DZIENNIK URZĘDOWY

WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKOMAZURSKIEGO

Olsztyn, dnia 2 listopada 2010 r. Nr 173

TREŚĆ: Poz.:

UCHWAŁY RADY GMINY:

2218 — Nr LVIII/456/2010 Rady Miejskiej w Węgorzewie z dnia 29 września 2010 r. w sprawie zaliczenia drogi wewnętrznej ulicy Bolesława Chrobrego w Węgorzewie do kategorii drogi gminnej ...... 10441

2219 — Nr LVIII/460/2010 Rady Miejskiej w Węgorzewie z dnia 29 września 2010 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami Miasta i Gminy Węgorzewo na lata 20102013”...... 10443

DECYZJA PREZESA URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI:

2220 — Nr OGD421040(6)/2010/321/IX/DJ z dnia 25 października 2010 r...... 10489

2218 UCHWAŁA Nr LVIII/456/2010 Rady Miejskiej w Węgorzewie z dnia 29 wrze śnia 2010 r.

w sprawie zaliczenia drogi wewn ętrznej ulicy Bolesława Chrobrego w Węgorzewie do kategorii drogi gminnej

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 2. Szczegółowy przebieg drogi przedstawia zał ącznik 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (tekst jedn. graficzny do niniejszej uchwały. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z pó źn. zm.) oraz art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Burmistrzowi publicznych (tekst jedn. z 2007 r., Nr 19, poz. 115 Węgorzewa z pó źn. zm.), po zasi ęgni ęciu opinii Zarz ądu Powiatu w Węgorzewie, Rada Miejska w Węgorzewie uchwala, § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od co nast ępuje: dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego z moc ą obowi ązywania od § 1. 1. Zalicza si ę do kategorii drogi gminnej drog ę 1 stycznia 2011 roku. wewn ętrzn ą ulic ę Bolesława Chrobrego w Węgorzewie, oznaczon ą numerem ewidencyjnym 1313/1 obr ęb 02 Przewodnicz ący Rady Węgorzewo, Gmina W ęgorzewo. Tomasz Wierzchowski

Dziennik Urzędowy 10442 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2218

Zał ącznik do uchwały Nr LVIII/456/2010 Rady Miejskiej w W ęgorzewie z dnia 29 wrze śnia 2010 r.

Dziennik Urzędowy 10443 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

2219 UCHWAŁA Nr LVIII/460/2010 Rady Miejskiej w Węgorzewie z dnia 29 wrze śnia 2010 r.

w sprawie przyj ęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami Miasta i Gminy W ęgorzewo na lata 2010-2013”.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (DZ. U. z 2001 r. § 1. Rada Miejska przyjmuje „Gminy program opieki Nr 142, poz. 1591; z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, nad zabytkami Miasta i Gminy W ęgorzewo na lata poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, 2010-2013” stanowi ący zał ącznik nr 1 do niniejszej uchwały. poz. 1806; z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162. poz. 1568; z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203; z 2005 r. § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Burmistrzowi Nr 172, poz. 1441 i Nr 175, poz. 1457 z 2006 r. Nr 17, Węgorzewa. poz. 128, Nr 181, poz. 1337 oraz z 2007 r. Nr 48, poz. 327; Nr 138, poz. 974 i Nr 173, poz. 1218) oraz na § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podj ęcia i podstawie art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urz ędowym o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 17 Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. wrze śnia 2003 r. Nr 162, poz. 1568; z 2004 r. Nr 96 poz. 959 i Nr 238, poz. 2390; z 2006 r. Nr 50 poz. 362 Przewodnicz ący Rady i Nr 126 poz. 875) po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Tomasz Wierzchowski Konserwatora Zabytków Rada Miejska w Węgorzewie uchwala, co nast ępuje:

Zał ącznik do uchwały nr LVIII/460/2010 Rada Miejska w W ęgorzewie z dnia 29 wrze śnia 2010 r.

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY W ĘGORZEWO

2010-2013

Węgorzewo

Dziennik Urzędowy 10444 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

SPIS TRE ŚCI

I. Wprowadzenie II. Uregulowania formalno-prawne II.1. Prawo samorz ądowe II.2. Prawo w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami II.2.1. Wybrane przepisy ogólne oraz formy i sposoby ochrony zabytków i opieki nad zabytkami II.2.2. Organy ochrony zabytków II.2.3. Podstawy prawne sporz ądzania i główne cele gminnego programu opieki III. Zało żenia zawarte w strategicznych dokumentach wykorzystane do opracowywania programu opieki nad zabytkami III.1. Zało żenia wynikaj ące z tez do krajowego i wojewódzkiego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami III.2. Zało żenia zawarte w Narodowej Strategii Kultury na lata 2004-2020 III.3. Program opieki nad zabytkami a Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego oraz Strategia Rozwoju Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego III.4. Program opieki nad zabytkami a akty prawa miejscowego IV. Chronione zabytki Miasta i Gminy W ęgorzewo IV.1. Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego IV.1.1. Rejestr zabytków nieruchomych. IV.1.2. Rejestr zabytków ruchomych. IV.1.3. Rejestr zabytków archeologicznych IV.2. Zabytki wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków IV.3 Placówki muzealne IV.3.1 Działalno ść placówek. Zabytki ruchome w zbiorach muzealnych IV.3.1.1. Działalno ść i zasoby Muzeum Kultury Ludowej w W ęgorzewie IV.3.1.2. Społeczne Mazurskie Muzeum Kolejnictwa w W ęgorzewie Fundacji „Dziedzictwo Nasze”. IV.4. Ochrona krajobrazu kulturowego miasta i gminy w dokumentach prawa miejscowego V. Charakterystyka zasobów kulturowych miasta i gminy. V.1. Rys historyczny V.1.1. Pradzieje. V.1.2. Osadnictwo na terenie gminy w XIII-XIV wieku. V.1.3. Przemiany w XVII-XVIII wieku. V.1.4. Wiek XIX. V.1.5. Od I wojny do ko ńca II wojny światowej V.1.6. Okres od roku 1945 do pocz. XXI w. V.2. Historyczne układy urbanistyczne V.3. Historyczne układy ruralistyczne V.4. Charakterystyka zasobu obiektów zabytkowych VI. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska kulturowego VI.1. Ochrona krajobrazu kulturowego miasta i gminy VI.2. Współczesne funkcje obiektów zabytkowych VI.3. Ocena stanu technicznego obiektów zabytkowych i stanu dokumentacji konserwatorskiej VII. Ocena słabych i mocnych stron maj ących wpływ na środowisko kulturowe Miasta i Gminy W ęgorzewo VIII. Zało żenia programowe ochrony zabytków Miasta i Gminy W ęgorzewo VIII.1. Główne cele polityki gminnej zwi ązanej z opiek ą i ochron ą zabytków VIII.2. Działania zwi ązane z opiek ą nad zabytkami oraz ochron ą krajobrazu kulturowego miasta i gminy VIII.3. Działania informacyjne, popularyzacyjne i edukacyjne zwi ązane z promocj ą zabytków i walorów gminnej przestrzeni kulturowej Miasta i Gminy W ęgorzewo IX. Realizacja i finansowanie przez miasto i gmin ę zada ń z zakresu ochrony zabytków. X. Zadania miasta i gminy zwi ązane z konserwacj ą zieleni zabytkowej XI. Wykazy zabytków wpisanych do Rejestru Zabytków Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego TABELA 1.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO. TABELA 1.2. GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO. TABELA 2.1. MIASTO W ĘGORZEWO. REJESTR ZABYTKÓW STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH. TABELA 2.2. GMINA W ĘGORZEWO. REJESTR ZABYTKÓW STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH. TABELA 3.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW RUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO. GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ TABELA 3.2. ZABYTKÓW RUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO. Wykazy zabytków uj ętych w Gminnej XII. Ewidencji Zabytków. TABELA 4.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW. TABELA 4.2. GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW. TABELA 5.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH (W TYM ZNALEZISKA LU ŹNE) TABELA 5.2. GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW. GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW.

Dziennik Urzędowy 10445 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

I. Wprowadzenie poz. 1568 z 2003 r. z pó źniejszymi zmianami). W samej nazwie ści śle powi ązano ochron ę zabytków i opiek ę nad Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy zabytkami, dlatego te ż konieczne jest przybli żenie Węgorzewo jest dokumentem pomocniczym w pracy podstawowych przepisów cytowanej ustawy dotycz ących samorz ądu i okre śla zadania w zakresie podanym w tytule na zarówno ochrony jak i opieki oraz struktury ochrony lata 2010-2013. Zadania te dotycz ą sfery szeroko zabytków, z któr ą samorz ąd lokalny winien współpracowa ć. rozumianego dziedzictwa kulturowego na szczeblu gminnym. Działania zwi ązane z rozwojem miasta i gminy musz ą II.2.1. Wybrane przepisy ogólne oraz formy i sposoby opiera ć si ę przede wszystkim na jego zasobach i walorach. ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Istotne jest zatem wykorzystanie zarówno zasobów środowiska przyrodniczego jak i środowiska kulturowego jako Przedmiotem ochrony i opieki jest zabytek. głównych elementów polityki gminnej. Rozwój miasta i gminy W brzmieniu art. 3 pkt 1), zabytek to: „nieruchomo ść lub musi uwzgl ędnia ć piel ęgnowanie jego to żsamo ści kulturowej rzecz ruchoma, ich cz ęś ci lub zespoły, b ędące dziełem przejawiaj ącej si ę mi ędzy innymi w dziedzictwie materialnym. człowieka lub zwi ązane z jego działalno ści ą i stanowi ące Krajobraz kulturowy i zabytki ukazuj ą interesuj ącą świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, których odmienno ść regionu, która odpowiednio wypromowana zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na mo że podnie ść jego atrakcyjno ść przede wszystkim na polu posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą”. rozwoju turystyki, ale te ż ekonomiczn ą w wymiarze ogólnym i Obowi ązuj ąca ustawa o ochronie zabytków i opiece lokalnym. Jako ść przestrzeni kulturowej gminy ma równie ż nad zabytkami wyodr ębniła dwie formy podej ścia do bezpo średni wpływ na podniesienie poziomu życia zabytków. Mówi si ę w niej o ochronie zabytków i opiece mieszka ńców. nad zabytkami: Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy W ęgorzewo dotyczy zatem takiej sfery działa ń, która ma na celu 1) Zgodnie z art. 4. cytowanej ustawy: popraw ę funkcjonowania materialnego dziedzictwa „Ochrona zabytków polega na podejmowaniu przez kulturowego, decyduj ących w znacznym stopniu o stanie organy administracji publicznej działa ń maj ących na celu: zasobów i walorach gminy. a) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych Program jest komplementarny zarówno z rz ądowymi i finansowych umo żliwiaj ących trwałe zachowanie dokumentami o charakterze strategicznym dotycz ącymi zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; ochrony i opieki nad zabytkami, opracowaniami b) zapobieganie zagro żeniom mog ącym spowodowa ć sporz ądzonymi na poziomie wojewódzkim /Strategia uszczerbek dla warto ści zabytków; Rozwoju Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego; Strategia c) udaremnianie niszczenia i niewła ściwego Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa korzystania z zabytków, Warmi ńsko-Mazurskiego do roku 2020./ jest te ż zgodny d) przeciwdziałanie kradzie ży, zagini ęciu lub z prawem miejscowym, a w szczególno ści ze Strategi ą nielegalnemu wywozowi zabytków za granic ę; Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy W ęgorzewo do e) kontrole stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 2015 roku, planami zagospodarowania przestrzennego oraz f) uwzgl ędnianie zada ń ochronnych w planowaniu Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.” Przestrzennego Miasta i Gminy W ęgorzewo (Uchwała Nr XV/109/99 Rady Miasta i Gminy W ęgorzewo z dnia 2) Zgodnie z art. 5 cytowanej ustawy: 27 wrze śnia 1999 r.). „Opieka nad zabytkiem sprawowana jest przez jego Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy W ęgorzewo wła ściciela lub posiadacza polega, w szczególno ści, został opracowany, na zlecenie Urz ędu Miasta i Gminy na zapewnieniu warunków: Węgorzewo, przez Adama Żywiczy ńskiego - konserwatora a) naukowego badania i dokumentowania zabytku; zabytków, w latach 1999 – 2006 kierownika Delegatury b) prowadzenia prac konserwatorskich, Wojewódzkiego Oddziału Słu żby Ochrony Zabytków restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; w Ełku. Podstaw ę merytoryczn ą opracowania stanowi, c) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego wykonana przez autora na przełomie 2007/2008 roku, otoczenia w jak najlepszym stanie; Gminna Ewidencja Zabytków Miasta i Gminy W ęgorzewo. d) korzystania z zabytku w sposób zapewniaj ący trwałe zachowanie jego warto ści; II. Uregulowania formalno-prawne e) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz o jego znaczeniu dla historii kultury” Konstytucyjnym obowi ązkiem Pa ństwa (art. 5 i 6 Konstytucji RP) jest ochrona dziedzictwa kulturowego. Kolejny przepis art. 6 Ustawy o ochronie zabytków i Zabytki i ich warto ści niematerialne s ą dobrem wspólnym, opiece nad zabytkami wyszczególnia zabytki nieruchome, a dbało ść o nie nakazuje art. 82. Konstytucji. ruchome i archeologiczne i wskazuje co pod tymi poj ęciami jest rozumiane. II.1. Prawo samorz ądowe - Za zabytki nieruchome uznaje si ę krajobraz kulturowy, Ustawowym zadaniem samorz ądów jest m.in. układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły wykonywanie zada ń w zakresie kultury - art. 7, ust. 1, pkt 9 budowlane, dzieła architektury i budownictwa, dzieła Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591, z pó źniejszymi parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, zmianami) Do zada ń własnych gminy zalicza si ę m. in. ład miejsca upami ętniaj ące wydarzenia historyczne lub przestrzenny, kultura (w tym opieka nad zabytkami). działalno ść wybitnych osobisto ści b ądź instytucji. - Za zabytki ruchome uznaje si ę dzieła sztuk II.2 Prawo w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, kolekcje, numizmaty oraz pami ątki Podstaw ą prawn ą ochrony dziedzictwa kulturowego w historyczne, wytwory techniki, materiały biblioteczne, Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie instrumenty muzyczne, wytwory sztuki ludowej i zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, rękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne oraz Dziennik Urzędowy 10446 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

przedmioty upami ętniaj ące wydarzenia historyczne studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania bądź działalno ść wybitnych osobisto ści lub instytucji. przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W zale żno ści od - Zabytkami archeologicznymi s ą pozostało ści terenowe potrzeb, ustala si ę strefy ochrony konserwatorskiej pradziejowego i historycznego osadnictwa, obejmuj ące obszary, na których obowi ązuj ą okre ślone cmentarzyska, kurhany, relikty działalno ści ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, gospodarczej, religijnej i artystycznej. maj ące na celu ochron ę znajduj ących si ę na tym obszarze zabytków (art. 16 ust. 1 cyt. ustawy). Ponadto, zgodnie z przepisem, ustawowej ochronie podlegaj ą nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne II.2.2. Organy ochrony zabytków nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w art. 89 okre śla dwuinstancyjno ść organów ochrony Cztery prawne formy ochrony zabytków okre śla artykuł 7 zabytków. cytowanej ustawy: Na szczeblu centralnym organem jest minister wła ściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa - wpis do rejestru zabytków; narodowego, w imieniu którego zadania i kompetencje, - uznanie za pomnik historii; w tym zakresie, wykonuje Generalny Konserwator - utworzenie parku kulturowego; Zabytków (druga instancja); - ustalenie ochrony w miejscowym planie Organem terenowym jest wojewoda, w imieniu którego zagospodarowania przestrzennego. zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje wojewódzki konserwator zabytków (pierwsza instancja). Sposób ochrony zabytków. Obu instancjom przyporz ądkowana jest okre ślona ranga i - Wpisu do rejestru zabytków na terenie województwa zadania (art. 90 cytowanej ustawy). dokonuje wojewódzki konserwator zabytków (art. 8 cyt. ustawy). Zabytek nieruchomy wpisywany jest na 1. Generalny Konserwator Zabytków jest sekretarzem podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego lub podsekretarzem stanu w urz ędzie obsługuj ącym konserwatora zabytków z urz ędu b ądź na wniosek ministra wła ściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa wła ściciela zabytku nieruchomego lub u żytkownika narodowego, do jego zada ń nale ży, w szczególno ści: wieczystego gruntu, na którym znajduje si ę zabytek nieruchomy. Do rejestru mo że by ć równie ż wpisane - opracowywanie krajowego programu ochrony otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a tak że nazwa zabytków i opieki nad zabytkami; geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku (art. 9 ust. 1 i 2 cyt. ustawy). Zabytek ruchomy wpisuje si ę - realizacja zada ń wynikaj ących z krajowego programu do rejestru zabytków na podstawie decyzji wydanej przez ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz z koncepcji wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; wła ściciela tego zabytku. Wojewódzki konserwator zabytków mo że wyda ć z urz ędu decyzj ę o wpisie zabytku - podejmowanie działa ń zwi ązanych z wspieraniem ruchomego do rejestru w przypadku uzasadnionej obawy rozwoju regionalnego i realizacj ą kontraktów zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia wojewódzkich w sprawach opieki nad zabytkami; zabytku za granic ę (art. 10 ust 1 i 2 cyt. ustawy). Sposób prowadzenia rejestru oraz ewidencji zabytków okre śla - prowadzenie krajowej ewidencji zabytków i krajowego Rozporz ądzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, granic ę niezgodnie z prawem; wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub - wydawanie decyzji, postanowie ń i za świadcze ń wywiezionych za granic ę niezgodnie z prawem. (Dz. U. w sprawach okre ślonych w ustawie oraz przepisach z dnia 2 czerwca nr 124, poz. 1305). odr ębnych;

- Uznanie za pomnik historii zabytku nieruchomego - organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie wpisanego do rejestru lub parku kulturowego przestrzegania oraz stosowania przepisów o szczególnej warto ści dla kultury nast ępuje w formie dotycz ących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; rozporz ądzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra wła ściwego do spraw kultury i ochrony - sprawowanie nadzoru nad działalno ści ą wojewódzkich dziedzictwa kulturowego (art. 15 ust 1 cyt. ustawy). konserwatorów zabytków;

- Utworzenie parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu - promowanie bada ń naukowych w zakresie konserwacji kulturowego oraz zachowania wyró żniaj ących si ę zabytków; krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i - organizowanie szkole ń dla słu żb konserwatorskich; osadniczej mo że nast ąpi ć na podstawie uchwały rady gminy po zasi ęgni ęciu opinii wojewódzkiego - organizowanie konkursów promuj ących opiek ę nad konserwatora zabytków (art. 16 ust. 1 cyt. ustawy). zabytkami, w tym przyznawanie wyró żnie ń, nagród pieni ęż nych lub rzeczowych; - Ustalenia ochrony dotycz ące w szczególno ści zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru - opiniowanie wniosków o nadanie odznaki "Za opiek ę zabytków i ich otoczenia, innych zabytków nad zabytkami"; nieruchomych znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków oraz parków kulturowych, dokonuje si ę w Dziennik Urzędowy 10447 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

- współpraca z organami administracji publicznej prowadzenie niektórych spraw z zakresu swojej wła ściwo ści, w sprawach ochrony zabytków; w tym wydawanie decyzji administracyjnych, gminom powiatom, a tak że zwi ązkom gmin i powiatów, poło żonym na - organizowanie szkole ń w zakresie ochrony zabytków terenie województwa (art. 96, pkt 2 cytowanej ustawy). i opieki nad zabytkami; II.2.3. Podstawy prawne sporz ądzania i główne cele - podejmowanie działa ń dotycz ących troski o zabytki gminnego programu opieki nad zabytkami zwi ązane z histori ą Polski, pozostaj ące poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podstaw ą prawn ą do opracowywania gminnego programu opieki nad zabytkami jest art. 87 ust. 1-6 ustawy 2. Do zada ń wykonywanych przez wojewódzkiego z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad konserwatora zabytków nale ży w szczególno ści (art. 90 zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z 2003 r.). pkt 1 cytowanej ustawy): Przepis ten wprowadza obowi ązek sporz ądzania przez - realizacja zada ń wynikaj ących z krajowego programu samorz ądy wojewódzkie, powiatowe oraz gminne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; programów opieki nad zabytkami. Zgodnie z wspomnianym artykułem 87 cytowanej Ustawy burmistrz - sporz ądzanie, w ramach przyznanych środków miasta sporz ądza na okres 4 lat gminny program opieki budżetowych, planów finansowania ochrony zabytków nad zabytkami. Program ten podlega uchwaleniu przez i opieki nad zabytkami; rad ę miejsk ą, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Program jest ogłaszany - prowadzenie rejestru i wojewódzkiej ewidencji zabytków w wojewódzkim dzienniku urz ędowym. Z realizacji oraz gromadzenie dokumentacji w tym zakresie; programu burmistrz miasta sporz ądza, co dwa lata, sprawozdanie, które przedstawia si ę radzie miejskiej. - wydawanie, zgodnie z wła ściwo ści ą, decyzji, Artykuł 87 ust. 2 Ustawy o ochronie zabytków i opiece postanowie ń i za świadcze ń w sprawach okre ślonych nad zabytkami wskazuje nast ępuj ące cele programów w ustawie oraz w przepisach odr ębnych; opieki nad zabytkami:

- sprawowanie nadzoru nad prawidłowo ści ą prowadzonych 1. wł ączenie problemów ochrony zabytków do systemu bada ń konserwatorskich, architektonicznych, prac zada ń strategicznych, wynikaj ących z koncepcji konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych i przestrzennego zagospodarowania kraju; innych działa ń przy zabytkach oraz bada ń archeologicznych; 2. uwzgl ędnianie uwarunkowa ń ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, - organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; i równowagi ekologicznej;

- opracowywanie wojewódzkich planów ochrony zabytków 3. zahamowanie procesów degradacji zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; oraz koordynacja działa ń przy realizacji tych planów; 4. wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz - upowszechnianie wiedzy o zabytkach; walorów krajobrazu kulturowego;

- współpraca z innymi organami administracji publicznej 5. podejmowanie działa ń zwi ększaj ących atrakcyjno ść w sprawach ochrony zabytków. zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj ących Przy ministrze wła ściwym do spraw kultury i ochrony wzrostowi środków finansowych na opiek ę nad dziedzictwa narodowego działa Rada Ochrony Zabytków zabytkami; jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach realizacji polityki Rady Ministrów w zakresie ochrony zabytków 6. okre ślenie warunków współpracy z wła ścicielami i opieki nad zabytkami. zabytków, eliminuj ących sytuacje konfliktowe zwi ązane z wykorzystaniem tych zabytków; Przy Generalnym Konserwatorze Zabytków działa Główna Komisja Konserwatorska jako organ opiniodawczy 7. podejmowanie przedsi ęwzi ęć umo żliwiaj ących do spraw działa ń konserwatorskich podejmowanych tworzenie miejsc zwi ązanych z opiek ą nad zabytkami. przy zabytkach. III. Zało żenia zawarte w strategicznych dokumentach Przy Warmi ńsko-Mazurskim Wojewódzkim Konserwatorze wykorzystane do opracowywania programu opieki Zabytków działa Wojewódzka Rada Ochrony Zabytków jako nad zabytkami organ opiniodawczy w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. III.1. Zało żenia wynikaj ące z tez do krajowego i wojewódzkiego programu ochrony zabytków i opieki Krajowy O środek Bada ń i Dokumentacji Zabytków nad zabytkami wraz z o środkami regionalnymi (dla regionu Warmii i Mazur powołany został Regionalny O środek Bada ń Tezy krajowego programu ochrony zabytków i opieki i Dokumentacji Zabytków w Olsztynie) zajmuje si ę nad zabytkami zostały opracowane przez specjalny zespół problematyk ą rozpoznania, dokumentacji i ochrony składaj ący si ę z członków Rady Ochrony Zabytków przy dziedzictwa kulturowego. Ministrze Kultury. Tezy te zostały pozytywnie Wojewoda, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zaopiniowanie przez Rad ę Ochrony Zabytków przy zabytków mo że powierzy ć, w drodze porozumienia, Ministrze Kultury w dniach 25 i 26 marca 2004 roku. Dziennik Urzędowy 10448 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

W opracowanym dokumencie czytamy mi ędzy innymi: - Pełna ocena stanu krajowego zasobu zabytków „Ich [zabytków] ochrona została zadeklarowana jako ruchomych. Okre ślenie kategorii i stopnia zagro żeń. konstytucyjny obowi ązek Pa ństwa (art. 5 Konstytucji RP – - Pełna ocena stanu krajowego zasobu dziedzictwa Rzeczpospolita Polska (…) strze że dziedzictwa archeologicznego. Okre ślenie kategorii i stopnia narodowego ). Zabytki w swych niematerialnych zagro żeń oraz wyznaczenie stref o szczególnym warto ściach s ą dobrem wspólnym, nad którym piecz ę zagro żeniu dla zabytków archeologicznych. kodyfikuje art. 82 Konstytucji stanowi ący: obowi ązkiem - Obj ęcie skuteczn ą i zorganizowan ą ochron ą Obywatela (…) jest troska o dobro wspólne. przynajmniej najcenniejszych zabytków techniki. Ochrona i konserwacja zabytków jest istotnym elementem - Pełna ocena stanu krajowego zasobu pomników polityki kulturalnej Pa ństwa, s ą one bowiem nie tylko śladem historii i obiektów wpisanych na list ę światowego przeszło ści, ale tak że cennym składnikiem kultury dziedzictwa. Okre ślenie kategorii i stopnia zagro żeń. współczesnej, przyczyniaj ąc si ę do kształtowania - Ocena stanu słu żb i mo żliwo ści wypełniania przyjaznego człowiekowi środowiska jego życia. Tak ą rol ę całokształtu zada ń zwi ązanych z ochron ą i opiek ą nad zabytków mocno podkre ślała mi ędzy innymi Europejska zabytkami. Karta Ochrony Dziedzictwa Architektonicznego z 1975 roku - Ocena stanu i stopnia obj ęcia opiek ą zabytków (art. 3, 4, 5). Ich zachowanie, ochrona i konserwacja jest w poszczególnych kategoriach. Doskonalenie i rozwijanie działaniem w wa żnym interesie publicznym ze wzgl ędu na oraz podnoszenie efektywno ści i skuteczno ści znaczenie zabytków w procesie edukacji, humanizacji instytucjonalnej i społecznej ochrony i opieki nad społecze ństw, jego kulturowej identyfikacji, wreszcie tak że zabytkami. znaczenia dla sfery ekonomii i gospodarki. - Udoskonalenie warunków prawnych, organizacyjnych i Zadaniem głównym polityki Pa ństwa w dziedzinie finansowych w zakresie ochrony i opieki nad ochrony zabytków jest stworzenie w najbli ższej przyszło ści dziedzictwem kulturowym i zabytkami. mechanizmów porz ądkuj ących t ę sfer ę, dostosowuj ących j ą do warunków gospodarki rynkowej, zarówno poprzez 2. W zakresie działa ń o charakterze systemowym: niezb ędne uzupełnienia i korekty legislacyjne jak i poprzez - Realizacja powszechnych tendencji europejskich zmiany organizacyjne obejmuj ące konieczne rozszerzenie i światowych do rozszerzania pola ochrony na całe zakresu działa ń istniej ących instytucji, a ż po zmiany dziedzictwo kulturowe obejmuj ące i dobra kultury w strategii i organizacji ochrony. Te niezb ędne, wprowadzone i natury Word Cultural Heritage. ( Światowe na zasadzie ewolucji, zmiany powinny z jednej strony nie Dziedzictwo Kulturowe). dopu ści ć do utracenia dotychczasowego bezcennego - Przygotowanie strategii ochrony dziedzictwa dorobku Polski w dziedzinie ochrony, z drugiej umo żliwi ć kulturowego wytyczaj ącej główne zało żenia koncepcji funkcjonowanie i rozwój tej dziedziny w Zjednoczonej ochrony w Polsce. Wprowadzenie jej do polityk Europie./…/ Program krajowy okre śli cele i kierunki działa ń sektorowych we wszystkich dziedzinach i na oraz zadania, które powinny by ć podj ęte w szczególno ści wszystkich poziomach zarz ądzania i gospodarowania. przez organy i jednostki administracji publicznej w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. 3. W zakresie systemu finansowania: Celem programu krajowego jest wzmocnienie ochrony - Stworzenie stabilnego i przejrzystego systemu i opieki nad t ą istotn ą, materialn ą cz ęś ci ą dziedzictwa finansowania ochrony i opieki konserwatorskiej. kulturowego oraz poprawa stanu zabytków w Polsce. W zało żeniach program ma równie ż uporz ądkowanie działa ń 4. W zakresie dokumentowania, monitorowania w sferze ochrony poprzez wskazanie siedmiu i standaryzacji metod działania: podstawowych zasad konserwatorskich: - Tworzenie systemu stale aktualizowanych, - zasada primum non nocere ( po pierwsze nie szkodzi ć), elektronicznych baz informacji o zasobach i stanie - zasada maksymalnego poszanowania oryginalnej zabytków w Polsce i ich dokumentacji. Stworzenie substancji zabytku i wszystkich jego warto ści warunków do realizacji ustawowego obowi ązku (materialnych i niematerialnych), dokumentowania wszystkich prac, przy wszystkich - zasada minimalnej niezb ędnej ingerencji grupach i typach obiektów zabytkowych. (powstrzymywania si ę od działa ń niekoniecznych), - Gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie - zasada, zgodnie z któr ą usuwa ć nale ży to (i tylko to), zachowania, post ępach i wynikach prac co na oryginał działa niszcz ąco, konserwatorskich i restauratorskich, zagro żeniach, - zasada czytelno ści i odró żnialno ści ingerencji, prawidłowo ści zarz ądzania i bezpieczeństwa - zasada odwracalno ści metod i materiałów, użytkowania obiektów zabytkowych oraz o innych - zasada wykonywania wszelkich prac zgodnie z formach ochrony dziedzictwa. najlepsz ą wiedz ą i na najwy ższym poziomie. - Wypracowanie i wprowadzenie szczegółowych zasad ochrony dziedzictwa w planach zagospodarowania Wymienione zasady dotycz ą post ępowania przestrzennego. Wypracowanie standardów konserwatorów - pracowników urz ędów, restauratorów dzieł zagospodarowania i estetyki zabytkowych przestrzeni sztuki, architektów, urbanistów, budowniczych, archeologów, publicznych. wła ścicieli i u żytkowników obiektów zabytkowych”. 5. W zakresie kształcenia i edukacji: W tezach do Krajowego Programu Ochrony Zabytków - Utrzymanie i doskonalenie dotychczas i Opieki nad Zabytkami wyznaczone zostały nast ępuj ące wypracowanego systemu kształcenia w dziedzinie cele działa ń: konserwacji i ochrony. Zorganizowanie systemu podnoszenia kwalifikacji w ka żdej grupie zawodowej 1. W zakresie uwarunkowa ń ochrony i opieki nad pracuj ącej na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. zabytkami: - Kształcenie społecze ństwa w duchu poszanowania dla - Pełna ocena stanu krajowego zasobu zabytków autentyzmu oraz warto ści materialnych i niematerialnych nieruchomych. Okre ślenie kategorii i stopnia zagro żeń. wspólnego, wielokulturowego dziedzictwa. Budowanie klimatu społecznego zrozumienia i akceptacji dla idei ochrony i dawno ści zabytków odczytywanych jako Dziennik Urzędowy 10449 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

