Dashboard Statenvoorstel

Datum GS-kenmerk Inlichtingen bij 21 november 2017 2017/0410970 M ten Heggeler, telefoon 038-499 78 64 e-mail: M.t.Heggeler@.nl

Titel/Onderwerp PS kenmerk Topwerklocaties in West-Overijssel en PS/2017/798 procesfinanciering vervolgaanpak

Omschrijving van besluit of onderwerp: GS hebben in opdracht van PS 5 topwerklocaties geselecteerd in West-Overijssel. GS stellen voor aan PS om deze locaties vast te stellen en op te nemen in de Omgevingsvisie bij de eerstvolgende actualisatie. Tevens worden PS gevraagd in te stemmen met de vervolgaanpak topwerklocaties West-Overijssel en de financiering ervan.

Participatieladder

Vorm van participatie (Rol van participant) Bestuursstijl (Rol van het bestuur) Initiatiefnemer, Beleidseigenaar, Bevoegd gezag Faciliterende stijl Samenwerkingspartner Samenwerkende stijl Medebeslisser Delegerende stijl Adviseur inspraak Participatieve stijl Adviseur eindspraak Consultatieve stijl Toeschouwer, Ontvanger informatie, Informant Open autoritaire stijl Geen rol Gesloten autoritaire stijl

Wat wilt u van PS: Fase van het onderwerp/besluit: : Ter kennis geven Informerend Overleg Verkennend Brainstorm Mede-ontwerp/coproductie Samenwerking Besluitvormend Besluitvorming Inspraak Reflectie Uitvoerend Overig, namelijk: Evaluatie Reflectie Overig, namelijk:

Toekomstige activiteiten Relevante achtergrondinformatie Als PS instemmen met de financiering van de Advies expertgroep topwerklocaties West-Overijssel, vervolguitvoering kan daarmee worden gestart. Omgevingsvisie paragraaf topwerklocaties (10.2.1.2), Kerntakenbegroting 2017

Link met: - Kerntakenbegroting 2017 Niet verplicht

Connectie met strategisch onderwerp, namelijk: Wettelijke grondslag: Revisie omgevingsvisie Werkgelegenheid Innovatie en duurzame energie Cultuurbeleid Ontwikkelopgave EHS/Natura 2000 PAS Herijking OV-tactiek Duitsland Circulaire economie Sociale kwaliteit Overige, namelijk:

Relevante links: http://www.overijssel.nl/thema's/economie/werklocaties/topwerklocaties/

2

Statenvoorstel nr. PS/2017/798

Topwerklocaties in West-Overijssel en procesfinanciering vervolgaanpak

Datum GS-kenmerk Inlichtingen bij 21 november 2017 2017/0410970 M ten Heggeler, telefoon 038-499 78 64 e-mail: [email protected]

Aan Provinciale Staten

Onderwerp Topwerklocaties in West-Overijssel en financiering vervolgaanpak

Bijlagen I. Ontwerpbesluit nr. PS/2017/798(bijgevoegd) II. Overzicht budgettaire gevolgen van de 1e wijziging van de Kerntakenbegroting 2018 (te raadplegen via www.overijssel.nl/sis onder het bovengenoemde PS-kenmerk) III. Resultaten selectie Topwerklocaties West-Overijssel (te raadplegen via www.overijssel.nl/sis onder het bovengenoemde PS-kenmerk) IIII. Locatieprofielen Topwerklocaties

Samenvatting van het voorgestelde besluit In de kerntakenbegroting 2017 (PS/2016/400) hebben PS de opdracht gegeven om topwerklocaties vast te stellen in West-Overijssel. In dit Statenvoorstel vragen wij u akkoord te gaan met de aanwijzing van de bedrijventerreinen Hessenpoort (), Bedrijvenpark A1 (Deventer), Polymer Science Park (Zwolle), Deventer Open Innovatie Center (Deventer) en Tapijtcluster (Genemuiden/Hasselt) als topwerklocaties in West-Overijssel en die bij de eerstvolgende actualisatie in de Omgevingsvisie op te nemen. Daarnaast vragen wij u in te stemmen met de vervolgaanpak en hiervoor vanuit de algemene reserve Kwaliteit van Overijssel (KvO) €500.000,- over te hevelen naar de bestemmingsreserve uitvoering KvO en dit bedrag te koppelen aan prestatie 5.1.2 gebiedsgericht ontwikkeling van topwerklocaties.

Inleiding en probleemstelling PS hebben GS de opdracht gegeven om topwerklocaties te selecteren in West-Overijssel en daar haar inzet op te bepalen. Om uitvoering te geven aan deze opdracht heeft een breed samengestelde expertgroep advies uitgebracht aan de provincie. Op basis van dit advies en na overleg met externe partners hebben wij 5 locaties geselecteerd.

In dit Statenvoorstel vragen wij om:  de bedrijventerreinen Hessenpoort (Zwolle), Bedrijvenpark A1 (Deventer), Polymer Science Park (Zwolle), Deventer Open Innovatie Center (Deventer) en Tapijtcluster (Genemuiden/Hasselt) als topwerklocaties in West-Overijssel vast te stellen en die bij de eerstvolgende actualisatie in de Omgevingsvisie op te nemen.  in te stemmen met de vervolgaanpak en hiervoor vanuit de algemene reserve KvO €500.000,- over te hevelen naar de bestemmingsreserve uitvoering KvO en dit bedrag te koppelen aan prestatie 5.1.2 gebiedsgericht ontwikkeling van topwerklocaties.

Overwegingen Topwerklocaties zijn werklocaties met bijzondere vestigingscondities voor bedrijven die zich richten op een (inter)nationaal en bovenregionaal verzorgingsgebied. De

3

locaties hebben een stuwende functie voor de regionale economie. Steeds meer regio’s in Nederland leggen de focus op de langjarige ontwikkeling van enkele topwerklocaties.

De provincie ondersteunt de ontwikkeling van alle bedrijventerreinen in Overijssel. Om te zorgen dat Overijssel ook in de toekomst aantrekkelijk blijft als vestigingslocatie voor (inter)nationale ondernemingen, kiezen wij voor extra inzet op de (door)ontwikkeling van enkele onderscheidende topwerklocaties. Het betreft gebiedsgericht en specifiek maatwerk om datgene te doen wat nodig is om de topwerklocaties nog aantrekkelijker te maken als concentratiepunt voor stuwende werkgelegenheid. Voor het kwantitatief op orde brengen van de voorraad aan bedrijventerrein hebben wij in 2017 al afspraken gemaakt met alle gemeenten in Overijssel.

