şəkildə əldə etmələrinə Library, as well as the increase of its питании и обучении подрастающего şərait yaratmaq isqaməndə role in the upbringing and educaon поколения. Мероприятия эти базиро‐ Azərbaycan Milli Kitabxanasında son of the young generaon. These acons were based on the “The state вались на “Государственной Програм‐ illər ərzində “Azərbaycan Res pub li ‐ ме по развитию библиотечно‐инфор‐ program on the development of ka sında kitabxana‐informasiya sa hə ‐ мационной сферы в Азербайджанской library and informaon fields in the sinin 2008–2013‐cü illərdə inkişa Республике на 2008‐2013 гг.. Итогом Azerbaijan Republic from 2008 to üzrə Dövlət Proqramı”na müvafiq проведенной работы явилось: обнов‐ olaraq məqsədyönlü işlər görül müş ‐ 2013” The outcomes of this work are ление веб‐сайта Национальной Биб‐ dür. Bütün bu işlərin nəcəsi olaraq the update of the Naonal Library лиотеки, создание электронного ка‐ Milli Kitabxananın veb‐say yenilən ‐ website; the creaon of an electronic талога, электронной библиотеки, элек‐ Mİllİ Kitabxana miş, elektron kataloqu və elektron catalog, electronic libraries, тронно‐информационных баз и пре‐ kitabxanası, elektron məlumat baza ‐ electronic informaon databases, доставление их в доступ читателям, Keçmişimizdən bu günə and placing an access to these ları yaradılmış və oxucuların isfa ‐ внедрение в библиотеке службы вир‐ sources at the readers’ disposal; the dəsinə verilmiş, kitabxanada virtual туального заказа, создание цифровых introducon of a virtual order sifariş xidmə tətbiq edilmiş, kitab, версий книг, газет и журналов, оказа‐ service; the creaon of digital ние электронно‐информационных qəzet və jurnalların rəqəm sal laş ‐ Na$onal Library versions of books, newspapers, and услуг читателям, автоматизация про‐ dırılması və oxuculara elektron in‐ magazines; the provision of цессов регистрации читателей и книж‐ formasiya xidmənin göstərilməsi, From Its Origins to the electronic informaon service for ного заказа. Сегодня любой гражданин oxucu qeydiyya və kitab sifarişi readers; the automaon of readers' Азербайджана, не только за преде‐ Present Day proseslərinin avtomatlaşdırılması registraon and book reservaon лами библиотеки, но и за пределами həyata keçirilmişdir. Bu gün arq hər processes. Nowadays, any cizen of страны, имеет возможность непо‐ bir vətəndaş nəinki Milli Kitabxananın, Azerbaijan has an independent средственного самостоятельного до‐ həa Azərbaycanın hüdudlarından access to the funds and catalogs of ступа к фондам и каталогам Библио‐ Национальная Библиотека kənarda ABŞ‐ın Konqres Kitab xa na ‐ the Library of Congress, the Russian теки Конгресса США, Российской Го‐ sının, Rusiya Dövlət Milli Kitabxana ‐ State Library, and the Naonal Library сударственной Национальной Биб‐ От истоков до sının və Türkiyə Milli Kitabxanasının of Turkey not only outside the library, лиотеки и Национальной Библиотеки сегодняшнего дня fond və kataloqlarında da birbaşa but also outside the country. Creang Турции. Создание условий для ис‐ пользования виртуального диссер‐ axtarış aparmaq imkanına malikdir. the condions for the use of the тационного читального зала Россий‐ Rusiya Dövlət Kitabxanasının Disser ‐ virtual theses reading room of the ской Государственной Библиотеки и tasiyaların virtual oxu zalından və Russian State Library and the электронно‐информационной ба зы Azərbaycanda müdafiə olunmuş electronic database of the theses, диссертаций, защищенных в Азербай‐ dissertasiyaların elektron məlumat defended in Azerbaijan, was of great джане, имело огромное значение для bazasından isfadə imkanlarının value to scienfic researchers. научных исследователей. yaradılması elmi tədqiqatçılar üçün I congratulate the enre library Я поздравляю всю библиотечную th çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. community with the 90 anniversary общественность с 90‐летним юбилеем Milli Kitabxananın 90 illik yubileyi of the Naonal Library. And, of Национальной Библиотеки. И, разу‐ münasibələ bütün kitabxana ic‐ course, my special congratulaons go меется, мои особые поздравления maiyyəni, xüsusilə də Milli Kitab‐ to the staff members of the Naonal адресуются коллективу Национальной xananın kollekvini ürəkdən təbrik Library. I wish all the employees good Библиотеки. Я желаю всем работникам edir, cansağlığı, uzun ömür, işlərində health, long life, new colleagues, and крепкого здоровья, долгих лет жизни, yeni‐yeni nailiyyətlər və yaradıcılıq success. новых трудовых и творческих успехов. uğurları arzulayıram. Karim Tahirov, Керим Тахиров, director of the Azerbaijan директор Азербайджанской Naonal Library Национальной Библиотеки

Azərbaycan Milli Kitabxanası

KİTABXANANIN İLK BİNASI FIRST BUILDING OF THE LIBRARY ПЕРВОЕ ЗДАНИЕ БИБЛИОТЕКИ illi Kitabxana Azərbaycan Res ‐ he Naonal Library is a state ациональная Библиотека ‐ госу‐ Mpublikasında kitabxana işi Tlibrary and a depository of the Ндарственное книгохранилище и sahəsində dövlət siyasəni həyata naonal culture, implemenng the сокровищ ница национальной культуры, keçirən, milli nəşrlərin, xarici ölkələrdə state policy in the field of library претворя ющая в жизнь государственную nəşr olunmuş Azərbaycan haqqında science. The Library stores the политику в области библиотечного дела. və Azərbaycan müəlliflərinin əsərlərini, naonal publicaons, creave works В библиотеке хранятся тщательно подо‐ Arxiv sənədlərindən məlum olur The archive documents indicate Архивные документы свидетель‐ dünya əhəmiyyətli nəşrləri və digər of Azerbaijani authors, the books бранные национальные издания, про‐ ki, Bakıda mərkəzi dövlət kitab xa ‐ that the establishment of the central ствуют, что вопрос о создании в Баку məlumat daşıyıcılarını toplayıb about Azerbaijan that were published изведения азербайджанских авторов и nasının yaradılması məsələsi ilk dəfə State Library in Baku was first discussed центральной государственной библио‐ mühafizə edən milli mədəniyyət abroad, world classics, and other книги об Азербайджане, изданные за его Azərbaycan Respublikası Xalq Maarif in November 13, 1920 at the 53rd теки впервые обсуждался 13 ноября xəzinəsi və dövlət kitabsaxlayıcısıdır. media that is being carefully selected. пределами, произведения мировой клас‐ Komissarlığının 13 noyabr 1920‐ci il meeng of the People’s Commissariat 1920 года на 53‐м заседании Комисса‐ The idea of creang a naonal сики и другие носители информации. Azərbaycanda hamının isfadə tarixli 53 saylı iclasında müzakirə for Educaon. During this meeng, it риата Народного Просвещения. На этом public library in Azerbaijan first came Идея о создании в Азербайджане об‐ edilmiş, kitabxananın yararlı bina, edə biləcəyi ümumaçıq milli kitab ‐ was decided to provide the Library with заседании были приняты решения о into existence in the 70s of the XIX щедоступной национальной библиотеки avadanlıq və kitab fondu ilə təmin xananın yaradılması fikri hələ XIX əsrin a decent building and equipment, and, предоставлении библиотеке достойного century on the pages of the впервые была выдвинута еще 70‐х годах edilməsi haqqında müvafiq qərar 70‐ci illərində “Əkinçi” qəze tərə ‐ of course, to ensure its book fund. здания и оборудования, и, конечно, newspaper “Ekinchi”. ХIX века на страницах газеты “Экинчи”. qəbul edilmişdir. In January 1922, the People’s обеспечении ее книжным фондом. findən irəli sürülmüşdür. В дальнейшем, несмотря на то, что Later on, despite the fact that this 1922‐ci ilin yanvar ayında Xalq Commissariat for Educaon established В январе 1922 года Комиссариа‐ Sonralar ölkə mətbuanda, o issue was repeatedly brought up in на страницах национальной печати (га‐ Maarif Komissarlığı tərəfindən the posion of Director of the Central том Народного Просвещения учреж‐ cümlədən “İrşad”, “Kaspi”, “Tərəqqi” the naonal press (the newspapers зеты “Иршад”, “Каспий”, “Терегги” и Mərkəzi kitabxananın direktor vəzi ‐ Library, and this post was assigned to дается должность директора Цент‐ qə zet ləri, həmçinin “Molla Nəsrəddin” “Irshad”, “The Caspian Sea”, “Tereggi”, журнал “Молла Насреддин”) неодно‐ fəsi təsis edilir və bu vəzifəyə Müseyib Museib Ibrahim oghlu Salimov. The ральной библиотеки и на эту долж‐ jurnalında bu məsələnin dəfələrlə and the magazine “Molla Nasreddin”), кратно поднимался этот вопрос, ини‐ İbrahim oğlu Səlimov təyin edilir. newly created library was located on ность назначается Мусеиб Ибрагим gündəmə gərilməsinə baxmayaraq, the iniave to create the Naonal циатива создания Национальной Биб‐ Yeni yaranan kitabxana indiki Üzeyir the street that is now known as Uzeyir оглы Салимов. Только что созданная Milli Kitabxananın yaradılması təşəb ‐ Library at the state level unfolded лиотеки на государственном уровне с Hacıbəyli küçəsindəki keçmiş Hajibeyli in the building of the former библиотека располагалась на нынеш‐ büsü dövlət səviyyəsində Azərbaycan with new force in the period of the новой силой развернулась в годы Азер‐ Azərbaycan Ali İqsad Şurasının bina ‐ байджанской Демократической Респуб‐ Supreme Economic Council of ней улице Узеира Гаджибейли в зда‐ Demokrak Cümhuriyyə dövründə Azerbaijan Democrac Republic. sında yerləşdirildi. However, the subsequent dramac лики. Однако, в связи, с резким обост‐ Azərbaycanın Mərkəzi Kitab xana ‐ Azerbaijan. нии бывшего Верховного Экономи‐ yenidən qaldırıldı. Lakin sonralar res ‐ aggravaon of the social and polical рением в республике общественно‐по‐ sının fondunun əsasını ilkin mər ‐ At first, the Library funds of the ческого Совета Азербайджана. publikada icmai‐siyasi mühin kəskin situaon in the Republic forced this литической обстановки, вопрос создания hələdə İmperator Texniki Cə miy ‐ Social Organizaon of Baku and the На первых порах основу фонда surətdə gərginləşməsi ilə əlaqədar iniave to be suspended, and the национальной библиотеки был отложен, yənin Bakı şöbəsinin və Bakı İcmai Baku department of the Imperial Центральной Библиотеки Азербай‐ bu məsələ təxirə salındı və Demokrak fall the Democrac Republic did not а падение Демократической Республики Cəmiyyənin kitabxanalarının fond ‐ Russian Technical Society made up the джана составили 5 тысяч 212 книг из Respublikanın süqutu bu ideyanın give a slightest chance for it to be и вовсе не дало возможности для реа‐ larından toplanmış 5 min 212 nüsxə fund basis of the Central Library of фондов библиотек Бакинской Обще‐ həyata keçməsinə imkan vermədi. realized. лизации этой идеи. kitab təşkil etmişdir. Azerbaijan, which totaled 5, 212 books. ственной Организации и Бакинского отделения Императорского Техниче‐ 17 18 ского Общества. Azərbaycan Milli Kitabxanası

Azərbaycan hökumə 1924‐cü In April 1924, the Government of В апреле 1924 года правительство ilin aprel ayında Dövlət Kitabxanası Azerbaijan decided to allot a place in Азербайджана приняло решение о üçün hazırda AMEA‐nın Rəyasət the building of the Presidium of выделении под государственную биб‐ Heyənin binasında (İsqlaliyyət Azerbaijan Naonal Academy of лиотеку места в здании Президиума küçəsi) yer ayrılması haqqında Sciences (that is located on Академии наук Азербайджана (по ул. Истиглалият). qərar qəbul etdi. Isglaliyyat Street) to the State Library. Это здание не могло полностью Bu bina Dövlət Kitabxanasının This building could not meet all the отвечать всем требованиям Государст‐ problemlərini bütövlükdə həll demands for a State Library; венной Библиотеки, и, тем не менее, etməsə də, kitab xananın yaxın bir nevertheless, this gained an opportunity библиотека на несколько лет получила neçə il ərzində normal fəaliyyə to perform normal producve acvies возможность для нормальной пло‐ üçün nisbətən yararlı idi. for several years. дотворной деятельности.

