Jfflebebeltngenblab
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
jfflebebeltngenblab ban be fttótortócfje ^eremgmg boor be ^robtncte Hutb=?|ollanb onber be ?msipreufe „^tgtlate ©eo Cottftbenteö" NOVEMBER 1954 Nr. 20 ZEVENDE JAARGANG INHOUD 1. Verslag voorjaarsvergadering. 10 April 1Q34 te 's Gravenkage. 2. Verslag van de zomerexcursie. 12 Juni 1954 te Haarlem. 3. Historisck nieuws. 4. De wapens van Alkmaar, Delft en Oudewater op ket stadkuis van Oudewater door A. W. den Boer. 3. Blijde inkomste in Noordeloos, 1736 door M. W. Sckakel. 6. Register van d' Heerlijkkeid van den Zouteveen, Anno 1688 door S. Blom. REDACTIE Mr. B. van 't Hoff. Mr. H. L. Hommes. G. J. Verburg. REDACTIE-ADRES Provinciale Griffie van Zuid-Holland, Korte Voorkout 1, 's Gravenkage. cÖeróiag cÜoorjaaróvergaderincj 10 APRIL 1954 TE S-GRAVENHAGE De Voorzitter opent de vergadering en heet de ongeveer 60 aan• wezigen welkom, in het bijzonder mr H. L. Hommes als vertegenwoor• diger van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland en dr H. Gerson, directeur van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, die het gezelschap wel wilde ontvangen in het fraaie gebouw, de oude Sint Sebastiaansdoelen, indertijd waarschijnlijk gebouwd volgens een ontwerp van de bekende architect Arend van 's-Gravenzande, met finantiële bijdrage van stadhouder Frederik Hendrik, zoals in de gevel te lezen staat. De secretaris, mr Middelberg, was helaas door een blessure verhinderd de vergadering bij te wonen. Met leedwezen herdenkt de Voorzitter het overlijden van de Heer G. J. van der Hoff te Hardinxveld, die sinds de oprichting van de Ver• eniging een trouw lid is geweest. Het verslag van de najaarsvergadering, gehouden 14 November 1953 te Leiden, en het door de secretaris ontworpen jaarverslag over 1953, beide afgedrukt in het 19de Mededelingenblad, worden door de vergadering goedgekeurd. Hetzelfde lot valt het, eveneens in het Mede• delingenblad afgedrukte, finantiële verslag te beurt, waarop de pen• ningmeester onder dankzegging wordt gedechargeerd. Als reservefonds voor publicaties blijkt ƒ 6.430,64 in kas te zijn. De Voorzitter deelt mede, dat het boekje van mr S. J. Fockema An- dreae „Schets van Zuid-Hollandse Watersnoden in vroeger tijd" zeer goed verkocht is. De verkoop ad ƒ 2,30 heeft niet alleen de kosten van het drukken goed gemaakt, maar zelfs een overschot van ƒ 385,— op• geleverd, welk bedrag aan het Rampenfonds is overgedragen. Dit boekje moet beschouwd worden als Deel III van de Zuid-Hollandse Studiën. De Voorzitter brengt in herinnering, dat exemplaren van Blaeu's kaart van Holland (1608) door de heer J. J. Bink, ambtenaar van het Algemeen Rijksarchief, worden gekleurd. De nieuwe leden ontvangen als welkomstgave een exemplaar van deze kaart maar dan ongekleurd. Wil men deze kaart laten kleuren dan is daar een bedrag van ƒ 9,— voor verschuldigd wanneer men zijn eigen kaart inlevert. Anders een bedrag van ƒ11,50. Het geheel is een zeer fraaie wandversiering en kan een uitmuntend geschenk zijn. 1 Vervolgens deelt de Voorzitter mede dat de reis, door de heer Oos- terbaan ook dit jaar georganiseerd met een tocht naar Frankrijk, die vorig jaar een groot succes was geweest, thans niet door kan gaan wegens gebrek aan deelneming. Daarna geeft de Voorzitter het woord aan Mevrouw Walma van der Moien—Meindersma, die vertelt over een reis van 18—24 Mei a.s. naar Straatsburg en de Vogezen waarbij bezocht zal worden de Raad• gevende Vergadering van de Raad van Europa. Spreekster ze gt, dat er nog gedurende veertien dagen gelegenheid is zich aan te melden. Nadien is de termijn om zich aan te melden gesloten. De kosten zullen ƒ 149 — zijn. De Voorzitter zegt vervolgens dat de datum van de zomervergadering bepaald is op Zaterdag 12 Juni a.s. met een tocht door de bollenstreek en naar Haarlem. Spreker vervolgt thans zijn mededelingen door een artikel uit het Vaderland van 9 April j.I. voor te lezen, van de hand van ir J. J. Terwen uit Leiden, die in opdracht van het Gemeentebestuur van Delft indertijd opgravingen te Delft heeft verricht in het belang van het oudheidkundig onderzoek. De heer Terwen heeft over zijn ontdek• kingen en conclusies een en ander verteld in een lezing voor het oud• heidkundig genootschap „Delfia Batavorum". Het onderzoek heeft enige belangrijke feiten aan het licht gebracht doch er zijn ook nog verscheidene vragen gebleven, Er zullen dan ook dit jaar nog opgra• vingen worden verricht. Overblijfselen van een Romeinse wachttoren zijn niet gevonden, doch wel meent men aan te mogen nemen, dat Delft een Romeinse sterkte is geweest. In tegenstelling tot de tot nog toe gehuldigde theorie, poneerde ir Terwen dan ook de stelling dat Delft reeds in de eerste eeuw moet hebben bestaan. Wat de naam van de stad betreft meende ir Terwen dal deze niet is afgeleid van het woord „Delf" of „Dulve", dat gracht betekende, doch van een watertje, genaamd de Elve. Bij de rondvraag komt de, sindsdien gehouden, zomerexcursie