...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

WPROWADZENIE

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zgodnie z art. 6 ust. 1, 2, 4, 6 i 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym, jest podstawowym instrumentem polityki przestrzennej gminy. Uwzględnia się w nim uwarunkowania wynikające z:  dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu,  występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów szczególnych,  stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, kulturowego, w tym rolniczej przestrzeni produkcyjnej,  prawa własności gruntów,  jakości życia mieszkańców,  zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych  oraz uwarunkowań, celów i kierunków polityki przestrzennej państwa na obszarze województwa.

Studium uchwalone przez radę gminy nie jest przepisem gminnym powszechnie obowiązującym ani podstawą wydawania decyzji administracyjnych. Jest ono natomiast podstawą do sporządzania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ustalenia studium są wprowadzane do obiegu prawnego poprzez plany miejscowe, a zarząd gminy każdorazowo bada spójność projektu planu z polityką przestrzenną gminy określoną w studium.

Gmina Główczyce posiada studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego opracowane w 2002 roku (Uchwała Nr 41/466/2002 Rady Gminy Główczyce z dnia 28 sierpnia 2002 roku), które dotychczas nie było zmieniane. Obecnie prowadzone są prace projektowe dotyczące dwóch zmian studium gminy w tym: a) zmiana studium na podstawie uchwały Rady Gminy Główczyce nr 61/2007 z dnia 21 maja 2007 roku w sprawie przystąpienia do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce dla terenu w miejscowości Główczyce, b) zmiana studium na podstawie uchwały Rady Gminy Główczyce nr 56/394/2006 z dnia 24 października 2006 roku w sprawie przystąpienia do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce (dotyczy terenu całej gminy),

Do końca 2003 roku politykę przestrzenną gminy Główczyce określał miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce uchwalony uchwałą Nr 49/94 Rady Gminy Główczyce z dnia 14 grudnia 1994 roku. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmował cały obszar gminy za wyjątkiem obrębu ewidencyjnego miejscowości Główczyce. Na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z późniejszymi zmianami) plan gminy Główczyce obowiązywał do dnia 31 grudnia 2003 roku. Zgodnie z uchwałą Nr 122/316/2000 Rady Gminy Główczyce z dnia 28 grudnia 2000 roku o przystąpieniu do opracowania planu, dla miejscowości Główczyce w granicach obrębu geodezyjnego sporządzono miejscowy planu zagospodarowania przestrzennego, który został uchwalony Uchwałą Rady Gminy Główczyce nr 79/112/2003 z dnia 28 listopada 2003 roku (Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego Nr 119 poz. 2079 z dnia 01 października 2004 roku).

W 2000 roku Rada Gminy Główczyce uchwaliła strategię zrównoważonego rozwoju gminy Główczyce. Główny cel rozwoju gminy Główczyce to stworzenie korzystnych warunków dla powstania nowych podmiotów gospodarczych, które ożywią życie gospodarcze, a jednocześnie sprzyjać będą tworzeniu nowych miejsc pracy na terenie gminy (Uchwała Nr 38/232/2000 z dnia 12.07.2000 r.)

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

CZĘŚĆ I - UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY GŁÓWCZYCE

1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY

Powierzchnia gminy: 32 381,0 ha Ludność: 9715 osób (stan na koniec 2000r.) Struktura osadnicza: 26 sołectw, Osiedle Główczyce, 49 miejscowości Wskaźnik lesistości gminy: 28 ,2%

1.1. Położenie Główczyce położona jest w województwie pomorskim, w północno – wschodniej części powiatu słupskiego, na Pobrzeżu Słowińskim. Graniczy:  od wschodu z gminami powiatu lęborskiego: Wicko i Nowa Wieś Lęborska,  od południa z gminami pow iatu słupskiego: Potęgowo i Damnica,  od strony zachodniej z gminą Słupsk,  od północy z gminą Smołdzino (powiat Słupsk). Granica gminy Główczyce w części północnej wyznaczona jest przez brzeg jeziora Łebsko, w części wschodniej przez koryto rzeki Łeby. G ranica południowa gminy przebiega głównie przez tereny rolne, pola uprawne i łąki, w części zachodniej przez tereny leśne. Północno – zachodnią granicę wyznacza rzeka Pustynka wpadająca do jeziora Łebsko.

1.2. Ludność Ogólna liczba ludności gminy Główczyc e wynosi 9715 osób (stan na koniec 2000r.). Ludność gminy stanowi około 10 % ludności powiatu słupskiego. Gęstość zaludnienia na terenie gminy wynosi około 30 osób na 1 kilometr kwadratowy. Największą miejscowością jest wieś gminna Główczyce, w której mies zka ponad 21% mieszkańców gminy ogółem (2048 osób).

1.3. Użytkowanie terenu Gmina Główczyce jest największą gminą w powiecie słupskim, a szóstą pod względem wielkości w województwie pomorskim. Ponad 60% powierzchni gminy stanowią użytki rolne, lasy zajmują około 28 %. Niewielki obszar zajmują wody (3 %), a grunty pod drogami i tereny zabudowane – 5 % powierzchni gminy.

Tab. Nr 1. Struktura użytkowania gruntów gminy

Pokrycie terenu Powierzchnia (ha) % do powierzchni ogólnej gminy Użytki rolne: 18 631,0 57,5 Grunty orne: 12 520,0 38,7 Sady: 22,0 0,001 Łąki: 4 833,0 14,9 Pastwiska: 1 256,0 3,9 Lasy i grunty leśne: 9 114,0 28,2 Grunty pozostałe: 4 636,0 14,3 Powierzchnia gminy ogółem: 32 381,0 100,0

1.4. Własność gruntów Na terenie gminy wys tępują grunty Skarbu Państwa: - w Zarządzie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa - 8443,90 ha, - w Zarządzie Lasów Państwowych, stanowiące około 1/3 wszystkich gruntów -11 237 ha, - w Zarządzie Słowińskiego Parku Narodowego - 1544,26 ha, w tym:

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- 197,37 ha – obręb Ciemino; - 1117,28 ha – obręb Gać; - 160,97 ha – obręb Izbica; - 68,64 ha – obręb Skórzyno; Grunty prywatne zajmują powierzchnię około 23% wszystkich gruntów. Są to głównie tereny zabudowane i grunty rolne. Większe kompleksy gruntów rolnych będących włas nością prywatną znajdują się w obrębie geodezyjnym , Drzeżewo – Lipno, Żoruchowo, Stowięcino i . Na terenie gminy występuje niewielka (około 2%) ilość gruntów komunalnych (676 ha). Stanowią je drogi, tereny usług publicznych jak np. boiska sportowe oraz tereny kopalni kruszyw.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2. UWARUNKOWANIA PONADLOKALNE

2.1. Położenie w województwie Część północna gminy Główczyce położona jest w strefie wybrzeża, a pozostały teren w północnej strefie równinnej województwa. Północna strefa równin na obejmuje pas o szerokości 20 - 30 kilometrów. Jako obszar z przewagą gruntów ornych na stosunkowo dobrych glebach, o stosunkowo niskiej lesistości, z dobrze rozwiniętymi systemami infrastruktury technicznej wraz z komunikacją, posiada predyspozycje do r ozwoju różnorodnych form zagospodarowania. Z kolei strefa wybrzeża – obszar wyróżniający się pod względem wartości przyrodniczych, o wysokiej wrażliwości i dynamice zmian w środowisku, posiada predyspozycje do rozwoju turystyki i rekreacji, lecznictwa uzd rowiskowego, gospodarki morskiej. W strefie wybrzeża organizowany jest System Zintegrowanego Zarządzania Obszarami Przybrzeżnymi. Cała gmina zawiera się w strefie restrukturyzacji rolnictwa i wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. W zakresie rolnictw a gmina predysponowana jest do rozwoju hodowli bydła (duży potencjał trwałych użytków zielonych w dolinie Łeby), wysokotowarowej produkcji rolnej (znaczne i zwarte areały gruntów ornych o wysokiej wartości agroekologicznej), przetwórstwa rolno – spożywczego. Północna część gminy, z uwagi na istniejące, chronione prawem obszary cenne przyrodniczo, predysponowana jest do rozwoju rolnictwa ekologicznego. Rola w sieci osadniczej W systemie sieci osadniczej regionu miejscowość Główczyce pełni rolę lokalnego wiej skiego ośrodka rozwoju o głównej funkcji związanej z rolnictwem.

2.2. Drogi Przez obszar gminy Główczyce przebiega centralnie, w kierunku zachód - wschód, droga wojewódzka DW 213 Słupsk – Wicko – Celbowo.

2.3. Infrastruktura techniczna Przez obszar gminy przebiega: - linia energetyczna 400 kV relacji Dolna Odra - Żarnowiec. Nie posiada ona bezpośredniego znaczenia dla zasilania gminy. - wzdłuż drogi wojewódzkiej kabel telekomunikacji dalekosiężnej Ustka - Wicko. Według dotychczasowych projektów strategii g ospodarowania przestrzenią województwa część obszaru gminy Główczyce znajduje się na terenach predysponowanych do lokalizacji farm wiatrowych, które to tereny koncentrują się w strefie wybrzeża. Z lokalizacji farm wiatrowych proponuje się wyłączyć obszary prawnie chronione i rejony o największej atrakcyjności dla turystyki.

2.4. Europejskie uwarunkowania systemów ochrony przyrody

2.4.1. System obszarów chronionych Natura 2000 Projektowany przez Ministerstwo Środowiska europejski system obszarów chronion ych NATURA 2000 obejmuje Słowiński Park Narodowy oraz projektowany Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Dolnej Łeby . System NATURA 2000 jest jednym z dwóch podstawowych projektów sieci obszarów cennych dla zachowania bioróżnorodności i zasobów środowiska naturalnego. Obligatoryjnie do sieci NATURA 2000 zostaną włączone europejskie ostoje przyrody pochodzące z programu CORINE. Zarówno SPN jak projektowany OCHK Dolina Dolnej Łeby oraz północny fragment projektowanego OCHK Dolina Łupawy (pn. Dolina Dolnej Łup awy) zostały zakwalifikowane jako ostoje programu CORINE. CORINE jest europejskim programem Koordynacji Informacji o Środowisku, obejmującym m.in. identyfikację, inwentaryzację i opis miejsc, których ochrona jest szczególnie istotna dla zachowania dziedzic twa przyrodniczego Europy – miejsca te nazywane są ostojami przyrody. Ostoje programu CORINE nie stanowią formy ochrony zasobów przyrody, są

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO natomiast obszarami o wyjątkowych w skali europejskiej walorach naturalnych i największym znaczeniu dla zachowania bioróżnorodności kontynentu.

2.4.2. Koncepcja Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET Północna część gminy znajduje się obrębie Wybrzeża Bałtyku, uznanego w Koncepcji Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET – Polska, za obszar węzłowy o znaczeniu międzynarodowym, wymagającym szczególnej ochrony ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze. Wspomniany wyżej obszar węzłowy w sieci ECONET to przede wszystkim Słowiński Park Narodowy. Na południe od gminy Główczyce, na terenach gmin Kołczygłowy, Czarna Dąbrówka, Bytów i innych, znajduje się obszar węzłowy krajowej sieci ekologicznej o znaczeniu międzynarodowym. Do sieci włączono obszary o najwyższej bioróżnorodności, chronione lub wskazane do objęcia ochroną, na których obowiązują lub wskazane są zasady zagospodarowania s łużące w pierwszym rzędzie zachowaniu zasobów przyrodniczych. Ochrony wymagają jeziora przybrzeżne, wielkopowierzchniowe torfowiska wysokie typu atlantyckiego, ostoje ptaków wodno - błotnych. ECONET typuje do szczególnej ochrony, jako krajowe korytarze eko logiczne łączące tereny węzłowe, Pradolinę Łeby i dolinę Łupawy. Doliny te wyróżniają się szczególnie pod względem walorów przyrodniczo – krajobrazowych. W koncepcji sieci ekologicznej, opracowanej w ramach studium województwa słupskiego (1996 r.) wymienio ne tereny zostały wytypowane do dalszego rozszerzania systemu obszarów chronionych oraz wdrażania proekologicznych zasad gospodarowania.

2.4.3. Słowiński Park Narodowy W granicach Słowińskiego Parku Narodowego (SPN) znajdują się północne fragmenty gminy Główczyce. Park ten został utworzony w 1966 roku Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 września 1966 r. w sprawie utworzenia Słowińskiego Parku Narodowego (Dz. U. nr 42 poz. 254 z dnia 8 października 1966 r.) w celu ochrony dobrze zachowanych form brzeg u morskiego o charakterze wydmowym, zachowania terenów, na których intensywnie przebiegają zjawiska i procesy morfogenetyczne związane z ruchomymi wydmami oraz w celu ochrony cennych elementów i zespołów świata roślinnego i zwierzęcego. Istotnym walorem tego obszaru są walory krajobrazowe ciągu wydm nadmorskich. W 1977 r. obszar SPN został włączony do światowej sieci rezerwatów Biosfery „ UNESCO MaB”. W granicach Słowińskiego Parku Narodowego obowiązują zasady gospodarowania określone Zarządzeniem Ministra L eśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 10 listopada 1966 r. w sprawie określenia granic Słowińskiego Parku Narodowego i ograniczeń obowiązujących na jego terenie oraz w sprawie zarządzania Parkiem (M.P. nr 66 poz. 317 z dnia 1 grudnia 1966 r.). Park nie po siada otuliny, pomimo podejmowania prób jej ustanowienia. Według wcześniejszych projektów projektowana granica otuliny parku przebiegałaby w gminie przez miejscowości Żoruchowo, , Lipno, Przebędowo, dochodząc do wschodniej granicy gminy w okolicy drogi wojewódzkiej. Tak szeroki zasięg otuliny jest nieuzasadniony funkcją, jaką powinna spełniać otulina wobec parku, tj. przede wszystkim funkcją ochrony obszaru parku przed negatywnymi oddziaływaniami poza jego obszarem. Projektowany przebieg granicy otul iny nie uwzględnia przebiegu korytarzy ekologicznych projektowanych w Koncepcji Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET, które to korytarze ekologiczne są obszarami aktywnych powiązań terenu parku z otoczeniem. W trakcie opracowania jest plan ochrony Słowiński ego Parku Narodowego, który po zatwierdzeniu przez Ministra Środowiska ustali zasady gospodarowania w granicach parku i w wyznaczonej otulinie parku.

2.5. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych

2.5.1. Zadania samorządu województwa Dla województwa pomorskiego zostały opracowane dokumenty uchwalone przez Sejmik Województwa Pomorskiego: - Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (uchwała Nr 639/XLVI/02 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 30 września 2002 r.),

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Program operacyjny rozwoju regionalnego województwa pomorskiego na lata 2001- 2002 (uchwała Nr 363/XXVIII/01 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 29 stycznia 2001 r.), - Program operacyjny województwa pomorskiego PHARE 2002 i 2003 Spójność Społeczna Gospodarcza (uchwała Nr 535/XXXIX/02 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 18 lutego 2002 r.), - Program Ochrony Środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego (uchwała Nr 153/XIII/03 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 29 września 2003 r.), - Strategia rozwoju turystyki województwa pomorskiego na lata 2004 - 2013 (uchwała Nr 327/XXIII/04 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 17 maja 2004 r.), - Regionalny program operacyjny województwa pomorskiego na lata 2004-2006 (uchwała Nr 354/XXIV/04 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 14 czerwca 2004 r.), - Strategia rozwoju województwa pomorskiego (uchwała nr 587/XXV/05 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 18 lipca 2005 r.), - Raport z realizacji w latach 2003 - 2004 Programu Ochrony Środowiska woj. Pomorskiego (uchwała Nr 692/XXXVII/05 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 3 października 2005 r.).

Dot. zmiany studium gminy na podstawie uchwały Rady Gminy Główczyce nr 61/2007 z dnia 21 maja 2007 roku w sprawie przystąpienia do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce dla terenu w miejscowości Główczyce: Zadania służące realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, które zostały ustalone w dokumentach przyjętych przez Sejmik Województwa Pomorskiego: a) Program operacyjny rozwoju regionalnego województwa pomorskiego na lata 2001 - 2002 (Uchwała nr 363/XXVIII/01 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 29.01.2001 r.) - Priorytet IV działanie l - Realizacja inwestycji poprawiających stan środowiska i bezpieczeństwa przeciwpowodziowego oraz działanie 2 -Wdrożenie Programu odnowy wsi pomorskiej. a) Program operacyjny województwa pomorskiego PHARE 2002 i 2003. Spójność spo- łeczna i gospodarcza. (Uchwała nr 535/XXXIX/02 Sejmiku Wojewódz twa Pomorskiego z dnia 18.02.2002 r.) - w Programie nie ujęto działań odnoszących się do obszaru zmiany studium.

2.5.2. Zadania rządowe W wojewódzkim rejestrze nie przewiduje się zadań rządowych do realizacji na terenie gminy Główczyce.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

3. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE

3.1. Uwarunkowania fizjograficzne Obszar gminy Główczyce pod względem geomorfologicznym charakteryzuje się dużym urozmaiceniem, typowym dla obszarów pobrzeży ukształtowanych przez zlodowacenia i postglacjalną działalność geomorfologiczną eroz yjno-akumulacyjną. Wyróżnić tu należy cztery zasadnicze formy ukształtowania terenu: wysoczyzny moreny dennej, płaty moreny czołowej, pradoliny, doliny rzeczne i rynny polodowcowe. Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Kondrackiego (1994) obsz ar gminy Główczyce położony jest w obrębie dwóch regionów: Niziny Gardnieńsko -Łebskiej i Wysoczyzny Damnickiej, wchodzących w skład Wybrzeża Słowińskiego. W strukturze środowiska przyrodniczego gminy Główczyce szczególnie wyraźnie zaznaczają się formy prad olinne. Wymienić tu należy Pradolinę Łeby przebiegającą wzdłuż zachodnich i północnych krańców gminy, jak i wcześniej ukształtowaną Pradolinę Nadmorską. Północna część gminy położona jest w obrębie Niziny Gardnieńsko -Łebskiej. Ukształtowanie powierzchni te go obszaru jest mało urozmaicone. Wyróżniającymi się formami są ciągi wydm o równoleżnikowym układzie, w północnej, mierzejowej części dochodzące do kilkudziesięciu metrów wysokości. Nad całym obszarem góruje położone w południowo -wschodniej części niziny wzgórze Rowokołu - kulminacja 115 m n.p.m. (poza obszarem gminy). Charakterystycznym elementem tego obszaru są jeziora przybrzeżne: Łebsko i Gardno należące do największych jezior tego typu w Polsce. Obszar gminy przylegający do jeziora Łebsko tworzy płask ą równinę (rejon wsi Izbica i Gać). Teren ten jest wyniesiony nad poziom morza jedynie na wysokość od około 0,2 m n.p.m. do 1,0 -2,0 m n.p.m. Wysoczyzna Damnicka w granicach gminy Główczyce to przede wszystkim zwarte płaty wysoczyzny moreny dennej równinnej . Na północnym skraju występuje ciąg pagórków moreny czołowej, które wyznaczają zasięg fazy gardnieńskiej ostatniego zlodowacenia (południowobałtyckiego). Na wysoczyźnie morenowej występują także formy moreny dennej falistej z licznymi małymi zagłębienia mi wytopiskowymi urozmaicającymi jej powierzchnię. W dnach zagłębień o płytkim zaleganiu pierwszego poziomu wody gruntowej wykształciły się liczne na tym obszarze torfy. Stosunkowo duży jest w obrębie płatów wysoczyzny morenowej udział obszarów bezodpływow ych powierzchniowo. W zagłębieniach częste są niewielkie zbiorniki wodne - tzw. oczka. Pradolina Łeby (Dolina Łeby) obejmuje północno -wschodnią część gminy Główczyce. Jest to rozległa, polodowcowa forma dolinna, przez którą przepływa rzeka Łeba. Szerokość dna pradoliny wynosi 2 -3 km, a głębokość wcięcia w wysoczyzny morenowe osiąga do 30 -40 m. Są to tereny użytkowane głównie rolniczo, z rozległymi kompleksami łąkowo -pastwiskowymi oraz z coraz silniej wkraczającą roślinnością krzewiastą. Lokalnie występują zbiorowiska leśne w postaci niewielkich kęp leśnych, typu łęgów i olsów. Doliny, a zwłaszcza przepływające nimi rzeki umożliwiają przemieszczanie się wielu gatunków roślin oraz zwierząt i pełnią funkcje korytarzy ekologicznych. Północną granicą gminy jest brzeg jeziora Łebsko, które jest trzecim pod względem powierzchni jeziorem w kraju (71,4 km 2). Jest to jezioro wyjątkowo płytkie, gdzie maksymalna głębokość nie przekracza 6,3 m, a przy brzegach około 1 m. Dostępu do wody prawie na całej długości linii brz egowej bronią szuwary trzcinowe i turzycowe, które gęsto porastają muliste obrzeża. Przez jezioro przepływa rzeka Łeba, a uchodzi do niego również kilka innych mniejszych, o krótkim przebiegu cieków. Położenie Łebska w sąsiedztwie Morza Bałtyckiego powoduj e, że wody jeziorne stale narażone są na oddziaływania morza w zakresie zmian składu chemicznego, jak i poziomów zbiornika. Jest to spowodowane niewielką różnicą średniego poziomu jeziora Łebsko i morza wynoszącą tylko 8,6 cm (Tobolski i inni, 1997). Wody morskie w postaci prądu wstecznego mogą łatwo przedostawać się do jeziora, podnosząc w ten sposób jego poziom. Zasięg wpływów wahań poziomu morza obejmuje nie tylko całe jeziora, lecz również ujściowe odcinki wpadających do tego akwenu rzek i kanałów. Zjaw isko to zostało stwierdzone między innymi w Cecenowie, odległym od jeziora Łebsko mniej więcej o 10 km, a od morza o ponad 20 km. Ilość napływów morskich wód do jeziora stanowi średnio 20 %. Nałożenie się zjawisk

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO hydrologicznych (wysokie stany w okresach r oztopów i ulewnych opadów) w zlewni jeziora, w tym rzek Łeby i Łupawy oraz wlewów wód morskich może powodować zagrożenie podtopienia sąsiadujących z jeziorem obszarów „depresyjnych”. W całym jeziorze utrzymuje się wysokie zasolenie, najwyższe w części wsch odniej, gdzie osiąga maksymalnie 6,4 -7,4‰, w części zachodniej jeziora zasolenie zmniejsza się i dochodzi do 1 -3‰. Jezioro Łebsko objęte jest badaniami czystości wód. W roku 1995 wody jeziora Łebsko mieściły się w III klasie czystości wód. Jezioro stanowi zbiornik o małej odporności na antropopresję. Pozostałe cechy środowiska przyrodniczego gminy:  Obszar gminy położony jest w obrębie dwóch dorzeczy: Łupawy i Łeby oraz w obrębie zlewni bezpośredniej jeziora Łebsko. Wspomniane rzeki wykazują stosunkowo spoko jny, ustabilizowany przepływ wody, uwarunkowany klimatycznie (dość równomierny rozkład opadów w ciągu roku, łagodne zimy z częstymi odwilżami). Charakteryzują się znaczną zasobnością w wodę w ciągu całego roku, na co mają wpływ liczne aktywne źródliska, duża ilość opadów i mało przepuszczalne podłoże.

