Voor actieve Nederlandse Hanzegangers uit bestuur, cultuur, bedrijfsleven en onderwijs

Hallo2e jaargang nummer 4 H anze Winter 2020\2021 Bolsward

Deventer

Doesburg

Elburg

Groningen

Harderwijk

Hasselt

Hattem Kampen Snel Maasbommel

Oldenzaal weg van Ommen Corona Rijssen

Roermond

Stavoren

Tiel

Venlo

Zutphen

Zwolle Club van negen vermarkt Hanze Experience wil decor en dynamiek trekpleister van Een kwart eeuw al sjorren Hanzesteden in authentiek verhaal te vertellen zijn. Bovendien formaat zijn Overijssel en Gelderland aan het vergroten van hun geldt als voorwaarde dat volop is meegedaan in de Kijk naar FloriWorld maar dan bekendheid. Alleen de VVV bestaat in Nederland Hanzetijd. Elburg, vol verrassingen. langer als toeristische samenwerkingsverband. Een tweede punt van belang is de aanwezigheid anders. Hoe krijgt lokkertje Campagnes in Vlaanderen en het westen van van een historisch decor. Denk aan stadspoorten, Hanze Experience vorm? De Duitsland zorgen dat een steeds grotere groep grachten en karakteristieke pakhuizen. Hoe is anders Amsterdammer Bert Kranendonk zal in

Door Theo Door Theo Leoné: toeristen op bezoek komt bij de Hanze langs IJssel, aan gasten de belofte van een historische handelsstad het vroege voorjaar van 2021 zijn plannen Zwarte Water en oevers van het IJsselmeer. De groep waar te maken, vragen de marketeers zich af. Sterker presenteren. Als corona getemd is, krijgt die samen optrekt bestaat uit negen Hanzesteden. nog, het criterium historisch decor is in hun ogen het het toerisme vast snel vaart. De drukke Nieuwkomers die mee willen liften op het succes belangrijkste criterium.De vier andere ijkpunten om Randstad dreigt overspoeld te worden. worden begroet met een argwanende blik. Volgens het zich aan te sluiten betreffen de duiding (meertalige Vooral Amsterdam is in trek. Om het bezoek toeristische bolwerk is niet elke Hanzestad evenveel informatieborden), dynamiek (evenementen en te spreiden heet in de folders Zandvoort Hanze.De successen? In de negen Hanzesteden zijn terrasjes), aansluiting bij het gekozen historische al Amsterdam aan Zee en het Muiderslot de overnachtingen toegenomen tot 660.000 in 2018, beeld aan het water en de geografische ligging. Amsterdam Castle. Het Nederlands Bureau waarvan 19 procent inkomend toerisme. Het aantal De nieuwe Hanzesteden volgens het toeristische voor Toerisme & Congressen zet alle zeilen banen in de sectoren recreatie en toerisme steeg tot ruim samenwerkingsverband mogen zich hooguit op een bij om nieuwe bestemmingen te vinden voor 14.000. uur rijden van elkaar bevinden. de reizigers van elders. Hé, waarom is daar Steden die tot Hanzesteden Marketing willen toetreden De groep van negen bestaat uit: Deventer, Doesburg, niet eerder aan gedacht? De Hanzesteden! moeten aan zes criteria voldoen. Voorop staat de Elburg, Harderwijk, Hasselt, Hattem, Kampen, Zutphen