Çağımızın Hastalığı Diş Sıkma (Bruksizm) Ve Tedavi Yöntemleri Dt

İÇİNDEKİLER

HOŞ SOHBET 4 Duygularımızın Tercümanı: Gülden

DİŞİNİZE TAKILANLAR 8 Hamilelikte Diş Hekimliği Uygulamaları Dt. Kübra Doğan

BEGO İLE DİŞİNİZE GÖRE 10 Çağımızın Hastalığı Diş Sıkma (Bruksizm) ve Tedavi Yöntemleri Dt. Beyza Ünal Görgün

TREND SAĞLIK 12 Hamilelikte En Sık Görülen Şikayetler ve Çözüm Önerileri Esra Ertuğrul

YAŞAMA AÇILAN PENCERE 16 Ne Kadar Hızlı Olduğunun Farkında mısın? Yavaşla!

DİŞ DOSTU

Diş Dostu Derneği Adına Danışma Kurulu Yayına Hazırlayan DİŞ DOSTU DERNEĞİ KORO Fikir Ajansı İmtiyaz Sahibi Doç. Dr. Aylin Baysan Levent Mah. Nispetiye Cad. Selda Alemdar Dinçer Prof. Dr. Betül Kargül Mevlana Mah. Yıldırım Beyazıt Cad. Yeşil Ufuk Apt. 9/3 Esenyurt-İstanbul Dost Apt. Kat:1 Daire:2 Dr. Engin Aksoy İmajlar: unsplash.com Levent/İstanbul Diş Dostu Derneği Adına Prof. Dr. Funda Yanıkoğlu Tel: 0212 240 7353 Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dr. Gökhan Yamaner Baskı Faks: 0212 240 7301 KİRAZ BASIM MEDYA SANAYİ Şila Koen Prof. Dr. Hakan Özyuvacı [email protected] Prof. Dr. İlknur Tanboğa VE TİCARET A.Ş. Oruç Reis Mah. Giyimkent Sit. Bulvarı www.disdostu.org Dt. Mıgır Gülezyan 16, Sok. No: 112 Esenler/ İSTANBUL Dr. Oktay Dülger Tel: 0212 438 66 50 Yayın Türü: Dr. Remzi Ülgen Faks: 0212 438 66 51 Diş Sağlığı Projesi Dr. Seyhan Gücüm www.kirazmedya.com.tr

DİŞ DOSTU, 3 ayda bir yayınlanır. Derginin hiçbir bölümü izinsiz çoğaltılamaz, başka bir dergide ve web sitesinde yayınlanamaz. DİŞ DOSTU’nda yer alan yazılardaki fikirler yazarlarına aittir ve yayıncı yazının içeriğinden sorumlu tutulamaz. Yayınlanan ilanların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir.

2 DİŞ DOSTU’NDAN

Sağlıklı yaşam farkındalığı

Merhaba değerli “Diş Dostu” ailem, Öncelikle hepimize sağlıklı, varlıklı, hızlı geçen zamanı iyi değerlendirebileceğimiz, farkındalıklarımızın yüksek olaca- ğı 2020 yılı ve sonrası diliyorum. Bizler diş dostu hekimler olarak koruyucu-önleyici tedavi- lerin farkındayız. İllness değil wellness hedefli bir kitleyiz. Hastalarımızı daha iyiye ve sağlıklıya yönlendirmek için çaba sarf ediyoruz. Önceki senelere göre günümüzde in- sanların genel sağlıkla alakalı farkındalıkları yükseldi belki ama her geçen gün çürükler ve diş çapraşıklıklarındaki ar- tış, arkası kesilmeyen bir ordu gibi üzerimize geliyor. Ağız bakımına ve kendisine özen gösteren hastalarımızda dahi sıkıntılar var. Diş dokusu ve yapısı bozuldu, alerjiler ve ağız solunumu arttı. Çocuk hastalarımızın çoğunun çenelerinde yer darlığı problemi var. Sizler de farkındasınız değil mi? Neler oluyor da bizim alanımızdaki yapılar şeklen ve doku kalitesi olarak bozuluyor? Vücudumuza almamız ve alma- mamız gerekenler arasındaki dengeler mi değişti? Çevresel faktörler mi arttı? Bir şeyler yolunda gitmiyor ki, toplumda genel hastalık oranları da inanılmaz yükseldi. Peki çözüm ne? Ne yapmalıyız? Vücudumuzun hastalanma mekanizmalarını ve keşfettiğim çözüm önerilerimi sizlerle paylaşmak isterim. Vücudumuzu Dt. Buket Tuzcu nasıl daha sağlıklı hale getirebiliriz? Diş çapraşıklıklarının erken dönem alacağımız önlemlerle nasıl önüne geçebiliriz? Hepsinin basit ve kanıtlanmış çözümleri var. Çapraşıklıkla- rın çözümü olarak ağız içi ve dışı kaslara nasıl eğitim vere- lim, kaslarımızı nasıl güçlendirelim ve doğru çalıştıralım ki dengeleri yerine koyalım? Vücudumuza neleri alalım, alma- mamız gereken zararları nasıl nötrleyelim ki daha sağlıklı olalım? Bu yazımdaki paylaşımlarımda, üzerinde durduğum konu- larla alakalı mevcut farkındalıklarımızı gün yüzüne çıkarmak ve önceliklendirmek istedim. Hepsinin çözümü mümkün. Bu çözümleri çeşitlendirebileceğimiz, hep birlikte konuşup fikir alışverişi yapıp kendimize ve başkalarına fayda sağla- mak adına detaylandırabileceğimiz bir platformda görüş- mek dileğiyle, sevgiyle kalın...