 Ilość naturalnych cieków i zbiorników wodnych jest niewielka, a ponadto od kilku lat obserwuje się obniżanie poziomu wód gruntowych. Niedobory wody uzupełniane są wodą podsiąkającą z bagien i zbiorników. Szcze gólnie torfowiska są swoistymi zbiornikami wodnymi odgrywającymi istotną rolę w hydrografii terenu gminy. Co do zasobów wodnych mogą one konkurować ze sztucznymi zbiornikami retencyjnymi. Złoża torfowe wpływają regulująco na odpływ wód powierzchniowych i s pełniają ważną funkcję w tzw. małej retencji. Torfowiska najczęściej występują w dolinach rzecznych. Na części z nich są zbiorowiska leśne. Najbardziej przekształcone i odwodnione powierzchnie torfowisk są wykorzystywane rolniczo jako łąki i pastwiska.  W granicach gminy Główczyce występuje niewielka liczba drobnych powierzchniowych jezior, tzw. "oczek". Pomimo małych rozmiarów i głębokości pełnią istotną funkcję retencyjną. Ważnym elementem sieci hydrograficznej gminy są obszary stale lub okresowo podmokłe , z reguły występują w obniżeniach pradolinnych, dolinnych i bezodpływowych. Ich topograficzny zasięg wykazuje znaczną zmienność w cyklu roku hydrologicznego, osiągając maksymalne rozmiary wiosną.  Obszar gminy Główczyce charakteryzuje się bardzo zróżnicowa nymi walorami środowiska biotycznego i abiotycznego. Potencjał ekologiczny środowiska określają potencjalne zbiorowiska roślinne, tj. hipotetyczny stan roślinności, który mógłby wystąpić gdyby całkowicie ustała działalność człowieka zmieniającego roślinnoś ć. W północnej części gminy dominują tereny subatlantyckiej brzeziny bagiennej, wilgotne wrzosowiska atlantyckie, subatlantycki acidofilny las bukowo – dębowy typu pomorskiego. W Pradolinie Łeby dominują niżowe łęgi olszowe i jesionowo – olszowe siedlisk wodogruntowych okresowo lekko zabagnionych z płatami subatlatyckiej brzeziny bagiennej. Te same zbiorowiska roślinności potencjalnej znajdują się w pozostałych dolinach rzek. W środkowej i południowej części gminy występują głównie kwaśna buczyna niżowa i żyzna buczyna niżowa.  Do rejonów zagrożonych powodzią należą tereny w bezpośrednim sąsiedztwie jezior Łebsko, dolina rzeki Łeby, dolina rzeki Łupawy. Na terenie gminy Główczyce zasadniczy wpływ na stany wód w rzekach, jeziorach mają wiatry z kierunków półn ocnego i północno -zachodniego powodujące sztormy, zasypywanie ujść do jezior oraz falowanie jezior. Istotnym czynnikiem podnoszenia się stanów wody w rzece Łeba jest cofka od podwyższonego stanu morza. Na rysunku Studium oznaczone zostały tereny zagrożone wodą stuletnią, czyli o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi wynoszącym 1%. 3.2. Ochrona przyrody Obszar gminy Główczyce cechuje stosunkowo duże nagromadzenie obiektów i terenów objętych formami ochrony przyrody. Występują tu następujące formy ochrony p rzyrody:  Słowiński Park Narodowy; (patrz rozdział „Uwarunkowania ponadlokalne”) obejmuje północno – zachodni skraj gminy. Wszelka działalność na terenie Parku

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

podporządkowana jest celom ochrony przyrody. Na terenie Parku położona jest miejscowość Gać, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie wieś Izbica.  rezerwaty przyrody: Torfowiska Pobłockie i Bagna Izbickie; 1) Bagna Izbickie - Rezerwat torfowiskowo -leśny (powierzchnia 281,18 ha), utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Rolnictwa z dnia 12.10.1982 r., w c elu zachowania reliktowych torfowisk wrzościowych typu atlantyckiego, charakterystycznych dla Krainy Pobrzeży Bałtyckich oraz utrzymania znacznych obszarów retencji wodnej spełniających szczególnie ważną funkcję retencji wodnej w kształtowaniu bilansu wodn ego gminy. Rezerwat nie posiada planu ochrony regulującego zasady gospodarki i cele ochrony. 2) Torfowiska Pobłockie - Rezerwat torfowiskowo -leśny o powierzchni 112,3 ha, utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Rolnictwa z dnia 12.10.1982 r., w celu z achowania dobrze wykształconych płatów reliktowego atlantyckiego zespołu roślinnego Erictum tetralicis oraz torfowiska atlantyckiego z dużym udziałem woskownicy europejskiej. Rezerwat nie posiada planu ochrony regulującego zasady gospodarki i cele ochrony.  liczne pomniki przyrody – głazy i drzewa 75 obiektów (59 uznane przez Radę Gminy Główczyce i 16 przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody). Pomnikami przyrody mogą być pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno – pamiątkarskiej i krajobrazowej. Drzewa, które zostały objęte ochroną pomnikową na terenie gminy Główczyce są najbardziej okazałymi pozostałościami dawnych lasów i parków podworskich. Ochroną objęto je ze względu na wymiary, walory estetyczne oraz miejsce występowania. Szczegółowe zestawienie użytków ekologicznych istniejących i projektowanych zawiera Aneks nr 1 do Studium.  użytki ekologiczne - 2 uznane przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody i ponad 200 obszarów uzna nych przez Radę Gminy Główczyce na wniosek Nadleśnictwa Damnica. Użytki ekologiczne są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikalnych zasobów genowych i typów środowisk, jak naturalne zbiorniki wodne, śródp olne i śródleśne „oczka wodne”, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym miejsca ich sezonowego przebywania lub rozrodu. Szczegółowe zestawi enie użytków ekologicznych istniejących i projektowanych zawiera Aneks nr 2 do Studium.  stanowiska ptaków chronionych i stanowiska rzadkich ptaków - Rozporządzeniem Wojewody Słupskiego nr 1 z dnia 30 lipca 1990 r. między innymi w granicach gminy Główczyce ustanowiono stanowiska ptaków chronionych, w stosunku do których w promieniu 200 m od gniazda wyznaczono strefę ochrony ścisłej. Dotyczy to stanowiska puchacza oraz 4 stanowisk orlika krzykliwego. W granicach gminy występuje stanowisko rzadkich gatunków ptaków o znaczeniu regionalnym - Łąki nad Łebą koło Cecenowa. Stanowisko to stanowi zaplecze żerowiskowe dla najliczniejszej na Pomorzu kolonii lęgowej bociana białego oraz nielęgowych zgrupowań tego gatunku. Jest to również miejsce łowów kilku gatunków pt aków gniazdujących w okolicy, w tym ptaków drapieżnych: kani rdzawej, kani czarnej, błotniaka łąkowego i orlika krzykliwego.

3.3. Uwarunkowania sozologiczne o Na terenie gminy Główczyce nie występują tereny o znaczącym zanieczyszczeniu atmosfery. Główne źr ódła zanieczyszczeń atmosfery źródła ciepła z zabudowy mieszkaniowej; zanieczyszczenia komunikacyjne (emisja liniowa wzdłuż ciągów komunikacji samochodowej przebiegających przez teren gminy) oraz emisje niezorganizowane pochodzące z obiektów gdzie koncentr uje się hodowla zwierząt, głównie w zakresie odorów oraz tlenków azotu. W ostatnich latach źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego o wzrastającym znaczeniu jest komunikacja samochodowa. Rozkład i natężenie zanieczyszczeń związany jest przede wsz ystkim z przebiegiem tras komunikacyjnych.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO o Obecny stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie gminy Główczyce warunkują przede wszystkim: brak prawidłowej gospodarki ściekowej w większości wsi i gospodarstw na terenie gminy, brak we wszystkich ob iektach hodowlanych sprawnych, indywidualnych systemów oczyszczania ścieków oraz powszechność stosowania bezodpływowych zbiorników gromadzenia ścieków. o Wyniki monitoringu wód powierzchniowych obejmują Łebę i Łupawę oraz jezioro Łebsko. Łeba, rzeka biorąca swój początek w jeziorach Raduńskich, bardzo zły stan sanitarny wykazuje już poniżej Lęborka. Niezadowalający stan sanitarny wody wykazuje również rzeka Łupawa. Wpływając do jezior Gardno i Łebsko rzeki te niosą ładunki zanieczyszczeń do tych jezior, a da lej do Morza Bałtyckiego. Pozaklasowy stan wód utrzymywał się na rzece Łebie przez cały rok 1999. Wartość wskaźnika miano Coli typu fekalnego dla około 40 % wyników przekraczały górną granicę III klasy, przy 58% wyników odpowiadających tej klasie. Korzystn iej prezentowały się parametry fizyko -chemiczne i hydrobiologiczne utrzymujące się przeważnie w I i II klasie czystości. Większość wskaźników dla rzeki Łupawy mieściła się w roku 1999 r. w I klasie czystości. Pogorszenie oceny powodował zły stan sanitarny (wysoka wartość wskaźnika miano Coli typu fekalnego). Dla rzeki Łupawy obserwowana jest już od kilku lat tendencja poprawy czystości wód płynących. o Na terenie gminy znajduje się kilkadziesiąt punktów eksploatacji kopalin. Prawie wszystkie charakteryzują si ę lokalnym charakterem i eksploatowane są lub były przez miejscową ludność. W związku z tym zakres przekształceń litosfery z nimi związany jest umiarkowany, ograniczony do niewielkiego obszaru. Większe są wyrobiska w Główczycach i Żelkowie. o Na terenie gmin y wokół istniejących oczyszczalni ścieków w Żoruchowie i Pobłociu zostały ustalone, w obowiązującym miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego, 100 -metrowe strefy ochronne. Zgodnie z Ustawą „Prawo Ochrony Środowiska”, w dniu 1 -szym stycznia 2005 roku wygasają decyzje o ustanowieniu stref ochrony od tego typu obiektów oraz innych szkodliwie lub ponadnormatywnie oddziaływujących na sąsiadujący teren. W przypadku szkodliwego oddziaływania inwestycji na środowisko, występuje konieczność ogranic zenia go do terenu, do którego dana jednostka organizacyjna posiada tytuł prawny lub utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. o Przez teren gminy przebiega linia przesyłowa 400 kV. Ze względu na wysokość napięcia i gabaryty linii stanowi ona duże ogran iczenie dla lokalizacji obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Minimalna odległość dostępnych części budynków od skrajnego przewodu tej linii wynosi 33m, co daje pas ograniczeń dla zabudowy, uwzględniający szerokość linii, ok. 100m.

W generalnej o cenie obszar gminy Główczyce pod względem ekologicznych warunków życia ludzi należy ocenić pozytywnie. Lokalne uciążliwości związane są przede wszystkim z nieuporządkowaną gospodarką wodno – ściekową oraz z jednostkowymi wydarzeniami.

3.4. Uwarunkowania zasobowo - użytkowe  Ocena rolniczej przydatności gleb w gminie Główczyce wypada bardzo dobrze. Ponad 60% wszystkich gleb zalicza się do gleb 2 i 4 kompleksu rolniczej przydatności gleb. Występujące tu gleby pomimo nadmiernego zakwaszenia skał macierzystyc h i niskiej zasobności w przyswajalne składniki pokarmowe wyróżniają się bardzo korzystnymi właściwościami fizycznymi. W gminie Główczyce w strukturze użytków rolnych szczególną rolę odgrywają użytki zielone (łąki i pastwiska), przede wszystkim w północnej i zachodniej części gminy. Stosunkowo duży, ponad 32% udział użytków zielonych w strukturze użytkowania gruntów wynika tu z form ukształtowania terenu i stosunków wodnych (Pradolina Nadmorska i Pradolina Łeby). Użytki te wymagają ekstensywnego zagospodaro wania łąkarskiego w celu uniknięcia ich degradacji. W znacznej mierze użytki te zostały zaniedbane, rozwinęły się w ich obrębie zbiorowiska łąkowo -pastwiskowe, zaś w przypadkach niskiego poziomu wód gruntowych, wkraczają na nie zadrzewienia i

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO zakrzaczenia łęgowo -olsowe. Występujące zakrzaczenia i zadrzewienia związane są z brakiem konserwacji urządzeń melioracji szczegółowych. Gleby charakteryzujące się dużym i największym potencjałem pod uprawy występują praktycznie w obrębie całej wysoczyznowej części gminy (środkowa i południowa część). Jednak najbardziej rozległe i zwarte kompleksy gleb, predysponowane do prowadzenia intensywnych upraw zbożowych, tworzą tereny położone w południowej części gminy w obrębie równinnych wierzchowin wysoczyzny morenowej. Występuje tu rozległy pas w rejonie takich miejscowości jak: Podole Wielkie, Stowięcino, , , Przebędowo, rejony na południe od Główczyc i rejony Drzeżewa, Zgojewa i Żoruchowa.  Warunki klimatyczne rejonu gminy Główczyce kształtowane są przez przewagę zachodniej cyrkulacji atmosferycznej. Warunki klimatyczne obszaru gminy związane są z bliskością morza i wpływem ogólnej cyrkulacji atmosferycznej. Szczególnie istotnym zjawiskiem w strefie brzegowej morza są stosunki anemologiczne. Dla blisko po łożonej Łeby występuje szczególnie wysoka średnioroczna prędkość wiatru - 4,5 m/s, przy niewielkim udziale dni ciszy w skali roku - 4,9 dnia. Dla tego rejonu dominują wiatry z kierunków: SW, W i S, najrzadsze zaś występują z kierunku północnego. W studium zagospodarowania przestrzennego województwa słupskiego (opracowanie Biura Planowania Przestrzennego w Słupsku z 1998 roku) stwierdza się, że w strefie wybrzeża, gdzie roczna prędkość wiatru przekracza 4 m/s występują korzystne warunki dla lokalizacji farm wiatrowych. Studium wskazuje obszary predysponowane do lokalizacji farm wiatrowych poza obszarami prawnie chronionymi i poza rejonami o największej atrakcyjności dla turystyki.  Lasy w gminie Główczyce to głównie siedliska żyzne lasu mieszanego świeżego, boru mieszanego. Występują siedliska o wysokim poziomie wody gruntowej: las wilgotny i bagienny, bór mieszany wilgotny i bagienny. Siedliska te, znajdujące się głównie w północnej i wschodniej części gminy stanowią około 20% lasów. Charakteryzują się podmo kłym podłożem, nawet występowaniem trzęsawisk i bagien. Są to często obszary niedostępne i nieprzejezdne. W lasach gminy dominuje sosna i świerk.  W północno -wschodniej części gminy zlokalizowane jest złoże torfu wysokiego Krakulice - - Gace. Zasoby tego zł oża zostały udokumentowane i zatwierdzone do eksploatacji - Dokumentacja geologiczna w kategorii C 1 złoża torfu Krakulice - Gace - zatwierdzona decyzją Nr 1843/96 z dnia 22.11.1996 r. wydaną przez Wojewodę Słupskiego. Koncesja na wydobywanie kopaliny pos politej - torfu ze złoża Krakulice - Gace została udzielona decyzją Nr OS-II-1-7515/31/97/98 z dnia 28 maja 1998 r. przez Wojewodę Słupskiego. Złoże torfu posiada zatwierdzony obszar i teren górniczy. Obszar górniczy "Gace Krakulice - kompleks A" o powier zchni 1.263.200 m 2, zaś teren górniczy "Gace Krakulice - kompleks A" o pow.1.365.300 m 2. Obszar górniczy wpisany został do Rejestru Obszarów Górniczych prowadzonego przez Ministerstwo Ochrony Środowiska pod numerem XXXVIII/1/lp 25.

Tab. Nr 2: Udokumento wane zasoby złoża torfu Krakulice – Gace Zasoby torfu złoża " - " w tys.

zasoby bilansowe zasoby pozabilansowe zasoby przemysłowe

ogółem w filarach ochronnych C1 C1 m3 3053,6 - 630,4 1321,3

Mg 2720,6 - 561,7 1172,8 źródło: Uproszczony plan ruchu odkrywkowego zakładu górniczego w Gacach (2000) Zgodnie z dostępnymi materiałami archiwalnymi na terenie gminy Główczyce nie występują udokumentowane złoża surowców mineralnych. W granicach gminy wyznaczono potencjalne obszary występowania złóż kruszywa natu ralnego: Żelkowo (częściowo wyeksploatowane), I i II () - surowce do produkcji ceramicznej.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4. DZIEDZICTWO KULTUROWE

4.1. Uwarunkowania kulturowe Gmina Główczyce jest zasobna w zabytki architektoniczne, budownictwa oraz archeologiczne, usytuowane często w bardzo atrakcyjnym krajobrazie przyrodniczym. Na terenie gminy Główczyce znajduje się znacząca liczba obiektów, które zostały wpisane do rejestru zabytków bądź pozostają w ewidencji konserwatorskiej. Są wśród nich budowle sakralne, zesp oły pałacowo – parkowe, cmentarze, zabytkowe układy wiejskie, zabytki archeologiczne. Gmina Główczyce położona jest na terenach, gdzie często zmieniał się przebieg granicy państwowej. Panowali tu między innymi książęta pomorscy, obszar był pod władztwem brandenburskim i pruskim. W krajobrazie gminy Główczyce widoczne są wątki kulturowe ludności autochtonicznej, polskie i niemieckie.

Kaszubi Nadłebscy – Słowińcy to grupa ludności autochtonicznej zamieszkująca także teren obecnej gminy Główczyce przez wiele stuleci. Trudniła się ona rybołówstwem i rolnictwem. Na przestrzeni wieków Słowińcy wypracowali sposoby gospodarowania na terenach wyjątkowo trudnych do uprawy i zagospodarowania rolnego ze względu na sąsiedztwo jeziora Łebsko i występowanie terenów podmo kłych. Słowińcy byli protestantami i msze odprawiali w języku słowińskim, posługiwali się śpiewnikiem polsko - kaszubskim. W II poł. XIX wieku również na terenach zamieszkanych przez Słowińców nasilił się proces germanizacji, któremu sprzyjali właściciel e majątków ziemskich pochodzenia niemieckiego. Dla Słowińców wręcz symboliczna stała się data - 1886 rok, kiedy to została odprawiona w kościele główczyckim ostatnia msza w języku słowińskim. Słowińcy przetrwali na tych terenach w rozproszeniu do roku 1945 . Największa liczba, około dwóch tysięcy osób zamieszkiwała Kluki i sąsiadujące wsie. Po roku 1945 poddawani byli szykanom i wysiedlani. Kultura autochtonicznych Słowińców uległa wyniszczeniu. Pozostały jedynie materialne elementy dziedzictwa kulturowego Słowińców w postaci obiektów budowlanych, rękodzieł i innych osiągnięć oraz zapisów odnośnie dziedzictwa kulturowego niematerialnego (zwyczaje, obrzędy). Na terenie gminy Główczyce wsie Słowińców to , Izbica i Gać. Zachowały się tu przedmioty kultury materialnej oraz przykłady budownictwa słowińskiego. Miejscowość Gać była niewielką osadą rybacką i niewielkim majątkiem. Do lat 60 -tych istniał tu dworek z parkiem, perełka architektury wiejskiej. Współcześnie ślady tego założenia są nieczytelne.

Gmina Główczyce położona jest na terenach, które na przełomie XVIII i XIX wieku charakteryzowały się wysoką kulturą dominującej tu gospodarki rolnej. Dobrze zarządzane majątki i korzystne warunki naturalne sprzyjały rozwojowi efektywnych gospodarstw rolnych. Na obszarze gminy znajdowały się majątki rodów Zitzewitz, Krokov, Stojentin, Somnitz i innych. Ludność pochodzenia germańskiego spotkał tu po II wojnie światowej podobny los jak Słowińców. W krajobrazie gminy Główczyce dominuje dziś charakterystyczne dla wielkotowarowej produkcji rolnej skoncentrowane osadnictwo: założenia dworsko -parkowe oraz dawne wsie folwarczne.

4.2. Zasoby dziedzictwa kulturowego Szczegółowy wykaz zasobów dziedzictwa kulturowego gminy Główczyce zawiera Aneks Nr 3 do Studium, w którym znajdują się: 1) wykaz obiektów i obszarów prawnie chronionych – wpisanych do rejestru zabytków, 2) wykaz cennych założeń parkowych, 3) wykaz cmentarzy, 4) wykaz obiektów będących w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, 5) charakterystyka wsi. Na rysunku Studi um oznaczono wszystkie zasoby dziedzictwa kulturowego gminy, za wyjątkiem obiektów będących w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (ze względu na skalę rysunku Studium).

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

We wsiach Żoruchowo, Żelkowo, Zgojewo, Drzeżewo, Siodłonie, Wielka Wieś, Gł ówczyce, Przebędowo, Górzyno, Podole, Dargoleza, Równo, , Pobłocie, Cecenowo historycznie ukształtowana struktura przestrzenna o dużej wartości kulturowej w skali lokalnej została zachowana najpełniej, a w szczególności:  rozplanowanie zespołu przes trzennego,  historycznie ukształtowane podziały parcelacyjne,  istniejąca zabudowa o wartości historycznej z historyczną kompozycją obiektów,  historyczna kompozycja zespołów zabudowy i typów zabudowy, kompozycja układów zieleni. Wsie te usytuowane są w char akterystyczny sposób, we wnętrzach krajobrazowych, w których historycznie ukształtowana sylweta całej wsi stanowi dominantę i przesądza o kompozycji otoczenia. Wsie Cecenowo i Pobłocie ze względu na zachowany cenny układ komunikacyjny oraz zachowane cieka we układy z ważnymi elementami zabudowy (pałac, kościół w Cecenowie, zabudowa wiejska w Pobłociu) zostały w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce objęte ochroną. Określony został dla nich obszar chronionego krajobrazu kulturo wego. W granicach obszaru obowiązuje zachowanie układu drożnego miejscowości. Nowa zabudowa, w miarę możliwości, powinna zachowywać pierwotne linie zabudowy lub usytuowania zagród, uwzględniać regionalne cechy architektury wiejskiej. Powinny być stosowane ograniczenia kubaturowe.

We wsiach Izbica i Gać zachowany krajobraz kształtują elementy kultury Słowińców, tj. zagospodarowanie siedlisk charakteryzujące się usytuowaniem budynku mieszkalnego równolegle do ulicy oraz budynków gospodarczych położonych w głębi zagrody. Regionalne cechy architektury uległy nieznacznym przekształceniom i zatarciu (np. otynkowane budynki o konstrukcji szachulcowej), ale charakterystyczny dla kultury Słowińców typ zabudowy jest nadal czytelny.

Założenia pałacowo – parkowe folwarków stanowią cenne elementy dziedzictwa kulturowego gminy. Spośród wielu pałaców i parków kilkanaście (13) zostało objętych prawną ochroną i zostało wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego. Są to założenia rezydencjonalne (parki i pałace) w Główczycach, Cecenowie, Górzynie, Podolu Wielkim, Skórzynie, Szczypkowicach, Wielkiej Wsi, Wolinii, Wykosowie i Żoruchowie oraz parki w Żelkowie i Równie. Założenia folwarczne oplecione zostały współczesnymi wsiami. W każdej jednak z nich to pierwotne założenie kompozycyjne jest do odczytania w terenie. Każdy folwark składał się z trzech części: zespołu rezydencjonalnego, podwórza gospodarczego oraz osady pracowników folwarcznych. Część rezydencjonalną tworzyły pałac, ewentualnie dwór wraz z parkiem. Założenie rezydencjonalne zazwyczaj powiązane było bezpośrednio z częścią gospodarczą.

W założeniach parkowych dominują parki krajobrazowe. Parki leśne występują w Wykosowie i Wielkiej Wsi. Do cennych, znajdujących się w ewidencji WKZ należą założenia parko we w Będziechowie, Cieminie, Choćmirówku, Izbicy, Klęcinie, Pobłociu, Rumsku, Warblinie oraz park w Wielkiej Wsi. Po wojnie całe założenia folwarczne przynależały do Państwowych Gospodarstw Rolnych. Budynki gospodarcze najczęściej służyły jak przed wojną rolnictwu, obiekty mieszkaniowe i reprezentacyjne przeznaczane były na biura i lokale mieszkalne. Po upadku gospodarstw państwowych większość obiektów stała nie użytkowana kilka lat. Stan zachowania dziedzictwa kulturowego na terenie gminy często pogarsza ich nieuregulowany stan prawny lub brak stosownej opieki właściciela. Jednak znaczna część obiektów zabytkowych i cennych posiada już nowych właścicieli lub zarządców. Część jednak pozostaje nie użytkowana, między innymi w Główczycach. Istnieją budynki sta nowiące własność wspólną osób prywatnych i AWR SP.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Na terenie gminy Główczyce znajduje się pięć cmentarzy posiadających wartość historyczną i kulturową. Wszystkie były cmentarzami ewangelickimi. Dwa z nich, we wsiach Główczyce i Izbica, są aktualnie czynn ymi cmentarzami rzymsko-katolickimi. Na terenach leśnych w zarządzie Lasów Państwowych znajdują się 32 cmentarze, głównie poniemieckie, ewangelickie.