O dövrdə kitabxana tərəfindən In those years, the main Главным достижением деятель‐ həyata keçirilən ən mühüm achievement of the Library was the ности библиотеки в те годы явился tədbirlərdən biri respublikada nəşr decree of the two mandatory copies разработанный ее работниками дек‐ edilən bütün kitab, jurnal və qəzetlərin of all the materials printed in the рет о поступлении в библиотеку двух iki məcburi nüsxəsinin alınması Republic (including books, обязательных экземпляров всей пе‐ haqqında dekren hazırlanıb Respub‐ magazines, and newspapers). The чатной продукции республики (книги, lika Xalq Maarif Komissarlığı tə ‐ decree was elaborated by the журналы, газеты). Декрет был утвер‐ rəfindən təsdiqlənməsi idi. Dövlət workers of the Library and approved жден Комиссариатом Народного Про‐ səviyyəsində qəbul edilmiş bu sənəd by the People’s Commissariat for свещения. Этот документ положил Mərkəzi Kitabxananın kitab fondunun Educaon. This state document начало формированию кардинально müntəzəm və planlı surətdə yeni iniated the formaon of the нового фонда Центральной Библио‐ radically new fund of the Central ədəbiyyatla komplektləşdirilməsinin теки. Комплектование его шло теперь Library. The acquision of the books əsasını qoydu. за счет планового поступления но‐ was carried out at the expense of the 1923‐cü ildən başlayaraq kitabx‐ воизданной литературы. scheduled arrival of the newly‐ anaya məcburi nüsxələr daxil olmağa С 1923 года обязательные экзем‐ published literature. başladı. Kitabxananın açılışı ərəfəsində Since 1923, the mandatory пляры стали поступать в библиотеку. fondun ümumi həcmi 20 min 441 copies began to arrive at the Library. К открытию библиотеки ее фонд сос ‐ nüsxəyə çatmışdı. By the opening of the Library, the тавил 20 тысяч 441 экземпляр. Kitabxananın təsis edilməsi, ona fund was 20,441 copies big. Утверждение библиотеки, при‐ Azərbaycan Mərkəzi Dövlət Kitab ‐ The establishment of the Library, своение ей статуса Центральной Го‐ xanası statusunun verilməsi və dövlət giving the status of the Central State сударственной Библиотеки и, нако‐ səviyyəsində açılışı 23 may 1923‐cü Library to it, and, finally, its official нец, официальное открытие на го‐ ildə olduğundan bu tarix M.F.Axundov opening at the state level took place сударственном уровне состоялось adına Milli Kitabxananın yaranması on May 23, 1923. This date is 23 мая 1923 года. Эта дата считается günü kimi qəbul edilmişdir. considered the birthday of the library. днем рождения библиотеки. 19 20 Azərbaycan Milli Kitabxanası

1930‐cu illərin əvvəllərində Döv‐ In the early 30s the Library that В начале 30‐х годов библиотека, lət Kitabxanasının fəaliyyə arq was formed on a scienfic basis and сформированная на научных ос‐ elmi əsaslarla təşəkkül tapmış, infor‐ that had a book fund, which was новах, с обогащающимся книж‐ masiya ehyatları zənginləşmiş, oxu ‐ being enriched, and a well‐ ным фондом, с отлаженной систе‐ culara xidmət sistemi formalaşmış funconing reader services system, мой обслуживания читателей, фак‐ тически превратилась в научное və o, bir elmi kitabxana, biblioqrafiya in fact, turned into a scienfic library библиотечно‐библиографическое müəssisəsinə çevrilmişdi. Bu işdə and bibliographic instuon. The учреждение. Библиотеке оказы‐ kitabxanaya dövlət və hökumət or‐ Library received aid from state вают помощь государственные и qan ları, elmi icmaiyyət yaxından structures, governmental bodies, правительственные органы, на‐ kömək göstərir, kitabxana ildən‐ilə and the scienfic community. From учная общественность. Из года в inkişaf edir və təkmilləşirdi. 1930– year to year, it had been developing год она развивается и совершен‐ 1940‐cı illərdə Dövlət Kitab xana sının and improving. The accelerated ствуется. Ускоренное финансиро‐ maliyyələşdirilməsinin sü rətli armı, funding of the State Library in 1930‐ вание Государственной Биб лиотеки kitabxana tərəfindən yerli və ümu‐ 1940s and the arrival of the в 1930‐1940‐х годах, поступление mifaq məcburi nüs xələrin alın ‐ mandatory copies of the republican обязательных экземпляров рес‐ публиканской и всесоюзной пе‐ 1939‐cu il iyun ayının 1‐də Azər ‐ On June 1, 1939, by the decision 1 июня 1939 года решением ması, fondun intensiv şəkildə inkişaf and naonal printed maer created чатной продукции создали боль‐ baycan SSR Ali Sovenin Rəya sət of the Presidium of the Supreme Президиума Верховного Совета etdirilməsi üçün əlverişli imkanlar a great opportunity for the intensive шие возможности для интенсив‐ Heyənin qərarı ilə Dövlət Kitab‐ Council of Azerbaijan SSR, the State Азербайджанской ССР Государст‐ yaratdı. Nəcədə 1935‐ci ildə kitabx‐ development of the fund. As a ного развития фонда. В результате, xanasına xalqımızın görkəmli mü‐ Library was named aZer an венной Библиотеке было присвое‐ ana fondu 388 min, 1940‐cı ildə isə result, in 1935, the Library had в 1935 году фонд библиотеки со‐ təfəkkiri, filosof və dramaturqu outstanding philosopher, educator но имя выдающегося философа, 612 min nüs xəyə çatmışdı. 388,000 copies, and in 1940, the ставил 388 тысяч, а в 1940‐м году Mirzə Fətəli Axundzadənin adı ver‐ and playwright Mirza Fatali просветителя и драматурга Мирзы number reached 612,000. достиг 612 тысяч экземпляров. ildi. Akhundzadeh. Фатали Ахундзаде. 21 22 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Milli Kitabxananın kollekvi tə ‐ Staff of the Naonal Library took Коллектив Национальной Биб‐ rəfindən respublikada əhaliyə kitab‐ a number of large‐scale measures in лиотеки провел ряд широкомас‐ xana xidmə nin yeni vəzifələr sə‐ order to improve the level of library штабных мероприятий в целях по‐ viyyəsinə qaldırılması məqsədilə ge ‐ services for the populaon. Special вышения уровня библиотечного niş miqyaslı tədbirlər həyata ke çiril ‐ aenon was paid to the обслуживания населения. Особое mişdir. Rayon və kənd yerlərində development of methodological внимание уделялось разработке fəaliyyət göstərən kitabxana işçilərinin guides and other teaching aids; методических пособий и методи‐ peşə səviyyəsinin arrılmasına, me ‐ the library staff training; the ческих писем, обучению библио‐ todik vəsaitlərin və metodik mək‐ organizaon of specialized courses, течных кадров, организации спе‐ tubların tərb edil məsinə, kitabxana seminars, and workshops; and the циализированных курсов, семи‐ işçilərinin yerlərdə təlimat lan dırıl ‐ enhancement of the professional наров и практикумов, повышению masına, ix sasarrma kurslarının, level of employees in rural and профессионального уровня работ‐ seminarlar və prak kumların təşkil regional libraries. ников сельских и районных биб‐ edilməsinə xüsusi diqqət verilmişdir. лиотек.

XX əsrin 50‐ci illəri Milli Kitab ‐ The 50s of XX century marked a 50‐е годы ХХ столетия ознаме‐ xananın elmi‐metodik fəaliyyəndə new stage in the development of нованы новым этапом развития в yeni inkişaf mərhələsinə daxil olması the research acvies of the научно‐исследовательской дея‐ kimi xarakterizə edilə bilər. Bu dövrdə Naonal Library. During this period, тельности Национальной Библио‐ respublikada kitabxana şəbəkəsinin the development of the library теки. Развитие в этот период в inkişa, onların kadr potensialının network in the Republic, the республике сети библиотек, уси‐ güclənməsi, kitab və kitabxanalara strengthening of the human ление кадрового потенциала, воз‐ olan tələban artması, oxucuların resources, the increased interest in росший интерес к книгам и биб‐ fəallaşması və sorğuların mürək ‐ books and libraries, as well as the лиотекам, активность читателей kəbləşməsi kitabxanaların metodik acvity of the readers demanded требовали методического обес‐ təminanın yeni səviyyədə qurul ‐ methodological support of libraries печения библиотек на новом, бо‐ masını tələb edirdi. at a new, more qualitave level. лее качественном уровне. 23 24 Azərbaycan Milli Kitabxanası

XX əsrin ortalarında Milli Kitab‐ Due to the signiﬁcant changes in В середине ХХ века, в связи со xananın fəaliyyəndə baş verən the acvies of the Naonal Library значительными изменениями в mühüm dəyişikliklər onun yeni bina in the middle of the XX century, a деятельности Национальной Биб‐ ilə təmin olunması zərurəni ya ‐ new building was needed. лиотеки, возникла необходимость ratdı. Bu məqsədlə kitabxana üçün строительства нового помеще‐ yeni binanın kinsinə başlandı. ния.

1950–1960‐cı illərdə görülən işlər In 1950‐1960s all this played a Все это в 1950‐1960‐х годах сыг‐ Milli Kitabxananın respublikanın baş crucial role in making the Naonal рало существенную роль в фор‐ kitabxanası, me todik mərkəzi kimi Library the main methodological мировании Национальной Биб‐ formalaşmasında həlledici rol oyna ‐ center of the Republic and a leading лиотеки в качестве главного ме‐ mış, onun ölkəmizin mədəni həya ‐ research instuon in the cultural тодического центра республики, nda aparıcı elmi müəs si sə lərdən life of the country. The organizaonal ведущее научное учреждения в biri kimi nüfuzunun artmasına müsbət and methodological acvies of the культурной жизни страны. Орга‐ təsir göstərmişdir. Milli Kitabxananın Library were a significant milestone низационно‐методическая дея‐ təşkila‐metodik fəaliy yə Azər ‐ in the development of the library тельность библиотеки явилась baycanda kitab xa na şünaslıq fikrinin science in Azerbaijan. значительной вехой в развитии inkişanda mühüm mərhələ kimi The contribuon of the oldest библиотековедческой мысли в qiymətləndirilə bilər. workers of the Library in its Азербайджане. Milli Kitabxananın fəaliyyənin organizaon, management, and В организации деятельности təşkili, idarə olunması və inkişanda development were inesmable. Let Национальной Библиотеки, ее управлении и развитии неоценимы Azərbaycanın qocaman kitabxana us list their names inscribed in были заслуги старейших работни‐ işçilərindən Hüseyn Tağıyevin, Mər‐ golden leers in the history ков. Перечислим их имена, золо‐ yəmxanım Səmədovanın, Həsənağa of the library: Hussein Taghiyev, тыми буквами вписанные в исто‐ Rzaquliyevin, Əliyusif Əliyevin, Bilqeyis Maryamkhanum Samedova, рию библиотеки: Гусейн Тагиев, Qasımovanın, Xurşud Əliye vanın, Hassanagha Rzaguliyev, Aliyusif Марьямханум Самедова, Гасанага Səriyyə Məmmədovanın, Ağakərim Aliyev, Bilgeis Gassimova, Khurshud Рзагулиев, Алиюсиф Алиев, Биль‐ Quliyevin, Ələkbər Rəhimovun, Sima Aliyeva, Saria Mammadova, геис Касимова, Хуршуд Алиева, Са‐ İbrahimovanın, Aron Lermanın, Məm ‐ Aghakarim Guliyev, Alakbar Rahimov, рия Мамедова, Агакерим Гулиев, mədəli Müsəd diqin, Zabitə Hacı ‐ Sima Ibrahimova, Aaron Lerman, Алекбер Рагимов, Сима Ибраги‐ yevanın, Hərifət Hə midovanın və Mammadali Musaddig, Zabita мова, Арон Лерман, Мамедали başqalarının müs təsna xidmətləri Hajiyeva, Harifat Hamidova, and Мусаддиг, Забита Гаджиева, Ха‐ olmuşdur. many others. рифат Гамидова и многие другие. 25 26 1960‐cı ildə kitabxana yeni In 1960, the Library moved into 1960‐м году библиотека переехала kilmiş binaya köçdü. Bakı the new building. Located in one of в новое здание. Расположенный в şəhərinin ən gözəl yerlərindən the most beauful parts of Baku, одном из красивейших уголков Баку, birində yerləşən, milli or nament ‐ this monument of historic этот памятник исторической архитек‐ lərlə bəzədilmiş tarixi memarlıq architecture, decorated with туры, украшенный национальным ор‐ abidəsi olan bu bina gorkəmli naonal ornaments, was designed наментом, был спроектирован вы‐ memar, akademik Mikayıl Useynov by a prominent architect and дающимся зодчим, академиком Ми‐ academician Mikail Useynov. The каилом Усейновым. В выборе места tərəfindən layihə lən diril mişdir. naonal writer Suleyman Rahimov для библиотеки велика была роль Binanın yerinin seçilməsində Xalq played an important role in selecng народного писателя Сулеймана Ра‐ yazıçısı Süleyman Rəhimovun xü‐ a locaon for the Library. For us, this гимова. И по сей день это величе‐ susi rolu olmuşdur. Bu gün də biz magnificent building remains a place ственное здание остается для нас öz sevimli şairlərimiz, rəs ‐ of meeng with our favorite writers, местом встреч с любимыми писате‐ samlarımız, bəstəkarlarımız, alim arsts, composers, sciensts, and лями, художниками, композиторами, və ziyalılarımızla, ədəbi qəhrə ‐ poets. Immortal heroes of our учеными и поэтами. Бессмертные ге‐ manlarımızla görüşmək üçün bu favorite works of literature come рои любимых произведений оживают sehrli məbədə üz tuturuq. alive in this magic corner. для нас в этом сказочном уголке. 27 28 Azərbaycan Milli Kitabxanası