3 HOŞ SOHBET

4 HOŞ SOHBET Duygularımızın Tercümanı: Gülden Binlerce hayranı onun şarkılarıyla hüzünleniyor, aşkını ifade ediyor, duygularına tercüman buluyor. Hem şarkı yazıyor, hem söylüyor, hiç durmadan üretiyor. Mü- ziğini, hayranı olduğumuz şarkıları nasıl yazdığını, hedeflerini Gülden’le konuştuk. Fotoğraf: Özger Bayer

Sanatçı olmak bir şekilde kendini ifade etme dürtüsü. şeyler var mı? Türkiye’de müziği ve müzik piyasasını na- Sanatın da birçok farklı dalı var. Siz müziği seçmişsiniz, sıl görüyorsunuz, artıları eksileri neler sizce? nasıl oldu, nasıl başladınız? Hayatımın da şarkılarımın da en büyük anahtarı empati. Sanırım ben dünyaya gelmeden önce bir tutku halinde Bazen kendi kendimi bile anlamak için çaba sarf ediyorum. vardım. (Gülüyor) Sonrasında müzikle ilgilenmek, şarkılar Üreten kişi besleneceği ve verim alacağı duyguyu şartlara yazmak ve söylemek için dünyaya geldim… O kadar eski, o bakmadan daim tutmayı hedefler. Bazen sakin, bazen çal- kadar ben ve o kadar başlangıcını başlangıcımdan önce tut- kantılı geçiyor müzik dünyasında işler, değişime kendi ala- tuğum bir tutku ki, kendimi ilk hatırladığım andan beri şarkı nımızda ayak uydurarak bol bol üretmek genel verimi de söylüyorum. destekleyecektir.

Söz yazıyorsunuz, beste yapıyorsunuz, söylüyorsunuz. Kendi duygularınızı mı ortaya koyuyorsunuz yoksa mü- Her aşamada varlığınızı gösteriyorsunuz. Hangi bölüm zik evrenseldir diyerek her duyguya dokunmaya mı ça- sizi daha çok heyecanlandırıyor? lışıyorsunuz? Her aşaması bir bütünün parçaları gibi benim için. Sanki İnsan, duygu değişimlerinin bü- biri olmasa bütünüm eksik kala- Şarkılarımda anlattığım bir tün evrelerini yaşamaya müsait cakmış gibi hissediyorum, çünkü bir canlı. Her gün, her dönem ben hissettiğim duygunun sözcü- hikaye var ve dinleyici ile ve her sene biraz daha gelişmiş süyüm. Dinleyen, empati kuran, örtüştüğünde bir sessizlik hakim ve deşilmiş olduğumuzu kabul hisseden ve cümleler oluşturup oluyor. “Aynı beni anlatmışsın’’ edersek yazdıklarımın bütünü müzikle süsleyen bir sözcü. Tüm diyor mesela. İşte diyorum, gizli farklı duygulardan, dolayısıyla aşamaları ayrı bir ihtiyaç benim evrenselliği destekleyen değiş- için. Umarım hep bir bütün halin- ortak dil kullanmayı seven bir kenliklerden oluşuyor. de devam eder. dinleyici kitlem var. Kendi şarkılarınızı başka isimler de yorumluyor, şu gün- Hayatınızdaki tercihiniz müzik olmasaydı hangi alanı se- lerde kimler sizin şarkınızı söylüyor ve yakında başkası- çerdiniz? na verdiğiniz başka şarkılar da çıkacak mı? Çok sevdiğim bir arkadaşım şöyle demişti bir gün: “Ben ha- Ajda Pekkan, Tuğba Yurt, Ece Seçkin, Ebru Yaşar, Linet… yatım boyunca almak istediğim bir şey için iki dükkan gez- Uzuyor da uzuyor liste. Birçok sanatçıda şarkılarım ve hatta medim. Ya ne alacağımı ve nerden alacağımı bildim ya da yayınlanmak üzere olan ikinci şarkılarım var. Bu sene dolu bulamazsam almaktan vazgeçtim.” İnanılmaz kararlı ve tut- dolu Gülden şarkıları dinleyeceğiz. kulu bir cümle değil mi? Konu bir tercihse eğer, kendimi bu cümlenin içine yerleştirmek istiyorum. Başka hiçbir hayalim İlham aldığınız isimler var mı ya da hayranı olduğunuz? ve arayışım olmadı çünkü. Çocukluğumda dinleyerek büyüdüğüm isimler Kayahan, Sezen Aksu, Ajda Pekkan. Kalemi de sesi de muhteşem in- Şarkıları nasıl yazıyorsunuz? Size ilham kaynağı olan bir sanlar. Hepimizin hayatında önem taşıyan, bir şarkısını duy-

