Gminny Program Rewitalizacji Iwanowic 2017-2023
Rewitalizacja Doliny rzeki Dłubni
Kraków, styczeń 2017 Spis treści
Wstęp...... 4 1 Szczegółowa diagnoza obszaru rewitalizacji...... 8 1.1 Analiza negatywnych zjawisk...... 8 1.1.1 Analiza wskaźnikowa...... 10 1.1.1 Analiza zależności...... 18 1.1.2 Matryca delimitacji obszaru...... 36 1.2 Analiza lokalnych potencjałów występujących na terenie obszaru rewitalizacji...... 38 1.2.1 Potencjał techniczny...... 38 1.2.2 Potencjał turystyczny, kulturowy i rekreacyjny...... 38 1.2.3 Potencjał demograficzny...... 39 1.2.4 Wnioski...... 40 2 Opis powiązań z dokumentami strategicznymi gminy...... 41 2.1 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego...... 41 2.2 Strategia Rozwoju Powiatu Krakowskiego...... 41 2.3 Powiązania ze strategią rozwoju gminy Iwanowice...... 43 2.4 Powiązania z Planem zagospodarowania przestrzennego gminy Iwanowice...... 44 2.5 Powiązania ze strategią rozwiązywania problemów społecznych w gminie Iwanowice 44 3 Cele rewitalizacji...... 46 3.1 Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji...... 47 3.2 Cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań...... 49 4 Przedsięwzięcia i projekty rewitalizacyjne...... 53 4.1 Lista planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych,...... 54 4.2 Charakterystyka pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, realizujących kierunki działań...... 64 4.3 Mechanizmy integrowania działań oraz przedsięwzięć rewitalizacyjnych...... 65 4.4 Wskaźniki realizacji programu...... 67 5 Ramy finansowe...... 69
2 6 Struktura zarządzania realizacją gminnego programu rewitalizacji...... 73 7 Monitoring i ocena gminnego programu rewitalizacji...... 75 7.1 Monitoring...... 75 7.2 Ewaluacja...... 76 8 Proces partycypacji społecznej w Gminnym Programie Rewitalizacji...... 77 9 Sposób realizacji gminnego programu rewitalizacji w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego...... 78 10 Określenie niezbędnych zmian w uchwałach...... 78 11 Ustanowienie Specjalnej Strefy Rewitalizacji...... 78 12 Załączniki graficzne przedstawienie zmian funkcjonalno-przestrzennych obszaru rewitalizacji...... 79 Załącznik 1 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Maszków...... 79 Załącznik 2 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Iwanowice Dworskie...81 Załącznik 3 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Iwanowice Włościańskie...... 83 Załącznik 4 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Sieciechowice ...... 85 Załącznik 5 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Biskupice...... 87 Spis Rysunków...... 89 Spis Tabel...... 89 Spis Wykresów...... 89
3 Wstęp Idąc w duchu przemian społeczno-gospodarczych w jednostkach terytorialnych, a także biorąc pod uwagę szczególne zwrócenie się Komisji Europejskiej w kierunku obszarów będących w sytuacji kryzysowej Sejm RP w dniu 3 listopada 2015 r. przyjął ustawę o rewitalizacji1 (w dalszych częściach dokumentu - ustawa).
Ustawa ta uporządkowała kwestie związane z:
zdefiniowaniem czym jest rewitalizacja, wyznaczaniem obszarów zdegradowanych, zagadnieniami upodmiotowienia rewitalizacji, partycypacją społeczną oraz umocowaniem w prawie miejscowym. Nie oznacza to jednak braku możliwości podejmowania przez jednostki samorządu terytorialnego decyzji o innym podejściu do rewitalizacji. Uwarunkowania ustawowe mają na celu określenie terenów oraz działań, które będą mogły uzyskać wsparcie z różnych środków publicznych w tym funduszy Unii Europejskiej.
Pojęcia o których mowa jest w ustawie, a mają znaczenie dla programu rewitalizacji ro przede wszystkim:
1. Rewitalizacja Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. (Art. 2, ust. 1 ustawy).
2. Obszar zdegradowany Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Dodatkowym czynnikiem wskazującym na degradację terenu jest występowanie co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk:
Gospodarczych; Środowiskowyc;h Przestrzenno-funkcjonalnych; Technicznych (Art. 9 ustawy).
1Dz. U. 2015 poz. 1777 4 Obszar o zidentyfikowanych problemach zostaje wyznaczony jako obszar rewitalizacji, przy spełnieniu dodatkowo dwóch warunków ograniczających: nie może być większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy (Art. 10). 3. Udział społeczeństwa Partycypacja społeczna obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji.(Art. 5)
Konsultacje społeczne (Art. 6)
Prowadzi wójt gminy powiadamiając społeczność lokalną na 7 dni przed rozpoczęciem; Trwają 30 dni; Forma – debaty i spotkania oraz zbieranie uwag w formie papierowej i elektronicznej; 4. Komitet rewitalizacji. Komitet Rewitalizacji stanowi forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami gminy w sprawach dotyczących przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji oraz pełni funkcję opiniodawczo-doradczą wójta (Art. 7 ustawy).
5. Specjalna Strefa Rewitalizacji (rozdz. 5 ustawy) Strefę ustanawia się w celu zapewnienia sprawnej realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w szczególności o charakterze społecznym oraz gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym lub technicznym na okres nie dłuższy niż 10 lat, bez możliwości przedłużenia.
Chociaż Gminny Program Rewitalizacji nie stanowi prawa miejscowego, jednak jego elementy, takie jak ustanowienie Obszaru rewitalizacji, przyjęte uchwałą Rady Gminy stanowią już porządek prawa miejscowego, co oznacza między innymi konieczność zachowanie spójności z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
Elementy procesu jak powołanie Komitetu rewitalizacji oraz ustanowienie Specjalnej Strefy Rewitalizacji nie będą miały zastosowania w Gminnym Programie Rewitalizacji gminy Iwanowice. Wynika to z uzgodnień z władzami gminy – Wójtem oraz Radą Gminy.
Obszar rewitalizacji został ustalony przez Radę Gminy Iwanowice uchwałą z dnia 31.08.2016r. w sprawie określenia obszarów zdegradowanych oraz obszaru rewitalizacji wraz z Wstępną diagnozą Gminy Iwanowice pod kątem wyznaczenia możliwego obszaru rewitalizacji. Dokument ten stał się podstawą opracowania niniejszego projektu Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Iwanowice Rewitalizacja Doliny rzeki Dłubni.
Dokument składa się z jedenastu rozdziałów opisowych oraz rozdziału dwunastego – graficznej ilustracji najważniejszych planowanych zmian po rewitalizacji.
5 Rozdział 1 przedstawia szczegółową diagnozę sporządzoną w oparciu o badania ankietowe oraz dane statystyczne. Oprócz prostego zestawienia wyników zastosowano w diagnozie dwuwymiarowe zestawienie zależności pomiędzy sferami życia oddziałującymi na siebie najsilniej. Pozwoliło to określić obszary problemowe w odniesieniu do badanych elementów.
Rozdział 2 to opis powiązań z innymi dokumentami o charakterze planistycznym na różnych szczeblach. Wskazano tu na pośrednie i bezpośrednie zależności z takimi dokumentami jak:
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego Strategia Rozwoju Powiatu Krakowskiego Strategia Rozwoju gminy Iwanowice Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iwanowice Strategia rozwiązywania problemów społecznych w gminie Iwanowice
Rozdział 3 przedstawia strukturę celów programu wraz z wyznaczeniem kierunków działań, które pozwolą cele te osiągnąć. Zaprezentowano także związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy poszczególnymi poziomami celów.
W rozdziale 4 opisano projekty i przedsięwzięcia jakie przewidywane są do realizacji w ramach programu. Zawarto tu informacje na temat przedsięwzięć infrastrukturalnych jak i projektów miękkich, w szczególności skierowanych do przedsiębiorców i mieszkańców. Istotnym elementem tego rozdziału są wskaźniki realizacji, które pozwolą oceniać jakość i skuteczność wdrażania GPR.
Rozdział 5 to informacje finansowe. W tabeli przedstawiono indykatywny plan finansowania poszczególnych kierunków działań oraz celów w podziale na lata.
Kolejny szósty rozdział opisuje strukturę i system zarządzania programem. Wskazuje na głównego odpowiedzialnego za realizację programu oraz wszelkie ciała weryfikujące, konsultujące i doradzające.
Proces monitoringu i ewaluacji został opisany w rozdziale 7 wskazano w sposób schematyczny oraz opisowy rodzaje ewaluacji oraz system bieżącego kontrolowania postępów wdrażania programu. Opisano także możliwości wykorzystania wyników tego procesu.
Jednym z ważniejszych elementów tego dokumentu jest opis partycypacji społecznej. Rozdział 8 opisuje, w jaki sposób zapewniono udział społeczności lokalnej najpierw w ustalaniu obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji a następnie w tworzeniu Gminnego Programu Rewitalizacji.
Rozdziały 9 i 10 wskazują na zmiany jakie zostaną dokonane w przestrzeni rewitalizacji i skutkach jakie te zmiany wywierać będą na społeczność lokalną, co wymusi także konieczność zmian w uchwałach gminnych. GPR Iwanowice nie ingeruje tak głęboko miesząc się w ramach nakreślonych przez MPZP.
6 Ostatni 11 rozdział merytoryczny powinien opisać Specjalna Strefę Rewitalizacji. Jednak, jak już wspomniano, strefa taka na terenie gminy Iwanowice nie będzie utworzona.
Przyjęcie i realizacja tego dokumentu po uprzednich konsultacjach społecznych oraz opinii podmiotów wymienionych w art. 17 ust.2 pkt 4). Pozwoli Wójtowi gminy na rozpoczęcie działań w celu realizacji inwestycji. Przede wszystkim umożliwi ubieganie się o zewnętrzne finansowanie projektów inwestycyjnych w zakresie rewitalizacji przestrzeni publicznych. Pozwoli także na pozyskiwanie funduszy na projekty miękkie, których efektem będzie aktywizacja społeczna terenów rewitalizowanych. Korzyści osiągać będą także podmioty i instytucje inne niż publiczne, dla których znalezienie się i realizacja celów Gminnego Programu Rewitalizacji może stać się argumentem dla pozyskania źródeł finansowania różnych projektów.
7 1 Szczegółowa diagnoza obszaru rewitalizacji Szczegółowa analiza obszaru rewitalizacji została przeprowadzona w oparciu o dane zebrane w procesie ankietowania mieszkańców oraz gromadzenia danych statystycznych dostępnych w gminie oraz w publikacjach Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Regionalnych). Dane te poddano wielowymiarowej analizie, dzięki której możliwe jest nie tylko wykazanie występowania danego problemu, ale także wzajemnych oddziaływań pomiędzy zjawiskami społecznymi i gospodarczymi, także w odniesieniu do warunków technicznych czy środowiskowych.
Analizy dokonano w trzech postaciach:
1. Porównanie wartości bezwzględnych wartości wskaźników przyjętych do badania; 2. Określenie zależności i przedstawienie map zależności pomiędzy poszczególnymi zjawiskami; 3. Wyznaczenie mapy obszarów kryzysowych w odniesieniu do poszczególnych kryteriów, jako wynikowa ww. analiz.
W „opozycji do przedstawionych negatywnych zjawisk, szczegółowa diagnoza zawiera opis potencjałów lokalnych, czyli takich wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań, które stanowią o możliwościach rozwojowych poszczególnych miejscowości w zależności od ich położenia oraz pełnionych funkcji. 1.1 Analiza negatywnych zjawisk W procesie prowadzenia badań sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Iwanowice pod kątem uwarunkowań rozwojowych, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów o niższym niż „średnia”2 potencjale rozwojowym, posłużono się metodą dwutorowej analizy:
1. Analiza danych subiektywnych – wynikających z odpowiedzi mieszkańców gminy na postawione obiektywnie pytania dotyczące: społeczno-ekonomicznych warunków funkcjonowania gminy, jak również poszczególnych miejscowości oraz jakości życia w poszczególnych miejscowościach 2. Analiza danych obiektywnych – analiza dostępnych danych statystycznych w Urzędzie Gminy oraz GUS w zakresie demografii, gospodarki i pomocy społecznej. Ankiety pozwoliły na uzyskanie informacji w ramach następujących kryteriów, wśród których wzięto pod uwagę takie zjawiska jak:
1. Problemy społeczne: a. Przestępczość; b. Ubóstwo; c. Bezrobocie;
2Przeciętne warunki rozwoju gminy biorąc pod uwagę wszystkie badane czynniki. 8 d. Patologie społeczne; e. Niski poziom edukacji; f. Niepełnosprawność; g. Niski poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym; h. Słaba integracja społeczności lokalnej. 2. Problemy środowiskowe: a. Przekroczenie standardów jakości środowiska; b. Zagrożenia wynikające z gospodarki ściekowej i odpadowej c. Zagrożenia klęskami żywiołowymi 3. Problemy techniczne: a. Jakość i stan techniczny dróg b. Jakość i stan techniczny infrastruktury komunalnej c. Stan techniczny budynków d. Jakość i stan techniczny infrastruktury telekomunikacyjnej (w tym dostęp do internetu) 4. Problemy funkcjonalno-przestrzenne a. Dostępność mieszkańców do usług podstawowych (media, opieka zdrowotna, edukacja, kultura itp.) b. Dostępność terenów rekreacyjnych, wypoczynkowych i sportowych c. Bariery architektoniczne w zakresie dostępu osób niepełnosprawnych (obiekty użyteczności publicznej, chodniki) d. Estetyka przestrzeni publicznej e. Wyposażenie w infrastrukturę społeczną (szkoły ośrodki zdrowia, ośrodki kultury, sportowo-rekreacyjne) 5. Problemy gospodarcze a. Słaba kondycja lokalnych firm b. Potrzeba inwestycji zewnętrznych c. Jakość sektora usług d. Przerost zatrudnienia w rolnictwie
Uznano, że są to te aspekty funkcjonowania gminy, które pozwolą na wyodrębnienie obszaru o najbardziej niekorzystnych warunkach rozwojowych.
Z kolei w ramach dostępnych danych statystycznych uzyskano takie informacje jak:
1. Pomoc społeczna mierzona liczbą osób korzystających z pomocy społecznej 4. Działalność gospodarcza – według liczby podmiotów gospodarczych 5. Przyrost mieszkańców % – na podstawie danych rocznych o liczbie mieszkańców w poszczególnych miejscowościach 6. Przyrost domów % - na podstawie rocznych danych o liczbie domów w poszczególnych miejscowościach 7. Przestępstwo stwierdzone – na podstawie raportu powiatowej komendy Policji.
Pod uwagę, w analizie miejscowości pod kątem delimitacji obszaru zdegradowanego wzięto takie dane i kryteria, które wskazywać mogą na degradację obszaru w rozumieniu ustawy o rewitalizacji.
9 Bardzo specyficznym obszarem wziętym pod uwagę jest fragment miejscowości Zagaje, który obejmuje generalnie tereny leśne i zielone z racji swojego potencjału przyrodniczo- rekreacyjnego. Na tym terenie znajduje się jedno gospodarstwo rolne. W trakcie prowadzenia badań i analiz mieszkańcy tej miejscowości nie wzięli udziału w ankietach czy spotkaniach, w związku z tym w wynikach nie ujmuje się Zagaja jako odrębnej miejscowości, ale traktuje z racji położenia i strukturalnego podobieństwa jako element miejscowości Lesieniec.
1.1.1 Analiza wskaźnikowa Analiza wskaźnikowa została przeprowadzona jako proste przełożenie wyników przeprowadzonych ankiet oraz danych statystycznych w stosunku do średniej dla gminy. Założeniem podstawowym było sprowadzenie wszystkich informacji do wspólnych wartości ocennych. Dla potrzeb analiz, oraz w celu zachowania możliwości zróżnicowania zjawisk, przyjęto skalę 1-8 punktów.
1.1.1.1 Subiektywne spostrzeżenia mieszkańców – na podstawie ankiet Na podstawie informacji przekazanych przez mieszkańców wysnuć można wiele wniosków. Pomocne w takiej analizie będą wykresy słupkowe sporządzone na podstawie zebranych informacji. Kolor słupka zależy id natężenia problemu, i tak:
Słupek koloru czerwonego oznacza duże nasilenie Słupek koloru żółtego oznacza średnie nasilenie Słupek koloru czerwonego oznacza problem mało uciążliwy
Problemy o charakterze społecznym
Po pierwsze problemami, które mają największe znaczenie są bezrobocie, jak również niski poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym oraz słaba integracja społeczności lokalnej. Z punktu widzenia istotności, problemy o charakterze społecznym są najważniejsze dla mieszkańców Lesieńca, Iwanowic Dworskich i Włościańskich, Krasieńca3, jak również Poskwitowa oraz Sułkowic. Nieznacznie poniżej średniej problem ten zauważany jest w Sieciechowicach i Grzegorzowicach Małych.
Interpretując te dane w zestawieniu z rozmowami z mieszkańcami jednym z najistotniejszych problemów jakie dostrzega się we wszystkich miejscowościach jest brak integracji społecznej, a także aktywności społecznej.
3W związku z nikłym odzewem mieszkańców na ankiety, w celu dokonania analizy oraz zaprezentowania wyników miejscowości Krasieniec Stary oraz Krasieniec Zakupny zostały wspólnie zestawione jako Krasieniec. 10 Wykres 1 Problemy społeczne
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Źródło: Opracowanie własne
Problemy o charakterze środowiskowym
Jak wynika z przeprowadzonych badań Największe zagrożenia dostrzegają mieszkańcy w gospodarce ściekowej i odpadowej. W szczególności mieszkańcy miejscowości najmniejszych i najbardziej odległych od centrów rozwojowych, ale atrakcyjnych z punktu widzenia walorów krajobrazowych i rekreacyjnych, dostrzegają konieczność poprawy warunków i infrastruktury pozwalającej na efektywniejszą ochronę środowiska.