In Twente hebben bedrijfsleven en overheid al vier topwerklocaties geselecteerd, te weten: Kennispark Twente in , High Tech Systems Park in , XL Business Park in en Technology Base in Enschede. Deze vier locaties zijn begin 2015 door de provincie vastgesteld in de Omgevingsvisie op advies van een Commissie van Wijzen onder leiding van de heer B. Wientjes. In West-Overijssel hebben wij een vergelijkbaar proces doorlopen waarover wij u met dit Statenvoorstel informeren.

Economisch profiel West-Overijssel West Overijssel heeft een sterke regionale economie met een brede samenstelling van grote en kleine bedrijven, verdeeld over diverse krachtige sectoren. Het gebied kent twee economische regio’s, Stedendriehoek en Zwolle. De regionale economie in beide regio’s vertoont al jaren een robuust beeld, zelfs in de economische crisistijd van de afgelopen jaren.

De regio Zwolle is vooral sterk in diversiteit en heeft ook een aantal speerpuntsectoren benoemd die voor het stimuleren van de economische groei en de ontwikkeling van de werkgelegenheid zeer belangrijk zijn. Het gaat hierbij om de clusters kunststoffen, health, logistiek, agrofood en vrije tijdseconomie. De regio Stedendriehoek zet vooral in op cleantech en logistiek. De komende jaren wordt stevig ingezet op ontwikkeling van deze sectoren. De focus op enkele topwerklocaties in deze sectoren kan leiden tot gerichte inzet en investeringen van private partijen, overheden en onderwijs- en kennisinstellingen en kan daarmee deze ontwikkeling juist ook bovenregionaal en in enkele gevallen (inter)nationaal bevorderen.

Participatie samenleving: Selectie van 5 topwerklocaties in West-Overijssel Met gemeenten en bedrijven is een groslijst samengesteld met mogelijke topwerklocaties in West- Overijssel. Deze locaties zijn beoordeeld door een breed samengestelde expertgroep onder leiding van prof. dr. J. van Dinteren. In de expertgroep zitten onder andere vertegenwoordigers van VNO-NCW, OostNL, MKB Nederland en Atelier Overijssel.

Deze expertgroep heeft de locaties uit de groslijst beoordeeld aan de hand van vooraf vastgestelde criteria. Deze criteria zijn opgesteld samen met externe partners en afgestemd op het vigerende provinciale beleid op gebied van topwerklocaties. Hierbij gaat het enerzijds om economische criteria zoals een scherp economisch profiel, onderbouwende marktkansen, parkmanagement en innovatiemanagement. Anderzijds zijn de locaties breed beoordeeld op criteria zoals duurzaamheid, energie, ruimtelijke kwaliteit, bereikbaarheid en betrokkenheid van kennisinstellingen. De beschikbaarheid van uitbreidingsruimte is geen criterium voor het zijn van een topwerklocatie. De aanwijzing als topwerklocatie geeft ook geen aanvullend recht op ruimtelijke uitbreidingsmogelijkheden anders dan het reguliere ruimtelijke beleid uit de Omgevingsvisie zoals dat voor alle bedrijventerreinen geldt.

Op basis van een analyse van de locatie en een locatiebezoek heeft de expertgroep advies uitgebracht aan de provincie. Dit advies is bediscussieerd met gemeenten en betrokken bedrijven. Op basis daarvan zijn 5 topwerklocaties geselecteerd. Het gaat om bedrijventerrein Hessenpoort (Zwolle), Bedrijvenpark A1 (Deventer), Polymer Science Park (Zwolle), Deventer Open Innovatie Center (Deventer) en Tapijtcluster (Genemuiden/Hasselt).

Oordeel van de expertgroep De geselecteerde locaties hebben, naar het oordeel van de expertgroep, een scherp economisch profiel, goede propositie en onderbouwde marktkansen. Ze dragen substantieel bij aan de (toekomstige) werkgelegenheid en hebben (potentieel) een stuwende functie voor de regionale economie. De locaties bevinden zich in verschillende fase van ontwikkeling, van de opstartfase zoals Deventer Open Innovatie Center tot het volwassen stadium zoals het tapijtcluster in Genemuiden en Hasselt. De locaties hebben de potentie om te ontwikkelen tot volgroeide topwerklocaties. De ontsluiting is goed hoewel er verbeteringen mogelijk zijn op gebied van openbaar vervoer. Polymer Science park en Deventer Open innovatie Center zijn vooral gericht op de ontwikkeling van een innovatiecluster in de sector kunststof en chemie en scoren goed op innovatiemanagement mede door de aanwezigheid van een groot innovatief

4

bedrijf. De bedrijventerreinen Hessenpoort en A1 bedrijvenpark zijn grote gemengde bedrijventerreinen en scoren goed op de beschikbare ruimte en ontsluiting. Deze bedrijventerreinen kunnen voorzien in de vraag van de groeisector logistiek. Het tapijtcluster Genemuiden/Hasselt heeft een unieke propositie en een sterke keten van economische activiteiten. Het cluster is internationaal toonaangevend in de markt en heeft de potentie uit te groeien tot een innovatief circulair economisch systeem. Hieronder volgt een korte beschrijving per locatie met de belangrijkste argumenten uit het advies van de expertgroep. Het advies van de expertgroep is in de bijlage bijgevoegd.

Topwerklocatie Omschrijving Hessenpoort Hessenpoort is een internationale werklocatie voor grootschalige bedrijvigheid (Zwolle) met een ruimtelijke, groene en kwalitatief hoogwaardige uitstraling. Het terrein is met name geschikt voor logistieke bedrijven in verband met de gunstige ligging aan de A28, de grote kavels en een passende infrastructuur. Het terrein kent een professioneel parkmanagement en innovatie en duurzaamheid staan hoog op de agenda. Bedrijvenpark Bedrijvenpark A1 is een internationaal bedrijventerrein met een goede aansluiting op A1 (Deventer) verschillende Europese transportroutes. Het terrein in ontwikkeling heeft grote kavels en richt zich op grootschalige bedrijven en innovatief en duurzaam ondernemen. Het is een gasloos bedrijventerrein met een ‘smart grid’ (energienetwerk) dat past binnen Cleantech regio Stedendriehoek. Polymer Science Het Polymer Science Park is een open innovatiecentrum voor de kunststoftechnologie Park (Zwolle) gevestigd in Zwolle. Het is een ontwikkel- en ontmoetingsplek voor bedrijfsleven, kennispartners, studenten en starters waar projecten worden bedacht, maximaal gefaciliteerd en uitgevoerd. Het innovatiemanagement is opgezet mede door de samenwerking met (inter)nationale bedrijven als Wavin en DSM. Dat maakt deze locatie aantrekkelijk voor o.a. startups. Deventer Open Het Deventer Open Innovation Center is een werklocatie gericht op innovatieve Innovatie startende nationale en bovenregionale bedrijven uit de chemische sector en de Center procestechnologie. Het doel is om start ups en andere initiatiefnemers een (Deventer) internationale innovatieplek te bieden om tot businessontwikkeling te komen in samenwerking met de expertise van de Research & Development faciliteiten van een groot innovatief bedrijf (AkzoNobel) en kenniscentra. De huidige bestemming (milieucategorie 5) van deze locatie vormt een krachtige basis voor deze ontwikkeling. Tapijtcluster Het tapijtcluster is een toonaangevend internationaal cluster met een onderscheidend (Genemuiden / profiel. Het bijzondere van dit cluster is dat de gehele productieketen aanwezig is in Hasselt) het gebied en met een eigen arbeidsethos. Het cluster draagt in belangrijke mate bij aan het verdienvermogen van de regio en heeft de potentie om zich door te ontwikkelen tot een innovatief circulair ecosysteem.