Stof ze flink af, voeg een icoon als Hanze DNA van de Hanze. Over de stad moet een kloppend, en Zwolle. Doesburg: oma met kleinkind. Experience toe en je hebt een internationale trekpleister van formaat. Neem FloriWorld in Aalsmeer, het bloemencentrum van de wereld. Hoe lok je grote groepen mensen? zichtbaar maakt. De Europese Unie stelt via subsidiepot Doe ze bij binnenkomst een armband om en Interreg geld beschikbaar voor het initiatief. Diverse geef ieder een persoonlijke belevenis. Liever Co Hasselt, Themaroutes Hanzesteden zijn aangewezen als werelderfgoed. gele tulpen dan roze lelies? Geen probleem. lofon een stad met Overal onderweg zullen ze opduiken, tot Hanze-karakter. HansaLink richt zich zowel op de inwoners als de in de maak bij bezoekers van de Hanzesteden. Hoe zitten de op het behang van een grachtenpand. Wat HalloHanze richt zich op actieve handelsrelaties in elkaar, hoe de culturele banden? Meer een bloemen! Over rails schieten zeker Nederlandse Hanzegangers uit dan vier eeuwen was de Hanze in Europa een partij om vijfduizend dagverse bloemen voorbij. Veertien bestuur, cultuur, bedrijfsleven en HansaLink economisch en politiek rekening mee te houden. In verschillende shows heeft FloriWorld. onderwijs. Eeuwenoude samenwerking krijgt een nieuw gezicht de vrijwillige samenwerking tussen de steden tekenen Hanze Experience moet een soort De uitgave verschijnt twee keer in HansaLink. Het in oktober 2020 gestarte project zich de contouren af van het functioneren van de uit beweegmuseum worden, flexibel en vol per jaar. beoogt thematische routes te realiseren die de HalloHanze is mede mogelijk lidstaten opgebouwde Europese Unie. Naast HansaLink verrassingen. Pronkstuk is mogelijk het in 2016 historische samenhang tussen de dankzij de Nederlandse ondersteunt Interreg veertig toeristisch-educatieve in Kampen boven water gehaalde koggeschip. Hanze- Hanzesteden. routes in Europa. De gekozen thema’s variëren van Of toch niet? De Koggewerf in Kampen wil steden een maritiem erfgoedcentrum zijn en daar Redactie: Industriecultuur en Habsburgers tot Bevrijding en Natasja Leoné en Theo Leoné Santiago de Compostella. De uitvoering zou het schip dat in Lelystad voorzichtig geconserveerd wordt uitstekend passen. Aan Vormgeving en DTP: van een proefproject van HansaLink ligt de andere kant, waar is voldoende ruimte Hans Brand in handen van de Duitse Hanseverein, het onderzoekscentrum voor Hanse en Baltische te vinden om Hanze Experience succesvol Reacties en bijdragen aan geschiedenis te Lübeck, het Zweedse te laten groeien? Kan de Experience van HalloHanze zijn van harte welkom. stad naar stad reizen? Wat zeker is: voor een Stuur ze op naar: museum Gotland en de Russische stad [email protected] Novgorod. Het project duurt tot september onuitwisbare belevenis is een icoon als het 2021. koggeschip hard nodig.