5 HOŞ SOHBET duğumuzda bizi alıp geçmişe götüren ve ânı bir kez daha Şarkı yazmak ve söylemek benim yaşatan kıymetliler. Onlarla büyüdüm, her zaman dinlemek- ruhumun suyu, aşı. Yıllar sonra da ten ve sahnemde şarkılarını seslendirmekten mutluluk du- yuyorum. Günümüz zamanlarında Imagine Dragons işlerini hâlâ yapabiliyor olmak, yaşadıkça sıkı takip ediyor ve keyifle dinliyorum. duyguları daha iyi benimseyip daha çok yazabilmek, benim için Aynı zamanda annesiniz, bir kızınız var. Anne olmak mü- hedeflerin en güzeli. ziğe ne katıyor sizce? Hani bir söz vardır “Ben bir kadınım. Peki senin süper gü- cün ne?’’ işte aynen böyle. (Gülüyor) Anne olmakta o süper gücün asla bitmeyen bir yakıtı gibi benim için. Her anımda yazarken daha hassas ve doğru bir şekilde duyguları algı- enstrümantal müziklere uzanan bir karmaşanın içindeyim. lamama yardımcı oluyor. Çünkü annelik insan tanıma ve (Gülüyor) O an ki ruh halimi besleyecek ya da savuşturacak yetiştirme sanatı benim için. Böyle bir sanatın müziğe yan- şarkıları tercih ediyorum. sıması da ışıktır, umuttur. Bir çok slow şarkınız var, duygularımıza dokunuyor, hü- Müzikle ilgili bir kırılma anı yaşadınız mı? zünleniyoruz. Siz nasıl birisiniz günlük yaşamınızda? Henüz yaşamadım. Mutlaka ki olacaktır, yol uzun ve inanın Neşeli ve keyifli biriyim. Güne gülerek başla- bende ne hissedeceğimi çok merak ediyorum rım, hayatımda fazla mutsuzluğa ve umut- suzluğa yer yoktur. Sorunların nedeni- Milyonlar sizi çok seviyor ama siz kendi kendinize ni köklüce anlayıp hızlıca çözmek ve düşündüğünüzde sizi kim dinler? Hangi duygu- keyifle güne devam etmek benim için ların insanıdır sizi dinleyenler? olmazsa olmazlardan. O kadar duygu Duygu ve hislerini, kendi iç dünyasında dışarı yüklü şarkıların panzehrini bir yerden yansıttığından daha yoğun bir şekilde yaşayan in- kendime aşılamam gerekiyor. Umutla sanların ağırlıkta olduğunu düşünüyorum. Çünkü bakmayı ve gülümsemeyi seviyorum. şarkılarımda anlattığım bir hikâye var ve dinleyici ile örtüştüğünde bir sessizlik hakim olu- Müzikle ilgili en büyük hedefiniz ne? Yıl- yor. “Aynı beni anlatmışsın’’ diyor lar sonra kendinizi nerede görü- mesela. İşte diyorum, gizli ortak dil yorsunuz? kullanmayı seven bir dinleyici kitlem Şarkı yazmak ve söylemek be- var. Biz o dili bulduk. Ben onların nim ruhumun suyu, aşı. Yıllar derdinin sözcüsüyüm, onlar benim sonra da hâlâ yapabiliyor ol- başımın tacı. mak, yaşadıkça duyguları daha iyi benimseyip daha çok yaza- Kendinizi müzik dünyasında tek bilmek, benim için hedeflerin en bir cümleyle tanımlamanız gerek- güzeli… seydi kendiniz için ne söylerdiniz? Zeytin ağacıyım ben. Ne olduğunu Diş sağlığınız için neler yapı- bilip çok üreten ve uzun yaşamayı yorsunuz? üretimiyle besleyen bir zeytin ağacı… Gazlı içecekler ve aşırı sert yiye- (Gülüyor) ceklerden kaçınarak diş ve diş eti sağlığım için fırçayla temizliği- Gülden’nin müzik listesi olsa önü- nin haricinde düzenli kontro- müzde, günlük hayatta mesela ne lüne özen gösteriyorum. Diş tarz müzik dinliyorsunuz müzisyen arayüz fırçaları olmazsa ol- kimliğinizin dışında? mazlarımdan. Her ne kadar Radyo dinlemeyi çok seviyorum, özen göstersek de mutlaka sırasını bilmediğim eski-yeni işin uzmanına ve düzenli şarkıları arka arkaya dinle- kontrole ihtiyacımız var. Diş mek çok hoşuma gidiyor. hekimim de düzenli kont- Fakat kendi playlistim’i rollerimde ağız ve diş sağ- oluşturacaksam işte ora- lığımda olup bitenle alakalı sı tam bir curcuna. Sabah bilgilendirerek gülüşümü ço- alternatif müzikle başlayıp ğaltmış oluyor.

DIŞİNIZE TAKILANLAR

Hamilelikte Diş Hekimliği Uygulamaları

Hamilelik, 38-41 hafta süren, anneyi ve fetüsü doğuma hazırlayan, anne adayında fizyolojik değişim yapan hormonal etkileşimleri içeren bir süreçtir.

Yazan: Dt. Kübra Doğan

Hamilelik süresince dişi hormonlarındaki artış, bebeğin nor- Bazı araştırmalar bu hastalığı periodontal hastalıkların da mal gelişiminde önem taşır. Hormonal değişimden temelde tetikleyebileceğini göstermektedir. kalp, dolaşım, solunum, boşaltım, sindirim, endokrin, geni- toüriner gibi birçok sistem etkilenir. Bunun dışında oral böl- Hamilelikte Ağız Bakımı geyi de ilgilendiren birçok fiziksel değişime sebep olur. Hamileliğin ilk aylarında görülen kusma, değişen hormonlar ve besin alımı etkisinde diş eti hassasiyeti ve tükürük- teki asidite artar. Fırçalamada kanama olabilir. Sebebi diş Hamilelikte Beslenme eti iltihabıdır. Diş eti iltihabı, diş etlerinin iyi bakımıyla ön- “Hamileliğimde tüm dişlerimi kaybettim.” cümlesini büyük- lenebilir. Zaten asitlikten dolayı çürümeye yatkınlık artmış- lerimizden çok duyuyoruz. Ancak bu bir inanıştır. Aslında ken bir de fırçalama kesilirse ağızdaki bakteriler artar, diş diş kaybının sebebi beslenme bozukluğu ve eksikliğidir. İyi eti kızarıp iyice iltihaplanır. Özellikle hormonlar nedeniyle beslenme hem anne adayı için hem de bebek için önemlidir. oluşan bu duruma “hamilelik gingivitisi” denir. Diş etinin kı- Hamilelikte annenin dişlerinden mineral kaybı olmaz. Ye- zarık, şiş, hassas ve kanamalı oluşu ortalama 2. ayda başla- tersiz kalsiyum alımında bebeğin yıp 8. ayda en üst seviyeye çıkar. gelişimi için gerekli olanı, annenin Hamilelikte annenin Ağız bakımı düzelmeyenlerde diş kemiklerinden karşılanır. Kalsiyum dişlerinden mineral kaybı eti iltihabı ilerleyip “pyojenik gra- günlük ortalama 1200-1500 mg olmaz. Yetersiz kalsiyum nülom” dediğimiz hamilelik tümö- alınmalıdır. Bunun dışında B12, C, rüne dönüşebilir. Çiğnemede ağrı, D vitamini, fosfor alımı da eksik alımında bebeğin gelişimi fırçalama zorluğu gibi yaşam edilmemelidir. Meyve, sebze, ta- için gerekli olanı, annenin konforunu etkileyen durumlarda hıl, süt, et, balık, yumurta alımının kemiklerinden karşılanır. diş hekimine başvurulabilir. Ge- dengesi sağlanmalıdır. Abur cubur nelde hamilelik sonrasında ken- tüketilmemelidir. Özellikle yemek aralarında şeker, kuru diliğinden geçer. Bunların temelinde hormon yatıyor gibi meyve tüketilmesiyle ağızdan uzaklaşmayan yapışkan be- görünse de esas sebep bakterilerdir. Ağızdaki bakterilerin sin artıkları diş çürüğü oluşumunu hızlandırır. Hamilelikte yaptıkları bununla sınırlı değildir. Sebep oldukları çeşitli fiz- ortaya çıkan gestasyonel diyabet, farklı şiddetlerde görü- yolojik olaylarla düşük doğum ağırlığı ya da erken doğum lebilen glukoz intoleransıdır. Plasental hormonlar bu hasta- riskini yaklaşık 7 kat artırır. Ağız bakımı yapıldığı sürece lığı tetikleyebilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında doktor hormonların etkilerini bir yere kadar baskılayıp periodon- eşliğinde beslenme programı düzenlenir. Eğer düzenleme tal sağlığı korumak mümkündür. Günde 2 kez 3’er dakika yapılmazsa bebekte gelişim geriliği, genetik hastalıklar, di- fırçalanmalı, diş ipi kullanılmalıdır. Diş hekimi söylemediği yabet, erken doğum, ölü doğum gibi durumlarla karşılaşılır. sürece gargara kullanılmamalıdır.