Er zijn 2 locaties afgevallen in de selectie van de expertgroep, namelijk Zuiderzeehaven (Kampen) en Health Innovation Park (Zwolle). Deze locaties zijn goede economische locaties maar voldoen niet aan de criteria van een topwerklocatie. De Zuiderzeehaven is afgevallen vanwege de beperkte economische omvang. Het bereiken van voldoende omvang kan bij dit type havengebonden activiteiten mede toenemen door ruimtelijke uitbreiding (binnen reguliere kaders). Het Health Innovation Park is afgevallen omdat het gericht is op lokale bedrijvigheid en geen bovenregionale markt bedient. Wanneer deze locaties zich op termijn doorontwikkelen en voldoen aan de criteria van een topwerklocatie kan heroverweging plaatsvinden.

Ter besluitvorming: vaststellen 5 topwerklocaties en opnemen in de Omgevingsvisie bij de eerstvolgende actualisatie Wij hebben in opdracht van u 5 topwerklocaties geselecteerd. Wij stellen voor om deze topwerklocaties vast te stellen en op te nemen in de Omgevingsvisie. Dit kan in het lopende traject van de actualisatie van de Omgevingsvisie. Het voorstel voor de actualisatie van de Omgevingsvisie wordt naar verwachting in het voorjaar van 2018 aan u voorgelegd.

Er zijn reeds 4 topwerklocaties vastgesteld in Twente in de Omgevingsvisie. Het aanvullend opnemen van 5 topwerklocaties geeft duidelijkheid welke locaties in West-Overijssel de provincie extra ondersteunt in de kwalitatieve ontwikkeling. Primair staan private partijen en de gemeente voor de ontwikkeling van deze toplocaties aan de lat. Het opnemen van de locaties in de omgevingsvisie is een signaal naar externe partners (privaat, gemeenten, onderwijs- en kennisinstellingen) om te focussen op de doorontwikkeling van deze locaties met commitment, inzet en investeringen. In aanvulling daarop kan de

5

provinciale inzet bestaan uit profielsturing, prioritering voor de PAS, inzet van HMO, OostNL en Wadinko en ondersteuning vanuit lopende provinciale programma’s zoals innovatie en energie.

De locaties hebben de potentie om volgroeide topwerklocaties te worden. De locaties bevinden zich in verschillende groeifasen. De expertgroep heeft diverse verbeterpunten aangegeven per locatie. De komende jaren moet blijken of de locaties zich bewijzen als topwerklocatie. Als dat niet het geval is, kunnen ze de status van topwerklocatie in de Omgevingsvisie verliezen.

Ter besluitvorming: procesfinanciering vervolgaanpak topwerklocaties West-Overijssel Wij verwachten van private partijen, de gemeenten en eventueel de onderwijs- en kennisinstellingen om continue te blijven werken aan ontwikkelingsperspectief met een scherp economisch profiel en onderbouwde marktkansen. De provincie is hierbij betrokken als facilitator. Wij brengen de provinciale belangen en opgaven in dat proces in. Daarnaast kunnen we capaciteit en kennis beschikbaar stellen en daar zo nodig voor inhuren. Tevens kunnen wij noodzakelijke onderzoeken en analyses financieel mede ondersteunen. Om uitvoering te geven aan de rol van facilitator op de 5 beoogde topwerklocaties stellen wij voor een bedrag beschikbaar te stellen van €100.000,- per topwerklocatie voor de periode van 4 jaar (totaal €500.000,-). Een besluit hiertoe is opgenomen in dit Statenvoorstel.

Financiering van uitvoeringsmaatregelen geen onderdeel van dit Statenvoorstel Private partijen, de gemeente en kennisinstellingen staan aan de lat voor het realiseren van de marktkansen en het (door)ontwikkelen van het economisch profiel. Hiervoor verwachten wij commitment en investeringen van deze partijen. De provincie kan vanuit haar opgaven en belangen de ontwikkeling van topwerklocatie ook helpen realiseren. Hierbij gaat het om economische opgaven zoals een scherp economisch profiel, onderbouwende marktkansen, parkmanagement, innovatiemanagement en multimodale ontsluiting. Wij vinden tevens dat topwerklocaties een voorbeeld moeten zijn op thema’s als hernieuwbare energie, ruimtelijke kwaliteit, circulaire economie en klimaatadaptatie. Hiervoor maken wij gebruik van bestaand provinciaal instrumentarium en lopende provinciale programma’s. In bijzondere gevallen kan de provincie besluiten tot aanvullende investeringen samen met andere partijen. Hiervoor is maximaal €13,1 miljoen beschikbaar in de algemene reserve KvO. Voorstellen om gebruik te maken van dit gelabeld geld worden apart ter besluitvorming aan PS voorgelegd en zijn geen onderdeel van dit Statenvoorstel.

Voorstel Gelet op het voorgaande stellen wij u voor het besluit te nemen, als in concept in bijlage I verwoord.