Innym, jednak bardzo istotnym problemem są zagrożenia związane z klęskami żywiołowymi. Jako, że Gmina Iwanowice położona jest w dolinie rzeki Dłubni, miejscowości przez które rzeka przepływa, bezpośrednio narażone są na zagrożenia powodziowe – podtopienia, zalania itp. Zaznaczyć należy przy tym, że teren gminy jest mocno pofałdowanym ze spadkami ku dolinie rzeki, co jeszcze wzmacnia te zagrożenia.
Zasadniczo zatem większość terenów dotyka problem klęski żywiołowej. Obszary, gdzie zagrożenia te nie są zaliczane do istotnych to miejscowości położone zgala od terenów zalewowych i potencjalnie zalewowych.
11 Wykres 2 Problemy środowiskowe
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Źródło: Opracowanie własne
Problemy techniczne
Największym problemem technicznym z jakim borykają się mieszkańcy gminy Iwanowice jest stan dróg. Zaraz po nim dostępność do infrastruktury komunalnej. Zasadniczo najwięcej głosów dotyczy bezpieczeństwa poruszania się po drogach nie tylko pojazdów, ale w szczególności pieszych oraz jednośladów. Zauważa się generalnie konieczność uzupełnienia infrastruktury drogowej o chodniki, bądź wydzielone miejsca dla poruszania się pieszych.
Gmina także nie jest w całości wyposażona w infrastrukturę komunalną zwłaszcza kanalizacyjną. Jest to problem powiązany z ochroną środowiska, bowiem braki te dotyczą miejscowości położonych w dolinie Dłubni. Brak kanalizacji naraża rzekę oraz jej otoczenie na zanieczyszczenia i dalszą degradację przyrodniczą (Lesieniec, Grzegorzowice Wielkie). W pozostałych częściach gminy braki w infrastrukturze ochrony środowiska wpływać będą na jakość życia (organizacja zbiorników wybieralnych i związany z tym przymus odpowiedniego zagospodarowania przestrzeni). Innymi aspektami są dostępność komunikacyjna, zwłaszcza terenów oddalonych od głównych ciągów komunikacyjnych (Sułkowice, Celiny).
Do wymienionych wyżej aspektów dodać należy wyposażenie i infrastrukturę telekomunikacyjną oraz jakość budynków, w szczególności użyteczności publicznej aby otrzymać całościowy obraz rozkładu problemów technicznych (Wykres 3).
12 Wykres 3 Problemy techniczne
Źródło: Opracowanie własne
Problemy w aspekcie funkcjonalno-przestrzennym
Mieszkańcy gminy zwracają także uwagę na problemy natury funkcjonalno-przestrzennej, czyli rozmieszczenia różnego rodzaju funkcji w przestrzeni. Okazuje się , że jest to jeden z istotniejszych problemów. Należy jednak rozpatrywać go korygując subiektywne odczucia społeczeństw lokalnych, czyli dążenia do zaspokajania potrzeb w miejscu zamieszkania, co w gminie wiejskiej nie jest możliwe do zrealizowania (). Niemniej zwraca się szczególną uwagę na estetykę obiektów zwłaszcza użyteczności publicznej oraz miejsc, które obecnie służą jako miejsca spotkań. Chociaż pełnią one faktycznie rolę „placów” to w rzeczywistości ich wygląd na co dzień nie odbiega od dobrze pojętego miejsca reprezentacyjnego miejscowości. W Iwanowicach można zidentyfikować dwa takie miejsca: parking i okolice parkingu koło kościoła w Iwanowicach Włościańskich oraz Parking i okolice Kościoła w Sieciechowicach.
13 Wykres 4 Problemy przestrzenno-funkcjonalne
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Źródło: Opracowanie własne
Problemy gospodarcze
Istotnym czynnikiem diagnozy jest ocena intensywności prowadzenia działalności w gminie w porównaniu z gminami sąsiednimi. Jak wskazują dane GUS podmiotów zarejestrowanych jest mniej aniżeli w gminie Zielonki, Michałowice, czy Słomniki. Również struktura działalności nieco odbiega od sąsiadujących gmin. I o ile działalność rolnicza to 1%-2% zarejestrowanych przedsiębiorstw, to już w Iwanowicach większy % stanowią firmy sektora budowlanego i przemysłowego – ok 26%. Z kolei pozostała działalność, w tym usługowa stanowi 71% firm.
Tabela 1 Działalność gospodarcza w gminie Iwanowice
rolnictwo, leśnictwo, przemysł i pozostała działalność Nazwa ogółem łowiectwo i rybactwo budownictwo
MAŁOPOLSKIE 356 785 4 038 1% 85 302 24% 267 445 75% Powiat krakowski 28 069 329 1% 7 081 25% 20 659 74% Iwanowice (2) 737 18 2% 194 26% 525 71% Michałowice (2) 1 118 6 1% 256 23% 856 77% Słomniki (3) 1 260 20 2% 307 24% 933 74% Zielonki (2) 2 949 24 1% 537 18% 2 388 81% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Problemy w prowadzeniu działalności gospodarczej zauważalne są tam, gdzie w większości działalność ta jest prowadzona. Dlatego też tego typu trudności najlepiej jest rozpatrywać w
14 powiązaniu z innymi problemami, które mogą być zarówno przyczyną jak i konsekwencją problemów działalności gospodarczej.
Wykres 5 Problemy gospodarcze
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Źródło: Opracowanie własne
1.1.1.2 Obiektywne dane pochodzące z oficjalnych statystyk Dane statystyczne to obiektywne informacje zebrane w gminie, policji, czy wynikające z badań urzędu statystycznego. Dla potrzeb delimitacji obszaru zdegradowanego wzięto pod uwagę takie czynniki jak: pomoc społeczna, liczba mieszkańców, liczba domów oraz poziom przestępczości jak również działalność gospodarczą.
Działalność gospodarcza, to wskaźnik liczby przedsiębiorstw funkcjonujących w danej miejscowości. Wskazuje on na aktywność mieszkańców w szczególności w działalności pozarolniczej. Pozostałe zaś czynniki wskazują na jakościowy aspekt życia w miejscowościach gminy Iwanowice.
Pomoc społeczna
Konieczność udzielania pomocy społecznej świadczy o niskim poziomie życia mieszkańców. W gminie Iwanowice, jest ona świadczona, jednak skala tej pomocy dowodzi, że warunki życia w Iwanowicach są stosunkowo dobre, co stanowi o potencjale gminy. Ocena zobrazowana na Wykres 6 jest oceną relatywną w odniesieniu do danych GOPS.
15 Wykres 6 Pomoc społeczna
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Źródło: Opracowanie własne
Mieszkalnictwo
Niewątpliwie wskaźnikiem atrakcyjności gminy oraz jej poszczególnych miejscowości jest przyrost mieszkańców i przyrost domów. Pokazuje to zainteresowanie zamieszkaniem na terenie gminy oraz osiedlanie się ludzi młodych, a także przyrost naturalny. W Iwanowicach tendencja jest wzrostowa, jednakże należy rozpatrywać ją w kontekście przyszłej sytuacji gminy. Nowi mieszkańcy, oraz młode pokolenie, to konieczność zabezpieczenia edukacji, zdrowia, i innych usług ważnych z punktu widzenia mieszkańców, a także zapewnienie miejsc pracy w przyszłości. Dlatego też niezwykle istotne są działania zmierzające do wykorzystywania potencjału poszczególnych miejscowości do ich rozwoju także gospodarczego.
Wykres 7 Przyrost liczby mieszkańców
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Przyrost mieszkańców % Przyrost domów %
Źródło: Opracowanie własne
16 Przestępczość
W gminie Iwanowice przestępczość nie jest wysoka. Z raportów komendy powiatowej policji wynika, że wśród 61 przestępstw stwierdzonych 22 to kradzieże, w tym 9 z włamaniem, 16 – nietrzeźwi kierujący, a 3 to zniszczenie mienia. Pozostałe czyny przestępne to bójki i pobicia, znieważanie (także funkcjonariuszy publicznych) oraz prowadzenie pojazdu bez uprawnień. Są to jednak pojedyncze przypadki. Ogólny obraz gminy w tym aspekcie jest zatem bardzo pozytywny.
Wykres 8 Przestępstwa stwierdzone
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Z punktu widzenia bezpieczeństwa na podstawie analiz policji, najbardziej narażone na zagrożenia są osoby w miejscowości Sieciechowice – 10 stwierdzonych przestępstw, z czego 4 to nietrzeźwi kierowcy.
Rysunek 1 Mapa zagrożeń gminy Iwanowice
1
2 1 2 0 10 0
0 0 1
1 7 3 4 8 0 8 1 7 2 4 0
7
17 Źródło: Komenda Powiatowa Policji 2016
1 Analiza zależności Opisane w rozdziale 1.1.1 problemy z punktu widzenia mieszkańców oraz statystyczne dane wskazujące na obiektywną sytuację w poszczególnych miejscowościach pozostają ze sobą w ścisłych zależnościach przyczynowo-skutkowych. Konieczne jest zatem rozpatrywanie poszczególnych aspektów oddzielnie, jak to wykonano powyżej oraz w szerszym kontekście, w powiązaniu z innymi czynnikami, które mają wpływ – szczególnie wzmacniający na określone zjawiska. Dlatego też przeprowadzono analizę opisanych wcześniej zjawisk metodą dwuwymiarową, co pozwoliło bardziej szczegółowo określić problemy i ich przyczyny w miejscowościach objętych programem rewitalizacji.
Analiza prowadzona jest kaskadowo, co oznacza, że każdy kolejny obszar zależności zawiera mniej porównań, które wcześniej zostały opisane.
Prześledzone zostały zależności, pomiędzy którymi występuje silna korelacja, czyli oddziałują na siebie jednokierunkowo, lub wzajemnie, dlatego też nie porównywano ze sobą wszystkich badanych czynników, ale skupiono się na tym, co przynosić może istotne informacje z punktu widzenia planowania procesu rewitalizacji.
Analiza przeprowadzona została graficznie. Wykresy zamieszczone w poszczególnych zagadnieniach pokazują rozmieszczenie na siatce problemowej miejscowości, w których badano zależności. Współrzędną miejscowości określają punkty przyznane w trakcie analizy jakościowej ankiet oraz statystycznej. Linia przekątna w kolorze czerwonym jest umowną granicą pomiędzy punktami określającymi, iż zależności przedstawiają istotny problem (w prawo w górę) a miejscami, gdzie te zależności nie stanowią istotnych niedogodności z punktu widzenia mieszkańców. Okolice tej linii to stany średnie.
18 Rysunek 2 Kaskadowe zestawienie porównywanych elementów
Brak zależności Istniejące zależności Źródło: Opracowanie własne.
19 1.1.1.3 Jakość życia Najistotniejszym miernikiem stanu badanego obszaru jest jakość życia, czyli subiektywne odczucie mieszkańców które ma wiele przesłanek. Jak wcześniej wykazano najsłabiej jakość oceniana jest w Maszkowie. Sieciechowicach, Sułkowicach, Zalesiu, Żerkowicach i Grzegorzowicach Wielkich. Nie oznacza to automatycznie istnienia problemu społeczno- ekonomicznego. Konieczne jest jeszcze rozpoznanie przyczyn i ich nasilenia rzutujących na takie a nie inne postrzeganie miejscowości.
Jako pierwszą zależność w kontekście jakości życia przeanalizowano problemy społeczne. Odpowiedzi mieszkańców gminy zapytanych o problematykę społeczną w szczególności postrzeganą przez pryzmat takich kategorii jak: przestępczość, ubóstwo, bezrobocie, patologie społeczne, niski poziom edukacji, niepełnosprawność, niski poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, słaba integracja społeczności lokalnej, daje podstawy do stwierdzenia, iż dostrzegane są one w wielu przypadkach. Szczególną uwagę zwraca się na integrację społeczną, a także udział w życiu społecznym te aspekty mają bardzo istotny wpływ na postrzeganie swojej miejscowości jako przyjaznej (otoczenie, sąsiedzi, wydarzenia). Nie bez znaczenia dla tego faktu pozostają takie negatywne zjawiska jak Bezrobocie i ubóstwo które wpływają na rozwarstwienie społeczne pośrednio oddziałując na jakość życia. Pozostałe kwestie, choć istotne, z racji niewielkiego odsetka występowania, są dostrzegane, ale nie wpływają znacząco na samopoczucie.
Wykres 9 Wpływ problemów społecznych na jakość życia
Źródło: Opracowanie własne
Najsilniej problemy społeczne oddziałują na jakość życia w miejscowościach: Grzegorzowice Wielkie, Iwanowice Włościańskie, Poskwitów, Maszków, Sułkowice, Sieciechowice i Zalesie. 20 Z kolei w Lesieńcu i Iwanowicach Dworskich zidentyfikowane problemy społeczne nie odbijają się znacząco na jakości życia, co może oznaczać, że są one dostrzegalne, jednak mają charakter marginalny. Jest to mimo wszystko istotne zagrożenie z punktu widzenia gminy, zatem konieczna jest obserwacja, czy ten trend będzie się utrzymywał.
Jakość życia uzależniona jest także od problemów środowiskowych, czyli przekroczenie standardów środowiska, zagrożenia wynikające z gospodarki ściekowej i odpadowej oraz zagrożenia klęskami żywiołowymi.
Są to aspekty o bardzo dużej sile oddziaływania. Przede wszystkim daje się zauważyć, że w obszarze o dużych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, który ma olbrzymi potencjał do stworzenia warunków dla rozwoju turystyki problemy środowiskowe rzutujące na postrzeganie własnej miejscowości w sposób negatywny, musi dojść do określonych zmian.
Wykres 10 Wpływ problemów środowiskowych na jakość życia
Źródło: Opracowanie własne
W szczególności w takich miejscowościach jak Poskwitów, Iwanowice Włościańskie, Sieciechowice, szczególnie dostrzega się zagrożenia w odniesieniu do jakości życia. Najlepszym przykładem tej zależności są zagrożenia powodziowe. Wiele gospodarstw oraz infrastruktura z racji położenia w dolinie rzeki Dłubni są narażone na zalania i podtopienia. Z kolei w miejscowościach takich jak Sułkowice, Zalesie, Żerkowice, upatruje się wpływu na komfort życia zagrożeń wynikających z gospodarki odpadami jak również przekroczonych standardów środowiskowych – np. poprzez zwiększoną niską emisję.
Kolejnym kryterium rzutującym na postrzeganie jakości życia jest wyposażenie obszaru w infrastrukturę techniczną. Jak się okazuje jest ona warunkiem rozwoju i atrakcyjności dla
21 zamieszkania i prowadzenia działalności. Znajdujące się na terenie miejscowości przedsiębiorstwa (nawet mikro i małe), tworząc miejsca pracy, dają mieszkańcom swoiste poczucie bezpieczeństwa. Jeżeli brak jest odpowiedniej infrastruktury technicznej, nie będzie skłonności do inwestowania w działalność gospodarczą, a tym samym nie będą powstawać nowe miejsca pracy. Również w odniesieniu do postrzegania miejsca zamieszkania infrastruktura techniczna wpływa na jakość życia. Miejsca w których brak tak podstawowych usług jak wodociągi, czy kanalizacja, jak również dostępność komunikacyjna są źle postrzegane przez mieszkańców i zniechęcają do tego, by miejscowość rozwijać.
Tak negatywnie „nakręcone” zjawisko niekorzystnie oddziaływać będzie na postrzegania miejsca pracy i zamieszkania, czyli jakość.
Największe niekorzystne skutki tej zależności obserwuje się w Lesieńcu, Grzeorzowicach Wielkich, a także w mniejszym stopniu Poskwitowie, Celinach i Sieciechowicach. W tych zatem miejscowościach zwrócić należy uwagę na konieczność uzupełnienia infrastruktury, gdyż t tych inwestycjach upatruje się możliwości rozwoju i poprawy standardów życia.
Na Wykres 11 można wśród problematycznych miejscowości dostrzec także Maszków. Jednakże tu źródła problemu należy upatrywać w innych obszarach życia. Wyniki badań wskazują, że w sferze technicznej jest jeszcze wiele do zrobienia. W rzeczywistości jednak Maszków jest miejscowością, która jest dobrze wyposażona. Problemy dostrzeżone przez mieszkańców mogą dotyczyć jakości infrastruktury najbliższego otoczenia.
Wykres 11 Wpływ problemów technicznych na jakość życia
Źródło: Opracowanie własne
22 O ile infrastruktura techniczna ma wpływ na decyzje o inwestowaniu, to o jakości życia w miejscowości świadczy również stan sfery gospodarczej, czyli kondycja lokalnych firm, potrzeba inwestycji zewnętrznych, jakość sektora usług, przerost zatrudnienia w rolnictwie. Rejestrowana działalność rolnicza stanowi niewielki odsetek przedsiębiorstw działających w Iwanowicach. Jednak zauważalny jest problem przerostu zatrudnienia w tym obszarze. Przerost ten może dotyczyć zwłaszcza działalności rolniczej indywidualnej. Nie jest to jednak największy problem. Najbardziej mieszkańcom doskwiera brak inwestycji zewnętrznych, co oznacza, że nie dostrzega się w gminie wystarczającego kapitału, który rozruszałby lokalną gospodarkę.
Największy jednak wpływ na jakość życia będzie mieć kondycja lokalnych firm oraz jakość sektora usług. I w tych aspektach dostrzega się duże braki i problemy. Usługi, do sfera gospodarki, z której korzysta się obecnie najwięcej, zaś kondycja przedsiębiorstw, to zadowolenie z pracy (w tym wynagrodzenia). Są to zatem czynniki mające wpływ na jakość życia.
Miejscowości takie jak Maszków, Iwanowice Włościańskie, Sułkowice, Celiny, czy Sieciechowice, to miejsca, gdzie najbardziej widoczne są negatywne oddziaływania problemów środowiskowych na jakość życia
Wykres 12 Wpływ problemów gospodarczych na jakość życia
Źródło: Opracowanie własne
Bardzo często uważa się, że pomoc społeczna świadczy o poziomie życia na danym terenie. Im tej pomocy udziela się więcej, tym obszar jest gorzej postrzegany. Tak dzieje się w Większości miejscowości gminy Iwanowice. Zasadniczo problemu nie upatruje się jedynie w Naramie, Lesieńcu, Widomej i Grzegorzowicach Małych. 23 Wykres 13 Wpływ występowania pomocy społecznej na jakość życia
Źródło: Opracowanie własne
Jeszcze jednym bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na jakość życia jest bezpieczeństwo mierzone wskaźnikiem przestępczości. W Iwanowicach, o czym już pisano przestępczość ta jest (można powiedzieć) znikoma.
