Urania Nr 1/2006
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Biblioteka Główna UMK Toruń tlwm i. styczeń— luty / •/ Inauguracja teleskopu SALT / s \ ■ Strzał w kometę ■ Osobliwy układ Urana ■ O podręcznikach >i nauczaniu i Młode gwiazdy w NGC 346 \ V; ii • ł .... ’ • / . ' * . .. • ", :w *• -• „ •• VV i ' i", .'& > •. ’ ■■ / - v . \ .• •' •. ’ • + Gromada gwiazd NGC 346 jest otoczona wielkim obłokiem ne obszary mgławicy. Obszar ten nosi nazwę katalogową N66 materii, w którym rodzą się gwiazdy. Znajduje się w Małym i zawiera bardzo dużo gwiazd — niemowlaków, które mają Obłoku Magellana w odległości 210 tys. I. św. od Ziemi. Gwiaz po 3-5 min lat i nawet jeszcze nie zapaliły wodoru w swych dy NGC 346 są bardzo masywne i gorące. Żyją krótko, ale jądrach. wysyłają w przestrzeń ogromne ilości energii. Ich wiatry i pro Zdjęcie zostało wykonane przez teleskop kosmiczny Hub- mieniowanie przenikają przez międzygwiazdowe kłębowiska ble'a, kolory są umowne: światło widzialne i bliska podczer zimnego gazu i pyłu aż do 2 0 0 1. św. wokół gromady, powodu wień są tu niebieskie i zielone, a światło emisji atomowego jąc powstawanie gwiazd i rzeźbiąc bardziej gęste wewnętrz wodoru jest czerwone. Fot. A Notta, ESA, NASA / - x \ \ Gwiazdy biegunowe - - ~ A \ , 7 , N \ ’■ v V \ / Zdjęcie okolic Gwiazdy Polarnej było robione cyfrową lustrzanką Nikon • V 1 D50 z obiektywem Nikkor ED 70-300/4-5.6D przy ogniskowej 300 mm , / ' ' : i 1 i światłosile 5,6. Czułość wynosiła 1600 ASA, a czas eksp. 1250 s (nie , \ - ,t 1 spełna 21 min). Jest to typowe zdjęcie pokazujące okolice północnego bieguna, tyle że to nie Gwiazda Polarna jest punktowym obrazem, wokół \ którego są zakreślane łuki dalszych gwiazd. Warto dodać, że gwiazdy w cen ' / / / < /^y trum zdjęcia, będące bliżej bieguna niż Gwiazda Polarna (najjaśniejsza gwiazda na zdjęciu), mają jasność 15-16 mag.! Data wykonania zdjęcia 01.11.2005 r. Fot. W. Skórzyński \ URANIA POSTLPY AS I RON Rocznik 16 B tom LXXVII INDEKS AUTORÓW Abramowicz Marek 246 Mankiewicz Lech 222 Błaszkiewicz Leszek P. 100,125, Marks Andrzej 98 Breger Michel si9 Marks Monika 220 Brown John C. si36 Michalec Adam 33,221 Brych Piotr 216 Mikulski Krzysztof 22 Bukowska Danka 172 Nawrocka Elżbieta 256 Cader-Sroka Barbara 164 Nawrocki Włodzimierz 256 Chrupała Henryk 176 Opolski Antoni 164 Culhane John Leonard si30 Ostrowski Michał 196 Domański Juliusz 38,84,132,271 Pankowski Karol 135 Drążkowska Joanna 96,144,192, Pigulski Andrzej sil4 278 Pilski Andrzej S. 126 Drążkowska Julia 240 Postępy Pomierny Jan 222 j Mwilw Ji# h/ti. liMUMiA M lu Drążkowski Jacek 47,95,119,126, j f lttym'M iwjiibiymńs :Mfik Rochowicz Krzysztof 7,24,25,29, J tw/wrzysiO* iAu iWM/ 143,191,202,239,287 76,175, Dworak T. Zbigniew 12,45,94,142, 208,238,286 Rompolt Bogdan 32 Dziembowski Wojciech A. sil9 Rudawy Paweł 60 Fangor Roman 262 Rudnicki Konrad 116 Gadomska-Szczepankowska Ewa25S Schreiber Roman 48,96,144,192, 216,240,288 Gil Janusz A. 114 Scudder Barbara 258 Gódel-Lannoy Aleksandra 173,267 Skórzyński Wiesław 46,93,141, Graczyk Dariusz 34,80,128,182, 189,236,285 226,274 Stachniewicz Stanisław 28 Haensel Paweł 108 Strobel A ndrzej 119,120,121,190, Handler Gerald si4 Sylwester Janusz si50 Hełminiak Krzysztof 156 Hudson