Gedeputeerde Staten van Overijssel,

voorzitter, DR. Y.J. VAN HIJUM

secretaris, IR. J.M. OSINGA

6

Bijlage I

Ontwerpbesluit nr. PS/2017/798

Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 21 november 2017 – kenmerk 2017/0410970 overwegende dat 1. PS de opdracht aan GS hebben gegeven om topwerklocaties in West-Overijssel selecteren. 2. Een breed samengestelde expertgroep advies heeft uitgebracht over topwerklocaties in West- Overijssel. Het gaat om de bedrijventerreinen Hessenpoort (Zwolle), Bedrijvenpark A1 (Deventer), Polymer Science Park (Zwolle), Deventer Open Innovatie Center (Deventer) en Tapijtcluster (Genemuiden / Hasselt). 3. Het opnemen van topwerklocaties in de Omgevingsvisie duidelijkheid geeft aan externe partners waar de provincie haar inzet op pleegt in West-Overijssel. 4. De topwerklocaties kunnen worden opgenomen in de Omgevingsvisie bij de eerstvolgende actualisatie ervan (naar verwachting in het voorjaar van 2018). 5. De provincie inzet op de (door)ontwikkeling van topwerklocaties. Dit bestaat uit procesinzet en het uitvoeren van maatregelen. 6. De procesinzet bestaat uit het blijven ontwikkelen van ontwikkelingsperspectief met een scherp economische profiel en onderbouwde marktkansen. Hiervoor krijgen private partijen, de gemeente en eventueel het onderwijs of kennisinstellingen de mogelijkheid. Wij leveren procescapaciteit, kennis en medefinanciering waar nodig van onderzoek. 7. Voor de uitvoering van maatregelen gebruik wordt gemaakt van bestaand provinciaal instrumentarium en lopende provinciale programma’s. In bijzondere gevallen kan de provincie besluiten tot aanvullende investeringen samen met andere partijen. Voorstellen hiervoor worden met een apart Statenvoorstel aan u voorgelegd. besluiten:

1. De bedrijventerreinen Hessenpoort (Zwolle), Bedrijvenpark A1 (Deventer), Polymer Science Park (Zwolle), Deventer Open Innovatie Center (Deventer) en Tapijtcluster (Genemuiden/Hasselt) als topwerklocaties in West-Overijssel vast te stellen en die bij de eerstvolgende actualisatie in de Omgevingsvisie op te nemen. 2. Voor de procesfinanciering van de vervolgaanpak topwerklocaties West Overijssel een bedrag van €500.000,- vanuit de algemene reserve “Kwaliteit van Overijssel” over te hevelen naar de bestemmingsreserve uitvoering “Kwaliteit van Overijssel” (t.b.v. prestatie 5.1.2 gebiedsgericht ontwikkeling van topwerklocaties) conform bijgevoegde begrotingswijziging van 2018.

Zwolle,

Provinciale Staten voornoemd,

voorzitter,

griffier,

7 Bijlage II: overzicht budgettaire gevolgen van de 2e wijziging van de Begroting 2018

Topwerklocaties in West-Overijssel en procesfinanciering vervolgaanpak

(bedragen x € 1.000)

Volg- Kern- Beleids- Prestatie I/S Omschrijving 2018 2019 2020 2021 nummer taak doel Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

20 Algemene dekkingsmiddelen I - programmakosten (Algemene reserve Kwaliteit van Overijssel) 500 500 5.1.2 I - programmakosten (Reserve uitvoering Kwaliteit van Overijssel) 500 500-

Totaal structurele exploitatiewijzigingen Totaal incidentele exploitatiewijzigingen 500 500 Totaal exploitatiewijzigingen 500 500

Geraamd EMU-saldo vorige wijziging 82.054- 87.533- 54.152- 49.352- LEGENDA Mutaties EMU-saldo deze wijziging nr. omschrijving Nieuw geraamd EMU-saldo (geraamd saldo -/- lasten + baten) 82.054- 87.533- 54.152- 49.352- 1 Ruimtelijke ontwikkeling en waterbeheer 2 Milieu en energie 3 Vitaal platteland Lasten: - = verlaging Baten: - = verlaging Saldo: - = financiële ruimte neemt af 4 Mobiliteit + = verhoging + = verhoging + = financiële ruimte neemt toe 5 Regionale economie = baten -/- lasten 6 Culturele infrastructuur en monumentenzorg 7 Kwaliteit openbaar bestuur I/S: betreft incidentele lasten & baten (I) of structurele lasten & baten (S) conform uitgangspunten Begroting 2018, Overzicht incidenteel / structureel 8 Gebiedsontwikkelingen 9 Sociale kwaliteit 10 Bedrijfsvoering 20 Algemene dekkingsmiddelen

Bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2017/798 Pagina 1 van 1 Advies van de Expertgroep Topwerklocaties West-Overijssel

Juli 2017 1. Doelstelling en gevolgde werkwijze

2. Analyse

3. Conclusies en aanbevelingen

2 3 Provinciale begroting 2016: “Naast aandacht voor de ‘basis op orde’ geven we ruimte aan de marktvraag naar ‘topwerklocaties’. Het betreft gebiedsgericht en specifiek maatwerk om datgene te doen wat nodig is om bij de top van Nederlandse kennis- en innovatieregio’s te behoren.

De provinciale inspanning leidt daarmee ook tot focus en investeringen van de markt. De meerwaarde van de provincie ligt in het doen van (financiële, deels risicodragende) investeringen voor fysieke ingrepen en meer ontwikkelingsgericht denken/handelen. Maar ook door verbindingen te leggen tussen partijen en het helpen realiseren van (internationale) coalities en allianties.”

4 Provinciaal economisch beleid: • bij de top van de Nederlandse kennis- en innovatieregio’s willen behoren; • in de toekomst aantrekkelijk blijven als vestigingslocatie voor (inter)nationale bedrijven; • regio’s die zich profileren op een aantal speerpuntsectoren. Dit vraagt om profilering van werklocaties, focus aanbrengen in doelgroepen en keuzes maken.

Werkwijze: twee expertgroepen in het leven geroepen die een voorselectie van terreinen in respectievelijk Twente en West-Overijssel beoordelen op hun geschiktheid te worden aangemerkt als topwerklocatie (indien niet direct nu, dan wel op afzienbare termijn).

Status: het betreft hier een advies aan de provincie van de (tijdelijk ingestelde) Expertgroep Topwerklocaties West-Overijssel

5 Vanuit het idee van versterking van de regionale economie moet een topwerklocatie aansluiten bij de huidige dan wel de zich ontwikkelende economische structuur van de regio. Dat betekent dat verwacht wordt dat er sprake is van een zekere specialisatie (clustering van soortgelijke bedrijven).

Daarmee is een topwerklocatie een bedrijventerrein of een bedrijvenconcentratie die deel uitmaakt van een goed functionerend netwerk van bedrijven, onderwijs- en onderzoeksinstellingen met een focus op een bepaalde economische activiteit.

Dit betekent ook dat een topwerklocatie een belangrijk kristallisatiepunt is voor een specifiek regionaal of zelfs landelijk ecosysteem. Het is meer dan alleen het ontwikkelen van grond en vastgoed op de daarvoor aangewezen locatie. Dit geldt in het bijzonder voor locaties / terreinen met sterk op innovatie gerichte bedrijven.

