Gmina Płoskinia

PLAN ROZWOJU LOKALNEGO DLA GMINY PŁOSKINIA na lata 2004-2006 z uwzględnieniem kierunków działań w latach 2007 – 2013

Sierpień 2004 r.

1 SPIS TREŚCI

I. WSTĘP...... 3 II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU ...... 5

1. Położenie, powierzchnia i ludność gminy Płoskinia ...... 5 2. Środowisko przyrodnicze ...... 6 3. Turystyka ...... 8 4. Zagospodarowanie przestrzenne ...... 11 4.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego ...... 11 4.2. Infrastruktura techniczna ...... 15 4.3. Powierzchnia i użytkowanie gruntów ...... 23 4.4. Stan obiektów dziedzictwa kulturowego ...... 24 5. Gospodarka ...... 24 6. Strefa społeczna ...... 26 6.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu ...... 26 6.2. Rynek pracy ...... 28

III. ZADANIA INWESTYCYJNE ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY SYTUACJI W GMINIE PŁOSKINIA ...... 30

1. Działania zmierzające do poprawy stanu środowiska naturalnego gminy, gospodarką wodną oraz zwiększenie standardu życia mieszkańców gminy Płoskinia ...... 30 2. Działania w zakresie poprawy stanu infrastruktury gospodarczej gminy Płoskinia ...... 31 3. Działania w zakresie poprawy infrastruktury komunikacyjnej gminy Płoskinia ...... 32 4. Działania w zakresie kultury, turystyki, agroturystyki i rekreacji gminy Płoskinia ...... 33

IV. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW W RAMACH PLANU ROZWOJU LOKALNEGO GMINY PŁOSKINIA ...... 35 V. POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA POZIOMIE GMINY/POWIATU/WOJEWÓDZTWA ...... 45 VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO GMINY PŁOSKINIA ...... 48 VII. PLAN FINANSOWY REALIZACJI PROGRAMU ROZWOJU LOKALNEGO GMINY PŁOSKINIA ...... 51 VIII. SYSTEM WDRAŻANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO GMINY PŁOSKINIA ...... 54 IX. SYSTEM MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ.....57

1. Monitoring realizacji/postępu zadań Planu Rozwoju Lokalnego ...... 57 2. Ocena realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Płoskinia ...... 58 3. Współpraca pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi ...... 59 4. Upowszechnienie rezultatów realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Płoskinia ...... 60

2 I. WSTĘP

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Płoskinia jest średniookresowym dokumentem planistycznym, mającym na celu określenie głównych zamierzeń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji na terenie gminy w latach 2004-2006 przy zaangażowaniu środków własnych gminy oraz zewnętrznych źródeł finansowania, a w szczególności funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

W niektórych przypadkach, gdzie można już na obecnym etapie szczegółowo zdefiniować zamierzenia inwestycyjne gminy, wskazano już zaplanowane przedsięwzięcia konieczne do realizacji w latach 2007-2013. Należy jednak nadmienić, iż na stan dzisiejszy nie są znane wytyczne i przesłanki mówiące o możliwościach korzystania ze środków Unii Europejskiej w kolejnym okresie programowania. Poniższe dane obejmujące ten okres mają charakter szacunkowy i nie wskazują na planowany podział źródeł finansowania. Dodatkowo częste zmiany systemu prawnego powodują, iż nie sposób z dużym prawdopodobieństwem określić koszty inwestycji oraz poziom dochodów gminy, co ma kluczowe znaczenie dla realizacji zadań własnych gminy.

Plan Rozwoju Lokalnego został opracowany w oparciu o zamierzenia dotyczące długo i średniofalowego rozwoju gminy zawarte w Strategii Rozwoju Gminy Płoskinia, Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Płoskinia oraz Planu Gospodarki Odpadami i Programem Ochrony Środowiska Gminy Płoskinia, które określają główne kierunki rozwoju, pozwalające na konkretyzacje zamierzeń inwestycyjnych w oparciu o dostępne środki. Należy jednak nadmienić, iż zmieniająca się rzeczywistość, rzeczywistość szczególności pojawiające się nowe szanse wsparcia rozwoju gminy, wymusza również uaktualnienie w/w dokumentów.