29 30 Azərbaycan Milli Kitabxanası

1970‐ci illərin əvvəlləri Milli The beginning of the 1970s was Начало 1970‐х годов прошло Kitabxananın elmi‐tədqiqat, metodik marked by the establishment and под знаком становления и упроче‐ və nəşriyyat fəaliyyəndə təşəkkül strengthening of research, ния научно‐исследовательской, ме‐ dövrü olmuşdur. Kitabxanada yeni methodological, and editorial тодической и издательской дея‐ elmi şöbələr yaradılmış, elmi‐tədqiqat acvies of the Naonal Library. The тельности Национальной Библио‐ işləri planauyğun şəkildə aparılmışdır. Library opened new scienfic теки. В библиотеке были открыты 80‐ci illərdə elmi‐metodik nəşrlər departments, and the research новые научные отделы, соответ‐ siste mində yeni nəşr olunan Milli acvies were carried out as it had ственно плану велась научно‐ис‐ Kitabxananın “Əsərlər”inin üç bu ‐ been planned. In the 80s, 3 следовательская деятельность. В raxılışı işıq üzü görmüşdür. collecons of “Proceedings” of the 80‐х годах в системе научно‐мето‐ 1974‐cü ildə “Zəhmətkeşlərin Naonal Library were published in дических изданий вышли в свет 3 kommunist tərbiyəsində və elmi‐ the system of scienfic and сборника “Трудов” Национальной texniki tərəqqidə kitabxanaların ro‐ methodical edions. Библиотеки. lunu arrmaq haqqında” qəbul In 1974, the resoluon “On В 1974 году было принято ре‐ strengthening of the role of libraries edilmiş qərarda müasir mərhələdə шение “Об усилении роли биб‐ in the scienfic and technological kitabxa naların ideoloji, mədəni‐maarif лиотек в научно‐техническом прог ‐ progress and communist educaon və məlumat funksiyaları müəyyən‐ рессе и коммунистическом воспи‐ of workers” was passed. It ləş dirildi, kitabxanaların mərkəz ləş ‐ тании трудящихся”. В нем были idenfied the ideological, cultural, dirilməsi məsələləri irəli sürüldü və определены идеологические, куль‐ educaonal, and informaonal nəzərdə tutulan bu vəzifələrin həyata funcons of libraries, as well as the турно‐просветительские и инфор‐ keçirilməsini sürətləndirmək məqsədi idea of their centralizaon was put мационные функции библиотек, ilə “Kitabxana işi haqqında” xüsusi forward. With the view of early выдвинуты идеи их централизации. qərar qəbul edildi. implementaon of these and other С целью скорейшего претворения Respublika Kitabxanasının Elmi purposes, a special resoluon в жизнь этих и других задач было metodiki kitabxanaşünaslıq şöbəsi “About the Library Work” was принято особое решение “О биб‐ mərkəzləşmənin metodik təmi ‐ passed. The acve parcipaon of лиотечной работе”. Огромное nanda yaxından işrak etməklə the Republican Library in the значение для организационной onun təşkila işinə əhəmiyyətli methodological support and the работы Республиканской Библио‐ köməklik göstərdi. centralizaon of the regional теки имело ее живое участие в libraries was of great importance for методическом обеспечении и цент‐ its organizaonal work. рализации районных библиотек.

1961‐ci ildən kitabxananın yeni Favourable working condions at Благоприятная рабочая обстанов‐ binasında yaradılan əlverişli şə rait, the new building, the reless toil of ка в новом доме, неустанный труд təcrübəli və savadlı mütə xəs sislərin experienced and competent опытных и грамотных работников, çalışması xalqımızın sosial‐iqsadi workers, and the developing social, усиление социально‐экономического və intellektual potensialının güc ‐ economic, and intellectual potenal и интеллектуального потенциала на‐ lənməsi naminə daha səmərəli of our people were the major шего народа в 1961‐м году создали fəaliyyət göstərməsi üçün əsaslı precondions for further producve предпосылки для дальнейшей про‐ zəmin yaratdı. acvies of the Library in 1961. дуктивной деятельности библиотеки. 31 32 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Yeni binada oxucuların rahat There are 13 cosy reading rooms В новом здании действуют 13 məşğul ola biləcəyi 13 oxu zalı in the new building. уютных читальных залов. Elmi‐texniki tərəqqinin inkişa The development of scienfic and Развитие научно‐технического fəaliyyət göstərir: A public reading room for 250 Постоянно к услугам читателей: kitabxanalarda yeni şöbələrin yara ‐ technical progress required the creaon прогресса требовало создания в 250 nəfərlik ümumi oxu zalı, hu‐ people, carrels pertaining to the общий читальный зал на 250 мест, dılmasını tələb edirdi. Oxuculara of new departments in the library. In библиотеке новых отделов. В целях humanies and engineering, a room manitar və texniki elmlər zalı, dövri гуманитарный и технический на‐ sahəvi xidmət göstərmək məqsədi order to help the readers according to отраслевой помощи читателям for periodicals, a microfilm room, a ilə xüsusi Not‐musiqi şöbəsi, ayrıca their major, the special notaon and были открыты: особый Нотно‐му‐ mətbuat, mikrofilmlər, fonoteka, учные залы, зал периодической room of foreign literature and other oxu zalı olan Xarici ədəbiyyat şöbəsi music department, the department of зыкальный отдел, отдел Иностран‐ xarici ədəbiyyat və digər oxu zalları печати, зал микро фильмов, зал reading rooms are at the readers’ və başqa yeni şöbələr fəaliyyətə foreign literature with a reading room, ной литературы с читальным залом, oxucuların daim isfadəsindədir. constant service. иностранной литературы и другие. başladı. and others were introduced. и другие. 33 34 Azərbaycan Milli Kitabxanası

İllər keçdikcə Milli Kitabxana Over me, from the point of view Со временем Национальная Azərbaycanda kitabxanaşünaslıq, bib‐ of its research acvies, the Библиотека по своей научно‐ис‐ lioqrafiya, informasiya və kitab ‐ Naonal Library has become a следовательской деятельности şünaslıq sahəsində elmi‐tədqiqat leading instuon in the field of прев ратилась в ведущее учрежде‐ işləri üzrə aparıcı və əlaqələndirici library science, bibliography, and ние в области библиотековедения, müəssisə, oxuculara kompleks kitab ‐ bibliology, became a major center, библиографии и книговедения, xana‐informasiya xidmə göstərən, performing the funcons of an явилась главным центром, выпол‐ ölkə kitabxanaları üçün metodik integrated library and informaon няющим функции комплексного mərkəz, milli tövsiyə biblioqrafiyası services for readers, as well as библиотечно‐информационного və ölkədaxili depozitar mərkəz methodical and depositary object обслуживания читателей, методи‐ funksiyasını həyata keçirən baş kitab ‐ for libraries of the country. ческим и депозитарным объектом xanaya çevrildi. для библиотек страны. 35 Museyib Səlimov MİLLİ KİTABXANANIN 1922–1925 DİREKTORLARI

L.A.İşkov Qustov Petroviç Saar 1925–1927 1927–1931 MİLLİ KİTABXANA Müstəqillik illəri

NATIONAL LIBRARY Hidayət Əfəndiyev Hüseyn Tağıyev 1941–1952 1952–1961 Independence years

НАЦИОНАЛЬНАЯ БИБЛИОТЕКА Годы независимости

Rövşanə Haşımova Qəhrəman 1961–1966 Süleymanzadə 1966–1985

Leyla Qafurova Kərim Tahirov 1985–2005 2005

Azərbaycan Milli Kitabxanası

İlk Tədris Mərkəzi təşkil olun du, The first Training center was Был открыт первый Учебный respublikamızın kitabxana işçiləri opened, and special training courses центр; для работников библиотеки üçün kompyuter təlimi üzrə və İnter ‐ were held for the Library staff and и работников районных библиотек the staff of the regional libraries to netdə axtarış aparmaq vərdişlərinin были организованы тренинги по об‐ learn how to operate computers and aşılanması üzrə treninqlər keçiril myə учению работе на компьютере и овла‐ the acquire the skills of the Internet дению навыками Интернет‐поиска. başlandı. search. В 2003 году в первые республике 2003‐cü ildə respublikamızda, ilk In 2003, the first steps were были сделаны шаги в области внед‐ dəfə olaraq avtomatlaşdırılmış kitab ‐ taken in the field of automated рения автоматизированных библио‐ xana sistemlərinin tətbiqi isqa ‐ library systems. The program течных систем. Одновременно с при‐ VIRTUA that was specially designed məndə ilk addımlar almışdır. ABŞ‐ın менением программы VIRTUA, спе‐ by the American corporaon VTLS VTLS korporasiyasının məxsusi kitabx‐ for libraries, was applied praccally, циально разработанной американ‐ analar üçün işləyib hazırladığı VİRTUA and at the same me there were ской корпорацией VTLS для библио‐ proqramının tətbiqi ilə Milli Kitabx‐ serious preparaons for the creaon тек, в Национальной Библиотеке пол‐ anada elektron kataloqun yaradıl ‐ of an electronic catalog at the ным ходом шла подготовка к созда‐ нию электронного каталога. Элек‐ masına hazırlıq görüldü. Elektron Naonal Library. The electronic тронный каталог был разработан в kataloq beynəlxalq maşınla oxunan catalog was elaborated in the internaonal machine‐readable машиночитаемом международном MARK 21 formanda işlənildi. format MARK 21. формате MARK 21. 2006‐cı ilin mayında Milli Kitab‐ In May 2006, the presentaon В мае 2006 года состоялась пре‐ xananın veb‐saynın və elektron of the website and the electronic зентация веб‐сайта и электронного kata loqunun təqdima oldu. catalog of the library took place. каталога библиотеки.