6 Topwerklocaties leveren een bovengemiddelde bijdrage aan de regionale economie door de aanwezigheid van een groot aantal bedrijven dat • stuwend is (omvangrijke bovenregionale afzet) en/of • innoveert en niet per se direct nu, maar zeker op redelijke termijn de regionale economie een boost kan geven.

Stuwend en innoverend vallen niet per se altijd samen. Op voorhand maken we een onderscheid in • bedrijventerreinen met een bovenregionale functie; • innovatiedistricten.

Naast de aard van de bedrijvigheid, het ecosysteem en dergelijk moeten ook alle andere kwaliteiten ‘top’ zijn: ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid, bereikbaarheid, management e.d. Bij op innovatie gerichte clusters gaat het bovendien niet alleen om parkmanagement, maar ook om innovatiemanagement.

7 De geselecteerde terreinen bevinden zich in totaal verschillende stadia van ontwikkeling. De expertgroep heeft eerst en vooral het ontwikkelingsperspectief als uitgangspunt genomen.

8 1. Verdiepen in toegestuurde informatie over de betreffende terreinen 2. Bezoek van de expertgroep aan de terreinen. Toelichting door gemeente / initiatiefnemer 3. Beoordeling ter plaatse van de terreinen. Uitgangspunten: . ondernemersperspectief als uitgangspunt (is dit een topwerklocatie waar ik met mijn bedrijf optimaal kan functioneren?); . uniek profiel met focus op duidelijke en specifieke doelgroep met een eenduidige koppeling aan een regionale speerpuntsector/ topsector/ technologie; . ‘verkoopt zichzelf’ door het profiel, de (ruimtelijke) uitstraling en het aanwezige huisvestings- en faciliteitenaanbod. 4. Overige beoordelingsaspecten: . ruimtelijke kwaliteit (imago, uitstraling); . ontsluiting en parkeren; . duurzaamheid (ecologie); . management. 5. Per terrein een beargumenteerd slotoordeel 6. Gezamenlijke sessie waarin resultaten zijn bediscussieerd. Formulering van het advies aan de provincie.

9 10 • De beoordeling van de terreinen is gebaseerd op drie dimensies: ◦ een twaalftal kenmerken (in de tabel hierna teruggebracht tot zes hoofdthema’s) ◦ de sterkten en zwakten (die na de tabel worden beschreven) en ◦ het ontwikkelingsperspectief. • Het ontwikkelingsperspectief wordt door de commissie beschouwd als de kans dat er daadwerkelijk een toplocatie al is of kan gaan ontstaan. Daar spelen uitbreidingsmogelijkheden ook in mee. Als een terrein geen uitbreidingsmogelijkheden heeft, kan een bepaalde, gewenste schaalgrootte wel eens niet worden bereikt. • Het ontwikkelingsperspectief wordt meegenomen bij de conclusies & aanbevelingen.

11 Zuider- Gene- Hessen- A1 Health Polymer Deventer zeehaven muiden / poort Bedrijven- Innovation Science Park Open Inno- Hasselt park Park vation Center

Profiel ++ ++ + + ++ ++ ++

Kwaliteit + + ++ ? + 0/+ 0 3

Bereik- + 0/+ + + + + ++ baarheid 1 Ecologisch + 0 ++ +? 2 0 0 + verantwoord Park- + 0 + 0/+ 0/+ 0 0/+ management Innovatie- nvt nvt nvt nvt + ++ ++ management

1 Bij de beoordeling op dit aspect is gekeken naar het type terrein. Afhankelijk daarvan heeft bereikbaarheid per vrachtverkeer bijvoorbeeld sterker meegespeeld; of openbaar vervoerbereikbaarheid in een ander geval 2 Een ecologische groenzone maakt deel uit van de ontwikkeling. Verdere acties met betrekking tot dit onderwerp nog niet duidelijk. 3 Plannen voor verbetering aanwezig 4 Nu nog beperkt tot Akzo Nobel (en daarmee bijzondere positie). Vestigen van derden gaat nu beginnen.

12 Zuiderzeehaven, Kampen

Sterk Te verbeteren

• Multimodale ontsluiting • Uitbreidingsmogelijkheden (maar geen zicht op) • Gebruik van water (niet alle bedrijven watergebonden)

Industrieterreinen Genemuiden / Hasselt

Sterk Te verbeteren

• Sterk internationaal georiënteerd • Uitbreidingsmogelijkheden (maar geen zicht op) bedrijvencluster in de tapijtensector • Betere, sterkere samenwerking tussen de • Lokale cultuur / arbeidsethos bedrijven, met name in de tapijtindustrie • Intensiveren van de samenwerkingsrelatie met Polymer Science park • Bereikbaarheid

13 Hessenpoort, Zwolle

Sterk Te verbeteren

• Sterke bedrijven • Profilering • Goede ligging / bereikbaarheid • Openbaar vervoer • Moderne verkaveling

A1 Bedrijvenpark, Deventer

Sterk Te verbeteren

• Beschikbare ruimte • Profilering • Bereikbaarheid • Openbaar vervoer

14 Health Innovation Park, Zwolle

Sterk Te verbeteren

• Duidelijk thema • Bovenregionale gerichtheid • Community

Polymer Science Park, Zwolle

Sterk Te verbeteren

• Duidelijk thema • Geen vastigheid door huursituatie (en betreffend • Community pand staat te koop) • Betrokkenheid groot innovatief bedrijf en kennisinstelling

Deventer Open Innovation Center

Sterk Te verbeteren

• Duidelijk thema • Ruimtelijke kwaliteit • Betrokkenheid groot innovatief bedrijf met • Sterkere inzet op ecologie / klimaatadaptie sterke innovatieve positie

15 16 • Doorgaans is sprake van een redelijk helder profiel. • De ruimtelijke kwaliteit is wisselend, maar (nog) nergens ‘top’. • De autobereikbaarheid is veelal goed, maar het ontbreekt nogal eens aan aandacht voor langzaam verkeer en ontsluiting met openbaar vervoer. • Een ecologisch verantwoorde ontwikkeling komt nog het beste tot zijn recht op Hessenpoort. In aanzet aanwezig op Zuiderzeehaven en A1 Bedrijvenpark. • Polymer Science Park en Health Innovation Park hebben een goede aanzet voor innovatiemanagement. Door de bijzondere positie van Akzo Nobel geldt dit in nog sterkere mate voor het Deventer Open Innovation Center, maar opgemerkt moet worden dat de ontwikkeling in het beginstadium verkeert en de eerste bedrijven zich pas op korte termijn gaan vestigen. • Parkmanagement is vaak zwak ontwikkeld en richt zich – indien aanwezig – op een beperkt aantal aspecten.