źródło to żsamo ści, wiedzy i dumy z przeszło ści, Działanie 1.2. Kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich tradycji, wiedzy o sposobie życia i pracy przodków. adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, - Upowszechnianie w śród wła ścicieli i u żytkowników edukacyjne i inne cele społeczne. obiektów zabytkowych znajomo ści zasad Przewidziano mi ędzy innymi programy konserwatorskich, zasad etyki i profilaktyki wsparcia finansowego (program „polskie konserwatorskiej. Tworzenie mechanizmów regiony w europejskiej przestrzeni kulturowej” ekonomicznych sprzyjaj ących prawidłowemu traktowaniu i Program „Promesa Ministra Kultury”). obiektów zabytkowych. Priorytet 2. Edukacja i administracja na rzecz ochrony i 6. W zakresie współpracy mi ędzynarodowej: zachowania dziedzictwa kulturowego. - Wzmocnienie obecno ści Polski w światowym Działanie 2.1 Rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie i europejskim środowisku działaj ącym na rzecz świadomo ści społecznej w sferze ochrony ochrony dziedzictwa kulturowego i promocja polskich dziedzictwa kulturowego. osi ągni ęć w tej dziedzinie. Przewidziano mi ędzy innymi organizowanie letnich szkół - Oparcie działa ń na poj ęciu wspólnego dziedzictwa dziedzictwa dla uczniów. kultury ludzko ści. Troska o ochron ę polskiego Działanie 2.2 Ochrona i zachowanie dziedzictwa dziedzictwa kulturowego za granic ą. kulturowego przed nielegalnym wywozem i przewozem przez granic ę. Do czasu zako ńczenia prac nad Programem opieki nad Przewidziano budow ę sieci informacji wirtualnej. zabytkami Miasta i Gminy W ęgorzewo nie uko ńczono prac zarówno nad programem krajowym, jak i wojewódzkim. III.3. Program opieki nad zabytkami a Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa III.2. Zało żenia zawarte w Narodowej Strategii Kultury Warmi ńsko-Mazurskiego oraz Strategia Rozwoju na lata 2004-2020 Województwa Warmi ńsko Mazurskiego

Ogólne zało żenia do programu gminnego zawiera Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy przyj ęta przez Rad ę Ministrów w dniu 21 wrze śnia 2004 r. Węgorzewo jest zgodny z wyznaczonymi w Planie Narodowa Strategia Kultury na lata 2004-2013 (w 2005 r. zagospodarowania przestrzennego województwa Ministerstwo Kultury przygotowało Uzupełnienie Narodowej warmi ńsko-mazurskiego (przyj ęty przez Sejmik Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 ), b ędąca Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego uchwał ą rz ądowym dokumentem tworz ącym ramy dla nowoczesnego Nr XXXIII/505/02 z dnia 12 lutego 2002 r.) celami mecenatu pa ństwa w sferze kultury, a przede wszystkim dla polityki przestrzennej, zasadami zagospodarowania nowocze śnie pojmowanej polityki kulturalnej pa ństwa, przestrzennego województwa oraz zasadami ochrony funkcjonuj ącej w warunkach rynkowych, a tak że dla i kształtowania dziedzictwa kulturowego. W sferze kulturowej wspólnoty Polski z Uni ą Europejsk ą. Głównym celem obejmuj ącej ochron ę dziedzictwa kulturowego przyj ęto w strategii jest działanie na rzecz zrównowa żonego rozwoju planie ogólne zasady kompleksowych działa ń ochronnych i kulturalnego regionów w Polsce. rewaloryzacyjnych oraz promowania regionalnych walorów Dokumentem słu żą cym wdro żeniu Narodowej Strategii dziedzictwa kulturowego: Kultury w sferze materialnej spu ścizny kulturowej Polski - ochrona dziedzictwa kulturowego jako filaru turystyki, jest Narodowy Program Kultury "Ochrona zabytków - otoczenie szczególn ą trosk ą obiektów zabytkowych i dziedzictwa kulturowego" . Stanowi on cz ęść składow ą o randze krajowej i mi ędzynarodowej, a tak że Narodowej Strategii Kultury. Program ten jest zgodny obiektów o mniejszej randze lecz decyduj ącej z Narodowym Planem Rozwoju (Ustawa z dnia 20.04. o odr ębno ści regionalnej, 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju, Dz. U. Nr 116, - przywrócenie zespołom staromiejskim historycznego poz. 1206) oraz z zało żeniami do krajowego programu charakteru (rewaloryzacji), ochrony zabytków. Podstaw ą do sformułowania Narodowego - zachowanie historycznej zabudowy wiejskiej Programu Kultury "Ochrona Zabytków i dziedzictwa z układem dro żnym oraz zabytkowych układów kulturowego" jest uznanie sfery dziedzictwa za podstaw ę pałacowych, dworskich i parkowych, rozwoju kultury i upowszechniana kultury, a tak że za - respektowanie w zagospodarowaniu przestrzennym potencjał regionów, słu żą cy wzrostowi konkurencyjno ści bezkonfliktowego wkomponowania zabudowy regionów dla turystów, inwestorów i mieszka ńców. w przestrze ń historyczn ą. W ramach tej strategii okre ślone zostały podprogramy, priorytety i działania Narodowego Programu Kultury Ponadto Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Narodowego”: Węgorzewo jest zgodny ze Strategi ą Rozwoju Społeczno- Gospodarczego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Priorytet 1. Aktywne zarz ądzanie zasobem stanowi ącym /zatwierdzona Uchwał ą nr XVIII/272/00 Sejmiku Województwa materialne dziedzictwo kulturowe. Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 24 lipca 2000 r./ Działania realizowane w ramach niniejszego priorytetu Wśród celów strategicznych w o śmiu obszarach maj ą na celu materialn ą popraw ę stanu zabytków, ich rozwoju, przyj ętych jako priorytetowe dla województwa adaptacj ę i rewitalizacj ę oraz zwi ększenie dost ępno ści do warmi ńsko-mazurskiego, wymieniono równie ż dziedzictwo nich mieszka ńców, turystów i inwestorów. Realizacja i kultur ę. Cel strategiczny w tym obszarze został nazwany: działa ń pozwoli na zwi ększenie atrakcyjno ści regionów, a Bogactwo dziedzictwa i kultury regionu istotnym tak że wykorzystanie przez nie potencjału zwi ązanego z czynnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego. posiadanym dziedzictwem kulturowym. Dla celu strategicznego okre ślono natomiast nast ępuj ący Działanie 1.1. Budowa nowoczesnych rozwi ąza ń cel operacyjny: Dobry stan zabytków i muzeów, który organizacyjno-finansowych w sferze rozwini ęto w nast ępuj ący sposób: ochrony zabytków. „Ochrona dziedzictwa stanie si ę priorytetem polityki kulturalnej Jednym z celów tego działania jest w regionie, uwzgl ędnianym w lokalnych strategiach wykształcenie zach ęt dla przedsi ębiorców i i programach, wspieranym środkami finansowymi: osób fizycznych do inwestowania w zabytki. Dziennik Urzędowy 10450 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

- Ewidencja i badania wszystkich kategorii zabytków oraz współpraca administracji rz ądowej, oraz dokumentami okre ślaj ącymi kierunki polityki samorz ądowej, wła ścicieli i u żytkowników stworz ą przestrzennej miasta i gminy: warunki do rozwoju, konserwacji, rewaloryzacji - Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania i zagospodarowania dóbr kultury z po żytkiem dla Przestrzennego Miasta i Gminy W ęgorzewo (Uchwała społeczno ści lokalnych i regionu. Nr XV/109/99 Rady Miejskiej w W ęgorzewie z dnia 27 - Zwi ększy si ę dbało ść o muzea w województwie. wrze śnia 1999 r.). Lepsze warunki ich funkcjonowania zapewni ą - - miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. odpowiedni stan kadry merytorycznej, popraw ę bazy lokalowej i lepsze wyposa żenie techniczne. W Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy - Wsparcie otrzymaj ą inicjatywy lokalne (w tym Węgorzewo do roku 2015 wytypowane zostały potencjały mniejszo ści narodowe) w tworzeniu placówek i bariery rozwojowe, które zostały szczegółowo omówione muzealnych, izb regionalnych, kolekcji oraz promocji i przeanalizowane. Dla rozwoju gminy sformułowano miejsc historycznych.” główny cel strategiczny - Rozwój gospodarczy i aktywizacja gminy W ęgorzewo z wykorzystaniem specyfiki regionu. Strategia Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego została Ponadto sformułowano pi ęć celów strategicznych: zaktualizowana - Strategi ą Rozwoju Społeczno- - Cel strategiczny nr 1 – Poprawa warunków bytowych Gospodarczego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego społecze ństwa poprzez rozwój i wsparcie lokalnej do roku 2020 /zatwierdzona Uchwał ą Sejmiku przedsi ębiorczo ści. Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego nr XXXIV/474/05 - Cel strategiczny nr 2 – Poprawa wizerunku miasta i z dnia 31 sierpnia 2005 r./. gminy poprzez rozwój infrastruktury. W opracowaniu tym uproszczono system priorytetów: - Cel strategiczny nr 3 – Rozwój turystyki od A do Z. - Konkurencyjna gospodarka - Cel strategiczny nr 4 – Integracja i aktywizacja - Otwarte społecze ństwo mieszka ńców miasta i gminy. - Nowoczesne sieci - Cel strategiczny nr 5 – Poprawa stanu i i celów strategicznych: funkcjonowania rolnictwa na terenie gminy. - Wzrost konkurencyjno ści gospodarki - Wzrost aktywno ści społecznej W oparciu o cele problemowe sformułowano cele operacyjne: - Wzrost liczby i jako ści powi ąza ń sieciowych Cel strategiczny 1: Jednym z celów operacyjnych Priorytetu: konkurencyjna Poprawa warunków bytowych społecze ństwa poprzez gospodarka jest wzrost potencjału turystycznego rozwój i wsparcie lokalnej przedsi ębiorczo ści. Cel operacyjny: Wśród planowanych działa ń przyj ęto: 1. 1. Stworzenie nowych, trwałych miejsc pracy. - Zadanie: Rozwój sektora usług. A. Opracowanie koncepcji produktów turystycznych: Organizowanie kursu r ękodzieła w oparciu o - stałe badania rynku turystycznego, w tym ewidencja pracownie Muzeum Kultury Ludowej i badania wszystkich kategorii zabytków (w celu rozwoju, konserwacji, rewaloryzacji i zagospodarowania dóbr - Zadanie: Zwi ększanie potencjału turystycznego gminy. kultury), Wyznaczanie szlaków historycznych. - wyeksponowanie specyfiki i wypromowanie tradycji regionu, opracowania szerokiej i urozmaiconej oferty Cel strategiczny 3: turystycznej opartej o tradycje wydarze ń historycznych Rozwój turystyki od A do Z. w regionie, posiadane obiekty zabytkowe i regionalną kuchni ę. Cel operacyjny: 3.1. Rozwój „infrastruktury turystycznej” B. Wspieranie rozwoju infrastruktury: - zadanie: Wspieranie zachowania dziedzictwa kulturowego - zwi ększanie dbało ści o muzea w województwie, i przyrodniczego: poprzez wsparcie kadry merytorycznej, popraw ę bazy Realizacja planów rozbudowy skansenu przy lokalowej i lepsze wyposa żenie techniczne; Muzeum Kultury Ludowe. Przygotowanie i realizacja programu rozwoju D. Współpraca na rzecz rozwoju turystyki rzemiosła ludowego charakterystycznego dla - wsparcie otrzymaj ą inicjatywy lokalne (w tym regionu mniejszo ści narodowych) w tworzeniu placówek muzealnych, izb regionalnych, kolekcji oraz promocji W Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy miejsc historycznych; Węgorzewo do 2015 roku w zakresie ochrony dziedzictwa jako główny cel działania władz samorz ądowych w Działanie te obejmuj ą zatem wsparcie dla poczyna ń Węgorzewie jest rozwój turystyczny w oparciu o zasoby zwi ązanych z ewidencjonowaniem, ochron ą oraz dziedzictwa kulturowego i działalno ść Muzeum Kultury propagowaniem dziedzictwa kulturowego regionu z Ludowej w W ęgorzewie. zakłada si ę zatem zwi ększenia uwzgl ędnieniem dorobku kulturowego mniejszo ści roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsi ębiorczo ści oraz narodowych, etnicznych i religijnych. promocji gminy.

III.4. Program opieki nad zabytkami a akty prawa Główne cele, zasady i zadania polityki przestrzennej, miejscowego jak równie ż instrumenty jej realizacji wobec środowiska kulturowego, wyznaczone zostały w obowi ązuj ącym Program opieki nad zabytkami jest zgodny Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania z dokumentem gminnym o charakterze strategicznym: przestrzennego Miasta i Gminy W ęgorzewo . - Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Przyj ęto w tym dokumencie nast ępuj ące cele kulturowe Węgorzewo do roku 2015 (W ęgorzewo 2000) ukierunkowane na zachowanie warto ściowych zasobów Dziennik Urzędowy 10451 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 dziedzictwa kulturowego i kształtowania atrakcyjnego uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania wizerunku gminy oraz polityki przestrzennej Miasta przestrzennego Miasta i Gminy Węgorzewo , realizuj ą i Gminy W ęgorzewo wobec zasobów środowiska wyznaczone kierunki polityki przestrzennej wobec kulturowego: środowiska kulturowego. Zawarto w nich ustalenia z - zachowanie to żsamo ści kulturowej obszaru poprzez zakresu ochrony krajobrazu kulturowego. Plany utrzymanie warto ściowych zasobów środowiska miejscowe stanowi ą prawo lokalne. kulturowego gminy, oraz krajobrazu kulturowego; - zachowanie krajobrazu otwartego gminy o wybitnych IV. Chronione zabytki Miasta i Gminy W ęgorzewo. walorach przyrodniczych i kulturowych; - rozszerzenie prawnej ochrony obiektów, zespołów IV. 1. Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków zabudowy, zieleni i systemu wodnego oraz Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego archeologicznych zabytków nieruchomych. Obiekty i zało żenia urbanistyczne wpisane do rejestru zabytków obj ęte s ą rygorami ochrony konserwatorskiej Polityka osi ągania celów kulturowych obejmuje wynikaj ącymi z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie nast ępuj ące kierunki i zasady działania: zabytków i opiece nad zabytkami . Wszelkie prace - ochron ę oraz popraw ę stanu, standardu funkcjonalnego remontowe, zmiany własno ści, funkcji i przeznaczenia i technicznego istniej ących obiektów, zasobów obiektu wymagaj ą pisemnego pozwolenia ełckiej zabytkowych prawnie chronionych postulowanych Delegatury Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków. do obj ęcia ochron ą z wła ściw ą ich ekspozycj ą Rozporz ądzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. i udost ępnieniem dla turystyki krajoznawczej w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, z odpowiednim zagospodarowaniem terenów restauratorskich, robót budowlanych, bada ń otaczaj ących; konserwatorskich i architektonicznych, a tak że innych działa ń - ochron ę i kształtowanie warto ści kulturowych i przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz bada ń krajobrazowych obszaru gminy oraz zachowanie archeologicznych i poszukiwa ń ukrytych lub porzuconych zabytkowych układów wsi, cmentarzy, wn ętrz zabytków ruchomych (Dz. U. z dnia 30 czerwca 2004 r. krajobrazowych oraz ekspozycji zespołów zabytkowych; Nr 150, poz. 1579) okre śla wymagania wzgl ędem osób - kształtowanie współczesnej zabudowy układów wsi w prowadz ących prace przy obiektach zabytkowych oraz tryb nawi ązaniu do zabudowy tradycyjnej i post ępowania. Wskazuje ono tryb i sposób wydawania przeciwdziałanie tendencjom do rozpraszania wsi; pozwole ń, w tym szczegółowe wymagania, jakim powinien - przeciwdziałanie dewastacji krajobrazu elementami odpowiada ć wniosek i pozwolenie na prowadzenie prac infrastruktury technicznej; konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, - promowanie wykorzystywania i przystosowania bada ń konserwatorskich, bada ń architektonicznych i innych obiektów o warto ściach kulturowych na cele usługowe. działa ń (okre ślonych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ) przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, Dla terenu Miasta i Gminy W ęgorzewo zostały robót budowlanych w otoczeniu zabytku, bada ń uchwalone nast ępuj ące plany: archeologicznych, poszukiwa ń ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych w zabytkach wpisanych do rejestru Uchwała Nr XVIII/124/2003 Rady Miejskie w W ęgorzewie zabytków. Rozporz ądzenie okre śla równie ż wymagane z dnia 10 grudnia 2003 roku w sprawie uchwalenia kwalifikacje osoby uprawnionej do prowadzenia prac miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego konserwatorskich, prac restauratorskich, bada ń „W ęgorzewo-południe”, Dz. Urz. Woj. Warmi ńsko- konserwatorskich, bada ń architektonicznych lub bada ń Mazurskiego z 2004 r. Nr 9 archeologicznych; dodatkowe wymagania, jakie powinny spełnia ć osoby kieruj ące robotami budowlanymi; sposób Uchwała Nr XXIX/222/2000 Rady Miejskiej w W ęgorzewie potwierdzania posiadanych kwalifikacji i dodatkowych z dnia 27 wrze śnia 2000 roku w sprawie uchwalenia wymaga ń; standardy dotycz ące dokumentacji prowadzonych miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytku cmentarza w miejscowo ści Czerwony Dwór, gmina ruchomym wpisanym do rejestru zabytków oraz bada ń Węgorzewo, powiat Gi życko, Dz. Urz. Woj. Warmi ńsko- archeologicznych. Mazurskiego z 2000 r. Rejestr Zabytków Województwa Uchwała Nr XIII/84/03 Rady Miejskiej w W ęgorzewie Warmi ńsko-Mazurskiego, Miasta i Gminy W ęgorzewo z dnia 6 sierpnia 2003 roku w sprawie uchwalenia Wojewódzki Urz ąd Ochrony Zabytków w Olsztynie. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego półwyspu Kal, gmina W ęgorzewo, Dz. Urz. Woj. Warmi ńsko-Mazurskiego z 24 wrze śnia 2003 r. Nr 151 - Rejestr zabytków nieruchomych obejmuje w mie ście poz. 1832 Węgorzewo zabytkowy układ urbanistyczny i 12 obiektów (Tabela 1.1), a na terenie gminy 62 obiekty Uchwała Nr XLVI/360/01 Rady Miejskiej w W ęgorzewie w tym w zespołach i jedna linia kolejowa (Tabela 1.2); z dnia 28 listopada 2001 roku w sprawie uchwalenia co daj ę ł ącznie 1 układ urbanistyczny i 73 obiekty miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i 1 zabytek liniowy. terenów zabudowy zagrodowej, miezkalno pensjonatowej Uwaga: Uwzgl ędniono trzy zabytki (dwa przemieszczone i letniskowej obr ęb Ruska Wie ś, działki nr 56/2, 57 58. i jeden wykre ślony z rejestru zabytków i rozebrany, które Dz. Urz. Woj. Warmi ńsko-Mazurskiego z 28 listopada nadal figuruj ą w rejestrze woj. warmi ńsko-mazurskiego) 2001 r. Nr 10 poz. 195 - Rejestr zabytków archeologicznych obejmuje dwa stanowiska obj ęte wpisem do rejestru zabytków Opracowano równie ż koncepcj ę urbanistyczn ą zabudowy nieruchomych (Tabela 2.1) i trzy stanowiska na terenie w kwartale miedzy ulicami: Pionierów, Zamkow ą i Placem gminy (Tabela 2.2). Co daje ł ącznie 5 stanowisk. Wolno ści w W ęgorzewie, Suwałki sierpie ń 2007 r. - Rejestr zabytków ruchomych obejmuje na terenie Sukcesywnie uchwalane miejscowe plany miasta 23 obiekty (Tabela 3.1), a na terenie gminy zagospodarowania przestrzennego, zgodne ze Studium 15 obiektów (Tabela 3.2) co daj ę ł ącznie 38. Dziennik Urzędowy 10452 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

Do rejestru zabytków nie wpisuje si ę zabytków wpisanych ZABYTKI NIERUCHOME ZE WSKAZANIEM do inwentarza muzeum. Muzea stanowi ą najwa żniejsz ą RODZAJU ZABYTKU form ę organizacyjn ą opieki nad zabytkami ruchomymi. Sprawy zwi ązane z ochron ą zbiorów muzealnych reguluje Rodzaj zabytku Liczba zabytków: ustawa z dnia 21 XI. 1996 r. o muzeach (Dz. U. Nr 5 z zespoły urbanistyczne 1 1997 r., poz. 24 z pó źniejszymi zmianami). Na terenie Miasta sakralne 7 i Gminy W ęgorzewo działaj ą Muzeum Kultury Ludowej obronne 0 w W ęgorzewie, Mazurskie Muzeum Kolejnictwa - informacja użyteczno ści publicznej 3 parki – ziele ń 11 o placówkach w dziale IV.3. mieszkalne 19 przemysłowe 14 IV. 1.1. Rejestr zabytków nieruchomych. cmentarze 14 Z obszaru Miasta i Gminy W ęgorzewo żaden obiekt inne 6 nie został wpisany na List ę Światowego Dziedzictwa IV. 1.2. Rejestr zabytków ruchomych Kulturalnego i Naturalnego UNESCO, jak równie ż nie został uznany przez Prezydenta RP za Pomnik Historii. Do Rejestru Zabytków Ruchomych Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego zostało wpisane wyposa żenie Do rejestru zabytków nieruchomych w Mie ście i Gminie zabytkowych świ ąty ń. Zabytki ruchome miasta i gminy Węgorzewo wpisano jeden układ urbanistyczny i 74 obiekty. stanowi ą własno ść zwi ązków wyznaniowych.

Przedmiotem ochrony prawnej s ą: DANE LICZBOWE Z WOJEWÓDZKIEGO REJESTRU - obiekty sakralne: w W ęgorzewie, ko ściół rzymskokatolicki ZABYTKÓW RUCHOMYCH p.w. Dobrego Pasterza, ko ściół ewangelicki ob. rzymskokatolicki p.w. św. Piotra i Pawła, ko ściół liczba decyzji 3 ewangelicki obecnie grekokatolicki p.w. Św. Krzy ża, liczba obiektów 38 ewangelicko-augsburski dom parafialny, ob. Ko ściół wyposa żenie świ ąty ń 38 prawosławny p.w. Św. Piotra i Pawła, ul. Pionierów 25 inne 0 oraz na terenie gminy ko ściół ewangelicki ob. rzymskokatolicki p. w. Chrystusa Króla Radziejach IV. 1.3. Rejestr zabytków archeologicznych. i ko ściół ewangelicki ob. rzymskokatolicki p.w. Sw. Józefa Do rejestru zabytków archeologicznych w granicach w W ęgielsztynie administracyjnych Miasta W ęgorzewo wpisano jako zabytki - zespoły dworsko-parkowe (Macki, Nowa Guja, nieruchome teren stanowiska archeologicznego zamek Łęgwarowo, Klimki, Pniewo, Sztynort Du ży, Sztynort i zespół staromiejski w granicach administracyjnych gminy Mały, Ró żewiec, Rudziszki) wpisano trzy stanowisko (grodziska w Perłach - zabytek liniowy: linia kolejowa K ętrzyn - Węgorzewo i w W ęgielsztynie oraz osad ę obronn ą i osad ę produkcyjn ą w Tarławkach. Uznane za zabytkowe zostały równie ż zało żenia cmentarzy ewangelickich. (w Gui, Ł ęgwarowie, Pilwie IV.2. Zabytki wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków Rudziszkach W ęgorzewo) i wojskowe (w m. Nowa Guja , Str ęgiel, W ęgorzewo). Zgodnie z art. 21. Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. Wśród obiektów wpisanych do rejestru zabytków z o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami "ewidencja obszaru miasta gminy s ą obiekty pozostaj ące własno ści ą zabytków jest podstaw ą do sporz ądzania programów opieki gminn ą, prywatn ą i pa ństwow ą, co z punktu widzenia nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy". gospodarowania i zarz ądzania obiektami nie jest Ewidencj ą zostaj ą obj ęte zabytki architektury i korzystne, zwłaszcza kiedy obiekt stanowi współwłasno ść budownictwa: zespoły i obiekty o istotnych, lokalnych kilku podmiotów. walorach historycznych, kulturowych i krajobrazowych. Wśród obiektów wpisanych do rejestru zabytków z Obowi ązek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków obszaru Miasta i Gminy W ęgorzewo przewa żaj ą budynki o nieruchomych spoczywa na Burmistrzu Miasta i Gminy funkcji mieszkalnej (pałac, dwory i domy wiejskie). (art. 22. pkt 4. Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ). DANE LICZBOWE Z WOJEWÓDZKIEGO REJESTRU Miasta i Gminy W ęgorzewo posiada aktualny wykaz ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH obiektów zabytkowych, obj ętych ewidencj ą gminn ą. Wykaz ten, został dopracowany na potrzeby Programu Liczba L.p. Wyszczególnienie opieki nad zabytkami Miasta i Gminy W ęgorzewo . zabytków Zaktualizowany wykaz stanowi podstaw ę sporz ądzenia 1. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków, 75 W tym: kart ewidencji gminnej. Wzór karty ewidencyjnej został - układy urbanistyczne 1 opracowany w Krajowym O środku Bada ń i Dokumentacji Obiekty zabytkowe 74 Zabytków w Warszawie. Ewidencja gminna winna podlega ć okresowej aktualizacji, polegaj ącej m.in. na wykre śleniu z ewidencji obiektów ZABYTKI NIERUCHOME ZE WSKAZANIEM nieistniej ących oraz gruntownie przebudowanych (zmiana WŁASNO ŚCI bryły budynku, układu i wielko ści otworów okiennych, skucie wystroju elewacji etc.), a tak że uzupełnianiu Własno ść Liczba zabytków o wpisy do rejestru zabytków, nowe ustalenia naukowe Skarb Pa ństwa /pa ństwowa 20 dotycz ące uzupełniania i weryfikacji wykazu zabytków gminna/komunalna 15 i stanowisk archeologicznych na podstawie danych prywatna 20 z Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków. zwi ązków wyznaniowych 7 Jej zmiany nie powoduj ą uniewa żnienia ustale ń studium współwłasno ść 0 uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego, inna 12 Dziennik Urzędowy 10453 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz etnograficzny z przykładami budownictwa ludowego. gminnego programu opieki nad zabytkami. Na teren parku przy Muzeum przeniesiono domy drewniane i budynki drewniane i szachulcowe oraz dom - Gminna Ewidencja Zabytków – zabytki nieruchome murowany (szczyt szachulcowy). W obiektach powstały izby ekspozycyjne zbiorów muzealnych, a w domu ze Ewidencj ą gminn ą Miasta W ęgorzewo obj ęto 87 szczytem szachulcowym pomie ściła si ę dodatkowo obiektów (Tabela 4.1). a na terenie gminy 303 (Tabela muzealna biblioteka. 4.2).obiektów co daje ł ącznie 400 obiektów w tym W Muzeum Kultury Ludowej w W ęgorzewie znajduje si ę równie ż w zespołach obiektów (Tabela 41 i 4.2). 10.456 muzealiów - przedmiotów o trwałej warto ści Uwaga: Uwzgl ędniono trzy zabytki (dwa przemieszczone kulturowej (historycznej, naukowej, poznawczej, i jeden wykre ślony z rejestru zabytków estetycznej) politycznej lub społecznej, podlegaj ących i rozebrany, które nadal figuruj ą w rejestrze ochronie prawnej, obj ętych ewidencj ą muzealn ą. woj. warmi ńsko-mazurskiego) Struktur ę w ęgorzewskiego muzeum tworz ą nast ępuj ące działy merytoryczne: archeologiczny, etnograficzny, Najliczniejsz ą grup ę obiektów uj ętych w ewidencji historyczny oraz promocji i upowszechniania. Dział (w tym obiektów obj ętych ochron ą prawn ą poprzez wpis Archeologiczny prowadzi szeroko zakrojone badania nad do rejestru zabytków) stanowi ą zabytki zlokalizowane w pradziejami wschodnich Mazur. Posiada w swoich zbiorach mie ście oraz w obr ębie wsi i zespołów podworskich. bogat ą kolekcj ę zabytków z epoki kamienia oraz zwi ązanych Wokół miejscowo ści wyst ępuj ą tak że cmentarze. z kulturami bałtyjskimi od wczesnej epoki żelaza po wczesne średniowiecze. Dział Etnografii prowadzi badania oraz - Gminna Ewidencja Zabytków – zabytki archeologiczne gromadzi zabytki kultury ludowej z terenów Mazur i Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego. Na uwag ę zasługuj ą Opracowanie zostało poprzedzone kwerend ą zbiory tkactwa, sztuki ludowej, plastyki obrz ędowej oraz w archiwum Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków wytwory tradycyjnych rzemiosł ludowych. Dział Historii w Olsztynie, Delegatura w Ełku. Poszukiwania archiwalne kolekcjonuje muzealia dokumentuj ące histori ę regionu, dotyczyły stanowisk odkrytych i zweryfikowanych przede wszystkim XIX wieku i okresu mi ędzywojennego. w trakcie akcji Archeologicznego Zdj ęcia Polski (AZP) Dział Promocji i Upowszechniania oprócz obsługi wystaw prowadzonej w latach 80. XX w. oraz stanowisk, których prowadzi ciesz ące si ę du żą popularno ści ą w śród dzieci badania, głównie interwencyjne, podj ęto pod koniec lat i młodzie ży lekcje muzealne z zakresu archeologii, etnografii 90. XX w. i po roku 2000. W wyniku poszukiwa ń i historii regionu. Corocznie te ż organizuje ciekawe imprezy archiwalnych ustalono, że obecnie z terenu plenerowe: Jarmark Folkloru poł ączony z Festiwalem administracyjnego Miasta W ęgorzewo jest 27 stanowisk Węgorapa Folk Music.) i lu źnych znalezisk (Tabela 5.1), a na terenie gminy Muzeum Kultury Ludowej w W ęgorzewie udost ępnia 166 stanowisk i lu źnych znalezisk (Tabela 5.2),. co daje zwiedzaj ącym nast ępuj ące wystawy stałe: łącznie 193 stanowisk archeologicznych. Podstawowe Park etnograficzny nad W ęgorap ą, dane do wszystkich stanowisk umieszczono „Kultura materialna mieszka ńców Mazur”, w zał ączonym wykazie tabelarycznym (Tabela 5.1 i 5.2). Rzemiosło wiejskie – narz ędzia i wytwory”, Uwzgl ędnione w opracowaniu stanowiska nale żą w „Dar dla Muzeum” (budynek szachulcowy), wi ększo ści do tzw. typu płaskiego (osady, „Mazury wczoraj” (budynek szachulcowy). cmentarzyska, ślady i punkty osadnictwa). Corocznie organizuje tak że kilka interesuj ących wystaw IV.3. Placówki muzealne czasowych. Zakres działalno ści Muzeum Kultury Ludowej: IV.3.1.Działalno ść placówek. Zabytki ruchome 1. Gromadzenie zabytków w zakresie etnografii, historii, w zbiorach muzealnych archeologii i przyrody, 2. gromadzenie dokumentacji naukowo-historycznej, IV. 3.1.1. Działalno ść i zasoby Muzeum Kultury Ludowej technicznej, fotograficznej oraz zbiorów bibliotecznych w W ęgorzewie z zakresu działania Muzeum, Tradycje muzealnictwa w W ęgorzewie si ęgaj ą lat 3. organizowanie i prowadzenie bada ń, ekspedycji sze ść dziesi ątych XX wieku. Wówczas miło śnicy regionu naukowych, prac wykopaliskowych, rozpocz ęli gromadzenie ró żnego typu przedmiotów 4. ewidencjonowanie, katalogowanie i naukowe zwi ązanych z tradycj ą ludow ą, organizowali równie ż opracowywanie gromadzonych muzealiów, warsztaty twórców ludowych i przegl ądy folklorystyczne 5. zabezpieczanie i konserwacja muzealiów, w oparciu o struktur ę organizacyjn ą Domu Kultury 6. urz ądzanie wystaw, w W ęgorzewie. 13 czerwca 1991 roku dzi ęki determinacji 7. współdziałanie w sprawowaniu opieki nad folklorem, sztuka Barbary Gr ąziewicz-Chludzi ńskiej, Wojewoda Suwalski ludow ą oraz rzemiosłem wiejskim i małomiasteczkowym, utworzył Muzeum Współczesne Kultury Ludowej 8. prowadzenie działalno ści konsultacyjnej w zakresie kultury w W ęgorzewie, które przemianowano 13 kwietnia 1992 ludowej, archeologii, historii, geografii i przyrody regionu, roku na Muzeum Kultury Ludowej w W ęgorzewie. 8. prowadzenie działalno ści o światowej i edukacyjnej, Muzeum znalazło siedzib ę w zabytkowym budynku przy 10. udost ępnianie zbiorów dla celów naukowych i ul. Portowej 1. Była to wówczas jednostka samorz ądu edukacyjnych, lokalnego. W wyniku reformy administracyjnej, po 11. współdziałanie z placówkami muzealnymi, instytucjami utworzeniu powiatu w ęgorzewskiego, Muzeum przeszło naukowymi, organizacjami społeczno-kulturalnymi pod zarz ąd Starostwa Powiatowego. W listopadzie 2005 w upowszechnianiu wiedzy ze szczególnym roku Muzeum przej ął Urz ąd Marszałkowski Województwa uwzgl ędnieniem wiedzy o regionie, jak równie ż dorobku Warmi ńsko-Mazurskiego. Jest to obecnie samorz ądowa kulturowego kraju i dokona ń innych narodów, instytucja kultury, dofinansowywana z bud żetu Urz ędu 12. prowadzenie działalno ści wydawniczej z zakresu Marszałkowskiego. swojej działalno ści, W okresie swojego istnienia Muzeum wzbogaciło si ę 13. zapewnianie wła ściwych warunków zwiedzania i o tereny nad rzek ą W ęgorap ą, na których powstał park korzystania ze zbiorów. Dziennik Urzędowy 10454 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