2 3 Burgemeesters zijn in heeft het beste er hun gemeenten mensen van gemaakt. Na van de verbinding. De Domper op feest een echte fysieke weken tellen overdag opening werden zo maar twintig van spontane de eerste virtuele vergaderingen. Dan Hanzedagen Door Theo Door Theo Leoné: moeten de avonden ontmoetingen gehouden. Met en het weekeinde nog bijvoorbeeld beginnen. Het aantal Welk een contrast tussen een kookshow waar iedereen wekelijkse contacten? het enthousiasme en de aan mee kon doen. Maar wat een “In normale tijden diepe teleurstelling. Heel de ongelooflijke teleurstelling.” enkele honderden”, gemeenschap in Brilon maakte Brilon rekende op 100.000 tot zegt Bort. Maak van dat zich op voor een geweldig feest, 120.000 bezoekers. Maar liefst Anderhalve meter afstand? Geen probleem. Honderdjarige aantal gerust meer dan daarna de domper. 120 steden uit zestien landen mevrouw Van Putten - Van duizend. In een volle “In het najaar van 2019 zouden zich presenteren met een Nunspeet neemt een limousine Stadsgehoorzaal alleen hoorde ik tijdens de jaarlijkse eigen stand. Voeg daarbij nog de naar het stadhuis. al passen vijfhonderd herfstvergadering van de Jeugdhanze, waarvoor honderd burgers. Niet natuurlijk Hanzecommissie de burgemeester jongeren van zestien nationaliteiten waren in niets te vergelijken dat de burgemeester van Brilon alle plannen zich hadden aangemeld en met wat de bedoeling was. De iedereen de hand hoeft uiteenzetten”, blikt terug Bort kunstproject HANSEartWORKS. gezelligheid van al die mensen, te schudden. Koelewijn, de voorzitter van Het Economisch congres telde op de zang, de kleding. Waar waren “In een gemeenschap de Nederlandse Hanzesteden. papier vierhonderd deelnemers. En de spontane ontmoetingen? Net als Kampen heb je een “Jaren van voorbereiding. Vol dat alles in het kleine bergstadje op als op zo veel anderen terreinen paar duizend mensen spanning keek iedereen uit naar de de noordflank van het Sauerland. hebben we op de Hanzedagen in die veel regelen. Zij Hanzedagen. Dan corona. Brilon Koelewijn: “De virtuele Hanzedagen 2020 veel gemist.” zijn de bestuurders en vrijwilligers die aan het organiseren slaan. Als je op veel bijeenkomsten zich de dirigenten? bevrijding van de nazi’s te bepraten. steeds strakker. Je hebt bent, kom je ze vanzelf “Heel erg dat op vieren. Dan maar 77 jaar “Digitaal vergaderen is niet meer onderweg de tegen. verschillende terreinen na 1945.” heel gewoon geworden. tijd om even rustig na te de mensen hun passies Het virus dwingt De nieuwe manier van denken over wat in de niet kunnen uitleven. tot puzzelen naar overleg scheelt veel volgende bijeenkomst op Wat als je plotseling je nieuwe manieren reistijd, waardoor je de agenda staat.” Bort Koelewijn: “Brilon Zonder contacten vaardigheden niet kunt De afspraak voortaan bedacht creatief virtuele gebruiken? Ik heb te anderhalve meter in Hanzedagen. Maar wat Bort Koelewijn (1954) is sinds 2009 burgemeester doen met de horeca. Die acht te nemen, leidde in een tegenslag, na jaren van Kampen. Tot zijn portefeuille behoren van voorbereiding. Bij spartelt Koelewijn mist haar publiek en de Kampen soms tot vrolijke naast bestuurlijke organisatie, openbare Hanzedagen horen Soms voer je een inkomsten.” taferelen. Honderdjarige spontane contacten. orde en vergunningen de intergemeentelijke gesprekje, de andere Dat het virus ook net moet mevrouw Van Putten – als vis op samenwerking en internationale betrekkingen. keer blijft het bij een toeslaan in het jaar van Van Nunspeet liet zich Op de lange lijst van 24 nevenfuncties staan Bort Koelewijn voelt zich als een vis spartelend groet. Als je diezelfde grootse plannen om de haar geplande bezoek zijn lidmaatschap van het presidium van de op het droge. De burgemeester van Kampen mensen allemaal wil bevrijding te herdenken. bij de burgemeester niet het droge Internationale Hanze naast het adviseurschap van mist de gezelligheid, de vele persoonlijke treffen in coronatijd, We’ll Meet Again. Maar ontnemen. Trots kwam ze het Rode Kruis en het ambassadeurschap van het contacten. Anderzijds roept hij op: kijk niet alleen naar wat we allemaal missen. Zie moet je gericht gaan vanwege het virus nu bij het stadhuis voorrijden Kamper Trompetter Korps. ook wat allemaal wél mogelijk is. Ondanks het irritant vervelende virus corona. bellen. Corona heeft even niet. Misschien in in een opvallend grote “Naar mate de maatregelen langer duren, ga je je meer en meer verweesd voelen. alles echt heel anders 2021? “Wat we hebben auto. Anderhalve meter Voor corona uitbrak, ging geen week of weekend voorbij of ik had te maken met grote gemaakt. “ overgehouden is alleen van gezelligheid. weer andere dingen kunt afstand? Geen probleem groepen mensen. Naast het gewone werk van de vergaderingen. De avonden in de Wat gebeurt in de Again. Als de kans Kleinschaliger en met doen. Het nadeel is dat in haar prachtige Stadsgehoorzaal, de muziek, de sportwedstrijden. Het bezoek aan jubilarissen en tachtig koren die zich voordoet gaan we wellicht meer diepgang. de agenda steeds voller limousine met chauffeur. familie. Mensen die ik voorheen regelmatig zag, heb ik in tijden niet ontmoet.” Kampen telt, hoe redden beslist op grote wijze de Onderwerpen genoeg om wordt. De planning wordt