üstəqillik illərini Milli Kitab‐ he years of independence can be оды независимости можно по Mxananın fəaliyyənin çiçək ‐ Tcalled the period of blossom of Гправу назвать периодом рас‐ lənməsi dövrü adlandırmaq olar. the Naonal Library acvies. It was цвета деятельности Национальной Məhz bu dövrdə Milli Kitabxana xalqı ‐ during these years when the Library Библиотеки. Именно в эти годы Библиотека стала флагманом внед‐ mızın milli‐mənəvi dəyərlərinin became the flagship introducing рения новых технологий в деле ebarlı şəkildə mühafizə olunaraq new technology in the field of the reader services at the new level, обслуживания читателей на новом, gələcək nəsillərə çatdırıl ması meeng the modern demands. It отвечающим современным тре‐ isqaməndə əhəmiyyətli tədbirlər also became a real epicenter of бованиям, уровне, настоящим оча‐ həyata keçirən elm məbədinə, oxu‐ culture that urged to cherish and гом культуры, призванным береж‐ culara kitabxana xidmənin müasir pass on the examples of the spiritual но хранить и передавать будущим dövrün tələb lə rinə uyğun olaraq and cultural heritage of the поколениям образцы духовного yenidən qurulması məq sədilə yeni Azerbaijani people to future и культурно‐исторического насле‐ texnologiyaların tətbiqi işində öndə generaons. дия азербайджанского народа. gedən flaqmana, əsl mədəniyyət In the late 90s of the last century, В конце 90‐х годов прошлого mərkəzinə çevril mişdir. the intensive applicaon of века в Национальной Библиотеке началось интенсивное внедрение 90‐cı illərin sonundan Milli Kitab ‐ informaon and communicaon информационно‐коммуникацион‐ xanada informasiya‐kommunikasiya technologies in the Naonal Library was conducted. It was at the ных технологий. Первый Интернет‐ texnologiyalarının kitabxana işinə Naonal Library where the first зал был открыт именно в Нацио‐ tətbiqinə baş lanıldı. İlk İnternet zalı Internet‐hall was opened in 2000. нальной Библиотеке в 2000 году. məhz Milli Kitabxanada 2000‐ci ildə The Naonal Library become a kind Национальная Библиотека стала açıldı. Milli Kitabxana İNTERNET vasi ‐ of an informaon window that was своеобразным информационным təsilə Azərbaycan həqiqətlərinin opening up the truth about окном, посредством Интернета до‐ dünyaya çatdırıl masında əsas rol oy ‐ Azerbaijan to the world via the носящим миру правду об Азербай‐ nadı. Internet. джане. 41 42 Azərbaycan Milli Kitabxanası

2010‐cu ildən elektron resurs‐ Since 2010, the department of С 2010 года начал самостоя‐ “Kitabxana işi haqqında” Azər ‐ In accordance with the Law of В соответствии с 7‐ой статьей ların yaradılması şöbəsi müstəqil creang electronic resources has тельную деятельность отдел соз‐ baycan Respublikası Qanununun 7‐ the Azerbaijan Republic, “On Library Закона Азербайджанской Респуб‐ fəaliyyətə başladı. Kitabxana fond ‐ begun an independent acvity. The дания электронных ресурсов. ci maddəsinə müvaﬁq olaraq M.F.Ax‐ Work”, the State Library named aZer лики “О библиотечной работе”, larında olan kitabların rəqəm sal ‐ work on the digital versions of books Работа по созданию цифровой undov adına Dövlət kitab xanasına M.F. Akhundov was given the status решением Кабинета Министров laşdırılması işi xeyli sürətləndi. that are in the fund was and is being версии книг из фонда велась и ве‐ Azərbaycan Res publikası Nazirlər of the Naonal Library by the Азербайджанской Республики от “Azərbaycan ədəbiy ya nın arxivi”, conducted in an accelerated mode. дется в ускоренном режиме. Было Kabinenin 15 aprel 2004‐c ü il tarixli Cabinet of Ministers of the 15 апреля 2004 года, Государствен‐ “Nadir kitablar və kitabxananın 90 % of electronic versions of books подготовлено 90% электронных qərarı ilə “Milli Kitabxana” statusu Azerbaijan Republic on April 15, ной Библиотеке им. М.Ф.Ахундова muzeyi” şöbəsində olan və oxucular and periodicals that are stored in версий книг и периодической verildi. Bu status kitabxananın qar‐ 2004. This status immeasurably был присвоен статус Национальной tərəﬁndən ən çox tələb olunan the departments “The archive of the печати, хранящихся в отделах şısına qoyulmuş və zifələrin əhatəsini expanded the responsibilies of the Библиотеки. Этот статус неизме‐ kitabların, demək olar ki, 90%‐nin və Azerbaijani literature” and “Rare “Архив азербайджанской литера‐ xeyli genişləndirmiş, ölkənin icmai library and strengthened its role in римо расширил круг обязанностей dövri mətbuat nü mu nə lə rinin elek‐ Books and the Museum of the туры” и “Редкие книги и музей həyanda rolunu arrmışdır. the social life of the country. библиотеки, усилил ее роль в об‐ tron versiyası hazır lanmışdır. Library”, and it has the greatest библиотеки”, и пользующихся щественной жизни страны. popularity with readers. наибольшим спросом читателей. 43 44 Azərbaycan Milli Kitabxanası

2008‐ci ildə Milli Kitabxananın In 2008, a virtual reading room В 2008 году в отделе организа‐ Elektron dissertasiya fondunun təş ‐ for the electronic theses of the ции фонда электронных диссерта‐ kili və ondan isfadə şöbəsində Ru ‐ Russian State Library was opened in ций Национальной Библиотеки siya Dövlət Kitabxanasının elektron the department organizing the fund был открыт виртуальный читаль‐ dissertasiya fondunun virtual oxu of theses of the Naonal Library. ный зал электронных диссертаций zalı açılmışdı. Oxu zalında Azər ‐ Our readers have access to the full Российской Государственной Биб‐ baycan Milli Kitabxanasının oxucuları electronic versions of more than 350 лиотеки. Наши читатели получили Milli Kitabxananın oxuculara və One of the latest innovaons of Одним из последних нововве‐ Rusiya Dövlət Kitabxanasının 350 000 thousand theses and abstracts of возможность доступа к полным kitabxanalara tətbiq etdiyi son the Naonal Library was the дений Национальной Библиотеки nüsxədən arq dissertasiya və avto‐ scienﬁc papers of the RSL. электронным версиям более чем yeniliklərdən biri də məsafədən vir‐ organizaon of the service that явилась организация службы вир‐ referatlarının tam elektron mətnin‐ Moreover the virtual access to full‐ 350 тыс. диссертаций и авторефе‐ tual kitab sifarişi sisteminin yaradıl ‐ permits the virtual book order. Now, туального книжного заказа. Теперь dən isfadə etmək imkanı əldə text electronic database of theses, ратов РГБ. К услугам читателей masıdır. Yəni İnternetə çıxışı olan hər any reader with the access to the любой читатель, имеющий доступ etmişlər. Şöbə Azərbaycanda mü‐ defended in Azerbaijan, are also at также и виртуальный доступ к bir oxucu saytdakı “Virtual xidmət” Internet can use the “Virtual в Интернет, может воспользоваться daﬁə olunmuş dissertasiyaların tam the readers’ disposal. полнотекстовой электронно‐ин‐ bölməsinə daxil olaraq istənilən Service” and order the necessary “Виртуальной службой сайта” и за‐ mətnli elektron məlumat bazası ilə формационной базе диссертаций, kitabı sifariş edə bilər. literature. казать необ ходимую литературу. oxuculara virtual xidmət göstərir. защищенных в Азербайджане. 45 46 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Son illər Milli Kitabxananın fəaliy ‐ In recent years, the acvies of В последние годы на деятельности “Mikrofilm“ bölməsi qə ‐ yəndə “Azərbaycan Res publikasında the Naonal Library were Национальной Библиотеки благотвор‐ dim və nadir kitab nüsxələ ‐ kitabxana‐informasiya sahəsinin beneficially affected by “The state ным образом отразилась “Государст‐ rinin bərpa olunaraq qorunub 2008–2013‐cü illərdə inkişa üzrə program on the development of венная программа по развитию биб‐ saxlanılmasına və onların su ‐ Dövlət Proqramı”nın mühüm rolu library and informaon fields in the лиотечно‐информационной области в rətlərinin oxucuların isfa‐ olmuşdur. Bu proqramda nəzərdə Azerbaijan Republic from 2008 up Азербайджанской Республике на 2008‐ dəsinə verilməsinə xidmət tutulmuş əsas vəzifələri rəhbər tu‐ to 2013”. Following the basic 2013 гг.”. Руководствуясь основными по‐ edir. taraq kitabxana öz fəaliyyəndə provisions of the program, the ложениями этой программы, библиотека kitabxana işi sahəsində dövlət Library has focused its acvity on сосредоточила свою деятельность на The department “Microfilm” siyasənin həyata keçirilməsi, ölkədə the implementaon of the state претворении в жизнь государственной serves as the restoraon and policy in the field of library tarixi‐mədəni, ədəbi‐bədii, elmi‐ политики в области библиотечного дела, preservaon of anque and science, to selecon and careful fəlsəfi sərvətlərin toplanılması, подборе и тщательном сохранении куль‐ rare literary copies. Their preservaon of cultural, historical, mühafizəsi və onlardan isfadə турно‐исторических, литературно‐худо‐ duplicates are available for literary, arsc, scienfic, and жественных, научно‐философских цен‐ imkanlarının arrılması sahəsində philosophical values, as well as the the readers’ use. ностей и, расширении возможностей их mühüm addımlar atmışdır. Kitabxana enhancement of its potenal use. использования. Внедрение библиотеч‐ tərəfindən kitabxana‐informasiya The introducon of library and texnologiyalarının tətbiqi və isfadəsi но‐информационных технологий, и в Сектор “Микрофильм” informaon technology, and, as a выполняет функции рестав‐ nəcəsində müasir kitabxana‐infor‐ result, the creaon of a modern результате их использования, создание masiya infrastrukturunun yaradılması, современной библиотечной инфраструк‐ рации и сохранения экзем‐ library infrastructure, the пляров старинной и редкой isfadəçilərə göstərilən kitabxana‐ achievement of the global туры, достижение мировых стандартов литературы. Копии их пре‐ informasiya xidmənin dünya standards in the field of library and в библиотечно‐информационном об‐ доставляются в пользова‐ standartları səviyyəsinə çatdırılması, informaon customers’ service have служивании пользователей – все это по‐ ние читателей. əhalinin intellektual potensialının və led to an increase in the intellectual влекло за собой повышение интеллек‐ bilik səviyyəsinin inkişa kimi mühüm capacity of the populaon and the туального потенциала населения и об‐ məsələlər həyata keçirilmişdir. general level of educaon. щего уровня образования.

Milli Kitabxanada rus dilində olan ədəbiyyan sistemli kataloqu‐ nun elektron daşıyıcılara kö çü ‐ rülməsi prosesi (retrokonversiya) başa çatmışdır.

The Naonal Library completed the process of retrospecve conversion (the conversion of the system catalog of the literature in Russian to electronic data media).

В Национальной Библиотеке завершился процесс ретроконвер‐ сии (перевода на электронные но‐ Milli Kitabxana tərəﬁndən “Azər‐ The Naonal Library has created В Национальной Библиотеке сители системного каталога ли ‐ baycan kitabxanaları” adlı sayt ya ‐ its own site “The Azerbaijani libraries” был создан сайт “Азербайджанские тературы на русском языке). radılmışdır (www.azerbaycan‐kitab ‐ (www.azerbaycan‐kitabxanalari.az). библиотеки” (www.azerbaycan‐ xanalari.az). kitabxanalari.az). 47 48 MİLLİ KİTABXANADA AT THE NATIONAL LIBRARY В НАЦИОНАЛЬНОЙ БИБЛИОТЕКЕ

MİLLİ KİTABXANA Beynəlxalq əlaqələr

NATIONAL LIBRARY Interna$onal rela$ons

НАЦИОНАЛЬНАЯ БИБЛИОТЕКА Международные отношения Milli Kitabxana beş nüfuzlu The Naonal Library is an honorary Национальная Библиотека – почетный beynəlxalq təşkilan üzvüdür. member of the ﬁve presgious член 5 солидных международных орга‐ Milli Kitabxana bu təşkilatların internaonal organizaons. низаций. bütün beynəlxalq tədbirlərində The Naonal Library is parcipang Национальная Библиотека принимает yaxından işrak edir. in all internaonal events organized by участие во всех международных меро‐ приятиях, проводимых ими. Milli Kitabxananın üzv olduğu them. Организации, членом которых яв‐ təşkilatlar: The Naonal Library has membership İFLA (Kitabxana Assosiasiya və ляется Национальная Библиотека: in the following organizaons: Təş kilat larının Beynəlxalq Fe de ‐ IFLA (Международная Федерация Биб‐ IFLA (The Internaonal Federaon of rasiyası); лиотечных Ассоциаций и Организаций); Library Associaons and Instuons); CENL (Avropa Milli Kitabx‐ CENL (Конференция Европейских На‐ analar konfransı); CENL (The Conference of European циональных Библиотек); LAE (Avrasiya Kitabxanaçılıq Naonal Libraries); LAE (Евразийская Библиотечная Ас‐ Assambleyası); LAE (Library Assembly of Eurasia); самблея); Совет директоров Национальных Биб‐ Türkdilli ölkələrin Milli kitabx‐ The Board of Directors of Naonal лиотек тюркоязычных стран; ana direktorları şurası; Libraries of Turkic‐speaking countries; Объединение Библиотекарей Евразии Avrasiya Kitabxanaçılar Birliyi. The Eurasian Librarians’ Associaon.