8 DIŞİNIZE TAKILANLAR

Hamilelikte Dental Tedaviler Hamilelik döneminde anne adayları, bebeğin gelişimi iyi olsun diye doğal olarak zararlı her şeyden kaçınmak isterler. Özellikle diş hekimine gitmekten kaçınırlar çünkü bilirler ki iğne yapılacak, ilaç verilecek. Hekimler de bu konuda anne adayları kadar hassas olmalıdır.

Hamilelik öncesinde tüm diş tedavilerini yaptırmak en uy- gunudur. Ancak bu mümkün olmadıysa hamilelikte düzenli olarak diş hekimine kontrole gitmek de bazı riskleri ortadan kaldırabilir.

Biz hekimler ortalama 9 aylık hamileliği 3 dönemde inceleriz. - 0-3 aylık dönem; hamileliğin en hassas ve riskli dönem- lerindendir. Bebeğin hızlı hücre bölünmesi ve kabaca or- gan oluşumu bu dönemde olur. Strese ve teratojenlere duyarlılık fazladır. En çok düşük bu dönemde görülür. Diş hekimi; gebelik boyunca anneyi bekleyen oral değişimler hakkında bilgi verip oral hijyen motivasyonu sağlamalıdır. Tedavi, periodontal profilaksi ve acil tedaviler ile sınırlı olmalıdır. Şiddetli ağrı ve buna bağlı olarak anne ya da be- beğe zarar verebilecek durumlarda diş hekimi müdahale- si olmalıdır. Radyografi konusunda seçici davranılmalıdır. - 3-6 aylık dönem; biz diş hekimleri için müdahaleye en uygun dönemdir. Doğuma kadar bekleyemeyecek çekim, dolgu, kanal tedavisi işlemleri bu dönemde yapılabilir. - 6-9 aylık dönem; bebeğin anne karnında iyice büyüdüğü ve doğuma hazırlandığı dönemdir. Erken doğum riski ol- duğundan bu dönemde şiddetli ağrı olmadığı sürece diş hekimi müdahalesi önerilmez. Şiddetli ağrı, iltihap gibi özel durumlarda hamileliğin tüm dönemlerinde müdahale edilmesi şarttır. Röntgen çek- mek zorunluysa anne adayına kurşun yelek giydirilip rönt- gen çekilebilir. Hamilelik döneminde anne adayının Seans öncesinde kullanılacak anestezi materyali ve reçe- kullandığı her ilacın kadın doğum telenecek ilaç hakkında kadın doğum uzmanı ile diş heki- uzmanı tarafından kontrol edilmesi minin konsültasyonu gerebilir. şarttır. Bebeğin süt dişi oluşumu, anne karnında 4.5 aylıkken baş- lar. Bazı ilaçlar diş yapısını direkt etkilemektedir. Örneğin tetrasiklin grubu antibiyotikler geri dönüşsüz bir diş leke- zordur. Aynı zamanda hasta koltuğunu çok yatırmamak lenmesine sebep olur. Bu ilaç sadece bebek anne karnın- gerekir. Özellikle bebek büyükse, anne sırt üstü yattıkça dayken değil, doğduktan sonraki diş gelişim dönemlerinde bebek vena cava inferior baskısı yapar. Bu basınç kalbe de verilirse risk oluşturur. Penisilin ve türevlerinin zararı giden venöz dolaşımı bozup ortostatik hipotansiyona se- görülmemiştir. İlaç kategorilerine göre A ve B grubu ilaç- bep olur. Hamile kadınların %8’inde görülen bu durum; lar kullanılabilir, D ve X grubu ilaçlar kesinlikle kullanıla- bulantı, kusma, bayılmaya sebep olabilir. maz. Örneğin yüksek doz A vitamini, X grubu kabul edilir. Benzodiazepin, bebekte damak yarığı yapabilen D grubu - Hamilelikte görülen gestasyonel diabet ve gestasyonel hi- bir ilaçtır. Kortizon D grubudur. Aynı zamanda, ağrı kesici pertansiyon (140/90mmHg) hamileliğin bitmesiyle sonla- diye verdiğimiz parasetamol ve özellikle hamilelerde kul- nır. Ancak hamilelikte risk taşımayacağı anlamına gelmez. landığımız anestezik madde olan 1/100.000’ lik epinefrinli Hastalar bu konuda bilgilendirilmelidir. lidokain ve prilokain B grubu dediğimiz güvenilir ilaçlardır. - Hastanın gebeliğinin hangi trimesterde olduğu öğrenilmeli Hamilelik döneminde anne adayının kullandığı her ilacın ve komplikasyonlar not edilmelidir. kadın doğum uzmanı tarafından kontrol edilmesi şarttır. - Periodontal hastalık durumunda bakteriyemi riski mev- - Seans mümkün olduğunca stressiz ve süre kısa tutulma- cuttur. Kapsamlı oral hijyen eğitimi verilmelidir. Cerrahi lıdır. Hamile hastanın uzun süre aynı pozisyonda kalması müdahale doğum sonrası yapılmalıdır.