4 5 Kunstenaars zoeken nieuw goud Het thema van HANSEartWORKS in Riga is: het nieuwe goud van de Hanze. Kunstenaars uit alle windstreken gaan aan de slag met de vraag wat vandaag de dag het allerbelangrijkste is. Wat

Doesburgs kinderburgemeester Elisa Feenstra naast evenknie Loes van der hebben we in onze globale wereld in

Meijs. plaats van goud te bieden? De tentoonstelling vindt plaats onder het Anders Raadhuisplein in het oude centrum van Bijzondere bouwconstructies. Kunst van droom tot Riga. Daar is de expositieruimte Riga Art Space van de lokale Kunsthal. Anders nieuwe aanzet De kunstenaars worden opgeroepen in maar vooral samen beeld te brengen welke waarden voor Mensen, plaatsen, dromen. Wat bepaalt dat ik me thuis voel? ons belangrijk zijn en hoe we bereid De Doesburgse kunstenaar Lysanne Buunk maakte voor de zijn volgens deze waarden te leven. De Jongeren uit zeventien Hanzesteden deelnemende Hanzesteden zijn erg HANSEartWORKS in Brilon een film waarin ze jeugd bij het uitdaging is om relaties te zien tussen de hebben foto’s verzameld over topgevels, positief”, zegt organisator Alfons Steffens. jongerencentrum met steps laat springen. Graffiti over de Hanze komt huidige en historische waarden van de marktpleinen en stadse doorkijkjes. Het “We zijn van plan het project voort te voorbij, de kerk, de IJssel. Trots zit kinderburgemeester Elisa Feenstra Hanzesteden. Dat het huidige netwerk materiaal wordt gebruikt om tableaus zetten met andere Hanzesteden. Ook al naast haar volwassen evenknie Loes van der Meijs. Geen wonder dat belangrijke contacten legt, geldt voor de samen te stellen. Motto: verschillen die omdat de resultaten prachtig zijn.” de film van Lysanne op de virtuele Hanzedagen in Brilon een ereplek organisatoren als zonneklaar. verenigen. Het project kwam tot stand in Het project werd opgepakt in Brilon en kreeg. Schilderwerk, grafische expressie of samenwerking van de Jeugdkunstschool kreeg steun van de overheid in deelstaat Andere films die door de jury naar voren werden geschoven komen druk? Aan de kunstenaars om een vorm Bleiwäsche in Bad Wünnenberg en de Noordrijn-Westfalen. uit Attendorn, Danzig, Lünen, Münster en Visby. Bij de foto’s gingen de te vinden. Wel graag op textiel of iets internationale Jeugdhanze. Een van de vele positieve reacties: “Ik handen van de jury op elkaar voor bijdragen uit Herford, Hamm, Riga, anders dan gemakkelijk oprolbaar is – De foto’s belichten steden uit Duitsland, houd van het idee om de verschillen Novgorod, Pskov, Brugge en Lübeck. wel zo handig voor het vervoer. Op 1 Letland, Polen en Rusland. Plaatsen flitsen tussen de Hanzesteden te laten zien De organisatoren van HANSEartWORKS vroegen zich in Brilon af februari 2021 wordt bekend gemaakt voorbij als Münster, Riga en Novgorod. en hun verbinding met elkaar. De wat nationale grenzen in een globaliserende wereld nog betekenen. welke kunstenaars aan de expositie Nederlandse Hanzesteden zijn niet van presentaties van de tableaus brengt dat “In de diverse Hanzesteden leven verschillende mensen, lieden deelnemen. De inzendingen gaan na de de partij. Daar komt de volgende keer goed over, denk ik. We zijn verschillend, met hun eigen dromen. Die dromen kunnen zich tot wensen en tentoonstelling eind september retour Gevel in Hanzestijl. vast verandering in want het project soms hetzelfde en horen bij elkaar.” plannen worden, om aanzet te geven tot nieuwe ontwikkelingen in de naar de Hanzesteden van herkomst. krijgt een vervolg. “De reacties uit de maatschappij, de cultuur en de economie.”

artWORKS geen rojectgroep meer maar een vaste werkgroep. In 2018 viel het besluit dat de expositie van de Training hanzesteden Lysanne Beunk in kunstwerkgroep beeldende kunstenaars voortaan een verplicht onderdeel is van MarketingOost, gevestigd aan de iedere Internationale Hanzedag. De huidige vierkoppige werkgroep Hanzelaan te Zwolle, geeft trainingen Moderne kunst krijgt een vastere voet op de Hanzedagen. uiterst gevarieerd beeld gegeven van de kunst van HANSEartWORKS zal worden uitgebreid tot een team van tien over regio’s, marketingpraktijken en Lysanne Beunk uit Doesburg treedt toe tot de werkgroep ter die in de Hanzesteden opborrelt. Tot dusverre kunstenaars. Gezocht wordt naar vertegenwoordigers van diverse stijlen thema’s. Van Vechtdal Overijssel en voorbereiding van de HANSEartWorks in Riga. namen 77 steden uit 13 landen de handschoen en een geografische spreiding. HANSEartWORKS wordt in Nederland vrijetijdseconomie tot hoe Duitse gasten De gemeente Doesburg is een voorvechter van moderne kunst op om een kunstenaar af te vaardigen. ondersteund door de Hanzesteden Doesburg, Hattem, Kampen, te ontvangen en een Leefstijlvlinder. Het op de Hanzedagen. De stad stond in 2006 aan de wieg van het Fotografe Lysanne Beunk was zowel op de Oldenzaal, Ommen, West Maas en Waal, Zutphen, Zwartewaterland en eerste oefenprogramma in de categorie forum voor de hedendaagse kunst. Op de Hanzedagen hebben Hanzedagen in Rostock en Pskov als in Brilon Zwolle. thema’s: de Hanzesteden. sindsdien in dertien tentoonstellingen 242 inzendingen een van de partij. Sinds 2006 heeft HANSE-