Hugh S. si42 Ściężor Tomasz 26,40,88,135,184, 218,230,280 Jager Cornelis de si25 Trepka Andrzej 169 Jakimiec Jerzy si46 Wąż Piotr 202 Janiuk Agnieszka 251 Wojtkowska Karolina 29,73,74,75, Kozłowski Szymon 114 118,119,155,203, Kożuchowska Magdalena 30 216,217,255,278 Krasiński Andrzej 148 Woszczyk Andrzej 1,23,49,52,122, Kryszczyńska Agnieszka 68 145,193,241,244,258,264 Kubicki Grze, 123 Wszołek Bogdan 265 Kuczyński 18,177 Ziołkowski Krzysztof 8,204 INDEKS PRZEDMIOTOWY Woda we Wszechświecie, Leszek P. Błaszkiewicz 100 Artykuły Z kart historii astronomii polskiej, 160. rocznica odkrycia Neptuna i Trytona, Andrzej Woszczyk 258 T. Zbigniew Dworak 208 Zaćmienie zaćmieniu nierówne, Andrzej Trepka 169 Aktywność magnetyczna Słońca, Paweł Rudawy 60 Arystotelesowska Strageria — miejsce narodzin Rozmaitości fizyki, Elżbieta Nawrocka, Włodzimierz Nawrocki 256 Błękitne wampiry 278 Astronomia teraelektronowoltowych fotonów Błyski gamma na cenzurowanym 25 gamma w dobie obserwatorium HESS, Michał Ostrowski 196 Ciemna galaktyka 75 Coronal Mass Ejections: Launch conditions Drugi bliźniak Słońca 119 and arrival at Earth, John Leonard Culhane si30 Dwanaście planet Układu Słonecznego? 202 Czarne dziury: rozmowa, której nie było, Dymiąca galaktyka 121 Marek Abramowicz 246 Gwiazdy, które nie powinny istnieć 74 Delta Scuti stars: New aspects, Michel Breger si9 Halo 75 Dwie nowe książki o sprawie Galileusza, Ile ma stała Hubble ’ a? 203 Andrzej Krasiński 148 Jak zimny jest Pluton 73 Inauguracja teleskopu SALT 4 Jeziora na Tytanie 217 Misja Stardust, czyli materia komety w ziemskim laboratorium, Krzysztof Ziołkowski 204 Karły też mają swoje planety 29 Models of solar flares, Jerzy Jakimiec si46 Kolizja plam na Jowiszu 155 Multimode stellar pulsation: Challenges Kometa 73/P Schwassmann-Wachmann umiera 122 and prospects, Wojciech A. Dziembowski sil9 Krater na Antarktydzie 216 O podręcznikach i nauczaniu, Jerzy Kuczyński 18 Kwartet Roberta 24 O współpracy profesorów Piotrowskiego i Zonna, Najstarszy błysk gamma 118 Konrad Rudnicki 116 Niebieski pierścień Urana 155 Observational aspects of main-sequence pulsators, Nowa planeta w Pannie 74 Gerald Handler si4 Nowe Horyzonty 75 Obserwatorium Astronomiczne w Zielonej Górze, Szymon Kozłowski, Janusz A. Gil 114 Nowe oblicze Urana 73 Osobliwy układ Urana, T. Zbigniew Dworak 12 O j edną planetę mniej 255 Pierwotne czarne dziury, Agnieszka Janiuk 251 Planety bez... gwiazdy 203 Pionierskie lata astronomii w Toruniu, Pozostałości supernowych 217 Andrzej Woszczyk 52 Problem obfitości litu rozwiązany! 202 Profesor Bohdan Paczyński doktorem honoris Rhea pełna kraterów 7 causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Rozrywana gromada gwiazd 119 Andrzej Woszczyk 244 Siedliska narodzin gwiazd 120 Profesor Opolski wspomina 164 Słowo o Charonie 73 RHESSI results on solar hard X-ray sources, John C. Brown si36 SOHO majużlO lat! 23 Searching for main-sequence pulsators in massive Sól na Marsie 119 photometries, Andrzej Pigulski si 14 Stardust powrócił 74 Sekrety gwiazd neutronowych: maksymalna Trzej nowi Trojańczycy na orbicie Neptuna 278 masa i równanie stanu, Paweł Haensel 108 Uciekająca gwiazda 121 Solar activity and climate, Cornełis de Jager si25 Wiatry umierających