ter sprake. Gevraagd wordt of de zomerexcursie niet beter gehouden kan worden in Juli, een vacantiemaand, of in Mei, daar in Juni vele ex• cursies en vergaderingen worden gehouden. De overgrote meerderheid van de aanwezigen blijkt echter, desgevraagd, de voorkeur aan Juni te geven. In antwoord op een vraag van de Heer Harts deelt de Voorzitter mede, dat het bestuur van „Vigilate" van het bestuur van het Rampen• fonds de verzekering heeft gekregen, dat alle door het Rampenfonds 2 ontvangen gelden, dus ook de netto-opbrengst van bet boekje over de watersnoden in Zuid- HoII and, ten goede komen aan de getroffenen binnen het Rampengebied. Het rekwest van onze zustervereniging „Die Haghe om stelling te nemen tegen plannen om regeringsgebouwen te laten verrijzen op de Koek amp, het Malieveld en langs het Haagse Bos, dat is afgedrukt in Mededelingenblad no. 19, blz. 14-16, geeft aanleiding tot een uit• voerige discussie. O.a. wordt het denkbeeld geopperd om een stenen zuil op het Malieveld te plaatsen ter herinnering aan de „Acte van Redemptie . Hoewel de meeste leden wel met de strekking van het rekwest kunnen instemmen wordt besloten dat „Vigilate zich voor• lopig van actie zal onthouden totdat deze zaak meer urgent zal zijn. Na afloop van de vergadering hield dr H. Gerson, directeur van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, een causerie met lichtbeelden over Zuid-Hollandse Stads- en Dorpsgezichten uit de 17e eeuw. Dr Gerson begon met te zeggen dat het hem verheugde dat de Ver• eniging de weg gevonden had tot het bureau. Er is geen land dat zo n documentatie-bureau heeft als Nederland. Mej. Scheltema heeft mede• gewerkt om oude platen op te zoeken en in de zaal ten toon te stellen. Hij heeft getracht voorbeelden van minder bekende schilderijen van Den Haag, Delft en Leiden, bijeen te brengen en te laten zien. Spreker toonde in de eerste plaats verschillende tekeningen van Jan de Bisschop 1628—1691. Hij waardeerde buitengewoon deze dilettant die zo levendig met licht en schaduw werkte. Bisschop tekende ver• schillende gezichten op Den Haag, o.a. een, waar nu de Laan Copes van Cattenburgh is; Den Haag gezien vanuit de Haagse toren met het gezicht op het Oude Hof (Paleis Noordeinde); het Haagse Bos. Treffend was het verschil tussen deze laatste tekening met die van Joris van der Haage, die te zorgvuldig het Haagse Bos weergaf. Ook werden er tekeningen van Bisschop getoond van de Vliet, de ingang van Zorgvliet, de oude Abdij bij Rijnsburg, de Veemarkt te Valken• burg en van de Schiedamse Poort te Delft, de brand te Delft 1654 e.a. Voorts zagen wij van Roghman: Huis te Werve en de Binckhorst. Ons viel op o.a. door een tekening van Van der Ulft hoe mooi Huize Nieuwburgh was, dat door Frederik Hendrik bij Rijswijk gebouwd werd! Het was een klein Versailles, maar werd helaas in de 18e eeuw afgebroken. Een merkwaardig schilderij was een gezicht op Leiden, vanuit het Zuiden, waarop een vos de signatuur van de schilder Jan de Vos voorstelde. Van Leiden werden nog verschillende poorten ge• toond. Van Delft een prachtig schilderij van Jan van Goyen, waaruit bleek dat er minder belangstelling voor de topographie was, daar hij voor de compositie de wateroppervlakte bijv. véél te groot maakte. Ook zagen wij èn van Jan van Goyen èn van Albert Cuyp gezichten op Dordrecht. De Voorzitter dankte, mede namens de aanwezige leden, spreker hartelijk voor het getoonde en de daarbij vergezelde uitleg. Daarna werd ons gastvrij een tea aangeboden en ging een groot gedeelte van het gezelschap (ruim 40) een tocht door oud-Den Haag maken onder leiding van Mevrouw Walma van der Molen. Na afloop van de vergadering leidde Mevrouw Walma een groot deel van het gezelschap langs de Korte Vijverberg, waarbij zij wees op No. 3, het oude huis van Pauw, later van Groen van Prinsterer, waarin thans het Kabinet van de Koningin zetelt. Zij toonde ook de letters die op het trottoir voor de Vijver de vier windstreken aangeven. Over het Plein (de oude kooltuin der Graven), waar het Huis van de Afgevaardigden van Amsterdam, nu het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Huis der Afgevaardigden van Rotterdam, thans het Ministerie van Defensie, aangewezen werden, ging de wandeling naar de Nieuwe Haven, waar het Huis van Van der Duyn van Maasdam (een van het Driemanschap van 1813) zich bevindt. Over de Turf• markt, waarin vroeger zich de Nieuwe Kerk zo mooi weerspiegelde in het water van Turfmarkt en Spui, liep men verder langs de Nieuwe Kerk, een der eerste Protestantse rondbouwkerken. Verder over de Gedempte, Amsterdamse en Stille Veerkade, naar de Paviljoensgracht, waar het Heilige Geesthofje (1616) bezocht werd. Gesticht door de Heilige Geest Meesters die oorspronkelijk kerkelijke en in de Hervormingstijd wereld• lijke armverzorgers waren. Pittoresk zijn in dit Hofje de huizen met hun trapgeveltjes. Op de Oude Gracht staat nu het standbeeld van Spi- noza, wiens sterfhuis zich er schuin tegenover bevindt.