• De hierna te presenteren eindoordelen van de expertgroep zijn gebaseerd op de eerder gepresenteerde matrix, het overzicht van sterkten en te verbeteren punten, en het door de expertgroep ingeschatte ontwikkelingsperspectief. Het betreft een advies aan de provincie.

17 • Voor wat betreft de Zuiderzeehaven is de expertgroep van mening dat deze een waardevol onderdeel is binnen de logistieke driehoek Kampen – Zwolle – Meppel, maar mede door de beperkte omvang en het ontbreken van uitbreidingsmogelijkheden is het aanmerken ervan als topwerklocatie niet aan de orde.

• Health Innovation Park is een interessant initiatief rondom de gezondheidszorg. Het onderscheidt zich echter van de andere geselecteerde terreinen doordat er geen sprake is van een duidelijke gerichtheid op bovenregionale bedrijvigheid. Er is verder een sterke betrokkenheid van een vastgoedpartij. HIP heeft (nu nog) een sterk regionale inslag. Samen met de ondernemers kan worden bezien of en hoe hier een meer stuwende functie aan kan worden toegekend.

18 • Voorgesteld wordt Hessenpoort en A1 Bedrijvenpark als potentiële topwerklocaties aan te merken. De beide terreinen liggen op twee verschillende vervoersassen en kunnen binnen West-Overijssel een complementaire functie vervullen. Er moet echter nog wel het nodige werk worden verricht om het beoogde niveau van een topwerklocatie te bereiken. Dat geldt in het bijzonder voor A1 Bedrijvenpark.

• Voor beide terreinen geldt dat de synergie tussen de gevestigde bedrijven een belangrijk punt van aandacht is om als topwerklocatie te kunnen worden aangemerkt. Op Hessenpoort kan het parkmanagement samen met de ondernemers bekijken of en hoe dit gestalte kan krijgen. Het A1 Bedrijvenpark heeft direct vanaf het begin de mogelijkheid om parkmanagement vorm te geven in nauwe afstemming met de bedrijven die zich willen vestigen.

19 • Hessenpoort zal in de verdere ontwikkeling sterker moeten inzetten op de afbakening van het profiel en een goede openbaar vervoerontsluiting. Samen met de ondernemers kan worden bezien of parkmanagement verder kan worden uitgebreid, met name waar het gaat om de onderlinge samenwerking. Verder gaan met het ingezette traject van een ecologisch verantwoorde ontwikkeling is aanbevelenswaardig.

• De perspectieven voor en focus van A1 Bedrijvenpark zijn voor de expertgroep niet duidelijk geworden. Het stuwende, bovenregionale karakter komt op dit moment op het nagenoeg lege terrein uiteraard nog niet tot uitdrukking, maar het is ook niet duidelijk of dit in de toelatingsstrategie wordt meegenomen. Meer in het algemeen is het profiel van het terrein niet helder. Wat betreft thematisering kan aangehaakt worden op duurzaamheid of cleantech, maar het beleid ten aanzien van een dergelijke profilering laat nog veel vragen onbeantwoord.

• De expertgroep stelt voor de beide terreinen op een termijn van twee à drie jaar opnieuw te beoordelen.

20 • Waar het gaat om de op innovatie gerichte terreinen adviseert de expertgroep Polymer Science Park als topwerklocatie in deze categorie aan te merken. Het kan worden beschouwd als een interessant kristallisatiepunt van kunststoffen en biedt een goede basis voor een verdere uitbouw. Belangrijk punt van aandacht is evenwel de huisvestingsmogelijkheid die op dit moment te weinig perspectieven biedt. Als hier geen oplossing voor wordt gevonden, kan de status van topwerklocatie niet waar worden gemaakt.

• Hoewel de ontwikkeling in het beginstadium verkeert, is door de bijzondere focus van de innovatieafdeling van Akzo Nobel het Deventer Open Innovation Center (en het reeds aanwezige aantal onderzoekers) volgens de expertgroep als een toplocatie aan te merken. Het sluit goed aan op de trend naar meer co-innovatieparken. Het is nu zaak de locatie snel met andere bedrijven in te gaan vullen. Dat vraagt onder meer om aandacht voor community building, acquisitie en ten behoeve van die acquisitie een duidelijk uitgedragen profilering (die nu in de naamgeving niet te herkennen valt). Verder is meer aandacht gewenst voor ecologie en ruimtelijke kwaliteit.

21 • De expertgroep is onder de indruk van het cluster rondom de tapijtfabricage in Genemuiden / Hasselt. Het betreft hier een unieke propositie en een keten van activiteiten. Het is volgens de expertgroep een topwerklocatie in de categorie bovenregionale bedrijventerreinen, maar heeft ook de potentie zich verder te ontwikkelen tot een innovatief (circulair) ecosysteem. Daarvoor is meer samenwerking tussen de bedrijven gewenst. Verdere ontwikkeling vraagt wel om meer ruimte. Deze kan worden gevonden door herstructurering (onder meer herverkaveling en uitplaatsing), maar fysieke uitbreiding lijkt eveneens aan de orde om voldoende groeimogelijkheden te kunnen bieden.

• Het is naar de mening van de expertgroep de moeite waard te verkennen hoe Genemuiden/Hasselt, Polymer Science Park en Deventer Open Innovation Center elkaar kunnen versterken, zonder dit nu meteen als de zoveelste ‘valley’ of het zoveelste ‘cluster’ aan te duiden. Het Polymer Science Park heeft al een link met Genemuiden/Hasselt en DOIC en Polymer Science Park hebben onderling contact.

22 De expertgroep stelt de provincie voor de volgende bedrijventerreinen als (potentiële) topwerklocatie in West-Overijssel aan te merken: • Hessenpoort (Zwolle) • Bedrijvenpark A1 (Deventer) • Polymer Science Park (Zwolle) • Deventer Open Innovatie Center (Deventer) en • Tapijtcluster (Genemuiden / Hasselt).

De expertgroep plaatst daarbij de kanttekening dat Hessenpoort op bepaalde onderdelen sterker zal moeten gaan inzetten. Voor Bedrijvenpark A1 geldt dat in nog sterkere mate. Daar zullen ook diverse onduidelijkheden nog moeten worden weggenomen.