üstəqillik illərində Milli Kitabxana dünya və Avropa informasiya məkanına inteqrasiya etmiş, dünya kitabxanaları Milə beynəlxalq əlaqələri genişlənmişdir. Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya tanıtmaq məqsədilə Milli Kitabxana dünyanın 40 milli kitabxanası və müxtəlif təşkilatları ilə beynəlxalq kitab mübadiləsi aparır.

n the years of independence, the Naonal Library integrated into the European and global informaon space, Iexpanded its connecons with the libraries all over the world and its opportunies of an internaonal book exchange. Nowadays, the Naonal Library carries out an internaonal book exchange with 40 world’s naonal libraries and other various organizaons.

годы независимости национальная Библиотека интегрировала в европейское и мировое информационное Впространство, расширились ее непосредственные связи с библиотеками мира и возможности междуна‐ родного книжного обмена. Ныне Национальная Библиотека осуществляет международный книжный обмен с 40 национальными библиотеками мира и другими различными организациями. 56 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Milli Kitabxananın 2006—2103‐cü illərdə qarşılıqlı əməkdaşlıq haqqında müqavilə imzaladığı ölkələr:

Within the period from 2006 up to 2013, the Naonal Library has signed the treaty of mutual cooperaon with the following countries: Национальная Библиотека в пе‐ риод за 2006‐2013 гг. заключила договор о взаимном сотрудниче‐ стве со следующими странами:

57 58 Azərbaycan Milli Kitabxanası

2008‐ci ilin may ayından ebarən Since May 2008, the electronic С мая 2008 года электронно‐ин‐ Azərbaycan Milli Kitabxanasının elek‐ database of Azerbaijan Naonal формационная база Азербайджан‐ tron məlumat bazası Avropa Elektron Library joined the European Digital ской Национальной Биб лиотеки Kitabxanasına daxil edilmişdir ki, arq Library. Thus, our readers gained the подключилась к Европейской Элек‐ oxucularımız Avropanın 50‐dən arq access to the funds and catalogs of тронной Библиотеке. Таким обра‐ kitabxanasının fond və kataloqlarında more than 50 European libraries. зом, наши читатели получили до‐ axtarış aparmaq imkanına malikdirlər. ступ к фондам и каталогам более чем 50 европейских библиотек.

Qazaxıstan Respublikası Milli Akademik Kitabxanası; Qırğızıstan Respublikası Milli Kitabxanası; Avstriya Milli Kitabxanası; Çelyabinski Vilayət Elmi Uni‐ versal kitabxanası;

The Naonal Academic Library of the Republic of Kazakhstan The Naonal Library of the Republic of Kyrgyzstan The Austrian Naonal Library The Universal Scienﬁc Library of Chelyabinsk region Türkiyə Cümhuriyyənin Milli The Naonal Library of Turkey; Национальная Библиотека Турции; Kitabxanası; The Naonal Library of Belarus; Национальная Библиотека Беларуси; Национальная Академическая Belarus Milli Kitabxanası; The Naonal Library of France; Национальная Библиотека Франции; Библиотека Республики Казахстан Fransa Milli Kitabxanası; The Naonal Library of Latvia; Национальная Библиотека Латвии; Национальная Библиотека Рес‐ Latviya Milli Kitabxanası; The State Agency “Latvian Государственное агентство “Латвий‐ публики Кыргызстан “Latviya Akademik Kitabxanası” Academic Library”; ской Академической Библиотеки”; Национальная Библиотека Ав‐ Dövlət agentliyi; The Library of Alexandria of the Александрийская библиотека Араб‐ стрии Avstriya Milli Kitabxanası; Arab Republic of Egypt; ской Республики Египет; Универсальная Научная биб‐ Misir Ərəb Respublikasının İsgən ‐ лиотека Челябинской области dəriyyə Kitabxanası; 59 60 Estoniya Milli Kitabxanası; Al‐Assad Naonal Library of the Национальная Библиотека Эстонии İsveçrə Milli Kitabxanası; Syrian Arab Republic; Национальная Библиотека Швейца‐ Moldova Milli Kitabxanası; The Naonal Library of Estonia рии; İordaniya Milli Kitabxana The Naonal Library of Национальная Библиотека Молдовы; Departamen; Switzerland; Департамент Национальной Библио‐ The Naonal Library of Moldova Rusiya Dövlət Kitabxanası; теки Иордании; The Department of the Naonal Российская Государственная Библио‐ Çexiya Respublikasının Library of Jordan; Milli Kitabxanası; The Russian State Library; тека; Macarıstan Milli Kitabxanası; The Naonal Library of the Czech Национальная Библиотека Чешской Yunanıstan Milli Kitabxanası. Republic; Республики; Polşa Respublikasının The Naonal Library of Hungary; Национальная Библиотека Венгрии; Milli Kitabxanası. The Naonal Library of Greece; Национальная Библиотека Греции; The Naonal Library of the Национальная Библиотека Респуб‐ Republic of Poland. лики Польша.

Slovakiya Milli Kitabxanası; The Naonal Library of Slovakia; Национальная Библиотека Словакии İran İslam Respublikasının Milli The Naonal Library and Национальная Библиотека и Архив Kitabxanası və Arxivi; Archives of the Islamic Republic of Исламской Республики Иран; Niderland Milli Kitabxanası ara‐ Iran; Национальная Библиотека Нидер‐ sında; The Naonal Library of the ландов; Əlişir Nəvai adına Özbəkistan Netherlands; Национальная Библиотека им. Али‐ Milli Kitabxanası; The Naonal Library of шера Навои Республики Узбекистан; Suriya Ərəb Respublikası Uzbekistan named aZer Alisher Библиотека Аль‐Асад Сирийской Əl‐Əsəd Kitabxanası; Navoi; Арабской Республики;

61 62 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Milli Kitabxananın keçirdiyi və iş$rak etdiyi beynəlxalq tədbirlər The interna$onal events held by the Na$onal Library Международные мероприятия, проведенные Национальной Библиотекой

63 64 Azərbaycan Milli Kitabxanası

65 66 Azərbaycan Milli Kitabxanası

67 68 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Son illərdə Azərbaycan Milli In recent years, Azerbaijan В последние годы Азербайджан‐ Kitabxanası – ölkənin baş kitab ‐ Naonal Library, the main library of ская Национальная Библиотека – глав‐ xanası respublikanın əsl mədəniyyət the Republic, has become a real нейшее книго хранилище республики– mər kəzinə, mədəni‐kütləvi təd ‐ cultural epicenter of the country, a превратилась в настоящий культурный birlərin, yeni kitabların təqdimat reputable place of mass cultural центр страны, достойное место про‐ mə rasim lərinin, kitab bayramlarının, events, meengs with writers, ведения массовых культурных меро‐ presentaons of new literature and müəl liﬂərlə oxucuların görüşlərinin приятий, встреч с писателями, пре‐ celebraons of book‐related holidays. зентаций новой литературы и празд‐ keçirildiyi məkana çevrilib. We can proudly say that there has ников книги. Elə bir ay olmayıb ki, Milli Kitab ‐ never been a month of no cultural Не было еще ни одного месяца, xanada böyük bir tədbir keçiril ‐ events or gatherings of writers, когда в Национальной Библиотеке не məsin, ziyalılar, ədiblər və kitab‐ representaves of the creave проводилось бы какое‐либо культур‐ sevərlər burada toplaşmasın. intelligentsia and simply lovers of ное мероприятие, не собирались бы Books and Knowledge at the Naonal писатели, представители творческой Library. интеллигенции, и, просто, любители Книги и Знания. 69 70 71 72 Azərbaycan Milli Kitabxanası

73 74 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Qədim kitablar kolleksiyası

Collec$on of the ancient books

Коллекция редких кних

75 Milli Kitabxanada Azərbaycan Naonal Library contains the В Нациогнальной Библиотеке kitab mə dəniy yənin ilk nü mu ‐ first samples of the Azerbaijani book собраны первые образцы азер‐ nələri – daş basma üsulu ilə çap olun ‐ culture – books that were imprinted байджанской книжной культуры – muş və ilk çap kitabları, XIX əsrin on the stone, the first printed books, литографические книги и первые dövri mət buat nümunələri top ‐ and periodicals of the XIX century. печатные издания, периодическая lanmışdır. Şö bədə dünyanın 20‐ə Old books, fundamental research печать ХIХ века. В отделе хранятся yaxın dilində ən qədim kitablar, papers in various fields of старинные книги, фундаменталь‐ müxtəlif elm sahə lərinə aid funda‐ knowledge, valuable and rare books ные исследовательские работы по mental tədqiqat əsərləri, qiymətli in nearly 20 languages are stored at различным областям знания, цен‐ sorğu ədəbiyya qorunub saxlanılır. the department. A collecon of ная и редкая литература почти на Miniatür kitab kolleksiyası, nəfis pocket books, arully composed 20 языках мира. Коллекция ми‐ tərbatlı kitab nüsxələri oxucularda samples constantly aract the ниатюрной книги, искусно состав‐ böyük maraq doğurur. readers. ленные экземпляры постоянно привлекают внимание читателей.