9 BEGO İLE DİŞİNİZE GÖRE

10 BEGO İLE DİŞİNİZE GÖRE

Uyurken Dişinizi mi Gıcırdatıyorsunuz? Çağımızın Hastalığı Diş Sıkma (Bruksizm) ve Tedavi Yöntemleri Günümüzde pek çok kişide görülebilen diş sıkma/diş gıcırdatma alışkanlığının bir- den fazla nedeni olabilir. Bu rahatsızlığın tedavisinde önemli olan bunu fark ede- bilmektir. Çünkü genelde uyurken yapılan bu eylem kolay fark edilebilen bir rahat- sızlık değildir. Yazan: Dt. Beyza Ünal Görgün

Diş sıkma/diş gıcırdatma alışkanlığı bruksizm olarak adlan- Bruksizmin tedavi edilmesinde diş hekimine büyük görev dırılır. Toplumun büyük bir kısmında diş sıkma/diş gıcırdat- düşmektedir. Diş gıcırdatma problemi için hastanın ağız ve ma alışkanlığı olmasına rağmen, farkında olanların sayısı diş yapısına göre gece plağı (dental splint) yapılabilir. Bu diş çok azdır. Uykuda bilinç altında olduğu için kişi, diş sıktığının plakları çene fonksiyonuna göre değişiklik gösterebilir. Den- farkında olmaz, sadece sonuçlarını fark edebilir. tal splintler dişlerin aşırı kapanışını önler ve böylece kasla- rın aşırı çalışmalarına izin verilmemiş olur. Dişler arasındaki Özellikle sabah şakaklarda yoğunlaşan baş ağrıları, kulak uyumsuzluğu ve diş aşınmalarını önleyen, sert akrilden ya- önlerinde ve yanaklarda ağrı, diş gıcırdatmaya bağlı diş yü- pılan hareketli apareylerdir. Bruksizmdeki kas hassasiyeti, zeylerinde anormal aşınma, yüzde yorgunluk hissi, dişlerde baş ağrısı, kulak ağrısı, çiğneme kaslarında hassasiyet, kas- hissedilen hassasiyet, dil kenarları ve yanak içlerinde diş larda ağrılı spazmlarla ilişkilidir. Aşırı çalışan kasların din- izlerinin belirgin olarak izlenmesi bruksizme bağlı olabilir. lenmeleri ve iyileşmelerini sağlamak amacıyla dental splint uygulamaları ortak tedavi yaklaşımlarından biridir. Ancak Bruksizmin nedenleri nelerdir? splintler hastayı iyileştirmez, sadece onlara kendilerini iyi- Stres, beslenme yetersizliği, alerjik ve endokrin hastalıklar, leştirme şansı sağlar. santral sinir sistemi bozuk- lukları, genetik faktörler, ilaç Diş gıcırdatma problemi için Fizik Tedavi Uygulamaları kullanımı, maloklüzyon, yanlış hastanın ağız ve diş yapısına Burada ağrı kesici elektrik dental tedavi uygulamaları bu göre gece plağı (dental splint) akımları, yüzeyel ve derin doku rahatsızlığın nedenleri arasın- ısıtıcıları kullanılır. Kullanılan da sayılabilir. yapılabilir. Dental splintler dişlerin metotlar akupunktur, Transcu- aşırı kapanışını önler ve böylece taneous Electrical Nerve Stimu- Bruksizmin tedavi kasların aşırı çalışmalarına izin lation (TENS), ultrason, masaj, yöntemleri nelerdir? verilmemiş olur. soğuk ve sıcak uygulamaları, Davranışsal Tedavi enjeksiyon ve egzersiz gibi me- Bruksizm, sigara, alkol, kafein ve ilaç bağımlılığı gibi risk fak- totlardır. Böylece hastanın ağrısı azalır, kasılmış bulunan törlerinden kaçınma, eğitim düzeyinin arttırılması, rahatla- kaslar gevşer, kısalmış dokuların gerilmesi için iyi bir zemin ma teknikleri, uyku hijyeni, hipnoterapi, bilişsel davranışsal hazırlanmış olur. teknikler gibi davranışsal stratejilerin uygulamaya konması ile kontrol edilebilir. Bruksizm Tedavisinde Hipnoz Kullanımı Klinik hipnoz bruksizmin tedavisinde oldukça etkilidir. Hip- Dental Tedavi nozla hastanın rahatlaması sağlanır ve oto hipnoz yönte- Bruksizm tanısı konmuş hastalar iyi bir ağız hijyeni, uyku miyle de kontrolü kendi eline alma olanağı hastaya verilir. düzeni ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmelidir. Ağız ve Hipnozun kaslar üzerinde de rahatlatıcı bir etkisi vardır. Bu yüz yapılarının daha fazla zarar görmesini engellemek için sayede bruksizmin kaslar üzerindeki yıkıcı etkisi de azaltı- düzenli kontrol tedavide önemli bir rol oynar. labilir.