6 7 Weeskinderen die als verstekelingen op een kogge meevaren van Deventer naar Dappere Bergen. Wat een verhaal. De kalender zegt 1370, snaveldokters Hanzetijd. De twee leven van kleine diefstallen. Ze worden betrapt door een louche tegen de pest Door Theo Leoné: Theo Door bierbrouwer. Wacht even? Ziektes zijn van alle tijden. In 2020 domineert het coronavirus De avonturen stapelen zich op. het nieuws, in de middeleeuwen werd de bevolking zwaar Als tegenslag uitblijft, verschijnt getroffen door de pest. Het ziektebeeld en verloop van corona voorjaar 2021 het stripboek De en de pest kunnen niet met elkaar worden vergeleken. Toch Bergenvaarders. De uitgave is een zijn er overeenkomsten met de wijze waarop mensen toen en initiatief van Deventenaar Marc de Op weg naar Bergen. nu omgingen met besmettelijke ziektes. Lobie. De epidemie was, net als van de samenleving corona, in China ontstaan afgezonderd. In Zwolle werd Verstekelingen aan boord naar Bergen Leoné: Door Natasja en trok vandaar naar het ’t Pestengasthuys gebouwd westen. Italiaanse handelsschepen aan de buitenkant van de “Al geruime tijd speelde ik met adviseert hij organisaties die zelf Een andere detail. Zakkenrollers brachten de ziekte rond stadsmuur. Hier werden de Snaveldokter in vol ornaat. de gedachte een historische strip een historische strip willen maken. bestonden zeven eeuwen geleden 1347 naar Italië en vanuit hier zieken verpleegt door over de geschiedenis van de Grafisch ontwerper Joey Potargent nog niet. Heel eenvoudig, de verspreidde de pest zich over nonnen. Dappere artsen keren terug en wel in 1636,1655, Hanze uit te brengen. Deventer debuteert in De Bergenvaarders als kleren hadden geen zakken. heel Europa. Niet ieder gebied droegen een wel heel bijzonder 1656 en 1665. Na de laatste is uitgangspunt want ik ben striptekenaar. Voor de spannende Kostbaarheden als geld werden werd even zwaar getroffen, maar mondkapje, een snavelmasker met epidemie besloot de stadsregering verknocht aan mijn geboortestad. tekst zorgt Kristof Berte. Inkleuring meegedragen in buidels, in sommige gebieden stierf 1/3 kruidenmix, om zich te beschermen dat huizen waar besmetting met Onze helden bezoeken natuurlijk komt van Shirow Di Rosso. Zowel vastgemaakt aan de riem. van de bevolking. Na 1350 was tegen de ziekte. Tegenwoordig kan de pestbacil was vastgesteld, met ook andere Hanzesteden.” Porargent als Berte en Di Rosso zijn Gauwdieven heetten dan ook de pest uitgewoed, maar nieuwe je er trouwens lekker eten. een P moest worden gemerkt. De De Lobie geeft stripboeken uit van van Vlaamse komaf. buidelsnijders. Wie betrapt werd, epidemieën zouden nog lange In Deventer kwam het Sint privacy van de patiënt was niet Nederlands en Vlaams talent. Ook De Lobie: “We maken een raakte zo maar zijn duimen of oren tijd de kop op steken. De ziekte Geertuiden- of Pestgasthuis tot belangrijk in de Hanzetijd. historische avonturenstrip waaraan kwijt. Als je al niet aan de galg veroorzaakte grote angst onder stand. De pest kwam meerdere iedereen in de eerste plaats veel kwam te hangen. In Deventer hing de bevolking. De dood beheerste plezier kan beleven. Je leert vrouwelijke buidelsnijders boven het hele leven, gezinnen werden bovendien iets over de Hanze en het hoofd een ronde door de stad zwaar getroffen en er was paniek. de geschiedenis van Deventer. met een schandsteen om de hals. De mensen hadden geen idee wat We raadplegen archeologen, Altijd nog beter dan het kwijtraken de oorzaak was en wat ze moesten historici en archieven voor de juiste van je duimen. doen. invulling van het beeld.” De plannen tot het maken van De Zwarte Dood sloeg ook Neem het meisje met de vlecht. de Hanzestrip maakten begin toe in Hanzesteden. Het Haar kleding bestaat uit een rok, 2020 veel enthousiasme los. Via Zwartewaterklooster bij Hasselt kovel en hoyke van ongekleurde crowdfunding werd binnen acht werd er zo door getroffen dat wol. Daaronder hosen en weken 15.000 euro opgehaald. De de kloosterlingen niet meer schoenen. Wat een hoyke is? Ideaal Bergenvaarders is opgebouwd uit in staat waren de landerijen te om gestolen spullen te verstoppen. verschillende lagen en zo geschikt verzorgen. Het onderhoud aan de Exacte gegevens over de huizen voor kijk- en leeslustigen van elf tot kloostergebouwen werd uitgesteld aan de Deventer Brink uit 1370 minstens tachtig. en regenwater en zonlicht vielen bestaan niet. De meeste woningen De Bergenvaarders verschijnt bij door het dak naar binnen. waren van hout, steen was voor de uitgeverij Syndikaat te Epse, www. Na de eerste uitbarsting van allerrijksten. Na twee stadsbranden syndikaat.nl. de Zwarte dood werden in veel – in 1235 en 1334 – besloot het Hanzesteden pesthuizen opgericht. stadsbestuur om op grote schaal De pestlijders moesten in De locaties waar in Riga de Hanzedag 2021 plaats vindt, bevinden zich alle op dakpannen te subsidiëren. In den Olden Sint Olaf. quarantaine en werden van de rest loopafstand in het oude centrum.