Kolejnymi dokumentami, które dały podstawy do opracowania założeń finansowych Programu Rozwoju Lokalnego są uchwały budżetowe za lata poprzednie i rok bieżący, które pozwalają określić realne możliwości finansowania działań przez władze gminy.

Opracowanie Programu Rozwoju Lokalnego Gminy Płoskinia ma duże znaczenie zarówno dla władz gminy jak i dla społeczności lokalnej, gdyż pozwala na szczegółowe określenie zamierzeń gminy zmierzających do zaspokojenia najważniejszych potrzeb

3 mieszkańców gminy i określenie możliwych źródeł finansowania tych inwestycji, szczególnie ze strony funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Plan obejmuje inwestycje lokalne w latach tożsamych z okresem planowania Unii Europejskiej tj. 2004-2006, oraz 2007-2013.

Posiadanie przez gminę Planu Rozwoju Lokalnego pozwoli na spełnienie wymogów formalnych zapisanych w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR) oraz jego Uzupełnieniu (UZPORR), które to dokumenty, będące podstawą do występowania o środki finansowe Unii Europejskiej na poziomie regionalnym, wskazują na konieczność posiadania Programu Rozwoju Lokalnego przez każdą gminę, która zamierza wnioskować o środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFOR) w ramach priorytetu III ZPORR „Rozwój Lokalny”, działanie 3.1. „Obszary wiejskie”. Gmina Płoskinia spełnia wszelkie kryteria demograficzne (realizacja projektów na obszarach poniżej 20 tyś. mieszkańców) i geograficzne uprawniające do korzystania ze znaczących środków przeznaczonych na realizację działania 3.1. w woj. warmińsko-mazurskim. Zgodnie z wykazem powiatów kwalifikujących się do wsparcia w ramach działania 3.2. „Obszary restrukturyzowane”, które również wymaga opracowania Planu Rozwoju Lokalnego, powiat braniewski w całości nie kwalifikuje się do wsparcia w ramach tego działania. Zakres możliwych do realizacji przedsięwzięć w znacznym stopniu określa rodzaje inwestycji, które zostały wykazane w Planie Rozwoju Lokalnym Gminy Płoskinia. Przy określeniu kwalifikowalności projektów do poszczególnych działań ZPORR należy w niektórych przypadkach wziąć pod uwagę wartość finansową inwestycji. Oficjalny przelicznik przyjęty dla Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wynosi: 1 euro = 4,7894 PLN.

Dokument został opracowany przez pracowników Urzędu Gminy w Płoskini oraz skonsultowany został ze społecznością lokalną.

4 II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU

1. Położenie, powierzchnia i ludność Gminy Płoskinia

Gmina Płoskinia leży w powiecie braniewskim w północno zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, sąsiadując z gminami: Braniewo, Frombork, Pieniężno, Orneta, Wilczęta i Młynary. Powiat braniewski przygraniczny z sąsiadującym Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Sąsiedztwo to może okazać się w przyszłości czynnikiem stymulującym rozwój społeczno-gospodarczy gminy, w miarę rozwoju współpracy transgranicznej i gospodarczo- ekonomicznej.

POWIAT BRANIEWSKI

WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE

Obwód Kaliningradzki

Zalew wiślany

Powiat bartoszyski

powiat elbląski

powiat lidzbarski

obszar wiejski obszar miejski, miejsko – wiejski powiatu braniewskiego

5 Gmina zaliczana jest do gmin wiejskich małych o znaczeniu lokalnym, obszar gminy Płoskinia obejmuje powierzchnię 172 km2, co stanowi 0,7 % powierzchni województwa i 14,3 % powiatu. W skład gminy wodzi 27 miejscowości wiejskich (14 sołectw). Głównym ośrodkiem administracyjnym i siedzibą władz samorządowych jest miejscowość Płoskinia, oprócz tego spełnia funkcję rolniczą, mieszkaniową, przemysłową, oraz świadczy usługi z zakresu kultury, oświaty, zdrowia, handlu. Gminę zamieszkuje 2 845 mieszkańców (informacja Urzędu Gminy na dzień 01.01.2004 r.) a gęstość zaludnienia wynosi 16,5 osób/ km2 . Gmina posiada bardzo korzystne warunki naturalne do produkcji rolnej i rozwoju turystyki.