11 TREND SAĞLIK Hamilelikte En Sık Görülen Şikayetler ve Çözüm Önerileri Hamilelik bir kadının hayatının en özel dönemlerinden. Özellikle ilk 3 ayda bebeğin temel yapı taşlarının oluştuğu dönemde, gebelik hormonu vücuda alışana kadar pek çok şikayetimiz oluyor. Zamanla hormon dengelenmeye başlıyor. Bu kez bebek büyüdükçe anne adayı kilo alıyor, farklı şikayetleri oluyor. İşte bu süreç boyunca en sık karşılaşılan şikayetleri ve çözüm önerilerini sizler için toparladım.

Yazan: Esra Ertuğrul / Hamile Eğitmeni ve Emzirme Danışmanı

Bulantı-Kusma - Bir şeyler yiyip içtikten sonra ağzınızı su ile çalkalayın. Özellikle ilk 3 ayda çok sık karşılaşılan bu şikayetler için: - Beslenmede C vitamini içeriği yüksek yeşil yapraklı sebze- - Sabahları yataktan kalkmadan önce küçük bir dilim ekmek, ler, turunçgilleri yemeyi artırın. tuzlu kraker ya da sarı leblebi yiyin. - Diş eti kanamasına neden olabilecek sert besinlerden uzak - Rahatsız edici kokulardan ve yemek kokularından uzak du- durun. run. - Yatağınızdan yavaş yavaş kalkıp ve gün içinde ani pozis- Vajinal Akıntıda Artma yon değişikliklerinden kaçının. - Pamuklu iç çamaşırı kullanın ve iç çamaşırını sık değiştirin. - Açık havada yürüyüşler yapın. - İnce günlük pedlerden kullanmayın. Onun yerine sık çama-

şır değiştirin. Kabızlık ve Gaz Problemleri - Vajinal duş yapmayın ve tampon kul- Bebekle birlikte bağırsak hareketleri Bebekle birlikte bağırsak lanmayın. de etkilenmeye başlar. Özellikle gebe- hareketleri de etkilenmeye lik hormonu gaz olmasına neden olabilir. Bu durumda; başlar. Özellikle gebelik Sık İdrara Çıkma ve İdrar - Günde 8-10 bardak sıvı tüketin. hormonu gaz olmasına Kaçırma - Sabahları aç karnına ılık su için, özel- neden olabilir. - Sıvı alımını kısıtlamayın. likle bağırsakları iyi çalışmasına yar- - Çay ve kahve tüketimini azaltın. dımcı olan laksatif etkileri nedeniyle kuru erik, kuru erik - Kegel egzersizleri yapın. suyu ve incir 3-5 kuru kayısı tüketin. Bayılma Hissi Diş Eti Problemleri -Sol yana yatar pozisyonda dinlenin. Normal zamanda olduğu gibi hamilelikte de diş bakımı çok -Uzun süre ayakta kalmaktan kaçının. önemli. Hamileyken özellikle diş problemleri ile karşılaştığı- -Yataktan ani biçimde kalkmayın. nızda; -Sıcak suyla banyo yapmayın.

12 TREND SAĞLIK

Hamilelikte mide ekşimesi, genellikle gebelikle birlikte salınan hormonlardan ve anne karnındaki bebeğin mideye yaptığı baskıdan kaynaklanır

Varisler ve Hemoroidler - Yüzde leke oluşmasını önlemek için güneş kremleri ve şap- Hamilelikte varislerde gerek hormonal değişimler, gerekse ka kullanın. alınan kiloya bağlı olarak artış gözleniyor. Araştırmalara göre, hamilelik geçiren her 100 kadından 40’ında varis geli- Yorgunluk şiyor. Hamilelikte varis önlemi alınmazsa şikayetlerde artış Yorgunluk hissi en sık görülen şikayetlerden. Başta hor- gözlenebiliyor. Hamilelikte varis problemi için hamilelere monlar nedeniyle, hamileliğin sonlarında da bebeğin bü- varis çorabı giymeleri önerilebiliyor. yümesine bağlı vücut ağırlığının artmasına bağlı yorgunluk - Aşırı kilo alımından kaçının. hissedebilirsiniz. - Günde en az 8 saat uyumaya dikkat edin. - Uzun süre sabit aynı pozisyonunda kalmayın. - Ağır ve yorucu aktivitelerden kaçının. - Her fırsatta ayakları düz pozisyonda uzatarak ya da 15-30 - Mümkün ise gündüz kısa süreli uyuyun. cm yükselterek dinlenin. - Sıkan, lastikli çoraplar, dümdüz ve topuklu ayakkabı giy- Mide Yanması ve Reflü meyin. Hamilelikte mide yanması, anne adayına rahatsızlık verdiği gibi; gebeliğin ilk dönemlerinden başlayarak son dönemine Cilt Problemleri kadar devam eder. Hamilelikte mide ekşimesi, genellikle Hamile kaldığınız zaman cildinizde değişiklikler olacaktır. gebelikle birlikte salınan hormonlardan ve anne karnındaki Özellikle kuruyan, esnekliği azalabilen bir duruma gelebilir. bebeğin mideye yaptığı baskıdan kaynaklanır. O nedenle; - Sık sık aralıklarla az az beslenin. - Çatlakları önlemek için bol bol nemlendirici ürünler kulla- - Yemeklerden sonra kısa bir süre yarı oturur pozisyonda nın. dinlenin.

13 TREND SAĞLIK

Hamilelik döneminde kadınların damarlarında dolaşan kanın hacmi yaklaşık olarak yüzde 50 oranında artar. Artan kan hacmiyle birlikte damarlarda da bir miktar genişleme olur. Fazla sıvının bir kısmı doku içinde, hücrelerin arasında birikir. Bu durumda oluşan şişliklere ödem adı verilir.

Kas Krampları Özellikle hamileliğin 24. haftasından itibaren sıklaşan ve kramp ağrılarına dönen rahatsızlık, anne adaylarını epey zorlayabiliyor. Genellikle geceleri oluşan ve uykudan uyandıracak derece- de rahatsız eden bacak kramplarını hafifletmek için; - Kasılan alana masaj yapın. - Fazla yüksek olmayan, geniş topuklu ayakkabı giyin. - Ayakları uzatarak ya da 30 cm yükselterek dinlenin.