Kitabi‐Dədə‐Qorqud əla lisani‐ Book of Dede‐Korkut ala lisani‐taiphei‐ Китаби Деде‐Коркут аль лисани‐таи‐ taifeyi‐oğuzan. Türk dünyasının oghuzhan. The greatest literary феи‐огузан. Величайший литературный möhtəşəm abidəsi. Bir müqəd ‐ monument of the Turkic world. Dastan памятник тюркского мира. Дастан из dimə, 12 boydan ibarət dastan. consist of 12 chapters including 12 глав со вступлением. Фотофакси‐ Drezden Kral kitabxanasında sax‐ introducon. Photo facsimile миле рукописи, хранящейся в Дрез‐ la nılan əlyaz manın foto faksi mi ‐ manuscript kept at the Dresden Royal денской Королевской Библиотеке. lesi. Ərəb əliasında. Library. The text in Arabic script. Текст на арабской графике. 78 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Kitabi‐Dədə Qorqud. Bir mü qəd ‐ Book of Dede‐Korkut. Dastan consist Китаби Деде‐Коркут. Дастан из 6 dimə, 6 boydan ibarət dastan. of 6 chapters including introducon. глав со вступлением. Vakan kitabxana sında saxlanılan Photo facsimile manuscript kept in Фотофаксимиле рукописи, храня‐ Leylaxanım. Divan. Qahirə. 1844 Leyla khanum. Divan. Cairo, 1844. Лейлаханым. Диван. Каир, 1844. əlyazmanın fotofaksimilesi. Ərəb the Vacan Library. The text in Ara‐ щейся в Библиотеке Ватикана. Kitab nəﬁs tərbata malikdir. Arully decorated book. Lithogra‐ Книга искусно оформлена. Лито‐ əlif ba sında. bic script. Текст на арабской графике. Daşbasma. Ərəb əliasında. phy, the Arabic script. графия, арабская графика. 79 80 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Füzuli və Nəba. Divan. Təbriz, Fuzuli and Naba. Divan. Tabriz, Физули и Набати. Диван. Тебриз, 1849. Daşbasma. Ərəb əliasında. 1849. Lithography, the Arabic 1849. Литография, арабская гра‐ Divan‐Nəﬁ. Qəzəllər. 1852. Divan‐Nephi. Ghazels’. 1852. Диван‐Нефи. Газели. 1852. Лито‐ script. фика. Daşbasma. Ərəb əliasında Lithography, the Arabic script. графия, арабская графика. 81 82 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Əar Fəridəddin. Mən qüt teyr. Aar Pharidaddin. Mangueyr. Аттар Фаридаддин. Мантигут‐ Füzuli. Leyli və Məcnun. Təbriz, Book of Fuzuli and Naba. Tabriz, Физули. Лейли и Меджнун. (“Quş ların söhbə”). 1857. Daşba s ‐ (“Conversaon of the birds”) 1857. тейр. («Разговор птиц”) 1857. Ор‐ 1858. Daşbasma. Ərəb əliasında. 1858. Lithography decorated with Тебриз, 1858. Литография, араб‐ ma, or na ment lərlə bəzədilmiş. Ərəb Ornament lithography, the Arabic наментированная литография, Rəngli miniatür təsvirli. ornaments of Naba, the Arabic ская графика. Иллюстрирована əlif basında. script. арабская графика. script. цветными миниатюрами. 83 84 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Divani‐Baqı. 1860. Daşbasma, orna‐ Divani‐Bagi. 1860. Ornament Дивани‐Баги. 1860. Орнаментиро‐ mentli. Ərəb əlif basında. lithography, the Arabic script. ванная литография, арабская гра‐ Kitabi müqəddəs‐əhdi‐əq. Leypsiq, Kitabi mugaddas‐akhdi‐ag. 1891. Китаби мугаддас‐ахди‐атиг. Лейпциг, фика. 1891. Azərbaycan dilində. Leipzig. In Azerbaijani language. 1891. На азербайджанском языке. 85 86 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Bakıxanov Abbasqulu Ağa. Qanuni‐ Abbasgulu Agha Bakikhanov. Аббасгулу Ага Бакиханов. Гануни‐ Kitabi müqəddəs‐Əhdi Cədid. Leyp‐ Kitabi mugaddas‐akhdi‐djadid. 1983. Китаби мугаддас‐ахди‐джадид. Qudsi. Tiﬂis, 1831, fars dilində. Kitab Ganuni‐Gudsi, Tbilisi, 1831, in Persia Гудси. Тифлис, 1831, на фарси. siq, 1893. Azərbaycan dilində. Leipzig. In Azerbaijani language. Лейпциг, 1893. На азербайджан‐ müəlliﬁn sağ lığında nəşr edilib. language. Lifeme edion. Прижизненное издание. ском языке. 87 88 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Vəhəbi Şeyx Xəyyam. Kən zülmüZah, Vahabi Sheykh Khayam. Вахаби Шейх Хайям. Кензулмуф‐ 1868. Daşbasma, ərəb əliasında, Kenzhulmuphtah, 1868. Ornament тах, 1868. Орнаментированная ли‐ Mirzə Fətəli Axundovun kome di ‐ Mirza Fatali Akhundov’s comedies. Комедии Мирзы Фатали Ахундова. orna ment li. lithography, the Arabic script. тография, арабская графика. yaları. Tiﬂis, 1853. Rus dilində. Tbilisi, 1853. In Russian language. Тифлис, 1853. На русском языке. 89 90 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Axundov Mirzə Fətəli. Təmsilat. Tif ‐ Akhundzade Mirza Fatali. Comedies Ахундов Мирза Фатали. Комедии и по‐ Nizami Gəncəvi. Xəmsəyi Nizami. Nizami Ganjavi. Nizami’s Khamsa. Низами Гянджеви. Хамсе Низами. lis, 1859–1860. Kitab müəlliﬁn sağ‐ and plays. Tiﬂis, 1859–1860 весть. Тифлис, 1859‐1860. При жизненное Tehran, 1883. Fars dilində. Kitab nə‐ Tehran, 1883, in Persian language. Book Тегеран, 1883. На фарси. Книга ук ра ‐ lığında ərəb əliasında nəşr edilib. издание, арабская графика. ba ornamentlərlə bəzədilmişdir. decorated with ornaments of Naba. шена орнаментом набати. 91 92 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Nizaminin əsərlərinə çəkilmiş miniatürlər.

Miniatures to the Nizami’s works.

Миниатюры к произведениям Низами .

93 94 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Füzuli. Divani‐mövlana Füzuli məə Fuzuli. Divani‐movlana Fuzuli maa Физули. Дивани‐мовлана Физули Leyli‐Məcnun. Daşkənd, 1889. Daş ‐ Leyli‐Majnun. Tashkent, 1889, Orna‐ маа Лейли‐Меджнун. Ташкент, basma, ərəb əliasında, or na ‐ ment lithography, the Arabic script. 1889, орнаментированная лито‐ ment li. графия, арабская графика. 95 96 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Füzuli. Külliyya‐Füzuli. Daş kənd, Fuzuli. Kulliya‐Fuzuli. Tashkent, Физули. Куллийаты‐Физули. Ташкент, 1893. Ərəb, fars, türk dilin də şeirlər, 1893. In Arabic, Persian and Turkish 1893. На арабском, фарсидском и ту‐ qəzəllər, qə sidələr, “Bəngü‐badə” languages. Poems, ghazels, kasids, рецком языках. Стихи, газели, ка‐ əsə ri və “Leyli və Məcnun” poe ması. “Bengu‐Bade”, “Leyli and Majnun” сыды, произведение “Бангу‐баде”, poem. поэма “Лейли и Меджнун”. 97 Sami Şəmsəddin. Qamusül‐əlam: tarix və coğ‐ raﬁya lüğə. 6 cilddə. İstanbul. 1889–1898. Fran ‐ sızca‐türkcə lüğət.

Sami Shamsaddin. Gamushul‐elam: historical and geographical diconary in 6 volumes. Istanbul. 1889‐1898. French‐Turkish diconary.

Сами Шамсаддин. Гамушул‐элам: историко‐ географический словарь. В 6 томах. Стамбул. 1889‐1898. Французско‐турецкий словарь.

Xəzineyi‐əxbar: tarix, coğ ra ‐ ﬁya və ədəbiyyata dair lüğət. I‐II cild. Bağçasaray, 1890. Ərəb qraﬁkasında.

Khazinei‐akhbar: historical and geographical and literary diconary. 1st and 2 volumes. Bakhchisarai, 1890, the Arabic script

Хазинеи‐ахбар: историко‐ географический и литера‐ турный словарь. 1 и 2 тома. Бахчисарай, 1890. Арабская графика.

Divani‐Füzuli məə Leyli və Məcnun. Divani Fuzuli maa Leyni and Majnun. Дивани‐Физули маа Лейли и Медж‐ Daşkənd, 1897. Ornamentli, ərəb 1897. Tashkent. Ornament нун. Ташкент, 1897. Орнаментиро‐ əliasında, daşbasma. lithography, the Arabic script. ванная литография, арабская гра ‐ Publisher: Hadji Abdul Melik фика. Издатель. 100 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Ü.Hacıbəyov. Mətbuatda müstəməl siyasi, hüquqi, iqsadi və əsgəri sözlərin türk‐rusi və rusi‐türk lüğə. Bakı, 1907.

U.Hajibeyov. Turkish‐Russian and Russian‐Turkish diconary of polical, legal, economic, and military terms in the press.

У.Гаджибеков. Турецко‐русский и русско‐турец‐ кий словарь политических, юридических, эконо‐ мических и военных терминов в печати. Баку, 1907.

Rusca‐türkcə lüğət. Redaktoru R.Axundov. Bakı, 1928–1929. Lan qraﬁkasında.

Russian‐Turkish diconary. Editor R.Akhundov. Baku, 1928‐ 1929. Roman script.

Русско‐турецкий словарь. Редактор Р.Ахундов. Баку, 1928‐1929. Латинская графика.

101 Firdovsi Əbdülqasim Həsən ibn Tusi. Müsəvvər Rüstəm və Söhrab: Fars dilində, nəzmən yazılmış Şahnameyi Firdovsidən türk‐Azərbaycan dilinə nəzmən nəql olunubdur. Tiﬂis, 1908. Kitabda alman rəssamı Roerin çəkdiyi 8 ədəd rəngli şəkil verilmişdir.

Ferdowsi Abdulgasim Hasan ibn Tusi. Rustam and Zhohrab: verse translaon of Ferdowsi’s Shahname from Farsi into Turkish‐Azerbaijani languages. Tbilisi, 1908. The book is illustrated with eight colored drawings by German arst Roer.

Фирдоуси Абдулгасым Хасан ибн Туси. Рустам и Сохраб: стихотворный перевод поэмы Фирдо‐ уси Шахнаме с фарси на тюркско‐азербайджан‐ ский язык. Тифлис, 1908. Книга иллюстрирована Mircəfər Ələvi. Kitab‐i‐kəşfül Mirdjaphar Alevi. Kitab‐i‐ Мирджафар Алеви. Китаб‐и‐каш‐ восемью цветными рисунками немецкого ху‐ ‐həqayiq: təfsiri‐qurani‐şərif. kashful‐khagayig: taphsiri‐ фул‐хагайиг: тафсири‐гурани‐ша‐ дожника Роттера. Bakı, 1904–1906. Türki‐Azər ‐ gurani‐sharif. Baku, 1904‐ риф. Баку, 1904‐1906. На тюркско‐ baycan dilində. 1904. 1906. азербайджанском языке.

104 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Müсtəhidzadə Məmmədağa Qara baği. Riyazül aşiqin. İstan‐ bul, 1910. Ərəb əlif ba sında. Təzkirədə XVIII–XIX əsr Qarabağ Şairlərinin tərcü meyi‐halı və əsərlərindən nümunələr toplanmışdır.

Mujtahizade Mamedagha Garabaghi. Riyazhul‐ashighin. Istanbul. 1910. Arabic script. Anthology presents biography and excerpts from Karabakh poets works of XVIII–XIX centuries.

Муджтахидзаде Мамедага Гарабаги. Рийазул‐ашыгын. Стамбул, 1910. Арабская графика. В антологии представ‐ лены биографии и отрывки из произведений карабах‐ ских поэтов XVIII–XIX веков.

105 106 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Mirzə Ələkbər Sabir. Hophopnamə. Bakı, 1912. Müqəddimə: Abbas Səhhət, naşiri Sabirin zövcəsi Məhşur Qafqaz xanəndələrinin ən gözəl Asiya Bilqeyis xanım Tahirzadə. Kitabın tul vərəqində havacatları pafon plasnkalarının siyahısı. Bakı, 1913. Sabirin rəﬁqinə öz xə ilə yazdığı şikayət na mə ‐ Ərəb əiasında Azərbaycan və rus dillərində. sindən bir bənd verilmişdir.

Famous singers of the Caucasus with musical Mirza Alakbar Sabir. Hophopname. Baku, 1912. accompaniment by the ﬁnest accompanists of Asia: a Keynote speech: Abbas Sahhat, publisher ‐ Sabir's list of gramophone records. Baku, 1913. Arabic script. spouse Bilgeizh khanum Tairzade. On the tle page In Azerbaijani and Russian languages. of the book: a Sabir's hand‐wrien excerpt from his complaint to his friend.

Знаменитые ханенде Кавказа в музыкальном соп‐ ровождении лучших аккомпаниаторов Азии: пере‐ Мирза Алекпер Сабир. Хопхопнаме. Баку, 1912. чень патефонных пластинок. Баку, 1913. Арабская Вступительное слово: Аббас Саххат, издатель – графика. На азербайджанском и русском языках. супруга Сабира Бильгеис‐ханум Таирзаде. На титульном листе книги: написанный рукой Са‐ бира отрывок из жалобы поэта своему другу.

107 108 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Mirzə Ələkbər Sabir. Hophopnamə. Bakı, 1914. Müqəddimə: Abbas Səhhət, rəssam Əzim Əzim‐ zadə. Kitabda Abbas Səhhən Sabir haqqında yazdığı tərcümeyi‐hal və şairin Abbas Səhhətə yazdığı axırıncı məktubu dərc olunub.

Mirza Alakbar Sabir. Hophopname. Baku, 1914. Keynote speech: Abbas Sahhat, arst Azim Azimzade. The book contains: a biography of Sabir, wrien by Abbas Sahhat and the last leer of the poet adressed to Abbas Sahhat.