Ale faktycznie tam, gdzie wykryto najwięcej przestępstw czy wykroczeń mieszkańcy wskazują na obawy związane z bezpieczeństwem Największe są w Sieciechowicach (najwięcej przestępstw) oraz Iwanowicach Włościańskich i Zalesiu.
Podsumowując, najniżej jakość życia ocenić należy w takich miejscowościach jak Sieciechowice, Iwanowice Włościańskie, Grzegorzowice Wielkie oraz Maszków.
24 Wykres 14 Wpływ przestępczości na jakość życia
Źródło: Opracowanie własne.
Rysunek 3 Jakość życia
Źródło: Opracowanie własne na podstawie MPZP Gminy Iwanowice
25 1.1.1.4 Problemy społeczne Podobnie jak problemy społeczne wpływają na jakość życia, istnieje relacja odwrotna. Komfort i warunki bytowania mogą przekładać się na różne problemy o charakterze społecznym (inne spojrzenie na Wykres 9). W szczególności, subiektywne odczucie zadowolenia ze swojego miejsca zamieszkania, pracy, czy przebywania wpływać mogą na takie aspekty jak bezrobocie, niski poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, słaba integracja społeczności lokalnej. Może to być skutkiem niskiej samooceny oraz świadomości atutów i walorów miejsca.
Na problemy społeczne istotny wpływ ma także środowisko, a w szczególności zagrożenia klęskami żywiołowymi oraz płynące z jakości prowadzonej gospodarki komunalnej (ścieki, odpady). Na powstawanie zidentyfikowanych problemów społecznych największy wpływ mają skutki zaistnienia zdarzeń co do których dostrzega się istniejące zagrożenia (podtopienia, zalania, ale także nieszczelne zbiorniki wybieralne).
Wykres 15 Wpływ występowania problemów środowiskowych na problemy społeczne.
Źródło: Opracowanie własne
Zasadniczo umiejscowienie na wykresie miejscowości Widoma, Celiny i Damice wskazuje na korzystne warunki w rozpatrywanym aspekcie. W Naramie występowanie problemów związanych ze środowiskiem (szczególnie niska emisja) nie wpływa na występowanie problemów społecznych. Neutralnie zaś sytuacja wygląda w Maszkowie oraz Biskupicach. Pozostałe miejscowości borykają się z negatywnym oddziaływaniem problemów środowiskowych na sferę społeczną.
W szczególności na takie elementy współżycia społecznego wpływ ma pełnienie odpowiednich funkcji przez przestrzenie będące środowiskiem życia. 26 Jak wynika z badań oraz informacji przekazywanych przez mieszkańców w gminie mamy do czynienia z bardzo niskim poziomem uczestnictwa w życiu gminy. Bezpośrednią konsekwencją jest niski poziom a miejscami brak integracji środowisk lokalnych. Zauważa się, że są miejscowości o dużym zróżnicowaniu zarówno na płaszczyźnie materialnej, intelektualnej jak i wiekowej. To co łączy społeczność lokalną, to przestrzeń życiowa oraz swoista kultura w skali mikro. Aby jednak problemy te zostały „przekute” w potencjał rozwojowy konieczne jest stworzenie warunków do bliższych relacji pomiędzy mieszkańcami. W Iwanowicach Dworskich i Włościańskich, Lesieńcu, Maszkowie, Sułkowicach, Krasieńcu Poskwitowie, czy Grzegorzowicach Wielkich brak przestrzeni o funkcjach integrujących najbardziej przekłada się na wzrost problemów społecznych i pogłębianie się różnic. Nie można również zapominać, że oprócz dostępności miejsc oferujących usługi rekreacyjne i sportowe, kulturalne wpływ na zadowolenie, środowisko i integrację ma estetyka przestrzeni, która w wymienionych miejscowościach wymaga poprawy w szczególności w miejscach reprezentacyjnych (tereny administracyjne, centra wsi).
Wykres 16 Wpływ występowania problemów funkcjonalno-przestrzennych na problemy społeczne.
Źródło: Opracowanie własne
27 Rysunek 4 Problemy społeczne
1.1.1.5 Problemy Środowiskowe Problemy natury środowiskowej, czyli przekroczone standardy środowiska, jak również zagrożenia naturalne oraz związane ze ściekami i odpadami są konsekwencją braków w infrastrukturze. Są one najbardziej widoczne wzdłuż rzeki, gdzie problemy te się kumulują.
Wykres 17 Wpływ występowania problemów technicznych na problemy środowiskowe.
Źródło: Opracowanie własne
28 Brak zagospodarowania terenów przy rzece oraz ich zaniedbanie – zanieczyszczone koryto rzeki zarówno mułem i osadami naturalnymi jak i odpadami bytowymi i innymi pochodzenia sztucznego przyczyniając się do wzrostu zagrożeń zwłaszcza powodziowych. Wykres 17 pokazuje, że jedynie w trzech miejscowościach nie dostrzega się tego problemu. W pozostałych natomiast występuje z większym lub mniejszym nasileniem. Już w tym miejscu można postawić tezę o miejscu występowania największych trudności i problemów rozwojowych rzutujących na pozostałe sfery życia społeczno-gospodarczego. Wyraźnie dostrzega się linię doliny rzeki Dłubni pokrywającą się z granicami Dłubiańskiego Parku krajobrazowego, jako przestrzeń występowania tych zakłóceń.
Dla pozostałych aspektów badania problemy środowiskowe będą traktowane jako przyczyna występowania problemów.
1.1.1.6 Problemy techniczne Problemy techniczne są elementem wpływającym na inne czynniki rozpatrywane w niniejszej analizie, dlatego też opisywane są w innych częściach niniejszego rozdziału. Niemniej stanowią one o istocie zjawisk społeczno-gospodarczych zachodzących w gminie
1.1.1.7 Problemy przestrzenno-funkcjonalne Każda miejscowość posiada obszary, które pełnią różne funkcje dla społeczności lokalnej oraz działających podmiotów. Są również takie obszary, które takiej funkcji z różnych przyczyn są pozbawione. Są to tereny z punktu widzenia miejscowości bezużyteczne. Należy jednak zwrócić uwagę, że tereny te mają w sobie olbrzymi potencjał, a pozostawienie ich w permanentnej izolacji prowadzi do pogłębionej degradacji. Są to w szczególności tereny leżące lub przyległe do doliny rzeki. Przyczyn można upatrywać w problemach środowiskowych, zwłaszcza związanych z zalewaniem tych obszarów. Najbardziej dostrzega się tą zależność w Iwanowicach Dworskich i Włościańskich, a także w Maszkowie, Lesieńcu, Sieciechowicach i Poskwitowie, które posiadają takie właśnie tereny. Z Kolei Krasieniec, czy Sułkowice mogą tych problemów upatrywać w niedostatkach infrastrukturalnych.
Jak wspomniano braki w inwestycjach, czyli jakość dróg, infrastruktury komunalnej i telekomunikacyjnej mogą mieć istotny wpływ na kształtowanie funkcji terenu. Nawet rozpoznany potencjał przestrzeni nie będzie mógł zostać wykorzystany, jeżeli nie będzie odpowiednio przygotowany od strony technicznej. Największe braki w tej materii mają Sułkowice, Lesieniec, czy Grzegorzowice Wielkie. Z kolei Maszków, Iwanowice Dworskie i Włościańskie, czy Krasieniec posiadają już względnie uzupełnioną infrastrukturę, jednak brak jeszcze zagospodarowania funkcjonalnego przestrzeni (Wykres 19).
29 Wykres 18 Wpływ problemów środowiskowych na problemy funkcjonalno-przestrzenne
Źródło: Opracowanie własne.
Wykres 19 Wpływ problemów technicznych na problemy funkcjonalno-przestrzenne
Źródło: Opracowanie własne
Z kolei przypadek Naramy jest bardzo specyficzny. Tu infrastruktura komunalna jest już uzupełniona, nieliczne drogi wymagają poprawy stanu (nie odbiegają od średniego stanu dróg w gminie). Zatem problem stanowić może już wyższa świadomość i poczucie estetyki
30 przestrzeni. Faktycznie w Naramie brak jest zorganizowanego centrum wsi pełniącego funkcje społeczne i integracyjne a także rekreacyjno-wypoczynkowe.
Rysunek 5 Problemy funkcjonalno-przestrzenne
Źródło: Opracowanie własne na podstawie MPZP Gminy Iwanowice
1.1.1.8 Działalność gospodarcza i problemy związane z działalnością gospodarczą Prowadzenie działalności gospodarczej jest uzależnione od bardzo wielu czynników. Obecnie w gminie działalność prowadzona jest w większości w sektorach innych niż rolnictwo, czy sektor produkcyjno-budowlany. Generalnie są to handel i usługi. Jednak nie to wyłącznie usługi rynkowe (fryzjer, szewc itp.). Brak natomiast takich usług prowadzonych w gminie jak finanse i księgowość, doradztwo podatkowe itp. Ma to istotny wpływ na przedsiębiorczość i jej rozwój w poszczególnych miejscowościach.
Działalność gospodarcza i kondycja firm uzależniona jest również od czynników środowiskowych, technicznych, przestrzenno-funkcjonalnych.
Warunki do prowadzenia działalności gospodarczej bardzo mocno zależą od problemów środowiskowych w Zalesiu, Sułkowicach, Iwanowicach Dworskich i Włościańskich, Naramie, Sieciechowicach, Biskupicach i Grzegorzowicach Małych. Wynika stąd, że problem dotyczy w szczególności miejscowości, gdzie przedsiębiorstw jest bardzo mało a problemy środowiskowe są barierą w otwieraniu nowych przedsięwzięć, lub istniejące firmy upatrują znaczące ryzyka wynikające z zagrożeń środowiskowych (Wykres 20).
31 Z kolei nie ulega wątpliwości, że zagrożenia środowiskowe bezpośrednio wpływają na kondycję firm. Wymagają one bowiem konieczności ponoszenia wyższych kosztów związanych z utrzymaniem czystości i porządku. Te problemy są ze sobą silnie skorelowane i dotyczą generalnie całej gminy (Wykres 21)
Wykres 20 Wpływ problemów środowiskowych na działalność gospodarczą
Źródło: Opracowanie własne
Wykres 21 Wpływ problemów środowiskowych na problemy gospodarcze
Źródło: Opracowanie własne
32 Rysunek 6 Problemy gospodarcze
Źródło: Opracowanie własne na podstawie MPZP Gminy Iwanowice
1.1.1.9 Pomoc społeczna Pomoc społeczna – Jest czynnikiem wpływającym na inne elementy funkcjonowania gminy. Jest działaniem zaradczym którego prawidłowe funkcjonowanie poprawia inne czynniki analizy (np. jakość życia)
1.1.1.10 Rozwój mieszkalnictwa (domy i mieszkańcy) Przyrost domów i mieszkańców świadczyć może o jakości życia na danym terenie. Zatem jeżeli miejscowość będzie postrzegana, jako atrakcyjna z punktu widzenia osiedlania się, wyższa będzie skłonność do rozwoju budownictwa. Za budownictwem mieszkaniowym idzie wzrost liczby mieszkańców. Z tym aspektem w negatywnym kontekście (mała atrakcyjność) borykają się Grzegorzowice Wielkie, Sieciechowice, Sułkowice i Celiny. Zaznaczyć dodatkowo należy, że w miejscowościach tych znajduje się wiele terenów przeznaczonych na budowę. W związku jednak z lokalizacją – oddaleniem od głównych szlaków komunikacyjnych, otoczenie jeszcze polami uprawnymi – nie są to jeszcze lokalizacje atrakcyjne.
Iwanowice Dworskie, Maszków i Zalesie, to natomiast miejscowości na terenie których w ubiegłych latach budownictwo rozwijało się dynamicznie, a obecne wyniki nie są
33 następstwem problemów związanych z atrakcyjnością. Problemy natomiast zostały przeniesione na inne sfery w związku z dużym napływem ludności z zewnątrz. Tu mieszkańcy upatrują jakość życia w integracji lokalnej.
Wykres 22 Wpływ jakości życia na rozwój budownictwa mieszkaniowego i przyrost ludności.
Źródło: Opracowanie własne
Również na skłonność do zamieszkania i osiedlania się wpływ mają problemy społeczne, jako jeden z elementów rzutujących na jakość życia. Nie skłaniają do osiedlania się informacje o
34 niewielkiej aktywności społecznej mieszkańców. Osoby, które mają zamiar wybudować nowy dom przeważnie pochodzą z większych miast (tu: z Krakowa) i są zarówno zawodowo jak i społecznie aktywne. Dodatkowym problemem może być świadomość konieczności włożenia wysiłku w integrację z ludnością już zamieszkującą dany obszar. Dlatego konieczne jest podjęcie integracyjnych działań w Iwanowicach Dworskich i Włościańskich, Sułkowicach, Grzegorzowicach Wielkich, Poskwitowie, Sieciechowicach, czy Biskupicach.
Wykres 23 Wpływ problemów społecznych na rozwój budownictwa mieszkaniowego i przyrost ludności.
Źródło: Opracowanie własne
35 1.1.2 Matryca delimitacji obszaru
2 Problem 12 Przestępst 5 Jakość 10 Działalnoś 11 Przyrost życia (w wo 3 9 Problemy ć i domów i tym pomoc 6 Problemy 7 Problemy 8 Problemy przestrz.- problemy mieszkańc stwierdzon 4 Gmina społeczna) społeczne środow. techniczne funkc. gospod. ów e
13 Biskupice 14 15 16 17 18 19 20 21
22 Krasieniec 23 24 25 26 27 28 29 30
31 Lesieniec 32 33 34 35 36 37 38 39
40 Maszków 41 42 43 44 45 46 47 48
49 Narama 50 51 52 53 54 55 56 57
58 Poskwitów 59 60 61 62 63 64 65 66
67 Sieciechowice 68 69 70 71 72 73 74 75
76 Sułkowice 77 78 79 80 81 82 83 84
85 Widoma 86 87 88 89 90 91 92 93
94 Celiny 95 96 97 98 99 100 101 102
103 Zalesie 104 105 106 107 108 109 110 111
112 Żerkowice 113 114 115 116 117 118 119 120
121 Damice 122 123 124 125 126 127 128 129
130 Grzegorzowic 131 132 133 134 135 136 137 e M. 138
36 139 Grzegorzowic 140 141 142 143 144 145 146 e W. 147
148 Iwanowice 149 150 151 152 153 154 155 Dw. 156
157 Iwanowice Wł. 158 159 160 161 162 163 164 165
166
167 168 Niewielki poziom degradacji
169 170 Średni poziom degradacji
171 172 Wysoki poziom degradacji
37 Jak pokazuje matryca, problemy rozłożone są w gminie niejednorodnie. Wiele natomiast skupia się wokół miejscowości, które położone są w dolinie rzeki Dłubni. Ponieważ teren ten należy do najbardziej zagrożonych degradacją przyrodniczą, a także techniczną w pierwszej kolejności wyznaczono obszar będący nie tylko terenem który należy odnowić, ale posiada potencjał dla szybkiego rozwoju (Rysunek 7).
Rysunek 7 Obszar rewitalizacji Gminy Iwanowice
Źródło: Uchwała Nr XXI/210/2016 Rady Gminy Iwanowice z dnia 31.08.2016r. w sprawie określenia obszarów zdegradowanych oraz obszaru rewitalizacji
38 1.2 Analiza lokalnych potencjałów występujących na terenie obszaru rewitalizacji Śledząc dokumenty planistyczne opracowane przez Gminę Iwanowice, a w szczególności jej strategię rozwoju, jak również biorąc pod uwagę wypowiedzi mieszkańców w trakcie badań ankietowych wyłania się pozytywny obraz obszaru chociaż zdegradowanego, to posiadającego olbrzymi potencjał, który można rozpatrywać w różnych aspektach:
technicznym; turystycznym, kulturowym i rekreacyjnym demograficznym
Potencjał ten odpowiednio uruchomiony, lub uaktywniony może przynieść na obszarze rewitalizacji zwielokrotnione korzyści dla przyrody, ludności zamieszkującej i przyjezdnej, a przede wszystkim wpłynie na wizerunek Gminy Iwanowice.