IV. 4. Ochrona krajobrazu kulturowego miasta i gminy W zbiorach Muzeum Kultury Ludowej w W ęgorzewie w dokumentach prawa miejscowego. znajduj ą si ę nast ępuj ące muzealia i depozyty: Dla realizacji polityki przestrzennej wobec środowiska kulturowego w Studium Uwarunkowa ń i Kierunków MUZEALIA I DEPOZYTY Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy (WEDŁUG DYSCYPLIN, ZGODNIE Z WYKAZAMI GUS) Węgorzewo wyznaczone zostały nast ępuj ące instrumenty: - Rejestr zabytków. Dyscyplina Muzealia Depozyty - Ewidencja dóbr kultury. Ogółem 10 458 187 - Zapisy regulacyjne dotycz ące polityki przestrzennej Archeologia 3 574 0 wobec środowiska kulturowego, wprowadzone Etnografia 6 289 153 do miejscowych planów zagospodarowania Historia 531 34 przestrzennego, w tym - ustalenia dotycz ące stref Numizmaty 64 ochrony konserwatorskiej. - Wytyczne urbanistyczne dotycz ące ochrony i Muzeum Kultury Ludowej w W ęgorzewie planuje, ze środków kształtowania warto ści środowiska kulturowego, samorz ądowych i funduszy zewn ętrznych, podj ąć : przydatne do opracowywania ustale ń miejscowych - Remont siedziby przy ul. Portowej 1. planów zagospodarowania przestrzennego lub - Uzupełnianie istniej ących wystaw stałych. wprowadzania do decyzji administracyjnych dotycz ących - Rozbudow ę skansenu o nowe obiekty etnograficzne z zmian w zagospodarowaniu przestrzennym. terenu Warmii i Mazur. Zapisy reguluj ące polityk ę samorz ądu dotycz ącą IV.3.1.2. Społeczne Mazurskie Muzeum Kolejnictwa przestrzeni kulturowej s ą wprowadzane w zapisach w W ęgorzewie Fundacji „Dziedzictwo Nasze”. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, Społeczne Mazurskie Muzeum Kolejnictwa mie ści si ę które po uchwaleniu stanowi ą prawo lokalne. w pomieszczeniach dawnego dworca kolejowego w W ęgorzewie przy ul. Jaracza. Powstało ono w 2007 V. Charakterystyka zasobów kulturowych Miasta roku, z inicjatywy Fundacji „Dziedzictwo Nasze”. i Gminy W ęgorzewo W Muzeum eksponowane s ą zbiory zabytków kolejnictwa (z kolekcji braci Adama i Mirosława Sawczyńskich z Ełku) V.1. Rys historyczny. oraz wyroby sztuki ludowej (efekt pracy 14 pracowni rękodzielniczych propaguj ącym tradycyjne zawody). V.1.1. Pradzieje Przygotowywane s ą tak że czasowe wystawy zbiorów Tereny Północno-Wschodniej Polski, gdzie le ży z prywatnych muzeów i kolekcji. obecnie Miasto i Gmina W ęgorzewo, do schyłku W kraju i zagranic ą organizowane s ą wystawy (malarstwo, plejstocenu kilkakrotnie ulegały zmianom klimatycznym rze źba, grafika, fotografika, inne), pokazy r ękodzielnictwa, spowodowanym przez zlodowacenie. Ewentualne ślady imprezy folklorystyczne, warsztaty edukacyjno-artystyczne bytno ści człowieka na tym terenie w okresach ocieplenia dla środowisk polonijnych oraz organizowane s ą konkursy. zostały zniszczone lub przykryte grub ą warstw ą osadów Fundacja „Dziedzictwo Nasze” mie ści si ę w polodowcowych. Ostateczne wytopienie si ę lodowca Węgorzewie przy ul. Ogrodowej 29, powstała w 2004 roku w XIV tysi ącleciu p.n.e. i ocieplanie si ę klimatu z potrzeby środowisk skupionych w organizacjach w nast ępnych tysi ącleciach pozwoliło na powolne i instytucjach działaj ących w W ęgorzewie (mi ędzy innymi: wytworzenie si ę ekosystemu przyjaznego człowiekowi. Muzeum Kultury Ludowej w W ęgorzewie, Towarzystwo Najstarsze ślady przebywania człowieka na Mazurach Miło śników Ziemi W ęgorzewskiej, Stowarzyszenie pochodz ą z pó źnego paleolitu (XI tysi ąclecie p.n.e.). "Wspólnota Polska", Towarzystwo Ratowania Dziedzictwa Wówczas pojawiły si ę tu niewielkie koczownicze grupy, Kulturowego Kresów Dawnych i Obecnych, Towarzystwo zwi ązane z tzw. kultur ą hambursk ą. Ich egzystencja Przyjaciół Grodna i Wilna) po wej ściu Polski do Wspólnoty w cało ści opierała si ę na eksploatacji środowiska Pa ństw Europejskich z zamiarem zachowania własnej naturalnego (łowiectwie, zbieractwie i rybołówstwie).Taki to żsamo ści i tradycji kulturowych grup etnicznych typ gospodarki i osadnictwa panował na interesuj ącym zamieszkuj ących tereny powiatu W ęgorzewskiego. nas obszarze przez nast ępne dwa tysi ące lat. Opisywane Celami Fundacji s ą: terytorium zamieszkiwały wówczas plemiona kr ęgu kultur z li ściakami, nazywane tak od przewodniej formy 1. Ochrona dziedzictwa kulturowego dawnych narz ędzia krzemiennego - grotu strzały w kształcie li ścia i współczesnych grup etnicznych obszaru Polski wierzby. Stanowiska archeologiczne z tego okresu nie i dawnych ziem kresowych. zostały odkryte na terenie miasta i gminy W ęgorzewo odkryto je jednak na terenie wschodnich Mazur. 2. Edukacja kulturalna ukierunkowana na poznawanie Z ko ńcem epoki lodowej (ok. 8300 lat przed Chrystusem) i utrwalanie to żsamo ści lokalnej i regionalnej. klimat ocieplił si ę na tyle, że miejsce tundry zaj ęła tajga. W tych nowych warunkach rozwin ęła si ę urozmaicona 3. Uświadamianie młodemu pokoleniu jego miejsca ro ślinno ść (mi ędzy innymi jagody) oraz pojawiły si ę liczne i roli w ogólnonarodowym dziedzictwie kulturowym, gatunki zwierz ąt, w tym łownych. Bogactwo po żywienia a tak że wkładu tego dziedzictwa regionalnego do spowodowało z kolei znacz ący przyrost demograficzny skarbnicy kultury narodowej i światowej w przeszło ści i przej ście ludzi na wpół osiadły tryb życia. Okres ten i współcze śnie. nazywamy mezolitem - środkow ą epok ą kamienia. Wówczas na brzegach jezior i rzek (np. wzdłu ż biegu 4. Wzmocnienie poczucia zakorzenienia mieszka ńców Węgorapy i Gołdapy) zakładano obozowiska składaj ące regionów pogranicznych w swojej małej ojczy źnie. si ę z kilku szałasów. Stanowiska z tego okresu odkryto w Janówku, Kalu, Ogonkach, Prynowie, Ruskiej Wsi, Trygorcie, Str ęglu, Wysieczach. My śliwsko-rybacko- zbieracki sposób gospodarowania na ziemiach obecnie Północno-Wschodniej Polski charakterystyczny dla Dziennik Urzędowy 10455 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 kundajskiego kr ęgu kulturowego trwał jeszcze w pó źnym w 1335 roku na miejscu grodu Angetete, na mocy mezolicie. Ludy tego kr ęgu przej ęły jednak od s ąsiadów, dokumentu wielkiego mistrza Dytryka von Altenburga. prowadz ących ju ż rolniczy tryb życia, umiej ętno ści Zamek ten le żał bezpo średnio nad wypływem W ęgorapy wytwarzania naczy ń glinianych. z jeziora Mamry. Ju ż w 1341 roku w okolicach zamku Ludno ść neolityczna, której egzystencja opierała si ę ju ż osadzono pierwszych mieszka ńców na mocy przywileju na hodowli i uprawie roli z malej ącym udziałem polowania wielkiego mistrza Dytryka von Altenburga. Na podstawie i rybołówstwa, podejmuj ąc próby ekspansji na omawiany opisów mo żna uzna ć, że nadania dotyczyły obszaru teren ( świadcz ą o tym nieliczne stanowiska obecnej wsi Ruska Wie ś i miasta W ęgorzewa oraz wsi archeologiczne), nie zdołała jednak osiedli ć si ę tutaj na Guja. Osady te, podobnie jak i zamek, nie przetrwały stałe. Sytuacja taka trwała bardzo długo, jeszcze w gł ąb najazdu ksi ęcia Kiejstuta w 1365 roku. Zamek został epoki br ązu (po 1800 p.n.e.). Nieliczne archeologiczne odbudowany dopiero w 1398 roku i z czasem stał si ę ślady osadnictwa plemion posługujących si ę narz ędziami siedzib ą prokuratora ni ższego urz ędnika zakonnego. wykonanymi z br ązu odkryto w Jakunowie i Ruskiej Wsi. W okolicy Gui powstał zameczek wzmiankowany w 1384 Pojedyncze groty oszczepów, sztylety lub siekierki roku, wiadomo ści o tym umocnieniu zanikaj ą jednak odnajdywane jako znaleziska lu źne w W ęgorzewie z ko ńcem wieku. Na przełomie wieków rozpocz ęła si ę i Str ęglu, zazwyczaj wi ązane z wymian ą handlow ą. nowa akcja kolonizacyjna. W 1388 roku wielki mistrz Dopiero w połowie pierwszego tysiąclecia przed Konrad Z őlner wystawił przywilej dla dóbr w Tarławkach. Chrystusem nast ąpiła tutaj zasadnicza zmiana W 1399 roku lokowana została (niezidentyfikowana) wie ś w strukturze zasiedlenia. Na Mazury przybył nowy lud - czynszowa Angeraw. W 1400 roku wzmiankowana jest Bałtowie Zachodni. Zakładali oni osiedla obronne lokacja wsi czynszowej W ęgielsztyn, potwierdzona na platformach drewnianych, lokalizowanych na przywilejem z 1406 roku wystawionym przez wielkiego wypłyceniach jeziornych lub silnie obwałowane marszałka Ulryka von Jungingena. W 1402 roku i chronione palisadami grody na szczytach wzgórz. wzmiankowane s ą dobra słu żebne w Ruskiej Wsi Od charakterystycznej formy pochówku zmarłych okre śla (przywilej wielkiego marszałka Wernera von Tettingena). si ę ten lud kultur ą kurhanów zachodniobałtyjskich. Nowy przywilej dla tej wsi, nadał wielki mistrz Michał Ludno ść do niej nale żą ca zajmowała si ę przede Kűchmeister w 1420 roku. Z nadania wielkiego mistrza wszystkim rolnictwem, wprowadziła te ż na te tereny Konrada von Jungingena powstały dobra słu żebne umiej ętno ść wytopu i obróbki żelaza. w Rydzówce (1403) i Gui (1406). Jeszcze w 1397 roku Na przełomie er wytworzyła si ę kultura bogaczewska. dokonuj ą si ę kolejne nadania na terenie puszczy Był to równie ż lud bałtyjski, jednak o znacznie bardziej sztynorckiej - Surwile. W wyniku sporów wielki mistrz rozwini ętej kulturze materialnej, najpewniej dzi ęki Michał K űchmeister dokonał podziałów z których wynika, kontaktom i wymianie handlowej z Cesarstwem że istniała wie ś czynszowa w Sztynorcie (1416). Kolejne Rzymskim. Z tego okresu pochodz ą cmentarzyska wzmianki o tej wsi pochodz ą dopiero z 1552 roku. Wie ś w Ogonkach, Ryskiej Wsi, W ęgorzewie i wiele osad Radzieje jest wzmiankowana w 1417 roku. W kolejnych rozsianych po całej gminie. latach powstały dalsze wsie: Brzozowo (lata 30.XV w.), Wczesne średniowiecze (w periodyzacji archeologicznej) Prynowo (1435), Jakunowo jako wie ś wolnych z nadania było ostatni ą faz ą samodzielnego bytu plemion bałtyjskich marszałka Wincentego von Wirsberga (1438), dobra na tych ziemiach. Tereny miasta i gminy W ęgorzewo słu żebne w Trygorcie powstały z nadania marszałka zamieszkiwały w tym okresie plemiona Galindów. Rody Kiliana von Erdorf (lata 30. XV w.). Do wojny mo żnowładców plemiennych (Nobiles) podzieliły mi ędzy trzynastoletniej, na omawianym terenie, powstały dwie siebie poszczególne wło ści, w których wznoszono grody parafie: w Radziejach i W ęgielsztynie. Ostatecznie po obronne otoczone wie ńcem osad. Podstaw ą gospodarki 1437 roku na terenie prokuratorii w ęgoborskiej le żały wsie Galindów było rolnictwo uzupełniane hodowl ą bydła, Brzozowo, Guja, Jakunowo, Prynowo, Trygort, Ruska łowiectwem, rybołówstwem i bartnictwem. Zajmowali si ę Wie ś i W ęgielsztyn. Radzieje nale żały do prokuratorii oni równie ż wyprawami łupie żczymi na ziemie s ąsiadów, w Lecu (Gi życku). co powodowało wyprawy odwetowe. Plemiona Prusów Po wojnie trzynastoletniej (1454-1466) nast ąpił okres nigdy nie zdołały si ę zjednoczy ć, a wewn ętrzne walki wzgl ędnego spokoju. Drugi pokój toru ński pozbawił Zakon bałtów stały si ę przyczyn ą ich osłabienia. Galindia n ękana znacznej cz ęś ci dobrze zagospodarowanych ziem, okresowo przez wojska Ja ćwingów stała si ę w XII wieku a wielkich mistrzów krzy żackich uczynił lennikami królów celem ataków znacznie silniejszych s ąsiada - wojsk polskich. Osłabiony zakon nie był w stanie utrzymywa ć polskich. W ostateczno ści najazdy doprowadziły do dłu żej prokuratorii, a tym samym i zamku Angerburg złamania roli militarnej Galindii i jej spustoszenia, nie (W ęgobork). W 1469 roku namiestnik Henryk Reus von skutkowały jednak zajmowaniem ziem plemiennych. Plauen zastawił zamek wraz z przynale żnymi wsiami (Brzozowo, Guja, Jakunowo, Prynowo, Trygort, Ruska V.1.2. Osadnictwo na terenie gminy w XIII-XIV wieku. Wie ś, W ęgielsztyn) na rzecz braci Anzelma i Jana von Regularny podbój Prus rozpocz ął si ę od l226 r. i był Tetau. W okresie zastawu powstała jedna wie ś – Kal. realizowany (z udziałem wojsk ksi ęcia mazowieckiego). Nadania, na pro śbę Anzelma von Tetau, dokonał wielki przez Zakon Szpitala Naj świ ętszej Marii Panny Domu mistrz Marcin von Truchsess w 1478 roku. Prokuratoria Niemieckiego w Jerozolimie zwany Zakonem Krzy żackim wróciła pod władz ę zakonn ą pomi ędzy 1478 a 1482 W latach 40. XIII wieku wojska zakonne penetrowały rokiem. W tym czasie powstała nowa wie ś słu żebna – ziemie plemienia Galindów. Z dat ą 1256 r. wi ązana jest Dąbrówka. W okolicach zamku powstała wie ś Nowa Wie ś informacja o zniszczeniu grodu Angetete, lokalizowanego (zwana tak że Geratwol) z przywilejem z 1514 roku u wypływu W ęgorapy z jeziora Mamry. Kronikarz wystawionym przez wielkiego mistrza Albrechta krzy żacki Piotr z Dusburga pod dat ą 1283 zapisał: "Koniec Hohenzollerna (pó źniej przekształcona w miasto wojny w Prusach. Pocz ątek wojny litewskiej." Oznaczało Węgobork (W ęgorzewo). W pobli żu zamku Angerburg to pokonanie plemion pruskich i zaj ęcie ich terytoriów (W ęgobork) istniała wówczas osada zagrodnicza (zwana aż po Niemen. Rozwój osadnictwa na zdobytym terenie tak że Wol ą - Schlossfreiheit), w której mieszkali nast ępował znacznie wolniej ni ż jego podbój. Najstarsz ą karczmarze, zagrodnicy, rzemie ślnicy i młynarz. W 1507 informacj ą podan ą przez cytowanego Piotra z Dusburga roku wspomina si ę świ ątyni ę przy zamku w W ęgoborku, jest wiadomo ść o budowie zamku Angerburg (W ęgobork) do której przypisano najprawdopodobniej Rusk ą Wie ś, Dziennik Urzędowy 10456 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

Now ą Wie ś, Kal i Wol ę. Przy świ ątyni działała szkoła. najazdem wojsk tatarsko-litewsko-polskich z lat 1656 i 1657. Na terenie obecnej gminy było pi ęć karczem: po dwie Sytuacja nie uległa jeszcze ustabilizowaniu, a ju ż w pocz. w Woli i W ęgielsztynie oraz jedna w Radziejach. Młyn był XVIII w. pojawiła si ę straszna w skutkach d żuma. tylko jeden przy zamku. Tutaj te ż działał tartak. Do 1525 Miasto W ęgorzewo powi ększało swój obszar (w 1706 roku roku osadnictwo na terenie gminy nie przekroczyło linii wł ączono do niego osad ę przyzamkow ą - Wola) przy Węgorapy. Ostatni wielki mistrz Albrecht von utrzymuj ącej si ę głównie zabudowie drewnianej. Hohenzollern ponownie zastawił zamek (lata 1520-1525) Pierwotne, drewniane domy kryte strzech ą, o układzie Krzysztofowi Schenk zu Tautenburg. W W ęgielsztynie dwuizbowym, charakterystyczne dla wsi, wznoszono utworzono w 1525 roku szkoł ę. cz ęsto w mie ście. Zabudowa ta ulegała zniszczeniu Zakon podejmował próby odzyskania dawnej swojej w okresie najazdów i po żarów, ale z mozołem pozycji. Ostatni mistrz krzy żacki Albrecht von ją odbudowywano. W 1712 roku wydzielono z dóbr Hohenzollern – Ansbach, siostrzeniec Zygmunta Starego, dworskich wie ś Perły. odmawiał zło żenia hołdu i wszcz ął wojn ę prusk ą W 1701 roku Prusy staj ą si ę królestwem. Ksi ążę Fryderyk III (1519-1521), która nie przyniosła jednak rozstrzygni ęcia. został królem Fryderykiem I. Jego nast ępca Fryderyk Zainteresowanie wielkiego mistrza i ksi ęcia pr ądami Wilhelm I odwiedził w 1721 r. wschodnie tereny Królestwa reformacji spowodowało przekształcenie w 1525 roku aby oceni ć ich stan. Od tego roku z inicjatywy króla pa ństwa zakonnego w świeckie Prusy Ksi ążę ce, które rozpocz ęła prac ę komisja nadzoruj ąca zagospodarowywanie pozostawały lennem Polski. Czas panowania ksi ęcia kraju i jego now ą kolonizacj ę. W tych czasach wprowadzono Albrechta von Hohenzollern - Ansbach (1525-1568) to now ą miar ę gruntów - miar ę oleck ą (pr ęt olecki 4,16 m), która nowy okres osadniczy. W miejsce prokuratorii utworzono obowi ązywała w latach 1722-1750, a przy wymierzaniu starostwo w ęgoborskie (w ęgorzewskie) z siedzib ą zagród chłopskich w dobrach królewskich stosowano ją w W ęgoborku (W ęgorzewie). Nast ąpiły nowe nadania tym jeszcze w 1773 r. W okresie panowania Fryderyka Wilhelma razem ksi ążę ce. Jako pierwsze powstały wsie czynszowe I podejmowano usilne działania zmierzaj ące do o żywienia Ogonki i Str ęgiel w 1529 roku. Pierwsza połowa XVI wieku gospodarczego omawianego terenu jak i całych Prus. Król to rozwój wielkich własno ści ziemskich. W latach przywi ązywał te ż wag ę do rozwoju o światy dokonuj ąc pi ęć dziesi ątych XVI wieku powstały dobra szlacheckie. reformy szkolnictwa elementarnego (Principia Regulativa Dotyczyło to zwłaszcza puszczy sztynorckiej nale żą cej od z 3 lipca 1736 r.). Powstał równie ż fundusz Mons Pietatis, prawie półtora wieku do Lehndorffów. Rozdzielono dobra z którego środki przeznaczono na uposa żenia nauczycieli Surwile od Tarławek, nadano łany w okolicach jezior szkół wiejskich. Powstały wówczas szkoły w miejscowo ściach: Sztynorckiego, Pniewskiego i Sztynortu Małego. W 1560 Brzozowo (1735), Guja (1737), Jakunowo (1737), roku wymieniane s ą miejscowo ści Sztynort, Pniewo, Jakunówko (1737), Kal (1737), Ogonki (1741), Pniewo Kietlice, Łabapa i Stawiska. W 1558 roku wzmiankowana (1737), Prynowo (1737), Przysta ń (1737), Ruska Wie ś jest miejscowo ść Przysta ń, która w XVII w przeszła (1738), Rydzówka (1737), Stulichy (1741), Trygort w posiadanie Lehndorffów. (1737-1741), Wesołowo (1737), Wilkowo (1741). W 1558 roku powstały inne dobra - w Biedaszkach W 1718 roku król Fryderyk Wilhelm I zdecydował i Perłach. Klimki powstały w wyniku nadania przez księcia o utworzeniu garnizonu wojskowego w W ęgorzewie. 40 włók lasu w 1560 roku. Na pocz ątku lat 60. XVI w. W mie ście zacz ęły stacjonowa ć kompanie 9 pułku nadania kontynuował starosta w ęgoborski Jan Pusch. kirasjerów dowodzonego przez gen. Hansa Heinricha von Z jego inicjatywy powstały wsie czynszowe Jakunówko Katte (do 1741 roku). Na ten okres przypadaj ą liczne i Stulichy. O miejscowo ści Dłu żec wiadomo, że w 1540 działania generała w mie ście W ęgorzewo, z których roku było dwóch chłopów na prawie chełmi ńskim. W 1562 najwa żniejsze to przebudowa zamku, wytyczenie nowego roku powstały Stulichy jako wie ś czynszowa Wesołowo rynku i budowa koszar. Na okres stacjonowania kirasjerów powstało w końcu XVI wieku, a wzmiankowane jest w W ęgorzewie przypada dwukrotny pobyt w 1734 i 1736 w 1621 roku. Wilkowo powstało w latach 1572-1573. roku „tajemniczego pułkownika”, którym był król Polski W 1590 roku nadano łany w Małej Gui. W XVI wieku Stanisław Leszczy ński szukaj ący schronienia w Prusach. zało żono Ł ęgwarowo i Rudziszki jako wsie szlacheckie. Pojawienie si ę oddziałów Kirasjerów zapocz ątkowało Szkoły powstały w Radziejach i Sztynorcie. w historii (W ęgoborka) W ęgorzewa funkcjonowanie, Kulminacyjnym akcentem akcji osadniczej było utworzenie do ko ńca XVIII wieku, garnizonu wojskowego pułków w 1571 roku miasta W ęgorzewa. Miastu nadano prawo kawaleryjskich i grenadierskich. chełmi ńskie z herbem, s ądem i ław ą s ądownicz ą. Obok Panuj ący w latach 1740-1786 Fryderyk II zwany Wielkim miasta istniała nadal wydzielona osada Wola podj ął kolejne działania reformatorskie. Z jego inicjatywy (Schlossfreiheit). Dalszy rozwój miasta odbywał si ę na w 1751 r. została wprowadzona reforma administracyjna, kanwie istniej ącego zamku i wsi. dawne starostwa uznano za zb ędne i z ich poł ączenia Akcja osadnicza odbywała si ę z napływem ludno ści powstały nowe powiaty ziemskie, równie ż powiat z siedzib ą z dawnych terenów zakonnych oraz napływu Polaków, w W ęgorzewie. W 1770 r. utworzono w W ęgorzewie urz ędy Litwinów, Rusinów i Niemców na wschodnie tereny Prus sądownicze dla całego interesuj ącego nas obszaru. Ksi ążę cych. W tym czasie interesuj ący nas obszar Wybudowano szkoły: Str ęgiel (1754), Klimki (1781), Pilwa nawiedzały jednak zarazy, zapewne jako wynik migracji (1985). Reformy i wyprowadzanie kraju z kryzysu przerwała ludno ści. jednak wojna siedmioletnia (1756-1763), która spowodowała kolejne spustoszenia i okupacj ę wschodnich terenów Prus V.1.3. Przemiany w XVII-XVIII wieku. przez wojska rosyjskie. Wiek XVII przyniósł zmiany polityczno-administracyjne. Z ko ńcem XVIII w. nast ąpiło wzmocnienie terytorialne Mimo podejmowanych działa ń osłabł rozwój interesuj ącego Prus kosztem Polski jako wynik rozbiorów (1772, 1793 nas terenu gminy. Jednostki osadnicze zaplanowane i 1795). Wiązała si ę z tym nowa akcja osadnicza z du żym rozmachem w wieku XVI, w wyniku wspierana finansowo przez pa ństwo. niesprzyjaj ących okoliczno ści nie tylko nie rozwin ęły si ę, ale uległy w wielu przypadkach całkowitemu zniszczeniu. V.1.4. Wiek XIX. Regres trwał do pocz ątku XVIII w. Przyczyniły si ę do Pocz ątek wieku XIX to wojny napoleo ńskie, które niego zarazy (1620, 1625, 1630) dziesi ątkuj ące ludno ść przyniosły ze sob ą na wschodnie ziemie Mazur oraz załamanie demograficzne i zniszczenia spowodowane spustoszenie zasobów żywno ści, głód i zarazy. W roku Dziennik Urzędowy 10457 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