4.3. Archeologiczne dziedzictwo kulturowe Pod względem morfogenetycznym, implikującym mikroregiony osad nictwa pradziejowego oraz wczesnośredniowiecznego, gmina Główczyce położona jest w granicach trzech różnych genetycznie jednostek mezoregionalnych: Pobrzeża Słowińskiego w części Niziny Gardzieńsko – Łebskiej , Wysoczyzny Damnickiej i Wysoczyzny Lęborskiej . Obie wysoczyzny charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem hipsometrycznym i urozmaiconą rzeźbą z czytelnymi formami dolinnymi i pradolinnymi. Nizina obejmuje fragment jeziora lagunowego Łebsko, fragment równiny akumulacji rzeczno – pradolinnej oraz kompleks równiny akumulacji organogenicznej – pradolina Łeby. Stanowiska archeologiczne układają się zespołami i mikroregionami osadniczymi zlokalizowanymi na terasach dolin i pradoliny w strefach o dogodnych warunkach hydrograficzno – glebowych z pominięciem odwodnionych fragmentów centralnych części płatów wysoczyznowych. Pradzieje gminy charakteryzują się pełną sekwencją chronologiczno - kulturową od mezolitu poczynając i na późnym średniowieczu kończąc. Główny trzon osadnictwa pradziejowego tworzy łużycko – pomorski horyzont kulturowy (222 punktów osadniczych), przy znacznym udziale oksywsko – wielbarskiego horyzontu kulturowego (82 punkty osadnicze). Cechą kulturową wyróżniającą osadnictwo pradziejowe gminy spośród innych gmin w tej strefie, jest znaczny udział reliktów osadnictwa kultur neolitycznych (kultury amfor kulistych, pucharów lejkowatych i ceramiki sznurowej – aż 41 punktów osadniczych) oraz wyjątkowa obecność schyłkowego mezolitu – Cecenowo, Skórzyno, fragmenty pradoliny Łeby. Istotny dla tożsamo ści regionu udział osadnictwa wczesnośredniowiecznego (280 punktów osadniczych), świadczący o kontynuacji osadniczej przynajmniej od wczesnego średniowiecza, wykazuje ścisły związek ze średniowiecznym rodowodem większości wsi na tym terenie. Na obszarze gminy zarejestrowano ponad 770 stanowisk archeologicznych udokumentowanych materiałem źródłowym, z których do ochrony konserwatorskiej wytypowano 243. Ochroną prawną objętych jest dziesięć stanowisk, są one wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskieg o i usytuowane: na północ od Cecenowa, w sąsiedztwie terenów zabudowanych Główczyc, w pobliżu Rówienka, w okolicy Równa, przy drodze wojewódzkiej między Wykosowem i Rzuszczem, w lesie położonym na zachód od Żoruchowa, między Choćmirowem i Rumskiem, na wsch ód od Siodłonia. Do wpisu do rejestru zabytków województwa pomorskiego przewidzianych jest 30 stanowisk. W siedmiu przypadkach rozpoznane stanowiska archeologiczne tworzą własną formę krajobrazową, z wyraźną w terenie strefą ekspozycji stanowiska archeolo gicznego. Postępująca destrukcja stanowisk archeologicznych stwarza zagrożenie stopniowej, fizycznej likwidacji tego najstarszego dziedzictwa kulturowego. Zasady polityki przestrzennej gminy powinny tworzyć możliwości ochrony i zachowania najstarszego dzi edzictwa terenu gminy, tj. archeologicznego dziedzictwa kulturowego.

4.4 Krajobraz gminy W krajobrazie gminy na wyróżnienie zasługują widoki wydm znajdujących się na terenie Słowińskiego Parku Narodowego, po drugiej stronie jeziora Łebsko. Wydmy są wyraźn ie wyeksponowane na obszarach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Łebsko, w okolicy i na terenach wsi Izbica i Gać oraz z ciągów widokowych na odcinkach dróg: wojewódzkiej (w okolicy wsi Rzuszcze) i powiatowej nr 39 158 (przy wjeździe do miejscowości Główczyce).

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

W krajobrazie gminy dominują skoncentrowane zabudowania historycznie ukształtowanych wsi z dużymi kompleksami terenów rolniczych bez zabudowy. Na terenie gminy wyróżnia się kilka wsi, które są szczególnie wyeksponowane w otoczeniu. Należą do nich Górzyno, Stowięcino oraz Główczyce i Skórzyno. Eksponowane z punktów widokowych sylwety wsi i ich wartość kajobrazowa i estetyczna stanowią ważne elementy tworzące tożsamość gminy. Pozostałe wsie charakteryzują się zachowanym, w znacznym stopniu, historycznym układem i ze względów kulturowych zasługują na pielęgnację dotychczasowego krajobrazu. W szczególności we wsiach posiadających obiekty wpisane do rejestru oraz znajdujące się w ewidencji zabytków WKZ, dalszy rozwój powinien być podporządkowany ukształtowanym strukturom przestrzennym.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

5. WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW

5.1. Ludność

5.1.1 Sytuacja demograficzna Na koniec 2000 r. na terenie gminy Główczyce zamieszkiwało 9715 osób wg danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku. W 1990 roku gmina liczyła 93 93 mieszkańców. W ciągu ostatnich 10 -ciu lat na terenie gminy Główczyce utrzymuje się powolny wzrost liczby ludności (o ok. 3%) pomimo wyraźnie dodatniego przyrostu naturalnego. Jest to wynik ujemnego salda migracji ludności z terenów gminy.

Sytuację dem ograficzną w gminie Główczyce w zakresie przyrostu naturalnego w ciągu ostatnich dziesięciu lat należy ocenić jako zdecydowanie korzystną. W latach 1993 – 1999 wskaźnik przyrostu naturalnego (przyrost naturalny na 1000 ludności) kształtował się na wysokim poziomie od 5,2 do 8,2, a w 1999 wynosił 6,82. W tym samym okresie w powiecie słupskim wskaźnik przyrostu naturalnego wynosił 3,83, natomiast na terenach wiejskich województwa pomorskiego 6,36. Oznacza to, że sytuacja w gminie Główczyce pod względem wskaźn ika przyrostu naturalnego kształtuje się na poziomie średniej dla województwa pomorskiego. Należy jednak zauważyć, że wskaźnik przyrostu naturalnego ma tendencję spadkową, co wynika z obniżenia dzietności kobiet (zjawisko obserwowane w całej Polsce) i zmia n w strukturze wieku kobiet w wieku rozrodczym. W roku 2000 przyrost naturalny ukształtował się na wyraźnie niższym poziomie i wynosił 14 osób. Jest to efekt jednoczesnego spadku liczby urodzeń i wzrostu liczby zgonów. Korzystne wskaźniki przyrostu natura lnego i dynamiki demograficznej w gminie Główczyce świadczą o młodości demograficznej ludności.

W ciągu ostatniego dziesięciolecia stale utrzymywało się ujemne saldo migracji, co oznacza że więcej osób z gminy wyjeżdża niż się osiedla na jej terenie. W la tach 1998 i 1999 saldo migracji uległo obniżeniu na skutek napływu ludności z zagranicy (rok 1998 – 34 osoby, rok 1999 – 24 osoby).

Społeczność gminy Główczyce jest bardzo zbliżona wiekiem do przeciętnej z terenów wiejskich województwa pomorskiego.

Tab. Nr 3: Udział ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w gminie Główczyce Procentowy udział ludności Tereny wiejskie województwa Gmina Główczyce w wieku: pomorskiego Przedprodukcyjnym 30,4 25,3 Produkcyjnym 58,5 61,7 Poprodukcyjnym 11,1 13,0

Mimo iż gminę zamieszkuje stosunkowo młoda społeczność, liczba osób w wieku przedprodukcyjnym w gminie Główczyce będzie jednak malała w związku z obniżaniem się już od kilku lat liczby urodzin.

5.1.2. Prognoza demograficzna do roku 2020 W trakcie prac nad aktualnie obowiązującym miejscowym ogólnym planem zagospodarowania przestrzennego (1994r) dla gminy Główczyce została sporządzona prognoza demograficzna gminy Główczyce do roku 2010. Z przyjętych założeń wynika że liczba ludności w gminie Główczyce w 2010 roku wynosić będzie 9180 osób. Jak wynika z wyżej podanych danych w trendach rozwoju ludnościowego gminy zaszły w ostatnim dziesięcioleciu istotne zmiany. Liczba ludności w ciągu ostatnich lat nie uległa zmniejszeniu i na koniec roku 2000 wynosi 9715 osó b (wg danych Urzędu Statystycznego).

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Tab. Nr 4: Prognoza demograficzna Przedział wiekowy 2000 2005 2010 2015 2020 ogółem 9715 9726 9767 9808 9740 0-2 378 405 435 422 366 3-5 401 333 394 408 372 6 149 120 124 133 130 7-12 1030 800 689 759 793 13-14 384 344 252 222 252 15 186 179 129 91 122 16-17 426 354 272 237 233 18 218 181 154 122 108 18-24 1280 1352 1202 939 746 19-24 1062 1171 1048 817 638 25-44 2777 2755 3010 3289 3216 45-59/64 1622 2089 2316 2183 2089 60/65-więcej 1082 996 945 1125 1421

Do roku 2020 liczba mieszkańców gminy będzie się utrzymywała na stałym poziomie ok. 9800 osób. W strukturze wieku wyraźnie zaznaczą się procesy starzenia mieszkańców gminy. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym wzrośnie o około 350 osób, co daje 30% wzrost. Natomiast o blisko 700 osób zmaleje liczba dzieci i młodzieży w wieku 0 -17 lat, co stanowi około 25% spadek. Najmniejsze zmiany następować będą w grupie produkcyjnej. Do 2020 roku wzrośnie ona o około 7%. Zmniejszająca się liczba urodzeń będzie skutko wać mniejszą liczbą dzieci uczęszczających do szkół. Dla prognozowanej liczby ludności istniejąca ilość szkół podstawowych jest dostateczna; w przyszłości może się okazać nawet zbyt duża.

5.2. Rynek pracy, bezrobocie Gmina Główczyce należy do obszarów o największym bezrobociu. Główne powody to brak miejsc pracy w gminie i na lokalnym (słupskim) rynku pracy oraz niskie kwalifikacje zawodowe tutejszych bezrobotnych.

Tab. Nr 5: Liczbę bezrobotnych w dniu 31.03.2001 r. Stopa Ogółem Mężczyźni Kobiety bezrobocia w % województwo 158464 70066 88580 17,2 powiat słupski 11998 5350 6648 31,2 gmina Główczyce 1641 744 897 szac. 36,0

Bezrobocie dotyka najbardziej osoby młode, wkraczające w życie zawodowe. Ponad połowa bezrobotnych posiada wykształcenie podstawowe i niepełne podstawowe, a łącznie z osobami z wykształceniem zawodowym stanowią one ponad 80% bezrobotnych. Prawie połowa bezrobotnych to osoby w wieku ponad 35 lat. Biorąc pod uwagę strukturę wykształcenia i strukturę wieku bezrobotnych, to atrakcyjność d ostępnej w gminie Główczyce siły roboczej (tzw. kapitał ludzki) jest niska.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

5.3. Sieć osadnicza

5.3.1. Rozmieszczenie ludności Uchwałą Rady Gminy Główczyce Nr 20/90 z dnia 26 września 1990 roku, powołano 26 sołectw. Na terenie gminy jest 49 miejscowości. Największą miejscowością jest wieś gminna Główczyce, w której mieszka ponad 21% mieszkańców gminy ogółem (2048 osób). Kolejnych 6 największych miejscowości na terenie gminy (liczących ponad 350 mieszkańców) to głównie wsie popegeerowskie: Pobłocie (775 mie szkańców), Żoruchowo (574 mieszkańców), Szczypkowice (492 mieszkańców), Cecenowo (426 mieszkańców), Stowęcino (416 mieszkańców), Wielka Wieś (386 mieszkańców). Zamieszkuje w nich ponad 26% mieszkańców gminy. Mniej niż 50 mieszkańców liczy 17 miejscowości t j. prawie 1/3 miejscowości na terenie gminy. Tab. Nr 6: Ludność w sołectwach wg miejscowości Sołectwo Miejscowości na terenie sołectwa Liczba ludności we wsiach 1. Główczyce Głów czyce w tym Os. Główczyce 2.048 Klęcinko 124 Święcino 43 2. Pobłocie PobłPoocbłieo cie, Następowo 775 Następowo 21 3 Żoruchowo ŻorucŻoruchowohowo 574 4 Szczypkowice SzcSzczypkzoypkwiceowice 492 5 Cecenowo CecCecenowoenowo 426 6 Stowięcino StowięcStowięcino ino, Michałowo, Gostkowo 416 Michałowo 21 Gostkowo 49 7 Wielka Wieś WieWielka Wilkaeś Wi eś, , Dochówko 386 Dochowo 51 Dochówko 35 8 Górzyno GórGórzynoz yno 327 9 Rumsko 327 Równo 97 Rówienko 18 10 Wolinia WolWolinia inia, Pękalin 322 Pękalin 24 11 Rzuszcze RzuszRzuszcze cze, 308 Rzuski Las 41 12 Izbica Izbica 299 Gać 45 13 Żelkowo ŻelkŻelowokowo, Zgojewo, , Czarny 28 M0 łyn, Murowaniec Zgojewo 145 Zgojewko 30 Czarny Młyn 2 Murowaniec 17 14 Podole Wielkie PodoPoledo Wilee Wilkieel kie, Będzimierz, Kokoszki, 25 7O lszewko, Zawada Będzimierz 36 Kokoszki 3 Olszewko 7 Zawada 29 15 Klęcino Klęc ino 240 16 Wykosowo WykWykosowoosowo 239 17 Siodłonie Siodł onie 221

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 1 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

18 Ciemino Ciem ino 206 Zgierz 67 19 Dargoleza DargDargolezaoleza, Przebędowo 180 Przebędowo 91 20 Warblino WarWblianorb lino 170 21 Skórzyno Skórzyno 164 22 Będziechowo BędzBędziechiowoechowo 141 23 Drzeżewo DrzeDrzżeewo,że wo, Lipno 125 Lipno 23 24 Choćmirówko ChoćChoćmirówko,mirówko, Choćmirowo 118 Choćmirowo 41 25 Gorzysław GorGorzysłzaysłw aw 42 26 SzelewoSzelewo 55 Żródło: Urząd Gminy Główczyce, stan na koniec maja 2001 r.

5.3.2. Ośrodki usługowe Główny ośrodek usługowy gminy stanowi miejscowość Główczyce i to w tej miejscowości występuje największa koncentracja usług zarówno publicznych jak i komercyjnych. Mieści się tu siedziba władz gminy (usługi administracji) , komisariat policji, jedyny na terenie gminy oddział banku, stacja paliw, apteka, gminny ośrodek zdrowia, ośrodek pomocy społecznej, poczta oraz niewielka i niewystarczająca ilość usług rzemieślniczych. Mniejsze koncentracje obiektów usługowych występują w Stowięcinie, Pobłociu i Żoruchowie. Są też miejscowości, w których nie są oferowane żadne usługi. Należy do nich wieś Przebędowo oraz Gać.

5.3.3. Usługi publiczne. Usługi oświaty Po zmianach w systemie edukacyjnym na terenie gminy funkcjonują publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazjum. W Główczycach istnieje Prywatne Zaoczne Liceum Ogólnokształcące. Najbliższe publiczne licea, technika i szkoły zawodowe znajdują się w sąsiednich miastach, Lęborku i Słupsku. Urząd pracy oferuje sporadyczne szko lenia dla osób dorosłych. Szkoleń dla osób dorosłych jest jednak niewiele i nie wpływają one znacząco na zmniejszenie bezrobocia i powstawanie nowych miejsc pracy.Słupsk oferuje możliwość kształcenia się na poziomie wyższym, np. w Pomorskiej Akademii Pedag ogicznej. Inne szkoły wyższe znajdują się w Trójmieście oraz Koszalinie. Publiczne usługi oświaty i wychowania w gminie kształtują się następująco: 1) Przedszkola publiczne znajdują się w Główczycach i Żoruchowie, natomiast w Pobłociu jest przedszkole niepubl iczne. 2) Szkoły podstawowe funkcjonują w Główczycach, Stowięcinie, Pobłociu, Szczypkowicach, Żelkowie i Będziechowie. 3) Gimnazjum znajduje się w budynku byłej szkoły podstawowej w Główczycach. Dojazdy dzieci do szkół z poszczególnych miejscowości nie przekrac zają kilkunastu minut. Budynki szkół podstawowych i przedszkoli, po zmianach w systemie edukacyjnym, nie użytkowane na cele szkolnictwa zostały sprzedane osobom prywatnym i zagospodarowane na cele mieszkaniowe lub usług turystycznych (Izbica). Usługi zdrow ia 1) Ośrodek zdrowia znajduje się w Główczycach. 2) Punkty przyjęć pacjentów znajdują się w Stowięcinie i Pobłociu i Żoruchowie. Mieszkańcy mają utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej, w szczególności brakuje lekarzy stomatologów. Usługi kultury 1) Gminny Ośrodek Kultury znajduje się w Główczycach. 2) Wiejskie ośrodki istnieją w Pobłociu oraz Stowięcinie. 3) Świetlice znajdują się w większych wsiach, takich jak: Cecenowo, Wolinia, Górzyno,

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Wykosowo, Ciemino, Izbica, Klęcino, Wielka Wieś, Rzuszcze. 4) Biblioteki funkcjonu ją zazwyczaj przy szkołach, odrębne punkty biblioteczne znajdują się w Pobłociu i Stowięcinie. Działalność kulturalna na terenie gminy stanowić może element oferty gminy otwartej na przyjezdnych i turystów. Dziedzictwo kulturowe niematerialne jest równie i stotne jak dobra kultury materialnej, stanowi element przyciągający osoby z zewnątrz, ale również wpływa na integrację społeczności lokalnej, pobudza kreatywność i twórcze podejście mieszkańców gminy do spraw codziennych i rozwiązywania problemów. Usługi sportu Prawie w każdej większej miejscowości występują boiska do gier. W Główczycach planowana jest budowa obiektu sportowego przy istniejącym stadionie położonym na północnym skraju miejscowości. Pomoc społeczna. Na terenie gminy, pomiędzy miejscowośc iami Rumsko i Równo, znajduje się ośrodek dzienny dla osób niepełnosprawnych. Dom pomocy podlega pod Ośrodek Pomocy Społecznej w Główczycach. Podopieczni docierają tu szkolnymi autobusami z terenu całej gminy. Kościoły Na terenie gminy występują trzy para fie: Główczyce, Cecenowo i Stowięcino. Część gminy z Żelkowem przynależy do parafii we Wrześciu. Kościoły filialne znajdują się w Izbicy, Szczypkowicach, kaplice w Wolinii i Pobłociu oraz sala modlitw w Rzuszczu. Cmentarze Czynne cmentarze znajdują się w Główczycach, Stowięcinie, Żelkowie i Izbicy. Dla potrzeb urządzenia cmentarza komunalnego rezerwuje się działkę nr 40/1 o powierzchni 5,45 ha w Skórzynie.

5.3.4. Dostępność do usług Główne kierunki przemieszczania się ludności w gminie wyznaczają szkoły, miejsca pracy oraz lokalizacja usług podstawowych. Równomierna sieć szkół oraz zapewniony dowóz dzieci szkolnymi autobusami minimalizują problemy związane z pokonywaniem odległości kilku kilometrów. Najdłuższy odcinek mają do pokonania dzieci i młodzież z Izbicy i Gaci. Główczyce, Pobłocie i Stowięcino pełnią w gminie rolę ośrodków usług podstawowych. Dla większości miejscowości odległość od któregoś z tych ośrodków nie przekracza 5 kilometrów. Lokalizacja usług obsługujących mieszkańców gminy rozproszo nych na 30 tys. ha wymaga sprawnego systemu komunikacyjnego w obrębie gminy. Niezbędna jest poprawa stanu technicznego dróg oraz usprawnienie komunikacji publicznej. Najbardziej obciążone i najistotniejsze w systemie komunikacyjnym gminy są droga wojewódzk a oraz drogi powiatowe. Większość wsi zlokalizowana jest przy tych drogach. Drogi gminne, prawie wszystkie o nawierzchni gruntowej, prowadzą do przysiółków i niewielkich osad. Ze względu na niewielkie odległości pomiędzy miejscowościami a ośrodkami usług podstawowych (maksymalnie do 10 kilometrów) istnieje możliwość pokonania tych odległości rowerem. Jednak brak ścieżek rowerowych i wyznaczonych tras wymusza jazdę rowerem po drogach, co obniża bezpieczeństwo rowerzystów.

5.4. Warunki mieszkaniowe W końcu 1999 roku na terenie gminy Główczyce było 2417 mieszkań: - o liczbie 8807 izb, - o łącznej powierzchni użytkowej 159,8 tys. m2 Warunki mieszkaniowe ze względu na standard powierzchniowy w gminie Główczyce nie należą do korzystnych: na 1 osobę przypada średnio w mieszkaniu 16,3m2 przy średniej dla województwa pomorskiego 17,7m2/1os.; większe jest także zagęszczenie osób w izbach i wynosi w gminie 1,11 przy średniej dla województwa 0,95. Oznacza to że w gminie trudno zakładać w oparciu o istniejące zasoby mieszk aniowe rozwój takich funkcji jak agroturystyka. Będzie to możliwe w niewielu miejscach dysponujących odpowiednią powierzchnią w

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO obiektach istniejących lub w oparciu o obiekty nowowrealizowane. Zasób mieszkaniowy szybko się starzeje, mieszkania nowe, tj. ni e więcej niż 10 – letnie stanowią tylko 3,9%, natomiast mieszkania stare, wybudowane do 1944 roku to ponad połowa mieszkań w gminie - 55,4%. Niskie tempo budownictwa mieszkaniowego w ostatnich latach jest wynikiem stagnacji w gminie powiązanej przede wszys tkim z procesami restrukturyzacji głównej funkcji jaką jest rolnictwo. Zasoby mieszkaniowe komunalne stanowią znikomą ilość budynków mieszkalnych na terenie gminy Główczyce. W posiadaniu gminy znajduje się 16 budynków z 46 lokalami o łącznej powierzchni uż ytkowej 3 124,00 m 2. Spośród 46 lokali tylko 4 wyposażone są w centralne ogrzewanie. W roku 2000 zostało sprzedanych osobom prywatnym 10 mieszkań spośród zasobów gminnych. W latach 1988 – 1999 na terenie gminy przybyło 95 mieszkań. Przy założeniu, że rozbi órce uległa znikoma ilość obiektów o funkcji mieszkaniowej, średnie tempo budownictwa mieszkaniowego (łącznie z adaptacją na cele mieszkaniowe istniejących obiektów lub ich części) nie przekracza 10 mieszkań rocznie. Zdecydowanie w ostatnim dziesięcioleciu zwiększyła się średnia wielkość budowanych mieszkań do 75,8 m2 pow. uż. na mieszkanie. Obowiązujący plan zagospodarowania przestrzennego wyznacza w kilku wsiach tereny dla budownictwa mieszkaniowego, jednakże jedynie w Główczycach rozwija się osiedle domó w jednorodzinnych. Nowa zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna na terenie gminy w ostatnich latach nie jest realizowana, i można przyjąć, że w związku z przekształceniami w rolnictwie nie wystąpią takie potrzeby w przyszłości.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6. GŁÓWNE FUNKCJE GMINY

6.1. Rolnictwo

6.1.1. Rolnicza przestrzeń produkcyjna Gmina Główczyce zajmuje obszar 32.381 ha. Główną funkcją gminy jest rolnictwo. Wynika to ze struktury użytkowania gruntów oraz jakości przestrzeni produkcyjnej. Powierzchnia użytków rolnych w gminie wynos i 18.631 ha, co stanowi ponad 57,5% powierzchni całej gminy. Charakterystyczną cechą użytków rolnych jest duży odsetek łąk i pastwisk, który wynosi 32,6%. Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej, na którą składa się jakość i przydatność gleb, agroklimat, rzeźba terenu i warunki wodne wynosi 68,2 pkt. i jest wyższa od średniej powiatowej o 6,8 pkt. (wg IUNG Puławy).