8 9 Hanzesteden ontdekken door Lab-adventures Internationale Hanzedagen Geocachen is een wereldwijde zoek naar antwoorden op een vraag Nieuwsgierig geworden? De Internationale Hanzedagen nieuwe stijl schattenzoektocht op basis van en hierbij moet je daadwerkelijk vinden plaats sinds 1980. De aftrap gaf 2021 Riga (Letland) 2026 Stargard Szeczinski (Polen) coördinaten. Een stiekeme hobby op de locatie zijn. De maker kan Scan de Zwolle. In 2030 is de hoofdstad van Overijssel die je soms op bijzondere plekken hierdoor een leuke speurtocht door QR-code. 2022 Neuss (Duitsland) 2027 Braunschweig (Duitsland) opnieuw aan de beurt. De eerstkomende brengt. In veel Hanzesteden zijn deze een stad maken. geocaches verstopt. Het zal ons niet verbazen dat De Hanzedag vindt in de zomer van 2021 plaats in 2023 Torun (Polen) 2028 Stralsund (Duitsland) de Letse hoofdstad Riga, van 19 tot en met 22 Omdat het verbergen van een schat Hanze een dankbaar thema is voor augustus. Neuss houdt in 2022 de Hanzedag in 2024 Gdansk (Polen) 2029 Wismar (Duitsland) niet altijd mogelijk of wenselijk is in een Lab Adventure. In Deventer, het voorjaar, van 26 tot en met 29 mei. een stad, is er iets nieuws ontwikkeld, Zwolle en Hasselt zijn de eerste Lab 2025 Visby (Zweden) 2030 Zwolle (Nederland) een Adventure Lab. Deze nieuw Adventures met een thema over de Het schema voor de komende jaren: soort geocache kan je met een app Hanze als verschenen. Nu is het nog op je telefoon spelen. Je gaat op wachten op de rest.

10 11 Omarming kakelbonte wigwams van ontmoeting

Brilon bouwt voorjaar 2021 zijn tenten van de een bedrag van 1161 euro. Het bedrag kwam ontmoeting weer op. De wigwams sprongen uit de opbrengst van de drive-in op 7 juni aangenaam in het oog. De vijf meter hoge waarbij Hanzeproducten verkocht werden. De tenten bestaan ieder uit 3600 gebreide dan drive-in was bedacht om na het schrappen wel gehaakte vierkanten. Leveranciers in 2020: van de fysieke Hanzedagen toch nog iets vlugge vingers uit de Hanzesteden. over te houden aan de extra ingekochte en De wigwams in Brilon maken deel uit van vervaardigde producten ter herinnering aan een internationaal netwerk van enkele Brilon 2020. tientallen steden op diverse continenten en Boomplantdag vormen een vredesproject. Voor de tenten de winteropslag in gingen ontving de In 2021 andermaal kleurige wigwams tegen het decor in bosrijkste organiserende kringloopwinkel Kunterbunt van vakwerkhuizen.

Bossen in de gemeente Brilon, zo ver gemeente het oog reikt.

Handen uit de mouwen, bomen Ook zonder de inspanningen Arnhem tot voorbij Kampen en planten. Mooi bedacht maar van de jongeren is Brilon de dan een kilometer breed. Met uiteindelijk lastig uitvoerbaar in meest bosrijke gemeente van onderweg bovendien heuvels coronajaar 2020. Toch bleef Brilon heel Duitsland. Tot de Hanzestad die zeven keer hoger zijn dan de niet met de armen over elkaar. behoort 77,5 vierkante kilometer Posbank – bergen dus. Op 9 oktober zette burgemeester bos. Stel je voor: een strook van Christof Bartsch de schop in de grond voor het planten van vijf stevige bomen. Hij werd geholpen door voorzitter Eckhard Lohmann van de Rotary, woordvoerder Eva Hülshoff van de Jeugdhanze en Kookshow Pio en Thommy Smullen van het Sauerlands menu. Niet in een restaurant dit keer bosbouwer Gerrit Bub. Na het maar door mee te kijken in de keuken van Pio en Thommy. Tijdens plaatsen van een gedenksteen, de virtuele Hanzedagen in Brilon stelde het koksduo een smakelijke gingen ook nog eens honderd maaltijd samen. De kookshow is te volgen door op youtupe te zoeken zaailingen de grond in. naar Hansetage 2020. Opvallend ingrediënt: aan de Pumpernickel is In het vroege voorjaar nog behalve cacao en suiker twee centiliter Woudfeebloed toegevoegd, bestond de hoop dat het werk een kersenlikeur. Sinds 2004 heeft het bosrijke Brilon een bosfee als officiële stuk grootschaliger kon worden vertegenwoordigster. aangepakt. Negentig jongeren uit zestien verschillende landen Hanzemenu Runderbiefstuk onder Sauerlandse kwarknock zouden zich voor het goede doel Een pul bier de knoflookkorst met rabarbercompote in het zweet werken. Mooi toch, en een Hausmacher op moutbiersaus en Pumpernickel samen een stuk bos aanleggen? Schnaps met spitskool- Het thema van de Jeugdhanze was aardappelrollade niet voor niets Hands On.