1807 zaj ęły W ęgorzewo oddziały polskie - ułani kolonijnego. Coraz wi ększego znaczenia nabierała tak że z korpusów generała Jana Henryka D ąbrowskiego sie ć dróg kołowych, proces jej rozbudowy trwał jeszcze do i Józefa Zaj ączka. Po wycofaniu si ę wojsk polskich do I wojny światowej. Węgorzewa ści ągni ęto oddziały III batalionu III Pułku Przełom XIX i XX wieku to okres kształtowania si ę Wojsk Terytorialnych, który stacjonował tu do 1855 roku. zachowanego do dzi ś krajobrazu kulturowego obszaru Jeszcze w czasie tych wojen, w wyniku kl ęski pod Jen ą gminy. Wcze śniejsze formy ubogiego budownictwa konieczna była gruntowna przebudowa wewn ętrzna Prus. mazurskiego (drewniane, gliniane i kamienne) zachowały Projekt opracowany przez reformatora Prus barona Karla si ę w formie szcz ątkowej. Wa żnym dla rozwoju vom und zum Steina, zakładał reform ę agrarn ą budownictwa było wynalezienie pieca kr ęgowego („Oktoberedikt” z 9.X.1807 r.), zmiany w ordynacji Fryderyka Hoffmana, które przyczyniło si ę do rozwoju miejskiej i reorganizacj ę urz ędów („Städteordnung” budowy cegielni na terenie powiatu. Wydajno ść cegielni z 19.XI.1808 r.). Edyktem z 9 pa ździernika 1807 r. z piecem Hoffmana przyczyniła si ę do dynamicznego zniesiono podda ństwo i umo żliwiono zakup ziemi przez rozwoju budownictwa ceglanego. Pojawiły si ę do ść mieszczan i chłopów. Celem było u śmierzenie buntów powszechnie budowle murowane z cegły kryte dachówk ą. chłopskich zapocz ątkowanych w ko ńcu XVIII w. i poprawa Nadal wykorzystywano jednak naturalny materiał jakim był efektywno ści rolnictwa. Prawdziwe uwłaszczenie przyniósł kamie ń polny. jednak edykt wydany za ministra K. A. von Hardenberga W latach 70. XIX w. na terenie gminy istniały maj ątki z 14 wrze śnia 1811. Uwłaszczanie wprowadzano w życie ziemskie ukształtowane ju ż ok. poł. XVI w. (Sztynort Du ży powoli - do 1847 r. co pi ąty chłop otrzymał ziemi ę. Trzecia z folwarkami klucza sztynorckiego: Jerzykowo, Kietlice, z reform dotyczyła aparatu pa ństwowego i wojska Łabapa, Pniewo, Stawiska, Surwile, Sztynort Mały, (16.XII.1808). Edykt z 11 marca 1812 r. umo żliwiał Żydom Tarławki; maj ątki Rudziszki, D ąbrówka Mała, L ęgwarowo, osiedlanie si ę na terenie Prus. Kliniki, Nowa Guja, Perły, Prynowo). Do 1932 r. powstały Reforma administracyjna z 1816 r. dokonała zmian jeszcze maj ątki powy żej 100 ha (Ma ćki, Matyski, w rozgraniczeniu rejencji królewieckiej i g ąbi ńskiej. Nowy Pasternak, Ró ża, Ró żewiec, Wesołówko). podział na powiaty spowodował wł ączenie obszaru obecnego Miasta i Gminy W ęgorzewo w skład powiatu V.1.5. Od I wojny do ko ńca II wojny światowej. węgorzewskiego nale żą cego do rejencji g ąbi ńskiej. Wa żnym elementem krajobrazu była budowa Kanału Podział ten stawał si ę z wolna podstaw ą do wyznaczenia Mazurskiego, który w zamierzeniach miał ł ączy ć Jezioro granic obwodów ko ścielnych i okr ęgów s ądowniczych. Mamry z rzeka Pregoł ą. Jego budow ę zacz ęto w 1911 Poczt ę w W ęgorzewie zało żono w 1826 roku. roku i przerwano w 1914. Wznowienie budowy nast ąpiło w Około połowy XIX w. podj ęto budow ę dróg bitych na 1934 roku. W 1942 roku budow ę przerwano po raz kolejny Mazurach. Wytyczanie szosy z W ęgorzewa do Gierdaw i nigdy nie wznowiono. Obecnie Kanał Mazurski przebiega nast ąpiło w 1856 roku. W 1854 roku król Fryderyk Wilhelm przez tereny Polski i Rosji. zainaugurował żeglug ę na szlaku Wielkich Jezior W latach 1913-1919 w koszarach zbudowanych przy obecnej Mazurskich płyn ąc parowcem „Masovia”. Wydarzenie to ul. J. Bema stacjonował Dziesi ąty Pułk Jegrów Konnych. zako ńczyło wielowiekow ą regulacj ę sytemu Wielkich Jezior Ten spokojny rozwój powiatu przerwała pierwsza wojna Mazurskich. Nie ko ńczyło jednak procesu rozbudowy światowa. Zaj ęcie miasta i terenu gminy w wyniku działa ń systemu w kierunku północnym do rzeki Pregoły. wojennych trwało krótko (sierpie ń - wrzesie ń 1914 roku) W XIX wieku powstały Kalskie Nowiny jako kolonia wsi Kal i nie przyniosło istotnych zniszcze ń. Podobny charakter (wzmianka z 1858 r.), Ma ćki wyodr ębniono w XIX w. jako miały zniszczenia jakie nast ąpiły w siedliskach wiejskich, maj ątek ziemski. budynkach u żyteczno ści publicznej oraz infrastrukturze. W omawianym okresie na terenie obecnej gminy osiedlali Na terenie gminy w okresie pierwszej wojny światowej si ę katolicy, którzy otrzymali ko ściół dopiero w latach powstały punkty oporu jako zespoły schronów 1912-1913, parafi ę erygowano w 1928 roku. Była to koszarowych, schronów pogotowia i wartowni tzw. jedyna parafia katolicka w powiecie w ęgorzewskim. Gi życka Pozycja Polowa (GPP). Były to schrony bierne. Powstanie Cesarstwa Niemieckiego (1 stycznia 1871) Po wojnie spór mi ędzy Polsk ą a Niemcami wpłyn ęło na rozwój gospodarczy terenu i wyprowadzenie o przynale żno ść Mazur rozstrzygn ął plebiscyt na korzy ść z izolacjonizmu. Wej ście pa ństwa w epok ę pary Niemiec. Prusy Wschodnie, w tym równie ż interesuj ący spowodowało rozwój sieci kolei żelaznej jak te ż przemysłu nas obszar, oddzielone od Niemiec terytorium Polski, i rolnictwa. Nowa maszyna parowa umo żliwiała szybki która odzyskała niepodległo ść po pierwszej wojnie przewóz towarów i ludzi oraz dynamiczny rozwój światowej, były izolowane i zubo żone. przemysłu, którego wyroby sprawnie przewo żono we Doj ście do władzy w 1933 roku Adolfa Hitlera rozbudziło wszystkie zak ątki cesarstwa. Rozwin ął si ę równie ż nadzieje na popraw ę sytuacji regionu. Widocznymi przemysł przetwórczy płodów rolnych. Przy dworach zmianami, była rozbudowa obszaru miasta, która zaznaczyła powstawały liczne gorzelnie. W ęgorzewo stało si ę stacj ą si ę w budownictwie komunalnym (w latach 1936-1937 kolei żelaznej w 1898 roku, kiedy to zbudowano linie 75 domów) i u żyteczno ści publicznej. Zmiany polityczne łącz ącą miasto z Gierdaw ą. Dalsze poł ączenia z Gołdapi ą prowadziły jednak do utraty to żsamo ści Prus na rzecz (1899) Kruklankami (1905) i Ketrzynem (1907) uczyniły ze nowoczesnego totalitarnego pa ństwa hitlerowskiego. stacji w ęzeł kolejowy. Powstała g ęsta sie ć kolejowa na Wprowadzenie systemu monopartyjnego, zmiany dawnych terenie powiatu umo żliwiaj ąca szybkie przemieszczanie mazurskich nazw miejscowo ści - to widoczne, cho ć nie si ę ludno ści do miasta powiatowego - Węgorzewa, ale jedyne przejawy działania nowej władzy. daj ąca tak że bardzo dobre poł ączenia obszaru powiatu Porozumienia traktatu wersalskiego z 1919 roku z centrami w całych Niemczech. To z kolei wpływało zabraniały pokonanym Niemcom budowy umocnie ń, na migracje ludno ści i pozwalało intensyfikowa ć dlatego te ż pocz ątkowo nie pojawiły si ę na terenie gminy i mechanizowa ć rolnictwo - podstawowe zaj ęcie ludno ści istotne formy tego budownictwa. Jednak w latach na omawianym obszarze. Pojawiały si ę produkty 1936-1939 na terenie obecnej gminy, w powi ązaniu przemysłowe, których nie produkowano na miejscu. z Gi życk ą Pozycja Polow ą, wybudowano schrony bojowe Ści ślejsze kontakty z uprzemysłowionymi landami piechoty tworz ące ł ącznie tzw. Gi życki Rejon Umocniony prowadziły do zmian osadniczych: tworzenia nowych (GRU). W mie ście W ęgorzewo w 1934 zacz ęto budow ę gospodarstw chłopskich, rozwoju sieci osadnictwa nowego kompleksu koszarowego po północnej stronie Dziennik Urzędowy 10458 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 obecnej ul. J.Bema. W koszarach południowych i północnych jak i standardowymi zagrodami chłopskimi. Krajobraz stacjonował 2 pułk kawalerii w latach 1934-1939. mazurski ulegał przeobra żeniom. W wyniku reformy System Wielkich Jezior Mazurskich to atrakcyjny teren administracyjnej z 1975 r., zwi ększono liczb ę województw turystyczny, który wykorzystywano do wypoczynku letniego i zlikwidowano powiaty, na omawianym terenie utworzono i sportów wodnych latem i lodowych zim ą. Funkcjonowała Miasto i Gmin ę W ęgorzewo i wł ączono do województwa żegluga, któr ą mo żna było pokona ć tras ę z Wegorzewa suwalskiego. Był to okres intensyfikacji systemowego do Pisza i Ruciane Nida. Punktem przystankowym szlaku budownictwa i rozwoju firm pa ństwowych. Na terenie wodnego była wyspa Upałty z restauracj ą, Nad jeziorem dawnych maj ątków dworskich pojawiała si ę nowa Świ ęcajty działało k ąpielisko miejskie i „Jägerh őhe” dom utylitarna zabudowa produkcyjna oraz osiedla domów le śny i schronisko. Na terenie gminy działał klub żeglarski z betonu. Widoczn ą pozostało ści ą tego okresu s ą ponadto i centrum bojerowe w Ogonkach. W mie ście działały liczne jednorodne sklepy GS i zlewnie mleka. W okresie hotele („Niemiecki Dom”, „Zamkowy”, „Nast ępca Tronu”, mi ędzywojennym w Systemie Wielkich Jezior Mazurskich „Dworcowy”, „Komm`s Hotel”) i schroniska. rozwijał si ę ruch turystyczny. Baza turystyczna zniszczona Hitlerowskie Niemcy zmierzały ku wojnie. Atak na Polsk ę w czasach wojennych, była stopniowo odbudowywana. 1 wrze śnia 1939 roku rozp ętał drug ą wojn ę światow ą. Wiele o środków wypoczynkowych wznosiły zakłady Przesuni ęcie si ę działa ń wojennych na wschód przemysłowe z całej Polski. spowodowało budow ę kwater dowódczych. W otoczeniu Przemiany społeczno-polityczne, które dokonały si ę kwatery Hitlera w Gierło ży powstały kwatery dowodzenia, w Polsce po 1989 roku, doprowadziły mi ędzy innymi do w tym dwie na terenie gminy: Główna Kwatera zmian własno ściowych. Ich pierwszym przejawem była Dowództwa Wojsk L ądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa komunalizacja maj ątku pa ństwowego, prywatyzacja Wojsk L ądowych - „Mauerwald" w Przystani (1940-1944) i wyprzeda ż nieruchomo ści rolnych Skarbu Pa ństwa. oraz Polowa Kwatera Szefa Kancelarii Rzeszy Hansa Proces ten, trwaj ący do dzisiaj, obok skutków Lammersa w Radziejach (1940-1944). pozytywnych (tworzenie nowych przedsi ębiorstw Działania wojenne prowadzone pocz ątkowo z dala od prywatnych, rozwój budownictwa, głównie prywatnego), terenów obecnej gminy W ęgorzewo, po załamaniu si ę pot ęgi rodzi te ż negatywne (bezrobocie, znaczne zró żnicowanie militaryzmu hitlerowskiego, zbli żały si ę nieuchronnie do dochodów społecze ństwa). W sferze usługowej wyra źnie granic Prus Wschodnich, a tym samym do terenu gminy. dominuj ą gospodarstwa agroturystyczne zwi ązane Armia Czerwona dotarła do granic Prus w pa ździerniku 1944 z obsług ą ruchu turystycznego. roku. Rozpocz ęta wcze śniej ewakuacja ludno ści, trwała do W 1998 roku dokonano kolejnej reformy administracyjnej, ko ńca 1944 roku. Wsie, maj ątki dworskie i zabudowa przywrócono wówczas powiaty, powstał powiat gi życki kolonijna znacznie si ę wyludniły. w którego skład weszło miasto i gmina W ęgorzewo. /Powiat węgorzewski utworzono 1 stycznia 2002 roku/. Zmniejszono V.1.6. Okres od roku 1945 do pocz. XXI w. równie ż liczb ę województw likwiduj ąc województwo W styczniu 1945 roku ziemie powiatu w ęgorzewskiego suwalskie i tworz ąc województwo warmi ńsko-mazurskie zaj ęły oddziały Armii Czerwonej, w ślad za nimi ruszyła z siedzib ą w Olsztynie, w którego skład weszło Miasto polska ludno ść przygraniczna. Symboliczne przekazanie i Gmina W ęgorzewo w powiecie gi życkim, a od 2002 roku władzy przez Rosjan stronie polskiej nast ąpiło 21 maja węgorzewskim. 1945 roku. Omawiany teren wł ączono do Polski, Miasto i Gmina W ęgorzewo, co ju ż podkre ślano, le ży administracyjnie do woj. olszty ńskiego, a główne miasto w systemie Wielkich Jezior Mazurskich, na obszarze przedwojennego powiatu Angerburg nazwano W ęgorzewo. znacznego ruchu turystycznego. Walory przyrodnicze (czyste Utrzymano równie ż powiat. Poło żenie wpłyn ęło na do ść powietrze, lasy, jeziora) wpływaj ą na rozwój turystyki na tym szybkie osiedlanie si ę ludno ści polskiej w dobrze terenie. Dynamicznie rozwija si ę agroturystyka. Specyfik ą zachowanych wsiach. Znacznej likwidacji uległy linie kolei ostatnich lat jest powstawanie prywatnych, rodzinnych normalnotorowej. Lata powojenne to nie tylko zmiana zagród letniskowych wytyczanych od nowa lub tworzonych przynale żno ści pa ństwowej terenu dawnego powiatu w wyniku przekształce ń. Odkrywane s ą dla turystyki Węgorzewo, ale równie ż tworzenie nowej administracji zapomniane zespoły fortyfikacyjne w Mamerkach - Przystani i zr ębów nowego systemu politycznego. System ten oraz Kanał Mazurski. Okresowo, turystyczne uruchamiana wywarł znacz ący wpływ na przekształcenia własno ściowe, jest linia kolejowa z W ęgorzewa do K ętrzyna. Planowane jest światopogl ądowe, gospodarcze i planistyczne. Rolniczy otwarcie przej ścia granicznego Perły - Kryłowo. charakter powiatu w ęgorzewskiego ze słabo rozbudowanym przemysłem utrzymał si ę w okresie V. 2. Historyczny układ urbanistyczny powojennym. Ustrój socjalistyczny, funkcjonuj ący wówczas w Polsce, dopuszczał wprawdzie własno ść Naturaln ą lini ą kształtuj ącą układ przestrzenny miasta prywatn ą, jednak dominuj ącą stała si ę własno ść był zachodni brzeg zakola rzeki W ęgorapy. Zal ąż kiem pa ństwowa i spółdzielcza. Zniszczone w 80% tereny miasta W ęgorzewo stał si ę zamek krzy żacki wzniesiony zabudowy miejskiej zostały w znacznym stopniu w 1398 roku w pobli żu rzeki, był to niewielki obiekt niskiej upa ństwowione, a nowa zabudowa powstawała wbrew rangi. Przy zamku powstało z czasem niewielkie osiedle dawnym podziałom geodezyjnym. Dawne maj ątki, jak słu żebne nazwane Wola (Freiheit). Na pocz ątku XVI w. i cz ęść gruntów dawnych wsi zostały wł ączone do w odległo ści kilkuset metrów zało żono osad ę Pa ństwowych Gospodarstw Rolnych, akweny wodne „Gerothwol”/„Geratwol” (Geratowa Wola), która otrzymała zagospodarowywały Pa ństwowe Gospodarstwa Rybackie, przywilej w 1514 roku. Z tej osady powstało miasto lasy upa ństwowiono. Z czasem jednak miejsce Węgorzewo. Nadanie praw miejskich osadzie w 1571 roku prywatnego handlu zaj ęły spółdzielnie - Spółdzielnia dało warunki rozplanowania i podziału urbanistycznego Spo żywców Społem, Miejski Handel Detaliczny i Gminna nowego miasta – Węgorzewa na bazie istniej ącego ju ż Spółdzielnia Samopomoc Chłopska. Scentralizowany rozplanowania wsi. Wytyczono rynek o wymiarach 90 system zarz ądzania i finansowania odciskał swoje pi ętno na 48 m na północny - zachód od zamku i na zachód na wielu dziedzinach życia ludno ści, mi ędzy innymi na od ko ścioła. Rynek ł ączył si ę z ulic ą główn ą, która oświacie, kulturze i ochronie zdrowia. Wprowadzanie stanowiła o ś wcze śniejszego zało żenia. Równolegle do tej zasad planowania przestrzennego powodowało zmiany ulicy biegły dwie inne, które w cało ść ł ączyły uliczki zabudowy wsi z Pa ństwowymi Gospodarstwami Rolnymi poprzeczne. Miasto otoczono palisad ą i zapewne fos ą, Dziennik Urzędowy 10459 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 w tej obronnej konstrukcji były trzy bramy z mostami kalenicowy wykształcił si ę w okresie nowo żytnym zwodzonymi (Brama Polska - prowadz ąca do Gi życka, z poł ączenia dwóch domów dwuizbowych i był popularny Brama Litewska prowadz ąca do Darkiejm i Brama na rozległym terenie Prus, Litwy i Mazowsza zarówno na Królewiecka). Z XVII wieku znanych jest pi ęć ulic: wsi jak i w mie ście. Miał plan prostok ąta. Wej ście do Gardawska, Most Krawców, Darkiejmska, Rastemborska, budynku poprzez sie ń, umieszczono po środku ściany Królewiecka. Na rynku, w 1588 roku, wzniesiono kalenicowej. Sie ń umieszczona centralnie zajmowała cał ą dwupi ętrowy ratusz w stylu pó źnego renesansu z wie żą szeroko ść budynku. Wyj ście z sieni prowadziło na zwie ńczon ą niewielk ą kopuł ą. Zabudowa wzdłu ż ulic była podwórze. Z boków znajdowały si ę po dwie izby w trakcie zwarta. Przewa żały domy drewniane, tylko nieliczne były frontowym i podwórzowym, ka żda była do świetlona murowane domy. Budynki wokół rynku miały podcienie. dwoma oknami. Uzyskiwano tym samym charakter Miasto płon ęło trzykrotnie w 1608, 1656, 1707 roku. symetrycznych, pi ęcioosiowych elewacji podłu żnych W 1608 roku spłon ął ko ściół, na miejscu którego i cztery izby mieszkalne. W przypadku domów wzniesiono w 1611 roku świ ątyni ę ewangelick ą w stylu węgorzewskich sie ń środkowa był ą bardzo szeroka, jak pó źnogotyckim (ob. katolick ą p.w. św. Piotra i Pawła). przejazd bramny. Wi ązało si ę to zapewne z funkcj ą Słu żebn ą osad ę przyzamkow ą wł ączono do miasta koszarową i potrzeb ą korzystania ze sprawnej komunikacji. dopiero w 1706 roku. W W ęgorzewie nie wykształcił si ę typ kamienicy Panorama miasta z pocz ątku XVIII w autorstwa Jacoba mieszcza ńskiej znany z innych miast z terenu Prus, Boydta ( Angerburg in Altenansichtskarte, Selbstverlag der jednak na stosowane tutaj rozwi ązania miały wpływ liczne Kkreisgemeinschaft Angerburg 1994, s.31.; Jarosz K., tendencje wykształcone przez wieki, a znane Łapo J.M., Rzecz o im ć Helwigu, W ęgorzewo 2002, s.7 ) z zachowanych przykładów na terenie Prus Wschodnich, ukazuje miasto widziane od strony wschodniej. Zachodniego Mazowsza i Zachodniej Litwy. Na pierwszym planie znajduje si ę znacznie rozbudowany Jeszcze w XVIII wieku pojawiły si ę bruki na cz ęś ci ulic. zamek w ęgorzewski w stylu barokowym, do którego W 1730 roku na głównych ulicach ustawiano lampy prowadzi wjazd po mo ście. Wjazd do miasta jest oddalony oliwne, do których olej produkowano w miejscowej w kierunku północnym. W panoramie dominuj ą domy olejarni. W 1733 roku podj ęto akcj ę wymiany pokry ć parterowe, ustawione szczytem do ulicy, w zwartej dachów z gontu i słomy na dachówk ę. W 1736 roku zabudowie (murowany dom tego typu zachował si ę dokonano generalnego porz ądkowania miasta W 1740 w Gi życku i pochodzi z XIX w.). Dom przy ul. Teatralnej roku oddano do u żytku miejski wodoci ąg zaprojektowany pochodzi z przełomu XIX/XX w. Nieliczne domy pi ętrowe przez von Suchodolca i hydraulika Sacka. Mieszka ńcy stoj ą w pobli żu ko ścioła i rynku a ich wygl ąd jest mało Węgorzewa utrzymywali si ę handlu i rzemiosła. czytelny. Zabudowa z tych czasów była nadal głównie W 1818 roku rozebrano bramy miejskie zasypano fosy drewniana. W wyniku bada ń archeologicznych, udało si ę i usuni ęto mosty zwodzone. odkry ć cz ęś ci domów jedno i dwuizbowych przy ob. Przemiany społeczne i polityczne jakie zaszły w II połowie ul. Krzywej. Tego typu budynki okre śla si ę mianem XIX wieku to: reformy wojskowe, administracyjne, domów budników. Nieliczne tego typu obiekty zachowały a zwłaszcza gospodarczo-przemysłowe spowodowały si ę na terenie pobliskiej suwalszczyzny i pochodz ą z XVIII znaczne przeobra żenie miasta. Szczególny wpływ na i XIX wieku. Forma takich domów była znana i popularna zmiany w rozwoju miasta miała budowa linii kolejowych, na terenie Mazur od XVII wieku. W panoramie miasta które poł ączyły miasto z Gierdaw ą (1898) Gołdapi ą (1899) widoczne s ą ponadto budowle powi ązane z rzek ą: młyn i Kruklankami (1905) i Kętrzynem (1907). Powstanie stacji jaz wodny. Skala miasta w stosunku do rzeki wskazuje na kolejowej doprowadziło do budowy całego systemu du że znaczenie systemu wodnego w jego funkcjonowaniu. budynków przynale żnych do rangi stacji. Powstał dworzec Jak widzimy w planie z lat 1717-1724 zamek / Jarosz K., z magazynem spedycji kolejowej jak i parowozownia Łapo J.M., Rzecz o im ć Helwigu, W ęgorzewo 2002, z budynkiem administracyjnym. Granice stacji wyznaczały s.12-13 / le żał na sztucznej wyspie pomi ędzy rzek ą nastawnie, a nad cało ści ą dominowała kolejowa wie ża i kanałem. Widoczny na planie zamek nie ma ju ż żadnych wodna. Obsługa stacji wymagała całego sztabu ludzi, dla cech budowli krzy żackiej. Jego usytuowanie pokrywa si ę których wzniesiono typowe domy kolejowe. jedynie z lokalizacj ą zamku zakonnego. Zarys zamku jest Zabudowa miejska rozwin ęła si ę w sposób naturalny niemal identyczny jak obecnie. Z przeprowadzonych w kierunku kolei. Rozwój miasta powodował wydzielanie bada ń wiadomo, że obecny zamek w swojej najstarszej kolejnych kwartałów zabudowy i nowy podział parcel fazie pochodzi z XVI w. Samo miasto jest otoczone budowlanych równie ż w miejscach dawnych ogrodów. umocnieniami z bastionami. Od koryta rzeki przed Powstały wówczas nowe budynki nosz ące ju ż cechy zamkiem od strony południowej w kierunku rynku i dalej budownictwa przełomu wieków, kiedy to wprowadzono do zakola rzeki biegnie kanał słu żą cy spławianiu drewna, normy budowlane i stosowano zdobnictwo historyzuj ące który podzielił miasto i Rynek. Główna ulica ł ączy teren lub secesyjne. Wiele wcze śniej wybudowanych domów zamkowy z rynkiem i pokrywa si ę z przebiegiem obecnej w wyniku remontów otrzymało now ą form ę lub ul. Zamkowej. Sie ć ulic nie ma regularnego charakteru zostało całkowicie przebudowanych. Na szybki rozwój pokrywaj ą si ę one w przybli żeniu z przebiegiem obecnych budownictwa murowanego miał wpływ rozwój ulic w centrum miasta. Na planie du że obszary miasta technologiczny i budowa nowych cegielni z piecem zajmuj ą ogrody. W zachodniej cz ęś ci miasta znajduj ą si ę Hoffmana. Kontakty z całymi Niemcami, które umo żliwiała dwie ulice stodolne. Z miasta wiod ą drogi do Wystrucia, kolej przyczyniły si ę do rozwoju infrastruktury miejskiej, Kętrzyna i Gi życka. rzemiosła i handlu. W 1901 roku w W ęgorzewie W 1729 roku na terenach ogrodów zamkowych wytyczono zbudowano sie ć gazownicz ą. W zabudowie miasta Nowy Rynek, przy którym stan ęło trzyna ście domów. pojawiły si ę budynki w formach architektury neogotyckiej Ocalał tylko jeden dom. Jest to budynek murowany, z obszernymi stalowymi zbiornikami na gaz i koks. parterowy z wystawk ą w dwuspadowym dachu, ustawiony Symbolem nowoczesnego wówczas systemu wodoci ągów do Rynku kalenicowo. W 1740 roku przy ob. ulicy i kanalizacji miejskiej stała si ę wie ża wodna. Zabudow ę Pionierów zako ńczono budow ę koszar dla 100 kirasjerów. miasta uzupełniały budynki o światowe, szpitalne (w tym Podobnie jak dom przy rynku były to domy ustawione do zespół Bethesda), przemysłowe (np. fabryka kafli). ulicy kalenicowo. Znane s ą zdj ęcia tych budynków i s ą to Wa żnym elementem, który pojawił si ę w panoramie obiekty typowe dla czasów powstania. Taki typowy dom miasta były budynki koszarowe wzniesione we wschodniej Dziennik Urzędowy 10460 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 jego cz ęś ci. Rozwój turystyki i uruchomienie żeglugi po spedycji kolejowej, szaletu, domu mieszkalnego jeziorach mazurskich przyczyniły si ę do sezonowego i budynków pomocniczych. Zespoły stacji miały jednolicie ruchu miło śników sportów wodnych. W mie ście i jego rozlokowane budynki składowe, jednorodne plany okolicy pojawiły si ę budowle zwi ązane z wio ślarstwem, zabudowy i formy architektoniczne. W wyniku zniszcze ń żeglarstwem oraz k ąpieliska. w okresie pierwszej wojny światowej ich forma ulegała Krótkie zaj ęcie miasta przez wojska rosyjskie w wyniku przeobra żeniom. działania I wojny światowej nie przyniosło zniszcze ń. Uzupełnieniem krajobrazu jest zabudowa kolonijna Miasto w okresie mi ędzywojennym wzbogaciło si ę o formach jak we wsiach chłopskich. o ko ściół Św. Krzy ża, koszary, budynki publiczne, Stałym elementem wszystkich wsi s ą cmentarze, zdarza kamienice i domy jednorodzinne. si ę, że w jednej wsi jest kilka cmentarzy - wiejski, dworski W wyniku działań II wojny światowej zabudowa miasta i rodzinne. uległa zniszczeniu w blisko 80%. Przyst ępuj ąc do powojennej odbudowy centrum miasta zachowano układ V.4. Charakterystyka zasobu obiektów zabytkowych wykształconych ulic, nie zachowano jednak podziału dawnych parcel. Nowa zabudowa to ci ągi bloków wzdłu ż Zasób zabytków zawiera obiekty wpisane do rejestru przyrynkowych pierzei i w gł ąb kwartałów, niestety, zabytków i obiekty obj ęte wojewódzk ą i gminn ą ewidencj ą zacieraj ąca dawny charakter miasta. Prób ą nawi ązania do zabytków. skali miasta, wykształconej przez stulecia, jest zabudowa Budynki stanowi ą grupy o ró żnych funkcjach u żytkowych, zachodniej pierzei nowego rynku. ró żnym przeznaczeniu, ró żnej formie przestrzennej i o ró żnym stopniu zachowania. Obiekty kubaturowe V.3. Historyczne układy ruralistyczne wyst ępuj ą w formie zabudowy skupionej lub rozproszonej. Powstawały w XIX i XX wieku, jednak wi ększo ść Wsie terenu gminy maj ą przewa żnie XV lub XVI- budynków pochodzi z przełomu XIX i XX wieku oraz wieczny rodowód. Kształtowały si ę w dwojaki sposób: z okresu mi ędzywojennego. w powi ązaniu z siedliskiem dworskim lub w sposób Na omawianym terenie s ą równie ż obiekty liniowe (aleje czynszowo-zagrodowy /wsie zagrodowe/. Te pierwsze i nieczynne linie kolejowe). Zmieniły one na trwałe poza zespołami dworskimi maj ą zabudow ę składaj ącą si ę naturalny sposób ukształtowania terenu i w wi ększo ści z czworaków i dwojaków usytuowanych wzdłu ż jednej słu żą obecnie komunikacji kołowej. ulicy. Zabudowa pochodzi głównie z przełomu XIX i XX w. Cmentarze s ą obiektami usytuowanymi w pobli żu i ma charakter kalenicowy. Przewa żaj ą wsie ulicowe zabudowy i układów liniowych oraz w przestrzeni /Klimki, Ma ćki, Perły/. Du ży kompleks wsi powi ązanych krajobrazu. Obecnie, po likwidacji zabudowa ń na z maj ątkami stanowi ą dobra dzier żawne klucza sztynorckiego koloniach i wtórnych zalesieniach terenu, mo żna je /Jerzykowo, Łabapa, Pniewo, Surwile, Stawiska, Sztynort odnale źć w najmniej spodziewanych miejscach. Mały, Tarławki/ utworzone ok. poł. XIX w. Pod powierzchni ą ziemi niezale żnie od obecnego Licznie reprezentowane wsie zagrodowe to ulicówki. Poza ukształtowania terenu odnaleziono archeologiczne ślady wsiami ulicowymi s ą równie ż wielodro żnice /W ęgielsztyn, obecno ści człowieka z ró żnych epok. Teren gminy obj ęto Guja i Radzieje/ ze zró żnicowan ą zabudow ę. Silnie planowymi badaniami archeologicznymi w formie rozbudowany układ z zal ąż kiem pierzei maj ą Radzieje. tzw. Archeologicznego Zdj ęcia Polski /AZP/. Teren Miasta Przewa ża w nich zabudowa z przełomu XIX/XX w. Ich i Gminy W ęgorzewo jest przebadany w 50 %. zabudow ę stanowi ą przewa żnie gospodarstwa rolne składaj ące si ę z frontowego domu mieszkalnego BUDOWNICTWO i budynków gospodarczych wokół prostok ątnego Forma obiektów omawianego terenu była zale żna od podwórza. Murowany dom to przewa żnie, omówiony środowiskowych trendów, z czasem jednak na charakter wy żej, typowy dom kalenicowy. Dom tego typu mógł by ć zabudowy miały wpływ tendencje ogólnopruskie, a nast ępnie rozbudowywany poprzez dodanie izb z obu stron sieni. ogólnoniemieckie (style historyzuj ące, secesja, Budynki gospodarcze zazwyczaj wznoszono prostopadle mi ędzywojenny styl narodowy). Wielko ść budowli do domu z u życiem kamienia i cegły. Drewniana stodoła i ró żnorodno ść form zdobniczych zale żała od zamo żno ści ustawiona równoległe do domu zamykała podwórze. mieszka ńców, co miało wpływ tak że na rodzaj stosowanego W trakcie odbudowy ze zniszcze ń po pierwszej materiału budowlanego (drewno, kamie ń, glina, szachulec, wojnie światowej pojawiły si ę nowe typy budynków cegła, beton). Publiczna, przemysłowa i infrastrukturalna oraz (np. w miejscowo ści Kolonia Rybacka) maj ące charakter publiczna zabudowa wsi (dworce, szkoły, urz ędy, tartaki, stylu narodowego lub typowo willowy, indywidualny gorzelnie, młyny, wiatraki) miały charakter zunifikowany, rozkład. Ciekawym elementem krajobrazu wiejskiego są najcz ęś ciej w formie neogotyckich budowli lub obiektów typowe powtarzalne domy osadnicze typu zydlung licowanych cegł ą. Mimo burzliwych dziejów tych ziem, pojawiaj ące si ę zwłaszcza przy zakładach przemysłowych, stosunkowo dobrze zachowały si ę chłopskie zabudowania w odbudowywanych wsiach i siedliskach dworskich. wsi z przełomu XIX/XX w. Cz ęść wsi uzupełnionych zostało Wa żnym elementem wsi parafialnych był ko ściół formami z okresu mi ędzywojennego. Wa żnym elementem z terenem przyko ścielnym. W takich wsiach pojawiły si ę zabudowy wsi były zespoły dworskie. Na terenie gminy karczmy składaj ące si ę z zabudowa ń usługowo- zachowała si ę znaczna liczba obiektów zwi ązanych mieszkalnych i gospodarczych (mi ędzy innymi stajni dla z ziemia ństwem wschodniopruskim. Czołowymi obiektami s ą podró żnych). Przy karczmach powstawały równie ż sale pałace w Sztynorcie Du żym, Rudziszkach, D ąbrówce Małej, zgromadze ń wiejskich. Lęgwarowie; dwory w Klinikach, Ma ćkach, Matyskach, Nowej Z budynków publicznych we wsiach przewa żały szkoły, Gui, Pasternaku, Perłach, Prynowie, Ró ży, Ró żewcu, głównie jednoklasowe rzadziej dwu- i wieloklasowe. Wesołówku. Niemal w pełni zachowały si ę folwarki klucza Budynki o światowe pochodz ą głównie z pocz. XX wieku, sztynorckiego: Jerzykowo, Kietlice, Łabapa, Pniewo, kiedy to z funduszu ministerstwa osadnictwa stawiano Stawiska, Surwile, Sztynort Mały, Tarławki, z dworami obiekty upami ętniaj ące dwustulecie powstania Królestwa w Pniewie, Surwilach, Sztynorcie Małym i Tarławkach Pruskiego. Z wyj ątkiem pałacu w Sztynorcie Du żym We wsiach, przez które wiodła linia kolejowa powstawały o szesnastowiecznym rodowodzie, wszystkie obiekty stacje składaj ące si ę z budynku dworcowego z magazynem Dziennik Urzędowy 10461 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 pochodz ą z XIX w. i prezentuj ą ró żne typy siedzib od CMENTARZE skromnego domu na planie prostok ąta w układzie dwutraktowym do układu rozbudowanego kilku brył z pełnym Na terenie miasta i gminy W ęgorzewo zachowało si ę programem pomieszcze ń reprezentacyjnych. W wi ększo ści ponad 60 obiektów cmentarnych. S ą to przede wszystkim są to obiekty o przebudowanych wn ętrzach, pozbawionych nieczynne cmentarze ewangelickie, głównie wiejskie, rzadziej pierwotnego wystroju. rodzinne (rodowe), zało żone przewa żnie w XIX w. Kilka Grupa zabytkowych obiektów sakralnych na terenie gminy obiektów nale ży do grupy cmentarzy wojennych z I i II wojny jest stosunkowo nieliczna. W samym mie ście s ą trzy światowej. Du ży cmentarz ewangelicki w W ęgorzewie został ko ścioły zabytkowe: ewangelicki, ob. rzymskokatolicki przekształcony w komunalny. Wi ększo ść cmentarzy jest p.w. Piotra i Pawła z lat 1605-1611, katolicki p.w. Dobrego poło żona w miejscach eksponowanych (wzniesienia, pagórki, Pasterza z 1913 r. i ewangelicki ko ściół p. w. św. Krzy ża wzgórza), najcz ęś ciej w pobli żu wsi, dworu, sporadycznie z lat 1930-1933 ob. wykorzystywany przez ewangelików w parku. Zało żenia cmentarne s ą z reguły skromne (głównie i grekokatrolików oraz dawny ewangelicki dom parafialny na planie prostok ąta). Rzadko wyst ępuj ą aleje dojazdowe jak ob. cerkiew prawosławna p. w. św. Piotra i Pawła. w D ąbrówce Małej. W śród form sepulkralnych dominuj ą Na terenie wsi, zgodnie z podziałem parafialnym nagrobki betonowe lub lastrikowe w kształcie skrzyni. Rzadko zachowały si ę ewangelickie zespoły sakralne, obecnie spotyka si ę krzy że żeliwne. Na obiektach wojennych użytkowane przez katolików. Ko ściół parafialny, przewa żaj ą płytki betonowe, stelle oraz krzy że. Wyj ątkowo ewangelicki, ob. rzymskokatolicki w Radziejach z 1827 r. wyst ępuj ą kaplice rodowe (Sztynort). Do najwarto ściowszych oraz ewangelicki ob. rzymskokatolicki w W ęgielsztynie obiektów nale ży zaliczy ć cmentarze ewangelickie z ok. poł. XV w. - wielokrotnie przebudowywany. w Sztynorcie, Gui, Kału, Pilwie (rodowy), Pniewie (za torem), W okresie mi ędzywojennym na terenie powiatu, a tym Rydzówce, Tarławkach, Trygorcie, W ęgielsztynie. Obiekty te samym miasta i gminy W ęgorzewo istniała g ęsta sie ć posiadaj ą do ść dobrze zachowany starodrzew, a cz ęść kolejowa. Do chwili obecnej zachowała si ę jedna z nich tak że interesuj ące nagrobki o cechach zabytkowych. sezonowo czynna linia kolejowa z W ęgorzewa do Nale ży szczególnie podkre śli ć walory artystyczne krzy ży Kętrzyna. Przestała istnie ć linia normalnotorowa żeliwnych, które wyst ępuj ą sporadycznie (zachowały si ę z W ęgorzewa do Kruklanek i dalej do Olecka i do Gi życka. np. w Trygorcie, Sztynorcie, Gui). Bezsprzecznie Podobny los spotkał lini ę prowadz ącą do Gołdapi (1899 r.) najciekawszym obiektem jest cmentarz w Sztynorcie i do Gierdawy (1898 r.), przy dwóch ostatnio wymienionych z dobrze zachowan ą kaplic ą, gdzie do ko ńca II wojny liniach usuni ęto równie ż budynki. Pozostało ści ą tego światowej spoczywali członkowie rodu Lehndorffów. Mimo systemu s ą jeszcze nasypy kolejowe, wiadukty i mosty. znacznej dewastacji cmentarza przetrwały tam liczne groby, Omawiany teren gminy wchodzi w skład du żego obszaru m.in. oznaczone krzy żami żeliwnymi, mogiły żołnierskie oraz fortyfikacyjnego tworzonego od 1915 r. /Gi życka Pozycja kilka drzew o pomnikowych wymiarach (sosna, buk). Polowa/ z dwoma Punktami Oporu wyposa żonymi w bierne Niektóre cmentarze s ą obecnie trudne do odszukania schrony koszarowe, pogotowia i wartownie. Kolejna faza w terenie z powodu kompletnej dewastacji (np. w Pniewie, rozbudowy fortyfikacji miała miejsce w latach 1936-1939 Nowej Gui). Du że warto ści historyczne posiadaj ą cmentarze /Gi życki Rejon Umocniony/. Z tego czasu pochodz ą trzy oraz mogiły wojenne z I i II wojny światowej. W zakresie tym schrony bojowe. Schrony s ą niestety zburzone i pozbawione wyró żniaj ą si ę cmentarze w W ęgorzewie oraz w Str ęglu, wyposa żenia. Dodatkowymi kompleksami fortyfikacyjnymi s ą gdzie spoczywaj ą żołnierze niemieccy i rosyjscy polegli w kwatery: Główna Kwatera Dowództwa Wojsk L ądowych latach 1914-1915. Szczególnie ten pierwszy, usytuowany na (OKH) i Kwatermistrzostwa Wojsk L ądowych - „Mauerwald" wysokim brzegu jez. Świ ęcajty, imponuje rozmachem w Przystani i Polowa Kwatera Szefa Kancelarii Rzeszy zało żenia przestrzennego. Przykładem dobrej architektury Hansa Lammersa w Radziejach, kompleksy te s ą sepulkralnej jest te ż cmentarz żołnierzy radzieckich uzupełnieniem siedziby Hitlera w Gierło ży. Dodatkowo zlokalizowany na wzgórzu w bezpo średnim s ąsiedztwie zachowały si ę umocnienia polowe budowane w 1944 r. - szosy gi życkiej. Ogromna wi ększo ść cmentarzy jest bardzo transzeje z betonowymi cylindrycznymi umocnieniami wa żnym elementem krajobrazowym, charakterystycznym dla /Kochtopfe/ oraz rowy przeciwczołgowe. pejza żu dawnych Prus Wschodnich. Dwa cmentarze Z zabudowa ń wiejskich na uwag ę zasługuje kompleks wojenne z I wojny światowej zostały odrestaurowane przemysłowy powi ązany z tartakiem w Kolonii Rybackiej. w 1990 r. (W ęgorzewo i Str ęgiel). Dobrze zachowanym, ciekawie ukształtowanym zespołem PARKI są zabudowania rybaczówki w Kolonii Rybackiej. Z nielicznych karczem najciekawszy jest obiekt Na omawianym obszarze zachowało si ę 20 parków, w Trygorcie. Charakterystycznym drewnianym obiektem w tym 18 dworskich oraz 2 miejskie. Parki dworskie maj ą jest le śniczówka w Du żym Kamieniu, o dobrze charakter krajobrazowy i s ą z reguły usytuowane zachowanej bryle i wn ętrzach. w s ąsiedztwie dworu lub pałacu. Zdecydowana wi ększo ść z Unikalne z uwagi na całkowite uko ńczenie jest kompleks nich pochodzi z XIX wieku. Tylko w pojedynczych śluzy, jazu i stra żnicy wodnej w Gui-Piaskach. Jednak przypadkach mamy do czynienia z wcze śniejszym obiekty te nale ży traktowa ć ł ącznie z Kanałem Mazurskim rodowodem (ok. XVII wieku - Sztynort). Cz ęść parków jako zabytek techniki na całej długo ści. to obiekty kilkunastohektarowe (Sztynort, Rudziszki). Działania konserwatorskie wobec ró żnorodnej grupy Przewa żaj ą obiekty małe o powierzchni paru hektarów. jak ą s ą zabytki budownictwa musz ą by ć prowadzone Stan zachowania parków dworskich jest zły. Nie prowadzono z uszanowaniem pierwotnych elementów obiektów oraz w nich, w okresie minionego pi ęć dziesi ęciolecia, prac w technologiach materiałach zbli żonych do stosowanych piel ęgnacyjnych i rewaloryzacyjnych (poza wycink ą pierwotnie (np. tynki wapienne, okna drewniane, dachówka uschni ętych drzew). Brak opieki nad nimi spowodował, ceramiczna). Ka żdy przypadek jest indywidualny i podj ęcie że parki s ą w du żym stopniu zaro śni ęte samosiejkami i mało prac remontowych lub konserwatorskich wymaga czytelne. W śród licznych parków na wyró żnienie zasługuj ą specjalistycznej wiedzy, a przede wszystkich uzgodnie ń obiekty w Sztynorcie, Rudziszkach, Ł ęgwarowie, z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w W ęgorzewie przy ul. Reymonta, Klinikach S ą to parki