Мирза Алекпер Сабир. Хопхопнаме. Баку, 1914. Вступительное слово: Аббас Саххат, художник Азим Азимзаде. В книге приводятся: биография Сабира, написанная Аббасом Саххатом, и по‐ следнее письмо поэта Аббасу Саххату.

“Məzidi‐izzət və müqəddəs cənabu Decrees of respected Sovereign Указы всепресветлейшия держав‐ mübaliğə ilə hökmdari‐padşahi ‐ Grand Empress Catherine the All‐ нейшия великия государыни им‐ əzəmi ‐ imperatoricə Yekaterina Russian autocrat. Mandate of the ператрицы Екатерины Алек сеевны Saniyə Həzrətlərinin cəmi Rusiyyə governor and the magistrates, and самодержицы всероссийския. На‐ İmperiyasında əyalətlərin nizam və their mates, in which they must каз губернаторам и воеводам, и tərbi üçün icad və imla olunmuş act. – One of the ﬁrst books in Arabic их товарыщам, по которому они Qanuni‐Cədiddir” – Azərbaycan di‐ script, published in Azerbaijan, должны поступать. – Одна из пер‐ lində əski əlia ilə çıxan ilk çap 1779. вых книг, на арабской графике, на kitablarından biri. 1779. азербайджанском языке, 1779. 109 110 Azərbaycan Milli Kitabxanası

DÖVRİ MƏTBUAT KOLLEKSİYASI PERIODICAL PRESS COLLECTION Sultan Məcid Qənizadə. Tülkü və çaq‐ çaq bəy. 1896. Ərəb əliasında. КОЛЛЕКЦИЯ ПЕРИОДИЧЕСКОЙ ПЕЧАТИ

Sultan Majid Ganizade and Chak‐ chak bey. 1896. Arabic script.

Султан Меджид Ганизаде. Лиса и Чак‐чак бек. 1896. Арабская гра‐ фика.

Abdulla Şaiq. Tülkü və xoruz. Bakı, 1911. Ərəb əliasında. Abdulla Shaig. Fox and fowl. Baku, 1911. Arabic script. Абдулла Шаиг. Лиса и петух. Баку, 1911. Арабская графика.

111 1920‐ci ilə qədər Azərbaycanın Nearly 97 newspapers in До 1920 года в различных горо‐ müxtəlif şəhərlərində, eyni zamanda Azerbaijani were published in дах Азербайджана, а также в Тиф‐ Tiflisdə, Həştərxanda və Orta Asi ‐ different cies of Azerbaijan, as well лисе, Астрахани и Средней Азии yada Azərbaycan dilində təxminən as in Tiflis, Astrakhan and Middle издавалось примерно 97 газет на 97 adda qəzet nəşr edilmişdir. Asia unl 1920. азербайджанском языке.

1875‐ci il iyulun 22‐də məşhur The ﬁrst issue of a popular 22 июля 1875 года вышел в свет “Əkinçi” qəze nəşr olunmağa baş ‐ newspaper “Akinchi” (“The первый номер знаменитой газеты ladı. Təbiətşünas alim, yorulmaz Sower”) was printed in July 22, «Экинчи» («Сеятель»). Издаваемая вид‐ maarif pərvər Həsən bəy Zərdabi 1875. Published by a renowned ным ученым‐естествоиспытателем и Məlikovun nəşr etdiyi “Əkinçi” scienst and hardworking scholar неустанным просветителем Гасан‐беком Azərbaycan demokrak mət bu anın Hassan‐bey Zardabi Malikov, the Зардаби Меликовым, газета «Экинчи» möhkəm bünövrəsini qoydu. “Əkin ‐ newspaper “Akinchi” iniated положила начало демократической çi” icmai ﬁkrin daha da canlan ‐ democrac press in Azerbaijan. печати в Азербайджане. «Экинчи» про‐ ma sına səbəb oldu. Qəzen sə ‐ “Akinchi” awakened and будила демократическую мысль в стра‐ hifələrində siyasi, iqsadi, icmai, encouraged democrac thinking не, вдохнула в нее новые силы. На ədəbi məsələlərə dair bir sıra in the country. The newspaper страницах газеты выдвигались актуаль‐ mühüm problemlər irəli sürülür, put forward polical, economic, ные для того времени политические, qabaqcıl mütərəqqi ideyalar təbliğ social and literary issues of the экономические, об щественные и ли‐ me; publicized leading edilirdi. тературные вопросы, пропагандирова‐ progressive ideas. лись передовые, прогрессивные идеи. 114 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Ziya, 1879. Sonralar “Ziyayi‐ Ziya, 1879. Later published as “Ziyayi‐ Зия, 1879. Впоследствии издавалась Qafqaziyyə” adı ilə çıxmışdır. Kaaziyya” под названием «Зияйи‐Гафгазийя» Kəşkül, 1883‐1891.

Keshkul, 1883‐1891.

Кашкуль, 1883‐1891.

Kaspi, 1881‐1919

Caspi, , 1881‐1919

Каспий, 1881‐1919

Şərqi‐rus, 1903‐1905. Shergi‐rus, 1903‐1905. Шарги‐рус, 1903‐1905.

115 116 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Həyat, 1905‐1906. Tərəqqi, 1908 Hayat, 1905‐1906. Tereggi, 1908 Хаят, 1905‐1906. Тарагги, 1908

İrşad, 1905‐1908. Yeni həqiqət, 1910‐1911. Irshad, 1905‐1908. Yeni hagigat, 1910‐1911. Иршад, 1905‐1908. Ени хагигат, 1910‐1911.

Təkamül, 1907

Tekamul, 1907

Текамюль, 1907

Sədayi‐həqq, 1912‐1915.

Sadai‐hagg, 1912‐1915.

Садаи‐хагг, 1912‐1915.

İfaq, 1908.

Ifag, 1908.

Иттифаг, 1908.

117 118 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Yeni İrşad, 1912.

Yeni Irshad, 1922.

Ени Иршад, 1912.

Nicat, 1910‐1912.

Nijat, 1910‐1912.

Ниджат, 1910‐1912

İqbal, 1912‐1914. Igbal, 1912‐1914. Игбал, 1912‐1914.

Milli Kitabxana ildə 300 adda Every year, the Naonal Library В год Национальная Библио‐ Açıq söz, 1915‐1918. qəzetlə öz oxucularına xidmət edir makes 300 newspapers available for тека предоставляет в пользование the readers. своим читателям 300 газет. Achig soz, 1915‐1918.

Ачыг сёз, 1915‐1918.

119 120 JURNAL KOLLEKSİYASI

JOURNAL KOLLECTION

ЖУРНАЛЬНАЯ КОЛЛЕКЦИЯ

121 Birinci rus inqilabının yerməsi olan “Molla Nəsrədin” jurnalı Azər‐ baycan mətbuanın ilk nü mu nəsidir. XX əsrin əvvəllərindəki Azərbaycan ədəbiyya və mətbuanın inki ‐ şanda “Molla Nəsrəddin” jur nalı misilsiz rol oynayırdı. Xəlqilik, real‐ Dəbistan, 1906‐1908. izm “Molla Nəsrəddin”in ardıcıl surətdə yeritdiyi siyasət idi. Təbliğ Debistan, 1906‐1908. etdiyi ﬁkirlərin mütərəqqi mahiyyə, üslubunun canlı, məzəli, sadə, ma ‐ Дабистан, 1906‐1908. raqlı olması sayəsində xalqın sevimli jurnalı olmuşdur. Redaktoru və naşiri C.Məmmədquluzadə (1906‐1931).

In the result of the first Russian revoluon the first sample of the magazine press “Molla Nasraddin” appeared in Azerbaijan. At the beginning of the XX century, “Molla Nasraddin” played an essenal role in the development of the Azerbaijani literature and press. Honesty and reality of the presented events were the main principal of Rəhbər, 1906‐1907. the magazine. Publicity of the progressive ideas, lively and figurave language made the Rehber, 1906‐1907. magazine incredibly popular among people. Its editor and publisher was Рахбарь, 1906‐1907. Jalil Mammadguluzadeh (1906‐ 1931).

В период первой русской ре‐ волюции появился журнал «Молла Насреддин» ‐ первый образец жур‐ нальной печати Азербайджана. В начале ХХ века «Молла Насред‐ дин» играл основную роль в раз‐ Füyuzat, 1906‐1907. витии азербайджанской литера‐ туры и печати. Правдивость, реа‐ лизм отражаемых событий были Fuyuzat, 1906‐1907 главным принципом журнала. Про‐ паганда прогрессивных идей, жи‐ Фэюзать, 1906‐1907. вой, образный язык сделали жур‐ нал необыкновенно популярным в народной среде. Редактором и издателем его был Джалил Ма‐ медкулизаде (1906‐1931).

124 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Demokrak mətbuat orqanlarının Main part of the democrac press Значительную часть демократи‐ mühüm bir qismi sarik jurnallar‐ bodies ware consist of sarical ческой печати составляли сатири‐ Yeni məktəb, 1911. dan ibarət idi. magazines ческие журналы. Yeni mekteb, 1911.

Новая школа, 1911.

Maarif və Mədəniyyət, 1927.

Maarif ve Medeniyyet, 1927.

Просвещение и Культура, 1927

Zənbur, 1909‐1910.

Zenbur, 1909‐1910.

Занбур, 1909‐1910. Füqara‐Füyüzat, 1920‐1921. Fugara‐Fuyuzat, 1920‐1921.

Фюгара‐Фэюзать, 1920‐1921. Babayi‐Əmir, 1915‐1916.

Babai‐Amir, 1915‐1916.

Бабаи‐Амир, 1915‐1916.

Şərq qadını, 1923‐1938.

Tu, 1914‐1917. Eastern woman, 1923‐1938.

Tu, 1914‐1917. Женщина Востока, 1923‐1938.

Тути, 1914‐1917.

125 126 Azərbaycan Milli Kitabxanası MİLLİ KİTABXANA İLDƏ 250 ADDA JURNAL ALIR

Dirilik, 1914‐1916. NOWADAYS, THE NATIONAL LIBRARY RECEIVES MANY COPIES OF 250 MAGAZINES Dirilik, 1914‐1916. В НАЦИОНАЛЬНУЮ БИБЛИОТЕКУ В ГОД ПОСТУПАЕТ Дирилик, 1914‐1916. 250 НАЗВАНИЙ ЖУРНАЛОВ

İnqilab və mədəniyyət, 1923‐1927.

Ingilab ve medeniyyet, 1923‐1927.

Революция и культура, 1923‐1927.

Maarif yolu, 1920‐1921.

Maarif‐yolu, 1920‐1921.

Маариф ёлы, 1920‐1921.