1.2.1 Potencjał techniczny Z punktu widzenia wyposażenia obszaru rewitalizacji e infrastrukturę techniczną oraz jej warunki można uznać, że jest to jeden z większych atutów gminy. Niewątpliwie istnieją jeszcze miejsca wymagające uzupełnienia i poprawy tej infrastruktury, niemniej do potencjałów należy zaliczyć:
1. Położenie komunikacyjne – bliskość aglomeracji krakowskiej (rynek pracy, rynek zbytu, dostęp do edukacji, w tym na szczeblu wyższym, dostęp do usług publicznych, itd.); 2. Wysoką dostępność komunikacyjna gminy (przez teren gminy prowadzą drogi z Krakowa w kierunku Miechowa, Wolbromia i Ojcowa); 3. Dobre połączenie gminy z Krakowem liniami autobusowymi oraz siecią prywatnych mikrobusów, w tym przewidywany do budowy wraz z drogą ekspresową węzeł drogowy z drogą krajową nr 7 i drogą powiatową; 4. Dostęp do sieci wodociągowej; 5. Wysoki poziom bezpieczeństwa przeciwpożarowego (działalność Ochotniczych Straży Pożarnych);
1.2.2 Potencjał turystyczny, kulturowy i rekreacyjny Być może wynika do z racji położenia geograficznego i uwarunkowań historycznych, ale potencjał turystyczno-wypoczynkowy, czy rekreacyjny wraz z możliwościami rozwoju i eksponowania kulturowego obszaru świadczy o wielkim niewykorzystaniu jeszcze możliwości gminy. Brak wykorzystania tego właśnie potencjału prowadzi do niszczenia atrakcyjnych przyrodniczo i turystycznie terenów w dolinie rzeki Dłubnia. Stąd konieczna jest jak najszybsza aktywizacja takich potencjałów jak:
39 1. Położenie na pograniczu Wyżyny Miechowskiej i Jury Krakowsko-Częstochowskiej – bogate walory przyrodniczo-krajobrazowe, sporo terenów zielonych, liczne skałki wapienne; 2. Bogate zasoby wód jurajskich typu artezyjskiego na terenie gminy; 3. Bogactwo dziedzictwa kulturowego na terenie gminy, w tym m.in. zabytki architektury sakralnej (kościoły, np. drewniany kościółek p.w. św. Trójcy w Iwanowicach, kapliczki, przydrożne krzyże); 4. Muzeum Regionalne w zabytkowym XVIII-wiecznym budynku dawnej karczmy, dokumentujące i prezentujące historie i wytwory osadnictwa w dolinie Dłubni; 5. Bogata historia, żywa kultura i tradycja lokalna – folklor, działalność zespołów i kapel ludowych, orkiestr dętych, itp., Festiwal Godki Krakowskiej, Dożynki gminne, rodzima podkrakowska kuchnia; 6. Dobra lokalizacja pod kątem sąsiednich atrakcji turystycznych, zlokalizowanych m.in. w Krakowie czy Ojcowie; 7. Łatwy dostęp do oferty kulturalnej stolicy regionu; 8. Tradycje pszczelarskie; 9. Duża aktywność społeczna w zakresie sportu i rekreacji (m.in. 4 kluby sportowe, wiele sekcji); 10. Istniejąca infrastruktura sportowo-rekreacyjna; 11. Działalność społeczno-kulturowa Ochotniczych Straży Pożarnych i Kół Gospodyń Wiejskich;
1.2.3 Potencjał demograficzny Z kolei potencjał demograficzny należy traktować jako potencjał, który w przyszłości wesprze procesy rewitalizacyjne i porewitalizacyjne.
Bardzo wysokie przeciętne saldo migracji z lat 2007-2010 na 10. tys. mieszkańców (równe: 84,08), oraz dodatni przeciętny przyrost naturalny, to dane dla gminy. Nie inaczej wygląda sytuacja w obszarze rewitalizacji. Jednak występują tu bardzo licznie i duże zróżnicowania (stare i nowe domy, zagospodarowane tereny i tereny nieuporządkowane). Tereny pozostawione bez interwencji w wyznaczonym obszarze wpływać będą negatywnie na te, które są uporządkowane i pełnią jakieś funkcje. Brak reakcji tereny zaniedbane niekorzystnie odbije się na całości. W konsekwencji nawet, jeśli dziś demografia pokazuje wskaźniki korzystne dla gminy, w ciągu kilku lat proces może się odwrócić. Z kolei dla nowego budownictwa istnieje jeszcze wiele miejsca, co umacnia warunki dla rozwoju potencjału demograficznego. Jest to olbrzymi kapitał gminy, który obecnie nieco „uśpiony” może – w momencie realizacji inwestycji rewitalizacyjnych oraz przedsięwzięć miękkich – się ujawnić w dać pozytywne efekty w postaci podejmowania działalności gospodarczej i społecznej w różnych sferach.
40 1.2.4 Wnioski Gmina Iwanowice posiada olbrzymi potencjał rozwojowy wynikający przede wszystkim z dwóch przesłanek: a) bliskości dużego miasta o wielkich tradycjach i atrakcyjności zarówno inwestycyjnej jak i turystycznej b) położenia na obrzeżach Jury Krakowsko-Częstochowskiej, na obszarze której znajduje się park krajobrazowy Doliny Dłubni, a niewielkiej odległości znajduje się Ojcowski Park Narodowy.
To właśnie położenie wraz z walorami krajobrazowymi, które także są do wydobycia, predestynują teren rewitalizacji do bycia zapleczem rekreacyjnym dla mieszkańców dużej aglomeracji miejskiej. Uruchomienie odpowiednich procesów może nakręcić pozytywną spiralę zdarzeń prowadzącą do dynamicznego rozwoju najpierw wyznaczonego obszaru rewitalizacji a następnie całej gminy i okolic.
41 2 Opis powiązań z dokumentami strategicznymi gminy
2.1 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego instrumentem określającym zasady kształtowania struktury przestrzennej województwa w długiej perspektywie.
Cel generalny: Małopolska- region szans, wszechstronnego rozwoju i ówczesnej gospodarki; silnym aktywnością swoich mieszkańców, czerpiącym z dziedzictwa przeszłości i zachowującym tożsamość w integrującej się Europie. Harmonijne gospodarowanie przestrzenią jako podstawa dynamicznego i zrównoważonego rozwoju województwa.
GPR Iwanowic odpowiada celom strategicznym omawianego dokumentu w zakresie:
Cele strategiczne:
zapewnienie mieszkańcom równego dostępu do kultury; rozwinięta infrastruktura sportowo-rekreacyjna; stworzenie warunków do identyfikacji mieszkańca z regionem; efektywne wykorzystanie stanu zainwestowania, pokonywanie barier i konfliktów, poprawa ładu przestrzennego; dążenie do dalszej intensyfikacji rozwoju najbardziej aktywnych gospodarczo obszarów z równoczesnym przełamywaniem impasu gospodarczego obszarów wymagających aktywizacji; przełamywanie barier i ograniczeń rozwoju; definiowanie obszarów, w których obowiązują ograniczenia w swobodnym zagospodarowaniu przestrzeni; poprawa ładu przestrzennego.
2.2 Strategia Rozwoju Powiatu Krakowskiego Strategia Rozwoju Powiatu Krakowskiego na lata 2013-2020 przyjęta 29 maja 2013 roku jest dokumentem planistycznym zgodnym z perspektywą finansowania polityki strukturalnej UE. W części diagnostycznej zidentyfikowane zostały problemy i potencjały powiatu, do których będą odnosić się działania prorozwojowe. Wyznaczono w związku z tym 6 obszarów, dla których zidentyfikowano cele operacyjne. Gminny Program Rewitalizacji wpisuje się w realizację wizji:
W 2020 roku powiat krakowski w pełni korzysta ze swojego położenia w sąsiedztwie miasta Krakowa, walorów środowiska i dostępności komunikacyjnej. Rozwinęły się konkurencyjne i innowacyjne sektory gospodarki oraz turystyka.
42 Efektywne zarządzanie publiczne, aktywność wspólnot samorządowych, przedsiębiorców i organizacji pozarządowych zapewniły wysoki poziom życia mieszkańców i dostęp do usług o wysokim standardzie.
oraz niektórych celów tej strategii.
Tabela 2 Spójność GPR z celami Strategii Rozwoju Powiatu Krakowskiego
OBSZAR Cel operacyjny 1.4 Rozwój aktywności i przedsiębiorczości 1 GOSPODARKA, EDUKACJA I RYNEK PRACY mieszkańców 2.1 Budowa spójnej oferty turystycznej i kulturowej powiatu krakowskiego 2.2 Zrównoważony rozwój infrastruktury 2 TURYSTYKA I DZIEDZICTWO KULTUROWE turystycznej i kulturowej 2.3 Ochrona krajobrazu kulturowego i dziedzictwa 3.1 Wsparcie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej Powiatu 3 WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE 3.3 Wewnętrzna spójność komunikacyjna POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE Powiatu 3.4 Rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego 5.1 Poprawa dostępności do usług edukacyjnych na wysokim poziomie 5.2 Rozwój oferty kulturalnej i rekreacyjno- 5 ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH sportowej 5.4 Rewitalizacja miast i terenów wiejskich oraz efektywne zarządzanie przestrzenią 6.1 Wysokie poczucie bezpieczeństwa 6 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE, publicznego EKOLOGICZNE I SPOŁECZNE 6.2 Sprawna i integrująca polityka społeczna 6.3 Dbałość o stan środowiska naturalnego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Załącznika do Uchwały Nr XXXI/314/13 Rady Powiatu w Krakowie z dnia 29 maja 2013 r. w sprawie zmiany Strategii Rozwoju Powiatu Krakowskiego na lata 2013 – 2020
Opisane w dalszej części programu cele, kierunki działań i przedsięwzięcia programu wskazują na realizację wymienionych powyżej celów strategii powiatowej. W szczególności ważne jest odniesienie do takiego przygotowania obszaru, aby możliwy był rozwój turystyki wypoczynku i rekreacji, a to może przyczynić się do powstawania nowych miejsc pracy. Tego typu działania znajdują swoje odzwierciedlenie w poszczególnych obszarach. Dodatkowym elementem integrującym GPR Iwanowic ze Strategią Rozwoju Powiatu Krakowskiego jest zwrócenie szczególnej uwagi na dziedzictwo kulturowe.
43 2.3 Powiązania ze strategią rozwoju gminy Iwanowice Wizja nakreślona w Strategii Rozwoju Gminy Iwanowice wskazuje, że do 2020 roku gmina może stać się atrakcyjnym obszarem osadniczym i rekreacyjno-wypoczynkowym dla mieszkańców aglomeracji krakowskiej. Natomiast na potencjale inwestycyjnym i atrakcyjności rekreacyjno-turystycznej gminy oraz przedsiębiorczości mieszkańców rozwijać się będzie lokalna gospodarka generując miejsca pracy.
Tabela 3 Spójność GPR z celami Strategii Rozwoju Gminy Iwanowice
OBSZAR Cel operacyjny I.2 Zwiększenie atrakcyjności turystyczno- rekreacyjnej gminy I.3 Rozwój potencjału gospodarczego gminy I ROZWÓJ GOSPODARCZY I.4 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości oraz przeciwdziałanie bezrobociu II.1 Dbałość o wspólne dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze oraz przestrzeń publiczną II ROZWÓJ SPOŁECZNY II.2 Wysoka jakość usług edukacyjnych II.3 Zapewnienie bezpieczeństwa na terenie gminy III.1 Rozwój systemów infrastruktury technicznej i ochrona środowiska III INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO III.1 Wysoka dostępność komunikacyjna gminy Źródło: Opracowanie własne na podstawie Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 40/2013 wójta Gminy Iwanowice z dnia 02.12.2013r.; Strategia Rozwoju Gminy Iwanowice na lata 2014-2020
Doskonale zatem widać, że GPR Iwanowic ściśle koresponduje z założeniami strategii gminnej. GPR może również stanowić stricte program realizujący strategię.
44 2.4 Powiązania z Planem zagospodarowania przestrzennego gminy Iwanowice Zgodność i spójność Gminnego Programu Rewitalizacji z Miejscowym Planem Zagospodarowania przestrzennego najlepiej opisuje fakt braku konieczności zmian w tym pranie wynikających z realizacji przedsięwzięć na obszarze rewitalizacji. W wyznaczonym bowiem obszarze znajdują się tereny sportu i turystyki, przeznaczone pod zorganizowanie obiektów i przestrzeni o charakterze rekreacyjnym, jak również zabudowy mieszkaniowo- usługowej oraz zabudowy mieszanej (mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej) gdzie możliwe jest prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług, w tym obsługi ruchu turystycznego.
2.5 Powiązania ze strategią rozwiązywania problemów społecznych w gminie Iwanowice W tym dokumencie zidentyfikowane zostały problemy społeczne zarówno z punktu widzenia Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, jak i środowisk lokalnych. Na tej podstawie oceniono kierunki działań w celu poprawy zdiagnozowanej sytuacji. Działania GPR wpisują się także w niektóre cele strategii.
Priorytet I: Osoby starsze i niepełnosprawne
Cel strategiczny Wsparcie osób starszych i niepełnosprawnych w utrzymaniu aktywności społecznej i zawodowej.
Cel operacyjny I.2. Stwarzanie warunków do utrzymywania aktywności, w tym zawodowej przez osoby starsze i niepełnosprawne
Realizacja GPR pozwoli na utrzymanie tej aktywności poprzez wygenerowanie usług w szczególności o charakterze turystyczno-kulturowym, w których zatrudnienie mogą znaleźć właśnie osoby starsze, posiadające dużą wiedzą na temat gminy, jej historii i kultury.
W szczególności zaś program rewitalizacji będzie odpowiadał na zagadnienia związane z Priorytetem III: Rynek pracy.
Cel strategiczny Wzrost zatrudnienia na terenie Gminy Iwanowice
Cel operacyjny III.1. Wspieranie rozwoju kompetencji zawodowych wśród mieszkańców Gminy Iwanowice
Cel operacyjny III.2. Zwiększenie aktywności zawodowej wśród osób bezrobotnych
Cel operacyjny III.3. Rozwój podmiotów ekonomii społecznej
45 Wsparcie rozwoju kompetencji to nic innego jak proponowane w niniejszym programie działania zmierzające do nabycia przez mieszkańców nowych umiejętności w szczególności w zakresie turystyki i rekreacji. Wszelkiego rodzaju szkolenia mogą aktywizować różne osoby do podejmowania aktywności zawodowej w tym do otwierania własnej działalności. Integracja dwóch pierwszych celów, a więc zwiększenie kompetencji wraz z aktywizacją osób bezrobotnych może przenieść się do tworzenia przez te osoby podmiotów tzw ekonomii społecznej, które są znakomitym „inkubatorem dla przyszłych mikro i małych przedsiębiorców. Również w GPR dostrzega się konieczność integrowania ludzi wokół jakiejś idei, którą może stać się dla nich instrumentem wychodzenia z ubóstwa, a nade wszystko z bzerobocia.
46 3 Cele rewitalizacji Rewitalizacja ze swej natury ma na celu dokonanie takich zmian w wielu sferach społeczno- ekonomicznego życia gminy, aby zidentyfikowany obszar o charakterze kryzysowym zmienił swoje funkcje, lub charakter. Zmiany te mają pozwolić na rozwój gospodarczy i wzrost zadowolenia z przebywania na tym właśnie terenie (zamieszkania, podejmowania działalności, wypoczynku itp.)
Generalnie w gminie Iwanowice został jasno zdefiniowany problem, którego źródło identyfikuje się między innymi na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji. Teren ten został zlokalizowany w dolinie rzeki Dłubni. Sytuacja kryzysowa tego terenu wynika z charakteru rolniczego gminy, co wiąże się z wysokim zatrudnieniem w nierentownej (w większości) działalności rolniczej, jak również niewykorzystanego potencjału przyrodniczo-rekreacyjnego. Natomiast naczelnym problemem jest postępująca degradacja obszaru bogatego krajobrazowo i kulturowo ze względu na brak szerokiego zainteresowania i wizji możliwości zagospodarowania tego elementu Dłubiańskiego Parku Krajobrazowego. Przyczyną tego stanu rzeczy są wieloletnie zaniedbania w szczególności w infrastrukturze podstawowej wynikające z rolniczego niegdyś charakteru gminy.
Rysunek 8 Struktura problemowa obszaru rewitalizacji
Postępująca degradacja przyrodnicza
Brak zainteresowania i wizji Zaniedbania w infrastrukturze możliwości rozwoju
Tradycyjna Niska świadomość Niski stopień Brak środków gospodarka lokalnego integracji finansowych rolna potencjału społecznej
Wod-kan Drogi i chodniki
Wypoczynek Miejsce reprezentacyjne
47 Źródło: Opracowanie własne 3.1 Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji Rewitalizacja doliny rzeki Dłubni ma być asumptem do dalszych zmian na terenie gminy Iwanowice, które przyczynią się do zmiany jej wizerunku. Realizacja Gminnego Programu Rewitalizacji będzie częścią realizacji działań założonych w Strategii Rozwoju Gminy Iwanowice. Wizja jaka została nakreślona w tym dokumencie,
W 2020 roku Gmina Iwanowice w pełni korzysta ze swojego położenia w sąsiedztwie Krakowa, w Subregionie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. Stanowi atrakcyjny obszar osadniczy i rekreacyjno-wypoczynkowy dla mieszkańców aglomeracji krakowskiej. Rozwinęła się lokalna gospodarka, bazująca na potencjale inwestycyjnym i atrakcyjności rekreacyjno-turystycznej gminy oraz przedsiębiorczości mieszkańców, generując nowe miejsca pracy. Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz doskonalenie usług publicznych przynoszą korzyści w postaci zwiększenia standardów życia.4 kładzie istotny nacisk na stworzenie warunków dla rozwoju takiej działalności, dzięki której zmieni się postrzeganie Gminy Iwanowice. Potencjał jakim gmina dysponuje pozwala przewidywać, że poprzez prowadzenie odpowiednich aktywności zarówno od strony technicznej jak i infrastrukturalnej szanse na rozwój ma miedzy innymi sektor turystyczno- rekreacyjny.
Gminny Program Rewitalizacji odpowiada na te założenia w części rekreacyjno- wypoczynkowej. Jak już uzasadniono, teren doliny rzeki Dłubni (także podlegający ochronie), jest mocno zaniedbany i z roku na rok jego stan ulega pogorszeniu. Potencjał zaś tego obszaru, jakkolwiek wymagający interwencji może przysporzyć mu wiele korzyści, zarówno wizerunkowych, jak i materialnych.
Wizja zatem doliny rzeki Dłubni po rewitalizacji jest następująca:
Dolina rzeki Dłubni jest terenem gminy Iwanowice na którym rozwija się działalność związana z obsługą ruchu turystyki wypoczynkowej wykorzystując potencjał przyrodniczy i kulturowy oraz przedsiębiorczość mieszkańców.
Oznacza to, że Proces rewitalizacji powinien przynieść w efekcie dynamiczny napływ turystów, którzy będą chcieli wypocząć aktywnie w dość krótkim czasie. Dlatego też nastawienie będzie na wypoczynek lokalny i regionalny. Aktywność wypoczynku ma wiązać się z wykorzystywaniem istniejących zmodernizowanych i nowych szlaków turystycznych pieszych i rowerowych. Utworzenie zaś centrów pełniących funkcje rekreacyjne, kulturalne i społeczne wzbogaci ofertę spędzania wolnego czasu także dla mieszkańców.