pałacowe o charakterze krajobrazowym, z czytelnymi osiami i zró żnicowanym drzewostanem. Najstarsze egzemplarze Dziennik Urzędowy 10462 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 drzew zachowały si ę w parku sztynorckim oraz VI. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska kulturowego w Rudziszkach i W ęgorzewie. Wi ększo ść obiektów parkowych pełni wa żną rol ę w miejscowym krajobrazie. VI.1. Ochrona krajobrazu kulturowego miasta i gminy Są one dobrze widoczne w panoramach wsi i zespołów - Rezerwaty i parki kulturowe: dworsko-ogrodowych. Nieliczne parki zrosły si ę z pobliskimi Na obszarze gminy nie ustanowiono tego typu obszarów. lasami, zachowuj ąc jednak że swoje dawne układy - Historyczne struktury przestrzenne: przestrzenne (Nowa Guja, Rydzówka). W zasadzie jedynie Na obszarze miasta i gminy nie wyst ępuje 1 zespół park im. Helwinga w W ęgorzewie jest prawidłowo utrzymany urbanistyczny. i spełnia swoj ą rol ę. - Układy ruralistyczne: OBIEKTY ARCHEOLOGICZNE Na obszarze miasta gminy nie obj ęto ochron ą żadnego układu ruralistycznego. Gmina W ęgorzewo nale ży do obszarów słabiej W Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania zbadanych pod k ątem rozpoznania archeologicznego. Przestrzennego Miasta i Gminy W ęgorzewo uj ęte zostały Systematyczne badanie rozpoznawcze (powierzchniowe) i zabytkowe zespoły ko ścielne i podworskie na terenie w ramach ogólnopolskiego programu badawczego - gminy wokół których utworzono strefy ochrony Archeologiczne Zdj ęcie Polski (AZP), obj ęły do chwili obecnej konserwatorskiej zgodnie z decyzjami konserwatorskimi 50% obszaru gminy. Badaniom wykopaliskowym poddano o wpisie do rejestru zabytków. Taki zapis zapewnia zaledwie kilka stanowisk archeologicznych (cz ęść to badania ochron ę konserwatorsk ą najcenniejszych kulturowo, niemieckie sprzed II wojny światowej, a kilka stanowisk historycznie i krajobrazowo obszarów miasta i gminy. pochodzi z odkry ć przypadkowych). W archiwum Dla terenów gminy zasobnych w zabytki zostały Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków w Olsztynie opracowane cztery plany miejscowe. Plany takie znajduj ą si ę dane o 193 stanowiskach archeologicznych, opracowywane s ą głownie do terenów przeznaczanych w tym o znaleziskach lu źnych. W rejestrze zabytków s ą uj ęte pod now ą zabudow ę. Inwestycje na obszarze wsi i stanowiska: Perły st. l, Wegielsztyn st. l, Tarławki st. l oraz zabudowy kolonijnej s ą poprzedzane wydawaniem decyzji Węgorzewo stanowiska 14 i 15. o warunkach zabudowy z uwzgl ędnieniem wiedzy o Do obiektów najcenniejszych nale żą te, które posiadaj ą tzw. obiektach obj ętych wpisem do rejestru zabytków oraz własn ą form ę krajobrazow ą. S ą to grodziska pradziejowe wojewódzk ą i gminn ą ewidencj ą zabytków. i wczesno średniowieczne w Perłach st. l i W ęgielsztynie st. l, osiedla obronne z wczesnej epoki żelaza w Tarławkach st. l VI.2. Współczesne funkcje obiektów zabytkowych i W ęgorzewie st. 12 i średniowieczna osada palowa (tzw. Wi ększo ść obiektów zabytkowych (wpisanych do rejestru „palafit") w Sztynorcie st. l. Oprócz grodzisk własne formy zabytków, jak równie ż obj ętych Gminn ą Ewidencją krajobrazowe posiadaj ą cmentarzyska kurhanowe o ró żnej Zabytków) u żytkowana jest zgodnie z ich pierwotnym (głównie wczesno żelaznej) chronologii zlokalizowane przeznaczeniem lub pełni funkcje zbli żone do pierwotnych. w Ogonkach st. l i Str ęglu st. 9.. Do bardzo specyficznych Dotyczy to przede wszystkim obiektów sakralnych, form obiektów archeologicznych z tej kategorii mo żna mieszkalnych i usługowych, w przypadku których zaliczy ć tak że most, prawdopodobnie średniowieczny, stosunkowo łatwe jest utrzymanie funkcji pierwotnych. którego relikty odkryto w Kalu st. l. Przy tej kategorii zabytków Wiele obiektów zabytkowych na terenie gminy stanowi archeologicznych nale ży tak że wspomnie ć o zamku własno ść prywatn ą. Utrzymywanie ich i remontowanie krzy żackim w W ęgorzewie st. 14 i zespole staromiejskim reguluj ą mo żliwo ści finansowe wła ścicieli. Zagro żeniem (W ęgorzewo st. 15). Wszystkie wymienione stanowiska s ą dla ich zachowania jest zmiana własno ści i funkcji niezwykle cennymi przykładami budownictwa obronnego, z rolniczej na letniskow ą. mieszkalnego i sepulkralnego z ró żnych okresów i posiadaj ą Obiekty sakralne s ą utrzymywane i na bie żą co du że walory poznawcze. remontowane. Istniej ą jednak potrzeby remontowe. Pozostałe stanowiska zalicza si ę do tzw. obiektów płaskich, Remontu elewacji wymaga ko ściół w Radziejach. Ko ściół nie zaznaczaj ących si ę na powierzchni gruntu. Nale żą do w W ęgielsztynie był w ostatnich latach remontowany. nich ślady osadnictwa, osady, obozowiska i cmentarzyska Domy w zagrodach wiejskich nale żą ce do osób ciałopalne z ró żnych okresów pradziejów, średniowiecza prywatnych s ą w wi ększo ści przypadków utrzymywane i okresu nowo żytnego o ró żnej warto ści. Do najcenniejszych i u żytkowane na cele mieszkalne. Cz ęść zagród, pod wzgl ędem poznawczym nale ży zaliczy ć: W ęgorzewo zwłaszcza we wsiach nad jeziorami, jest przeznaczana na st. l i 24, Rusk ą Wie ś st. 3, 4 i 7, Trygort st. 13, Sztynort st. 5, funkcje letniskowe. Ogonki st. 3 i 12, Str ęgiel st. 2, 10 i 15, Pniewo st. 2, Przysta ń Cmentarze ewangelickie nie s ą u żytkowane. W wi ększo ści st. l i Sosnówk ę st. 1 pozostaj ą w krajobrazie jako trudnodost ępne kompleksy Obiekty archeologiczne obj ęte wpisem do rejestru zielone, a zachowane nagrobki pozostaj ą ukryte w śród zabytków podlegaj ą ochronie konserwatorskiej. Jakiekolwiek krzewów. prace ziemne w ich obr ębie nale ży poprzedzi ć ratowniczymi badaniami wykopaliskowymi, a prace w najbli ższej okolicy VI.3. Ocena stanu technicznego obiektów zabytkowych nadzorem archeologicznym. Prace w obr ębie pozostałych i stanu dokumentacji konserwatorskiej stanowisk obj ętych wojewódzk ą i gminn ą ewidencj ą Obecnie tylko cz ęść obiektów zabytkowych na terenie zabytków nale ży prowadzi ć pod nadzorem archeologicznym. miasta i gminy znajduje si ę w stanie dobrym. Stan Prace na wszystkich obiektach wymagaj ą zgody techniczny budynków o walorach zabytkowych jest Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W wypadku gminy oceniany jako dobry w 20% dostateczny; dotyczy to 60% Węgorzewo ze wzgl ędu na wyj ątkowe poło żenie i bogactwo obiektów. W złym stanie technicznym jest 20% obiektów. stanowisk archeologicznych nale żałoby wszystkie wykopy Stan techniczny budynków murowanych na terenie wsi ziemne w strefie brzegowej jezior i cieków wodnych, nawet poło żonych nad jeziorami ulega zdecydowanej poprawie tam gdzie dot ąd nie stwierdzono istnienia obiektów poprzez inwestycje i remonty prywatnych wła ścicieli. pradziejowych i średniowiecznych, obj ąć nadzorami Remontu dokonuj ą inwestorzy z regionu. Zły stan archeologicznymi. techniczny dotyczy zwłaszcza budynków podworskich. Wynika on w sposób oczywisty z niewielkiej o nie dbało ści

przez minione sze ść dziesi ąt lat. Brak remontów wynikał Dziennik Urzędowy 10463 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219 z kolei ze szczupło ści środków finansowych oraz polityki i natury World Cultural Heritage ( Światowe Dziedzictwo władz lokalnych w tym wzgl ędzie, które w przeszło ści Kultury). swoje wysiłki koncentrowały głównie na zast ępowaniu - Stworzenie i wprowadzenie zasad ochrony materialnego starej substancji nowymi blokami mieszkalnymi dziedzictwa kulturowego w miejscowych planach w skupiskach Pa ństwowych Gospodarstw Rolnych. zagospodarowania przestrzennego. W planach zagospodarowania przestrzennego zakłada - Podejmowanie działa ń maj ących na celu zwi ększenie si ę w przewa żaj ącym stopniu utrzymanie zabytkowej atrakcyjno ści przestrzeni wiejskiej i zabytków dla zabudowy. potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj ących wzrostowi VII. Ocena słabych i mocnych stron maj ących wpływ środków ło żonych na opiek ę nad zabytkami. na środowisko kulturowe Miasta i Gminy W ęgorzewo - Prowadzenie działa ń planistycznych i inwestycyjnych W rozdziale tym wykorzystano mi ędzy innymi wyniki maj ących na celu powstrzymanie degradacji obszarów analizy dokonanej w Strategii Rozwoju Społeczno- i obiektów zabytkowych i kulturowych oraz podj ęcie Gospodarczego Gminy W ęgorzewo okre ślaj ącej mocne wielopłaszczyznowych działa ń maj ących na celu i słabe strony gminy oraz jej mocne strony. popraw ę stanu zabytków. Bior ąc pod uwag ę specyfik ę Gminy i szanse jego rozwoju - Aktywne i kreatywne zarz ądzanie zasobami stanowi ącymi wskazuje si ę nast ępuj ące czynniki, zwi ązane dziedzictwo kulturowe, jego rewitalizacja, adaptacja z dziedzictwem kulturowym Miasta i Gminy W ęgorzewo: i ścisłe akcentowanie potencjału to żsamo ści kulturowej. - Racjonalne wykorzystanie funduszy gminnych na SŁABE STRONY ratowanie, konserwacj ę i dokumentowanie dziedzictwa kulturowego. - Peryferyjne poło żenie – lokalizacja gminy. - Wspieranie projektów zwi ązanych z opiek ą nad - Słaby stan bazy rekreacyjno-turystycznej. zabytkami i zagospodarowaniem obiektów zabytkowych. - Zły stan infrastruktury technicznej, ekonomicznej - Upowszechnianie w śród wła ścicieli i u żytkowników i społecznej. obiektów zabytkowych znajomo ści zasad opieki nad zabytkami, zasad etyki i profilaktyki konserwatorskiej, SILNE STRONY wspieranie odpowiedzialno ści wła ścicieli obiektów zabytkowych za posiadane mienie. - Poło żenie w obr ębie szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. - Atrakcyjny krajobraz. VIII.2. Działania zwi ązane z opiek ą nad zabytkami oraz - Istnienie terenów przeznaczonych pod działalno ść ochron ą krajobrazu kulturowego miasta i gminy gospodarcz ą. - Realizacja zada ń z zakresu opieki nad zabytkami SZANSE MIASTA I GMINY W ĘGORZEWO wynikaj ących z Strategii Rozwoju Społeczno- Gospodarczego Gminy W ęgorzewo do 2015 roku - Pozyskanie inwestorów na stworzenie bazy turystycznej, (W ęgorzewo 2000 r.). - Przedłu żenie sezonu turystycznego poprzez - Realizacja kierunków polityki przestrzennej wskazanych wykorzystanie zasobów naturalnych i krajobrazowych. w Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania - Rozwój działalno ści turystycznej. przestrzennego oraz zapisów dotycz ących ochrony - Poło żenie blisko granicy. dziedzictwa i krajobrazu kulturowego w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. - Kontynuacja sukcesywnego opracowywania miejscowych ZAGRO ŻENIA MIASTA I GMINY W ĘGORZEWO planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów wymagaj ących sporz ądzenia planów ze wzgl ędu na - Pogarszaj ąca si ę sytuacja gospodarcza kraju. istniej ące uwarunkowania środowiska kulturowego. - Zmniejszenie si ę zainteresowania Polsk ą jako - Wprowadzanie zmian w gminnej ewidencji zabytków obszarem turystycznym. w oparciu o aktualizowany wykaz obiektów zabytkowych - Konkurencja ze strony pobliskiego wi ększego miasta stanowi ący zał ącznik do niniejszego programu jako bazy Gi życka. danych. - Okresowe przegl ądy zabezpiecze ń obiektów VIII. Zało żenia programowe ochrony zabytków Miasta i zabytkowych zgodnie z Gminnym programem ochrony Gminy W ęgorzewo zabytków Miasta i Gminy W ęgorzewo na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. VIII.1. Główne cele polityki gminnej zwi ązane z opiek ą - Podj ęcie działa ń promocyjnych w celu znalezienia i ochron ą zabytków. użytkowników dla zdegradowanych obiektów zabytkowych na terenie gminy; prowadzenie na - Planowe i konsekwentne realizowanie zada ń oficjalnej stronie internetowej oferty inwestycyjnej. samorz ądowych w zakresie opieki nad zabytkami. - Podejmowanie działa ń w zakresie ustalenia stanu - Ścisłe powi ązanie zada ń słu żą cych opiece nad zabytkami prawnego nieruchomo ści zabytkowych opuszczonych ze Strategi ą Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy przez poprzednich wła ścicieli (nieruchomo ści Węgorzewo do roku 2015 (W ęgorzewo 2000 r.), oraz o nieuregulowanym stanie prawnym). polityk ą przestrzenn ą gminy. - Przekazywanie informacji wła ścicielom i dysponentom - Rozumienie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla obiektów zabytkowych o mo żliwo ściach korzystania z rozwoju gminy, popularyzacja idei opieki nad programowych funduszy Wspólnoty Europejskiej na zabytkami odczytywanej jako źródło to żsamo ści, dofinansowanie prac konserwatorskich przy zabytkach. wiedzy i tradycji. - Podj ęcie działa ń wspieraj ących porz ądkowanie - Integrowanie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami zabytkowych nekropolii i remontów zabytkowych oraz walorów przyrodniczych w miejscowych planach nagrobków. zagospodarowania przestrzennego w szerokim - Interwencja władz miasta przy ra żą cych naruszeniach rozumieniu dziedzictwa kulturowego jako dobra kultury prawa budowlanego (zwłaszcza w zakresie samowoli Dziennik Urzędowy 10464 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

budowlanych na obszarach objętych ochron ą - Przy sprzeda ży obiektów zabytkowych nale żą cych do konserwatorsk ą), przy obiektach zabytkowych oraz miasta i gminy stosuje si ę dozwolone prawem zni żki. uj ętych w ewidencji gminnej (zwłaszcza je śli chodzi o - Pozyskiwanie środków finansowych na zadania rozbudowy i przebudowy zmieniaj ące brył ę budynków). inwestycyjne jest mo żliwe ze źródeł zewn ętrznych. Współfinansowania działa ń obejmuj ących zarówno VIII.3. Działania informacyjne, popularyzacyjne podnoszenie poziomu wiedzy w zakresie kultury i edukacyjne zwi ązane z promocj ą zabytków i walorów i historii, jak równie ż zachowanie oraz ochron ę miejskiej przestrzeni kulturowej W ęgorzewa dziedzictwa kulturowego, mo że by ć dokonywane ze środków finansowych Unii Europejskiej. Fundusze Udost ępnienie na oficjalnej stronie internetowej Urz ędu strukturalne utworzono dla wyrównywania poziomu Miasta i Gminy Gminnej Ewidencji Zabytków wraz rozwoju regionów w zjednoczonej Europie, z uwagi na z podaniem ich aktualnego stanu prawnego (dot. uznanie kultury za jeden z czynników rozwojowych Obiektów wpisanych do rejestru zabytków). regionów. - Wspieranie wydawnictw obejmuj ących zagadnienia - Dla inicjatyw pozarz ądowych istnieje mo żliwo ść wsparcia zwi ązane z histori ą gminy oraz ochron ą dóbr kultury. ze strony fundacji europejskich i zagranicznych. - Wspieranie działa ń sprzyjaj ących szerszemu zaanga żowaniu si ę sektora prywatnego w ochron ę X. Zadania miasta i gminy zwi ązane z konserwacj ą dziedzictwa kulturowego. zieleni zabytkowej - Wspieranie działalno ści organizacji społecznych, pozarz ądowych i środowisk zajmuj ących si ę ochron ą i Na obszarze Miasta i Gminy W ęgorzewo wyst ępuj ą opiek ą nad zabytkami. jeziora nale żą ce do Krainy Wielkich Jezior Mazurskich - Zapewnienie wsparcia przy tworzeniu systemu i terenu Krainy W ęgorapy. Na tych obszarach wydzielono informacji o zabytkach gminy. rezerwaty ornitologiczne (Siedem Wysp, półwyspu i wysp - Aktywna współpraca z lokalnymi mediami w celu Jeziora Rydzówka, Wysp na Jeziorach Mamry i Kirsajty) promocji zabytków i upowszechniania działa ń rezerwat le śny (Mokre), obszary chronionego Krajobrazu zwi ązanych z opiek ą nad zabytkami. (Jeziora O świn, Bagien Ma żańskich, Doliny Gołdapy i W ęgorapy, Krainy Wielkich Jezior Mazurskich) oraz IX. Realizacja i finansowanie przez miasto i gmin ę użytki ekologiczne (rozlewisko Pasternak zachodni brzeg zada ń z zakresu ochrony zabytków półwyspu Kal). W formie pomników przyrody s ą chronione Główny obowi ązek dbania o stan zabytków, a tym drzewa na terenie miasta (ul. 3.Maja - park 2 szt. samym ponoszenia nakładów na prace konserwatorskie, Modrzew, 1 szt. lipa, ul. Pionierów - 1 szt. d ąb, spoczywa na wła ścicielach i u żytkownikach obiektów ul. Zamkowa – park miejski – 1 szt. grab, 1 szt. buk, zabytkowych. Istniej ą jednak mo żliwo ści finansowania 6 szt. d ąb, ul. Pionierów – 1 szt. topola, ul. zamkowa prac przy zabytkach z ró żnych źródeł, z zaanga żowaniem 1 szt. d ąb) i gminy (Guja Mała- 1 szt. jesion, Ł ęgwarowo - samorz ądu gminnego. Poni żej wskazano ró żne 3 szt. jesion, 1 szt. topola, Rudziszki – 1 szt. topola, 1 szt. mo żliwo ści pozyskiwania środków. lipa, 3 szt. d ąb, Klimki - 1 szt. brzoza, 3 szt. jesion, Trygort 1 szt. d ąb, Wesołowko - 1 szt. d ąb, Kietlice – 4 szt. d ąb, - Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Kultury z dnia Sztynort – aleja 152 szt. d ąb, Sztynort - 26 i 7 szt. d ąb). 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji celowej Integraln ą cz ęś ci ą krajobrazu Miasta i Gminy na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty Węgorzewo s ą obszary zieleni zabytkowej, przy których budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru są podejmowane zabiegi piel ęgnacyjno-chirurgiczne, zabytków. (Dz. U. z 2005 r. Nr 112, poz. 940), istnieje obejmuj ące: mo żliwo ść dofinansowania zada ń z zakresu ochrony - ci ęcia przyrodnicze, zabytków m.in. z bud żetu pa ństwa. Wsparcie - ci ęcia sanitarne, finansowe pochodzi ze środków: - leczenie i piel ęgnowanie ubytków powierzchniowych - Ministerstwa Kultury; i wgł ębnych; zwalczanie grzybów paso żytniczych - Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego, b ędących w i chorobotwórczych, zwalczanie owadów dr ążą cych dyspozycji Warmi ńsko-Mazurskiego Wojewódzkiego drewno, Konserwatora Zabytków; - wzmocnienia mechaniczne, - Bud żetu województwa warmi ńsko-mazurskiego i - prace pielęgnacyjno-zabezpieczaj ące przy systemie jednostek samorz ądu terytorialnego; korzeniowym, - Funduszu Ko ścielnego (dla prac przy obiektach - nawo żenie drzew, sakralnych, nie obejmuj ących konserwacji - wzbogacanie nasadzeniami. ruchomego wyposa żenia ko ściołów); - Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Plan działa ń w zakresie konserwacji zieleni na lata 2010-2013 Gospodarki Wodnej (dla zabytkowych zało żeń - Prace piel ęgnacyjne, ci ęcia sanitarne i nasadzenia zielonych). nowych drzew i krzewów. - W zale żno ści od sytuacji bud żetowej samorz ądu - Nasadzenia i piel ęgnacja drzew oraz zieleni w pasach istnieje mo żliwo ść udzielenia dotacji na prace drogowych. restauratorskie, konserwatorskie i roboty budowlane - Tworzenie wokół jezior i rzek stref ochronnych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków zagospodarowanych zieleni ą w celu zapobiegania (zarówno nieruchomych jak i ruchomych) na drodze spływu zanieczyszcze ń. podj ęcia stosownej uchwały przez Rad ę Miasta i Gminy W ęgorzewo.

Dziennik Urzędowy 10465 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

XI. Wykazy zabytków wpisanych do Rejestru Zabytków Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego

TABELA 1.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO.

Czas powstania, Numer i data decyzji o Numer działki - Własno ść – L.p. Obiekt zabytkowy okresy przebudowy, wpisie do rejestru obr ęb aktualny zarz ąd stopie ń zachowania zabytków 1 2 3 4 5 6 Węgorzewo, układ urbanistyczny /cz ęść / A-1012 - wg zał ącznika graficznego 14.11.1980 1. A-481 15.10.1958 Węgorzewo, ko ściół p.w. Dobrego A-4161 2. 1913 1-647 wyznaniowa Pasterza, mur., 20.03.2000 Węgorzewo, ko ściół p.w. św. Piotra i 1605-1611, A-227 Pawła z barokowym wystrojem wn ętrza transept 1729, 22.03.1957 3. przebud ź. Wie ży 1-648 wyznaniowa

1741-1743,

latarnia i hełm 1826 Węgorzewo, Ko ściół ewangelicki A-4160 4. p.w. Św. Krzy ża, ul 11 Listopada 1933 r. 20.03.2000 1-582/3 wyznaniowa

Węgorzewo, ewangelicko-augsburski A-4161 5. dom parafialny, ob. Ko ściół prawosławny 19.05.2000 1-704 wyznaniowa p.w. Św. Piotra i Pawła, ul. Pionierów 25 Węgorzewo, zamek A-508 XV, XVI w., 04.05.1959 przebudowany 1 poł. 6. 1-975/1 prywatna XIX i XX w., Węgorzewo, zamek wraz z otoczeniem 50 m. A-1003 odbudowa od 1970 r. 16.06.1968 Węgorzewo /Ruska Wie ś/ pałacyk z A- parkiem i alej ą lipow ą 17.07.1950

Węgorzewo /Ruska Wie ś/ park dworski A-450/S 7. z otoczeniem, ul. Reymonta XIX w. 12.03.1986 1-1085/1 prywatna

Węgorzewo /Ruska Wie ś/ park dworski z przyległym terenem A-2590 zabudowy mieszkalnej i gospodarczej 12.12.1988 Węgorzewo, budynek mieszkalny nr 33, A-4232 8. pocz. XX w 1-695 prywatna ul. Pionierów 08.04.1997 Węgorzewo, budynek oraz park A-956/S 9. XIX w. 1-781/2; 1-787 komunalna etnograficzny 19.05.2003 Węgorzewo, w ęzeł kolejowy lokalny A-3764 1-182/20 10. 1905 r. Pa ństwowa /18 obiektów/ 10.11.1994 Węgorzewo, cmentarz komunalny A-3242 11. XIX w. 1-125/2 komunalna dawniej ewangelicki 11.22.1991 Węgorzewo, cmentarz żołnierzy armii A-896/S 12. 1939-1945 2-1337 komunalna radzieckiej 11.12.1991 Węgorzewo, cmentarz wojenny z I wojny A-335/S 13. 1914-1918 2-1353/1 komunalna światowej 10.03.1983

TABELA 1.2. GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO.