2. Środowisko przyrodnicze

Gmina Płoskinia położona jest na terenach o bardzo bogatych i ciekawych walorach przyrodniczych i kulturowych. Ogólna powierzchnia gruntów leśnych znajdujących się w granicach gminy według stanu na 31.12.2002 r. wynosi 4 599 ha. Wskaźnik lesistości gminy wynosi 27,96 % i jest on wyższy od wskaźnika lesistości powiatu (22,80 %) oraz niższy od wskaźnika lesistości województwa warmińsko–mazurskiego (GUS – 29,7 %). Gmina Płoskinia charakteryzuje się największą lesistością na terenie powiatu braniewskiego. Rozmieszczenie lasów w gminie jest nierównomierne. Duże kompleksy leśne występują wzdłuż jeziora Pierzchalskiego i rezerwatu, głównie w zachodniej i południowej części gminy oraz przy zachodniej granicy gminy, najmniej zaś zadrzewiona jest centralna i połdniowo-wschodnia część gminy. W gminie 98,8 % powierzchni ogólnej gruntów leśnych jest własnością Skarbu Państwa. Grunty leśne stanowiące własność osób fizycznych pokrywają obszar około 57 ha (1,2 %). Nadzór nad lasami, z wyłączeniem lasów należących do Zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa, sprawuje Regionalna Dyrekcje Lasów Państwowych w Olsztynie. Jednostkami podstawowymi Lasów Państwowych na terenie gminy są Nadleśnictwa: Zaporowo (przeważający obszar gminy), Orneta (wschodnia część gminy).

6

Na terenie Nadleśnictwa Zaporowo, obejmującego swym zasięgiem przeważającą cześć gminy dominują siedliska lasowe, z przewagą typu lasu świeżego i lasu mieszanego świeżego, zajmując 91 % powierzchni lasów. Główne gatunki tworzące drzewostan to między innymi: buk, brzoza, olsza, dąb, lipa, sosna i świerk. Nadleśnictwo Zaporowo wchodzi również w skład mikroregionu matecznego dla lipy drobnolistnej i dębu szypułkowego. Z uwagi na fakt, iż powierzchnie leśne występują w kilku płatach o dużej powierzchni i z dużą domieszką sosny, są bardzo atrakcyjne dla celów rekreacyjnych.

Wody powierzchniowe są ważnym elementem środowiska, mają duże znaczenie w funkcjonowaniu i bogactwie ekosystemu, oraz duże znaczenie społeczne i zdrowotne. Udział wód powierzchniowych w powierzchni ogólnej województwa warmińsko- mazurskiego (5,7 %), jest ponad dwukrotnie wyższy od średniej krajowej (2,7 %). Jednak powierzchnia ta jest nierównomiernie rozłożona i w poszczególnych gminach waha się od poniżej 0,2 % do ponad 50 %. Średni udział wód powierzchniowych w powierzchni ogólnej gm. Płoskinia jest dość niski i wynosi 1,91 %.

Tabela nr 1. Udział wód powierzchniowych w ogólnej powierzchni gruntów (31.12.2002 r.) Wody powierzchniowe [ha] Udział wód Grunty (bez rowów melioracyjnych) powierzchniowych [%] Obszar ogółem morskie bez wód [ha] razem śródlądowe ogółem wewnętrzne morskich Płoskinia 17 205 329 0 329 1,91 1,91

Powiat braniewski 120 454 7 351 6 532 819 6,10 0,72

Źródło: Informacje Starostwa Powiatowego w Braniewie – dane ewidencji gruntów

Tereny wód otwartych z obszarami sąsiadującymi, najczęściej współtworzą ciągi systemów ekologicznych i podlegają ścisłej ochronie środowiskowej przed zanieczyszczeniem. Większe zbiorniki wodne poza podstawową rolą retencji i hodowli rybnej stanowić mogą obszar dla organizowania wypoczynku i rekreacji. Wskazuje się rezerwy terenowe i obszary proponowanych oraz przewidywanych możliwości lokalizacyjnych dla usług sportu, turystyki i wypoczynku.