Tab. Nr 7: Struktura użytków rolnych wg klas bonitacyjnych Klasa Pow. gruntów Pow. użytków Pow. sadów Pow. ogółem % całkowitej pow. gleby ornych [ha] zielonych [ha] [ha] [ha] użytków rolnych 1 2 3 4 5 6 III a 2 002 282 3 2 287 12,3 III b 1 975 - 1 1 976 10,6 IV a 3 989 2 839 9 6 837 36,8 IV b 1 921 - 3 1 927 10,3 V 1 752 2 402 4 4 158 22,3 VI 839 559 2 1 400 7,6 VI z 42 7 - 49 0,01 Razem 12 520 6 089 22 18 631 100,0

Gleby gruntów ornych, pomimo z natury nadmiernego zakwaszenia i niskiej zasobności w przyswajalne składniki pokarmowe, wyróżniają się korzystnymi właściwościami produkcyjnymi. Warunki wodne gleb do celów produkcji rolnej są korzystnie i ocenione zostały na 7,8 pkt w skali 10 - cio stopniowej. Na terenie gminy znaczny areał to grunty orne wysokich klas. Ponad połowa gruntów ornych (9.887 ha) to gleby klasy III i IV. Ponad 60% wszystkich gleb zalicza się do gleb 2 i 4 kompleksu rolniczej przydatności gleb. Grunty orne charakteryzujące się dużym i największym potencjałem pod uprawy występują praktycznie w obrębie całej wysoczyznowej części gminy (środkowa i południowa część). Jednak najbard ziej rozległe i zwarte kompleksy gleb, predysponowane do prowadzenia intensywnych upraw zbożowych, tworzą tereny położone w południowej części gminy w obrębie równinnych wierzchowin wysoczyzny morenowej. Występuje tu rozległy pas w rejonie takich miejscowo ści jak: Podole Wielkie, Stowięcino, Szczypkowice, Wykosowo, Przebędowo, rejony na południe od Główczyc i rejony Drzeżewa, Zgojewa i Żoruchowa. W gminie Główczyce w strukturze użytków rolnych szczególną rolę odgrywają użytki zielone (łąki i pastwiska), prz ede wszystkim w północnej i zachodniej części gminy. Jest to jeden z większych, w Województwie Pomorskim, areałów gruntów zmeliorowanych. Stosunkowo duży, ponad 32% udział użytków zielonych w strukturze użytkowania gruntów w gminie wynika tu przede wszystk im z form ukształtowania terenu i stosunków wodnych (Pradolina Nadmorska i Pradolina Łeby). W znacznej mierze użytki te zostały zaniedbane, rozwinęły się w ich obrębie zbiorowiska łąkowo -pastwiskowe, zaś w przypadkach niskiego poziomu wód gruntowych, wkra czają na nie zadrzewienia i zakrzaczenia łęgowo -olsowe. Występujące zakrzaczenia i zadrzewienia często związane są z brakiem konserwacji urządzeń melioracji szczegółowych. Pod łąkami przeważają gleby torfowe i murszowo torfowe. Rejon ten jest korzystny dla produkcji zwierzęcej, w tym produkcji mleka i żywca wołowego.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Tab. nr 8. Struktura użytków rolnych wg kompleksów przydatności rolniczej gleb

kompleksy przydatności rolniczej gleb grunty orne użytki zielone

-pastewny-pastewn y

tni bardzo dobry

2. pszenny3. pszdobryenny 4. żywadliwy5. żytni d6.żytnobry i słaby7. żytni 8.bard zmocnybozożo słw9.aoby zsłabyb ożow14.oerozją gleby z2z.agro średżonne3z.ie słabe i bardzo słabe

ha % ha % ha % ha % ha % ha % ha % ha % ha % ha ha %

,0 441334,4123 1 344027,0150011,8184414,5930 7,3 250 2,0 174 1,4 78 0,6 470071,2190028,8

źródło: Warunki przyrodnicze produkcji rolniczej woj. słupskiego, 1982

6.1.2. Produkcja rolna Produkcja roślinna : Pomimo korzystnych warunków do uzyskiwania wysokiej pro dukcji roślinnej na terenie gminy dominuje gospodarowanie ekstensywne, tj. ograniczona została ilość uprawek agrotechnicznych, zmniejszył się zakres ochrony chemicznej roślin, a także radykalnie spadło zużycie nawozów. Ocenia się, że jest ono obecnie na po ziomie 50-70 kg NPK/ha, co spowodowało znaczny spadek plonów, a tym samym dochodów rolników. W strukturze zasiewów najwyższą pozycję zajmują zboża (69 %), w tym żyto 32 %, jęczmień 20 %, pszenica 19 %, owies 15 %, mieszanki zbożowe 32 % i pszenżyto 14 %. Z auważa się tendencje wzrostowe przy zasiewach żyta. Znaczącą pozycję zajmuje rzepak (22 %). Marginalną pozycję zajmuje uprawa roślin strączkowych. Mało popularna jest uprawa poplonów. Produkcja zwierzęca : Na terenie gminy w ostatnich latach nastąpił duży s padek pogłowia zwierząt gospodarskich. W ciągu 4 lat (1996 – 2000) pogłowie bydła zmniejszyło się o 25%, trzody chlewnej o 30%, a owiec o 50%. W połowie roku 2000 pogłowie zwierząt gospodarskich kształtowało się następująco:  bydło - 4.700 sztuk, w tym krów 2.238 sztuk (z tego 1888 krów hodowanych przez rolników indywidualnych)  trzoda chlewna – 7.800 sztuk, w tym lochy 900szt.  owce - 900 sztuk,  konie -86 sztuk. Na terenie gminy powstaje grupa producentów mleka, która w swych szeregach zrzesza najlepszych r olników produkujących mleko. Działalność grupy pozwoli rolnikom na skuteczniejszą obronę swoich interesów.

6.1.3. Organizacja produkcji rolnej Grunty rolne to w 50 % własność rolników indywidualnych i 45 % Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Pozostał e grunty należą do Lasów Państwowych oraz do gminy. Rolnicy gospodarują na terenach własnych i dzierżawionych. Większość terenów AWRSP dzierżawią lub poddzierżawią Spółka Rolna oraz inne spółki z kapitałem zagranicznym. Spółka Rolna w Główczycach zajmuje się produkcją zwierzęcą (4 tys. trzody chlewnej) i roślinną. Posiada gospodarstwa w Główczycach, Szczypkowicach (ferma trzody chlewnej), Cieminie (kwarantalnik, suszarnia) oraz w Stowięcinie (suszarnia). Produkcja roślinna

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ogranicza się do rzepaku i roślin zbożowych. Spółka Rolna planuje poszerzenie produkcji o uprawy warzyw. Wg stanu na połowę 2000r w gminie Główczyce funkcjonowało 955 gospodarstw indywidualnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 14,71 ha, a średnia powierzchnia gospodarstw a powyżej 15 ha – 59,90 ha. W stosunku do roku 1996 liczba gospodarstw indywidualnych wzrosła o około 350. Liczba gospodarstw najmniejszych (do 2 ha) zwiększyła się o 225, w przedziale 2 – 5 ha o 80, w przedziale 5 – 15 zachowała się mniej więcej taka sama liczba gospodarstw, a gospodarstw powyżej 15 ha przybyło 30.

Tab. Nr 9: Struktura wielkości gospodarstw w gminie Główczyce Wielkość Ilość gospodarstw Zajmowana powierzchnia % całkowitej pow. gospodarstwa [szt] łącznie [ha] użytków rolnych 1 – 2 ha 353 370,0 2,0 2 – 5 ha 205 597,0 3,1 5 – 15 ha 207 1 756,0 9,4 Pow. 15 ha 190 11 380,0 61,1 Razem: 955 14 057,0

6.1.4. Obsługa rolnictwa, przetwórstwo Na terenie gminy nie występują miejsca skupu płodów rolnych. Głównymi odbiorcami są firmy zlokalizowane w pobliskich ośrodkach miejskich np. w Słupsku. Spółka Rolna poszukuje odbiorców płodów rolnych na terenach znacznie bardziej odległych. Do odbiorców należą firmy z Bydgoszczy, Olsztyna i inne. Sprzedaż płodów rolnych z mniejszych gospodarstw rolnych nast ępuje głównie w sposób indywidualny, jedynie mleko odbierane jest bezpośrednio z większych gospodarstw rolnych w sposób zorganizowany. Na terenie gminy przetwórstwem rolno – spożywczym, głównie dla potrzeb mieszkańców gminy, zajmują się masarnia w Główczy cach, spółka mleczna w Pobłociu oraz gorzelnie w Szczypkowicach, Podolu Wielkim i Wolinii. Na terenie gminy brakuje usług związanych z obsługą rolnictwa. Rolnicy indywidualni korzystają z usług Zakładu Napraw i Mechanizacji Rolnictwa w Słupsku lub z pomoc y sąsiedzkiej. Spółka Rolna jest samowystarczalna, korzysta jedynie z usług transportowych spoza gminy oraz firm zajmujących się utylizacją padłych zwierząt. Obiekty znaczące dla funkcjonowania rolnictwa znajdują się głównie na terenach dawnych gospodarst w państwowych. Sieć nie istniejących już gospodarstw państwowych pokrywała się z siecią przedwojennych folwarków. Po upadku PGR -ów przez kilka lat większość dawnych majątków stała nie wykorzystana. Ze względu na dwojaki charakter (rezydencjonalny i gospoda rczy) niegdysiejszych założeń budynki mogą służyć rolnictwu jak i innym funkcjom. Część założeń nie jest użytkowania i niszczeje do dziś. Część została przeznaczona na potrzeby rolnictwa i budynki gospodarcze wykorzystywane są zgodnie z ich przeznaczeniem (Główczyce, Stowięcino, Ciemino, Szczypkowice). Niektóre obiekty ze względu na stan techniczny zostały rozebrane (Zgojewo). Gospodarstwa rolne w Podolu Wielkim, Wolinii, Siodłoniu stanowią własność prywatną i w miarę możliwości, sukcesywnie remontowane są zabudowania gospodarcze i rezydencjonalne.

6.2. Leśnictwo

6.2.1. Administracja lasów Lasy i grunty leśne zajmują 9114 ha co stanowi 28,2% terenu gminy. Większością terenów leśnych w gminie Główczyce zarządza Nadleśnictwo w Damnicy. Nadleśnictwo Lębork zarządza niewielkim fragmentem położonym w obrębie Gać na wschód od rzeki Łeby. Na terenie gminy jest siedem leśnictw: Izbica, Wolinia, Szczypkowice, Główczyce, Górzyno, Wielka Wieś, Żoruchowo, Lipno (z siedzibą w Drzeżewie). Fragmenty lasów administrowan e są przez leśnictwo w Wierzchocinie – gmina Smołdzino oraz leśnictwa w Bięcinie – gmina Damnica. Lasy stanowiące własność prywatną stanowią znikomy odsetek lasów na terenie gminy.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6.2.2. Gospodarka leśna Kompleksy leśne na terenie obrębu Główczyce charakt eryzują się dużym rozdrobnieniem. Najwięcej (76) jest kompleksów małych, w przedziale do 20 ha. Stosunkowo duża jest liczba kompleksów o powierzchni 20 do 100 ha (28). W obrębie Główczyce dwa kompleksy o powierzchni w przedziale od 500 do 2000ha. Kompleksy leśne o powierzchni powyżej 2000 ha w obrębie Główczyce nie występują. Duża liczba małych kompleksów jest w dużej mierze skutkiem przejmowania przez Nadleśnictwo lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia od AWRSP i innych właścicieli. Na terenie Nadl eśnictwa Damnica ustanowione zostały lasy ochronne. W obrębie Główczyce 37,7% powierzchni lasów to lasy ochronne, głównie lasy wodochronne. Ponadto w okolicy wsi Skórzyno wyodrębnione zostały kompleksy lasów stanowiących ostoje zwierząt podlegających ochro nie gatunkowej, a niedaleko wsi Dargoleza niewielki fragment lasów ochronnych specjalnego przeznaczenia – drzewostany nasienne. Zasobność lasów w obrębie Główczyce wynosi 177m3/ha i jest nieco niższa od przeciętnej zasobności lasów RDLP w Szczecinku (18 4 m3/ha), wyraźnie niższa od przeciętnej zasobności lasów Nadleśnictwa Damnica (200m3/ha). Średni wiek drzewostanów w obrębie Główczyce wynosi 52 lata, co nie odbiega od średniego wieku drzewostanów w Nadleśnictwie, ale jest o 4 lata niższy od średniego wi eku drzewostanów Lasów Państwowych ogółem. Ponadto lasy obrębu Główczyce charakteryzują się stosunkowo niskim przeciętnym przyrostem wynoszącym 3,39m3/ha, niskim udziałem siedlisk borowych – 31%, niskim udziałem gatunków iglastych – 55,7%. W dotychczas ob owiązującym miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce wyznaczono do zalesienia ogółem 944,96 ha gruntów, z tego grunty prywatne – 270,58 ha, grunty Skarbu Państwa – 674,38 ha. Zalesienie już określonych gruntów spowodowałoby wzrost wskaźnika lesistości gminy do ponad 31%.

6.3. Gospodarka turystyczna Dotychczas funkcja turystyczna nie pełniła znaczącej roli w gospodarce gminy, pomimo bezpośredniego sąsiedztwa atrakcji turystycznych najwyższej rangi, do których zalicza się Słowiński Park Narodowy. W niewielkiej odległości położone są Ustka i Łeba – ośrodki nadmorskie, w których koncentruje się ruch turystyczny. Na terenie gminy Główczyce rozwija się turystyka kwalifikowana, agroturystyka, wypoczynek indywidualny w formie zab udowy mieszkaniowo – letniskowej.

6.3.1. Turystyka kwalifikowana - Przez teren gminy Główczyce przebiega nadmorska trasa turystyki samochodowej (droga wojewódzka): Słupsk – Łeba – Puck – Gdynia, Droga ta nazywana jest Drogą Nadmorską. Wzdłuż tej drogi na ter enie gminy nie występuje ani jeden zorganizowany parking. Nie ma możliwości, bez stwarzania zagrożenia na drodze, zatrzymania się w miejscach, gdzie oferowane są atrakcyjne widoki na krajobraz gminy i wydmy Słowińskiego Parku Narodowego. - Przez gminę przebi egają dwa szlaki turystyki pieszej. Żółty szlak: Gardna – Kluki – Izbica – Gać – Żarnowska – Łeba, prowadzi przez tereny Słowińskiego Parku Narodowego. Szlak niebieski „Doliny Łupawy” wychodzi ze Smołdzina przez Czarny Młyn, Żelkowo, elektrownię wodną w Dr zeżewie, Damno i prowadzi do Czarnej Dąbrówki. Ponadto w materiałach promocyjnych gminy Główczyce pojawiła się propozycja nazwania trasy, biegnącej po nasypie nieistniejącej już kolei, szlakiem zwiniętych torów kolejowych. - Wyznaczone są dwa szlaki kajakar skie: rzeką Łebą i rzeką Łupawą. - Przez gminę przebiega projektowana międzynarodowa Hanzeatycka trasa rowerowa.

Istniejące piesze, wodne oraz projektowany międzynarodowy Hanzeatycki Szlak Rowerowy stanowią lub mogą stanowić przyczynek do rozwoju turystyki kwalifikowanej oraz łączyć gminę z sąsiednimi obszarami turystycznymi. Trasy tranzytowe, za cel obierające miejsca położone poza gminą, powinny być uzupełnione trasami lokalnymi, wewnątrzgminnymi.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6.3.2. Agroturystyka Na przyjazd turystów przygotowują s ię głównie mieszkańcy Izbicy, Żelkowa i Główczyc. Miejsca noclegowe najczęściej oferują średni lub niski standard. Brakuje jednak bazy gastronomicznej. Jedynie w Główczycach i Izbicy funkcjonują dwa bary gastronomiczne. Najbardziej kompleksową ofertę propo nuje Baza Turystyczna w Izbicy, rozwijająca się na terenie dawnej szkoły podstawowej. Ze względu na niewielką ilość turystów dotychczas nie wystąpił tu problem lokalizacji usług sezonowych.

6.3.3. Atrakcje turystyczne gminy Gmina Główczyce nie posiada do stępu do wybrzeża morskiego. Natomiast dostęp do jeziora Łebsko i jego rekreacyjne wykorzystanie jest ograniczone ze względu na uwarunkowania przyrodnicze oraz zasady obowiązujące na terenie Słowińskiego Parku Narodowego. W swojej ofercie gmina posiada ci ekawy, zróżnicowany krajobraz. Występują tu rozległe łąki w Pradolinie Łeby i kontrastujące z nimi malownicze wzgórza morenowe zboczy pradoliny. W południowo – wschodniej części gminy różnica wysokości dochodzi do 85 metrów. Strome zbocza wzgórz tworzących ścianę zboczy wypiętrzają dodatkowo pokrywające je lasy i ów kontrast wysokości stanowi o niezwykłej krajobrazowej atrakcyjności tej pradoliny. Wyrazista i atrakcyjna krajobrazowo jest również dolina rzeki Łupawy. Historyczna, skupiona zabudowa wsi, sied liska i osady wkomponowane w otoczenie podnoszą dodatkowo wartość krajobrazu gminy. Niewielki jeszcze ruch turystyczny na terenie gminy, spokój a zarazem bliskie sąsiedztwo dużych ośrodków turystycznych powoduje, że gmina ma szansę zaoferować alternatywne formy wypoczynku, nie nastawione na masowego odbiorcę. Obiekty rezydencjonalne dawnych folwarków, licznie występujących na terenie gminy, mogą służyć funkcji turystycznej. Odpowiednio przygotowane dwory i pałace wraz z założeniami parkowymi stanowić mogą o atrakcyjności tego terenu.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

CZĘŚĆ II – KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. CELE I KIERUNKI ROZWOJU GMINY GŁÓWCZYCE

1.1. Misja gminy Rada Gminy Główczyce zatwierdziła uchwałą Nr 38/232/2000 z dnia 12 lipca 2000 roku strategię zrównoważonego ro zwoju gminy Główczyce, której projekt został opracowany przez UNDP UMBRELLA PROJECT.

Głównym założeniem władz gminy jest stworzenie korzystnych warunków dla powstania nowych podmiotów gospodarczych, które ożywią życie gospodarcze, a jednocześnie dadzą mieszkańcom nowe miejsca pracy.

1.2. Wizja przyszłości Wizja rozwoju gminy jest określeniem takiego obrazu gminy, jaki chcieliby osiągnąć za piętnaście lat mieszkańcy gminy. W strategii zrównoważonego rozwoju gminy Główczyce wizję sformułowano w następujący sposób:

Gmina Główczyce:  gmina z dobrze rozwiniętą małą i średnią przedsiębiorczością i rynkiem usług,  z dużymi możliwościami rozwoju produkcji rolnej,  zintegrowana społecznie,  atrakcyjną turystycznie,  oferująca niekonwencjonalne formy wypoczynku w czysty m środowisku naturalnym stanowiącym otulinę Światowego Rezerwatu Biosfery.

1.3. Cele rozwoju gminy Strategia ustala nadrzędny cel rozwoju gminy, jakim jest:

Wysoka jakość życia mieszkańców gminy Główczyce

Cele główne i szczegółowe strategii rozwoju gmi ny: 1) gospodarka przyjazna środowisku, odpowiadająca potrzebom mieszkańców,  stworzenie Centrum promocji i Rozwoju Gminy  rozwój małej i średniej przedsiębiorczości  restrukturyzacja rolnictwa i terenów po PGR – ach, 2) zrównoważony rozwój środowiska przyrodnicze go,  zwiększenie lesistości w gminie  odpowiednia gospodarka wodno – ściekowa,  właściwa gospodarka odpadami,  realizacja programu podnoszącego świadomość ekologiczną 3) zrównoważony rozwój infrastruktury technicznej w gminie,  prywatyzacja zasobów komunalnych  dobry stan techniczny dróg kołowych 4) zrównoważony rozwój społeczny, . mądre, zdrowe, zintegrowane i aktywne społeczeństwo, . budowa i rozbudowa obiektów szkolnych 5) skuteczne zarządzanie gminą.

Osiąganie celu wiążącego się z gospodarką przyjazną środowisku i odpo wiadającą potrzebom mieszkańców wymaga rozwiązania przede wszystkim problemów na rynku miejsc pracy. Duże bezrobocie strukturalne i potrzeba zwiększenia miejsc pracy w sektorze pozarolniczym w gminie wskazują na konieczność wspierania i rozwoju sektora ma łej i

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

średniej przedsiębiorczości, jako alternatywy dla ubywających miejsc pracy w rolnictwie. Słabe zainteresowanie gminą wśród inwestorów zewnętrznych oraz mała aktywność gospodarcza mieszkańców, a jednocześnie duże oczekiwania związane ze zwiększeniem miejsc pracy na terenie gminy, uzasadniają podejmowanie działań wiążących się między innymi z przekształceniami w zagospodarowaniu przestrzennym gminy i zmierzających do:  stworzenia dogodnych warunków inwestycyjnych  przygotowania bazy dla rozwoju turystyk i  stworzenia bazy przetwórstwa rolno – spożywczego  tworzenia usług na rzecz turystyki (gastronomia, hotelarstwo, rekreacja)  tworzenia rodzinnych, rzemieślniczo usługowym zakładów pracy  wprowadzenia nowoczesnych technologii w rolnictwie  zagospodarowan ia bazy po byłych PGR -ach, Zrównoważony rozwój środowiska przyrodniczego to głównie działania mające na celu zwiększenie lesistości, uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej, właściwą gospodarkę odpadami i modernizację istniejącego wysypiska śmieci i bu dowę nowego, międzygminnego. Za bardzo ważne zostało uznane podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. Realizacja celu, określonego jako zrównoważony rozwój infrastruktury technicznej gminy, wymaga prywatyzacji zasobów komunalnych i zmniejszenia n akładów władz gminy na bazę lokalową gminną oraz podniesienia jakości istniejących dróg lokalnych. Osiągnięcie celu jakim jest zrównoważony rozwój społeczny wiąże się z podejmowaniem działań zmierzających do podniesienia poziomu wykształcenia mieszkańców i umożliwienia im podnoszenia kwalifikacji. Za główne zadania zostały uznane stworzenie szkolnictwa średniego na terenie gminy, stworzenie różnorodnych form zajęć pozalekcyjnych i edukacji pozaszkolnej, modernizacja szkół istniejących i budowa gimnazjum w Główczycach, sali sportowej, restrukturyzacja służby zdrowia. Za istotne uznane zostało również włączenie mieszkańców gminy do procesu rozwoju gminy oraz poprawienie przepływu informacji pomiędzy mieszkańcami a władzami gminy.

1.4. Polityka przestrzenna gm iny. Polityka przestrzenna gminy Główczyce wyrażona w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, której główną zasadą jest rozwój zrównoważony, uwzględnia:  interes publiczny wspólnoty samorządowej,  interesy władających gruntami,  politykę przestrzenną państwa, samorządów powiatowego i wojewódzkiego.