Czas powstania, Numer i data decyzji okresy Numer działki - Własno ść – L.p. Obiekt zabytkowy o wpisie do rejestru przebudowy, obr ęb aktualny zarz ąd zabytków stopie ń zachowania 1 2 3 4 5 6 A-890/S 1. Brzozowo, cmentarz ewangelicki, wiejski XIX w. 5-269 komunalna 9.12.1991 Dąbrówka Mała, zespół pałacowy A-1040/S 2. XIX/XX w. 5-264/125 prywatna /5 obiektów/ 05.01.1996 Guja /Nowa Guja/, cmentarz wojenny A-488/S 3. 1914-1918 5-381/2 komunalna z I wojny światowej 15.05.1986 Dziennik Urzędowy 10466 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

A-3234 4. Guja, cmentarz ewangelicki XIX w. 5-207 komunalna 09.12.1991 A-484/S 5. Dąbrówka Mała, cmentarz ewangelicki XIX w. 5-270 komunalna 15.05.1986 Du ży Kamie ń, budynek nadle śnictwa – A-4463 6. pocz. XX w. 27-290 pa ństwowa le śniczówka ob. nieu żytkowana 04.04.2007 7. Kal, cmentarz ewangelicki A-3238 XIX w. 2-956 komunalna 9.12.1991 8. Klimki, park z przyległym terenem A-418/S XIX w. 11-10/5 pa ństwowa zabudowy gospodarczej 04.07.1984 9. Klimki, dwór z otoczeniem 50-100 m A-983 XIX w. 11-10/5 pa ństwowa 15.06.1968 10. Klimki, magazyn zbo żowy /obora/ A-979 XIX w. 11-10/4 prywatna 15.06.1968 11. Łęgwarowo, pałac w zespole podworskim A-987 15.06.1968 1 poł. XIX w., 22-226/28 pa ństwowa A-387/S 18.03.1983 12. Łęgwarowo, dawna ła źnia w zespole A-387/S pocz. XIX 22-226/28 pa ństwowa podworskim 18.03.1983 13. Łęgwarowo budynek gospodarczy A-387/S pocz. XIX 22-226/28 pa ństwowa (wykre ślony z rejestru i rozebrany) 18.03.1983 14. Łęgwarowo, park w zespole podworskim A-387/S 18.03.1983 pocz. XIX 22-226/28 pa ństwowa A-1259/S 15.06.1968 15. Łęgwarowo, cmentarz rodzinny w A-387/S pocz. XIX 22-226/28 pa ństwowa zespole podworskim 18.03.1983 16. Ma ćki, obora A-1008 XIX, XX w. 22-226/27 prywatna 16.06.1968 17. Ma ćki, park dworski wraz z przyległym A-460/S terenem zabudowy mieszkalnej i XIX, XX w. 22-358/25 prywatna 17.03.1986 gospodarczej 18. Ma ćki, dwór z najbli ższym otoczeniem A-1009 XIX, XX w. 22-226/27 prywatna 16.06.1968 19. Nowa Guja, park dworski A-3375 XIX/XX w. 5-18 prywatna 11.08.1992 20. Perły, chałupa /przeniesiona do A-1006 Trygortu/ - bez cech zabytkowych 16.06.1968

21. Pilwa, cmentarz ewangelicki, rodzinny A-521/S XIX 5-18 prywatna 23.07.1986 22. Pniewo, dwór XIX/XX w. A-2750 20.02.1989 17-3/2 prywatna Pniewo, dwór z najbli ższym otoczeniem XIX/XX w. A-1005 16.06.1968 23. Pniewo, park dworski wraz z przyległym A-435/S XIX/XX w. 17-3/2 prywatna terenem zabudowy gospodarczej 12.11.1985 24. Radzieje, ko ściół z cmentarzem A-988 przyko ścielnym 15.06.1968

Radzieje, ko ściół z wyposa żeniem wn ętrza 1673, restauracja A-11 17-3/2 prywatna 1826, 1998 13.08.1949

Radzieje, Ko ściół w zespole Ko ścioła A-414/S parafialnego p.w. Chrystusa Króla 01.07.1986 25. Radzieje, dzwonnica w zespole Ko ścioła 1673, restauracja A-414/S 17-3/2 prywatna parafialnego p.w. Chrystusa Króla 1826, 1998 01.07.1986 26. Radzieje, plebania w zespole Ko ścioła A-1010 parafialnego p.w. Chrystusa Króla 16.06.1968 Koniec XIX w. 17-3/2 prywatna A-414/S 01.07.1986 27. Ró żewiec, dwór z otoczeniem 2 poł XIX w., 1914- A-4293 5-284/1 prywatna 15 07.04.2004 28. Rudziszki, pałac w zespole pałacowym A-1461 XIX w. 18.03.1983 22-169 pa ństwowa

Dziennik Urzędowy 10467 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

A-993 16.06.1968 29. Rudziszki, dawny dom ogrodnika w A-1461 XIX w. 22-169 pa ństwowa zespole pałacowym 18.03.1983 30. Rudziszki, budynek gospodarczy w A-1461 XIX w. 22-169 pa ństwowa zespole pałacowym 18.03.1983 31. Rudziszki, stajnia w zespole pałacowym A-1461 18.03.1983 XIX w. 22-169 pa ństwowa A-993 16.06.1968 32. Rudziszki, spichlerz w zespole pałacowym A-1462 pocz. XX w. 22-168/2 pa ństwowa 18.03.1983 33. Rudziszki, oran żeria w zespole pałacowym 1 ćwier ć XIX w., A-995 22-262/2 pa ństwowa przebud. ok.1950, 16.06.1968 34. Rudziszki, ku źnia w zespole pałacowym A-1424 22-169 pa ństwowa 10.03.1983 35. Rudziszki, stodoła w zespole pałacowym A-992 ok. poł. XIX w. 22-169 pa ństwowa 16.06.1968 36. Rudziszki, park w zespole pałacowym A-1461 XIX w. 22-169 pa ństwowa 18.03.1983 37. Rudziszki, cmentarz ewangelicki A-3794 XIX w. 22-59/2 komunalna 13.02.1995 38. Rydzówka, park dworski A-2586 XIX w. 10-414 pa ństwowa 14.11.1988 39. Rydzówka, kaplica grobowa A-98/S 1863 10-414 komunalna 14.11.1980 40. Str ęgiel, Cmentarz ewangelicki z A-3239 XIX/XX w. 24-211 komunalna kwater ą wojskow ą z I wojny światowej 10.12.1991 41. Suczki, dom A-53/S ok. poł. XIX w. 22-27/36 prywatna 09.02.1980 42. Suczki, dom ok. 1750, przebud. A-56/S 22-118/2 prywatna 1930 19.02.1980 43. Sztynort Du ży, pałac w zespole A-598 pałacowym 1560, 1689-1700, 17.01.1962 skrzydła boczne 26-39/1 inna 1829, alkierze 1860-1880, A-48/S 19.06.1979 44. Sztynort Du ży, oficyna w zespole A-48/S XIX w. 26-6/2 inna pałacowym 19.06.1979 45. Sztynort Du ży, oficyna w zespole A-48/S XIX w. 26-38 inna pałacowym 19.06.1979 46. Sztynort, spichlerz w zespole pałacowym A-996 16.06.1968 poł. XIX w. 26-39/2 inna A-48/S 19.06.1979 47. Sztynort Du ży, stajnia w zespole A-1004 pałacowym 16.06.1968 XIX w. 26-39/2 inna A-48/S 19.06.1979 48. Sztynort Du ży, obora w zespole pałacowym A-990 16.06.1968 ok. 1830 26-39/2 inna A-48/S 19.06.1979 49. Sztynort Du ży, obora w zespole A-48/S ok. 1830 26-39/2 inna pałacowym 19.06.1979 50. Sztynort Du ży, obora w zespole A-48/S ok. 1830 26-39/2 inna pałacowym 19.06.1979 51. Sztynort Du ży, obora w zespole A-48/S ok. 1830 26-39/2 inna pałacowym 19.06.1979 52. Sztynort Du ży, kapliczka parkowa A-999 w zespole pałacowym 16.06.1968 ok. 1826 r. 26-254 inna A-48/S 19.06.1979 53. Sztynort Du ży, pawilon parkowy A-997 w zespole pałacowym 16.06.1968 1816 r. 26-254 inna A-48/S 19.06.1979 Dziennik Urzędowy 10468 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

54. Sztynort Du ży, park w zespole A-48/S 1816 r. 26-254 inna pałacowym 19.06.1979 55. Sztynort, dworek łowczego A-998 /przeniesiony do 16.06.1968 Gałkowa, gmina A-48/S Ruciane-Nida/ 19.06.1979 56. Sztynort Du ży, cmentarz ewangelicki A-2394 XIX w. 26-259/2 komunalna 10.01.1989 57. Sztynort Du ży, kaplica-mauzoleum A-504/S z krypt ą grobow ą rodziny Lehndorff 1858, 26-259/2 komunalna 20.06.1986 z terenem cmentarza 58. Sztynort Mały, zało żenie dworsko- A-4227 poł. XIX w. 26-39/1 inna parkowe 02.04.2002 59. Trygort, dom nr 81 A-50/S XIX/XX w. 28-101 prywatna 09.02.1980 60. Trygort, cmentarz ewangelicki A-3166 XIX w. 28-46 komunalna 10.12.1991 61. Węgielsztyn, ko ściół wraz z wystrojem A-228 poł. XV w. wie ża wn ętrza 22.03.1957 XVI w.,

nadbudowany 30-108 wyznaniowa Węgielsztyn, ko ściół z terenem A-1261/S w pocz. XVIII w., przyko ścielnym 15.06.1968 przebudowa 1770

62. Linia kolejowa K ętrzyn - Węgorzewo A-4480 1907 17.10.2007

TABELA 2.1. MIASTO W ĘGORZEWO. REJESTR ZABYTKÓW STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH.

Obszar Chronologia Nr Nazwa lokalna Nr M. Nr Ob. Funkcja Kultura Uwagi AZP ślad osadnictwa wczesne średniowiecze nr rej. 4. Węgorzewo 15-73 14 17 zamek A-41 murowany XIV –XIX w. pó źne zespół nr rej. 5. Węgorzewo 15-73 15 18 średniowiecze - staromiejski A-97 okres nowo żytny

TABELA 2.2. GMINA W ĘGORZEWO. REJESTR ZABYTKÓW STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH.

Obszar Chronologia Nr Nazwa lokalna Nr M. Nr Ob. Funkcja Kultura Uwagi AZP wczesne nr rej. C-104 1. Perły 12-72 1 x grodzisko średniowiecze 21.11.1972 osiedle obronne wczesna epoka nr rej. C-120 2. Tarławki 16-71 1 x i osada produkcyjna żelaza 2.12.1973 nr rej. pradzieje - wczesne 3. Węgielsztyn 14-72 1 x grodzisko C-112 średniowiecze 25.09.1973

TABELA 3.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW RUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO.

Numer i data decyzji o wpisie L.p. Obiekt zabytkowy Adres do rejestru zabytków 1. Ołtarz główny /manieryzm/ w ko ściele parafialnym Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 2. Rze źba w ołtarzu głównym św. Marek Ewangelista Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 3. Rze źba w ołtarzu głównym św. Łukasz Ewangelista Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 4. Rze źba w ołtarzu głównym św. Mateusz Ewangelista Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 Dziennik Urzędowy 10469 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 5. Rze źba w ołtarzu głównym św. Jan Chrzciciel Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 6. Rze źba w ołtarzu głównym Aniołek – putto /manieryzm/ Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 7. Rze źba w ołtarzu głównym św. Jan Ewangelista Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 8. Rze źba w ołtarzu głównym Anioł /manieryzm/ w ko ściele Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 parafialnym p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 9. Rze źba w ołtarzu głównym Anioł /manieryzm/ w ko ściele Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 parafialnym p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 10. Rze źba w ołtarzu głównym Aniołek /manieryzm/ Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 11. Rze źba w ołtarzu głównym Chrystus zmartwychwstały Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 12. Rze źba w ołtarzu głównym Św. Piotr /manieryzm/ Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 13. Tabernakulum w ołtarzu głównym /pó źny barok/ Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 14. Rze źby muzykuj ących aniołów /1/ w prospekcie Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 organowym /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 15. Rze źby muzykuj ących aniołów /2/ w prospekcie Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 organowym /manieryzm/ w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 16. Świecznik barokowy w ko ściele parafialnym Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 17. Kartusz herbowy Fryderyka Dohna/barok/ w ko ściele Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 parafialnym p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 18. Kartusz herbowy Andrzeja von Kreutzen /barok/ Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 19. Dzwon barokowy z 1638 roku w ko ściele parafialnym Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 20. Dzwon barokowy z 1705 roku w ko ściele parafialnym Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 21. Dzwon barokowy z XVIII w. w ko ściele parafialnym Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 22. Płyta nagrobna z poł. XVII w. w ko ściele parafialnym Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła 02.07.1984 23. Płyta nagrobna Georga von Auera z 1668/9 roku Węgorzewo KL WKZ 533/19/d/84 w ko ściele parafialnym 02.07.1984 p. w. św. św. apostołów Piotra i Pawła

TABELA 3.2. GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW RUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO.

Numer i data decyzji o wpisie do L.p. Obiekt zabytkowy Adres rejestru zabytków Radzieje, Lichtarz klasycystyczny z ko ścioła WKZ 533/71/d/94 1. Radzieje parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 21.01.1994 Radzieje, Organy klasycystyczne z ko ścioła WKZ 533/71/d/94 2. Radzieje parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 21.01.1994 Radzieje, obraz barokowy Pojmanie Chrystusa WKZ 533/71/d/94 3. Radzieje z ko ścioła parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Radzieje, obraz barokowy Chrystus przed Piłatem WKZ 533/71/d/94 4. Radzieje z ko ścioła parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Radzieje, barokowa rze źba Aniołek z Ko ścioła WKZ 533/71/d/94 5. Radzieje parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Radzieje, barokowa rze źba Św. bez atrybutu z ko ścioła WKZ 533/71/d/94 6. Radzieje parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Dziennik Urzędowy 10470 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

Radzieje, barokowa rze źba św. z ksi ęgą z ko ścioła WKZ 533/71/d/94 7. Radzieje parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Radzieje, barokowy anioł chrzcielny z ko ścioła WKZ 533/71/d/94 8. Radzieje parafialnego p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Radzieje, rokokowa ambona z ko ścioła parafialnego WKZ 533/71/d/94 9. Radzieje p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Radzieje, barokowy dzwon z ko ścioła parafialnego WKZ 533/71/d/94 10. Radzieje p.w. Chrystusa Króla z 25.01.1994 Węgielsztyn, ołtarz główny /pó źny manieryzm/ WKZ 533/55/d/91 11. Węgielsztyn w ko ściele rzymsko-katolickim p.w. św. Józefa z 26.09.1991 Węgielsztyn, ambona /pó źny manieryzm/ w ko ściele WKZ 533/55/d/91 12. Węgielsztyn rzymsko-katolickim p.w. św. Józefa z 26.09.1991 Węgielsztyn, zamek drzwiowy kowalskiej roboty WKZ 533/55/d/91 13. Węgielsztyn w ko ściele rzymsko-katolickim p.w. św. Józefa z 26.09.1991 Węgielsztyn, zamek drzwiowy kowalskiej roboty WKZ 533/55/d/91 14. Węgielsztyn w ko ściele rzymsko-katolickim p.w. św. Józefa z 26.09.1991 Węgielsztyn, dzwon spi żowy z ko ńca XVI w. w ko ściele WKZ 533/55/d/91 15. Węgielsztyn rzymsko-katolickim p.w. św. Józefa z 26.09.1991

XII. Wykazy zabytków uj ętych w Gminnej Ewidencji Zabytków

TABELA 4.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW.

Numer i data Obiekt zabytkowy Numer działki - Własno ść – Lp. decyzji o wpisie do Adres, czas powstania, okresy przebudowy, stopie ń zachowania obr ęb - aktualny zarz ąd rejestru zabytków 1. Węgorzewo, ko ściół rektoralny p.w. Dobrego Pasterza, mur., 1913 A-4161 1-647 wyznaniowa 20.03.2000 2. Węgorzewo, ko ściół ewangelicki, ob. parafii rzymskokatolickiej, A-227 p.w. św. Piotra i Pawła, mur., 1605-1611, transept 1729, przebud ź. 19.05.2000 1-648 wyznaniowa Wie ży 1741-1743, latarnia i hełm 1826 A-1005 15.06.1968 3. Węgorzewo, plebania w parafii rzymskokatolickiej, 1-648 wyznaniowa p.w. śś . Piotra i Pawła, mur., 1605-1611 4. Węgorzewo, ko ściół ewangelicki p.w. św. Krzy ża, ul 11 Listopada, A-4160 1-582/3 wyznaniowa mur., 1930-1933 20.03.2000 5. Węgorzewo, kaplica na cmentarzu grzebalnym, ul. Armii Krajowej, 1-125/1 komunalna mur., koniec XIX w. 6. Węgorzewo, kaplica na cmentarzu grzebalnym, ul. Armii Krajowej, 1-125/2 komunalna mur., koniec XX w. 7. Węgorzewo, zamek, mur., XV, XVI w., przebudowany 1 poł. XIX i A-508 XX w., odbudowa od 1970 r. 04.05.1959 1-975/1 prywatna A-1003 16.06.1968 8. Węgorzewo, /Ruska Wie ś/ dwór wraz z otoczeniem, ul. Reymonta, A- 1-1085/2 prywatna mur., 1 poł. XX w. 11.07.1950 9. Węgorzewo, park w zespole dworsko-parkowym, ul. Reymonta, A-450/S 1-1085/1 prywatna mur., XIX w. 12.03.1986 10. Węgorzewo, budynek główny w zespole szkoły nr 1, ul. Bema 12, 2-471 komunalna mur., okres mi ędzywojenny 11. Węgorzewo, oficyna z sal ą gimnastyczn ą w zespole szkoły nr 1, 2-471 komunalna ul. Bema 12, mur., okres mi ędzywojenny 12. Węgorzewo, budynek nr 1 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 13. Węgorzewo, budynek nr 2 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 14. Węgorzewo, budynek nr 3 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 15. Węgorzewo, budynek nr 4 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 16. Węgorzewo, budynek nr 5 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 17. Węgorzewo, budynek nr 6 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 18. Węgorzewo, budynek nr 7 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 19. Węgorzewo, budynek nr 8 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa Dziennik Urzędowy 10471 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

mur., okres mi ędzywojenny 20. Węgorzewo, budynek nr 9 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 21. Węgorzewo, budynek nr 10 w zespole koszarowym północnym, 2-216/3; 2-216/4 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 22. Węgorzewo, budynek nr 1w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 23. Węgorzewo, budynek nr 2 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 24. Węgorzewo, budynek nr 3 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 25. Węgorzewo, budynek nr 4 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 26. Węgorzewo, budynek nr 5 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 27. Węgorzewo, budynek nr 6 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 28. Węgorzewo, budynek nr 7 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 29. Węgorzewo, budynek nr 8 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 30. Węgorzewo, budynek nr 9 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 31. Węgorzewo, budynek nr 10 w zespole koszarowym południowym, 2-475/9; 2-725; pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 2-247/1 32. Węgorzewo, szpital Bethesda, ob. Dom Pomocy Społecznej, 1-580 pa ństwowa ul. 11 Listopada 12, mur., 33. Węgorzewo, szpital Bethesda, ob. Dom Pomocy Społecznej, 1-580 pa ństwowa ul. 11 Listopada 12, mur., 34. Węgorzewo, urz ąd finansowy, ob. Urz ąd Miasta i Gminy, 1-320/3 komunalna ul. Zamkowa 35. Węgorzewo, dom nr 15, ul. Pionierów, mur., pocz. XX w. 1-761 prywatna 36. Węgorzewo, dom nr 17, ul. Pionierów, mur., pocz. XX w. 1-765 prywatna 37. Węgorzewo, budynek mieszkalny w zespole młyna, ul. Pionierów 1-770; 1-769/8 prywatna 21, mur., pocz. XX w. 38. Węgorzewo, młyn elektryczny w zespole młyna, ul. Pionierów 21, 1-769/5; 1-769/4 prywatna mur., pocz. XX w. 39. Węgorzewo, dom parafialny ewangelicko-augsburski, ob. ko ściół A-4175 1-704 wyznaniowa prawosławny św. Piotra i Pawła, mur., XIX w. 19.05.2000 40. Węgorzewo, dom nr 33, ul. Pionierów, mur., pocz. XX w A-4232 1-695 prywatna 08.04.1997 41. Węgorzewo, dom nr 1, Muzeum Kultury Ludowej, ul. Portowa, A-956/S 1-781/2; 1-787 komunalna 19.05.2003 42. Węgorzewo, dom nr 4, ul. Plac Wolno ści, mur., pocz. XX w. 1-660/4 prywatna 43. Węgorzewo, dom nr 5, ul. Plac Wolno ści, mur., pocz. XX w. 1-660/4 prywatna 44. Węgorzewo, dom nr 13, ul. Plac Wolno ści, mur., pocz. XX w. 1-660/4 prywatna 45. Węgorzewo, dom nr 6, ul. Teatralna, mur., 2 poł. XIX w. 1-623 prywatna 46. Węgorzewo, dom nr 12, ul. Teatralna, mur., pocz. XIX w. 1-623 prywatna 47. Węgorzewo, dom nr 14, ul. Teatralna, mur., XIX/XX w. 1-623 prywatna 48. Węgorzewo, dom nr 9 /poczta/, ul. Zamkowa, mur. XIX/XX w. 1-976/1 pa ństwowa 49. Węgorzewo, dom nr 28, ul. Zamkowa, mur., pocz., XX w. 1-509/2 prywatna 50. Węgorzewo, dom nr 34, ul. Zamkowa, mur., pocz., XX w. 1-343/3 komunalna 51. Węgorzewo, dom nr 37, ul. Zamkowa, mur., pocz., XX w. 1-1087 prywatna 52. Węgorzewo, dom nr 63, ul. Zamkowa, mur., pocz., XX w. 1-1070 prywatna 53. Węgorzewo, dom nr 65, ul. Zamkowa, mur., pocz., XX w. 1-396 prywatna 54. Węgorzewo, dworzec w zespole dworca kolejowego, mur., 1905 r. A-3764 1-182/20 pa ństwowa 10.11.1994 55. Węgorzewo, budynek mieszkalny w zespole dworca kolejowego, A-3764 1-182/16 współwłasno ść mur., 1905 r. 10.11.1994 56. Węgorzewo, budynek sanitariatu i gospodarczy w zespole dworca A-3764 1-182/16 współwłasno ść kolejowego, mur., 1905 r. 10.11.1994 57. Węgorzewo, budynek mieszkalny w zespole dworca kolejowego, A-3764 1-182/20 pa ństwowa mur., 1905 r. 10.11.1994 58. Węgorzewo, budynek gospodarczy w zespole dworca kolejowego, 1-182/20 pa ństwowa mur., 1905 r. 58. Węgorzewo, magazyn spedycji kolejowej w zespole dworca A-3764 1-182/9 współwłasno ść kolejowego, mur., 1905 r. 10.11.1994 60. Węgorzewo, perony z wiatami i przej ściami podziemnymi A-3764 1-182/20 pa ństwowa Dziennik Urzędowy 10472 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

w zespole dworca kolejowego, żelbet-mur.-drew., 10.11.1994 okres mi ędzywojenny, 61. Węgorzewo, nastawnia zachodnia w zespole dworca kolejowego, 1-182/20 pa ństwowa mur., okres mi ędzywojenny 62. Węgorzewo, budynek mieszkalny 1 zespół mieszkalny /cztery A-3764 budynki mieszkalne/ w zespole dworca kolejowego, ul. Jaracza 12, 1-182/5 współwłasno ść 10.11.1994 mur., 1905 r., 63. Węgorzewo, budynek mieszkalny 2 zespół mieszkalny /cztery A-3764 budynki mieszkalne/ w zespole dworca kolejowego, ul. Jaracza 14 1-182/7 współwłasno ść 10.11.1994 mur., 1905 r., 64. Węgorzewo, budynek mieszkalny 3 zespół mieszkalny /cztery A-3764 budynki mieszkalne/ w zespole dworca kolejowego, ul. Jaracza 16 1-182/4 współwłasno ść 10.11.1994 mur., 1905 r., 65. Węgorzewo, budynek mieszkalny 4 zespół mieszkalny /cztery A-3764 budynki mieszkalne/ w zespole dworca kolejowego, ul. Jaracza 18 1-183 współwłasno ść 10.11.1994 mur., 1905 r., 66. Węgorzewo, zespół mieszkalny, budynek gospodarczy 1 A-3764 1-183 współwłasno ść w zespole dworca kolejowego, mur., 1905 r., 10.11.1994 67. Węgorzewo, zespół mieszkalny, budynek gospodarczy 2 A-3764 1-182/5 współwłasno ść w zespole dworca kolejowego, mur., 1905 r., 10.11.1994 68. Węgorzewo, wie ża wodna w zespole dworca kolejowego, A-3764 1-182/8 prywatna mur., 1905 r. 10.11.1994 69. Węgorzewo, pompownia w zespole mieszkalnym dworca 1-182/8 prywatna kolejowego, mur., 1905 r. 70. Węgorzewo, parowozownia normalnotorowa, w zespole dworca A-3764 1-189/13 współwłasno ść kolejowego, mur., 1905 r., 10.11.1994 71. Węgorzewo, budynek warsztatu mechanicznego w zespole A-3764 1-182/17 pa ństwowa dworca kolejowego, mur., 1905 r., 10.11.1994 72. Węgorzewo, dawny budynek socjalny z kotłowni ą stacyjn ą w A-3764 1-179/13 pa ństwowa zespole dworca kolejowego, mur., 1905 r. 10.11.1994 73. Węgorzewo, wie ża wodna w zespole parowozowni, w zespole A-3764 1-179/13 pa ństwowa dworca kolejowego, mur., 1905 r., nr rej. 1013 10.11.1994 74. Węgorzewo, most kolejowy nad rzek ą W ęgorap ą w zespole A-3764 1-192/1 pa ństwowa dworca kolejowego, kam.-stalowy., 1905 r. 10.11.1994 75. Węgorzewo, budynek gospodarczy, ul. Sienkiewicza, kam., 1-649 wyznaniowa XVIII/XIX w. 76. Węgorzewo, wie ża ci śnie ń, pocz. XX w. 8-90/13 komunalna 77. Węgorzewo, spichlerz ob. magazyn zbo żowy, ul. Armii Krajowej, 1-1069/2 prywatna mur., XIX/XX w. 78. Węgorzewo, cmentarz ewangelicki, ob. komunalny, XIX w. A-3241 1-125/2 komunalna 11.22.1991 79. Węgorzewo, cmentarz ewangelicki, ul. Teatralna, XIX w. 1-251/1 komunalna 80. Węgorzewo, cmentarz ewangelicki, ul. K ętrzy ńska, XIX w., 1-409 komunalna /zdewastowany/ 81. Węgorzewo, cmentarz ewangelicki /w pobli żu szosy do Buder/, XIX w. 1-247 komunalna 82. Węgorzewo, cmentarz żydowski, XIX w., /zdewastowany/ 2-439 komunalna 83. Węgorzewo, cmentarz wojenny żołnierzy radzieckich A-3242 2-1337 komunalna z II wojny światowej 11.12.1991 84. Węgorzewo, cmentarz wojenny z I wojny światowej /n. jez. Świ ęcajty/, A-335/S 2-1353/1 komunalna 10.03.1983 85. Węgorzewo, mogiła wojenna z I wojny światowej, ul. Łucza ńska 23 2-1191 prywatna 86. Węgorzewo, park miejski im. Helwiga, XIX/XX w. 2-236/6 komunalna 87. Węgorzewo, park miejski /k. stacji PKP/ 1-190 komunalna

TABELA 4.2. GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW.

Numer i data Obiekt zabytkowy decyzji o wpisie Numer działki - Własno ść – Lp. Czas powstania, okresy przebudowy, stopie ń zachowania do rejestru obr ęb - aktualny zarz ąd zabytków 1. Biedaszki, cmentarz ewangelicki, XIX w 1-29 komunalna 2. Brzozowo, budynek szkolny w zespole szkoły, okres mi ędzywojenny 2-171/5 prywatna 3. Brzozowo, budynek szkolny w zespole szkoły, okres mi ędzywojenny 2-171/5 prywatna 4. Brzozowo, cmentarz ewangelicki, rodzinny, 2 poł. XIX w. 5-276/10 komunalna 5. Brzozowo, cmentarz ewangelicki, wiejski, XIX w. A-890/S 5-269 komunalna 9.12.1991 6. Dąbrówka Mała, pałac w zesp. pałacowo-parkowym, XIX/XX w. A-1040/S 5-264/125 prywatna 05.01.1996 Dziennik Urzędowy 10473 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

7. Dąbrówka Mała, ku źnia w zesp. pałacowo-parkowym, XIX/XX w. 5-264/124 prywatna 8. Dąbrówka Mała, magazyn w zesp. pałacowo-parkowym, XIX/XX w. 5-264/124 prywatna 9. Dąbrówka Mała, bud. gospodarczy w zesp. pałacowo-parkowym, 5-264/124 prywatna XIX/XX w. 10. Dąbrówka Mała, park w zespole pałacowo-pałacowym XIX/XX w. 5-264/124 prywatna 11. Dąbrówka Mała, cmentarz ewangelicki, XIX w A-484/S 5-270 komunalna 15.05.1986 12. Dłu żec, budynek szkolny w zespole szkoły, pocz. XX w. 24-6/5 prywatna 13. Dłu żec, budynek gospodarczy w zespole szkoły, pocz. XX w. 24-6/5 prywatna 14. Dłu żec, cmentarz ewangelicki, XIX w. 4-8 komunalna 15. Du ży Kamie ń, Le śniczówka, pocz. XX w. A-4463 27-290 pa ństwowa 04.04.2007 16. Guja, budynek szkolny w zespole szkoły, pocz. XX w. 5-203/1 prywatna 17. Guja, budynek gospodarczy w zespole szkoły, pocz. XX w. 5-203/1 prywatna 18. Guja, cmentarz ewangelicki, XIX w. 891 A-3234 5-207 komunalna 09.12.1991 19. Guja-Piaski, śluza, 1934-1940 r. 5-260 pa ństwowa 20. Guja-Piaski, stra żnica wodna, ok. 1912 r. 5-260 pa ństwowa 21. Guja-Piaski, jaz walcowy, 1942-1943 r. 5-260 pa ństwowa 22. Jakunowo, budynek szkolny w zespole szkoły, pocz. XX w. 6-61/1;6-61/2 prywatna 23. Jakunowo, budynek gospodarczy w zespole szkoły, pocz. XX w. 6-58/2 prywatna 24. Jakunowo, park dworski, XIX w. 6-67; 6-64/2 komunalna 25. Jakunowo, cmentarz ewangelicki, XIX w. 6-17 komunalna 26. Jerzykowo, obora w zespole podworskim XIX/XX w. 12-36/56 prywatna 27. Jerzykowo, magazyn w zespole podworskim XIX/XX w. 12-36/56 prywatna 28. Jerzykowo, stodoła w zespole podworskim XIX/XX w. 12-36/56 prywatna 29. Jerzykowo, stodoła w zespole podworskim XIX/XX w. 12-36/6 prywatna 30. Jerzykowo, czworak w zespole podworskim XIX/XX w, 12-36/43;12- prywatna 36/42 31. Kal, budynek szkolny w zespole szkoły, pocz. XX w. 8-52/2 prywatna 32. Kal, tzw. „Kalski mur” XVI-XIX w. 2-956 komunalna 33. Kal, Rybaczówka, pocz. XX w. 8-10/23 Pa ństwowa 34. Kal, cmentarz ewangelicki, XIX w. A-3238 2-956 komunalna 04.04.2007 35. Kal, cmentarz ewangelicki, XIX w. 8-45 komunalna 36. Kalskie Nowiny, budynek szkolny w zespole szkoły, pocz. XX w. 9-83/2 prywatna 37. Kalskie Nowiny, budynek gospodarczy w zespole szkoły, pocz. XX w. 9-83/2 prywatna 38. Kalskie Nowiny, cmentarz ewangelicki, XIX w. 9-100 komunalna 39. Kalskie Nowiny, most drogowy nad lini ą kolejow ą, XIX w. 9-192 komunalna 40. Kamionki Wielkie, dworzec w zespole kolejowym przy linii kolejowej 17-12 pa ństwowa Kętrzyn – Węgorzewo 1907, mur. 41. Kamionki Wielkie, budynek gospodarczy w zespole kolejowym przy 17-12 pa ństwowa linii kolejowej K ętrzyn – Węgorzewo 1907, mur. 42. Karłowo, cmentarz ewangelicki, XIX w. 10-408 pa ństwowa 43. Kietlice, stodoła w pozostało ściach folwarku, szachulec, poł. XIX w. 17-5/6; 17-5/5 prywatna 44. Kietlice, obora w pozostało ściach folwarku, mur. XIX/XX w. 17-5/6; 17-5/5 prywatna 45. Klikucie, cmentarz ewangelicki, XIX w. 30-148 komunalna 46. Klimki, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. A-983 11-10/5 pa ństwowa 15.06.1968 47. Klimki, obora – magazyn zbo żowy w zespole dworsko-parkowym, A-979 11-10/4 prywatna mur., XIX/XX w. 15.06.1968 48. Klimki, park w zespole dworsko-parkowym, XIX w., nr rej. 418 A-418/S 11-10/5 pa ństwowa 04.07.1984 49. Klimki, cmentarz ewangelicki, XIX w. 11-9 komunalna 50. Klimki, szkoła, ob. dom nr 11, mur., pocz. XX w. 11-3/2 prywatna 51. Kolonia Rybacka, dom, Pla żowa 4, mur. pocz. XX w. 13-1/18 prywatna 52. Kolonia Rybacka, dom, Pla żowa 6, mur. pocz. XX w. 13-1/19 prywatna 53. Kolonia Rybacka, dom, Pla żowa 7/9, mur. pocz. XX w. 13-1/25; 13-1/24 prywatna 54. Kolonia Rybacka, dom, Pla żowa 10, mur. pocz. XX w. 13-1/21; 13-1/20 prywatna 55. Kolonia Rybacka, dom, W ęgorzewska 10, mur. pocz. XX w. 13-1/29 prywatna 56. Kolonia Rybacka, budynek mieszkalny w zakładach drzewnych /nr 13-1/37 prywatna 35/mur. pocz. XX w. Dziennik Urzędowy 10474 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