12 13 Zes eeuwen oude vondst van twintig meter Kampen was op 10 februari Opwinding. Zonk de kogge in destijds een jaar of dertig mee. in konvooien en droeg zorg voor 2016 het toneel van de grootste een zware storm, werd het schip Wat vervoerde de kogge in zijn de voedselvoorziening. Op het scheepsarcheologische lichting misschien gebruikt om lastig water jonge jaren? Het schip is gebouwd achterschip bevindt zich een later ooit in Nederland. Wat zou uit de te bedwingen? Stukje bij stukje als vrachtvaarder voor het vervoer gebouwde losse constructie die als blubber tevoorschijn komen? Gaaf sloot de puzzel tot een duidelijk van onder andere bier en wijn. kombuis fungeerde. of toch vooral in brokstukken? In verhaal. Opgetekend in het fraai Dat valt af te leiden uit de gladde de takels hing een twintig meter geïllustreerde boek De IJsselkogge binnenwanden. Om het schip De in Kampen gevonden lang houten schip, acht meter van Wouter Waldus. in balans te houden, werden kogge wordt op de Bataviawerf breed. Zes eeuwen oud, een onder in het ruim veertig ton aan in Lelystad zorgvuldig originele kogge uit de Hanzetijd. Een nauwkeurige blik wijst uit dat zwerfstenen meegenomen. geconserveerd en komt te zijner de in Kampen gevonden kogge tijd terug naar zijn vindplaats om Maritiem archeoloog Wouter vermoedelijk samen met enkele Het tweede leven van de kogge te worden tentoon gesteld. Terwijl Waldus beschrijft met vloeiende andere schepen afgezonken is. had militaire trekken. Moet wel, de balken heel langzaam drogen, pen hoe aan de oever van Doel: versmalling van de vaargeul anders is de hoge opbouw niet wordt in hetzelfde trage tempo het de IJssel een bijzonder stuk om de diepgang op peil te te verklaren. In oude geschriften vocht in de houtcellen vervangen Hanzegeschiedenis boven water houden. De IJssel had toen de valt te lezen over varende kastelen door het wasachtige middel is gehaald. Bij werkzaamheden kogge ten onder ging ernstig last op de Zuiderzee. De vondst van polyethyleenglycol. om de rivier meer ruimte te geven van verzanding. Het laten afzinken slingerkogels ondersteunen het Voor de conservering zijn vijf jaren – Kampen ligt sindsdien op een van het schip is een vroege vorm bewijs van de rol als marineschip. tot 2024 uitgetrokken. eiland - werd in 2009 onder vier van wat de specialisten nu noemen In de laatste varende fase werd meter zand een vrijwel intact schip watermanagement. de Kamper kogge ingezet als uit de vijftiende eeuw ontdekt. De houten schepen gingen foerageschip. De kogge voor mee

De IJsselkogge, Hanzeverleden boven water. Auteur: Wouter Waldus. Een uitgave van Stichting Matrijs in Utrecht. ISBN 978 90 5345 547 0.

14 15 Straatkunst Hedy van de muren

De ene muur is de andere niet. Laat je verrassen in het bezoekers mee naar de Hanze, die gezien kan worden Deventer Havenkwartier. Stippel een route uit na een als een vroege voorloper van de Europese Unie. Het bezoek aan de site https://streetartstreets.wixsite.com/ Openluchtmuseum in Arnhem heeft een permanente streetartstreets. Aan de Meester De Boerlaan springt en interactieve tentoonstelling over de Canon van Hedy Tjin van de wand met een mural over de Hanze. Nederland.De schildering aan de De Boerlaan is Heldere kleuren, krachtige tekst. Wij vermenigvuldigt vervaardigd door Hedy Tjin. Eerder maakte de de kracht van Ik. Pakkender is de Hanzegedachte Amsterdamse al indrukwekkende murals van nauwelijks samen te vatten.De muurschildering nodigt Vincent van Gogh, Alette Jacobs en Anton de voorbijgangers uit om meer te weten van de Hanze. Kom. Hedy woonde geruime tijd in Suriname, het Recent is de Canon van de Nederlandse geschiedenis land van haar vader. Hetgeen haar werk kleurrijker vernieuwd. Vijftig vensters worden gebruikt om de gemaakt heeft. Tjin werkt als illustrator en grafisch historie van Nederland voor het voetlicht te halen. De ontwerper mee aan de dagbladen Parool en Trouw. canon wordt zowel in het lagere als het middelbare Haar opdrachtgevers variëren van VPRO-gids en onderwijs gebruikt. Een van de vensters neemt zijn Zelfstandigenkrant tot Habbekrats en Parbode.