Polityka przestrzenna gminy jest jednym z narzędzi realizacji strategii rozwoju gminy. Szczegółowe cele rozwoju przestrzennego gminy, w podziale na cele gospodarcze, cele ekologiczne i cele społeczne, które są w istocie celami nadrzędnymi, ostatecznymi, określa się następująco: CELE GOSPODARCZE  tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi gospodarki żywnościowej, restrukturyzacji rolnictwa i terenów po PGR -ach;  tworzenie warunków rozwoj u innych funkcji gospodarczych, przede wszystkim gospodarki turystycznej, małej i średniej przedsiębiorczości;  ochrona atrakcyjności środowiska jako podstawy działalności gospodarczej;  zwiększenie lesistości gminy. CELE EKOLOGICZNE  ochrona unikatowych wart ości środowiska przyrodniczego;  utrzymanie ciągłości ekosystemów w czasie i w przestrzeni;  ochrona unikatowych wartości środowiska kulturowego oraz ochrona i eksponowanie wartości krajobrazowych gminy;  ochrona historycznie ukształtowanej sieci osadniczej;

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 2 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

CELE SPOŁECZNE  kształtowanie wysokiej jakości środowiska życia mieszkańców;  przygotowanie zasobu gruntów niezbędnego do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych mieszkańców gminy i realizacji zadań własnych samorządu gminy  kształtowanie struktur przestrzennych oszczędnych z punktu widzenia finansów gminy;  zapewnienie mieszkańcom podstawowego standardu dostępu do usług;  poprawa sieci drogowej;  rozbudowa systemów infrastruktury, szczególnie w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania i unieszkodliwiania ście ków,

1.4.1. Kierunki rozwoju osadnictwa Przekształcenia systemu osadniczego gminy przebiegać będą ewolucyjnie i należy uznać, że będą to zmiany niewielkie. Podstawowy schemat układu osadniczego tworzą wieś gminna Główczyce i grupa wsi rozwojowych, koncent rująca większość mieszkańców gminy: Pobłocie, Żoruchowo i Stowięcino oraz Cecenowo, Górzyno, Podole Wielkie, Rumsko, Szczypkowice, Wielka Wieś, Wolinia oraz Żelkowo i Izbica. Obsługę gminy w zakresie funkcji ponadpodstawowych spełniać będą: miasto Słupsk, ośrodek powiatowy oraz Lębork i miasto wojewódzkie Gdańsk. Jednym z ważnych celów rozwoju jest poprawa dostępności do usług, co wymaga uzupełnienia i rozwoju usług w Główczycach i w ośrodkach usług elementarnych we wsiach Pobłocie, Stowięcino i Żoruchowo . Ośrodki te powinny koncentrować możliwie pełny zestaw usług publicznych jak: usługi oświaty i wychowania związane z dziećmi i młodzieżą, kościół, świetlica wiejska, boisko sportowe, a także elementarny zestaw innych usług jak handel i gastronomia, rzemio sło usługowe. W tych wsiach wskazane są również preferencje dla lokalizacji usług z zakresu obsługi rolnictwa, wytwórczości i drobnego przemysłu i rzemiosła, a także obsługi ruchu turystycznego. W takich wsiach jak Cecenowo, Górzyno, Podole Wielkie, Rumsk o i Szczypkowice, Wielka Wieś i Wolinia należy liczyć się z potencjałem jaki mają istniejące obiekty pozostałe po dawnych ośrodkach produkcji rolnej i zabytkowe bądź cenne historycznie zespoły rezydencjonalne. W odniesieniu do tych nieruchomości należy ks ztałtować elastyczną politykę planistyczną – dostosowaną do potrzeb ewentualnych inwestorów. Istniejące obiekty gospodarcze wraz z towarzyszącą infrastrukturą stanowią podstawę do rozwoju funkcji obsługujących rolnictwo: przetwórstwo rolno – spożywcze, drobny przemysł i rzemiosło. Alternatywą dla obsługi rolnictwa mogą być również szeroko pojęte usługi turystyczne, czy wykorzystanie tych obiektów dla inwestycji o stosunkowo swobodnej lokalizacji, np. specjalistycznych usług zdrowia czy oświaty i nauki. Wyst ępujące na terenie gminy historyczne obiekty pałacowe i dworskie oraz towarzyszące im założenia parkowe dają możliwość budowania oferty inwestycyjnej gminy. Żelkowo i Izbica to wsie, w których, z racji atrakcyjnego położenia, preferowany jest rozwój funkcji usługowych, związanych przede wszystkim z obsługą turystyki. Dla licznych wsi, szczególnie wsi małych i zanikowych usytuowanych w atrakcyjnym krajobrazie, nowym bodźcem rozwojowym może stać się budownictwo letniskowe, rezydencjalne mieszkaniowe i agrotu rystyka, a w ślad za tym obsługa turystów. Obiekty letniskowe mogą powstawać w drodze przekształceń istniejącej zabudowy, co jest korzystne ze względów krajobrazowo – kulturowych, jak i poprzez zabudowę wolnych działek we wsi lub na terenach przeznaczonych pod rozwój, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie istniejących wsi. Koncentracja sieci osadniczej realizuje ważne cele społeczne rozwoju gminy, ma również korzystny skutek ekonomiczny: ogranicza dojazdy do usług i pracy, dowozy dzieci do szkół, zwiększa skalę usług, a więc przyczynia się do poprawy standardu obsługi ludności. Ogólna zasada koncentracji osadnictwa musi przewidywać uzasadnione wyjątki: samodzielne ośrodki gospodarstw farmerskich i ośrodki działów specjalnych rolnictwa oraz obiekty przemysłowe, których lokalizacja jest bezpośrednio związana z występowaniem surowca. Odstępstwo od zasady koncentracji osadnictwa może dotyczyć także niektórych urządzeń

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO usług ponadlokalnych, o szczególnych wymaganiach lokalizacyjnych, zawsze jednak analizowanych p od kątem skutków dla dostępu do pracy i do usług. W większości miejscowości lokalizacja nowej zabudowy mieszkaniowej będzie się koncentrować w obrębie istniejących siedlisk (zakłada się rodzinny model gospodarstwa rolnego, rodziny wielopokoleniowe). Nowe d ziałki budowlane w pierwszej kolejności powinny uzupełniać strukturę terenów zabudowanych w istniejących wsiach, na terenach wyposażonych w podstawową infrastrukturę techniczną (woda, prąd, kanalizacja sanitarna). Należy wykluczać lokalizację zabudowy mies zkaniowej w sposób wywołujący nowe potrzeby co do inwestycji w zakresie infrastruktury. Zasób terenów pod budownictwo mieszkaniowe tworzy się w oparciu o grunty AWRSP oraz gminne położone w sąsiedztwie istniejącej zabudowy, w pierwszej kolejności we wsiach wyposażonych w podstawowe usługi publiczne (głównie szkoły). Na potrzeby budownictwa jednorodzinnego zakłada się udostępnianie ok. 10 działek rocznie. Zakłada się średnią wielkość działki ok. 1200m 2.

1.4.2. Kierunki rozwoju rolnictwa Ze względu na kor zystne położenie i dobrą dostępność komunikacją, a także potencjał wynikający z istniejących obiektów kubaturowych, w Główczycach, Żoruchowie, Rumsku, Stowięcinie oraz Pobłociu i Wielkiej Wsi powinny się koncentrować funkcje komercyjne związane z obsługą r olnictwa oraz przetwórstwem rolno – spożywczym czy innymi gałęziami drobnego przemysłu. Zakłada się również lokalizację tego typu zagospodarowania wzdłuż głównych tras komunikacyjnych, w szczególności przy drodze wojewódzkiej DW 213 relacji Słupsk – Wicko – Celbowo. Potencjalnymi ośrodkami produkcji rolnej i usług z zakresu obsługi rolnictwa są zespoły zabudowy pozostałe po przedwojennych gospodarstwach wielkoobszarowych, później zarządzanych przez PGRy i spółdzielnie rolnicze. Po przekształceniach własnośc iowych staną się samodzielnymi ośrodkami obsługi rolnictwa, świadczącymi usługi na rzecz różnych gospodarstw rolnych. W ich zespołach pojawić się powinny także obiekty przemysłu rolno - spożywczego, oraz obiekty usługowe i przemysłowe niezwiązane z rolnictwe m. Warunki naturalne – duże kompleksy użytków zielonych - predestynują gminę do ukierunkowania produkcji rolnej na chów bydła. Obok ogólnie dobrych warunków agroekologicznych niektóre rejony gminy mają szczególne predyspozycje dla produkcji żywności ekolo gicznej: odpowiednie ukształtowanie terenu oraz istnienie wyodrębnionych enklaw użytków rolnych otoczonych lasami, co zapewni niezbędną izolację stref rolnictwa ekologicznego od terenów sąsiednich. Produkcja zdrowej żywności może rozwijać się przede wszystkim w rejonach Wolinii, Podola Wielkiego, Wykosowa i Przebędowa, Zgojewa i Zgojewka oraz Żoruchowa.

1.4.3. Gospodarka turystyczna Gospodarka turystyczna powinna stać się drugą, co do wagi funkcją rozwojową gminy. Samorząd i poszczególni mieszkańcy gminy m ogą osiągnąć dzięki niej szereg korzyści:  dochody ze sprzedaży (oddawania w użytkowanie wieczyste lub dzierżawę) gruntów pod budownictwo letniskowe i obiekty obsługi ruchu turystycznego,  dochody ze świadczenia usług budowlanych na rzecz inwestorów obiektów turystycznych,  dochody z bieżącej obsługi letników i innych turystów (handel, gastronomia, noclegi, wypożyczalnie sprzętu turystycznego i koni, naprawy samochodów, usługi przewodnickie, ratownictwo, produkcja pamiątek). Wsią nastawioną przede wszystkim na rozwój gospodarki turystycznej jest Izbica, położona nad brzegiem jeziora Łebsko, na terenach nie przydatnych dla rolnictwa, ze względu na bardzo słabe gleby. W Izbicy możliwe jest powstanie nowych zespołów budownictwa letniskowego oraz związanych z obsłu gą ruchu turystycznego (turystyka krajoznawcza związana ze Słowińskim Parkiem Narodowym). Warunki techniczne, estetyczne i środowiskowe realizacji tego zespołu określi miejscowy plan zagospodarowania

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO przestrzennego, który jest dla tego rejonu obowiązkowy. Nowe struktury powinny być planowane z poszanowaniem wymogów ochrony środowiska i krajobrazu, z czym wiąże się wysokości zabudowy do dwóch kondygnacji, niska intensywność zabudowy do 0,5. Dla potrzeb zabudowy mieszkaniowo – letniskowej należy wydzielać dzi ałki o powierzchni od ok. 1200m 2, dla zabudowy z usługami turystycznymi, w tym tzw. zabudowy mieszkaniowo – pensjonatowej min. 2200m 2. Wskazane jest aby projektowane formy architektury obiektów sytuowanych w Izbicy nawiązywały do bogatego dziedzictwa kult urowego tego rejonu. rejonie wsi Izbica, usytuowanej niedaleko granicy SPN w związku z planowanym rozwojem gospodarki turystycznej należy podjąć działania ograniczające i eliminujące sytuacje konfliktowe, tj.: - uwzględnić w "Planie Ochrony Słowińskiego Pa rku Narodowego" rozwój osadnictwa i gospodarki turystycznej w rejonie wsi Izbica; - ustalić zasady zagospodarowania przestrzennego dla całej Izbicy i jej bezpośredniego sąsiedztwa poprzez opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, - wyposażyć tereny wsi Izbica i Gać w infrastrukturę ochrony środowiska: kanalizacja sanitarna, podczyszczanie wód opadowych z dróg o nawierzchni utwardzonej. - udostępnić walory edukacyjne i rekreacyjne jeziora Łebsko, co wymaga urządzenia dojścia do jego brzegów Ł ebska oraz urządzenia przystani. Właściwe zagospodarowanie ogranicza degradację stref brzegowych, - wykluczyć lokalizację nowej zabudowy na terenach polderów melioracyjnych, lub tam gdzie występuje zagrożenie powodzią.

Dla gospodarki turystycznej dużym p otencjałem są liczne zabytkowe założenia dworsko – parkowe, w takich wsiach jak Cecenowo, Górzyno, Podole Wielkie, Rumsko i Szczypkowice, Wielka Wieś i Wolinia. Nieruchomości atrakcyjne dla usług turystyki wymagają, ze względu na stan techniczny, wysokich nakładów finansowych, odpowiednio przygotowane mogą oferować wysoki poziom usług, tworząc nowe miejsca pracy. Szczególnie korzystne warunki ma gmina Główczyce dla rozwoju indywidualnych form wypoczynku rodzinnego. Dla licznych wsi gminy, nowym bodźcem rozw ojowym może stać się budownictwo letniskowe i obsługa turystów. Ze względu na atrakcyjny krajobraz szczególnie korzystne warunki dla lokalizacji budownictwa o funkcji rekreacyjnej, w formie uzupełnień istniejącej zabudowy, posiadają takie wsie jak: Równo, Lipno, Przebędowo, Skórzyno, Ciemino i Rzuszcze, a także Siodłonie i Warblino. Dla funkcji letniskowej wykorzystywane mogą być istniejące, rozproszone siedliska rolnicze. We wszystkich wsiach gminy należy brać pod uwagę rozwój agroturystyki, jako uzupełni ającego źródła utrzymania rodzin rolniczych.

Przez teren gminy Główczyce przebiegają liczne trasy turystki kwalifikowanej, w tym: nadmorska trasa turystyki samochodowej - Droga Nadmorska, - dwa szlaki turystyki pieszej: żółty i niebieski, - dwa szlaki kajaka rskie: rzeką Łebą i rzeką Łupawą. - projektowana międzynarodowa Hanzeatycka trasa rowerowa. Przy drodze wojewódzkiej DW 213 w rejonie miejscowości Główczyce, Żelkowo, Pobłocie zakłada się lokalizację miejsc obsługi podróżnych - MOP. Kategoria MOP - ów: w rejonie Główczyc minimum MOP kat. II – wypoczynkowo – usługowy, w rejonie miejscowości Żelkowo oraz Pobłocie MOP -y minimum kat. I – wypoczynkowe. Dla obsługi szlaków turystycznych związanych z Doliną Łupawy korzystne warunki mają wsie Drzeżewo i Zgojewo, nato miast ośrodkami obsługi szlaków turystycznych przechodzących przez SPN, jak i związanych z rzeką Łebą powinny pozostać Izbica i Gać.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

2.1. Ponadlokalne cele i zasady polityki przestrzennej Ze względu na strukturę środowiska przyrodniczego do terenu gminy Główczyce odnoszą się cele i zasady regionalnej polityki przestrzennej w zakresie ochrony i kształtowania środowiska a w szczególności: - kompleksowa ochrona obszarów wyróżnionych w Krajowej Koncepcji Sieci Ekologicznej ECONET – Polska; - ochrona Słowińskiego Parku Narodowego, ustanowienie jego otuliny. Plan Ochrony Słowińskiego Parku Narodowego jest w trakcie opracowania. - ochrona zasobów zbiorników wód podziemnych GZWP Nr 107 - Pradolina rzeki Łeby i GZWP Nr 115 – Łupawa, - rozszerzanie systemu obszarów chronionych oraz wdrażania proekologicznych zasad gospodarowania.

2.2. Cele polityki przestrzennej gminy Gmina Główczyce ustala dwa strategiczne cele polityki przestrzennej w dziedzinie środowiska przyrodn iczego: 1) ochrona regionalnych powiązań przyrodniczych w szczególności mających wpływ na Słowiński Park Narodowy, 2) kształtowanie sąsiedztwa Słowińskiego Parku Narodowego tak by spełniało funkcje ochronne wobec parku a wysoka jakość środowiska stanowiła podsta wę rozwoju głównych funkcji gospodarczych gminy, tj rolnictwa, turystyki i leśnictwa; W kształtowaniu struktur funkcjonalno - przestrzennych obowiązują trzy główne zasady:  Kształtowanie osnowy ekologicznej jako systemu terenów przyrodniczo aktywnych, umożliwiających przyrodnicze powiązania funkcjonalne w szczególności zachowanie korytarzy ekologicznych o randze regionalnej i lokalnej.  Wzrost efektywności ochrony przyrody przez realizację zadań inwestycyjnych z uwzględnieniem nieodnawialnych wartości środ owiska przyrodniczego oraz przez ustanowienie nowych form ochrony przyrody.  wprowadzanie funkcji i form zagospodarowania wykorzystujących wysokie walory środowiska, w sposób niezagrażający prawnie chronionym formom przyrody.

Realizacja zasad polityki prze strzennej odnoszącej się do środowiska przyrodniczego gminy Główczyce zapewniają osiąganie celów jego ochrony i kształtowania, tj:  Skuteczną ochronę obszarom i obiektom prawnie chronionym,  Prawidłowe warunki funkcjonowania środowiska przyrodniczego i ochro nę najważniejszych powiązań ekologicznych,  Zachowanie dobrych ekologicznych warunków życia mieszkańców gminy,  Właściwe wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego niezbędnych dla działalności gospodarczej mieszkańców gminy.

2.3. Ochrona przyrody W zakresie ochrony przyrody przyjmuje się cztery uniwersalne cele:  zachowanie różnorodności struktur fizjograficznych i w nawiązaniu do nich różnorodności gatunkowej organizmów żywych,  utrzymanie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów,  restytucja przyrody c zyli przywracanie do stanu naturalnego tam, gdzie jest to możliwe i uzasadnione,  kształtowanie pozytywnych postaw człowieka wobec przyrody. Dążenie do osiągnięcia wymienionych celów jest ustawowym obowiązkiem wspólnoty samorządowej, społeczności lokalnych i poszczególnych obywateli. Zgodnie z Ustawą z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody. (Dz. U. z dnia 12 grudnia 1991 r., wraz ze zmianami) do podstawowych zadań w zakresie ochrony przyrody

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO jest tworzenie form ochrony przyrody - Art. 13. Poddanie pod ochronę następuje przez: tworzenie parków narodowych, uznawanie określonych obszarów za rezerwaty przyrody, tworzenie parków krajobrazowych, wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu, wprowadzanie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt, wprowadzanie o chrony w drodze uznania za: pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Parki Narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu tworzą krajowy system obszarów chronion ych. System ten stanowi układ przestrzenny wzajemnie uzupełniających się form ochrony przyrody. W stosunku do obszaru gminy Główczyce wyróżnić można dwa podstawowe poziomy działania: - pierwszy - obejmujący realizację celów ochrony przyrody oraz przestrzega nie zasad gospodarowania w obrębie istniejących form ochrony przyrody; - drugi - polegający na uznawaniu i obejmowaniu kolejnych obiektów i obszarów formami ochrony przyrody. Zasady ochrony przyrody gminy Główczyce wynikają zarówno z aktualnych walorów przyrodniczych gminy jak i z położenia obszaru gminy w obrębie regionalnych struktur ochrony przyrody i krajobrazu oraz strategii rozwoju i projektu planu zagospodarowania województwa pomorskiego. Ze względu na walory środowiska przyrodniczego gminy Główczy ce działania dotyczące ochrony przyrody są tu podejmowane zgodnie z kompetencjami na wszystkich szczeblach zarządzania ochroną przyrody.  Północne fragmenty gminy Główczyce to Słowiński Park Narodowy. Zmiany granic parku wymagają decyzji Rady Ministrów. W trakcie opracowania jest plan ochrony parku narodowego, który to plan po przeprowadzeniu odpowiedniej procedury z udziałem samorządów terytorialnych, zatwierdzi właściwy Minister.  Wojewoda może ustanawiać ochronę przyrody dla pozostałych elementów tworzących krajowy i regionalny system obszarów chronionych. Na terenie gminy Główczyce Wojewoda ustanowił wszystkie – dwa – rezerwaty, kilka użytków ekologicznych, stanowiska ptaków chronionych oraz część pomników przyrody.  Władze gminy Główczyce, wykorzystując s woje kompetencje wynikające z ustawy o ochronie przyrody, w ostatnich latach podjęły szereg skutecznych działań w kierunku objęcia prawną ochroną najcenniejszych obiektów i obszarów, ustanawiając liczne pomniki przyrody wymienione w aneksie Nr 1 do Studium i użytki ekologiczne wymienione w aneksie nr 2 do Studium.  Ustanowione przez Radę Gminy pomniki przyrody to przede wszystkim cenne drzewa. Orientacyjną lokalizację pomników przyrody zawiera rysunek Studium. Z ustawy o ochronie przyrody obowiązuje zakaz wz noszenia jakichkolwiek budowli i urządzeń w zasięgu korony. Ze względu na fakt, że na terenie gminy Główczyce zachowało się bardzo dużo parków podworskich wskazane jest sporządzenie inwentaryzacji cennego drzewostanu i podjęcie dalszych kroków w celu ustan owienia prawnej ochrony najcenniejszych drzew w formie pomnika przyrody.  Ustanowione przez Radę Gminy użytki ekologiczne to przede wszystkim fragmenty kompleksów leśnych. Ich ochrona uwzględniona jest w planach urządzania lasu sporządzonych przez Nadleśnic two. Na terenie gminy Główczyce planowane jest ustanowienie kolejnych użytków ekologicznych. Tereny te oznaczone są na rysunku Studium, a ich wykaz znajduje się w aneksie Nr 2 do Studium.  Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt opiera się o Rozporządzenie Woj ewody Słupskiego nr 1/90 z dnia 13 lipca 1990 r. na mocy którego na terenie gminy Główczyce ustanowiono 5 stanowisk ptaków chronionych, gdzie obowiązują następujące zakazy: 1. W strefie ochrony ścisłej, o promieniu 200 m: wycinania drzew zdrowych w drzewostan ach IV klasy wieku i starszych, prowadzenia robót melioracyjnych, żywicowania i zbierania runa leśnego oraz polowania i wędkowania, jeśli występują tam wody

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO powierzchniowe, wznoszenia obiektów rekreacyjnych, urządzeń łowieckich, budowy dróg i linii energet ycznych, zakłócania ciszy, ruchu turystycznego, łącznie z biwakowaniem 2. W strefie ochrony częściowej, o promieniu 500 m, w okresie od 1 lutego do 31 lipca każdego roku, gdy gniazdo jest zajęte i od 1 lutego do 30 kwietnia, gdy gniazdo nie jest zajęte: prowa dzenia prac leśnych, żywicowania i innych robót terenowych, wstępu osób nieupoważnionych, ruchu turystycznego, biwakowania, polowania, wędkowania, zakłócania ciszy.

2.3.1. Projektowane formy ochrony Na terenie gminy Główczyce według "Koncepcji systemu ob szarów chronionych regionu słupskiego" (1999) zlokalizowane są dwa projektowane obszary chronionego krajobrazu. Obszary chronionego krajobrazu na terenie województwa ustanawia wojewoda lub gmina w obrębie jednostki administracyjnej. W trakcie ustanawiania organ powołujący do życia nowy OChK określa zasady gospodarowania, na podstawie ustawy o ochronie przyrody: 1) Obszar Chronionego Krajobrazu " PRADOLINA ŁEBY" - podstawowe cechy środowiska tego obszaru to:  rozległa forma pradolinna wraz ze szczególnie atra kcyjną krajobrazowo strefą krawędziową, pokryta lasami liściastymi z udziałem buka;  ostoja ptaków wodno -błotnych o znaczeniu regionalnym i lokalnym; „Łąki nad Łebą k/Cecenowa” to jedno z największych żerowisk bociana białego na Pomorzu. Celem zwiększenia a trakcyjności tego terenu dla ptaków postuluje się, za obowiązującym miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce: nawadnianie, zatrzymywanie wody w rowach wiosną i latem, a nawet dopuszczenie okresowego zalewania łąk, pozostawi enie niewielkich enklaw naturalnej roślinności torfowiskowej, zaprzestanie wałowania łąk w okresie wysiadywania jaj przez ptaki wijące gniazda na ziemi.  obszar o szczególnym znaczeniu hydrologicznym, wymagający ochrony ze względu na wielkość zasobów wodnyc h i ich wysoką podatność na zanieczyszczenie.  w granicach projektowanego Obszaru Chronionego Krajobrazu " PRADOLINA ŁEBY", w ramach prac nad "Koncepcją sieci Natura 2000 w Polsce" (2001), w granicach gminy Główczyce, zidentyfikowano specjalny obszar ochron y (pSOO-pSCI) Dolina Dolnej Łeby (kod PL012), który pokrywa się z charakterem i funkcjami obszaru chronionego krajobrazu. Z kolei obszar i najbliższe otoczenie Słowińskiego Parku Narodowego zaliczone zostało do obszarów specjalnej ochrony (OSO -SPA) Ostoja Słowińska. 2) Obszar Chronionego Krajobrazu " DOLINA ŁUPAWY" - podstawowe cechy środowiska tego obszaru to:  atrakcyjna krajobrazowo dolina rzeczna, z głęboko wciętymi odcinkami w obszary młodoglacjalne, wyróżniona jako krajowy korytarz ekologiczny;  obszar o dużym udziale powierzchniowym lasów;  ostoja ptaków wodno -błotnych oraz biotop cennych gatunków ryb łososiowatych. Kompetencje w zakresie ustanowienia ochrony prawnej na obszarze chronionego krajobrazu posiada wojewoda i gmina samodzielnie.

2.4. Osnowa e kologiczna gminy Głównym elementem polityki przestrzennej w zakresie kształtowania środowiska w gminie jest kształtowanie dobrze funkcjonującego systemu osnowy ekologicznej gminy. Termin „system osnowy ekologicznej" oznacza przyrodniczo aktywne tereny najw ażniejsze dla przyrodniczych powiązań pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska. Celem systemu osnowy ekologicznej gminy jest przede wszystkim ochrona korytarzy ekologicznych poprzez wprowadzenie zasad polityki przestrzennej zapewniających utrzymanie i ochronę:  różnorodności świata żywego i nisz ekologicznych (utrzymanie bogactwa przyrody w sensie bogactwa gatunków i ekosystemów oraz utrzymanie różnorodności warunków siedliskowych);

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 ciągłości w czasie ekosystemów (zniszczenie względnie zrównoważonego ek osystemu i powstanie na jego miejscu podobnego wymaga długiego czasu; pozostałości ekosystemów naturalnych ułatwiają sukcesję);  ciągłości przestrzennej ekosystemów (w związku ze zdolnością wszystkich organizmów żywych do rozprzestrzeniania się się w toku c zynnej lub biernej migracji należy tworzyć ciągłe przestrzennie systemy pozbawione barier);  adekwatności systemów ekologicznych do warunków abiotycznych (dobrze rozwijają się tylko gatunki i biocenozy, które są dopasowane do warunków abiotycznego środowis ka).  Istnienie dobrze funkcjonującej osnowy ekologicznej jest ważne dla:  zachowania dobrych ekologicznych warunków życia ludzi;  zachowania gospodarczych walorów zasobów środowiska;  utrzymania względnej równowagi ekologicznej i wzbogacenia środowiska przyrodniczego;  estetyki i urozmaicenia krajobrazu w sensie fizjonomicznym, podniesienia atrakcyjności turystycznej gminy.

