Gemeente Sudwest Fryslân
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Rapportage Inventarisatie quick-win terugdringen lichtuitstoot Waddengebied. ZONE / GEBIED : Gemeente Súdwest-Fryslân DATUM UITVOERING : 19 juli 2017 Inleiding Om te zorgen dat de nachtelijke duisternis in het Waddengebied behouden blijft, hebben 43 partijen zaterdagavond 29 oktober 2016 een intentieverklaring getekend. Deze partijen willen een ‘Dark Sky Werelderfgoed Waddengebied’. Het Programma ‘naar een Rijke Waddenzee’ begeleidt dit proces. Door de partijen is onder meer geconstateerd dat Nederland één van de meest verlichte landen ter wereld is. Het waddengebied behoort daarentegen tot de donkerste gebieden van Europa. Deze duisternis is van groot belang voor het welbevinden van mens en dier. Elke ondertekenaar verplicht zich om voor 2018 minimaal één maatregel te nemen die de lichtuitstoot vermindert. Namens het programma ‘naar een Rijke Waddenzee’ heeft Elzinga & Oterdoom Procesmanagement op 09 december 2016 opdracht verleend aan CLAFIS Ingenieus om middels een quick-scan de lichtvervuiling richting het Waddengebied in kaart te brengen. Daarbij dienen tevens de quick-wins benoemd te worden zodat de deelnemende partij kan bepalen welke maatregelen het kan nemen om te voldoen aan de afspraken uit de intentieverklaring. Wat is lichtvervuiling? Lichtvervuiling is licht dat door armaturen naar een andere richting wordt uitgestraald dan gewenst. In het onderhavige project betreft het licht dat ongewenst richting het Waddengebied wordt uitgestraald. Deze lichtvervuiling laat zich in drie soorten kwalificeren te weten: Direct licht vanuit armaturen die onjuist zijn gericht. Licht uit armaturen die het licht niet efficiënt genoeg sturen. Skyglow: het licht dat naar boven wordt uitgestraald en via de hemel wordt gereflecteerd naar het Waddengebied. pagina 1 / 4 De quick-scan CLAFIS Ingenieus heeft 13 gemeenten c.q. eilanden en 4 projectgebieden in de donkere uren bezocht. Ter plaatse is beoordeeld welke lichtbronnen lichtvervuiling veroorzaken. Deze lichtbronnen zijn vervolgens in kaart gebracht en worden in deze korte rapportage weergegeven. In deze rapportage wordt eerst per lichtvervuilingsoort een beschouwing gegeven van de aangetroffen lichtvervuiling. Vervolgens treft u de tekening met de ingetekende lichtvervuilingsbronnen aan waarna wordt afgesloten met een aantal aanbevelingen. Lichtvervuiling in de gemeente Súdwest-Fryslân De grote gemeente Súdwest-Fryslân heeft naar verhouding een kleine kuststrook. Deze wordt gevormd door het Friese deel van de Afsluitdijk en een klein gedeelte tot aan de gemeente Harlingen. Toch bevinden zich aan die kuststrook een aantal opvallende punten. Lichtvervuiling door minder effectieve armaturen Aan het einde van de Afsluitdijk ligt sluizencomplex en inlaatwerk Kornwerderzand, genoemd naar het aanliggende dorp. De Lorentzsluizen en de snelweg over het inlaatwerk zijn reeds van ver zichtbaar. Rijkswaterstaat heeft deze complexen uitgerust met verouderde lagedruk natriumarmaturen die substantieel veel lichtuitstraling hebben richting het Waddengebied. De nautische verlichting wordt niet gezien als lichtvervuilingsbron omdat deze verlichting 24 uur per dag dient