Ödem Hamilelik döneminde kadınların damarlarında dolaşan ka- nın hacmi yaklaşık olarak yüzde 50 oranında artar. Artan kan hacmiyle birlikte damarlarda da bir miktar genişleme olur. Fazla sıvının bir kısmı doku içinde, hücrelerin arasın- da birikir. Bu durumda oluşan şişliklere ödem adı verilir. Bu durumda; - Uzun süre ayakta kalmayın. - Uzun süre oturmak gerektiğinde bacakları düz bir şekilde uzatarak dinlenin. - Su içmeye dikkat edin.

Sırt ve Bel Ağrısı Bebek büyüdükçe vücudunuzun ağırlık noktası değişecek. Bu da doğal olarak sırt var bel ağrılarına neden olabilir. - Sırtı ve beli dik tutmaya çalışın. - Yerden bir şey kaldırırken dizleri kırarak eğilin. - Yüzme, yürüyüş, yoga gibi kasları güçlendirecek egzersiz- ler yapın. - Pelvik taban egzersizleri yapın. - Otururken sırt ve belin dik durmasını küçük bir yastıkla destekleyin. - Sırt ve bele hafif masaj yapın.

Uykusuzluk Hormon seviyelerindeki değişiklikler ve özellikle progeste- ron hormonu gün içinde şekerleme yapmanıza ve gece uykusuzluk çekmenize neden olur. - Uyumadan önce ılık duş alın. - Uyumadan önce odayı havalandırın. - Bacağınızın arasına ve gerekirse yatma pozisyonunda olu- şan vücut boşluklarına bir yastık koyarak destekleyin. - Meditasyon veya nefes egzersizleri yapın.

YAŞAMA AÇILAN PENCERE

16 YAŞAMA AÇILAN PENCERE

Ne Kadar Hızlı Olduğunun Farkında mısın? Yavaşla! Sabah erkenden uyandınız, su ısıtıcısında 2 dakikada su ısıttınız, 1 dakikada hazır- lanan hızlı kahvenizi yaptınız, 3 dakikada içtiniz, çok aceleniz var, hızlıca giyindiniz, hızla koşarak ulaşım aracına son dakikada yetiştiniz. İş yerine girmeden de hızlıca yiyebileceğiniz bir atıştırmalık çantanızdaki yerini aldı. Belki her şeyi 40 dakikada yaptınız peki yaptığınız herhangi bir şeyi deneyimleyebildiniz mi?

Hayat avuçlarımızdan kaçıyormuş gibi hissediyor, koştuk- masıyla, hayatı yavaşlatmanın, modern kalıpları yıkabilecek ça koşuyoruz. Ve dünyada artık buna dur diyen bir hareket potansiyeli ve küresel sistemin aksaklıklarını giderebilecek var: Yavaş Hareketi! tarafı ortaya çıkıyor. Kavram aslında çok uzağımızda değil. Milan Kundera’nın da 1995 yılında yayımlanan “Yavaşlık” Peki ne diyor bu hareket, felsefesi ne gelin inceleyelim. Ka- kitabı, yavaşlamaya dizilen övgülerle dolu. pitalizm dünyayı küresel bir köye çevirdi. Artık elimizin al- tındaki teknolojiyle her an her şeye hızlıca ulaşabiliyor, hız- lıca tüketiyoruz. Fast Food diye tanımlanan tabir bize artık garip bile gelmiyor, çünkü hızlıca yeme işini sonlandırmak Yavaş Hareketi’nin Manifestosu şöyle diyor: ve başka bir şeye geçmek istiyoruz. Tüketim toplumunun “Bizi hızlanmaya zorlayanlar var. Direniyoruz! Ne bayrak geldiği bu nokta Yavaş Hareketini doğurdu. Çünkü her şey kaldıracak, ne de tükeneceğiz. Ofiste ve yollarda yavaşla- doğasına uygun gerçekleşmeli. Bir yemek mikrodalga fırın- yacağız. Çevremizdeki tüm insanlar sinir bozucu hiperak- da 5 dakikada ısınmamalı, gerçekten ısınmalı. tivite halindeyken biz, kendimize duyduğumuz güvenle Hareketin ilk adımı 1986’da İtalya’da atılıyor. Carlo Petrini yavaşlayacağız. Kendi huzurumuzu her ne pahasına olursa bir fast food zinciri restoranının açılışında yaptığı protesto olsun koruyacağız. Alanlarda ve caddelerde yavaşlayaca- ile restoranın açılmasına engel ğız, tepelerde yavaşlayacağız, oluyor ve fast food’a karşı slow Yavaş Hareketi yaşadığımız her asla teslim olmayacağız! Çev- food hareketini başlatıyor. Ya- anı deneyimlemekten bahsediyor. renizdekiler hızlanırken, siz yavaşlarsanız bizden birisiniz vaşlık hareketi o günden son- Yavaş Yaşam insanların hayattan ra dünyaya yayılıyor. İlerleyen demektir. Diğerlerinden değil, süreçte Slow Food hareketini zevk alarak ve yaşadığı anın bizden biri olduğunuz için gu- temel alarak yeni yavaş hare- farkında olarak hayatını devam rur duyun. Çünkü onlar hızlı, biz ketler ortaya çıkıyor. Bu yeni ettirmesini öngörüyor. ise yavaşız. Yapmaya değer bir hareketlerin gelişimi, yavaş fel- şey varsa, yavaşça yapmaya da sefesinin hazmedilmesiyle yakından ilişkili. Slow Food hare- değerdir. Bir fincan sabah çayıyla yatakta uzanmanın, in- ketinin yemekten haz alınacak şekilde tüketilmesi anlayışı, sanlığın en mükemmel hali olduğunu bilen birileri hâlâ var.” yeni ortaya çıkacak olan hareketlerin de yönünü belirliyor. Yavaşlık denilince akla tembellik geliyor olabilir. Oysa tam Dolayısıyla Slow Food’u takip eden ilk akımlar haz merkezli, tersi. Yavaş Hareketi yaşadığımız her anı deneyimlemekten fakat slow yaşam felsefesinin daha iyi anlaşılmaya başlan- bahsediyor. Yavaş Yaşam insanların hayattan zevk alarak

17 YAŞAMA AÇILAN PENCERE

Yapmaya değer bir şey varsa, yavaşça yapmaya da değerdir. Bir fincan sabah çayıyla yatakta uzanmanın, insanlığın en mükemmel hali olduğunu bilen birileri hâlâ var.