Do systemu osnowy ekologicznej gminy Główczyce wchodzą najważniejsze struktury środowiska przyrodniczego:  o randze krajowej i regionalnej, tj. obszar Słowińskiego Parku Narodowego wraz z korytarzami ekologicznymi w Pradolinie Łeby powiązanej z misą jeziorną Łebska, w dolinie Łupawy a także fragmenty sąsiadujących kompleksów leśnych;  o randze lokalnej, tj. korytarze ekologiczne dolin mniejszy ch rzek: Skórzynki, Główczyckiego Strumyka, Cieku Klęcińskiego i Warblinki i innych, drobne kompleksy leśne lub ich fragmenty, drzewostany ekologiczne hydrogenicznych zagłębień terenu, dzięki którym istnieją powiązania przyrodnicze pomiędzy regionalnymi, w ysoczyznowymi kompleksami leśnymi a hydrogeniczną częścią niziny nadmorskiej, a w dalszym ciągu brzegiem morza. W systemie osnowy ekologicznej gminy Główczyce położone są obszary prawnie chronione tj. teren Słowińskiego Parku Narodowego, część użytków eko logicznych i pomników przyrody, stanowiska ptaków chronionych, część lasów ochronnych oraz tereny ważne ekologicznie jak stanowiska rzadkich ptaków. System osnowy ekologicznej wymaga ochrony w sensie terytorialnym i jakościowym. W jego obrębie pożądane są działania: - pielęgnacyjne - podtrzymywanie aktualnego stanu, zachowanie przestrzeni w formie zbliżonej do naturalnej, - restytucyjne - przywracanie naturalnego stanu struktur przyrodniczych, rekultywacja terenów zdegradowanych, - rewaloryzacyjne - wzbogacenie ekologiczne lub zmiana charakteru struktur przyrodniczych, kształtowanie użytkowania i zagospodarowania w sposób zapewniający możliwie wysoki potencjał biologiczny środowiska, także cieków wodnych. Największe konsekwencje dla gospodarki przestrzennej ma p ostulat podtrzymywania aktualnego stanu elementów osnowy ekologicznej gminy. Jako podstawową zasadę zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce przyjmuje się dostosowanie nowego zagospodarowania i infrastruktury do układu osnowy ekologicznej gminy, bez naruszania jej ciągłości przestrzennej i zasadniczych elementów. Oznacza to ograniczenia dla lokalizacji:  nowej zabudowy kubaturowej i innych obiektów budowlanych,  nowych urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej, w szczególności tych, które nie są niezbędne dla poprawy warunków życia mieszkańców terenów osnowy ekologicznej gminy,  ograniczenia dla robót ziemnych i użytkowania terenu niezgodnego z celami, dla których system osnowy ekologicznej został powołany.

W systemie osnowy ekologicznej gminy dop uszcza się:

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 niezbędne inwestycje w sferze infrastruktury technicznej i transportu, wyłącznie te, których lokalizacja poza osnową ekologiczną jest niemożliwa lub ewidentnie nieopłacalna, W systemie osnowy ekologicznej gminy wyklucza się lokalizację farm wiatrowych oraz ogranicza lokalizację linii energetycznych wysokiego napięcia wynikających z lokalizacji tych farm,  inwestycje związane z małą retencją i wykorzystaniem cieków wodnych jako źródła energii,

Oczywiście powyższe zakazy nie mogą być traktowane b ezwzględnie. Ich złagodzenie może wynikać z rodzaju działania i konkretnej lokalizacji przebadanych pod kątem wpływu na funkcje osnowy. W szczególności plan miejscowy może ustalić konkretne zakazy i ograniczenia dla przekształceń obszaru zaliczonego do osn owy ekologicznej.

Na terenach osnowy ekologicznej gminy zaleca się:  rolnicze użytkowanie terenu, w szczególności o kierunku łąkowo -pastwiskowym  leśne użytkowanie terenu i skupienie działań zmierzających do zalesienia terenów,  rozwój zagospodarowania słu żącego gospodarce turystycznej gminy przy zachowaniu zasady nienaruszalności zasobów środowiska i z uwzględnieniem dominującej funkcji osnowy jaką jest ochrona korytarzy ekologicznych. W celu wzmocnienia ciągłości przestrzennej i wzbogacenia różnorodności na terenach osnowy ekologicznej gminy Główczyce wskazane jest:  wzmocnienie struktury przyrodniczej korytarzy ekologicznych przez dolesienia, zadrzewienia i zakrzaczenia, głównie zboczy form dolinnych i najsłabszych terenów rolniczych;  wzmocnienie i wprowad zenie obudowy biologicznej cieków i zbiorników wodnych przez zadrzewienia i zakrzaczenia, co ma na celu kształtowanie korzystnych warunków do wypełniania funkcji hydrosanitarnej, ekologicznej i krajobrazowej;  ukształtowanie nowych połączeń ekologicznych pr zez wprowadzenie zalesień, zadrzewień i zakrzewień;  na terenach zaliczonych do osnowy ekologicznej o randze krajowej i regionalnej ustanowienie prawnych form ochrony przyrody w formie obszarów chronionego krajobrazu.  utrzymanie istniejącego użytkowania łąk owo-pastwiskowego, utrzymanie i promowanie naturalnej sukcesji na terenach porzuconych upraw rolnych. Wskazane są również działania mające na celu poprawę funkcjonowania powiązań przyrodniczych na terenach osnowy ekologicznej przez:  ograniczenie barier an tropogenicznych w systemie osnowy ekologicznej - stanowią je przede wszystkim obiekty osadnicze i infrastrukturowe; jako podstawową zasadę należy przyjąć nietworzenie nowych barier i nieintensyfikowanie istniejących;  rekultywacja w kierunku leśnym lub kraj obrazowym niektórych terenów zdewastowanych (wyrobiska i wysypiska odpadów);

2.5. Ekologiczne warunki życia Zasady kształtowania środowiska przyrodniczego realizują jeden z głównych celów jakim jest zachowanie dobrych ekologicznych warunków życia mieszkań ców gminy, a także gości poszukujących w sąsiedztwie Parku Narodowego wyjątkowego miejsca dla odpoczynku i rekreacji. Warunki te określone są przez:  stan czystości środowiska (warunki aerosanitarne i akustyczne, wody, powierzchnia ziemi);  jakość wody pit nej i produktów spożywczych uzyskiwanych na obszarze gminy;  warunki bioklimatyczne;  zagrożenia przyrodniczymi zjawiskami katastroficznymi, przede wszystkim powodziami;  powierzchnię i jakość przyrodniczych terenów rekreacyjnych;  walory krajobrazowe środowis ka przyrodniczego.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Osiągnięcie poprawy ekologicznych warunków życia ludzi, poprzez rewaloryzację warunków istniejących i kształtowanie warunków pożądanych na terenach przewidzianych do urbanizacji wymaga:  poprawy stanu czystości środowiska głównie w zakre sie czystości wód przez budowę i uporządkowanie infrastruktury gospodarki wodno -ściekowej,  rewaloryzacji środowiska przyrodniczego i zagospodarowanie terenów rekreacyjnych, przede wszystkim w strefie przyjeziornej,  rekultywacji środowiska terenów zdewasto wanych przyrodniczo w kierunku krajobrazowym. Spośród zagrożeń wynikających z funkcjonowania środowiska przyrodniczego i mających znaczenie dla rozwoju osadnictwa należy zagrożenie powodziowe w rejonie jeziora Łebsko, rzeki Łeby oraz rzeki Łupawy. Potencja lne powodzie nie mają wpływu na zagrożenie życia mieszkańców na terenie gminy, jednak na terenach zagrożonych powodzią lokalizacja nowych inwestycji mieszkaniowych, przemysłowych czy innych kubaturowych obarczona jest ryzykiem wystąpienia powodzi przy wodz ie stuletniej.

2.6. Ochrona zasobów środowiska

2.6.1. Grunty rolne Jednym z podstawowych zasobów gminy Główczyce są wysokiej jakości grunty rolne. Rolnicza przestrzeń produkcyjna stanowi podstawę rozwoju głównej funkcji gminy, dlatego kierunki polityki przestrzennej gminy określone w Studium mają na celu ochronę tego zasobu poprzez: - określenie zasad rozwoju przestrzennego zabudowy o funkcjach mieszkaniowych, usługowych i produkcyjnych oraz zasad lokalizacji urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej i transportu; - wyznaczenie gruntów chronionych dla produkcji rolnej; - wyznaczenie gruntów przeznaczonych do zalesienia. Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej, szczególnie najcenniejszych powierzchni, gleb najwyższych klas sprowadza się do zasady ogranic zenia do niezbędnego minimum lokalizacji nowej zabudowy (nie dotyczy istniejących siedlisk) na najcenniejszych dla produkcji rolnej terenach, którymi są zwarte duże kompleksy gleb III i IV klasy oznaczone na rysunku Studium. Powyższy zakaz stanowi generaln ą zasadę, którą należy uszczegółowić w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Gleby podlegające szczególnej ochronie ze względu na wysoką przydatność dla produkcji rolnej znajdują się głównie w południowej części gminy. Są to rejony:  Położon e na południe od wsi Żoruchowo, przy granicy gminy  Okolice Zgojewka i Lipna  Okolice Wielkiej Wsi, Dochowa, Dochówka  Położone przy drodze z Warblina do Główczyc  Okolice Stowięcina, głównie po północnej i zachodniej stronie wsi  Tereny położone na wschód od P odola  Tereny położone na południe od Przebędowa  Tereny w sąsiedztwie Wolinii Na podstawie przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. nr 16, poz. 78 z późn. zmianami) chronione są gleby pochodzenia organicznego oraz torfowiska i naturalne oczka wodne. Duże kompleksy gleb pochodzenia organicznego znajdują się w Pradolinie Łeby, Pradolinie Nadmorskiej (sąsiedztwo jeziora Łebsko), w dolinie rzeki Łupawy. 2.6.2. Zalesienia Lasy korzystnie oddziałują na środowisko, w tym na przyrodnicze warunki produkcji rolniczej. Szczególne znaczenie ma:

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 rola hydrologiczna lasu w regulacji bilansu wodnego terenu, łagodzenie ekstremalnych przepływów wód powierzchniowych, gruntowych i głębinowych,  przeciwdziałanie erozji gleb,  osłabienie t empa eutrofizacji jezior i innych wód otwartych,  korzystny wpływ na mikroklimat,  poprawa kondycji samych lasów poprzez wzrost powierzchni i zwartości kompleksów,  rola w kształtowaniu krajobrazu i zwiększeniu atrakcyjności turystycznej gminy. Krajowy progra m zwiększania lesistości przyjęty przez Radę Ministrów RP 23 i 24 czerwca 1995 r. uwzględnił kompleksowo potrzeby zalesiania gruntów z różnych punktów widzenia. Do zalesienia do 2050 r. przewidziano ok. 1,5 mln ha, a do 2020 r. 0,7 mln ha, z tego 0,1 mln ha w ramach sukcesji naturalnej. Powinno to zapewnić zwiększenie lesistości Polski do 2020 r. do 30 %, a do 2050 r. do 33 %. Lesistość gminy Główczyce na poziomie 28,2%, gdzie grunty charakteryzują się dużym udziałem zbiorowisk leśnych w roślinności potenc jalnej, powinna być przesłanką do działań zwiększających udział lasów zgodnie z założeniami Krajowego programu zwiększania lesistości. W gminie Główczyce zakłada się zwiększenie lesistości gminy poprzez:  kontynuację dotychczasowej polityki zawartej w ustal eniach miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego gminy,  przeznaczenie do zalesień gruntów najsłabszych klas bonitacyjnych, w szczególności sąsiadujących z istniejącymi kompleksami leśnymi, położonych na terenach narażonych na erozję,  grunty rolnicze, których zalesienie mogłoby wzmocnić osnowę ekologiczną gminy, zwiększyć jej różnorodność biologiczną. Na terenie osnowy ekologicznej gminy proces zalesiania winien w ograniczonym stopniu zmierzać do wprowadzania lasów gospodarczych na rzecz inicjowania i wspierania sukcesji naturalnej lasów i zadrzewień. Do zalesienia mogą być przeznaczane: 1) zgodnie z ustawą o lasach  nieużytki, grunty rolne nieprzydatne do produkcji oraz inne grunty nadające się do zalesienia, przede wszystkim w strefach ź ródliskowych, na wododziałach, wzdłuż brzegów rzek i jezior, strome zbocza i urwiska. 2) zgodnie z ustawą z dnia 08.06.2001 o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz.U. z 2001 Nr 73, poz. 764) - grunty klasy VI lub V, grunty położone na stoku o średnim nachyleniu powyżej 15%, grunty okresowo zalewane, grunty zdegradowane w rozumieniu ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr 16, poz. 78, z 1997 r. Nr 60, poz. 370, Nr 80, poz. 505, Nr 160, poz. 1079, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 120, poz. 1268). Łączna powierzchnia gruntu przeznaczonego do zalesienia nie może być mniejsza niż 0,4 ha i nie może przekraczać 30 ha, przy czym minimalna powierzchnia wydzielenia musi wynosić co najmniej 0,10 ha. W studium pod zalesienia przeznaczone zostały obszary w okolicy wsi Żelkowo, Żoruchowo, Wielkiej Wsi i Siodłonia, Szczypkowic i Podola, Wykosowa, w rejonie Izbicy oraz Równa i tereny położone w północno – zachodniej części gminy, przy granicy z gminą Smołdzino. W dotychczas obowiązującym miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce wyznaczono do zalesienia ogółem 944,96 ha gruntów, (z tego grunty prywatne – 270,58 ha, grunty Skarbu Państwa – 674,38 ha wg stanu własności na koniec 1994r.) Grunty rolne przeznaczone w studium do zalesienia, oprócz wynikających z dotychczasowej polityki, zajmują obszar około 180 ha. Razem pod zalesienia Studium proponuje przeznaczenie ponad 1120 ha. Zalesienie wyznaczonych gruntów spowoduje wzrost wskaźnika lesistości gminy do ponad 31,5 %.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 3 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.7. Główny Zbiornik Wód Podziemnych 2.7.1. GZWP Nr 107 "PRADOLINA RZEKI ŁEBY" We wschodniej części gminy przebiega orientacyjna granica Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 107 „Pradolina rzeki Łeby”. Jest to zbiornik, którego zasoby odnawialne wynoszą 27.000 m 3/h, zaś zasoby dyspozycyjne określone zostały na poziomie 6.700 m 3/h. GZWP jest podatny na zanieczyszczenia ze względu na słabą izolację warstw wodonośnych, a czasem nawet brak tej i zolacji. Dla zbiornika tego opracowana i zatwierdzona została „Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 107 - Pradolina Rzeki Łeby (Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne Spółka z o.o. w Gdańsku, 1995 r.). Dla tego obszaru proponuje z asady gospodarowania mające na celu ochronę zasobów wód podziemnych w obrębie dwóch stref ochronnych ONO – Obszar Najwyższej Ochrony i OWO – Obszar Wysokiej Ochrony (Decyzja Nr KDH2/013/5914/96 MOŚZNiL w sprawie zatwierdzenia dokumentacji zawierającej usta lenie warunków hydrogeologicznych zbiornika wód podziemnych „Pradolina rzeki Łeby” /GZWP Nr 107/). Ochrona wód zbiornika zmierza do uniemożliwienia lub ograniczenia przenikania zanieczyszczeń z powierzchni do wód podziemnych, likwidacji lub neutralizacji najgroźniejszych skażeń obecnych w wodach podziemnych, niedopuszczania do lokalizacji nowych obiektów szczególnie groźnych dla wód podziemnych. Skuteczna ochrona zasobów wód GZWP wymaga stosowania równocześnie dwóch zasad:  ochrony czynnej, polegającej na eliminowaniu lub ograniczaniu szkodliwości ognisk zanieczyszczeń. Konieczne jest zahamowanie degradacji wód powierzchniowych, inwestycje mogące mieć szkodliwe oddziaływanie na środowisko powinny być poprzedzone badaniami hydrogeologicznymi i ocenami oddzi aływania na środowisko.  oraz ochrony biernej polegającej na wprowadzaniu do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego odpowiednich zakazów i nakazów: a) w odniesieniu do ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego: zahamowanie degradacji wód po wierzchniowych, inwestycje mogące mieć szkodliwy wpływ na środowisko muszą być poprzedzone badaniami hydrogeologicznymi i ocenami oddziaływania na środowisko, b) w odniesieniu do rolnictwa: prowadzenie upraw polowych i pielęgnacji użytków rolnych z ograniczen iem środków chemicznych i stosowaniem biodynamicznych zasad gospodarowania, zaleca się stosowanie zalesień, c) w odniesieniu do rozwoju przemysłu i rzemiosła produkcyjnego, wprowadza się zakaz lokalizacji przemysłu uciążliwego, Na terenach w projektowanych st refach ochrony GZWP ONO i OWO wyklucza się: a) zrzut ścieków sanitarnych, przemysłowych, technologicznych i innych do gruntu lub suchych rowów melioracyjnych i bez oczyszczenia do wód powierzchniowych, b) zrzut kanalizacji deszczowej z terenów zabudowy mie szkaniowej, terenów przemysłowych do gruntu lub suchych rowów melioracyjnych i bez oczyszczenia do wód powierzchniowych, c) magazynowania, składowania odpadów i substancji niebezpiecznych bez utwardzonego podłoża i izolacji wykluczającej możliwość przenika nia zanieczyszczeń do gruntu, d) lokalizowanie obiektów takich jak fermy hodowlane oraz fermy zwierząt futerkowych lub prowadzenia działalności gospodarczej bez stosowania rygorów dotyczących kanalizacji sanitarnej i deszczowej, zaleca się stosowanie zamkniętych systemów krążenia wody w obiektach przemysłowych i rolniczych. Powyższe zakazy i zalecenia dotyczące obszarów położonych w projektowanych strefach ONO i OWO skutkują tym, że nowa zabudowa będzie mogła się rozwijać w tych jednostkach osadniczych, które będą posiadały sprawnie fun kcjonującą kanalizację sanitarną. Powyższe ograniczenia dotyczą w szczególności Cecenowa, Pobłocia, Podola Wielkiego, Stowięcina i Górzyna oraz miejscowości Pękalin, Olszewko, Będzimierz, Zawada, Kokoszki i Wolinia.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.7.2. GZWP Nr 115 ŁUPAWA Południowy fra gment gminy obejmuje północny fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 115 ŁUPAWA, wyznaczonego w systemie wodonośnym Łupawy, na trasie tranzytu wód z Pojezierza Kaszubskiego do Bałtyku. Zasoby odnawialne GZWP wynoszą 44.047 m 3/24h, zasoby dyspozycyj ne 28.631m 3/24h (moduł 2,8 l/s/km 2), stopień wykorzystania zasobów ok. 2%. Wody charakteryzuje dobra jakość, o stabilnym składzie prawie na całej powierzchni. Dla tego zbiornika została opracowana „Dokumentacja hydrogeologiczna GZWP nr 115 – Łupawa przez P rzedsiębiorstwo Geologiczne „POLGEOL” S.A. – Zakład w Gdańsku – 2001r. Ochronę wód podziemnych proponuje się realizować poprzez ochronę bierną, czynną i monitoring, w tym: - objęcie ochroną prawną doliny Łupawy poprzez utworzenie Obszaru Chronionego Krajobrazu, zwiększenie powierzchni lasów, ograniczenie środków chemicznych ochrony lasów, - preferowanie upraw ekologicznych, przestrzeganie przepisów ochrony środowiska w zakresie składowania i wykorzystania obornika, gnojowicy, nawozów i środków ochrony roślin, kontrola stosowania środków ochrony roślin w przypadku intensywnych upraw (przemysłowa uprawa ziemniaków w obszarze zbiornika i w strefie ochronnej), - kontrolowanie prac melioracyjnych, wydawanie decyzji odnośnie lokalizacji nowych i rozbudowy istniejących obiektów gospodarki wodnej, takich jak stopnie wodne i zbiorniki retencyjne, stawy hodowlane o powierzchni powyżej 10 ha, w oparciu o szczegółowe oceny zawierające ekspertyzy hydrologiczno – ekologiczne, - likwidacja wszystkich punktów zrzutu nie oczyszczon ych ścieków, modernizacja i budowa oczyszczalni ścieków wraz z układami sieciowymi dla zabudowy zwartej, budowa indywidualnych systemów oczyszczania dla zabudowy rozproszonej, - uporządkowanie gospodarki odpadami.

2.8. Zasoby surowców W północno -wschodniej części gminy zlokalizowane jest złoże torfu wysokiego "Krakulice - Gace". Zasoby tego złoża zostały udokumentowane i zatwierdzone do eksploatacji - Dokumentacja geologiczna w kategorii C 1 złoża torfu " Krakulice - Gace " - zatwierdzona decyzją Nr 1843/96 z dnia 22.11.1996 r. wydaną przez Wojewodę Słupskiego. W granicach gminy wyznaczono potencjalne obszary występowania złóż kruszywa naturalnego: Żelkowo (częściowo wyeksploatowane), Dargoleza I i II (Wolinia) - surowce do produkcji ceramicznej. Na terenac h potencjalnego występowania kopalin, a także na terenach złóż udokumentowanych obowiązuje zakaz lokalizacji zagospodarowania, które uniemożliwi przyszłą eksploatację kopalin. Do czasu przygotowania zasobów kopalin do eksploatacji zaleca się dotychczasowe rolnicze użytkowanie terenu z wykluczeniem lokalizacji zabudowy, obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej i transportu.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

3. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE DZIEDZICTWA KULTUROWGO I KRAJOBRAZU

3.1. Cele polityki przestrzennej Gmina Główczyce znajduje się w nadmorskim obszarze krajobrazowo – kulturowym rozciągającym się na północ od szlaku komunikacyjnego Szczecin – Gdańsk. Obszar ten zasobny jest w zabytki architektoniczne budownictwa oraz archeologiczne, usytuowane często w bardzo atrakcyjnym krajobrazie pr zyrodniczym. W krajobrazie gminy Główczyce widoczne są wątki kulturowe ludności autochtonicznej, polskie i niemieckie wynikające z położenia na pograniczu różnych kultur i państwowości.

Strategiczne cele polityki przestrzennej w zakresie kształtowania i o chrony dziedzictwa kulturowego gminy:  zachowanie, należyte utrzymanie oraz racjonalne wykorzystanie wartości dziedzictwa kulturowego decydującego o tożsamości gminy, przede wszystkim zabytków;  zachowanie różnorodności kulturowej krajobrazu gminy;  ochrona i zachowanie najstarszego dziedzictwa terenu gminy, tj. archeologicznego dziedzictwa kulturowego.  pielęgnacja harmonijnego krajobrazu gminy, w szczególności zadrzewień dróg, zespołów zieleni śródpolnej związanej z niwowym układem pól, zespołów zieleni sied liskowej związanej z zabudową wsi, starodrzewu cennych cmentarzy i zieleni podworskiej, walorów krajobrazowych takich jak ciągi i osie widokowe, panoramy i otwarcia widokowe.

3.2. Zasady ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego Polityka przestrzenna gminy w zakresie kształtowania i ochrony wartości dziedzictwa kulturowego gminy odnosi się do dwóch zasadniczych kategorii zasobów:  obiektów i obszarów prawnie chronionych – wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego i podlegających ochronie na mocy przepisów szczególnych (ustawa o ochronie dóbr kultury);  obiektów i obszarów decydujących o tożsamości gminy, podlegających ochronie na podstawie aktów prawa miejscowego.