4Strategia Rozwoju Gminy Iwanowice na lata 2014-2020, Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 40/2013 wójta Gminy Iwanowice z dnia 02.12.2013r, s. 22 48 Aby osiągnąć ten cel konieczne jest wsparcie kapitału społecznego. Przedsiębiorczość mieszkańców to jedynie potencjał, który wymaga pobudzenia. Dlatego rewitalizacja powinna przyczynić się do wykorzystania tego potencjału w kierunku rozwijania działalności obsługi tak specyficznego ruchu turystyczno-wypoczynkowego.
Ostatecznie rewitalizacja przyczynić się do zmiany profilu i wizerunku gminy Iwanowice. Nie będzie już ona postrzegana jako gmina rolnicza, ewentualnie sypialnia dla Krakowa, ale ma szansę zostać gminą o charakterze szeroko pojętego zaplecza wypoczynkowego dla mieszkańców aglomeracji krakowskiej – rekreacja, sport, turystyka, osadnictwo.
Rysunek 9 Centra rekreacyjno-wypoczynkowe po rewitalizacji
Przestrzenie publiczne
Przestrzenie rekreacyjne
Przestrzeń kulturalno- rekreacyjna
49 Źródło: opracowanie własne na podstawie http://iwanowice.pl/aktualnosci/692/mapa- gminy-iwanowice
3.2 Cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań Nakreślona wizja doliny rzeki Dłubni po rewitalizacji będzie możliwa dzięki postawieniu i osiągnięciu dwóch zasadniczych celów:
1. Utworzenie w dolinie Dłubni przestrzeni wypoczynkowo-rekreacyjnej 2. Osiągniecie wyższego stopnia wewnętrznej integracji lokalnej społeczności w gminie i jej miejscowościach.
Cele te zostały wyznaczone w odpowiedzi na zidentyfikowane problemy (patrz Rysunek 8). Aby ich realizacja była możliwa działania prowadzone w ramach procesu rewitalizacji powinny być odpowiednio ukierunkowane. Kierunki te powinny zarówno wynikać analizy problemowej jak też być spójne z przewidzianymi w Strategii Rozwoju Gminy.
Kierunki działań nadadzą zatem odpowiedni bieg procesom rewitalizacji, a w szczególności wyznaczą projekty, które będą „lokomotywą” rewitalizacji i zmian w dolinie rzeki Dłubni jak również wskażą przedsięwzięcia wspomagające ten proces.
CEL 1: UTWORZENIE W DOLINIE DŁUBNI PRZESTRZENI WYPOCZYNKOWO-REKREACYJNEJ
KIERUNKI DZIAŁAŃ:
1.1. Poprawa dostępności komunikacyjnej
1.2. Budowa i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni publicznych (w tym poprawa bezpieczeństwa)
1.3. Poprawa stanu środowiska
Poprawa dostępności komunikacyjnej wynika ze zgłaszanych przez mieszkańców potrzeb w tym zakresie. Wskazuje się bowiem, że dobre drogi oraz łatwe i bezpieczne poruszanie się znacznie poprawia poczucie komfortu życia i prowadzenia działalności gospodarczej. Z kolei z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki (niezależnie od tego, czy będzie ona wyłącznie weekend’owa, czy też przyjmie inne wymiary) warunkiem sine qua non jest dobre skomunikowanie zarówno z innymi miejscowościami, jak i wewnątrz gminy. Potencjał w tej materii jest bardzo duży (patrz rozdz.1.2.2). Bliskość Krakowa, Dłubiański Park Krajobrazowy, Ojcowski Park Narodowy, to tylko niektóre z argumentów świadczących za koniecznością 50 takiego dostosowania infrastruktury drogowej, które pozwoli sprawnie przemieszczać się turystom w tych obszarach. Obszar rewitalizacji gminy Iwanowice stanowi część większego terenu, o wysokiej atrakcyjności turystyczno-rekreacyjnej. Jednakże obecnie jego zagospodarowanie i dostępność wymagają jeszcze doinwestowania.
Budowa i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni publicznych (w tym poprawa bezpieczeństwa). Gmina Iwanowice posiada kilka miejsc, które można określić przestrzenią publiczną, czyli taką, z której korzystają mieszkańcy. Najczęściej są to boiska sportowe przy szkołach, czy tereny użytkowane w celach sportowo-rekreacyjnych będących własnością, lub w zarządzie innych podmiotów (kościoła, straży pożarnej itp.). Jednak mieszkańcy odczuwają brak terenów o ściśle określonej funkcji publicznej, z której mogliby korzystać w sposób zorganizowany, czy indywidualny. W związku z tym podjęto decyzję o poprawie tych warunków poprzez utworzenie takich przestrzeni w czterech miejscowościach. Wybór lokalizacji ma ścisły związek z rewitalizacją wyznaczonego terenu. Zostały one bowiem usytuowane w bliskiej odległości od rzeki Dłubni, podkreślając tym samym walor rurystyczno0rekreacyjny doliny. W związku z tym zostaną utworzone swa stricte obiekty sportowe z częścią rekreacyjną w Maszkowie i Biskupicach oraz dwa tzw. „miejsca spotkań” stanowiące także swoiste zaplecze turystyczno-rekreacyjne w Iwanowicach i Sieciechowicach. Istotą tworzenia tego typu obiektów jest nie tylko chęć zaoferowania przyjezdnym rozrywki, ale także, a czasami przede wszystkim umożliwienie integracji podzielone strukturalnie społeczności lokalnej.
Poprawa stanu środowiska jest kierunkiem działania niezwykle istotnym dla gminy aspirującej do zmiany postrzegania jej z tylko i wyłącznie w charakterze gminy wiejskiej, rolniczej, na gminę pełniącą dla turystów funkcje rekreacyjną, czy wypoczynkową. Do tego potrzeba jednak czystego stosunkowo środowiska, tego najbliższego (okolic zamieszkania, czy zakwaterowania) jak i dalszego, z którego walorów będzie się korzystać. Gmina nie jest jeszcze w 100% skanalizowana, a istnieją w dolinie rzeki Dłubni miejscowości, gdzie wiele domów nie posiada możliwości włączenia się do sieci kanalizacyjne z powodu jej braku. Odbija się to niekorzystnie na jakości wód w rzece, a co za tym idzie utracie walorów przyrodniczych i postępującą degradację terenów przybrzeżnych. Zagrożenie przedostawania się ścieków do gleby to również zagrożenie skażenia studni głębinowych na bazie których funkcjonują wodociągi na terenie gminy.
Nie tylko czysta woda, czy ziemia są determinantą zmiany funkcji w kierunku rekreacyjnym. Świetne wyposażenie i infrastruktura wraz z doskonałym dojazdem i systemem komunikacji nie przyniosą pożądanego efektu, jeżeli nie zadba się o jakość powietrza. Jakość powietrza jest przede wszystkim elementem skupiającym na sobie uwagę przyszłych turystów zwłaszcza z terenów miejskich, którzy szukać będą wypoczynku z dala od zanieczyszczonego miejskiego powietrza. Dlatego też tak ważne będzie podejmowanie działań w obszarze likwidacji niskiej emisji, przekonując jednocześnie mieszkańców oraz przedsiębiorców do wykorzystywania innych, alternatywnych form pozyskiwania energii.
51 Realizacja projektów wpisujących się w opisane kierunki działań przyczyni się do stworzenia warunków dla efektywnego wykorzystywania potencjału gminy, który daje szanse na wyraźną zmianę charakteru rewitalizowanego obszaru. Dla społeczności lokalnej będzie mieć to natomiast niebagatelne znaczenie z punktu widzenia rozwoju gospodarki.
Aby jednak inwestycje przyniosły pożądane efekty konieczne jest jeszcze odpowiednie przygotowanie mieszkańców oraz osób, które będą mogły i chciały aktywnie uczestniczyć w kreowaniu i świadczeniu usług na rzecz nowych funkcji – rekreacji, wypoczynku, turystyki, a także szeroko pojętej kultury.
CEL 2: OSIĄGNIECIE WYŻSZEGO STOPNIA WEWNĘTRZNEJ INTEGRACJI LOKALNEJ SPOŁECZNOŚCI W GMINIE POPRZEZ WSPÓLNE DZIAŁANIA W OBSZARZE REWITALIZACJI .
KIERUNKI DZIAŁAŃ:
2.1. Działania wspierające podnoszenie aktywności gospodarczej
2.2. Integracja grup społecznych oraz tworzenie więzi
2.3. Wspieranie edukacji turystycznej w szkołach
Wewnętrzna integracja zapisana w celu nr 2 jest warunkiem koniecznym dla odbudowania wewnętrznej integralności społeczności zamieszkującej gminę Iwanowice. Jak wynika z informacji zebranych w trakcie analizy obszaru duże zróżnicowanie społeczności lokalnych (pomiędzy miejscowościami i w miejscowościach), wynikające z przyczyn:
różnicy wieku, materialnych, wykształcenia, pochodzenia („rdzenni” mieszkańcy, ludność napływowa), stanowi duży problem i jest podłożem rozbieżności zdań w wielu kwestiach, czy nawet konfliktów. Taka sytuacja nie sprzyja rozwojowi obszaru, który w założeniu ma uchodzić za przyjazny turystom, czy osobom poszukującym miejsca na dłuższy, lub krótszy wypoczynek. Stąd też konieczność podjęcia takich działań, których realizacja przyczyni się do wyeliminowania barier w wewnętrznym porozumieniu.
Działania wspierające podnoszenie aktywności gospodarczej. Działania te mogą zostać zainicjowane zarówno przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Urząd Gminy jak i
52 organizacje funkcjonujące w poszczególnych sołectwach (stowarzyszenia oświatowe, koła, kluby sportowe itp.). Elementem wiodącym w realizacji tego kierunku działania powinny być sport i rekreacja.
Wzrost aktywności gospodarczej w obszarze rewitalizacji jest postrzegany jako tworzenie, zakładanie nowych przedsięwzięć w zakresie obsługi ruchu turystycznego w różnych wymiarach (baza noclegowa, gastronomiczna, parkingi, dowozy, itp.). Dlatego też konieczne będzie aktywizowanie lokalnych społeczności do podejmowania takiego ryzyka. Jednakże koniecznym jest udzielenie wsparcia – przede wszystkim merytorycznego, ale także w pewnym sensie finansowego. Takim wsparciem może być cykl kursów przygotowujących do prowadzenia działalności gospodarczej w obszarze turystyki. Gmina może także podejmować decyzje w sprawach finansowych (np. ulg, okresowych zwolnień podatkowych) dla nowych przedsiębiorców podejmujących ryzyko wchodzenia w nieznane sobie realia otwierającego się rynku.
Realizacja tego kierunku działań powinna przyczynić się do powstania nowych firm, w szczególności małych, rodzinnych przedsięwzięć, co pozwoli systematycznie odchodzić od nierentownej działalności rolniczej (tam, gdzie to ma znaczenie). Również osoby przeszkolone, nawet, jeśli własnej działalności nie otworzą, będą stanowić kapitał intelektualny i społeczny istotny z punktu widzenia przedsiębiorców rynku turystycznego poszukujących miejsca do rozwijania własnej działalności. Takie osoby będą stanowić zaplecze potencjalnych pracowników, których atutem będzie nabyta znajomość branży i co najistotniejsze znajomość terenu w którym przedsięwzięcie może być realizowane.
To jednak wymaga wysiłku skierowanego na inny kierunek działania jakim jest Integracja grup społecznych oraz tworzenie więzi.
Praca z różnymi grupami społecznymi nie jest rzeczą prostą i wymaga właściwego podejścia ośrodka który taką integrację zamierza przeprowadzać i nią zarządzać. W tym przypadku ośrodkiem tym jest samorząd gminy. Integracja nie ma również szans powodzenia bez chęci realizacji przez wszystkich beneficjentów wspólnych celów, czy zadań.
Procesy integrowania się lokalnych społeczności w gminie Iwanowice są doskonale widoczne, chociażby poprzez organizowane imprezy o charakterze lokalnym, gromadzące wokół siebie zarówno mieszkańców jak i osoby przyjezdne. Mają one także charakter bardzo tradycyjny, co nie tylko integruje społeczności ale także przyczynia się do postrzegania gminy jako ciekawej z punktu widzenia poznawania kultury i rozwoju turystyki. Wszelkie tego typu działania powinny być wspierane przez gminę finansowo oraz poprzez tworzenie warunków do ich podejmowania.
Z kolei Wspieranie edukacji turystycznej w szkołach jest kierunkiem bardzo specyficznym, którego głównym adresatem są dzieci i młodzież. Chodzi mianowicie o kształcenie u podstaw dzieci i młodzież w zakresie wiedzy o regionie, najbliższym otoczeniu, ale w szczególności o gminie i procesach przyrodniczych, biologicznych, geograficznych, a także historycznych i
53 politycznych zachodzących w obszarze rewitalizacji. Takie wiadomości mogą na przyszłość zaowocować wyższym potencjałem zasobów ludzkich przygotowanych do prowadzenia działalności w obsłudze ruchu turystycznego. Zajęcia takie mogłyby być prowadzone w formule innowacji edukacyjnej wprowadzonej do szkół podstawowych, po odpowiednim przygotowaniu programu i zatwierdzeniu przez kuratorium oświaty.
54 4 Przedsięwzięcia i projekty rewitalizacyjne Program rewitalizacji będzie realizowany za pomocą różnego rodzaju projektów i przedsięwzięć o charakterze technicznym, przestrzenno-funkcjonalnym, czy społecznym. Zgodnie z zarysowanymi problemami i odpowiadającymi im celami przewidziane do realizacji przedsięwzięcia podzielono odpowiednio do celów programu oraz kierunków działań. Zadania, jakie zostały zaplanowane do realizacji w pierwszej kolejności należą do grupy inwestycji w infrastrukturę kształtującą przestrzeń i jej funkcje. Są to projekty związane z utworzeniem centrów rekreacyjnych i wypoczynkowych na szlaku przebiegu rzeki Dłubni (Maszków, Iwanowice, Biskupice, Sieciechowice). Inwestycje te uzupełnione zostaną przez projekty z zakresu ochrony środowiska, a w szczególności walka z niską emisją w celu poprawy jakości powietrza, a także dbałość o czystość wód. Dla całkowitego przygotowania obszaru do pełnienia swoich funkcji przewiduje się także realizację projektów drogowych.