127 Azərbaycan Milli Kitabxanası

118 Dünya ədəbiyya|ndan örnəklər

Examples from world literature

Образцы мировой литературы Azərbaycan Milli Kitabxanası

Homer haqqında ədəbiyyat tarixi, Historic literature about Homer, Историческая литература о Го‐ Rene Dekart. Riyazi mək tublar. Rene Descartes. Mathemacal Рене Декарт. Математические Homerlə Heradotun mübahisəsi. Dispute of Homer with Herodotus. мере, Диспут Гомера с Геродотом. Amsterdam, 1689. Lan dilində. leers. Amsterdam, 1689. In Lan. письма. Амстердам, 1689. На ла‐ Anno, 1573. Holland naşirləri Elze‐ Anno, 1573. Publishing house of Анно, 1573. Издательство братьев Kitabın üzərində Elzevir qar‐ Logo on the cover of the book тыни. vir qardaşlarının nəşriyya. Elsevier brothers from Holland. Эльзевир из Голландии. daşları nəşriyyanın emblemi belongs to publishing house of Elsevier На переплете книги эмблема из‐ verilib. brothers. дательства братьев Эльзевир. 132 133 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Türklər haqqında 10 nəsihət. 10 cautory advices abput Turkish 10 назиданий о турках. Ена, 1595. Türkiyə tarixindən. Praqa. 1599, Lan 10 cautory advices abput Turkish Из истории Турции. Прага, 1599. На Yena şəhəri, 1595. Alman dilində. people. Vienna, 1595. In German На немецком языке. dilində, people. Vienna, 1595. In German латыни. language. language. 134 135 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Aristotelin siyasə, Petro Ramo‐ Polics of Aristotle. Informaon Политика Аристотеля. Сведе‐ Polingenio Marçello Stelato. Zaman Marcello Palingenio Stellato. Time – Марчелло Палингенио Стелато. nun əyalət üzrə lan professoru on the elecon of the Petro Ramo as ния об избрании Петро Рамо həyan hakimidir. Həyat zodiakı. the judge life. Zodiac of life. Zodiacal Время ‐ судья жизни. Зодиака seçilməsi haqqında məlumat. Frank‐ District Professor of Lan. Frankfurt, окружным профессором латыни. Bürclər. 1605. signs, 1605. жизни. Знаки зодиаки, 1605. furt, 1601. Lan dilində. 1601. In Lan. Франкфурт, 1601. На латыни. 136 137 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Ümumi tarix. Frankfurt, 1641. General history. 1641. Frankfurt. In Общая история. Франкфурт, 1641. Ziqmund Fon Birken. Yüksək rütbəli Sigmund von Birken. 1668. Publish‐ Зигмунд фон Биркен. Путешес твие Lan dilində. Üz qabığı dəridəndir. Lan. Leather cover. На латыни. Переплет из кожи. Brandenburqlu Ulusesin ölkələrə ing house Gerhardt. In German. высокопоставленного Бранден‐ səyahə, 1668. Alman dilində бургского Улисеса. 1668. На не‐ мецком языке. 138 139 Azərbaycan Milli Kitabxanası

A.M.Dalembert. Jan Jak Russo haqqında. Amsterdam, 1769. Fransız dilində.

A.M.Lamber. Amsterdam. 1769. In france.

А.М.Ламбер. О Жан Жак Руссо. Амстердам, 1769. На француском языке.

Johann Georg Gmelins. “Sibirə Johann Georg Gmelin. "Traveling Иоганн Георг Гмелин. «Путеше‐ Seder Savlunos. Korban Minxa. Du‐ Seder Savlunos. Korban Mincha, ie Седер Савлунос. Корбан Минха, səyahət”. 3 hissədən ibarət olan to Siberia" Volume 1. The book ствие в Сибирь» 1 том. Книга сос ‐ alara: gəlinlərə hədiyyə. Varşava, Prayer book for women. Warsaw. т.е. Молитвенник для женщин. kitabın I cildi. 1751. Alman dilində. consists of 3 parts. 1751. In тоит из 3‐х частей. 1751. На 1893. İvrit dilində. Kitabın üz qabığı 1893. In Hebrew. Hardcover book Диалара: подарок невестам. Вар‐ German. немецком языке. metal və ﬁl sümüyü ilə işlənmişdir. inlaid metal and ivory. шава. 1893. На иврите. Переплет книги инкрустирован металлом и 140 слоновой костью. 141 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Şekspir V. Kral Lir. İstanbul, 1912. William Shakespeare. King Lear. Is‐ Шекспир, В. Король Лир. Стамбул, Thomas Fritz. Leopolds des Gros sen. Tomach Friz. Leopold the Great. Томах Фриз. Леопольд Великий. Ərəb əliasında türk dilində. tanbul. 1912. The book is in Turkish 1912. Книга на турецком языке Leipziq, 1708. Alman dilində. Leipzig, 1708. In German. Лейпциг, 1708. На немецком with Arabic script. арабской графикой. языке. 142 143 Azərbaycan Milli Kitabxanası

L.N.Tolstoy. Əsərləri. 6 cilddə. 1914. The works of Leo Tolstoy in 6 vol‐ Произведения Л.Н.Толстого в 6 томах. Diadora Sikiliyskinin tarixi kitab xanası. Historical Library of Diodorus Siculus Историческая библиотека Диа‐ Kitabın üz qabığı metal qravürlərlə umes. 1914. Hardcover book is en‐ 1914. Переплет книги инкрус тирован Sankt‐Peterburq, 1775. Rus dilində. . St. Petersburg. 1775. İn Russian. дора Сикилийского. Санкт‐Петер‐ bəzədilmişdir. Rus dilində crusted with metal engravings. İn металлическими гравюрами. На рус‐ бург, 1775. На русском языке. Russian. ском языке. 144 145 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Kitabxanada Qafqaz şünaslığa, xü ‐ The Library reserves more than В библиотеке хранятся более susilə də Azərbay can şünaslığa dair 600 books and magazines on 600 книг и журналов о Кавказе– и, 600‐dən yuxarı kitab və jurnal ma‐ Caucasus, parcularly, on особенно, по азербайджановеде‐ terialı saxlanılır. Həmin nəşrlər Qaf‐ Azerbaijani Studies. These books нию. Эти книги содержат ценную qazda yaşayan xalqlar haqqında, contain valuable informaon about информацию о народах, испокон əsasən də, Azərbaycan xalqı, onun people who inhabited the Caucasus веков населяющих Кавказ. Осо‐ tarixi, coğraﬁyası, ədə biyya, et no ‐ for centuries. Special aenon is бое внимание уделяется азербай‐ qraﬁyası, mədəniyyə, milli xüsu siy ‐ paid to Azerbaijani people, their джанскому народу, его истории, yətləri və adət‐ənənə ləri haqqında history, geography, literature, географии, литературе, этногра‐ zəngin məlumat verir. ethnography, culture, naonal фии, культуре, национальным peculiaries and tradions. осо бенностям и традициям.

Qafqaz Arxeoqraﬁya Komissiya ‐ sının aktları. Tiﬂis, 1866‐1904. 11 tom.

The acts of the Caucasian Archaeological Commission. Tbilisi. 1866‐1904. 11 volumes.

Акты Кавказской Археографи‐ ческой Комиссии. Тифлис, 1866‐1904. 11 том.

146 147 Azərbaycan Milli Kitabxanası

Qafqaz ərazisinin və qəbilələrinin The materials on the descripon of Материалы по описанию земель təsvir materiallarının toplusu lands and tribes of the Caucasus: и племен Кавказа: сборник (SMOMPK). Tiﬂis, 1881‐1928. the collecon (SMOMPK). Tbilisi. (SMOMPK). Тифлис, 1881‐1928 1881‐1928

Qafqaz təqvimi. Tiﬂis, 1845‐1917.

Caucasian calendar. Tbilisi. 1845‐1917.

Кавказский календарь. Тифлис, 1845‐1917.

Təqvim. Bakı və onun rayonları. Calendar. Baku and the regions ad‐ Календарь. Баку и его районы. Ад‐ Ünvan və sorğu kitabı. jacent to it. Address and reference ресная и справочная книга. 1908‐ 1908‐1914. book. 1908‐1914. 1914. 148 149 Azərbaycan Milli Kitabxanası

MİNİATÜR KİTABLAR KOLLEKSİYASI HEYDƏR ƏLİYEV FONDUNUN NƏŞRLƏRİ COLLECTIONS OF MINIATURE BOOKS THE HEYDAR ALIYEV FOUNDATION PUBLICATIONS КОЛЛЕКЦИЯ МИНИАТЮРНОЙ КНИГИ ИЗДАНИЯ ФОНДА ГЕЙДАРА АЛИЕВА

150 151 Azərbaycan Milli Kitabxanası

152 153 NOT NƏŞRLƏRİ VƏ SƏSYAZMALARI NOTE PUBLICATIONS AND SOUND RECORDINGS НОТНЫЕ ИЗДАНИЯ И ЗВУКОЗАПИСИ Azərbaycan Milli Kitabxanası

Respublikada yeganə olan Azər ‐ The Naonal Library stores the only В Национальной Библиотеке хра‐ baycan bəstəkarlarının əlyazma ‐ “Gold Foundaon” of the manuscripts нится единственный в республике larının “Qızıl Fondu” da Milli of Azerbaijani composers in the «Золотой фонд» рукописей азер‐ Kitab xanada yerləşir. Republic. байджанских композиторов.

Milli Kitabxananın fonoteka fon‐ The fund of the record library В фонде фонотеки хранится около dunda 30 minə yaxın səsyazması comprises nearly 30 thousand 30 тысяч звукозаписей. qorunub saxlanılır. sound records. 156 157 “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” seriyasından From series of “Azerbaijan’s remarkable persons” Из серии “Выдающиеся деятели Азербайджана”

MİLLİ KİTABXANANIN NƏŞRLƏRİ

PUBLICATIONS OF NATIONAL LIBRARY

ИЗДАНИЯ НАЦИОНАЛЬ НОЙ БИБЛИОТЕКИ Azərbaycan Milli Kitabxanası

ELEKTRON RESURSLAR DIGITAL RESOURCES ЭЛЕКТРОННЫЕ РЕСУРСЫ

İl ərzində ölkədə nəşr olunan Periodical bibliographic directories: Периодические библиографиче‐ bütün materialları özündə əks “Birillik Azerbaijan Kitabiya” (“Annual ские указатели: « Бириллик Азер‐ etdirən “Birillik Azərbaycan Kita ‐ Books of Azerbaijan”) and “Yeni байджан Китабийяты» («Ежегод‐ biyya” və kitabxananın fonduna Kitablar” (“New Books”) are dedicated ник Книги Азербайджана») и daxil olan yeni ədəbiyyan “Yeni to annual publicaons of the country «Ени китаблар» («Новые книги») kitablar” adlı carı biblioqraﬁk and new literature received by the fund отражают? соответственно, еже‐ göstəricilərin nəşri oxucular üçün of the Naonal Library respecvely. годную печатную продукцию çox əhəmiyyətlidir. Bu vəsaitdə These bibliographic publicaons are страны и новую литературу, по‐ Azərbaycan, rus və digər xarici valuable sources for our readers in their ступающую в фонд Националь‐ dillərdə olan bütün nəşrlər öz əksini acvies. They contain the informaon ной Библиотеки, изданные на tapır. on all the publicaons in Azerbaijani, азербайджанском, руском ино‐ Russian and foreign languages. странном языках.

Milli Kitabxananın nəşr etdiyi bib‐ The bibliographic directories and Библио графические указатели lioqraﬁk göstəricilər və tövsiyyə recommendaons that are pub‐ и рекомендательные пособия На‐ vəsaitləri mütəxəssis və tədqiqat ‐ lished by the Naonal Libraries are циональной Библиотеки представ‐ çılar üçün əhəmiyyətli informasiya the source of valuable informaon ляют собой очень важный источ‐ mənbəyidir. for great deal of researches and ник информации для специалистов specalists. и исследователей. 160 161

MÜNDƏRİCAT

Zəngin bilik, mədəniyyət xəzinəsi ...... 10 Yeni mərhələ...... 12 Milli kitabxana. Keçmişimizdən bu günə...... 14 Milli kitabxananın direktorları...... 37 Milli kitabxana. Müstəqillik illəri...... 38 Milli kitabxana. Beynəlxalq əlaqələr ...... 54 Qədim kitablar kolleksiyası ...... 76 Dövri mətbuat kolleksiyası...... 112 Jurnal kolleksiyası ...... 122 Dünya ədəbiyyandan örnəklər...... 130 Miniatür kitablar kolleksiyası ...... 150 Heydər Əliyev fondunun nəşrləri...... 151 Not nəşrləri və səsyazmaları...... 154 Milli kitabxananın nəşrləri ...... 158 Elektron resurslar...... 161

Azərbaycan Milli Kitabxanası Bakı,“Təhsil”, 2013.

Bədii və texniki redaktoru Abdulla Ələkbərov Kompyuter tərbatçıları Təhmasib Mehdiyev, Könül İmanova Korrektorları Ülkər Şahmuradova, Natəvan Məmmədova, Pərvin Əliyeva

1 ×àïà èìçàëàíìûøäûð 16.09.2013. Êàüûç ôîðìàòû 60õ90 /8 . Ôèçèêè ÷àï âÿðÿãè 22. Ñèôàðèø 84. Òèðàæ 1000.

“Tÿùñèë” Íÿøðèééàò-Ïîëèãðàôèéà ìöÿññèñÿñèíèí ìÿòáÿÿñèíäÿ ÷àï îëóíìóøäóð. Áàêû, ÀÇ 1052, Ô.Õîéñêè êö÷., 121 À Òåë: (+994 12) 567 81 28/29; Ôàêñ: (+994 12) 567 82 68 e-mail: [email protected]