Wprowadza się następujące zasady ochrony dziedzictwa kulturowego gminy: 1) dla obie któw i obszarów prawnie chronionych (wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego) wszelkie działania inwestycyjne wymagają uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Na terenie gminy Główczyce we wsiach Cecenowo, Główczyce, Górzyno, Podole Wielkie, Równo, Skórzyno, Stowięcino, Szczypkowice, Wielka Wieś, Wolinia, Wykosowo, Żoruchowo, Żelkowo występują obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego. Szczegółowy wykaz obiektów i obszarów prawnie chronionych zawiera anek s Nr 3.1 do Studium – Wykaz zasobów dziedzictwa kulturowego gminy Główczyce.

2) dla zespołów zabudowy istniejącej we wsiach Żoruchowo, Żelkowo, Zgojewo, Drzeżewo, Siodłonie, Wielka Wieś, Główczyce, Przebędowo, Górzyno, Podole, Dargoleza, Równo, Rzuszcze, Pobłocie, Cecenowo, wskazana jest ochrona kompozycji zespołu zabudowy. Najcenniejsze fragmenty wsi można objąć ochroną w trakcie kolejnych prac planistycznych poprzez ustanowienie stref ochrony konserwatorskiej w planie zagospodarowania przestrzennego. W wymienionych wsiach zachowane zostały elementy historycznie ukształtowanej struktury przestrzennej o wartości kulturowej w skali lokalnej. Celami ochrony są:  zachowanie rozplanowania zespołu przestrzennego, rewaloryzacja zdegradowanych elementów z dostosow aniem elementów nowych do historycznej kompozycji zespołu zabudowy,  ochrona historycznej zasady podziałów parcelacyjnych,

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 utrzymanie istniejącej zabudowy o wartości historycznej we właściwym stanie technicznym i funkcjonalnym,  utrzymanie historycznej kompo zycji obiektów z dostosowaniem elementów nowych do kompozycji istniejącej,  zachowanie kompozycji układów zieleni , utrzymanie założeń zieleni we właściwym stanie;  nawiązanie w nowej zabudowie do zasad historycznej kompozycji zespołu zabudowy i typu zabud owy. Lokalizacja nowej zabudowy powinna być podporządkowana istniejącym układom historycznym, powinna kontynuować zastane tradycje kształtowania przestrzeni oraz przekształcać eksponowane sylwety wsi w sposób harmonijny, w dostosowaniu do istniejących walorów kompozycyjnych. Wskazana jest kontynuacja i zachowanie historycznie ukształtowanych typów zabudowy. Typ zabudowy jest to zespół następujących cech zabudowy: usytuowanie na działce, gabaryty, kształt dachu.

3) w odniesieniu do obiektów stanowiących za sób dziedzictwa kulturowego o wartości lokalnej wskazana jest ochrona kompozycji tych obiektów. Dotyczy to m.in. obiektów będących w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a także rozpoznanych i zinwentaryzowanych w przyszłości w trakcie różnych st udiów i analiz dotyczących poszczególnych zespołów zabudowy w gminie. Kompozycja obiektu jest to układ eksponowanych elewacji oraz dachu i zwieńczenia budowli z rozmieszczeniem, wielkością i proporcjami otworów, elementami programu architektoniczno - estetycznego (detale, faktury materiałów, zasada kolorystyki itp.), stolarką, urządzeniami łączącymi obiekt z otaczającym terenem, towarzyszącymi obiektami pomocniczymi wspierającymi kompozycyjnie obiekt główny. Celem ochrony wymienionych obiektów i zespołów jest ich zachowanie w możliwie niezmienionym kształcie z dopuszczeniem jednak pewnego zakresu zmian niezbędnych dla dostosowania do współczesnych wymogów technicznych i funkcjonalnych. Naczelną bowiem przesłanką musi być utrzymanie przez użytkownika obiektu za bytkowego, który gwarantuje bieżącą konserwację i ochronę przed dewastacją. Cele powyższe realizuje się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w bieżącej działalności inwestycyjnej. Wykaz zachowanych w poszczególnych miejscowościach o biektów, w odniesieniu do których wskazana jest ochrona ich formy architektonicznej znajduje się w Aneksie nr 3.4 do Studium – Wykaz zasobów dziedzictwa kulturowego gminy - Obiekty będące w ewidencji WKZ.

4) cenne założenia parkowe w miejscowości Będziech owo, Ciemino, Choćmirówko, Izbica, Klęcino, Pobłocie, Rumsko, Warblino, Wielka Wieś są wskazane do ochrony i rewaloryzacji. Dla tych terenów obowiązuje ochrona historycznie ukształtowanej kompozycji zespołu zieleni. Kompozycja zespołu zieleni jest to układ przestrzenny drzew, krzewów i powierzchni trawiastych oraz trwałych i głównych elementów wyposażenia parkowego (np. założenia pomnikowe, baseny i stawy, obiekty kubaturowe). Cele powyższe realizuje się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w bieżącej działalności inwestycyjnej. Wykaz cennych założeń parkowych znajduje się w Aneksie nr 3.2 do Studium – Wykaz zasobów dziedzictwa kulturowego gminy – Cenne założenia parkowe. Obiekty te powinny zostać zweryfikowane przez służby konserwators kie w celu uznania je za zabytki z wpisem do rejestru zabytków. Parki, które po weryfikacji nie będą objęte ochroną konserwatorską należy uznać za parki wiejskie.

5) We wsiach Główczyce, Izbica, Siodłonie, Szczypkowice, Żoruchowo znajdują się cenne cmentarze. Dwa z nich w Główczycach i Izbicy to aktualnie cmentarze czynne. Obowiązuje zachowanie i ochrona wymienionych cmentarzy.

W odniesieniu do pozostałych starych cmentarzy oznaczonych na rysunku Studium (wykaz

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO znajduje się w Aneksie nr 3.3 do Studium – Wykaz zasobów dziedzictwa kulturowego gminy – Cmentarze historyczne) wskazana jest ochrona tych terenów przed zatarciem ich w krajobrazie gminy z dopuszczeniem wykorzystania na inne cele np. zieleń parkowa.

6) Pewnym rygorom ze względu na ochronę dziedzic twa kulturowego powinny podlegać wszystkie inwestycje wprowadzane na terenie gminy. Nowa zabudowa powinna być przede wszystkim lokalizowana w układach wsi istniejących w celu ich wypełnienia i podtrzymania oraz na terenach przeznaczonych do zabudowy w miej scowych planach zagospodarowania przestrzennego. Kształtowanie nowej zabudowy powinno odbywać się z poszanowaniem i w nawiązaniu do tradycyjnych form i materiałów. Nowe i modernizowane budynki mieszkaniowe, gospodarskie i letniskowe powinny być projektowa ne na rzucie prostokątnym lub zestawionym z kilku prostokątów, z pionowymi ścianami, ze stromymi dachami o nachyleniu 40 0 do 50 0, przeciwległe połacie dachu powinny mieć identyczny kąt nachylenia, wspólną kalenicę (a w przypadku połaci trójkątnych  wspólny wierzchołek) oraz okapy na tej samej wysokości. Kolor dachu powinien być zbliżony do koloru dachówki ceramicznej, blachy ocynkowanej, blachy miedzianej lub strzechy, maksymalna wysokość zabudowy nie powinna przekraczać 12,5 m, a maksymalna wysokość posad owienia podłogi parteru i wysokość cokołu mierzona w miejscu największego obniżenia terenu: 1,5 m. Nie należy projektować form architektonicznych obcych tradycji regionalnej: wież, balkonów o szerokości równej szerokości elewacji, zewnętrznych, otwartych k latek schodowych, załamanych do wewnątrz połaci dachowych (dachów góralskich). Powyższe zasady dotyczą także przebudów i modernizacji obiektów istniejących w odniesieniu do zmienianego elementu, a także  o ile są sprzeczne z wymogami technologicznymi i tr adycyjną formą budynku  obiektów usługowych i produkcyjnych.

3.3. Ochrona zasobów archeologicznego dziedzictwa kulturowego Archeologiczne zasoby dziedzictwa kulturowego gminy Główczyce zostały podzielone na:  prawnie chronione, tj. wpisane do rejestru z abytków województwa pomorskiego, które to stanowiska podlegają ochronie na mocy przepisów szczególnych (ustawa o ochronie dóbr kultury);  stanowiska archeologiczne o udokumentowanej wartości dla dziedzictwa kulturowego gminy - przewidziane do wpisu do rejes tru zabytków województwa pomorskiego,  stanowiska i obszary archeologiczne o domniemanej wartości dla dziedzictwa kulturowego gminy. Wszystkie stanowiska zostały oznaczone na rysunku Studium, szczegółowy ich wykaz znajduje się w Aneksie Nr 4 do Studium – Wykaz zasobów archeologicznego dziedzictwa kulturowego. Zasoby archeologicznego dziedzictwa kulturowego ujęte zostały z podaniem: 1. numeru strefy archeologiczno – konserwatorskiej. 2. numeru stanowiska archeologicznego według Archeologicznego Zdjęcia Polski w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 3. nazwy funkcji stanowiska archeologicznego, nazwy kultury archeologicznej i chronologii. 4. numeru decyzji konserwatorskiej w rejestrze zabytków.

Wprowadza się nast ępujące zasady ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego:

1) dla stanowisk prawnie chronionych (wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego) i stanowisk archeologicznych o udokumentowanej wartości dla dziedzictwa kulturowego gminy (przewidz ianych do wpisu do rejestru zabytków województwa pomorskiego) wyklucza się możliwość prowadzenia działań inwestycyjnych. Są one przewidziane do zachowania w stanie nienaruszonym. Jest to strefa W bezwzględnej ochrony archeologiczno – konserwatorskiej.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2) Dla stanowisk i obszarów archeologicznych o domniemanej wartości dla dziedzictwa kulturowego gminy wprowadza się dwie formy ochrony: - strefa OW obserwacji archeologicznej i ochrony stanowisk archeologicznych – dotyczy stanowisk archeologicznych ujętych w ewidencji organu właściwego w zakresie ochrony dóbr kultury. Celem ochrony jest udokumentowanie śladów osadniczych poprzez prowadzenie obserwacji archeologicznej w formie nadzoru nad realizacją robót ziemnych, po zakończeniu których teren może być trwale zainw estowany. W strefie “OW” Obserwacji Archeologicznej w przypadku stwierdzenia reliktów archeologicznych ustala się konieczność przeprowadzenia archeologicznych badań ratowniczych w zakresie określonym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. - strefa OW 1 w zględnej ochrony stanowisk archeologicznych – dotyczy stanowisk archeologicznych ujętych w ewidencji organu właściwego w zakresie ochrony dóbr kultury. Celem ochrony jest udokumentowanie śladów osadniczych poprzez przeprowadzenie archeologicznych badań rat owniczych wyprzedzających proces zainwestowania terenu. Zakres badań określi każdorazowo Wojewódzki Konserwator Zabytków. 3) w odniesieniu do siedmiu stanowisk archeologicznych o własnej formie krajobrazowej wprowadza się strefę ochrony krajobrazowej, z ogran iczeniami dla lokalizacji zagospodarowania naruszającego ekspozycję formy krajobrazowej stanowiska archeologicznego przewidzianego do ochrony w zakresie strefy W. Strefy ochrony ekspozycji stanowiska archeologicznego zostały oznaczone na rysunku studium. Określone zostały dla stanowisk o numerach katalogowych 2, 3, 4, 12, 14, 19, 28.

3.4. Krajobraz gminy Studium wyróżnia elementy ekspozycji biernej i czynnej krajobrazu gminy Główczyce wymagające szczególnego traktowania w polityce przestrzennej gminy. 3.4.1. Wnętrza krajobrazowe wsi Szczególnie eksponowane w krajobrazie gminy są wnętrza krajobrazowe wsi: Żoruchowo, Żelkowo, Zgojewo, Drzeżewo, Siodłonie, Wielka Wieś, Główczyce – Ciemino – Skórzyno, Rzuszcze, Pobłocie, Dargoleza, Podole Wielkie, Górzyno i Cec enowo. Lokalizacja nowego zagospodarowania i modernizacja istniejącego w granicach wnętrz krajobrazowych tych wsi wymaga sprawdzenia skutków jego realizacji dla zachowania harmonijnej sylwety wsi. Harmonijna sylweta – jest to ciąg obiektów budowlanych, zi eleni i innych obiektów naturalnych (przede wszystkim ukształtowanie powierzchni terenu) wzajemne dostosowanych do siebie pod względem estetycznym. Eksponowane sylwety wsi i ich wartość krajobrazowa i estetyczna stanowią ważne elementy tworzące tożsamość gminy. 3.4.2. Ochrona powiązań widokowych z parkiem Na terenie gminy występuje kilka cennych ze względu na powiązania widokowe ze Słowińskim Parkiem Narodowym ciągów widokowych. Ten unikalny widok stanowi o atrakcyjności gminy. Należy zachować niezakłócony widok na wydmy poprzez ograniczenie, na przedpolu ekspozycji, zabudowy i infrastruktury napowietrznej, bądź innych obiektów liniowych i kubaturowych. Zachowanie tych powiązań widokowych oraz ekspozycja cennego widoku daje szansę zatrzymania na terenie gmi ny turystów i jest walorem dla lokalizacji obiektów gospodarki turystycznej. 3.4.3. Ekspozycja krajobrazu z punktu, ciągu widokowego Okolice Stowięcina i Górzyna oraz teren pomiędzy Główczycami a Skórzynem to rejony, gdzie ze względu na ukształtowanie te renu występują liczne ciągi i punkty widokowe z eksponowanymi widokami na atrakcyjny i harmonijny krajobraz gminy. Dla wyróżnionych na rysunku Studium punktów i ciągów widokowych obowiązuje zachowanie w oznaczonych granicach widoczności niezakłóconego wid oku. Niezakłócony widok z punktu, ciągu widokowego jest to widok na zespół obiektów budowlanych, zieleń i inne obiekty naturalne (przede wszystkim ukształtowanie powierzchni terenu), którego przekształcenie, w szczególności poprzez budowę nowych obiektów może być dokonywane pod warunkiem dostosowania do istniejących walorów estetycznych.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4. KIERUNKI ROZWÓJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

4.1. Infrastruktura techniczna o znaczeniu ponadlokalnym Na podstawie informacji i wniosków do studium uwarunkowań i k ierunków zagospodarowania przestrzennego wynikających z prac nad projektem planu zagospodarowania województwa pomorskiego na terenie gminy przewiduje się:  równomierny dostęp do systemów telekomunikacyjnych, w tym realizację kabli światłowodowych wewnątrzwo jewódzkich relacji Potęgowo – Pobłocie, Żelkowo – Główczyce – Wicko, Główczyce – Smołdzino,  budowę linii elektroenergetycznej 110 kV Komnino – Wicko,  rozwój niekowencjonalnych, ekologicznych źródeł energii;  budowę gazociągów wysokiego ciśnienia Potęgowo – Główczyce z odgałęzieniem Szczypkowice – Witkowo oraz Słupsk - Żarnowiec;  budowę stacji redukcyjno pomiarowej I – stopnia w rejonie miejscowości Główczyce lub Szczypkowic;  harmonijny rozwój systemów zaopatrzenia w wodę oraz systemów unieszkodliwiania ścieków;  wdrażanie skutecznych systemów gospodarki odpadami;  proekologiczną modernizację istniejących obiektów zaopatrzenia w ciepło, a tym samym ograniczenie zanieczyszczeń energetycznych emitowanych do atmosfery i składowanych na powierzchni ziemi.

4.2. Zaop atrzenie w wodę

4.2.1. Uwarunkowania Zaopatrzenie w wodę odbywa się generalnie ze zorganizowanych systemów wodociągowych. Są to wodociągi wiejskie, wiejskie grupowe, w dużym procencie wodociągi po byłych PGR-ach, przejęte przez Urząd Gminy Główczyce od A gencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Niewielka część mieszkańców, ok. 5% zamieszkujących w zabudowie siedliskowej, odległej od układów wodociągowych zaopatruje się w wodę z indywidualnych studni. W gminie funkcjonuje 36 układów wodociągowych, w tym 33 gminne oraz 3 wodociągi nie będące zasobem gminy, Żoruchowo – własność Spółdzielni Mieszkaniowej oraz Podole Wielkie i Stodólsko (Owczarnia), gdzie ujęcia są użytkowane przez właścicieli prywatnych. Generalnie sieć wodociągowa, poza odcinkami budowanymi w ostatnich latach, nie jest zinwentaryzowana. Na potrzeby Studium została wykonana inwentaryzacja, która zawiera orientacyjny przebieg starych sieci, według dostępnych danych. Niewiele wiadomo na temat średnic, materiału i stanu technicznego tych sieci. Pr awdopodobnie znaczna część zbudowana jest z rur azbestowo – cementowych. Ze względu na szkodliwość tego materiału dla zdrowia wskazana jest sukcesywna wymiana tych sieci wodociągowych.

22 ujęcia stanowiące źródła wody dla istniejących wodociągów posiadają pozwolenia wodno – prawne na pobór wody i eksploatację. Pozostałe ujęcia nie posiadają pozwoleń na pobór wody, głównie ze względu na złą jakość wody, co wiąże się ze złym stanem urządzeń do uzdatniania lub ich brakiem. Stan techniczny ujęć i stacji wodoci ągowych nie jest najlepszy. Są to obiekty 30 – 40-letnie, w dużej mierze popegeerowskie, które w ostatnich latach uległy znacznym zniszczeniom. Wszystkie stacje są przestarzałe, nienowoczesne i nieestetyczne. Na wszystkich ujęciach (pobory zatwierdzone i o kreślone pozwoleniem wodno – prawnym) występują nadwyżki wody. Największe nadwyżki w stosunku do istniejących potrzeb posiadają następujące ujęcia: Pobłocie 73,0 m3/h Górzyno 26,6 m3/h Stowięcino 43,6 m3/h Zgojewo 23,6 m3/h Żoruchowo 31,1 m3/h Rumsko 22,8 m3/h Szczypkowice 29,4 m3/h Klęcino 21,0 m3/h

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4.2.2. Bilans zapotrzebowania wody Do obliczeń przyjęty został wskaźnik scalony zapotrzebowania wody w wysokości 250 l/M/d oraz wskaźnik niewspółmierności rozbioru Nd=1,5 i Ng=2,0. We wskaźnikach tych zaw arte jest zapotrzebowanie wody na potrzeby socjalno – bytowe ludności, utrzymanie zwierząt gospodarskich i istniejących usług oraz związanych z zapotrzebowaniem terenów rozwojowych. Dla Izbicy, przewidywanym ośrodku obsługującym ruch turystyczny przyjęto wskaźnik zapotrzebowania wody dla mieszkańców stałych w wysokości 200 l/M/d i Nd=1,5, Ng=2,0 oraz dla turystów 150 l/M/d i Nd=1,3 oraz Ng=2,8. Tab. Nr 11: Zapotrzebowanie na wodę Lp Wodociąg Zapotrzebowanie wody . Qśr.dob. Qmax Qmax M3/d Dob Godz M3/d M3/h 1 2 3 4 5 1 Główczyce , Święcino, Klęcino, Klęcinko, 710,2 1065,4 88,8 Wielka Wieś 2 Pobłocie, Gatki, Następowo, Cecenowo 544,2 801,5 70,1 Rzuszcze, Rzuski Las, Izbica, Mile, Gać 3 Stowięcino , Podole Wielkie, Olszewko, 218,2 327,4 27,3 Szelewo, Będzimierz, Zawada, Mi chałowo, Gostkowo 4 Szczypkowice , Warblino, Dochowo, 197,5 296,2 24,7 Dochówko, Gorzysław 5 Żoruchowo 143,5 215,2 17,9 6 Ciemino, Rówienko , Skórzyno, Zgierz 113,7 170,6 14,2 7 Będziechowo ,Choćmirówko, Choćmirowo 96,0 144,0 12,0 Drzeżewo, Lipno 8 Górzyno 81,7 122,6 10,2 9 Żelkowo 70,0 105,0 8,8 10 Siodłonie , Rumsko, Równo 161,2 241,8 20,1 11 Dargoleza, Wykosowo, Przebędowo, Wolinia, 131,5 197,2 16,4 Pękalin 12 Zgojewo , Zgojewko 43,7 65,6 5,5 razem 315,9 Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych na podstawie modułu zasobów 2,5 m 3/h/km2 określonego dla powiatu słupskiego w dokumentacji hydrogeologicznej zlewni Łeby (Przedsiębiorstwo Geologiczne „Polgeol S.A. 2001 r.) przy powierzchni gminy 323,81 km 2 wynoszą 809,525 m 3/h śr. roczna. Przy powyższym bilansie zapotrzebowania wody w wysokości Qmax 315,9 M 3/h stwarza znaczącą rezerwę, możliwą do zagospodarowania.

4.2.3. Kierunki rozbudowy systemów wodociągowych Zaopatrzenie w wodę gminy Główczyce przede wszystkim odbywać się będzie z istniej ących grupowych wodociągów wiejskich. Planuje się:  wyłączenie z eksploatacji niektórych ujęć ze względu na zły stan techniczny ujęcia lub złą jakość wody;  rozbudowę istniejących systemów wodociągowych w celu zaopatrzenia w wodę miejscowości, gdzie konieczn a jest likwidacja ujęcia oraz większych skupisk zabudowy zagrodowej zaopatrywanych dotychczas ze studni indywidualnych, a także dla obsługi terenów rozwojowych. Rozbudowa istniejących wodociągów jest ekonomiczną alternatywą dla budowy wielu stacji uzdatniania wody. Zaopatrzenie w wodę z wodociągów wiejskich pojedynczych siedlisk oddalonych od istniejących sieci może się odbywać w uzasadnionych ekonomicznie przypadkach. W innych przypadkach wskazane jest lokalizowanie indywidualnych studni. Obowiązuje likwidacja urządzeń wodnych zgodnie z Prawem geologicznym i górniczym.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Tab. Nr 10: Stan techniczny i prawny wodociągów wiejskich - planowane działania.

Aktualne L. pozwolenie Wodociąg Ocena ujęć i stacji wodociągowych– niezbędne działania p. wodno- prawne 1 2 3 4 Rozbudowa stacji o funkcję uzdatniania ze względu na wysoką 1 BĘDZIECHOWO + zawartość w wodzie żelaza. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 2 BĘDZIMIERZ - wodę z ujęcia w Stowięcinie. 3 CIEMINO + Ujęcie do zachowania. Rozbudowa stacji o funkcję uzdatniania ze względu na zawartość 4 DARGOLEZA + w wodzie żelaza. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 5 DOCHOWO - wodę z ujęcia w Szczypkowicach. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 6 DOCHÓWKO + wodę z ujęcia w Szczypkowicach. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 7 DRZEŻEWO + wodę z ujęcia w Będziechowie. 8 GŁÓWCZYCE + Ujęcie do zachowania, modernizacja urządzeń uzdatniania wody. 9 GÓRZYNO + Modernizacja i montaż urządzeń do uzdatniania wody. Likwidacja ujęcia i włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 10 IZBICA - wodę z ujęcia w Rzuszczach. Ujęcie awaryjne, rozbudowa i modernizacja stacji ze względu na 11 KLĘCINO + konieczność uzdatniania wody. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 12 LIPNO - wodę z ujęcia w Będziechowie. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 13 NASTĘPOWO - wodę z ujęcia w Pobłociu. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 14 PĘKALIN - wodę z ujęcia w Dargolezie. Ujęcie do zachowania, docelowo dodatkowe zaopatrzenie w wodę Izbicy w połączeniu z wodociągiem zaopatrywanym z ujęcia 15 POBŁOCIE + w Rzuszczach (w miarę rozwoju gospodarki turystycznej w tej miejscowości). Włączenie wsi do wodociągu w Stowięcinie. Ujęcie istniejące 16 PODOLE WIELKIE - pozostanie dla potrzeb gorzelni. PRZEBĘDOWO Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 17 - SŁUPSKIE wodę z ujęcia w Dargolezie. 18 RÓWIENKO + Ujęcie do zachowania. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 19 RÓWNO + wodę z ujęcia w Siodłoniu. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 20 RUMSKO + wodę z ujęcia w Siodłoniu. Rozbudowa wodociągu Rzuszcze– Izbica – Gać. Zaopatrzenie w wodę Izbicy w połączeniu z wodociągiem zaopatrywanym z ujęcia 21 RZUSZCZE - w Pobłociu (w miarę rozwoju gospodarki turystycznej w tej miejscowości). Ujęcie do zachowania, rozbudowa wodociągu i podłączenie 22 SIODŁONIE + Równa i Rumska. Rozbudowa i modernizacja ujęcia ze względu na planowaną 23 STOWIĘCINO + rozbudowę wodociągu. Włączenie do istniejącego wodociągu miejscowości Gorzysław, 24 SZCZYPKOWICE - Dochowo, Dochówko, Warblino. 25 WARBLINO + Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu w Szczypkowicach. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 26 WIELKA WIEŚ - wodę z ujęcia w Główczycach. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 27 WOLINIA + wodę z ujęcia w Dargolezie. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 28 WYKOSOWO - wodę z ujęcia w Dargolezie. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 29 ZAWADA + wodę z ujęcia w Stowięcinie.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Docelowo rozbudowa stacji uzdatniania ze względu na zawartość 30 ZGOJEWO + w wodzie żelaza powyżej normy, włączenie do wodociągu Zgojewka. Likwidacja ujęcia, włączenie do wodociągu zaopatrywanego w 31 ZGOJEWKO + wodę z ujęcia w Zgojewie. 32 ŻELKOWO Ujęcie do zachowania. Docelowo rozbudowa stacji uzdatniania ze względu na zawartość 33 ŻORUCHOWO + w wodzie żelaza powyżej normy.