55 4.1 Lista planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, Tabela 4 Wykaz projektów wraz z ich opisami
Prognozowane rezultaty wraz ze Podmiot Szacowana sposobem ich oceny w odniesieniu do nazwa Zakres realizowanych zadań Lokalizacja realizujący wartość celów rewitalizacji, o ile dane te są możliwe do wskazania CEL 1: UTWORZENIE W DOLINIE DŁUBNI PRZESTRZENI WYPOCZYNKOWO-REKREACYJNEJ Poprawa dostępności komunikacyjnej Jedna z pierwszych inwestycji transportowych poprawiających dostępność słabo zagospodarowanych Przebudowa drogi obszarów gminy. Dzięki poprawie gminnej nr nawierzchni drogi poprawi się 600145K w bezpieczeństwo i możliwy będzie miejscowości Gmina Grzegorzowice dalszy rozwój miejscowości w Poprawa nawierzchni drogi 200 000 Grzegorzowice Iwanowice Wielkie szczególności w miejscach bardziej Wielkie na odcinku oddalonych od drogi powiatowej od km 0+000 do km prowadzącej w kierunku gminy Skała, 0+220 gdzie kontynuację ma Dłubiański Park Krajobrazowy a także zlokalizowana jest większa część Ojcowskiego Parku Narodowego. Przebudowa dróg Zarząd Dróg Poprawa nawierzchni dróg i Grzegorzowice 1 250 000 Poprawa dostępności komunikacyjnej powiatowych - IS Powiatowych poprawa i bezpieczeństwa Wielkie - do obszaru podlegającego rewitalizacji Sieciechowice i pełniącego po tym procesie funkcje - Lesieniec - wypoczynkowe, rekreacyjne, sportowe Biskupice - i turystyczne, a także miejsc spotkań i Iwanowice integracji mieszkańców oraz rozwoju i
56 Wościańskie, Iwanowice - promocji kultury. Dworskie - Maszków Budowa i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni publicznych (w tym poprawa bezpieczeństwa) Maszków - W atrakcyjnych miejscach z punktu Iwanowice widzenia przyrodniczego i Budowa Budowa i oznakowanie Dworskie i rekreacyjnego zostaną wybudowane zintegrowanej sieci ścieżek rowerowych z Gmina Włościańskie - ścieżki pieszo-rowerowe, między tras i ścieżek pieszo- przystankami oraz budowa 2 000 000 Iwanowice Zagaje - innymi w uzupełnieniu do projektu rowerowych w ścieżek pieszych w miejscach Lesieniec- veloJura. Uatrakcyjnią one gminie Iwanowice atrakcyjnych Sieciechowice niewykorzystaną przestrzeń w - Biskupice miejscowościach: Budowa ścieżek Województwo Budowa i oznakowanie Lesieniec 450 000 Jest to uzupełnienie tras głównych w rowerowych w Małopolskie ścieżek rowerowych z ramach szerszego przedsięwzięcia ramach projektu przystankami budowy tras rowerowych w veloJura Małopolsce. Przebieg trasy znajdującej się w pewnym szerszym systemie sprawi, że będą one jeszcze bardziej atrakcyjne. Nawet, jeśli nie będą to główne trasy przejazdowe dla potencjalnych turystów, to przejazd nimi zachęcić może do późniejszego być może odwiedzenia gminy, lub zatrzymania się i skorzystania z okazji zwiedzenia czegoś więcej. Aby jednak zachęcić turystów do powrotu, czy pozostania, konieczne jest podejmowanie także przez mieszkańców innych działań
57 zachęcających i promujących odwiedzanie Iwanowic i ich atrakcji. Celem projektu będzie zagospodarowanie do dziś nie użytkowanego terenu. Pierwsze procesy rewitalizacji terenów wokół Budowa kościoła, to budowa parkingu, który już nowoczesnego stanowi zaplecze dla dalszych prac. Zagospodarowanie zaplecza turystyki i Planuje się utworzenie alejek rekreacyjno-wypoczynkowe rekreacji w Gmina Iwanowice spacerowych, strefy zabaw dla dzieci, terenu przy zabytkowym 780 000 miejscowości Iwanowice Włościańskie oraz strefy rekreacyjnej. Dla potrzeb kościele z wyznaczeniem Iwanowice organizacji większych uroczystości, plac terenu „spotkań” Włościańskie w parkingowy wraz ze zrewitalizowanym gminie Iwanowice obszarem dadzą przestrzeń na której mieszkańcy będą mogli wziąć udział w uroczystościach. Będzie to także okazja do pokazania lokalnego „świetowania” na zewnątrz – dostępność dla turystów. Termomodernizacja Gmina Wymiana stolarki okiennej, Iwanowice 2 409 533 Oprócz głównego celu, jakim jest budynków Iwanowice zmiana źródeł ogrzewania, Włościańskie poprawa efektywności energetycznej użyteczności ocieplenie budynków Celiny budynków, dzięki ich ociepleniu publicznej poprawi się strona wizualna, co korzystnie wpłynie na wizerunkową stronę rewitalizacji przestrzeni. Będzie miało to istotne znaczenie ze względu na bliskie sąsiedztwo z terenami (wokół zabytkowego drewnianego kościoła) przewidzianymi do zagospodarowania na cele nowoczesnego zaplecza turystyki i rekreacji, a także sąsiedztwo
58 z budynkami administracji publicznej w gminie. W przebiegu doliny rzeki Dłubni znajdują się niezagospodarowane tereny o bardzo dużym potencjale (położenie przy rzece, na obszarze zielonym z dostępem do mediów – przy remizie strażackiej), ale także których brak wykorzystania jest Zagospodarowanie terenu pewnym obciążeniem dla straży przy remizie strażackiej na pożarnej w Biskupicach. Organizując cele sportowo-rekreacyjne. miejsce spotkań, aktywnego Przygotowanie terenu oraz wypoczynku oraz rekreacji nie tylko Rewitalizacja infrastruktury (boisko Gmina nadaje się niewykorzystanemu centrum Biskupic - sportowe, plac zabaw, Biskupice 1 200 000 Iwanowice obszarowi nowe funkcje, ale przede etap I miejsce do wypoczynku, wszystkim zapobiega się jego dalszej przedstawień i pełnienia degradacji poprzez niekontrolowane innych funkcji) dla potrzeb czynniki naturalne. Jako miejsce rozwoju rekreacji dla organizowania spotkań teren ten mieszkańców i turystów przyczyni się pośrednio do zwiększenia integracji społecznej nie tylko w Biskupicach, ale także pomiędzy innymi miejscowościami (Iwanowice, Sieciechowice), leżącymi na trasie przebiegu rzeki w obszarze rewitalizacji. Rewitalizacja Gmina Przebudowa obecnego Sieciechowice 930 000 W przebiegu doliny rzeki Dłubni centrum Iwanowice parkingu na przestrzeń znajdują się tereny o bardzo dużym Sieciechowic użyteczności publicznej potencjale (położenie w pobliżu rzeki, (utworzenie przestrzeni na obszarze bezpośrednio
59 sąsiadującym z drewnianym kościołem w Sieciechowicach w samym centrum miejscowości. W bliskiej odległości znajduje się także remiza strażacka. Problemem tego obszaru jest jego wizerunek (teren zaasfaltowany), co przyczynia się do braku możliwości jego praktycznego wykorzystania. Obecnie częściowi służy jako niezorganizowany zielonej przeznaczonej parking oraz przystanek autobusowy wyłącznie dla pieszych, jednak bez wyraźnego ładu organizacja przestrzennego. Brak jakiejkolwiek uporządkowanego parkingu, zieleni sprawia że obszar ten sprawia wyznaczenie przystanku dla wrażenie „martwego” i autobusów) nieestetycznego. Podjęcie działań rewitalizacyjnych pozwoli zmienić częściowo jego funkcje. Pozostawienie, ale zorganizowanego parkingu oraz wydzielenie miejsca przy kościele eksponując zabytkową kapliczkę św, Nepomucena odnowi funkcje centrum miejscowości, które stanie się miejscem spotkań, czy organizowania miejscowych uroczystości. Odbudowa Dworu Fundacja Arte Utrzymanie ogrodu wymiana Sieciechowice 3 200 000 Projekt zakłada odbudowę dworu w w Sieciechowicach Novum stolarki odnowa elewacji, Sieciechowicach, który bryłą swoją zabezpieczenie i renowacja będzie nawiązywał dworu piwnic, odnowa i szlecheckiego. Odbudowany dwór z wyposażenie wnętrz. nowoczesnym wyposażeniem znakomicie uzupełni koncepcję
60 kulturowego rozwoju obszaru rewitalizowanego. Planuje się tu bowiem utworzenie Międzynarodowego Ośrodka Wymiany Artystycznej. Planowane jest uruchomienie w części konferencyjnej nowoczesnego, mobilnego studia transmisji online. Znajdą się tu pracownie malarskie, warsztat 3d, galeria dolna otwarta dla mieszkańców oraz kuchnia i zaplecze rekreacyjne. Rewitalizacja strefy Gmina Organizacja boiska Maszków 1 015 000 W przebiegu doliny rzeki Dłubni rekreacyjno- Iwanowice sportowego z zapleczem znajdują się niezagospodarowane sportowej w rekreacyjnym tereny o bardzo dużym potencjale Maszkowie (położenie przy rzece, na obszarze zielonym z dostępem do mediów, z bezpośrednim dostępem do drogi powiatowej prowadzącej do drogi krajowej nr 7), ale także których brak wykorzystania jest Niekorzystne z punktu widzenia krajobrazowego i wizerunkowego. Organizując miejsce spotkań, aktywnego wypoczynku oraz rekreacji nie tylko nadaje się niewykorzystanemu obszarowi nowe funkcje, ale przede wszystkim zapobiega się jego dalszej degradacji poprzez niekontrolowane czynniki naturalne. Jako miejsce organizowania
61 spotkań teren ten przyczyni się pośrednio do zwiększenia integracji społecznej nie tylko w Maszkowie, który poprzez rozwój budownictwa mieszkaniowego i napływ nowych mieszkańców jest mocno zróżnicowany, ale także pomiędzy innymi miejscowościami (Iwanowice, Poskwitów), leżącymi na trasie przebiegu rzeki w obszarze rewitalizacji. Rewitalizacja Gmina Przebudowa obecnego Iwanowice 500 000 Teren objęty rewitalizacją ma wiele centrum wsi Iwanowice parkingu na przestrzeń Włościańskie walorów krajobrazowych, które przez Iwanowice użyteczności publicznej zaniedbanie nie mają obecnie Włościańskie (utworzenie przestrzeni znaczącego wpływu na estetyczny i zielonej przeznaczonej widokowy odbiór tego terenu. wyłącznie dla pieszych, Obecnie częściowo służy jako organizacja niezorganizowany parking oraz uporządkowanego parkingu, przystanek autobusowy jednak bez wyznaczenie przystanku dla wyraźnego ładu przestrzennego. Brak autobusów) jakiejkolwiek zieleni sprawia że obszar ten sprawia wrażenie „martwego” i nieestetycznego. Podjęcie działań rewitalizacyjnych pozwoli zmienić częściowo jego funkcje. Pozostawienie, ale zorganizowanego parkingu oraz wydzielenie miejsca przystankowego wraz ze strefą wolnego wypoczynku pozwoli odnowić centrum miejscowości, które stanie się
62 miejscem spotkań, czy organizowania miejscowych uroczystości. Poprawa stanu środowiska Iwanowice Ochrona środowiska, w szczególności Budowa sieci Wyposażenie mieszkańców Włościańskie, poprzez ograniczenie zrzutu kanalizacji Gmina na obszarach o zwartej Iwanowice nieczystości do rzeki Dłubni. W zakresie 3 850 000 sanitarnej w Iwanowice zabudowie w system Dworskie, rewitalizacji działanie to przyczyni się aglomeracji kanalizacji sanitarnej Sieciechowice, do poprawy wartości przyrodniczej Poskwitów obszaru a za tym wartości turystycznej. Wyposażenie gospodarstw Budowa domowych w terenie o przydomowych Gmina zabudowie rozproszonej o Cała gmina 2 300 000 J.w. oczyszczalni Iwanowice niekorzystnym położeniu w ścieków małe oczyszczalnie Budowa kanalizacji Wyposażenie mieszkańców sanitarnej w na obszarach o zwartej Maszków Maszków 506 765 miejscowości zabudowie w system Maszków kanalizacji sanitarnej Podjęte działania przyczynią się do poprawy jakości powietrza w rewitalizowanym obszarze, że obszar rewitalizacji położony jest w znaczącej Wymiana kotłów mierze w dolinach, gdzie niska emisja Likwidacja niskiej Gmina wykorzystujących paliwa może kumulować swoje negatywne emisja - paliwa Cała gmina 760 000 Iwanowice stałe na bardziej przyjazne oddziaływania zaprzeczając tym stałe środowisku samym idei atrakcyjności turystycznej. W związku z tym likwidacja niskiej emisji bezpośrednio oddziaływać będzie na cele założone przez program rewitalizacji.
63 Likwidacja niskiej Poprawa sprawności Gmina emisja - paliwa stosowanych źródeł, Cała gmina 580 000 J.w. Iwanowice gazowe i biomasa promowanie OZE CEL 2: OSIĄGNIECIE WYŻSZEGO STOPNIA WEWNĘTRZNEJ INTEGRACJI LOKALNEJ SPOŁECZNOŚCI W GMINIE POPRZEZ WSPÓLNE DZIAŁANIA W OBSZARZE REWITALIZACJI . Działania wspierające podnoszenie aktywności gospodarczej Doprowadzenie do zatrudnienia lub Aktywizacja społeczno- samozatrudnienia osób biorących w Gminny zawodowa 44 osób programie. Przygotowanie Czas na zmiany - Ośrodek zagrożonych ubóstwem lub Cała gmina 635 630 odpowiedniej infrastruktury na zainwestuj w siebie Pomocy wykluczeniem społecznym obszarze rewitalizowanym może Społecznej na terenie Gminy Iwanowice ułatwić start w prowadzeniu działalności. Doradztwo dla Przewiduje się prowadzenie przedsiębiorców doradztwa dla osób zakładających działalność Prowadzenie doradztwa będzie gospodarczą, (w celu prowadzone stale w okresie ułatwienia przejścia przez rewitalizacji. Dzięki temu zmniejszy się Gmina procedury) oraz w zakresie Cała gmina 34 823 obawy przed podejmowaniem ryzyka Iwanowice prowadzenia działalności jakim jest prowadzenie własnej firmy. (np. sprawy podatkowe). Pozwoli ro dynamiczniej rozwijać Prognozuje się przedsiębiorczość. wygospodarowanie kwoty ok 5 tys. zł rocznie Premie dla Gmina Założenie działalności Cała gmina 1 750 000 Premie dla przedsiębiorców będą przedsiębiorców Iwanowice gospodarczej będzie finansową motywacją do zakładania nagradzane premią własnego biznesu. wysokości 50 tys. zł zakłada się że z takiej premii może skorzystać 5 przedsiębiorców
64 rocznie Wsparcie rozwijania Wsparcie rozwijania działalności ma na działalności celu zmotywowanie mikro i małych Finansowa gratyfikacja dla firm do rozwoju i poszerzania oferty. Gmina przedsiębiorców którzy Cała gmina 1 727 497 Rozwijanie przedsiębiorstw będzie Iwanowice prowadzą już działalność i umacniać istniejące już firmy na rynku. rozwijają własną firmę Pojawiające się dzięki rewitalizacji szanse mogą ułatwić ten proces. Integracja grup społecznych oraz tworzenie więzi Maszków, Na terenach, na których powstaną Organizowanie lokalnych Iwanowice miejsca spotkań możliwe będzie Wsparcie inicjatyw uroczystości i imprez o Gmina Dworskie, wspólne organizowanie okolicznych lokalnych w unikalnym charakterze, Iwanowice Iwanowice 650 000 imprez, festynów itp. Będzie to zakresie integracji promując obszar i jego Rady sołeckie Włościańskie, doskonała forma integracji lokalnej społecznej walory rekreacyjno- Biskupice, społeczności i okazja do promowania wypoczynkowe Sieciechowice walorów doliny Dłubni. Projekty kulturalno- Fundacja Arte Projekty o charakterze Sieciechowice, 2 000 000 W ramach prowadzenia działalności artystyczne Novum kulturalnym i artystycznym miejscowości Fundacji w Sieciechowicach jako skierowane do artystów z wskazane Międzynarodowy Ośrodek Wymiany różnych stron świata – przez Arte Artystycznej (MOWA) realizowane unikalny całoroczny Novum będą projekty i programy wymiany program. Artyści otrzymają kulturowej. Korzyścią dla obszaru w zależności od swojego rewitalizowanego, a także dla gminy profilu działalności będzie stworzenie warunków do finansowany z zasobów prowadzenia unikatowej nowoczesnej fundacji czas pobytu w działalności w zakresie kultury i ośrodku oraz środki rekreacji. Utworzenie w ramach niezbędne do wypełnienia zadania inwestycyjnego mobilnego programu artystycznego studia transmisji on-line będzie miało zaplanowanego w ramach dodatkowy wymiar rozpoznawczy dla
65 Sieciechowic i dalej gminy Iwanowice w krajach uczestniczących w naszego programu programach. Będzie to dodatkowy kulturowego. impuls integrujący mieszkańców i przyciągający zainteresowanie odwiedzających. Wspieranie edukacji turystycznej w szkołach Wprowadzenie Wprowadzenie innowacji edukacyjnej innowacji Opracowanie i nie przyniesie efektów edukacyjnej w wprowadzenie do programu natychmiastowych, ale będzie szkołach nauczania (dla osób inwestycja na przyszłość. Osoby, które podstawowych zainteresowanych) lekcji o uzyskają bazową wiedzę o gminie będą Gmina polegających na tematyce dotyczącej gminy i Cała gmina 310 000 mogły w większym stopniu Iwanowice edukacji w zakresie jej walorów. Punktem zainteresować odwiedzających dolinę wartości odniesienia będzie Dłubni, a tym samym skłonić do przyrodniczych i przedstawienie tematu w powrotu, czy dłuższego pozostania. kulturowych w kontekście turystyki Będzie to „miękkie” rozwijanie obszaru gminie w kierunku turystyki i rekreacji. Wzrost jakości kształcenia w szkole podstawowej w Iwanowicach będzie Rozwijanie u dzieci i miało duże znaczenie dla wzrostu młodzieży kompetencji konkurencyjności uczniów tej szkoły na Kompleksowy kluczowych niezbędnych na rynku edukacyjnym oraz rynku pracy. program rozwojowy Gmina rynku pracy w zakresie Iwanowice Przyczyni się m.in. do zwiększenia w 950 000 dla szkół z terenu Iwanowice przedmiotów przyrodniczych Włościańskie przyszłości aktywności gospodarczej i Gminy Iwanowice i matematyki oraz społecznej mieszkańców obszaru kompetencji rewitalizowanego. Będzie to informatycznych dodatkowy impuls integrujący mieszkańców i przyciągający zainteresowanie odwiedzających.
66 Dostosowanie pomieszczeń przedszkolnych do potrzeb dzieci niepełnosprawnych oraz organizacja dodatkowych zajęć będzie służyć Tworzenie nowych Dostosowanie istniejącej zwiększeniu szans edukacyjnych tych miejsc oferty przedszkolnej do dzieci oraz wyrównaniu przedszkolnych oraz potrzeb dzieci Iwanowice zdiagnozowanych deficytów. rozszerzenie oferty Gmina niepełnosprawnych oraz Włościańskie, 600 000 Przygotowanie odpowiedniej dodatkowej w Iwanowice rozszerzenie oferty Sieciechowice infrastruktury na obszarze zakresie dodatkowej, w tym pod rewitalizowanym ułatwić wychowania kątem wsparcia dzieci z funkcjonowanie dzieci przedszkolnego niepełnosprawnościami niepełnosprawnych oraz pozwoli promować ten obszar jako przyjaznych dla osób niepełnosprawnych.
67 4.2 Charakterystyka pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, realizujących kierunki działań Innymi projektami realizującymi kierunki działań wymienionych w rozdziale 3.2 procesu rewitalizacji są także projekty inwestycyjne przygotowane do realizacji poza obszarem rewitalizacji. Jednakże projekty te mogą mieś istotny wpływ na zaplanowane procesy a nawet wzmacniać ich efekty w efekcie synergii W szczególności mowa tu o projektach z zakresu poprawy bezpieczeństwa oraz poprawy dostępności komunikacyjnej, a także ochrony środowiska. Przewiduje się bowiem realizacje takich zadań jak:
Przebudowa drogi powiatowej nr 2148K w miejscowościach Widoma, Poskwitów i Iwanowice Dworskie – drogi, która położona jest poza obszarem rewitalizacji, ale bezpośrednio z nim powiązana. Jest to najkrótsza trasa prowadząca od drogi krajowej nr 7 Kraków – Warszawa, przy której planowana jest również budowa węzła na projektowanej drodze ekspresowej S7. Z punktu widzenia dostępności komunikacyjnej mieszkańców Krakowa i okolic będzie ona odgrywała główną rolę w kształtowaniu się przestrzeni jako atrakcyjnej turystycznie. Uzupełnieniem tego szlaku będą pozostałe drogi wyprowadzające ruch z DK 7 w Maszkowie, oraz droga wojewódzka nr 773 od DK 7 od miejscowości Widoma. Budowa chodnika w Poskwitowie przy drodze wojewódzkiej nr 773 – będzie mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa mieszkańców poruszających się po miejscowości. Chociaż droga ta nie jest objęta obszarem rewitalizacji i nie będzie bezpośrednio nań oddziaływać, znacząco przyczyni się do rozwoju tego terenu. Swobodne poruszanie się po miejscowości rzutować będzie na wizerunek gminy i jej status, jako gminy bezpiecznej. Modernizacja wodociągu Władysław, Grzegorzowice Wielkie, Celiny – konieczne uzupełnienie infrastruktury podstawowej poza obszarem rewitalizacji. Na uwadze należy mieć jednakże rozwój całej gminy dzięki procesom rewitalizacyjny Miejscowości w których realizowane będzie zadanie stanowić mogą potencjał do dalszego rozwoju funkcji turystycznych w gminie w szczególności na swoje bardzo atrakcyjne położenie. Z kolei aktywność lokalnej społeczności w Celinach znakomicie uzupełnia potencjał kulturowy gminy. Budowa wodociągu w Żerkowicach – podobnie jak opisane wyżej miejscowości stanowić może zaplecze obsługi ruchu turystycznego. Dodatkowo przebiegające w pobliżu ścieżki rowerowe mogą być przyczyną powstawania nowych funkcji w miejscowościach okalających obszar rewitalizacji, co stanie się źródłem nowych miejsc pracy i stałego dochodu.