7 O dużej wartości środowiska naturalnego świadczy włączanie obszarów z terenu gminy Płoskinia w różne istniejące i projektowane koncepcje ochrony przyrody m.in.:

- Okołobałtycki- zielony pierścień, który jest ważnym składnikiem ogólnoeuropejskiego systemu powiązań przyrodniczych nadbałtyckiej strefy pojeziernej, - Zielone Płuca Polski, - sieć ekologiczna CORINE (rezerwat „Ostoja Bobrów na rzece Pasłęce"), - Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 (Specjalny Obszar Ochrony na podstawie Dyrektywy Siedliskowej - rezerwat „Ostoja Bobrów na rzece Pasłęce"), - obszary objęte różnymi formami ochrony na mocy ustawy o ochronie przyrody. Podsumowując powyższe, gm. Płoskinia posiada bogate zasoby przyrodnicze i walory estetyczne krajobrazu, charakteryzujące się dużą różnorodnością geomorfologiczną oraz bogactwem fauny i flory, gdzie rozwój funkcji komplementarnych tj. turystyka, przyrodolecznictwo, leśnictwo, agroturystyka i rolnictwo ekologiczne stanowi istotny potencjał rozwojowy dla terenu gminy.

3 Turystyka

Walory turystyczne gm. Płoskinia wskazują na potrzebę rozwinięcia tutaj funkcji turystyki jako jednego z potencjalnych kierunków rozwoju gospodarczego gminy. Rozwój funkcji turystycznych może być poważnym źródłem dochodów ludności. Z rozwojem turystyki związane jest również ożywienie innych gałęzi gospodarki tj. handlu, gastronomii, transportu. Głównymi atutami sprzyjającymi rozwojowi tego typu funkcji są dogodne uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe. Coraz większego znaczenia dla turystyki nabiera również bliskie położenie gminy z Braniewem, głównie przy wykorzystaniu sobotnio - niedzielnego wypoczynku. Komplementarnym działaniem jest tworzenie sieci gospodarstw agroturystycznych mogących przyjąć wczasowiczów na kilkutygodniowy letni lub zimowy wypoczynek. Szeroki rozwój możliwości rekreacyjnych gminy w tym kierunku wiąże się z opracowaniem strategicznego programu rozwoju. Na terenie Gminy znajduje się wiele obiektów zabytkowych.

8

Tabela nr 2. Walory kulturowe w gminie Płoskinia. Obiekty zabytkowe.

Lp. Miejscowość Domy mieszkalne i użyteczności publicznej Zabudowa gospodarcza i inne: 1 Chruściel Zachowane liczne domy mieszkalne murowane Liczne budynki murowane, z XIX i pierwszej połowy XX wieku. Są to kilka drewnianych stodół. domy wolnostojące i zagrody typu Jeden budynek ryglowy. holenderskiego. Ponadto plebania murowana, piętrowa z początku XX wieku. Z tego samego okresu: ceglany budynek poczty, osiedle kolejowe w północnej części wsi, tamże dom piętrowy przy tartaku. Drugie osiedle kolejowe w południowej części wsi w kierunku na Pierławki (lata 30-te XX wieku). 2 Pierławki Jeden murowany budynek mieszkalny w dawnym centrum i dwa na koloniach. Przełom - XIX i XX wieku. Mały, ruiny parku wiejsko- dworskiego. 3 Dąbrowa Bardzo wartościowy zespół warmińskich Także wartościowy zespół domów mieszkalnych, murowanych, zabudowy w każdym starym tynkowanych z bogatym detalem z XIX wieku. obejściu. Głównie budynki Kilka mniejszych domów zagrodniczych z murowane, kilka drewnianych, XIX i XX wieku. Mały park w północnej dwa ryglowe. części wsi przy kaplicy. 4 bki Jeden dom mieszkalny, murowany w typie Trą - domu warmińskiego. typowe murowane 5 Czosnowo Pięć dziewiętnastowiecznych domów, Zachowana w każdym Darocin wyróżnia się zwłaszcza dom nr 7, piętrowy w gospodarstwie, przewaga typie domu warmińskiego. obiektów murowanych, wyróżnia się budynek ryglowy przy domu nr 7. 6 Lubnowo Zachowana zabudowa z XIX i pierwszej Zachowana w każdym połowy XX wieku, w tym pięć gospodarstwie, przewaga dziewiętnastowiecznych typowych domów obiektów murowanych, warmińskich, wyróżnia się dom nr 11. wyróżnia się budynek ryglowy w obejściu nr 7. 7 Płoskinia Zachowana osiemnastowieczna murowana Niemal w każdym starym plebania. Kilkanaście domów mieszkalnych gospodarstwie dwa, trzy murowanych z XIX i pierwszej połowy XX budynki z końca XIX i wieku. Wyróżnia się typowe domy pierwszej połowy XX wieku, warmińskie. duża ilość drewnianych stodół. 8 Pielgrzymowo Zabudowa wiejska zniszczona w około 80%. W obejściach domów dwa Najlepiej zachowany dawny dwór w Wólce z zespoły budynków pięknym detalem na elewacjach. gospodarczych, murowanych, drewnianych i ryglowych. 9 Strubno Zabudowa wiejska zachowana w 50%. Pięć Kilka gospodarstw z domów z XIX wieku w tym cztery typowo budynkami z XIX i pierwszej warmińskie murowane i tynkowane, jeden połowy XX wieku, murowane. murowany z czerwonej cegły i białej z