gwiazd 155 Solar flares in the recent sunspot maximum, Wnętrze kwazara 278 Hugh S. Hudson si42 Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego 214 Space solar research in Wrocław — past and present, Janusz Sylwester si50 Xena, czyli Eris 255 Z próbkami czy bez? 29 Strzał w kometę, Krzysztof Ziołkowski 8 Światy pod dwoma słońcami, Zmienne pole magnetyczne Ziemi 216 Krzysztof Hełminiak 156 Zorza na Marsie 118 Towarzyskie planetoidy, Agnieszka Kryszczyńska 68 Zważone karły 118 Z kraju i ze świata Brian Green „Piękno Wszechświata” 286 Leszek M. Sokołowski, Elementy kosmologii Kopernik odnaleziony? 22 dla nauczycieli, studentów i dociekliwych uczniów 142 VII Konferencja Sekcji Obserwatorów Komet PTMA 26 Michał Heller, Granice Kosmosu i kosmologii 94 Piąty Obóz Szkoleniowo-Obserwacyjny PTMA 28 Wiktor Stoczkowski „Ludzie, bogowie i przybysze Wrocławskie refleksje 33 z Kosmosu” 238 Marsjańska misja w Ostrowcu Świętokrzyskim 123 Wykorzystanie małych teleskopów 45 XXII Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne 124 Kalendarz astronomiczny IV Konferencja Meteorytowa PTM 126 Tomasz Ściężor Regionalny Konkurs Astronomiczny w Dąbrowie Rok 2006: Marzec — kwiecień 40 Górniczej 127 Maj—czerwiec 88 Polski globus Marsa 135 Lipiec — sierpień 136 Zaćmienie w Turcji 172 Wrzesień — październik 184 Turecki pierścień z brylantem i korona... słoneczna 173 Listopad — grudzień 230 Toruń miastem festiwalowym 175 Rok 2007: Styczeń — luty 280 XLIX Olimpiada Astronomiczna 176 Obserwacja całkowitego zaćmienia Słońca Galeria obiektów NGC w Turcj i 29 marca 2006 r. 218 Dariusz Graczyk Jedenaste Warsztaty Bieszczadzkie poświęcone NGC 2683, NGC 3115 i NGC 3184 34 badaniom pól elektromagnetycznych ELF na Ziemi 221 NGC 3242, NGC 3344, NGC 3384 80 Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki 2006 dla astronomów 264 NGC 3079 128 Częstochowa ma planetarium 265 NGC 3432, NGC 3521 182 Konferencja astronomiczna w Węglówce 267 NGC 3607, NGC 3628, NGC 3941 226 Szósty Obóz Szkoleniowo-Informacyjny PTMA 269 NGC 4026, NGC 4038, NGC 4039 274 In Memoriam Astronomia i muzyka Andrzej Marks 1932— 2006 220 Jacek Drążkowski Jana Paciorek (1926—2005) 32 Bilet na Marsa 239 Tadeusz Jarzębowski — astronom (1927—2005) 30 Kosmos jest w nas 191 Astronomia w szkole Kosmos Konrada K. 95 Muzyka z Internetu 143 Ćwiczenia i zadania z astronomii (w kursie fizyki i astronomii w liceum) 132 Przedświąteczny felieton porządkowy 47 Gwiazdy neutronowe 84 Symfonicznie i... kosmicznie 287 Nowe możliwości dla nauczycieli fizyki, astronomii i informatyki—proj ekt EU -HOU 222 Ciekawe adresy internetowe... Omówienie kilku zadań Olimpiady Astronomicznej 177 Roman Schreiber Proste doświadczenia z fizyki 38 48.96.144.192.240, 288 XIII Seminarium dla nauczycieli, CA PAN 271 Relaks z Uranią Poradnik obserwatora 48.96.144.192.240, 288 Wiesław Skórzyński Interesujące obiekty: Orzeł, Panna 46 W kolorze Interesujące obiekty: Pegaz, Perseusz 93 Aktywność magnetyczna Słońca (2)w.II, IV Interesujące obiekty: Psy Gończe 141 Astronomia teraelektronowoltowych fotonów gamma... Interesujące obiekty: Puchar, Rak, Ryby 189 (5)o.II Interesujące obiekty: Rufa 236 Czarna dziura w Piecu (l)w.II-III Interesujące obiekty: Ryś, Sekstant 285 Galeria Uranii