57. Kolonia Rybacka, tartak w zakładach drzewnych /nr 35/ 13-1/36 prywatna mur. pocz. XX w. 58. Kolonia Rybacka, budynek magazynowy w zakładach drzewnych 13-1/36 prywatna /nr 35/ drew. pocz. okres mi ędzywojenny 59. Kolonia Rybacka, budynek biurowy w zespole rybaczówki, mur., 13-128/5 pa ństwowa pocz. XX w. 60. Kolonia Rybacka, budynek gospodarczy w zespole rybaczówki, mur., 13-128/4 pa ństwowa pocz. XX w. 61. Kolonia Rybacka, budynek gospodarczy w zespole rybaczówki, mur., 13-128/4 pa ństwowa pocz. XX w. 62. Kraski /W ęgielsztyn/, cmentarz rodzinny, 2 poł. XX w. 30-235/1 komunalna 63. Łabapa, obora w pozostało ściach folwarku, mur., pocz. XX w. 12-30/3 prywatna 64. Łęgwarowo, pałac w zespole dworskim, mur., pocz. XIX w. A-987 22-226/28 pa ństwowa 16.06.1968 65. Łęgwarowo, park w zespole dworskim, 1 poł. XIX w., XIX/XX w. A-387/S 18.03.1983 22-226/27 pa ństwowa A-987 15.06.1968 66. Łęgwarowo, budynek gospodarczy w zespole dworskim, mur., 1. A-387/S 22-226/3 pa ństwowa poł. XIX w. (wykre ślony z rejestru i rozebrany) 18.03.1983 67. Łęgwarowo, ła źnia /ob. chlewik/ w zespole dworskim, mur., A-387/S 22-226/9 pa ństwowa 1 poł. XIX w. 18.03.1983 68. Łęgwarowo, cmentarz ewangelicki, XIX w. /poło żony w parku/ A-387/S 22-226/27 pa ństwowa 18.03.1983 69. Ma ćki, dwór w zespole dworskim, mur. pocz. XX w. A-1009 22-226/27 prywatna 16.06.1968 70. Ma ćki, obora w zespole dworskim, mur. pocz. XX w. A-1008 22-226/27 prywatna 16.06.1968 71. Ma ćki, spichlerz w zespole dworskim, mur. pocz. XX w. A-460/S 22-226/27 prywatna 17.03.1986 72. Ma ćki, gospodarczy w zespole dworskim, drewn. pocz. XX w A-460/S 22-226/27 prywatna 17.03.1986 73. Ma ćki, park w zespole dworskim, XIX, XX w. A-460/S 22-358/25 prywatna 17.03.1986 74. Matyski, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX 24-208/18 prywatna 75. Matyski, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX 24-208/20 prywatna 76. Matyski, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX 24-208/20 prywatna 77. Matyski, park w zespole dworsko-parkowym, XIX/XX w. 24-204/6 pa ństwowa 78. Nowa Guja, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 5-19 prywatna 79. Nowa Guja, oficyna w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 5-19 prywatna 80. Nowa Guja, stajnia w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 5-19 prywatna 81. Nowa Guja, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 5-19 prywatna 82. Nowa Guja, budynek gospodarczy w zespole dworsko-parkowym, 5-19 prywatna mur., XIX/XX w. 83. Nowa Guja, park w zespole dworsko-parkowym, XIX/XX w. A-3375 5-18 prywatna 11.08.1992 84. Nowa Guja, cmentarz ewangelicki /na skraju lasu/, XIX w. 5-381/2 prywatna 85. Nowa Guja, cmentarz ewangelicki, 2 poł. XIX w. 5-382/2 komunalna 86. Nowa Guja, cmentarz wojenny z I wojny światowej A-488/S 5-381/2 komunalna 15.05.1986 87. Nowa Guja, cmentarz wojenny żołnierzy rosyjskich z I wojny 5-58 komunalna światowej, nr rej. 488 88. Ogonki, budynek szkolny w zespole szkoły /nr 10/, mur. pocz. XX w. 13-155/1; 13- komunalna 154/2 89. Ogonki, budynek dworcowy /ob. O środek Wypoczynkowy „Mazur”/, 13-127/10 prywatna mur., 1905 przebudowany w latach 60. 90. Ogonki, dom w pozostało ściach cegielni sylikatowej, mur., pocz. XX w. 12-98/9 komunalna 91. Ogonki, budynek gospodarczy w pozostało ściach cegielni 13-98/8 prywatna sylikatowej, mur., pocz. XX w. 92. Ogonki, bierny schron piechoty w Punkcie Oporu nr 18 /wysadzony/, 13-138 pa ństwowa beton, 1915 93. Ogonki, bierny schron piechoty w Punkcie Oporu nr 18 /wysadzony/, 13-139 pa ństwowa beton, 1915 94. Ogonki, bierny schron pogotowia w Punkcie Oporu nr 18 13-139 pa ństwowa /wysadzony/, beton, 1915 95. Ogonki, bierny schron pogotowia w Punkcie Oporu nr 18 13-139 pa ństwowa /wysadzony/, beton, 1915 Dziennik Urzędowy 10475 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

96. Ogonki, bierny schron piechoty w Punkcie Oporu nr 19 /wysadzony/, 13-186 pa ństwowa beton, 1915 97. Ogonki, bierny schron piechoty w Punkcie Oporu nr 19 /wysadzony/, 13-186 pa ństwowa beton, 1915 98. Ogonki, bierny schron pogotowia w 13-186 pa ństwowa 99. Punkcie Oporu nr 19 /wysadzony/, beton, 1915 13-186 pa ństwowa 100. Ogonki, wartownia w Punkcie Oporu nr 19 /wysadzony/, beton, 1915 13-186 pa ństwowa 101. Ogonki, wartownia w Punkcie Oporu nr 19 /wysadzony/, beton, 1915 13-186 pa ństwowa 102. Ogonki, schron bojowy typu B1/1 /wysadzony/ w Odcinku Gi życkiego Rejonu Umocnionego pomi ędzy jeziorami Str ęgiel-Świecajty 1936- 13-127/16 pa ństwowa 1939, żelbet 103. Ogonki, schron bojowy typu B1/1 /wysadzony/ w Odcinku Gi życkiego Rejonu Umocnionego pomi ędzy jeziorami Str ęgiel-Świecajty 13-129/10 pa ństwowa 1936-1939, żelbet 104. Ogonki, schron bojowy typu B1/1 /wysadzony/ w Odcinku Gi życkiego Rejonu Umocnionego pomi ędzy jeziorami Str ęgiel-Świecajty 13-135/1 pa ństwowa 1936-1939, żelbet 105. Ogonki, most drogowy nad lini ą kolejow ą W ęgorzewo-Kruklanki, 13-2145 pa ństwowa żelbet.-kam., 1905 r. 106. Ogonki, most drogowy nad lini ą kolejow ą W ęgorzewo-Kruklanki, 13-2145 pa ństwowa kam. - stal, 1905 r. 107. Ogonki, most kolejowy nad drog ą kołow ą W ęgorzewo-Kruklanki, 13-127/5 komunalna żelbet, 1905 r. 108. Ogonki, cmentarz ewangelicki, XIX w. 13-191 komunalna 109. Pasternak, dwór w zespole dworskim, mur., pocz. XX w. 33-26/42 prywatna 110. Pasternak, magazyn w zespole dworskim, mur., pocz. XX w. 33-26/48 prywatna 111. Pasternak, magazyn w zespole dworskim, mur., pocz. XX w. 33-26/48 prywatna 112. Pasternak, park w zespole dworskim, mur., pocz. XX w. 33-26/48 prywatna 113. Perły, dwór w pozostało ściach zespołu dworskiego, mur., pocz. XX w. 15-102 prywatna 114. Perły, park w pozostało ściach zespołu dworskiego, XIX w. 15-95/1, 15-94; prywatna 15-95 115. Perły, magazyn w pozostało ściach zespołu dworskiego, mur., pocz. XX w. 15-102 prywatna 116. Perły, magazyn w pozostało ściach zespołu dworskiego, mur., pocz. XX w. 15-102 prywatna 117. Perły, budynek szkoły w zespole szkoły, mur., XIX/XX w. 15-130/3 prywatna 118. Perły, dom nr 1, mur., XIX/XX w. 15-67 prywatna 119. Perły, dom nr 5, mur., XIX/XX w. 15-84/2 prywatna 120. Perły, cmentarz ewangelicki /na pdn kra ńcu wsi/, XIX w. 15-194 komunalna 121. Perły, chałupa /przeniesiona do Trygortu/ bez cech zabytkowych 1006

16.06.1968 122. Pilwa, budynek szkoły / nr 12/ w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 15-36 prywatna 123. Pilwa, budynek gospodarczy /nr 12/ w zespole szkoły, mur., pocz. XX w 15-56 prywatna 124. Pilwa, cmentarz ewangelicki, wiejski, XIX w. 15-40 komunalna 125. Pilwa, cmentarz ewangelicki, rodowy, XIX w. A-521 16-44 komunalna 23.07.1986 126. Pilwa, park dworski, XIX w 16-30/1 prywatna 127. Pniewo, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. A-2750 20.02.1989 17-3/2 prywatna A-1005 16.06.1968 128. Pniewo, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. A-435/S 17-3/2 prywatna 12.11.1985 129. Pniewo, ku źnia w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. A-435/S 17-5/20 prywatna 12.11.1985 130. Pniewo, park dworski w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w., A-435/S 17-3/2 prywatna nr rej. 435 12.11.1985 131. Pniewo, budynek szkoły /nr 10/ w zespole szkoły, mur., XIX/XX w. 17-3/37 prywatna 132. Pniewo, budynek szkoły /nr 12/ w zespole szkoły, mur., XIX/XX w. 17-3/36 prywatna 133. Pniewo, cmentarz ewangelicki, XIX w. 17-6 komunalna 134. Prynowo, dwór w pozostało ściach zespołu dworskiego, mur., XIX/XX w. 18-271;18-269/3 współwłasno ść 135. Prynowo, budynek gospodarczy w pozostało ściach zespołu 18-269/3 prywatna dworskiego, mur., XIX/XX w. 136. Prynowo, budynek szkoły w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 18-26/19 prywatna 137. Prynowo, budynek gospodarczy w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 18-26/7; 18-26/8 prywatna 138. Prynowo, cmentarz ewangelicki, XIX w. 18-261 komunalna Dziennik Urzędowy 10476 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

139. Przysta ń, schron przeciwlotniczy w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-302/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 140. Przysta ń, schron przeciwlotniczy w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-302/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 141. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-302/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 142. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-303/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 143. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-303/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 144. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-303/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 145. Przysta ń, schron transformator w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 27-303/1 pa ństwowa

146. Przysta ń, schron transformator w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-302/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 147. Przysta ń, schron ciepłownia w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa I – 27-302/1 pa ństwowa „Quelle”, żelbet, zachowany, 1940-1944 148. Przysta ń, schron przepompownia w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-302/2 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 149. Przysta ń, schron ciepłownia w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/2 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 150. Przysta ń, schron transformator w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/2 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 151. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-298/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 152. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-298/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 153. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 154. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 155. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 156. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 157. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 158. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 159. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH)i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 160. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-305 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 Dziennik Urzędowy 10477 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

161. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-300/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 162. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 163. Przysta ń, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, nieuko ńczona przebudowa na schon przeciwlotniczy, zachowany, 1940-1944 164. Przysta ń, schron zapasowe urz ądzenie energetyczne w Kwaterze Dowództwa Wojsk L ądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa 27-299/2 pa ństwowa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, żelbet, zachowany, 1940-1944 165. Przysta ń, schron techniczny /?/ w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa II – „Fritz”, 27-299/1 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 166. Przysta ń, schron techniczny /?/ w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa III – 27-304 pa ństwowa „Brigitten Stadt”, żelbet, nieuko ńczony, 1940-1944 167. Przysta ń, schron ł ączno ści w Kwaterze Dowództwa Wojsk L ądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa III – „Brigitten Stadt”, 27-304/3 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 168. Przysta ń, schron ł ączno ści w Kwaterze Dowództ wa Wojsk L ądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, Strefa III – „Brigitten Stadt”, 27-304/3 pa ństwowa żelbet, zachowany, 1940-1944 169. Przysta ń, schron techniczny /?/ w Kwaterze Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, StrefaIII – 27-304/2 prywatna „Brigitten Stadt”, żelbet, zachowany, 1940-1944 170. Przysta ń, fundamentowania ok. 200 obiektów drewnianych i murowanych w Kwaterze Dowództwa Wojsk L ądowych (OKH) 27-304/2 pa ństwowa i Kwatermistrzostwa „Mauerwald”, 1940-1944 171. Przysta ń, dworzec w zespole dworca kolejowego przy linii kolejowej 19-211 pa ństwowa Kętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 172. Przysta ń, budynek magazynowy i sanitariaty w zespole dworca 19-211 pa ństwowa kolejowego przy linii kolejowej K ętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 173. Przysta ń, dom mieszkalny w zespole dworca kolejowego przy linii 19-211/2 pa ństwowa kolejowej K ętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 174. Przysta ń, budynek gospodarczy w zespole dworca kolejowego przy 19-211/2 pa ństwowa linii kolejowej K ętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 175. Przysta ń, stra żnica wodna w zespole stra żnicy wodnej na Kanale 19-163 pa ństwowa Mazurskim, mur., 1912 176. Przysta ń, budynek gospodarczy w zespole stra żnicy wodnej na 19-163 pa ństwowa Kanale Mazurskim, drewn., 1912 177. Przysta ń, szandory w zespole stra żnicy wodnej na Kanale 19-163 pa ństwowa Mazurskim, drew., 1912 178. Przysta ń, cmentarz ewangelicki, 2 poł., XIX w. /Stawki/ 19-220 komunalna 179. Radzieje, ko ściół w zespole Ko ścioła ewangelickiego, ob. Parafialny A-11 rzymskokatolicki p.w. Chrystusa Króla, mur., 1827 13.08.1949 A-988 20-90 wyznaniowa 15.06.1968 A-414/S 01.07.1986 180. Radzieje, plebania w zespole Ko ścioła ewangelickiego, ob. A-1010 Parafialny rzymskokatolicki p.w. Chrystusa Króla, mur., koniec XIX w. 16.06.1968 20-80 wyznaniowa A-414/S 01.07.1986 181. Radzieje, dzwonnica w zespole Ko ścioła ewangelickiego, ob. A-414/S Parafialny rzymskokatolicki p.w. Chrystusa Króla, drew., 1673, 20-90 wyznaniowa 01.07.1986 restaur. 1826,1998 182. Radzieje, budynek szkolny w zespole szkoły, nr 16, mur., XIX/XX w. 20-8/3 komunalna 183. Radzieje, budynek gospodarczy w zespole szkoły, nr 16, mur., 20-8/3 komunalna XIX/XX w. 184. Radzieje, dom nr 6, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-138 prywatna 185. Radzieje, dom nr 7, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-3 prywatna 186. Radzieje, dom nr 8, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-4/1 prywatna 187. Radzieje, dom nr 10, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-180/4 prywatna 188. Radzieje, dom nr 12, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-8/2 prywatna 189. Radzieje, dom nr 15, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-8/2 prywatna Dziennik Urzędowy 10478 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

190. Radzieje, dom nr 24, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-15 prywatna 191. Radzieje, dom nr 25, ul. W ęgorzewska, mur., XIX/XX w. 20-16/1 prywatna 192. Radzieje, dom nr 26, /dawna karczma - Gasthaus/ ul. W ęgorzewska, 20-17;20-18 prywatna mur., XIX/ XX w. 193. Radzieje, dom nr 27, ul. W ęgorzewska, mur., pocz XX w. 20-52 prywatna 194. Radzieje, dom nr 1, ul. Ko ścielna, mur., XIX/XX w. 20-88/1 prywatna 195. Radzieje, dworzec w zespole dworca kolejowego przy linii kolejowej 20-218/1 pa ństwowa Kętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 196. Radzieje, budynek magazynowy i sanitariaty w zespole dworca 20-18/1 pa ństwowa kolejowego przy linii kolejowej K ętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 197. Radzieje, dom mieszkalny w zespole dworca kolejowego przy linii 20-18/1 pa ństwowa kolejowej K ętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 198. Radzieje, budynek gospodarczy w zespole dworca kolejowego przy 20-18/1 pa ństwowa linii kolejowej K ętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 199. Radzieje, budynek gospodarczy w zespole dworca kolejowego przy 20-18/1 pa ństwowa linii kolejowej K ętrzyn-Węgorzewo, mur., 1905 200. Radzieje, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Polowej Kancelarii Rzeszy (H. Lammersa) w Radziejach, żelbet, zachowany, 27-335 pa ństwowa 1940 -1941 201. Radzieje, pozostało ści 7 obiektów w Kwaterze Polowej Kancelarii 27-335/1 pa ństwowa Rzeszy (H. Lammersa) w Radziejach, cegła, zachowany, 1940 -1941 202. Radzieje, schron do pracy sztabowej w Kwaterze Polowej Kancelarii Rzeszy (H. Lammersa) w Radziejach, żelbet, wysadzony, 27-335/1 pa ństwowa 1940 -1941 203. Radzieje, cmentarz ewangelicki, ob., par. rzymskokatolickiej, XIX w. 20-139 wyznaniowa 204. Radzieje, kwatera wojenna z I wojny światowej na cmentarzu 20-90 wyznaniowa przyko ścielnym 205. Ró że, dwór, mur., 2 poł. XIX w. 20-217/3 prywatna 206. Ró żewiec, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., 2 poł XIX w., A-4293 5-284/1 prywatna 1914-15 07.04.2004 207. Ró żewiec, pozostało ści parku w zespole dworsko-parkowym, XIX w., 5-284/1 prywatna 1914-15 208. Różewiec, stodoła w zespole dworsko-parkowym, drewn., 2 poł XIX w. 5-283/1 prywatna 209. Ró żewiec, cmentarz ewangelicki, XIX w. 5-405 komunalna 210. Rudziszki, pałac w zespole pałacowo-parkowym ob. Szpitalu A-1275/S Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., ok. poł. XIX w., przebud. 16.06.1968 22-169 pa ństwowa pocz. XX i lata. 60. XX w. A-1461 18.03.1983 211. Rudziszki, domek ogrodnika w zespole pałacowo-parkowym ob. A-1461 22-169 pa ństwowa Szpitalu Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., pocz. XX w. 18.03.1983 212. Rudziszki, stajnia, ob. budynek gospodarczy w zespole pałacowo- A-993 parkowym ob. Szpitalu Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., 16.06.1968 22-169 pa ństwowa pocz. XX w. A-1461 18.03.1983 213. Rudziszki, spichlerz w zespole pałacowo-parkowym ob. Szpitalu A-1462 22-168/2 pa ństwowa Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., pocz. XX w. 18.03.1983 214. Rudziszki, stodoła w zespole pałacowo-parkowym ob. Szpitalu A-992 22-169 pa ństwowa Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., ok. poł. XIX w. 16.06.1968 215. Rudziszki, ku źnia w zespole pałacowo-parkowym ob. Szpitalu A-1424 22-169 pa ństwowa Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., ok. poł. XIX w. 10.03.1983 216. Rudziszki, budynek gospodarczy w zespole pałacowo-parkowym A-1461 22-169 pa ństwowa ob. Szpitalu Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., ok. poł. XIX w. 18.03.1983 217. Rudziszki, oran żeria w zespole pałacowo-parkowym A-995 ob. Szpitalu Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., 1 ćwier ć XIX w., 22-262/2 pa ństwowa 16.06.1968 przebud. ok.1950 218. Rudziszki, park w zespole pałacowo-parkowym ob. Szpitalu A-1461 22-169 pa ństwowa Psychiatrycznym w W ęgorzewie, mur., XIX w. 18.03.1983 219. Rudziszki, cmentarz ewangelicki, XIX w. A-3794 22-59/2 komunalna 13.02.1995 220. Rydzówka, park dworski, XIX w. A-2586 10-414 pa ństwowa 14.11.1988 221. Rydzówka, mauzoleum rodziny Lefevre na cmentarzu grzebalnym, A-98/S 10-414 komunalna mur., 1863 14.11.1980 222. Rydzówka, cmentarz ewangelicki, XIX w. 10-414 komunalna 223. Rydzówka Mała, Cmentarz ewangelicki, 2 poł. XIX w. 5-191 komunalna 224. Stawiska, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w., 12-7/23; 12-7/24 prywatna przebudowany Dziennik Urzędowy 10479 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

225. Stawiska, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 12-11/5 prywatna 226. Stawiska, ku źnia w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 12-11/1 prywatna 227. Stawiska, park w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX w. 12-7/4; 12-7/5 prywatna 228. Stawiska, szkoła w zespole szkoły, mur., pocz. XX w 12-4/2 prywatna 229. Stawiska, budynek gospodarczy w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 12-4/3 prywatna 230. Stawiska, cmentarz ewangelicki, XIX w. 12-4/2 komunalna 231. Stawki, szkoła /nr 22/ w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 19-122/1 prywatna 232. Stawki, budynek gospodarczy w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 19-122/1 prywatna 233. Stawki, cmentarz ewangelicki, XIX w. 19-95 komunalna 234. Str ęgiel, szkoła w zespole szkoły /nr 13/, mur., pocz. XX 21-66/1 prywatna 235. Str ęgiel, budynek gospodarczy w zespole szkoły/nr 13/, mur., 24-65 prywatna pocz. XX w. 236. Str ęgiel, cmentarz ewangelicki z kwater ą wojenn ą z I wojny światowej, A-3239 24-211 komunalna XIX w. 10.12.1991 237. Stulichy, cmentarz ewangelicki, XIX w. 25-70 komunalna 238. Suczki, dom nr 48, mur., ok. poł. XIX w. A-53/S 22-27/36 prywatna 09.02.1980 239. Suczki, dom nr 53, mur., ok. 1750, przebud. 1930 A-56/S 22-118/2 prywatna 19.02.1980 240. Suczki, cmentarz ewangelicki, XIX w. 22-121/1 komunalna 241. Surwile, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 27-13/8 pa ństwowa 242. Surwile, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 27-17/2 prywatna 243. Surwile, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 27-17/2 prywatna 244. Surwile, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 27-17/2 prywatna 245. Surwile, magazyn w zespole dworsko-parkowym, mur. XIX/XX w. 27-17/2 prywatna 246. Surwile, park w zespole dworsko-parkowym, 2 poł. , XIX w. 27-13/2 prywatna 247. Surwile, stodoła w zespole dworsko-parkowym, drwn., pocz., XX w. 27-17/2 prywatna 248. Sztynort Du ży, pałac w zespole dworsko-parkowym, mur., 1560, A-598 1689-1700, skrzydła boczne 1829, alkierze 1860-1880 17.01.1962 26-39/1 inna A-48/S 19.06.1979 249. Sztynort Du ży, oficyna w zespole dworsko-parkowym, mur., A-48/S 26-6/2 inna k. XVI-XIX w. 19.06.1979 250. Sztynort Du ży, oficyna w zespole dworsko-parkowym, mur., A-48/S 26-38 inna ok. poł. XIX w. 19.06.1979 251. Sztynort Du ży, stajnia w zespole dworsko-parkowym, mur., A-1004 2 poł. XIX w. 16.06.1968 26-39/2 inna A-48/S 19.06.1979 252. Sztynort Du ży, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., ok. 1830 A-48/S 26-39/2 inna 19.06.1979 253. Sztynort Du ży, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., poł. XIX w. A-1282/S 16.06.1968 26-39/2 inna A-48/S 19.06.1979 254. Sztynort Du ży, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., poł. XIX w. A-48/S 26-6/2 inna 19.06.1979 255. Sztynort Du ży, spichlerz w zespole dworsko-parkowym, mur., A-996 poł. XIX w. 16.06.1968 26-39/2 inna A-48/S 19.06.1979 256. Sztynort Du ży, kaplica parkowa w zespole dworsko-parkowym, mur., A-48/S ok. 1826 19.06.1979 26-254 inna A-999 16.06.1968 257. Sztynort Du ży, pawilon parkowy /herbaciarnia/ w zespole dworsko- A-48/S parkowym, mur., 1816 19.06.1979 26-254 inna A-997 16.06.1968 258. Sztynort Du ży, park w zespole dworsko-parkowym, mur., XVII/XVIII, A-1280/S XIX w. 16.06.1968 26-254 inna A-48/S 19.06.1979 259. Sztynort Du ży, dworek łowczego (przemieszczony do Gałkowa gm. A-48/S

Ruciane - Nida) 19.06.1979 260. Sztynort Du ży, szkoła w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 26-15/2 współwłasno ść Dziennik Urzędowy 10480 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

261. Sztynort Du ży, mauzoleum rodziny Lehndorff /na cmentarzu A-504/S 26-259/2 komunalna grzebalnym/, mur., 1858, nr rej. 504 20.06.1986 262. Sztynort Du ży, cmentarz ewangelicki, XIX w. A-2394 26-259/2 komunalna 10.01.1989 263. Sztynort Mały, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., poł. XIX w. A-4227 17-21/6 prywatna 02.04.2002 264. Sztynort Mały, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 17-21/5 prywatna 265. Sztynort Mały, ku źnia w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX/XX w. 17-19/1 prywatna 266. Sztynort Mały, park dworski w zespole dworsko-parkowym, XIX/XX w. 17-21/11 prywatna 267. Tarławki, dwór w zespole dworsko-parkowym, mur., 2 poł. XIX w. 17-4/6 prywatna 268. Tarławki, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., 2 poł. XIX w. 17-4/6 prywatna 269. Tarławki, obora w zespole dworsko-parkowym, mur., 2 poł. XIX w. 17-4/6 prywatna 270. Tarławki, budynek gospodarczy w zespole dworsko-parkowym, mur., 17-4/6 prywatna 2 poł. XIX w. 271. Tarławki, budynek gospodarczy w zespole dworsko-parkowym, mur., 17-4/6 prywatna 2 poł. XIX w. 272. Tarławki, magazyn w zespole dworsko-parkowym, mur., 2 poł. XIX w. 17-4/6 prywatna 273. Tarławki, park w zespole dworsko-parkowym, mur., XIX w. 17-4/6 prywatna 274. Tarławki, cmentarz ewangelicki, XIX w. 27/9 komunalna 275. Trygort, szkoła w zespole szkoły /nr 24/, mur., pocz. XX w. 28-108/2 współwłasno ść 276. Trygort, budynek gospodarczy w zespole szkoły /nr 24/, mur., pocz. 28-108/2 współwłasno ść XX w. 277. Trygort, dom nr 20/21, dawna karczma (Gasthaus), mur., XIX/XX w. A-50/S 28-101 prywatna 09.02.1980 278. Trygort, cmentarz ewangelicki, XIX w. A-3166 28-46 komunalna 10.12.1991 279. Wesołowo, dom nr 11, dawna karczma (Gasthaus), mur. XIX/XX w. 29-128/1 prywatna 280. Wesołowo, dom nr 17, mur., XIX/XX w. 29-46 prywatna 281. Wesołowo, szkoła w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 28-108 prywatna 282. Wesołowo, budynek gospodarczy w zespole szkoły, mur., pocz. XX w. 28-108 prywatna 283. Wesołowo, cmentarz ewangelicki, wiejski, XIX w. 29-118 komunalna 284. Wesołowo, cmentarz rodzinny /na pd. kra ńcu wsi/, XIX/XX w. 29-114 prywatna 285. Wesołowo, cmentarz rodzinny /0,8 km na wsch. od wsi/, pocz. XX w. 29-5/7 prywatna 286. Wesołowo, cmentarz rodzinny /0,5 km na pd. wsch. od wsi/, 2 poł. 29-155/6 prywatna XIX w. 287. Wesołówko, dwór w pozostało ściach zespołu dworskiego, mur., 29-5/1 prywatna XIX/XX w. 288. Wesołówko, budynek inwentarski zespołu dworskiego, mur., XIX/XX w. 29-5/1 prywatna 289. Wesołówko, cmentarz ewangelicki, XIX w. 29-8 komunalna 290. Węgielsztyn, ko ściół ewangelicki ob. parafialny rzymskokatolicki A-228 p.w. św. Józefa, mur., poł. XV w. wie ża XVI w., nadbudowany 22.03.1957 30-108 wyznaniowa w pocz. XVIII w., przebudowa 1770r. A-1261/S 15.06.1968 291. Węgielsztyn, plebania w zespole ko ścioła ewangelickiego ob. 30-501 wyznaniowa parafialny rzymskokatolicki p.w. św. Józefa, mur., pocz. XX w. 292. Węgielsztyn, dom nr 30, mur., XIX/XX w. 30-115/2 prywatna 293. Węgielsztyn, dom nr 33, mur., XIX/XX w. 30-81/2 prywatna 294. Węgielsztyn, dom nr 48, mur., XIX/XX w. 30-432 prywatna 295. Węgielsztyn, cmentarz ewangelicki, XIX w. 30-41 komunalna 296. Wilkowo, szkoła w zespole szkoły, nr 5, mur., 1909 r. 31-11/11 prywatna 297. Wilkowo, cmentarz ewangelicki, 2 poł. XIX w. 31-152 komunalna 298. Wysiecza, cmentarz ewangelicki, kon. XIX w. 32-187 komunalna 299. Zielona Góra, most drogowy nad lini ą kolejow ą W ęgorzewo- 13-217/8 pa ństwowa Kruklanki, żelbet.-kam., 1905 300. Zielona Góra, cmentarz rodzinny, kon., XIX w. 13-124/4 prywatna 301. Zielony Ostrów, cmentarz ewangelicki, XIX w. 33-22 komunalna 302. Zielony Ostrów, cmentarz ewangelicki /na wschód od rz. O świnka/, 33-17 komunalna poł. XIX w. 303. Linia Kolejowa K ętrzyn-Węgorzewo A-4480 pa ństwowa 17.10.2007

Dziennik Urzędowy 10481 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

TABELA 5.1. MIASTO W ĘGORZEWO. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH (W TYM ZNALEZISKA LU ŹNE) GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW.

Obszar Nr Nazwa lokalna Nr M. Nr Ob. Funkcja Kultura Chronologia Uwagi AZP okres wpływów 1. Węgorzewo 15-73 1 1 cmentarzysko rzymskich 2. Węgorzewo 15-73 2 2 skarb (?) II w.n.e. 3. Węgorzewo 15-73 3 3 skarb (?) III w.n.e. 4. Węgorzewo 15-73 4 4 znalezisko lu źne II-IV w. epoka br ązu skarb (?) IV w.n.e.