te branden en daarbij ook een functie heeft. De verlichting langs de snelweg, op de parkeerterreinen en langs het fietspad zou ’s nachts gedimd kunnen worden. Afslag Kimswerd van de N31 bevindt zich midden in een donker gebied. Toch zijn de afrit en aansluitende rotondes aan beide zijden van de N31 verlicht. Alle toeleidende wegen zijn onverlicht waardoor men na de afrit weer een donker gebied inrijdt. De vraag mag gesteld worden of deze verlichting daadwerkelijk nodig is of dat deze ’s nachts sterk gedimd kan worden. pagina 2 / 4 Lichtvervuiling door solitaire lichtbronnen Midden op de donkere Afsluitdijk ligt Breezanddijk. Op dit voormalige werkeiland bevindt zich het Texaco tankstation welke reeds van ver is te herkennen. Op dit eiland staan ook verscheidene stacaravans. Op het terrein van deze “minicamping” staat nog veel verouderde en conventionele verlichting. Aan het einde van de weg langs de “mini-camping” staat de Pilot-Installatie Blue Energy waar men onderzoek doet naar het duurzaam opwekken van energie. Aan beide zijden van het gebouw hangt een groot sterk verlicht reclamebord welke de gehele nacht brandt. Lichtvervuiling door skyglow De skyglow in de gemeente Súdwest-Fryslân wordt voornamelijk veroorzaakt door de (openbare) verlichting in de dorpen en steden en een aantal solitaire locaties met veel licht. Quick Wins Vanuit de geïnventariseerde lichtvervuiling in de gemeente Súdwest-Fryslân zijn de volgende quick-wins te destilleren: Stel kaders aan de lichtuitstraling van gebouwen en reclame. Dit kan door bijvoorbeeld de aanbevelingen en grenswaarden van de Richtlijn Lichthinder van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSvV) beleidsmatig als kader vast te stellen. Ga in gesprek met bedrijven en Rijkswaterstaat om de eigen verlichtingsinstallaties te moderniseren. pagina 3 / 4 Aanbevelingen Het doel van de intentieverklaring is het daadwerkelijk terugdringen van de lichtvervuiling richting het Waddengebied. In Súdwest-Fryslân beperkt de lichtvervuiling zich tot een aantal specifieke locaties. Er zijn meerdere mogelijkheden om de lichtuitstoot richting de Wadden te verminderen. Het grootste effect wordt gesorteerd door de lichtvervuilingsproblematiek bespreekbaar te maken met de overige wegbeheerders zoals Rijkswaterstaat en de Provinsje Fryslân. Adviseer hen de openbare verlichtingsinstallatie te moderniseren door verouderde verlichting te vervangen door moderne led-verlichting en het verwijderen van overbodige verlichting pagina 4 / 4 C:\Users\Clafis\Documents\Projecten\waddengebied\Nieuwe map\SA\2017-07-04_Clafis Netwerk\Gemeente Sudwest Fryslan.dwg Sudwest Netwerk\Gemeente map\SA\2017-07-04_Clafis C:\Users\Clafis\Documents\Projecten\waddengebied\Nieuwe Menno Simonsstraat Menno Menno Simonsstraat Menno Easthimmerwei 1-5 www.clafis.com 3 36 34 38 32 30 28 F (050) 5491519 (050) 26 F Mouneplein De Tsjasker De 40 45 44 2 9 43A 1 46 24 Menno Simonsstraat Menno 15 4 Definitief 43 7 17 24 44 22 T (050) 5742710 1 (050) T 40 38 20 3 5 7 46 8 9 1 11 48 De Tsjasker De De Muonts De Harkezijl Easthimmerwei 50 13 52 39 8A 54 Tsjerkelân 10 22 20 79 56 32 77 37 75 2 6 73 71 58 31 69 13 18 4 60 16 29 20 14 62 30 38 11 22 28 6 18 29 64 12 27 Rijpenderlaan 36 27 35 