9 bogatym detalem.

10 Strubno Zachowana zabudowa z XIX i pierwszej Zachowana w każdym połowy XX wieku, w tym pięć gospodarstwie, przewaga dziewiętnastowiecznych typowych domów obiektów murowanych. warmińskich. 11 Podlechy Wiejska zabudowa mieszkaniowa W niemal każdym zniszczona w około 70%. Z ocalałych gospodarstwie duży zespół budynków wyróżniają się tylko trzy murowanych i drewnianych piętrowe, z bogatym detalem na elewacjach, budynków tworzących w typie dworów, pozostałe to typowe domy zamknięte podwórza. warmińskie 12 Robuzy Wiejska zabudowa mieszkaniowa W każdej zagrodzie zniszczona w około 80%. Dwa domy murowane i drewniane warmińskie nawiązujące do tradycyjnych obiekty z XIX i pierwszej sposobów budowania z XVIII wieku. połowy XX wieku. Najstarsze wiejskie domy na terenie całej gminy. Ponadto dwa domy warmińskie z XIX wieku. 13 Łozy Wiejska zabudowa mieszkaniowa W każdej zagrodzie zachowana w około 80%. Trzy typowe murowane i drewniane murowane domy warmińskie z XIX wieku obiekty z XIX i pierwszej oraz dawna szkoła z XIX wieku. połowy XX wieku. 14 Długobór Zabudowa wiejska zachowana w dobrym W większości zagród stanie - około 80%. Murowany i tynkowany murowane i drewniane budynek plebani z XVIII wieku. budynki ustawione w Dziewiętnastowieczne budynki karczmy i podkowy, tworzące szkoły. Wiele domów mieszkalnych. zamknięcie podwórza Najliczniejsza grupa to domy warmińskie gospodarcze, pochodzące z nawiązujące do tradycyjnego budownictwa, XIX i pierwszej połowy XX murowane z XIX wieku 15 Wysoka Wiejska zabudowa zachowana w około 50%. W każdej zagrodzie dwa Braniewska Cała zabudowa z XIX wieku oraz dawna budynki z XIX i pierwszej szkoła z XIX wieku. Wyróżnia się dom połowy XX wieku. mieszkalny w typie dworu z portykiem na dwóch kolumnach od frontu. Typowe domy warmińskie z XIX wieku. 16 Tolkowiec Wiejska zabudowa mieszkaniowa W każdej zagrodzie dwa zachowana w około 50%. Dwa obiekty z budynki z XIX i pierwszej XVIII wieku: plebania i dawna karczma. połowy XX wieku. Typowe warmińskie murowane i tynkowane domy, większość z XIX wieku oraz dawna szkoła z XIX wieku 17 Jarzębiec Zabytkowa zabudowa zachowana częściowo. Jeden duży budynek Dawny dwór murowany, z końca XIX wieku murowany z 1980 roku przebudowany. Czworak z około 1890 roku 18 Giedyle Wiejska zabudowa mieszkaniowa W każdym z trzech obejść zniszczona w około 80%. Zachowane trzy silnie zniszczona, XIX wiek. typowe murowane domy warmińskie z XIX

10