5. Węgorzewo 15-73 5 5 znalezisko lu źne 1802 r.

znalezisko lu źne XIX w. 6. Węgorzewo 15-73 6 6 znalezisko lu źne neolit 7. Węgorzewo 15-73 7 7 znalezisko lu źne neolit 8. Węgorzewo 15-73 8 8 znalezisko lu źne neolit 9. Węgorzewo 15-73 9 9 cmentarzysko epoka br ązu 10. Węgorzewo 15-73 10 10 cmentarzysko okres nowo żytny 11. Węgorzewo 15-73 11 11 cmentarzysko okres nowo żytny grodzisko wczesna epoka żelaza 12. Węgorzewo 15-73 12 12 ślad osadnictwa okres nowo żytny 13. Węgorzewo 15-73 13 13 znalezisko lu źne XVII-XVIII w. ślad osadnictwa wczesne średniowiecze nr rej. 14. Węgorzewo 15-73 14 17 A-41 zamek murowany XIV-XIX w. pó źne średniowiecze- nr rej. 15. Węgorzewo 15-73 15 18 zespół staromiejski okres nowo żytny A-97 16. Węgorzewo 15-73 16 19 osada okres nowo żytny cmentarzysko pó źny okres wpływów rzymskich 17. Węgorzewo 15-73 17 20

ślad osadnictwa pó źne średniowiecze ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 18. Węgorzewo 15-73 18 40 ślad osadnictwa okres nowo żytny ślad osadnictwa wczesne średniowiecze

19. Węgorzewo 15-73 19 50 ślad osadnictwa średniowiecze

osada (?) okres nowo żytny ślad osadnictwa mezolit – wczesna epoka br ązu

okres wpływów 20. Węgorzewo 15-73 20 51 ślad osadnictwa rzymskich - okres wędrówek ludów

pó źne średniowiecze - ślad osadnictwa okres nowo żytny ślad osadnictwa okres wpływów rzymskich - okres 21. Węgorzewo 15-73 21 52 wędrówek ludów

ślad osadnictwa pó źne średniowiecze ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza 22. Węgorzewo 15-73 22 70 osada (?) okres nowo żytny 23. Węgorzewo 15-73 23 71 ślad osadnictwa mezolit osada wczesna epoka żelaza 24. Węgorzewo 15-73 24 72 osada okres nowo żytny ślad osadnictwa okres wpływów rzymskich - okres 25. Węgorzewo 15-73 25 73 wędrówek ludów

pó źne średniowiecze - Dziennik Urzędowy 10482 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

osada (?) okres nowo żytny 26. Węgorzewo 14-71 26 3 znalezisko lu źne neolit ślad osadnictwa mezolit - wczesna epoka żelaza 27. Węgorzewo 15-73 27 38 okres nowo żytny osada (XVII-XIX w.)

TABELA 5.2 .GMINA W ĘGORZEWO. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW.

Obszar N Nazwa lokalna Nr M. Nr Ob. Funkcja Kultura Chronologia Uwagi AZP ślad osadnictwa mezolit – wczesna ep. żelaza

osada okres wpływów rzymskich 1. Czerwony Dwór 14-73 1 34

osada wczesne średniowiecze

osada okres nowo żytny (XVII-XVIII w.) 2. Czerwony Dwór 14-73 2 35 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze ślad osadnictwa okres wpływów

rzymskich

ślad osadnictwa 3. Czerwony Dwór 14-73 3 36 wczesne średniowiecze

pó źne średniowiecze ślad osadnictwa okres nowo żytny

4. Czerwony Dwór 14-73 4 37 ślad osadnictwa pradzieje 5. Czerwony Dwór 14-73 5 42 kopiec okres nowo żytny 6. Dąbrówka Mała 14-71 1 4 ślad osadnictwa mezolit osada staro żytno ść 7. Dąbrówka Mała 14-71 2 5 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze ślad osadnictwa neolit 8. Guja 13-71 1 15 ślad osadnictwa średniowiecze średniowiecze 9. Guja 13-71 2 14 ślad osadnictwa

ślad osadnictwa średniowiecze 10. Guja 13-71 3 13 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 11. Guja 13-71 4 12 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 12. Guja 13-71 5 11 kurhany(?) 13. Guja 14-71 7 3 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 14. Guja 14-71 8 2 osada pó źne średniowiecze gródek krzy żacki XIV w. 15. Guja 14-71 9 1 ślad osadnictwa okres nowo żytny ślad osadnictwa mezolit (?) 16. Janówko 14-73 1 28 osada wczesne średniowiecze 17. Janówko 14-73 2 29 ślad osadnictwa mezolit (?) 18. Janówko 14-73 3 30 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 19. Janówko 14-73 4 31 okres nowo żytny

ślad osadnictwa średniowiecze 20. Janówko 14-73 5 32 osada okres nowo żytny ślad osadnictwa mezolit – wczesna ep. żelaza 21. Janówko 14-73 6 33 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze

Dziennik Urzędowy 10483 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

ślad osadnictwa okres nowo żytny ślad osadnictwa mezolit – wczesna ep. żelaza 22. Jakunowo 14-73 1 4 ślad osadnictwa wczesna ep. żelaza okres w ędrówek ludów 23. Jakunowo 14-73 2 5 ślad osadnictwa neolit - epoka br ązu 24. Kal 15-73 1 16 most (?) średniowiecze śla d topomastyczny 25. Kal 15-73 2 21 nieokre ślona grodziska 26. Kal 15-73 3 22 cmentarzysko II w. n.e. osada okres wpływów rzymskich - okres 27. Kal 15-73 4 41 wędrówek ludów

osada (?) okres nowo żytny osada okres wpływów rzymskich - okres wędrówek ludów 28. Kal 15-73 5 42 osada (?) okres nowo żytny

ślad osadnictwa nieokre ślona osada okres wpływów rzymskich- okres 29. Kal 15-73 6 43 wędrówek ludów

osada(?) wczesne średniowiecze osada(?) okres wpływów rzymskich - okres 30. Kal 15-73 7 44 wędrówek ludów

ślad osadnictwa okres nowo żytny osada okres wpływów rzymskich - okres wędrówek ludów 31. Kal 15-73 8 45

osada pó źne średniowiecze okres nowo żytny ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza 32. Kal 15-73 9 46 ślad osadnictwa okres nowo żytny 33. Kal 15-73 10 61 ślad osadnictwa mezolit 34. Kal 15-73 11 62 ślad osadnictwa mezolit (?) 35. Kal 15-73 12 63 ślad osadnictwa epoka kamienna okres wpływów 36. Kal 15-73 13 64 ślad osadnictwa rzymskich - okres wędrówek ludów osada (?) wczesna epoka żelaza okres w ędrówek ludów 37. Kal 15-73 14 65

ślad osadnictwa średniowiecze ślad osadnictwa pó źna faza wczesnego średniowiecza 38. Kal 15-73 15 66

osada okres nowo żytny ślad osadnictwa nieokre ślona 39. Kal 15-73 16 67 ślad osadnictwa okres nowo żytny 40. Kal 15-73 17 68 ślad osadnictwa mezolit epoka żelaza wczesna epoka żelaza 41. Kal 15-73 18 69 ślad osadnictwa okres w ędrówek ludów 42. Kalskie Nowiny 15-71 1 14 ślad topomastyczny nieokre ślona pó źne średniowiecze 43. Kalskie Nowiny 15-73 2 47 osada (?) okres nowo żytny pó źne średniowiecze 44. Kalskie Nowiny 15-73 3 48 osada okres nowo żytny 45. Kalskie Nowiny 15-73 4 49 ślad osadnictwa nieokre ślona 46. Kalskie Nowiny 15-74 5 16 ślad osadnictwa epoka kamienia – Dziennik Urzędowy 10484 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

epoka żelaza wczesna epoka żelaza 47. Kalskie Nowiny 15-74 6 17 ślad osadnictwa okres w ędrówek ludów 48. Kalskie Nowiny 15-74 7 18 osada wczesna epoka żelaza 49. Kalskie Nowiny 15-74 8 19 znalezisko lu źne nieokre ślona okres nowo żytny 50. Kalskie Nowiny 14-73 9 39 osada (folwark) (XVIII-XIX w.) ślad osadnictwa wczesne średniowiecze 51. Kalskie Nowiny 14-73 10 40 ślad osadnictwa okres nowo żytny ślad osadnictwa neolit

osada wczesne średniowiecze 52. Kalskie Nowiny 14-73 11 41

osada okres nowo żytny (XVIII-XIX w.) ślad osadnictwa mezolit – wczesna epoka żelaza 53. Kalskie Nowiny 14-73 12 42

osada wczesne średniowiecze pó źny okres wpływów 54. Ogonki 15-73 1 23 cmentarzysko rzymskich - okres wędrówek ludów 55. Ogonki 15-73 2 24 cmentarzysko okres nowo żytny ślad osadnictwa pó źny paleolit – mezolit

56. Ogonki 15-73 3 38 osada (?) wczesna epoka żelaza - okres wpływów rzymskich ślad osadnictwa epoka kamienia

osada okres wpływów 57. Ogonki 15-73 4 39 rzymskich – okres wędrówek ludów

osada (?) okres nowo żytny 58. Ogonki 15-74 5 15 ślad osadnictwa mezolit (?) 59. Ogonki 15-74 6 20 osada średniowiecze osada epoka br ązu – wczesna

epoka żelaza 60. Ogonki 15-74 7 21

wczesne średniowiecze ślad osadnictwa ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza - okres w ędrówek ludów 61. Ogonki 15-74 8 22 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze - okres nowo żytny ślad osadnictwa wczesne średniowiecze 62. Ogonki 15-74 9 23 ślad osadnictwa okres nowo żytny epoka kamienia – 63. Ogonki 15-74 10 24 ślad osadnictwa epoka żelaza 64. Ogonki 15-74 11 27 ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza osada wczesna epoka żelaza

osada okres wpływów 65. Ogonki 15-74 12 29 rzymskich - okres wędrówek ludów

ślad osadnictwa ślad osadnictwa nr rej. 66. Perły 12-72 1 x grodzisko wczesne średniowiecze C--104 osada VII-IX w. 67. Pniewo 15-72 0 23 osada XV-XVI w. 68. Pniewo 15-72 0 24 ślad osadnictwa XV-XVI w. 69. Pniewo 15-72 1 29 osada neolit 70. Pniewo 15-72 2 23 osada wczesne średniowiecze Dziennik Urzędowy 10485 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

osada nowo żytno ść 71. Prynowo 14-73 2 2 znalezisko lu źne neolit ślad osadnictwa okres w ędrówek ludów

72. Prynowo 14-73 3 6 osada okres nowo żytny (XVII-XIX w.) okres nowo żytny 73. Prynowo 14-73 4 7 znalezisko lu źne (XVII-XIX w.) okres nowo żytny 74. Prynowo 14-73 5 8 znalezisko lu źne (XVII-XIX w.) ślad osadnictwa mezolit – wczesna epoka żelaza 75. Prynowo 14-73 6 16

ślad osadnictwa okres nowo żytny 76. Prynowo 14-73 7 17 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze mezolit – wczesna 77. Prynowo 14-73 8 18 ślad osadnictwa epoka żelaza 78. Prynowo 14-73 9 19 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze mezolit – wczesna 79. Prynowo 14-73 10 20 ślad osadnictwa epoka żelaza wczesna osada wczesne średniowiecze 80. Prynowo 14-73 11 23 ślad osadnictwa okres nowo żytny 81. Prynowo 14-73 12 25 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze osada okres wpływów rzymskich 82. Prynowo 14-73 13 26

ślad osadnictwa wczesne średniowiecze ślad osadnictwa mezolit - wczesna epoka żelaza

osada okres wpływów 83. Prynowo 14-73 14 27 rzymskich

osada wczesne średniowiecze

ślad osadnictwa okres nowo żytny 84. Przysta ń 15-72 1 4 ślad osadnictwa XV-XVI w. 85. Przysta ń 15-72 2 5 ślad osadnictwa XV-XVI w. 86. Ruska Wie ś 15-73 1 25 znalezisko lu źne nieokre ślona okres wpływów 87. Ruska Wie ś 15-73 2 26 cmentarzysko rzymskich - okres wędrówek ludów ślad osadnictwa epoka kamienia

ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza

ślad osadnictwa neolit 88. Ruska Wie ś 15-73 3 27 ślad osadnictwa nieokre ślona

osada okres wpływów rzymskich - okres wędrówek ludów ślad osadnictwa nieokre ślona 89. Ruska Wie ś 15-73 4 15 osada pó źne średniowiecze ślad osadnictwa mezolit wczesna epoka br ązu

90. Ruska Wie ś 15-73 5 28 ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza - okres w ędrówek ludów

ślad osadnictwa pó źne średniowiecze ślad osadnictwa epoka kamienia 91. Ruska Wie ś 15-73 6 53 ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza - Dziennik Urzędowy 10486 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

okres w ędrówek ludów

ślad osadnictwa wczesne średniowiecze

osada pó źne średniowiecze - okres nowo żytny ślad osadnictwa mezolit – epoka żelaza

osada okres wpływów rzymskich - okres wędrówek ludów 92. Ruska Wie ś 15-73 7 54

ślad osadnictwa wczesne średniowiecze

osada pó źne średniowiecze - okres nowo żytny ślad osadnictwa mezolit

ślad osadnictwa epoka kamienia – epoka żelaza 93. Ruska Wieś 15-73 8 55 ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza - okres w ędrówek ludów

ślad osadnictwa okres nowo żytny ślad osadnictwa wczesne średniowiecze

94. Ruska Wie ś 15-73 9 56 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze

ślad osadnictwa okres nowo żytny osada okres wpływów rzymskich - okres 95. Ruska Wie ś 15-73 10 57 wędrówek ludów

osada (?) okres nowo żytny osada okres wpływów rzymskich - okres 96. Ruska Wie ś 15-73 11 58 wędrówek ludów

ślad osadnictwa wczesne średniowiecze osada wczesna epoka żelaza - okres w ędrówek ludów 97. Ruska Wie ś 15-73 12 59

ślad osadnictwa okres nowo żytny 98. Ruska Wie ś 15-73 13 60 ślad osadnictwa okres nowo żytny 99. Rydzówka 14-71 1 6 ślad osadnictwa XVI w. 100. Rydzówka 14-71 2 7 ślad osadnictwa XVI w. 101. Rydzówka 14-71 3 8 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 102. Rydzówka 14-71 4 9 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 103. Rydzówka 14-71 5 10 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 104. Rydzówka 14-71 6 22 osada pó źne średniowiecze pó źne średniowiecze - 105. Sosnówka 15-72 1 0 osada okres nowo żytny osada okres wpływów rzymskich 106. Stawki 15-72 1 1

ślad osadnictwa XIV-XVI osada XIV-XV 107. Stawki 15-72 2 2 osada XVI-XVII ślad osadnictwa ? 108. Stawki 15-72 3 3 ślad osadnictwa XIV w. pó źny okres wpływów 109. Str ęgiel 15-74 1 7 cmentarzysko rzymskich - okres wędrówek ludów cmentarzysko okres wpływów 110. Str ęgiel 15-74 2 6 rzymskich - okres wędrówek ludów Dziennik Urzędowy 10487 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

osada nieokre ślona 111. Str ęgiel 15-74 3 8 znalezisko lu źne epoka br ązu okres wpływów 112. Str ęgiel 15-74 4 9 cmentarzysko rzymskich 113. Str ęgiel 15-74 5 10 osada (?) nieokre ślona 114. Str ęgiel 15-74 6 11 znalezisko lu źne mezolit 115. Str ęgiel 15-74 7 12 znalezisko lu źne epoka br ązu 116. Str ęgiel 15-74 8 25 ślad osadnictwa wczesne średniowiecze 117. Str ęgiel 15-74 9 26 kurhan –kopiec(?) wczesna epoka żelaza osada okres wpływów rzymskich - okres 118. Str ęgiel 15-74 10 28 wędrówek ludów

osada wczesne średniowiecze okres wpływów 119. Str ęgiel 15-74 11 30 osada rzymskich - okres wędrówek ludów osada wczesna epoka żelaza

120. Str ęgiel 15-74 12 31 okres wpływów ślad osadnictwa rzymskich wczesna epoka żelaza - 121. Str ęgiel 15-74 13 32 osada okres w ędrówek ludów ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza

122. Str ęgiel 15-74 14 33 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze - okres nowo żytny ślad osadnictwa okres wpływów rzymskich - okres wędrówek ludów

123. Str ęgiel 15-74 15 34 osada średniowiecze

osada pó źne średniowiecze – okres nowo żytny osada okres wpływów rzymskich - okres 124. Str ęgiel 15-74 16 35 wędrówek ludów

osada okres nowo żytny ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza

125. Str ęgiel 15-74 17 36 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze - okres nowo żytny 126. Str ęgiel 15-74 18 37 osada (?) wczesna epoka żelaza 127. Str ęgiel 15-74 19 38 ślad osadnictwa nieokre ślona 128. Stulichy 14-73 1 21 osada wczesna epoka żelaza osada mezolit

ślad osadnictwa mezolit – wczesna 129. Stulichy 14-73 2 22 epoka żelaza

osada wczesne średniowiecze 130. Surwile 15-71 1 32 ślad osadnictwa średniowiecze 131. Surwile 15-71 2 8 osada pó źne średniowiecze 132. Surwile 15-71 3 9 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 133. Surwile 15-71 4 10 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze ślad osadnictwa kon. XII w. 134. Surwile 15-71 5 11 ślad osadnictwa XIII w. 135. Surwile 15-71 6 31 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 136. Surwile 15-71 7 33 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 137. Surwile 15-71 8 35 ślad osadnictwa XIII-XIV w. palafit – osada 138. Sztynort Du ży 16-73 1 x średniowiecze nawodna 139. Sztynort Du ży 16-73 5 x osada neolit osiedle obronne i nr rej. 140. Tarławki 16-71 1 x wczesna epoka żelaza osada produkcyjna C-120 Dziennik Urzędowy 10488 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2219

141. Tarławki 15-72 2 25 ślad osadnictwa XVI-XVII w. 142. Tarławki 15-72 3 26 ślad osadnictwa X-XI w. 143. Trygort 15-72 0 27 znalezisko lu źne okres w ędrówek ludów 144. Trygort 15-72 1 6 osada XIV-XVI w. 145. Trygort 15-72 2 7 ślad osadnictwa XV-XVI w. 146. Trygort 15-72 3 8 ślad osadnictwa XIV-XVI w. 147. Trygort 15-72 4 9 ślad osadnictwa XVI w. 148. Trygort 15-72 5 10 osada XIV-XVI w. osada mezolit 149. Trygort 15-72 6 11 ślad osadnictwa XV w. 150. Trygort 15-72 7 12 ślad osadnictwa XIV-XVI w. 151. Trygort 15-72 8 13 ślad osadnictwa XVI w. 152. Trygort 15-72 9 13 ślad osadnictwa XIV-XVI w. 153. Trygort 15-72 10 15 ślad osadnictwa XIV-XVI w. ślad osadnictwa mezolit

154. Trygort 15-72 11 16 ślad osadnictwa XIV-XVI w.

ślad osadnictwa XVII-XVIII w. 155. Trygort 15-72 12 17 ślad osadnictwa XVII-XVIII w. ślad osadnictwa mezolit

156. Trygort 15-72 13 18 osada (?) okres wpływów rzymskich ślad osadnictwa okres wpływów 157. Trygort 15-72 14 19 rzymskich 9?) ślad osadnictwa okres wpływów 158. Trygort 15-72 15 20 rzymskich (?) ślad osadnictwa okres wpływów 159. Trygort 15-72 16 21 rzymskich (?) ślad osadnictwa mezolit 160. Trygort 15-72 17 22 ślad osadnictwa XIV-XVI w. pradzieje - wczesne nr rej. 161. Węgielsztyn 14-72 1 x grodzisko średniowiecze C-112 162. Wegorzewo 14-71 26 3 znalezisko lu źne neolit mezolit –wczesna epoka 163. Wilkowo 14-73 2 24 ślad osadnictwa żelaza 164. Wysiecza 14-73 1 13 osada wczesne średniowiecze ślad osadnictwa mezolit – wczesna epoka żelaza

osada okres w ędrówek ludów 165. Wysiecza 14-73 2 14

ślad osadnictwa wczesne średniowiecze

ślad osadnictwa okres nowo żytny ślad osadnictwa mezolit – wczesna epoka żelaza

166. Wysiecza 14-73 3 15 osada wczesna epoka żelaza

osada wczesne średniowiecze

Dziennik Urzędowy 10489 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2220

2220

PREZES Gda ńsk, dnia 25 pa ździernika 2010 r. URZ ĘDU REGULACJI ENERGETYKI Nr OGD-4210-40(6)/2010/321/IX/DJ

DECYZJA

Na podstawie art. 155 i art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks post ępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130 poz. 1188, Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682, Nr 181, poz. 1524, z 2008 r. Nr 229, poz. 1539, z 2009 r. Nr 195, poz. 1502, Nr 216, poz. 1676, z 2010 r. Nr 40, poz. 230, Nr 167, poz. 1131), w zwi ązku z art. 47 ust. 1 i 2, art. 23 ust. 2 pkt 2, art. 30 ust. 1 i art. 45 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123, Nr 170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 21, poz. 124, Nr 52, poz. 343, Nr 115, poz. 790, Nr 130, poz. 905, z 2008 r. Nr 180, poz. 1112, Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 3, poz. 11, Nr 69, poz. 586, Nr 165, poz. 1316, Nr 215, poz. 1664 oraz z 2010 r. Nr 21, poz. 104, Nr 81, poz. 530) oraz w zwi ązku z § 27 ust. 1 rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 pa ździernika 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozlicze ń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. z 2006 r. Nr 193, poz. 1423), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 21 wrze śnia 2010 r. Ciepłownie Miejskie Sp. z o.o. z siedzibą w Węgorzewie, zwanej w dalszej cz ęś ci decyzji „Przedsi ębiorstwem”

postanawiam zmieni ć decyzj ę z dnia 5 maja 2010 r. Nr OGD-4210-70(14)/2009/2010/321/IX/KG zatwierdzaj ącą dziewi ątą taryf ę dla ciepła, ustalon ą przez Przedsi ębiorstwo, poprzez zmian ę brzmienia taryfy w cz ęś ci IV pkt 4.1. Zmiana taryfy stanowi zał ącznik do niniejszej decyzji.

UZASADNIENIE

W dniu 5 maja 2010 r. Prezes Urz ędu Regulacji Energetyki, zwany dalej „Prezesem URE”, decyzj ą Nr OGD-4210-70(14)/2009/2010/321/IX/KG zatwierdził dziewi ątą taryf ę dla ciepła ustalon ą przez Przedsi ębiorstwo, z okresem jej obowi ązywania do dnia 30 czerwca 2011 r. Na podstawie art. 61 § 1 Kodeksu post ępowania administracyjnego, na wniosek Przedsi ębiorstwa posiadaj ącego koncesje na:

- wytwarzanie ciepła Nr WCC/811/321/W/3/99/MJ z dnia 6 pa ździernika 1999 r., zmienion ą pó źniejszymi decyzjami,

- przesyłanie i dystrybucj ę ciepła Nr PCC/856/321/W/3/99/MJ z dnia 6 pa ździernika 1999 r., zmienion ą pó źniejszymi decyzjami,

W dniu 22 wrze śnia 2010 r. zostało wszcz ęte post ępowanie administracyjne w sprawie zmiany decyzji zatwierdzaj ącej taryf ę dla ciepła (dziewi ątą), polegaj ącej na zmianie cen i stawek opłat zawartych w tej taryfie, w zwi ązku ze wzrostem cen gazu ziemnego. W konsekwencji przedmiotem post ępowania administracyjnego była zmiana brzmienia cz ęś ci IV pkt 4.1. taryfy dla ciepła dla grup odbiorców zaopatrywanych w ciepło ze źródeł ciepła opalanych gazem. Zgodnie z art. 155 Kodeksu post ępowania administracyjnego decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, mo że by ć w ka żdym czasie za zgod ą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który j ą wydał lub przez organ wy ższego stopnia, je żeli przepisy szczególne nie sprzeciwiaj ą si ę uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Ponadto stosownie do § 27 ust. 1 rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 pa ździernika 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozlicze ń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. z 2006 r. Nr 193, poz. 1423) w przypadku nieprzewidzianej, istotnej zmiany warunków prowadzenia przez przedsi ębiorstwo energetyczne działalno ści gospodarczej, jest mo żliwa zmiana taryfy wprowadzonej do stosowania w trybie okre ślonym w art. 47 ustawy – Prawo energetyczne lub przez zawarcie umów, o których mowa w § 4 ust. 2 cytowanego rozporz ądzenia, po dokonaniu analizy i oceny skutków ekonomicznych tych zmian. W toku przeprowadzonego post ępowania Prezes URE ustalił, i ż Przedsi ębiorstwo wyst ąpiło z wnioskiem o zmian ę cen i stawek opłat zawartych w taryfie, w zwi ązku ze zmian ą cen gazu ziemnego, wynikaj ącą ze zmiany „Taryfy dla paliw gazowych PGNiG S.A" opracowanej przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. z siedzib ą w Warszawie, zatwierdzonej decyzj ą Prezesa URE z dnia 17 maja 2010 r. Nr DTA-4210-10(14)/2010/652/III/AG oraz z dnia 16 wrze śnia 2010 r. Nr DTA-4212-30(9)/2010/652/III/AG. Tym samym dla Przedsi ębiorstwa nast ąpił istotny, nieprzewidziany wzrost kosztów paliwa. Ustalaj ąc ceny i stawki opłat w zmienionej wysoko ści, Przedsi ębiorstwo skalkulowało je na podstawie uzasadnionych kosztów prowadzenia działalno ści zwi ązanej z wytwarzaniem ciepła w źródłach ciepła opalanych gazem ziemnym, uwzgl ędniaj ących wzrost kosztów gazu ziemnego, zaplanowanych dla okresu stosowania taryfy, z przyczyn wy żej wymienionych. Zatem zachodz ą przesłanki do zmiany wysoko ści cen i stawek opłat zawartych w cz ęś ci IV pkt 4.1. zatwierdzonej taryfy. W tym stanie rzeczy Prezes URE orzekł, jak w sentencji.

Dziennik Urzędowy 10490 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2220

POUCZENIE

1) Od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do S ądu Okr ęgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - za po średnictwem Prezesa URE, w terminie dwutygodniowym od dnia jej dor ęczenia (art. 30 ust. 2 i 3 ustawy – Prawo energetyczne oraz art. 479 46 pkt 1 i art. 479 47 § 1 Kodeksu post ępowania cywilnego).

2) Odwołanie od decyzji powinno czyni ć zado ść wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawiera ć oznaczenie zaskar żonej decyzji i warto ści przedmiotu sporu, przytoczenie zarzutów, zwi ęzłe ich uzasadnienie, wskazanie dowodów, a tak że zawiera ć wniosek o uchylenie albo zmian ę decyzji w cało ści lub w cz ęś ci (art. 479 49 Kodeksu post ępowania cywilnego). Odwołanie nale ży przesła ć na adres Północnego Oddziału Terenowego Urz ędu Regulacji Energetyki, ul. Okopowa 7, 80 – 819 Gda ńsk.

3) Stosownie do art. 47 ust. 3 pkt 2 w zwi ązku z art. 31 ust. 3 pkt 2 i ust. 4 ustawy – Prawo energetyczne, decyzja oraz informacja o zmianie taryfy wraz z jej wyci ągiem zostanie skierowana do ogłoszenia we wła ściwym miejscowo wojewódzkim dzienniku urz ędowym.

z up. Prezesa Urz ędu Regulacji Energetyki Dyrektor Północnego Oddziału Terenowego Urz ędu Regulacji Energetyki z siedzib ą w Gda ńsku Mirosława Szatybełko-Połom

Zał ącznik Nr 1 do decyzji Nr OGD-4210-40(6)/2010/321/IX/DJ Prezesa Urz ędu Regulacji Energetyki z dnia 25 pa ździernika 2010 r.

Ciepłownie Miejskie Spółka z o.o. 11-600 W ęgorzewo, ul. B. Chrobrego 4

Zmiana taryfy dla ciepła

ZAŁ ĄCZNIK DO DECYZJI PREZESA URE z dnia 25 pa ździernika 2010 r. nr OGD-4210-40(6)/2010/321/IX/DJ

2010 r.

W Taryfie dla ciepła ustalonej przez Ciepłownie Miejskie Spółka z o.o. z siedzib ą w Węgorzewie, stanowi ącej zał ącznik do decyzji Prezesa Urz ędu Regulacji Energetyki nr OGD-4210-70(14)/2009/2010/321/IX/KG z dnia 5 maja 2010 r. opublikowanej w Dzienniku Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego z 2010 r. Nr 66, poz. 1056, wprowadza si ę nast ępuj ące zmiany:

1) cz ęść IV, pkt. 4.1. otrzymuje brzmienie:

Dziennik Urzędowy 10491 Województwa WarmińskoMazurskiego Nr 173 Poz. 2220

4.1. Ceny i stawki opłat.

Grupa odbiorców W 1 j.m. NETTO stawka opłaty miesi ęcznej za zamówion ą moc ciepln ą zł/MW 10 790,86 stawka opłaty za ciepło zł/GJ 53,33

Grupa odbiorców W 2 j.m. NETTO stawka opłaty miesi ęcznej za zamówion ą moc ciepln ą zł/MW 12 650,65 stawka opłaty za ciepło zł/GJ 42,11

Grupa odbiorców W 3 j.m. NETTO stawka opłaty miesi ęcznej za zamówion ą moc ciepln ą zł/MW 9 126,95 stawka opłaty za ciepło zł/GJ 49,50

Grupa odbiorców W 4 j.m. NETTO stawka opłaty miesi ęcznej za zamówioną moc ciepln ą zł/MW 7 869,98 stawka opłaty za ciepło zł/GJ 53,58

Grupa odbiorców W 5 j.m. NETTO stawka opłaty miesi ęcznej za zamówion ą moc ciepln ą zł/MW 6 720,78 stawka opłaty za ciepło zł/GJ 54,35

Grupa odbiorców W6 + P6 j.m. NETTO roczna 79 431,27 cena za zamówion ą moc ciepln ą rata miesi ęczna zł/MW 6 619,27 cena ciepła zł/GJ 46,71 cena no śnika ciepła zł/m 3 0,00 stawka opłaty stałej za usługi przesyłowe roczna 15 806,10 zł/MW rata miesi ęczna 1 317,18 stawka opłaty zmiennej za usługi przesyłowe zł/GJ 4,53

Grupa odbiorców W 7 j.m. NETTO stawka opłaty miesi ęcznej za zamówion ą moc ciepln ą zł/MW 16 497,16 stawka opłaty za ciepło zł/GJ 67,33

Ustalone ceny i stawki opłat nie zawieraj ą podatku od towarów i usług (VAT). Podatek VAT nalicza si ę zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami.

Członek Zarz ądu Dyrektor Henryk Merecki Maciej Zmitrowicz

10492

Wydawca : Wojewoda WarmińskoMazurski Redakcja : WarmińskoMazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie, Wydział Prawny i Nadzoru Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9, 10575 Olsztyn, pok. 151, tel. (89) 5232474, 5232683

Skład komputerowy : WarmińskoMazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie, Wydział Prawny i Nadzoru Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9, 10575 Olsztyn, tel. (89) 5232334, 5232441 email: [email protected]

Druk i rozpowszechnianie : Zakład Obsługi WarmińskoMazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9, 10575 Olsztyn, tel. (89) 5232293

Rozpowszechnianie i prenumerata odbywa się: na podstawie nadesłanego zamówienia do Zakładu Obsługi WarmińskoMazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9, 10575 Olsztyn, tel. (89) 5232293 w punkcie sprzedaży w Zakładzie Obsługi WarmińskoMazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9, 10575 Olsztyn, pok. 334, tel. (89) 5232293

Egzemplarze archiwalne wraz ze skorowidzami wyłożone są do powszechnego wglądu w: Wydziale Prawnym i Nadzoru WarmińskoMazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9, 10575 Olsztyn, pok. 148, tel. (89) 5232591

Tłoczono z polecenia Wojewody WarmińskoMazurskiego w Zakładzie Obsługi WarmińskoMazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9, 10575 Olsztyn

ISSN 15084817 Cena brutto: 14,04 zł (w tym 7 % VAT)