Yavaş Hareketi sadece yemek ve şehirle de sınırlı değil. Ya- vaş para, yavaş işletmecilik, yavaş turizm, yavaş seyahat, yavaş okul bu hareketin sadece birkaç kolu.

Yavaşlamak istiyorum! Hayat koşuşturmasına kendisini kaptıran herkes o sahil kasabasına yerleşip yavaşlamak istediğini dile getirmiştir. Elbette hareketin felsefesi daha derin. Yavaşlayarak tem- belliğe övgü değil, hayatı gerçekten yaşamaya vurgu yapı- yor. Peki ne yapabiliriz? Hareketin yayıldığı alanlara baka- rak günlük hayatımızın içine yavaş kelimesini yerleştirip bir yerden başlayabiliriz ne dersiniz? Yavaş yürü: Büyük şehirlerdeki o koşuşturma halini hatır- layın, hızlı daha hızlı yürüyoruz, ulaşacağımız “şey” o an çok kıymetli gibi görünüyor. Oysa belki o an havanın gü- ve yaşadığı anın farkında olarak hayatını devam ettirmesini zelliğini, yanından geçip gittiğimiz bir kedinin bakışını, bir öngörüyor. Sadece serbest zamanda değil, işte, evde, okul- çiçeğin ilk tomurcuğunu kaçırıyoruz. Yürümeyi hayattan da kısacası hayatın her anında gerçekleştirilecek yavaşla- keyif alacak şekilde yavaşlatalım belki bir değişimin başlan- manın, insanların hayattan doyum elde ederek yaşamasını gıcı olur. sağlayacağı iddia ediliyor. Yavaş ye: Hareketin çıkış noktasını hayatımıza kolayca uygulayabiliriz. Fast food akımından kurtulup, doğal mal- Yavaş Hareketi hangi alanlara yayıldı? zemelerle mutfağımızda yemek pişirip, bu anlara şahitlik edip, yemeğin tadını doyasıya çıkararak yiyebiliriz. Farkın- Bu hareketle ilgili hepimizin duyduğu bir kavram aslında dalık ilk adım! var. Seferihisar desek aklınıza ne gelir? Cittaslow yani Ya- Yavaş sür: Trafik çilesi hepimizin başını ağrıtsa da hızın vaş Şehir! Slow hareketinin çeşitliliğinin artması, hızlı ve getireceği olumsuz sonuçların da farkındayız. Belki kullan- karmaşık dünyada yavaş yaşamı daha da zorlaştırmakta. dığımız aracın hızını biraz yavaşlatıp, araç kullanmayı da Bu sebeple slow felsefesini benimseyenlerin kendi yaşam keyifli hale getirebiliriz. alanlarına sahip olma zorunluluğu söz konusu oldu. Günü- müzde kentler, modern ve küresel yaşamın göstergesi ko- Yavaş seyahat et: Herhangi bir seyahatinizi hayal edin. numunda. Slow akımının da kendi felsefesini koruması için Dar zamanımıza mümkün olduğunca deneyim sığdırmak kendi kentsel sistemini oluşturması gerekmekte. Cittaslow için koşturup duruyoruz. Belki o koşturma anında gerçek- da, slow hayatın yaşam alanı olarak böyle bir ihtiyaç neti- ten deneyimleyebileceğimiz anları kaçırıyoruzdur ne dersi- cesinde doğdu. niz. Bir kanal kenarında oturup farklı bir ülkedeki insanların rutinlerini izlemeyi, restorana oturup gelen yemeği incele- İtalyancası “Cittaslow” olan yavaş şehir, küreselleşmenin yerek kültürü anlamaya çalışmayı deneyebiliriz. şehirlerin dokusunu, sakinlerini ve yaşam tarzını standart- laştırmasını ve yerel özelliklerini ortadan kaldırmasını en- Zihninizi yavaşlatın: İş yerinde akşamüstü 4 gibi. Hem ça- gellemek için Slow Food (Yavaş Yemek) hareketinden doğ- lışıyor, hem de akşam ne yemek hazırlayacağınızı düşünü- muş bir şehirler birliği olarak tanımlanıyor. Amaç, hızlı ve yor, bir taraftan gelen mailleri kontrol ediyor, arada bildi- tüketime dayalı bir hayat felsefesinin hâkim olduğu şehir rimi yanan telefonunuza bakıyor... okurken bile yoruldunuz yaşamına ve dizaynına alternatif getirmek. Bir şehrin yavaş değil mi? Oysa bazı günlerimiz tam olarak böyle geçiyor. şehir olarak nitelendirilmesi için tam 70 kriter aranıyor. Ül- Bu kez tek bir şeye odaklanıp, onu tamamlayıp diğerine geçmeyi denesek belki yavaş hareketine biz de katılırız. kemizde Seferihisar’ın yanısıra, Akyaka, Taraklı, Gökçeada, Yenipazar, Halfeti, Şavşat da yavaş şehir unvanını taşıyan Düşünün, siz de Yavaş Hareketine katılmak için birçok yol şehirler arasında. bulacaksınız. Denemeye değer!

18 Exit Bottle White Dis Dostu Dergisi Ilan 210x275.pdf 1 28.02.2020 17:39

CMY