68 4.3 Mechanizmy integrowania działań oraz przedsięwzięć rewitalizacyjnych Zadania jakie zostały opisane w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji w ramach wyznaczonych celów i kierunków działań, przyczyniających się do realizacji wizji: Dolina rzeki Dłubni jest terenem gminy Iwanowice na którym rozwija się działalność związana z obsługą ruchu turystyki wypoczynkowej wykorzystując potencjał przyrodniczy i kulturowy oraz przedsiębiorczość mieszkańców, wzajemnie na siebie oddziałują. Polega to na wzajemnych powiązaniach zarówno wewnątrz kierunków działań jak i zewnętrznie pomiędzy nimi. Oddziaływania dostrzega się także pomiędzy poszczególnymi zadaniami zarówno bezpośrednie pośrednie (komplementarne do siebie), jak i pośrednie (przyczyniające się do realizacji celów, ale nie będące warunkiem koniecznym.)
Wzajemna integracja działań (Rysunek 10) wraz z bieżącym monitorowaniem spójności procesów rewitalizacyjnych przyczyni się do bardziej efektywnego osiągania celów, założeniem których jest minimalizowanie problemów występujących na obrzeże rewitalizacji. W konsekwencji rewitalizowany obszar przestanie spełniać kryteria obszaru w stanie kryzysowym, a to oznaczać będzie sukces programu, czyli wypełnienie jego misji.
Struktura realizacji i osiągania celów GPR Iwanowice – rewitalizacji Doliny Rzeki Dłubni z racji dużego stopnia zdegradowania obszaru (wynikającego z zaniedbania i niewykorzystania go w zgodzie z potencjałem) jest kaskadowa, przy czym cel 1 – Inwestycyjny jest pierwotnym w stosunku do celu nr 2. Oznacza to, że konieczne jest w pierwszej kolejności zajęcie się sferą majątkową, czyli odpowiednim doinwestowaniem terenów, w których upatruje się możliwość zmiany przestrzenno-funkcjonalnej i na które gmina ma bezpośredni wpływ.
Dlatego też istnieje konieczność poprawy infrastruktury drogowej pozwalającej swobodnie dotrzeć do miejsc atrakcyjnych. Bez dobrych dróg doinwestowanie w przestrzenie rekreacyjne będzie miało krótkotrwały efekt. Po pierwszym „boomie” związanym z efektem nowości trudność w dotarciu do tych miejsc zniechęci potencjalnych odbiorców usług, jakie będą mogły być oferowane na zrewitalizowanym obszarze. Dlatego też poprawa dostępności komunikacyjnej, w tym związanej z powstającym węzłem drogi ekspresowej S7 w miejscowości Widoma, powinna być gwarantem uzyskania efektów nowego zagospodarowania przestrzeni publicznych i nie tylko.
Kwestia ochrony środowiska jest w stosunku do poprzednio omówionych kierunków działań kwestią o charakterze horyzontalnym. Może bowiem być zarówno przesłanką do realizacji przedsięwzięć rewitalizacji przestrzeni publicznej, jak również ich konsekwencją. Z jednej strony budowa kanalizacji powinna zapewnić czystość zlewni rzeki, co będzie miało wpływ na rozwój rekreacji w tym terenie, z drugiej zaś strony, utworzenie kilku ośrodków rekreacyjnych wraz z powstaniem ścieżek rowerowych może skłonić przedsiębiorczych mieszkańców do tworzenia miejsc noclegowych (w gminie występuje wyłącznie zabudowa jednorodzinna). Taka działalność wymaga pełnego dostępu do infrastruktury podstawowej – zarówno
69 wodociągowej jak i kanalizacyjnej oraz energetycznej (energia elektryczna, gaz) i teleinformatycznej.
Rysunek 10 Mechanizm integracji działań
Poprawa dostępności Poprawa stanu CEL 1: UTWORZENIE W DOLINIE komunikacyjnej środowiska DŁUBNI PRZESTRZENI WYPOCZYNKOWO-REKREACYJNEJ
Budowa i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni publicznych (w tym poprawa bezpieczeństwa)
Integracja działań
Działania wspierające podnoszenie aktywności gospodarczej
CEL 2: OSIĄGNIECIE WYŻSZEGO Wspieranie edukacji Integracja grup społecznych STOPNIA WEWNĘTRZNEJ turystycznej w szkołach oraz tworzenie więzi INTEGRACJI LOKALNEJ SPOŁECZNOŚCI W GMINIE POPRZEZ WSPÓLNE DZIAŁANIA W OBSZARZE REWITALIZACJI .
Źródło: Opracowanie własne
Pojawienie się w perspektywie szansy na powstanie w doliny Dłubni przestrzeni o charakterystyce rekreacyjnej, wypoczynkowej, czy chociażby miejsca, gdzie można się spotkać i efektywnie, aktywnie spędzić wolny czas, powinno uruchomić procesy „miękkie”, czyli takie dzięki którym społeczność lokalna będzie mogła wzmocnić, a następnie wykorzystać potencjał kapitału ludzkiego dla przełożenia procesów rewitalizacji na rzeczywiste korzyści ekonomiczne. Zatem pierwsze działania skierowane powinny być do osób, które chciałyby założyć i prowadzić własną działalność gospodarczą w zakresie obsługi ruchu turystycznego (baza noclegowa, gastronomiczna, przewodnicy lokalni, itp.). Widząc
70 pozytywne efekty tych działań należy kupić się na kształceniu młodego pokolenia, które po ukończeniu nauki może podjąć się zatrudnienia na własny lub cudzy rachunek w gminie. Przykładem takiego podejścia mogłoby być wprowadzenie innowacji edukacyjnej w szkole podstawowej5, dzięki której uczniowie mogliby poznawać historię, oraz przyrodę i kulturę gminy. W ten sposób stworzona zostałaby swoista baza ludzi, którzy w przyszłości mogliby – czy jako informacja turystyczna, czy jako przewodnicy – pokazywać, sugerować, czy wręcz poprowadzić osoby wypoczywające, a zainteresowane czymś więcej.
Innym skutkiem powstania przestrzeni publicznych przyjaznych nie tylko odwiedzającym ale w szczególności mieszkańcom będzie większy stopień integracji społecznej. Praca w jednym celu bardzo jednoczy ludzi wokół danej sprawy. 4.4 Wskaźniki realizacji programu Realizacja GPR Iwanowic powinna przynieść oczekiwane efekty w postaci osiągnięcia celów opisanych powyżej. Zgodnie jednak z systemem monitoringu i oceny aby sprawdzać i oceniać przebieg realizacji programu oraz jego skutki konieczne jest określenie odpowiednich mierników pozwalających takiej oceny dokonać. Dlatego też, zgodnie z metodyką formułowania wskaźników opracowano je pod kątem celów i kierunków działań. Taka metoda pozwoli na wymierne określenie postępu realizacji programu oraz skuteczności działań. Wskaźniki podzielone zostały na trzy kategorie:
produkt, rezultat, oddziaływanie.
Produktem będą bezpośrednie i namacalne efekty realizowanych projektów. Najszybciej dostrzegalne i możliwe do oceny z punkty widzenia jakości i przydatności dla realizacji celu głównego programu. Na ich podstawie możliwe będzie zbadanie efektywności programu w powiązaniu z drugą kategorią wskaźników – rezultatu.
Rezultaty – to efekty, które będą możliwe do sprawdzenia po zrealizowaniu projektów i programu, pozwalające ocenić skuteczność podjętych działań. Pomiar choć trudniejszy od produktu (nie jest to często efekt materialny) daje informacje i pierwszy pogląd na jakość wdrożenia programu rewitalizacji, poprzez ocenę kierunków działań.
W dłuższej zaś perspektywie ocenne będą wskaźniki rezultatu wskazujące na zmiany jakie w wyniku rewitalizacji dokonały się na danym obszarze.
Wskaźniki zatem przyjęte w procesie monitorowania i oceny GPR Iwanowice przedstawiają się następująco – Tabela 5.
Tabela 5 Wskaźniki realizacji programu
59.01.2017 r. Prezydent RP podpisał ustawę, na podstawie której gimnazja zostaną wygaszone a nauka w szkołach podstawowych zostanie wydłużona do 8 lat. 71 Poziom programu Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Wskaźniki oddziaływania
CEL 1 Utworzenie w dolinie Dłubni przestrzeni wypoczynkowo-rekreacyjnej
Długość Zmniejszenie liczby 1.1 Poprawa dostępności wyremontowanych dróg wypadków i zdarzeń komunikacyjnej Długość wybudowanych drogowych chodników
Liczba rowerzystów Długość tras rowerowych uczęszczających po 1.2 Budowa i zwiększenie Zwiększony ruch Długość tras pieszych nowych szlakach atrakcyjności przestrzeni turystyczny, rekreacyjny i publicznych (w tym Liczb miejsc rekreacyjno- Liczba imprez wypoczynkowy – poprawa bezpieczeństwa) wypoczynkowych i okolicznościowych odwiedzający gminę kulturalnych organizowanych w nowo utworzonych miejscach
Liczba przydomowych oczyszczalni ścieków
Długość sieci Poprawa czystości rzeki 1.3 Poprawa stanu kanalizacyjnej środowiska Poprawa jakości Liczba gospodarstw, które powietrza zmieniły system energetyczny
CEL 2 Osiągniecie wyższego stopnia wewnętrznej integracji lokalnej społeczności w gminie poprzez wspólne działania w obszarze rewitalizacji
Liczba działań na rzecz osób zagrożonych ubóstwem
Liczba działań skierowanych do Liczba osób, która 2.1 Działania wspierające mieszkańców w zakresie Wyższy poziom znalazła zatrudnienie podnoszenie aktywności aktywizacji zawodowej uczestnictwa w życiu miejscowości (liczba osób gospodarczej Liczba utworzonych firm Liczba wspartych zaangażowanych w przedsiębiorstw lokalne wydarzenia)
Liczba udzielonych porad Liczba nowopowstałych w zakresie działalności przedsiębiorstw w branży gospodarczej obsługi ruchu turystycznego Liczba zorganizowanych Liczba uczestników z 2.2 Integracja grup nowych imprez danej miejscowości i społecznych oraz okolicznościowych spoza niej tworzenie więzi Liczba programów Liczba odwiedzających kulturalnych - 3 MOVA
2.3 Wspieranie edukacji Liczba godzin wdrożonej Liczba osób z nowymi turystycznej w szkołach innowacji – 1500/rok umiejętnościami Źródło: Opracowanie własne
72 73 5 Ramy finansowe Ramy finansowe zostały opracowane w oparciu o dane pochodzące z uchwały budżetowej gminy Iwanowice z dnia 28.12.2016 r. a w szczególności tabeli zawierającej wieloletnie prognozy finansowe oraz inwestycje, dla których planowane jest pozyskanie finansowania zewnętrznego.
Zadania zapisane w budżecie oraz propozycje pozostałych projektów, które będą realizować założone cele rewitalizacji zostały przyporządkowane do każdego z kierunków działań, dzięki czemu powstała indykatywna tabela finansowania programu (Tabela 6).
Jako fundusze własne przedstawiono fundusze pochodzące z budżetu gminy lub jednostek powiązanych. Fundusze zewnętrzne natomiast to wszelkiego rodzaju środki pomocowe, granty oraz finanse podmiotów nie będących podmiotami powiązanymi z gminą.
Wstępny budżet programu został oszacowany na nieco ponad 28,5 mln zł. do roku 2023.
Najwięcej środków pochłaniać będą inwestycje:
CEL 1.
Budowa i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni publicznych (w tym poprawa bezpieczeństwa) 1 450 000,00 zł
Poprawa dostępności komunikacyjnej 12 484 533,00 zł
Poprawa stanu środowiska 8 025 852,90 zł
Cel 2.
Działania wspierające podnoszenie aktywności gospodarczej 4 147 949,78
Integracja grup społecznych oraz tworzenie więzi 2 650 000,00
Wspieranie edukacji turystycznej w szkołach 1 860 000,00
Przedstawiony w poniższej tabeli plan finansowania sięga jedynie 2019 roku dla inwestycji, co wynika z zaprojektowanego budżetu na kolejne lata w wieloletnim planie inwestycyjnym.
Na dalsze okresy trudno jest szacować wydatki w związku z dużą niepewnością co do poczynań inwestorów. Dlatego też do roku 2023 zaprognozowano budżet dotyczący wsparcia przedsiębiorców oraz działań miękkich.
W zakresie kolejnych inwestycji pozostawia się kwestię finansowania programu do roku 2023 jako kwestię otwartą, do doprecyzowania w trakcie procesu monitorowania i ewaluacji programu.
74 Rok 2019 będzie dobrym momentem dla przeprowadzenia dogłębnej analizy postępów realizacji programu i włączenie do niego kolejnych projektów skierowanych na realizację kierunków działań, celów, a w końcu wizji obszaru po rewitalizacji.
75 Tabela 6 Ramy finansowania programu rewitalizacji
Łączna Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 Rok 2019 Nazwa zadania wartość Własne Zewnętrz. Własne Zewnętrz. Własne Zewnętrz. Własne Zewnętrz. CEL 1 21 960 385,90 80 852,90 200 000,00 1 927 732,09 4 468 252,91 2 454 830,63 7 778 717,37 792 073,17 3 257 926,83 1.1 Poprawa dostępności 1 450 000,00 0,00 0,00 580 000,00 870 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 komunikacyjnej 1.2 Budowa i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni 12 484 533,00 45 000,00 200 000,00 580 534,00 1 575 451,00 1 533 161,00 5 350 387,00 375 000,00 2 325 000,00 publicznych (w tym poprawa bezpieczeństwa) 1.3 Poprawa stanu środowiska 8 025 852,90 35 852,90 0,00 767 198,09 2 022 801,91 921 669,63 2 428 330,37 417 073,17 932 926,83 CEL 2 8 657 949,78 87 624,00 0,00 994 175,78 581 250,00 1 138 650,00 581 250,00 655 000,00 200 000,00 2.1 Działania wspierające podnoszenie aktywności 4 147 949,78 87 624,00 0,00 740 425,78 0,00 794 900,00 0,00 505 000,00 0,00 gospodarczej 2.2 Integracja grup społecznych 2 650 000,00 0,00 0,00 50 000,00 0,00 100 000,00 0,00 100 000,00 200 000,00 oraz tworzenie więzi 2.3 Wspieranie edukacji 1 860 000,00 0,00 0,00 203 750,00 581 250,00 243 750,00 581 250,00 50 000,00 0,00 turystycznej w szkołach RAZEM 30 618335,68 168 476,90 200 000,00 2 921 907,87 5 049 502,91 3 593 480,63 8 359 967,37 1 447 073,17 3 457 926,83
76 Tabela 6 Ramy finansowania programu rewitalizacji cd.
Rok 2020 Rok 2021 Rok 2022 Rok 2023 Nazwa zadania Własne Zewnętrz. Własne Zewnętrz. Własne Zewnętrz. Własne Zewnętrz. CEL 1 75 000,00 425 000,00 125 000,00 375 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1.1 Poprawa dostępności 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 komunikacyjnej 1.2 Budowa i zwiększenie atrakcyjności przestrzeni 0,00 0,00 125 000,00 375 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 publicznych (w tym poprawa bezpieczeństwa) 1.3 Poprawa stanu środowiska 75 000,00 425 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 CEL 2 655 000,00 300 000,00 655 000,00 500 000,00 655 000,00 500 000,00 655 000,00 500 000,00 2.1 Działania wspierające podnoszenie aktywności 505 000,00 0,00 505 000,00 0,00 505 000,00 0,00 505 000,00 0,00 gospodarczej 2.2 Integracja grup społecznych 100 000,00 300 000,00 100 000,00 500 000,00 100 000,00 500 000,00 100 000,00 500 000,00 oraz tworzenie więzi 2.3 Wspieranie edukacji 50 000,00 0,00 50 000,00 0,00 50 000,00 0,00 50 000,00 turystycznej w szkołach RAZEM 730 000,00 725 000,00 780 000,00 875 000,00 655 000,00 500 000,00 655 000,00 0,00 Źródło: Opracowanie własne
77 6 Struktura zarządzania realizacją gminnego programu rewitalizacji Zgodnie z podjętą przez Radę gminy uchwałą w sprawie wyznaczenia obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji na obszarze Gminy Iwanowice za realizację GPR odpowiada wójt gminy, który pełnić będzie funkcję zarządzania wrażaniem tego programu za pomocą struktur organizacyjnych urzędu. Aby jednak wdrażanie było skuteczne, konieczne jest podjęcie środków, które zintegrują wokół tego procesu także inne instytucje (publiczne i prywatne), a także ludzi odpowiedzialnych.
Funkcja pełnomocnika wójta ds. wdrażania programu i jednocześnie koordynatora działań zostanie powierzona osobie w randze zastępcy wójta odpowiedzialnej za inwestycje w gminie. Wsparcie merytoryczne pochodzić będzie natomiast z Referat Inwestycji, Gospodarki Komunalnej i Rolnictwa (IGKR) w zakresie planowania i realizacji inwestycji infrastrukturalnych oraz Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej (GOPS) w zakresie przygotowania i wdrażania projektów miękkich.