26 9 66 16 Muonts De 16 17 8 34 25 28 14 33 25 24 68 Oosterstraat 32 23 67 De Krite 12 65 63 23 22 10 30 59 21 61 10 70 26 Oosterstraat 12 8 24 12 14 20 21 57 19 31 72 6 14 7 18 39 De Muonts 31 55 17 29 24 74 16 Wonserweg De Boppe De 33 19 37 76 16 53 41 22 35 37 17 35 39 78 16A 41 20 18 14 43 51 Molenweg 27 5 De Muonts 33 80 45 18 20 7 Ald Rij 5 3 12 1 9 15 25 11 22 Aylvaweg van 47 16 Tsjerkelân 13 82 25 De Tsjasker 31 43 10 24 45 9723 JA Groningen JA 9723 17 47 13 29 49 14 84 23 49 26 8 27 12 Aylvaweg van 51 10 25 28 21 6 10 23 23 53 18 6 15 19 2-4 10 4 19 8 21 11 8 55 Muonts De 4 14 12 5 6 13 De Krite 21 26 2 17 9 Aylvaweg van 9 57 Schoolstraat 11 19 Oosterstraat 11 Aylvaweg van 15 4 13 24 21 7 2 2 9 4 13 22 15 Merkelân 5 6 57A 16 8 16 20 28 8A 57B 11 7 59 11 18 3 26 14 Stuit De 5 61 23 9 7 24 1 18 9 3 3 1 63 12 81 7 8 16 6A 22 20 19 7 65 Kieler Bocht 5 Bocht 5 Kieler 5 77 20 10 De Muonts 7 14 17 1 22 3 7 15 Easthimmerwei 18 12 87 8 13 9 1 5 26 De Spinnekop De 10 16 10 24 11 Oosterstraat 5 Merkelân 1 14 8 12 3 26 Menno Simonsstraat Menno 12 6 11 6 2 1 9 8 4 24 Verlengde Oostend Verlengde 5 4 4 9 1 3 7 7 6 Wildinghelaan 14 79 2 4 2 34 2 2 15 13 5 3 6 Taede Zijlstrastrjitte 1 32 7 1 12 20 11 22 30 5 13 10 11 5 2A van Aylvaweg van 13 Molenweg 17 Harkezijl 8A De Dôle 9 Zijlstrastrjitte Taede Bewaarschoolstraat 10 32 20 4 3 26 15 18 3 16 7 21 28 75 11A 22 20 73A 13 19 9 13 11 29-29L 21 Bakkerssteeg 27 7 Menno Simonsstraat Menno Oostend 5 Rijpenderlaan 11 25 1 8B 11A 30 14 14 11 Hertekampsreed 1 19 8 1 7 4 15 12 11 9 7 9 5 2 1 28 17A 13 17 van Aylvaweg van 3 3 73 7 10 4 9 3 1 Zand Het 15 41 39 8 8 6 4 62A 37 2 62 24 12 10 8 21 71 41A 6 14 43 18 1 45 26 6 13 11-11A 47 35 24 67 4 30 49 4 33 Mauritsstraat 8 51 65 25 Kaatsplein 9 53 Arumerweg 55 28 20 Kerkplein 1 1 17 63 9 34 59 7 13 36 61 7A 11 3 7B 7C 5 18 38 5 van Aylvaweg van 11 van Aylvaweg van 12 13-13A 60 8 Simonsstraat Menno 7 58 van Aylvaweg van 2 84 6 5 42 52 56 54 1 50 2 4 6 46 3 48 8 46 44 10 12 2 44 1 72 42 48 38A 4 68 60 50 Arumerweg 20 18 Schoolplein 22 24 26 28 32 40 15-17 30 38 58 54 34 3 39 40A Easthimmerwei 16 66/1-66/206 9A 14 64 41 21 9 Meester de Vriesstraat 1 43 Pingjumerstraat 45 67 47 2 65 5 Gysbert Japiksweg Gysbert 25 47 3 63 2 3 51 11 45 61 1 5 4 2016-044-001 43 59 80 62 53-57/203 4 60 11 31 41 Arumerweg 7 64 7 6 78A 9 13 39 58 : Tekeningnummer 57 Arumerweg 76 9 12 55 15 56 37 7 8A 8 23 14 17 54 39 5 11 16 31 41 35 73 33 29 3 105A 1A 27 25 13 23 52 18 21 19 43 53 21 61 4 20 1 50 20 89 Koudehuisterdijk Meester de Vriesstraat 63 Meester de Vriesstraat de Meester Arumerweg 91 Harkezijl 15 48 65 Arumerweg 22 81 46 17 Meester de Vriesstraat de Meester Arumerweg 67 93 Arumerweg 44 51 105 107 69 40 38 Kamperweg 78 19 36 6 34 42 Ulbe Hiemstrastrjitte Ulbe 32 30 28 49 71 26 24 47 22 8 45 103 45 43 6 2 4 8 10 14 12 16 18 20 41 17 39 47 17 1 3 21 9 11 5 7 13 37 Arumerweg 35 33 15 49-49A 31 15 11 6 Pingjumerstraat 29 Gysbert Japiksweg Gysbert 27 26 21 23 95 17 25 Gysbert Japiksweg Gysbert 2 9 De Tunen 99 1 Gysbert Japiksweg Gysbert van Camminghaweg van 97 93A 7 13 9 4 Koudehuisterdijk Harkezijl Mulierlaan Rijksweg A7 Rijksweg 1 2 Inventarisatie gemeente Súdwest-Fryslân gemeente Inventarisatie 2016-044 : Project nr.