23 24 • Jacques van Dinteren, Zjak Consult / IADP (voorzitter) • Ingeborg Thoral, Atelierleider AtelierOverijssel • Tom Masselink, regiomanager VNO-NCW Midden • Edwin Peterman, MKB Nederland, regio Zwolle, directeur Haed • Pim van Os, commercieel manager Kadans Science Partner • Rikus Wolbers, directeur Novio Tech Campus (), senior projectmanager Oost NV

• Secretaris: Dion Sluijsmans, provincie Overijssel / Bureau 3ddd

25 Locatieprofiel tapijtencluster Genemuiden-Hasselt

Kenmerk Toelichting Categorie Werklocatie Bovenregionale Bedrijventerreinen Doelgroep/Profilering - Het tapijtencluster richt zich op de productie, verwerking (o.a. matten), verkoop, recycling en transport van tapijt en kunstgras. - Sterk netwerk dat zich kenmerkt door de fysieke nabijheid, de onderlinge afhankelijkheid in de keten en de aanwezigheid van een sterke sociale cohesie, waardoor cross-overs ‘als vanzelf’ ontstaan. Ondanks schaalgrootte vrijwel uitsluitend lokaal gebonden bedrijvigheid, veelal familiebedrijven. - Tapijt en kunstgras is een internationaal exportproduct (+80% wordt geëxporteerd). Circa 60% van het geproduceerde kamerbreed tapijt uit Nederland komt uit de tapijtencluster Genemuiden-Hasselt. Cluster vormt samen met Gent-Kortrijk het hart van de Europese tapijtindustrie. - Profilering: de structuur van het industrieterrein past bij de schaalgrootte van de tapijtindustrie. Kavelgrootte van de productie-industrie varieert van 1 a 2 ha. tot +15 ha. Tapijtindustrie is in Genemuiden een specifiek planologisch segment, ruime bouwmogelijkheden voor verticale opslag (16meter) en gebruiksmogelijkheden (max. mil. cat. 4.2). Bereikbaarheid en verbinding Genemuiden en Hasselt zijn beide goed ontsloten via weg (directaan N-weg gelegen, nabij A28) en water (beide terreinen zijn voorzien van een industriehaven). Voorzieningen Industriehavens, kennisnetwerken, opleidingscentra (transport, bouw, ICT), ondernemerskringen (OKG en BKH), beveiliging. Overig Elk aspect van het proces wordt binnen verzorgd. Het produceren van tapijt inclusief de backing, het verwerken tot een eindproduct, bijvoorbeeld voor de automotiv of als mat. Zelfs de recycling gebeurt binnen de gemeentegrenzen. De bedrijven werken gezamenlijk in een keten om ieder gewenst product kant en klaar bij de klant te leveren. Locatieprofiel bedrijventerrein Hessenpoort

Kenmerk Toelichting Categorie Werklocatie Bovenregionale Bedrijventerreinen Doelgroep/Profilering Hessenpoort is een internationale toplocatie voor grootschalige en kleinschalige bedrijvigheid met een ruimtelijke, groene en kwalitatief hoogwaardige uitstraling direct aan de A28. Door haar centrale ligging en scharnierpunt tussen het westen en noorden, laat de regio Zwolle al jarenlang zien tot de economisch best presterende regio’s te behoren. Zwolle staat als centrumstad nationaal goed op de kaart: al jaren top-3 positie in de ranglijst van toplocaties in Nederland (Elsevier/Louter). Het grootschalige Hessenpoort met bovenregionale status draagt bij aan de vooraanstaande positie van Zwolle - hoofdstad van de provincie Overijssel - in het lokale en regionale bedrijfsleven. De gevestigde bedrijven vertegenwoordigen groothandel, transport en distributie, productiebedrijven en reststoffenverwerking. Grote spelers zijn: wehkamp.nl, DHL, Office Depot, Scania, Kuehne+Nagel, Buisman Warehousing, TNT, Altrex, De Weerd Transport. Bereikbaarheid en verbinding - Hessenpoort is gunstig gelegen aan de noordkant van de stad en is uitstekend bereikbaar door de directe aansluiting op de A28. - Voor multimodale verbindingen is een kade op ca. 5 km afstand en een containerhaven op 25 km. Oprichting van een railterminal voor goederenvervoer van en naar Hessenpoort is in onderzoek. Door de grote toename van logistieke stromen is het draagvlak voor multimodaliteit bij de regionale ondernemers groot. Voorzieningen Professioneel parkmanagement OVH: middels het koopcontract worden ondernemers verplicht lid te worden van de Ondernemersvereniging Hessenpoort (OVH). De OVH behartigt de collectieve belangen. Innovatie en duurzaamheid staan hoog in het vaandel. Een deel van de bedrijven is niet aangesloten op het gasnet, maar maakt voor verwarming gebruik van KWO. Bij nieuwbouw wordt alleen gebruik gemaakt van duurzame ontwerp- en materiaaltoepassingen. Als eerste in Nederland heeft LNG24 op Hessenpoort medio 2012 een openbaar vulstation voor Liquified Natural Gas geopend. Aan de oostzijde van Hessenpoort is een ecologische zone aangelegd, waar beschermde diersoorten in vrijheid leven. Verder dienen de vele waterpartijen voor opvang van regenwater en als retentiebekkens voor bluswater/centraal bluswater systeem. Daarnaast dienen de watergangen als natuurlijke beveiligingsbarrières. Overig Binnen het Logistiek Cluster van de regio Zwolle is Hessenpoort een belangrijke werklocatie. Met de oprichting van Port of Zwolle is een vehikel gecreëerd voor de gezamenlijke profilering en acquisitie van de logistieke sector in de regio Zwolle. Succesvolle ondernemers vestigen zich graag in een omgeving die succes ademt. Zwolle is als hoofdstad van Overijssel een bestuurlijk en rechterlijk centrum. De wijde regio van een half miljoen Nederlanders kent een goedopgeleide en gemotiveerde beroepsbevolking.