Za stronę finansową – planowanie, konstruowanie i monitorowanie budżetu odpowiedzialny będzie Skarbnik Gminy, który we współpracy z Pełnomocnikiem sporządzał będzie plany i harmonogramy
Zadania odnoszące się do zarządzania programem rewitalizacji odbywać się będą w ramach obowiązków pracowników Urzędu Gminy Iwanowice dlatego też na obecnym etapie nie wskazuje się dodatkowych kosztów z tego tytułu. Nie jest jednak wykluczone pozyskanie wsparcia zewnętrznego na późniejszym etapie wdrażania programu, gdzie w toku realizacji będą inwestycje oraz inne projekty towarzyszące. Wówczas na wniosek Wójt Gminy, Rada Gminy będzie mogła wyrazić zgodę na zatrudnienie podmiotu zewnętrznego w celu wsparcia procesu zarządzania Gminnym Programem Rewitalizacji.
Ustawa o rewitalizacji przewiduje możliwość powołania tzw. Komitetu Rewitalizacji. Ze względu jednak na niewielki rozmiar gminy i stosunkowo zwarty obszar rewitalizacji, Rada Gminy postanowiła odstąpić od powoływania takiego komitetu. Natomiast funkcję takiego komitetu może pełnić sama Rada, przy pomocy Komisji Planowania Budżetu i Strategii Rozwoju. Będzie ona pełnić rolę opiniodawczą i doradczą dla Wójta, pozostając równocześnie organem nadzorującym realizacje GPR.
Nad całością czuwać jednak będą mieszkańcy, którzy w okresie wdrażania programu rewitalizacji, każdym momencie mają prawo wnosić uwagi i propozycje zmian, usprawnień czy uwagi w stosunku do działań prowadzonych przez gminę czy inne podmioty biorące udział tym procesie ().
78 Rysunek 11 Struktura zarządzania GPR Iwanowice
Społeczność lokalna Rada Gminy
Wójt Gminy
Komisja Planowania, Budżetu i Strategii Rozwoju
Skarbnik Gminy Pełnomocnik
IGKR GOPS
Źródło: Opracowanie własne
Dla zapewnienia sprawności i skuteczności prowadzenia działań zostanie opracowany ramowy harmonogram wraz ze wskazaniem podmiotów, lub osób odpowiedzialnych za realizację poszczególnych przedsięwzięć. Harmonogram taki zapewni z jednej strony integralność podejmowanych działań, z drugiej zaś określi realne terminy oraz konsekwentne podejmowanie działań w związku przyczynowo- skutkowym tak, aby przyniosły one jak najwyższą efektywność.
Wójt Gminy, na podstawie Ramowego harmonogramu działań będzie przedstawiał Radzie gminy szczegółowe harmonogramy roczne (np. przy okazji sprawozdawania rocznego z postępów wdrażania GPR).
Wszystkie przedsięwzięcia rewitalizacyjne będą realizowane zgodnie z Wieloletnią Prognozą Finansową uchwalaną wraz z budżetami rocznymi.
Tabela 7 Ramowy wstępny harmonogram działań
Działanie Okres Odpowiedzialność Przygotowanie inwestycji I kw.2017 - I kw.2018 IGKR/Inne podmioty Realizacja inwestycji II kw.2017 - IV kw.2019 Przygotowanie projektów miękkich I kw.2017 - IV kw.2018 GOPS/Inne podmioty Realizacja projektów miękkich I kw.2017 - IV kw.2019 Źródło: Opracowanie własne
79 7 Monitoring i ocena gminnego programu rewitalizacji Integralnym elementem systemu zarządzania programem rewitalizacji jest monitoring i ewaluacja, czyli procesy, dzięki którym możliwa jest bieżąca obserwacja i ocena rozwijającej się sytuacji i odpowiednie reagowanie na zmienność warunków. 7.1 Monitoring Skuteczna realizacja Gminnego Programu Rewitalizacji wymaga opracowania systemu jej monitorowania. Bieżąca wiedza na temat podejmowanych działań ich przebiegu oraz problemów w realizacji pozwala podjąć, na każdym szczeblu procesu wdrażania GPR, odpowiednie kroki w celu skorygowania, przyspieszenia, czy naprawienia błędów, a nawet poprzez wkład informacyjny do systemu ewaluacji (rozdz. 7.2) – doprowadzenia do zmian w koncepcji GPR. Rola zatem tego systemu jest niezwykle istotna i sprowadza na zarządzającego dużą odpowiedzialność. Dlatego też organizacja tego systemu powinna zostać właściwie dobrana do potrzeb i możliwości organizacyjnych zarówno zarządzającego programem jaki samego programu.
W ramach stałego monitoringu Gminnego Programu Rewitalizacji Pełnomocnik sam, lub we współpracy z innymi podmiotami zaangażowanymi w proces rewitalizacji sporządza na koniec każdego roku sprawozdanie z postępów w realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Informacje do sprawozdania w zakresie zadań będących w przygotowaniu, czy w toku realizacji pozyskiwać się będzie od jednostek odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań. Aby monitoring był skuteczny Pełnomocnik musi zebrać informacje o każdym projekcie realizowanym w ramach GPR w układzie karty projektu zawierającej:
Nazwa Podmiot realizujący Zakres projektu Harmonogram projektu Budżet projektu (w podziale na źródła finansowania – projekty JST)
Dla celów porównawczych informacje do sprawozdania będą zbierane przy pomocy raportu zawierającego takie informacje jak:
realizacja harmonogramu rzeczowego i finansowego identyfikacja odstępstw od harmonogramu zidentyfikowane problemy i potrzeby projektu działania w projekcie przewidziane na kolejny okres realizacja wskaźników (jeżeli dotyczy).
Wskazanym jest, aby raporty te składane były w odstępach 6-ciomiesięcznych. Taki interwał czasu niezależnie od opracowania rocznego sprawozdania pozwoli na wcześniejszą reakcję ze strony odpowiedzialnych za zarządzanie programem w zależności od wagi problemu (Rada Gminy, Wójt Gminy, Pełnomocnik).
80 Roczne sprawozdanie przekazywane jest Wójtowi Gminy, który po jego zatwierdzeniu przedstawia je Radzie Gminy wraz z propozycjami, które zamierza się wprowadzić do budżetu (wraz z Wieloletnią Prognozą Finansową na kolejny rok). 7.2 Ewaluacja Ocena jest procesem zwieńczającym monitorowanie programu. Pozwala na wyciąganie wniosków z informacji przedstawionych w procesie monitoringu poprzez interpretacje danych i ich ocenę. System ewaluacji pozwala ocenić efektywność i skuteczność osiągania założonych efektów programu.
Dlatego też do oceny potrzebne są mierzalne wskaźniki porównanie których pozwoli wydać osąd co do tego, w jakim stopniu rewitalizacja wyznaczonego obszaru przyczyniła się do osiągnięcia założonych celów.
Ewaluacja powinna zostać przeprowadzona na trzech poziomach:
ewaluacja ex ante (przed realizacją działań) – ocena wskaźników opracowanych trakcie prac przygotowawczych do GPR; ewaluacja on going (w trakcie realizacji działań) – ściśle powiązana z procesem monitoringu (ocena w dokonywana w ramach rocznych sprawozdań); ewaluacja ex post (po zakończeniu realizacji programu) – ocena efektów realizacji programu w dłuższej perspektywie. Powinna ona ocenić, w jakim stopniu osiągnięty został cel programu, a w tym przypadku także, czy udało się osiągnąć stan zawarty w wizji GPR.
Ewaluacja ex ante oraz on going będzie prowadzona przez gminę i koordynowana przez Wójta lub Pełnomocnika.
W ramach oceny ex ante konieczne będzie sprawdzenie, czy wskaźniki realizacji programu posiadają swoje podstawowe cech, czyli czy są realne do osiągnięcia w określonym czasie, mierzalne, koszty ich pomiaru są akceptowalne. Sprawdzić także należy, czy odpowiadają one informacji, jaką gmina będzie chciała uzyskać
Z kolei ocena w trakcie realizacji dokonywana będzie równolegle z procesem sprawozdawczości, a jej wyniki przedstawiane wraz ze sprawozdaniem rocznym na sesju Rady Gmiy po uprzedni przedłożeniu jej Wójtowi Gminy.
Ewaluacja ex post powinna natomiast zostać zlecona do realizacji podmiotowi zewnętrznemu, który obiektywnie powinien ocenić skutki krótko i długookresowe realizacji programu. Raport z takiej oceny powinien zostać przedstawiony na posiedzeniu Rady Gminy w dowolnym momencie. Na jego podstawie mogą być podejmowane dalsze decyzje co do rewitalizacji tego lub innych obszarów.
81 8 Proces partycypacji społecznej w Gminnym Programie Rewitalizacji Gminny Program Rewitalizacji Iwanowic opracowany został w oparciu o wymagania zasady partnerstwa i partycypacji różnych środowisk i partnerów. W ramach prowadzonych prac starano się zaangażować na każdym etapie przygotowywania dokumentu jak największą reprezentację środowisk lokalnych a także opiniotwórczych. Praca została podzielona na dwa etapy:
I etap – wstępnej diagnozy przygotowanej na potrzeby uchwały o wyznaczeniu obszarów kryzysowych i przeznaczonych do rewitalizacji
II etap – opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji
Na etapie wstępnej diagnozy prace prowadzono z wykorzystaniem następujących narzędzi:
Informacja elektroniczna (strona internetowa oraz Facebook) o przystąpieniu gminy Iwanowice do prac nad Gminnym Programem Rewitalizacji. Badania ankietowe prowadzone drogą elektroniczną oraz tradycyjną, dzięki którym określono najistotniejsze problemy mieszkańców gminy Spotkania konsultacyjne z przedstawicielami Rady Gminy, Rad Sołeckich oraz mieszkańcami. I spotkanie – przedstawienie koncepcji programu rewitalizacji. Spotkanie II miało na celu skonsultowanie prawidłowości wyciągniętych wniosków w odniesieniu do zaproponowanego obszaru rewitalizacji. Wypracowano w drodze dyskusji obszar, który powinien podlegać rewitalizacji. wizja lokalna – przegląd zaproponowanego obszaru pod kątem wizualnym i przestrzenno-funkcjonalnym oraz tam gdzie to możliwe określenie problemów, jakie napotykają mieszkańcy.
I etap prac został zakończony przyjęciem przez Radę Gminy Iwanowice 31.08.2016 r. Uchwały w sprawie określenia obszarów zdegradowanych oraz obszaru rewitalizacji (wraz z Wstępną diagnozą Gminy Iwanowice pod kątem wyznaczenia możliwego obszaru rewitalizacji)
Dokumenty te, zgodnie z ustawą o rewitalizacji zostały poddane konsultacjom społecznym
1. uwagi składane w urzędzie gminy w postaci papierowej 2. uwagi ustnie składane w urzędzie gminy 3. uwagi składane w formie elektronicznej na adres urzędu gminy.
Na II etapie prac – opracowanie Gminnego Programu Rewitalizacji, Projekt Gminnego Programu Rewitalizacji został wystawiony do konsultacji społecznych w dniach 19.01.2017 – 17.02.2017. Uwagi zostały zebrane w następujących formach:
Do uzupełnienia po konsultacjach
82 Zapewniona była zatem szeroka partycypacja społeczna w procesie opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji.
Partycypacja społeczna jest także przewidziana w procesie wdrażania programu, o czym mowa w rozdziale 6.
9 Sposób realizacji gminnego programu rewitalizacji w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego Na etapie opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji nie przewiduje się zmian w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, ze względu na prowadzenie działań w ramach i w oparciu o przyjęty MPZP.
10 Określenie niezbędnych zmian w uchwałach W uchwałach o których mowa w art. 21. Ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym i o zmianie Kodeksu Cywilnego oraz w art. 7 ust. 3 w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji nie przewiduje się zmian.
11 Ustanowienie Specjalnej Strefy Rewitalizacji W ramach Gminnego Programu Rewitalizacji nie będzie ustanowiona Specjalna Strefa Rewitalizacji, o której mowa w art. 25 ustawy o rewitalizacji.
83 12 Załączniki graficzne przedstawienie zmian funkcjonalno- przestrzennych obszaru rewitalizacji
Załącznik 1 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Maszków. Jest to obszar położony w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Dłubnia do dziś o braku konkretnego przeznaczenia. Siłami własnymi mieszkańców doprowadzony do porządku i przygotowany do zagospodarowania na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.
Poniżej przedstawiono lokalizację na wycinku z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Iwanowice oraz fotografię stanu obecnego, zaś dalej plan zagospodarowania tego obszaru.
84 85 Załącznik 2 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Iwanowice Dworskie.
Obszar o charakterystyce miejskiej. Wieloletnie pozostawienie centrum Iwanowic Dworskich bez inwestycji rozwojowych, a jedynie utrzymywanie w należytym stanie obiektów i infrastruktury przyczyniły się do tego, że wizytówka gminy stała się nieprzyjazna z punktu widzenia estetycznego i funkcjonalnego. Zaplanowana inwestycja poprawi nie tylko wizerunek centrum wsi, ale także przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa na skrzyżowaniu z drogą wojewódzką. Zwiększy się ilość zieleni oraz powstaną chodniki-deptaki z małą architekturą, teren uzyska funkcję wypoczynkową.
Poniżej przedstawiono lokalizację na wycinku z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Iwanowice oraz fotografię stanu obecnego, zaś dalej plan zagospodarowania tego obszaru.
86 Rewitalizacja przestrzeni Publicznej Iwanowice Dworskie
87 Załącznik 3 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Iwanowice Włościańskie.
Jest to obszar położony w terenie o charakterze reprezentacyjnym. Duży poziom zdegradowania terenu czyni go bardzo nieprzyjaznym choć znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie zabytkowego kościoła. Do tej pory zagospodarowano jedynie niewielką część tego terenu pod uporządkowany parking. Pozostałą jest porośnięta dziką roślinnością.
Poniżej przedstawiono lokalizację na wycinku z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Iwanowice oraz fotografię stanu obecnego, zaś dalej plan zagospodarowania tego obszaru.
88 89 Załącznik 4 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Sieciechowice .
Jest to obszar położony w centrum miejscowości o charakterze reprezentacyjnym. Duży pozom zdegradowania terenu czyni go bardzo nieprzyjaznym choć znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła i zawiera unikatową zabytkową kapliczję św. Nepomucena. Teren zaasfaltowany nieprzyjazny człowiekowi. Brak uporządkowania.
Poniżej przedstawiono lokalizację na wycinku z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Iwanowice oraz fotografię stanu obecnego, zaś dalej plan zagospodarowania tego obszaru.
90 91 Załącznik 5 Zmiana zagospodarowania obszaru w miejscowości Biskupice.
Jest to obszar położony w centrum miejscowości o charakterze sportowym. Są to obiekty częściowo należące do gminy, a częściowo do straży pożarnej. Te drugie są w lepszym stanie i służą rozgrywkom piłkarskim. Teren należący do gminy wymaga odświeżenia i przeplanowania funkcji.
Poniżej przedstawiono lokalizację na wycinku z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Iwanowice oraz fotografię stanu obecnego, zaś dalej plan zagospodarowania tego obszaru.
92 93 94 Spis Rysunków Rysunek 1 Mapa zagrożeń gminy Iwanowice...... 17 Rysunek 2 Kaskadowe zestawienie porównywanych elementów...... 19 Rysunek 3 Jakość życia...... 25 Rysunek 4 Problemy społeczne...... 28 Rysunek 5 Problemy funkcjonalno-przestrzenne...... 31 Rysunek 6 Problemy gospodarcze...... 33 Rysunek 7 Obszar rewitalizacji Gminy Iwanowice...... 37 Rysunek 8 Struktura problemowa obszaru rewitalizacji...... 46 Rysunek 9 Centra rekreacyjno-wypoczynkowe po rewitalizacji...... 48 Rysunek 10 Mechanizm integracji działań...... 66 Rysunek 11 Struktura zarządzania GPR Iwanowice...... 74
Spis Tabel Tabela 1 Działalność gospodarcza w gminie Iwanowice...... 9 Tabela 2 Spójność GPR z celami Strategii Rozwoju Powiatu Krakowskiego...... 36 Tabela 3 Spójność GPR z celami Strategii Rozwoju Gminy Iwanowice...... 37 Tabela 4 Wykaz projektów wraz z ich opisami...... 47 Tabela 5 Wskaźniki realizacji programu...... 59 Tabela 6 Ramy finansowania programu rewitalizacji...... 61 Tabela 7 Ramowy wstępny harmonogram działań...... 63
Spis Wykresów Wykres 1 Problemy społeczne...... 6 Wykres 2 Problemy środowiskowe...... 7 Wykres 3 Problemy techniczne...... 8 Wykres 4 Problemy przestrzenno-funkcjonalne...... 9 Wykres 5 Problemy gospodarcze...... 10 Wykres 6 Pomoc społeczna...... 11 Wykres 7 Przyrost liczby mieszkańców...... 11 Wykres 8 Przestępstwa stwierdzone...... 12 Wykres 9 Wpływ problemów społecznych na jakość życia...... 15 Wykres 10 Wpływ problemów środowiskowych na jakość życia...... 16 Wykres 11 Wpływ problemów technicznych na jakość życia...... 17 Wykres 12 Wpływ problemów gospodarczych na jakość życia...... 18 Wykres 13 Wpływ występowania pomocy społecznej na jakość życia...... 18 Wykres 14 Wpływ przestępczości na jakość życia...... 19 Wykres 15 Wpływ występowania problemów środowiskowych na problemy społeczne...... 21
95 Wykres 16 Wpływ występowania problemów funkcjonalno-przestrzennych na problemy społeczne...... 22 Wykres 17 Wpływ występowania problemów technicznych na problemy środowiskowe...... 23 Wykres 18 Wpływ problemów środowiskowych na problemy funkcjonalno-przestrzenne.....25 Wykres 19 Wpływ problemów technicznych na problemy funkcjonalno-przestrzenne...... 25 Wykres 20 Wpływ problemów środowiskowych na działalność gospodarczą...... 27 Wykres 21 Wpływ problemów środowiskowych na problemy gospodarcze...... 27 Wykres 22 Wpływ jakości życia na rozwój budownictwa mieszkaniowego i przyrost ludności...... 29 Wykres 23 Wpływ problemów społecznych na rozwój budownictwa mieszkaniowego i przyrost ludności...... 30
96