16 17 Rheinische Jeugdhanze pakt fiets naar Emmerich Leden van de Rheinische Nederland grensoverschrijdende segment stadstoerisme. Gerekend Jeugdhanze fietsten in september samenwerking: Hanzesteden heeft wordt een bijdrage te leveren aan van Neuss naar Emmerich. De een looptijd tot 31 maart 2022. de trend van korte stedentrips met jongeren kunnen niet wachten Doel is om nieuwe toeristische flankerende aanbiedingen om tot de route van de Hanseradweg producten te ontwikkelen voor het cultuur-toeristische erfgoed in verlengd is tot Harderwijk. In kleine en middelgrote bedrijven de Hanzecorridor te versterken. het voorjaar van 2021 zal het in het gebied van de Hanzesteden De voor diverse doelgroepen grensoverschrijdende traject in het Nederlands-Duitse geschikte fietsroute en de aan als geheel in gebruik worden grensgebied. De focus ligt daarbij het water gelegen Hanzesteden genomen. Veertien Duitse en op Gelderland, Veluwe, Arnhem/ worden gezien als ankerpunten Nederlandse partners werken Nijmegen, Niederrhein, Rheinland voor het achterland. mee aan het project van de en Overijssel. Hanzefietsroute. Het project speelt in op de Het dal van de IJssel concrete vraag van bezoekers naar fascineert liefhebbers van Aan Duitse kant liggen behalve nieuw aanbod in het groeiende natuur en cultuur. Neuss en Emmerich de Hanzesteden Wesel en Kalkar aan de nieuwe fietsroute. Onderweg worden uitstapjes Nieuwe editie Hanzestedenpad gemaakt naar monumenten van de industriecultuur. De tocht voert Over 124 kilometer voert het Hanzestedenpad van Doesburg naar over zowel dijken als landwegen. Kampen. Andersom mag ook, doorstappen is geboden. Van de De fietsers van de Rheinische wandelroute langs de IJssel is de vierde, gewijzigde editie verschenen. Jeugdhanze werden in de vier De werkgroep Hanzestedenpad komt jaarlijks twee keer bijeen. Het team Hanzesteden op de route begroet van zeven vrijwilligers overlegt in het voorjaar wat nog staat te gebeuren en door evenzovele burgemeesters. wandelt in de herfst gezellig plus ter controle een van de etappes. Ieder van Neuss is in 2020 gastheer van de de zeven onderhoudt een etappe en een of meerdere dagwandelingen. Internationale Hansedag. Klopt alles nog? Zijn de markeringen goed zichtbaar? De Hanze is een belangrijk Het idee om wandelend de Hanzesteden langs IJssel en Zwarte Water voertuig om tussen Oost- met elkaar te verbinden, werd in 1999 uitgewerkt door Rob Wolfs. Nederland en de grensstreek Afstandswandelaars kennen hem als de man die overal in het land trage aan Duitse kant de banden aan tochten heeft uitgezet, fraaie routes die zo veel mogelijk gaan over te halen. Gestimuleerd door onverharde paden en wegen. Het Hanzestedenpad valt in de categorie de Europese Unie is bijna 2 streekpaden die door vrijwilligers tiptop gehouden worden. Je bent miljoen euro opzij gelegd om verbaasd hoeveel kleine en grotere wijzigingen de wandelroutes in de loop de sociaal-culturele samenhang der jaren ondergaan. Zo voert het bekende Pieterpad nog slechts over een van het gebied te versterken. derde van de route die als eerste het licht zag. Grote bijdragen komen van Aan het vernieuwde Hanzestedenpad liggen negen treinstations. zowel de betrokken provincies Combinaties met een rit per spoor zijn daardoor gemakkelijk te maken. Wie (ieder een ton) en deelstaat de hele route voltooit, geniet van vergezichten over de vogelrijke IJssel, Noordrijn-Westfalen (twee ton) spannende landgoederen en zware bossen. als toeristische organisaties en Verrassing in Windesheim. De Hattem en Hasselt liggen niet aan de hoofdroute. Voor de twee is een de betrokken Hanzesteden. oude brouwerij van het klooster dagwandeling uitgezet. De tochten in de gids over het Hanzestedenpad Het project Duitsland – fungeert als kerk. hebben een lengte van 11 tot 25 kilometer.

18 19 Hoop houden op Riga 2021