Locatieprofiel Polymer Science Park

Kenmerk Toelichting Categorie Werklocatie Innovatiegericht terrein Doelgroep/Profilering Het Polymer Science Park is een toonaangevend innovatiecentrum voor de kunststoftechnologie gevestigd aan de Ceintuurbaan in Zwolle (voormalig pand Vishay BC Components). Een ontwikkel- en ontmoetingsplek voor bedrijfsleven en kennispartners die faciliteert, projecten uitvoert, op nieuwe ontwikkelingen inspeelt en een (leer)werk plek biedt aan studenten en starters. Alle activiteiten dragen bij aan het verwezenlijken van de droom: Een ZeroWasteEconomy voor een schone duurzame wereld, waarin er efficiënt en effectief wordt omgegaan met grondstoffen. Bereikbaarheid en verbinding Uitstekende verbinding via Ceintuurbaan direct aangesloten op A28 en nabij knooppunt met A50. Vanaf station Zwolle (3,5km) verbindingen naar Amsterdam, Utrecht, , Enschede, Leeuwarden en . Vliegveld Lelystad Airport op 50km afstand en vliegveld Schiphol is binnen 1 uur en 20 minuten bereikbaar met de auto. Voorzieningen Bij toekomstige investeringen is behalve uitbreiding ook een kwaliteitsslag nodig voor de momenteel aanwezige bedrijfsruimte, kantoren, laboratoria. Daarnaast vereist een topwerklocatie voldoende fysieke ontmoetings-, studie- en vergaderfaciliteiten, representatieve ruimten, een hoogwaardige uitstraling van het terrein, parkeerplaatsen en een adequate ontsluiting van het terrein. Overig Het PSP bestaat al enige jaren en heeft zich bewezen als succesvol innovatiecentrum. De landelijke naamsbekendheid is gegroeid en inmiddels zijn ruim 40 kunststof gerelateerde bedrijven lid. Dit zijn zowel bedrijven uit de Regio Zwolle als uit heel Nederland. Founding partners zijn; DSM, Wavin, Deltion College, Universiteit Twente en Windesheim Hogeschool. Het aantal grote innovatieve samenwerkingsprojecten is groeiende en het Polymer Science Park heeft zich gemanifesteerd als proeftuin c.q. open innovatiecentrum - waar vanzelfsprekend ook ‘gesloten’ projecten plaatsvinden - op het gebied van toegepaste kunststoffen, coatings, recycling en additive manufacturing.

Locatieprofiel Deventer Open Innovation Center (DOIC)

Kenmerk Toelichting Categorie Werklocatie Innovatiegericht terrein Doelgroep/Profilering Doel is om start-ups en andere initiatiefnemers uit de chemische sector en de procestechnologie een internationale innovatieplek te bieden om tot businessontwikkeling te komen in samenwerking met de expertise van de Research & Development faciliteiten van AkzoNobel. Het bedrijf sluit daartoe intentieovereenkomsten met innovatieve bedrijven zowel binnen Deventer als daarbuiten. Het betreft veelal bedrijven in de chemie en procestechnologie met een internationaal handelsnetwerk. Contacten met universitair onderwijs zijn gelegd en nagedacht wordt over campusfaciliteiten voor studenten, wetenschappelijk onderzoekers en trainees. Bereikbaarheid en verbinding - De locatie ligt aan de Zutphenseweg, dé Stadsentree, een ruime en brede laan naar de stad en nabij de A1. Momenteel wordt gewerkt aan een verbetering van de verkeersstructuur (Hanzeweg) die het transitverkeer zal afleiden. Het vervolg naar de (binnen)stad wordt later verbeterd en maakt het aanliggende vanuit twee richtingen bereikbaar. - Gelegen aan de IJssel met een grote binnenhaven met jaarlijks 1 miljoen ton overslag. Met de komst van een containeroverslag zal de haven een sterke impuls krijgen en kan wegvervoer worden vervangen door duurzame vervoer per container via water; - Uitstekende bereikbaarheid met het openbaar vervoer, onder meer een directe aansluiting Amsterdam-Berlijn en directe verbindingen met grote Nederlandse steden. Gunstige situering in NL in de oostflank van de Randstad en daar via verschillende modaliteiten snel en goed mee verbonden; Voorzieningen Laboratorium met 12 onderzoekers vanuit AkzoNobel zijn aanwezig. Daarnaast biedt de locatie volop kansen voor nieuwe partijen en ontwikkeling van de locatie. Overig Deventer is onderdeel van de Cleantech Regio. In deze regio werken ondernemers, onderwijs en onderzoek samen aan een energieneutrale en duurzame economie en samenleving. Cleantech staat voor meer met minder. Meer productiviteit, meer banen en meer efficiency. Met minder energieverbruik, minder verspilling van grondstoffen en minder impact op het milieu.

Locatieprofiel A1

Kenmerk Toelichting Categorie Werklocatie Bovenregionaal Bedrijventerrein Doelgroep/Profilering A1 Bedrijvenpark Deventer - met zichtlocaties en grote kavels direct aan de A1 - biedt ondernemers alle kansen om te ondernemen. Naast de goede aansluiting op verschillende Europese transportroutes en een binnenhaven aan de IJssel beschikt de regio over voldoende arbeidspotentieel. Daarbij is de regionale werkmentaliteit kenmerkend: een combinatie van slim denken, nuchter doen en een hoge betrokkenheid. Het A1 Bedrijvenpark is gasloos en daarmee per definitie duurzaam. Ondernemers die overwegen zich te vestiging op het A1 Bedrijvenpark denken anders over de inrichting van het productieproces. Het ontbreken van gas vraagt om innovatieve, clean tech oplossingen. Bereikbaarheid en verbinding - De locatie ligt aan de A1 direct aan een op- en afrit. - Gelegen aan de IJssel met een grote binnenhaven met jaarlijks 1 miljoen ton overslag. Met de komst van een containeroverslag zal de haven een sterke impuls krijgen en kan wegvervoer worden vervangen door duurzame vervoer per container via water. Voorzieningen Een netwerk van vooral lokale adviseurs beschikt over de know how om geïnteresseerde ondernemers adequaat te adviseren over gasloos ondernemen. Daarnaast wordt energie geleverd via een slim energienetwerk. Energiepartner Engie legt met steun van Ministerie van EZ een ‘smart grid’ aan. In dit slimme energienetwerk wordt traditionele energie waar mogelijk vervangen door duurzaam opgewekte energie in combinatie met warmte-koudeopslag. Tekorten en overschotten worden desgewenst verdeeld. Bedrijven die in hun productieproces bijvoorbeeld energie overhouden, kunnen dit via het lokale netwerk leveren aan bedrijven die energie nodig hebben. In tegenstelling tot veel andere gemeenten heeft Deventer één organisatie voor alle bestaande en nieuwe bedrijventerreinen. De ondernemers verenigd in de Stichting Bedrijvenparkmanagement Deventer bepalen samen het gewenste dienstverleningsniveau. Het gezamenlijk inkopen van diensten biedt veel voordelen. Parkmanagement houdt zich onder meer bezig met groenbeheer, bewegwijzering, veiligheid en afvalinzameling. Overig Deventer is onderdeel van de Cleantech Regio. In deze regio werken ondernemers, onderwijs en onderzoek samen aan een energieneutrale en duurzame economie en samenleving. Cleantech staat voor meer met minder. Meer productiviteit, meer banen en meer efficiency. Met minder energieverbruik, minder verspilling van grondstoffen en minder impact op het milieu.