Szczegółowe kierunki rozbudowy poszczególnych systemów wodociągowych 1) Wodociąg Główczyce – Święcino, projektowana rozbudowa sieci wodociągowej w celu włączenia w układ wsi Klęcino i Wielkiej Wsi. Wyłączenie z eksploatacji ujęcia w Wielkiej Wsi. Dla ujęcia w Klęcinie proponuje się docelowo włączenie w układ wodociągowy jako ujęcia awaryjnego. Konieczna jest modernizacja stacji wodociągowej w Klęcinie pod kątem urządzeń uzdatniania wody. 2) Wodociąg Rzuszcze – Rzuski Las, projektowan a jest rozbudowa wodociągu: - I etap – Rzuszcze – Izbica - II etap – Izbica – Gać oraz połączenie z wodociągiem Pobłocie - Cecenowo Istnieje dokumentacja wykonawcza na modernizację stacji wodociągowej i budowę sieci wodociągowej dla I -go etapu. Przewiduje się wyłączenie z eksploatacji ujęcia wody w Izbicy. W celu uniknięcia niedoborów wody, przy znaczącym rozwoju miejscowości Izbica, proponuje się połączenie wodociągu z wodociągiem Pobłocie – Cecenowo. Alternatywą może być budowa zbiornika retencyjnego przy ujęciu w Rzuszczach. 3) Wodociąg Pobłocie – Cecenowo, projektowana rozbudowa Pobłocie – Następowo - , wyłączenie z eksploatacji ujęcia wody w Następowie. Ujęcie wody w Pobłociu posiada bardzo duże rezerwy. W przypadku znaczącego rozwoju gospodarki turyst ycznej i wzrostu liczby odbiorców wody we wsi Izbica, zaopatrzenie Izbicy w wodę może następować z ujęcia w Pobłociu poprzez realizację układu pierścieniowego wodociągów Rzuszcze i w Pobłocie. 4) Wodociąg w miejscowości Szczypkowice, projektowana rozbu dowa: Szczypkowice – Warblino, Szczypkowice – Dochowo – Dochówko – Gorzysław. Istnieje dokumentacja wykonawcza na rozbudowę istniejącej hydroforni na stację uzdatniania wody. Przewiduje się wyłączenie z eksploatacji istniejące ujęcia w Warblinie, Dochowie, Dochówku. Wskazana jest budowa studni awaryjnej na ujęciu w Szczypkowicach. 5) Wodociąg w miejscowości Stowięcino, projektowana rozbudowa: - I etap: Stowięcino – Podole Wielkie. Istniejące ujęcie wody w Podolu Wielkim pozostanie na potrzeby istniejącej gor zelni - II etap: Podole Wielkie - Olszewko – Będzimierz – Zawada. Przewidziane wyłączenie z eksploatacji ujęć w Będzimierzu i Zawadzie. - III etap: Stowięcino – Szelewo. - IV etap: Stowięcino – Michałowo – Gostkowo. Docelowo niezbędna modernizacja stacji wodociągowej ze względu na rozbudowę wodociągu. 6) Wodociąg Będziechowo – Choćmirówko – Choćmirowo, projektowana rozbudowa Będziechowo - Drzeżewo - Lipno i wyłączenie z eksploatacji istniejących ujęć w Drzeżewie i Lipnie. Konieczna jest modernizacja stacji ze wz ględu na konieczność uzdatniania wody i rozbudowę wodociągu. Wskazana budowa studni awaryjnej na ujęciu w Będziechowie. 7) Wodociąg w miejscowości Zgojewo, projektowana rozbudowa Zgojewo – Zgojewko i wyłączenie z eksploatacji ujęcia w Zgojewku. Konieczna modernizacja stacji pod kątem instalacji urządzeń do uzdatniania wody. Wskazana lokalizacja studni awaryjnej na ujęciu w Zgojewie lub połączenie awaryjne z wodociągiem w Żoruchowie. 8) Wodociąg w miejscowości Rówienko oraz w miejscowości Ciemino, projekto wana rozbudowa i połączenie obu wodociągów oraz włączenie w układ wodociągowy miejscowości Zgierz. 9) Wodociąg w miejscowościach Górzyno, i Żoruchowo, istnieje konieczność modernizacji stacji pod kątem montażu urządzeń do uzdatniania wody.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 4 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

10) Wodociąg w Dargolezie, projektowana rozbudowa wodociągu i włączenie miejscowości Przebędowo Słupskie, Wykosowo, Wolinia i Pękalin. Planuje się wyłączenie z użytkowania ujęcia wody w Wolinii, Pekalinie, Przebędowie Słupskim i Wykosowie. Istnieje konieczność moderniza cji stacji w Dargolezie pod kątem montażu urządzeń do uzdatniania wody. 11) Wodociąg w miejscowości Żelkowo, może pozostać bez zmian pod warunkiem utrzymania w należytym stanie technicznym.

4.3. Kanalizacja sanitarna

4.3.1. Uwarunkowania W gminie Główczyce funkcjonują cztery oczyszczalnie ścieków, w Główczycach, Żoruchowie, Górzynie i Stowięcinie. Wszystkie cztery oczyszczalnie mają ważne pozwolenia wodno – prawne na odprowadzanie ścieków. W Główczycach i Żoruchowie istnieją układy kanalizacji w obrębie c ałej zabudowy wsi. We wsi Górzyno kanalizacja sanitarna obsługuje ok. ¾ zabudowy, a w Stowięcinie ścieki sanitarne odprowadzane są fragmentarycznym układem do oczyszczalni jedynie z osiedla zabudowy wielorodzinnej. We wsiach Ciemino, Wykosowo, Pobłocie, Wo linia, Wielka Wieś, Szczypkowice i Podole Wielkie istnieją fragmentaryczne układy kanalizacji sanitarnej obejmujące przeważnie osiedla zabudowy wielorodzinnej (w Podolu i Cieminie także wieś) Układy te zakończone są osadnikami Imhoffa. Stan techniczny tych oczyszczalni jest bardzo zły i nie posiadają one pozwoleń wodno – prawnych na odprowadzanie ścieków. Bez modernizacji i rozbudowy pozwoleń tych nie uzyskają. We wsiach Równo, Siodłonie, Wielka Wieś i Rumsko istnieją fragmentaryczne układy zakończone zbio rczymi zbiornikami bezodpływowymi, z których ścieki wywożone są do oczyszczalni w Główczycach. W miejscowości Rumsko ścieki z jednego fragmentu kanalizacji sanitarnej odprowadzane są na otwarte wylewisko. Pozostała zabudowa nie posiada kanalizacji sanitarn ej. Ścieki gromadzone są w indywidualnych zbiornikach bezodpływowych i w sposób niekontrolowany wywożone z pewnością w znacznym procencie na pola i łąki.

4.3.2. Prognoza ilości ścieków Przyjęto docelowo scalony wskaźnik ilości ścieków w wysokości 160,0 l/ mieszk./d oraz współczynnik nierównomierności spływu Nd=1,3 i Nh=1.6. Obecnie średnia produkcja ścieków na jednego mieszkańca dla miejscowości skanalizowanych nie przekracza 90 l/mieszk./d. Przyjmując wskaźnik 160 l/mieszk./d przewidziano w nim również ś cieki z projektowanych ośrodków produkcji rolnej i rolno – spożywczej oraz z projektowanych ośrodków obsługi ruchu turystycznego. W sposób indywidualny została potraktowana Izbica, gdzie przewidziano znaczący rozwój funkcji turystycznej i uwzględniono licz bę turystów i letników w liczbie 550 osób.

4.3.3. Kierunki rozbudowy systemu kanalizacji sanitarnej Istnienie kanalizacji sanitarnej w gminie jest warunkiem jej rozwoju. Budowa kanalizacji powinna odbywać się w pierwszym rzędzie w miejscowościach o najwię kszej liczbie ludności, gdzie przewidywany jest rozwój produkcji rolnej i przemysłu rolno – spożywczego, oraz ośrodków turystycznych i obsługi ruchu turystycznego oraz w miejscowościach, gdzie istnieją fragmentaryczne systemy kanalizacyjne ze zdewastowanym i urządzeniami do oczyszczania lub gromadzenia ścieków. Dotychczas obowiązujący plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce przewidywał budowę oczyszczalni ścieków prawie w każdej miejscowości gminy. Obecnie preferuje się nawet stosunkowo r ozległe systemy grawitacyjno – pompowe, z niewielką ilością oczyszczalni, które to obiekty wymagają profesjonalnej eksploatacji. Zakłada się docelowo utylizację ścieków w gminie w oparciu o 5 systemów kanalizacyjnych z oczyszczalniami istniejącymi zlokaliz owanymi we wsiach: Główczyce, Górzyno, Żoruchowo i projektowanymi we wsiach Żelkowo i Pobłocie.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Tab. Nr 12: Ilość ścieków według zlewni poszczególnych oczyszczalni Lp. Zlewnia Ilość ścieków Qmaxdob Qśrgodz Qśrdob Qmax M3/d M3/h M3/d l/s 1 2 3 4 5 6 1 Zlewnia oczyszczalni ścieków w Główczycach 893 1161,4 74,5 20,7 obejmuje miejscowości: Główczyce, Święcino, Ciemino, Zgierz, Izbica, Gać, Rówienko, Skórzyno, Równo, Rumsko, Klęcino, Klęcinko, Siodłonie, Wielka Wieś, Warblino, Szczypkowice, Dochowo, Dochówko, Gorzysław 190 248 16,5 4,6 2 Zlewnia oczyszczalni ścieków w Górzynie obejmuje miejscowości: Stowięcino, Górzyno, Podole Wielkie, Będzimierz, Zawada, Gostkowo, Michałowo, Szelewo 3 Zlewnia oczyszczalni ścieków w Żelkowie 106 138 9,2 2,6 obejmuje miejscowości: Żelkowo, Choćmirowo, Choćmirówko, Będziechowo, Drzeżewo, Lipno 385 500 33,4 9,3 4 Zlewnia oczyszczalni ścieków w Pobłociu obejmuje miejscowości: Pobłocie, Gatki, Rzuszcze, Rzuski Las, Wykosowo, Dargoleza, Przebędowo, Wolinia, Pękalin, Cecenowo, 115 150 10,0 2,8 5 Zlewnia oczyszczalni ścieków w Żoruchowie obejmuje miejscowości Żoruchowo, Zgojewo

Ze względu na długotrwały proces kanalizowania gminy, realizacja oczyszczalni ścieków projektowanych i przewidzianych do rozbudowy powinna odbyw ać się w kilku etapach. Z tego powodu wskaźnik ilości ścieków powinien być dla poszczególnych etapów uściślony. Powyższe zagadnienia powinny być ujęte w gminnym programie gospodarki wodno ściekowej.

Obowiązujący miejscowy ogólny plan zagospodarowania prz estrzennego (uchwalony w 1994 roku) rezerwuje tereny dla potrzeb lokalizacji oczyszczalni w Żelkowie i Pobłociu. W najbliższych pracach planistycznych wskazane jest podtrzymanie tych rezerwacji – dla realizacji inwestycji celu publicznego.

4.4. Melioracje wodne

Na terenie gminy Główczyce występują zaewidencjonowane urządzenia melioracji podstawowych:  rzeki: Łeba, Łupawa, Pustynka Skórzynka, Warblinka, cieki Główczycki i Klęciński,...... 93,1 km  kanały A Pompowy, D Pompowy, Izbica 14, Izbica I, Młyński, Pobłocie, Pobłocie I, A Pobłocie, O Pobłocie, B Cecenowo, A Cecenowo ...... 36,3 km  wały przeciwpowodziowe wzdłuż Łeby, Pustynki, Cieku Głów czyckiego oraz brzegu jeziora Łebsko...... 31,3 km  stacje pomp w okolicy Cecenowa, Gaci, w Lisiej Górze oraz w pobliżu ujścia Cieku Główczyckiego do Pustynki...... 5 szt.

Wały przeciwpowodziowe o łącznej dł. 31,3 km chronią obszar o pow. 2295 ha położony przy jeziorze Łebsko i wzdłuż rzeki Łeby, Pustynki i cieku Główczyckiego. Zasadniczym problemem eksploatacji systemów wodnych jest nie najlepszy stan techniczny urządzeń melioracji podstawowych. Gruntownej konserwacji wymaga 73, 5 km rzek i kanałów, 55

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO budowli na kanałach i rzekach wymaga remontu lub modernizacji, natomiast 11, 5 km wałów przeciwpowodziowych wymaga konserwacji gruntownej bądź modernizacji. Stacje pomp w ilości 4 o łącznej wydajności 2690 l/s obsługują powierzchnię 1278 ha. Tylko jedna z czterech istniejących stacji pomp nie wymaga bieżących konserwacji. Wskazane jest budowa obwałowań wzdłuż brzegu jeziora Łebsko od Lisiej Góry w kierunku Izbicy i Gaci. Poziom wód gruntowych na gruntach rolnych w północnej i wschodniej części gminy regulują urządzenia melioracji szczegółowych:  rowy, cieki naturalne 608,9 km,  rurociągi 15,9 km,  sieć drenarska z budowlami 5408,0 km. Większość urządzeń melioracji szczegółowych powstała w latach siedemdziesiątych i w ostatnich latach nie były one prawidłowo zarządzane i konserwowane. Są w bardzo złym stanie - aż 95 % wymaga konserwacji gruntownej bądź modernizacji. Z uwagi na powiązania tych urządzeń, stanowiących cały system łącznie z podstawowymi urządzeniami melioracji, zaniedbania w konserwacji nawet części urządzeń powodują wyłączanie z eksploatac ji i użytkowania rolnego całych połaci gruntów w wyniku wtórnego zabagnienia. Zaniedbania konserwatorskie urządzeń melioracyjnych szczegółowych mogą prowadzić do lokalnych powodzi i podtopień. Dla sprawnego funkcjonowania istniejącego systemu melioracyjneg o wymagane są działania konserwacyjne oraz sukcesywna rozbudowa urządzeń melioracyjnych, w tym obwałowań rzek Łeby i Łupawy.

4.5. Gospodarka odpadami Na terenie gminy Główczyce funkcjonuje jedno gminne wysypisko w okolicy Wykosowa. Część odpadów obecnie j est wywożonych na wysypisko w Bierkowie (gmina Słupsk). Wcześniej wysypiska znajdowały się w Izbicy, Stowięcinie, Cecenowie i Żelkowie. Zostały one poddane częściowej rekultywacji. Rada Gminy w Główczycach podjęła Uchwałę Nr 31/305/97 z dnia 4 czerwca 1997 roku w sprawie zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Główczyce. W uchwale zobowiązuje mieszkańców do wywożenia odpadów stałych przynajmniej dwa razy w roku z obszarów zabudowy jednorodzinnej a dwa razy w miesiącu z terenów wielorodzinnych . Gmina, w zakresie wywozu odpadów, obsługiwana jest przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Słupsku. W obowiązującym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy uchwalonym w 1994 roku rezerwuje się kilka miejsc dla lokalizacji nowych wysy pisk odpadów stałych. W zakresie utylizacji odpadów stałych władze gminy odstąpiły od realizacji założeń przyjętych w miejscowym ogólnym planie zagospodarowania przestrzennego gminy. Na terenie gminy przewiduje się realizację nowego gminnego wysypiska w ob rębie Wykosowo. W gminie Potęgowo powstało nowe wysypisko śmieci, przygotowane na odbiór śmieci z sąsiednich gmin i może świadczyć usługi w tym zakresie także dla gminy Główczyce. Należy wdrażać skuteczne systemy gospodarki odpadami.

4.6. Energetyka

4.6.1. Sieć wysokiego napięcia Przez teren gminy, w jej południowej części, przebiega linia przesyłowa 400 kV będąca własnością Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. Ze względu na wysokość napięcia i gabaryty linii stanowi ona duże ograniczenie dla budowy w jej pobliżu jakichkolwiek obiektów. Minimalna odległość dostępnych części budynków od skrajnego przewodu tej linii wynosi 33m, co daje pas wyłączenia z zabudowy, uwzględniający szerokość linii, ok. 100m.

W dotychczasowych planach zagospodarowania przes trzennego projektowana jest linia 110 kV, biegnąca w północnej nizinnej części gminy, w większości przez tereny projektowanych obszarów chronionego krajobrazu. Studium zakłada zmianę przebiegu tej linii i odsunięcie jej na południe od drogi wojewódzkiej DW 213 relacji Słupsk – Wicko – Celbowo. Tak

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO projektowania linia 110 KV na dużym odcinku zostaje odsunięta od obszarów chronionych, a ponadto biegnie w sąsiedztwie terenów atrakcyjnych dla lokalizacji elektrowni wiatrowych znajdujących się w południowej czę ści gminy. Zakłada się lokalizację Głównego Punktu Zasilania 110/15 kV, w pobliżu istniejącego Punktu Zasilania koło Główczyc w Święcinie.

4.6.2. Sieć średniego napięcia Teren gminy zasilany jest liniami 15 kV należącymi do dwóch rejonów dystrybucji: Słup sk i Lębork. Zasilanie większości linii 15 kV odbywa się z Punktu Zasilania PZ Główczyce 15/15 kV umiejscowionego w miejscowości Święcino od strony wschodniej Główczyc, przy drodze relacji Słupsk -Puck. PZ Główczyce posiada zasilanie podstawowe linią 15 kV nr 342 o przekroju 120 mm 2 wyprowadzoną z GPZ Wicko. Zasilanie rezerwowe odbywa się linią 15 kV nr 324 o przekroju 70 mm 2 wyprowadzoną z GPZ Darżyno. Pomiędzy liniami zasilającymi zastosowano samoczynne załączenie rezerwy, co w zdecyd owany sposób poprawia pewność zasilania PZ Główczyce. PZ Główczyce posiada zdalne sterowanie z Rejonowej Dyspozycji Ruchu Lębork. Ilość i jakość sieci 15 kV umożliwia odpowiednie przyłączanie typowych odbiorców takich jak osiedla mieszkaniowe, domki letni skowe, pojedyncze zakłady produkcyjne. Typowe przekroje linii 15 kV to 70, 50 i 35 mm 2. Linie 15 kV posiadają znaczną rezerwę mocy dla planowanych podłączeń. Sieć rozdzielcza 15 kV zasila poszczególne stacje transformatorowe 15/0,4 kV umiejscowione w poszc zególnych miejscowościach. W dużej części są to stacje wieżowe, murowane, przedwojenne. Stan techniczny tych stacji jest dobry, gdyż zabudowane w stacjach urządzenia są z okresu powojennego, najczęściej po modernizacji przeprowadzonej w ostatnich 20 latac h. Pozostałe stacje to stacje słupowe wykonane w większości w technologii STS, czyli dwu - lub czterosłupowe. Sieć rozdzielcza niskiego napięcia w zdecydowanej większości napowietrzna, jest o odpowiednich parametrach i w dobrym stanie technicznym. Jedynie w miejscowości Główczyce występuje większa ilość sieci niskiego napięcia kablowej.

4.6.3. Energetyka wiatrowa W strefie wybrzeża, gdzie roczna prędkość wiatru przekracza 4 m/s występują korzystne warunki dla lokalizacji farm wiatrowych. Na terenie gminy trwają aktualnie przygotowania planistyczne do lokalizacji kilku farm wiatrowych. Rada Gminy Główczyce podjęła trzy uchwały związane z lokalizacją elektrowni wiatrowych na terenie gminy:  w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany w m.p.o.z..p. gminy Gł ówczyce - zmiana planu ma na celu określenie obszarów lokalizacji elektrowni i farm wiatrowych na terenie gminy (Uchwała Nr 17/334/2001 Rady Gminy Główczyce z dnia 22 lutego 2001 r.).  w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany w m.p.o.z..p. gminy Głów czyce - zmiana planu ma na celu przygotowanie obszarów w okolicy miejscowości Cecenowo, Przebędowo Słupskie, Żoruchowo, Żelkowo, Zgojewo i Drzeżewo pod lokalizację elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą (Uchwała Nr 71/388/2001 Rady Gminy Główczyce z dnia 27.08.2001 r.).  w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany w m.p.o.z..p. gminy Główczyce - zmiana planu ma na celu przygotowanie obszarów w okolicy miejscowości Wykosowo pod lokalizację elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastruktur ą (Uchwała Nr 39/464/2002 rady Gminy Główczyce z dnia 26.06.2002) Lokalizacja tego typu inwestycji na terenie gminy jest korzystna dla Gminy, jednakże niezbędne jest uwzględnienie ograniczeń wynikających z  konieczności zachowania walorów gminy dla rozwoju gospodarki turystycznej, w szczególności agroturystyki, dającej szansę na uzupełnienie dochodów gospodarstw domowych,  konieczności zachowania obszarów ważnych ekologicznie,

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 konieczności zachowania walorów krajobrazowych gminy, w szczególności niezakłóco nych widoków na wydmy w Słowińskim Parku Narodowym, Wobec powyższego wyklucza się lokalizację elektrowni wiatrowych:  na terenach osnowy ekologicznej gminy, o której mowa w części II, w rozdziale 2.2.,  w odległości mniejszej niż 500m od zabudowy wsi istniej ącej i projektowanej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, we wsiach w których zakłada się rozwój funkcji rekreacyjnych. Wsie posiadające walory dla zabudowy mieszkaniowo – rekreacyjnej i letniskowej to w szczególności Równo, Lipno, Siodłon ie, Przebędowo, Skórzyno, Ciemino i Warblino;  w zasięgu widoczności z oznaczonych na rysunku Studium punktów widokowych i ciągów widokowych;

Przy prowadzeniu linii energetycznych wysokiego napięcia niezbędnych dla projektowanych farm wiatrowych obowiązują ograniczenia w strefie osnowy ekologicznej gminy, o której mowa w części II w rozdziale 3.2. W strefie osnowy ekologicznej gminy dopuszcza się lokalizację linii wysokiego napięcia wynikających z potrzeb farm wiatrowych wyłącznie w sytuacji gdy technicznie niemożliwe jest inne rozwiązanie. Przewidywana moc farm może wynosić ponad 100 MW. Przy obecnych warunkach i aktualnej sieci infrastruktury elektroenergetycznej możliwe jest przyłączanie pojedynczych elektrowni wiatrowych. Moc typowej elektrowni wiatrowej wynosi ok. 2000 kW. W zależności od ewentualnych lokalizacji takich pojedynczych elektrowni ich podłączenie będzie wymagało budowy linii 15 kV od PZ Główczyce, GPZ Wicko lub GPZ Darżyno lub odgałęzienia 15 kV od przebiegających w pobliżu linii głównych 15 kV. Jednakże lokalizowanie farm wiatrowych z więcej niż trzema wiatrakami na ogół wymaga budowy stacji 110/15 kV (Głównego Punktu Zasilania) oraz linii 110 kV. Stosunkowo trudne warunki terenowe, tzn. podmokły teren oraz duże obszary leśne mogą ograniczyć budowę linii o napięciu 110kV. W przypadku konkretnej lokalizacji farm wiatrowych należałoby przewidzieć przebieg linii 110 kV od strony GPZ Wicko lub GPZ Darżyno oraz warianty lokalizacji stacji 110/15 kV. Każda farma wiatrowa o mocy około 100 MW wymaga odrębnej linii 110 kV. Koncentracja kilku dużych farm wiatrowych wiąże się z budową jednej lub nawet kilku linii wysokiego napięcia 110 kV a nawet linii 400 kV oraz rozdzielni 400/110 kV. Koncepcja rozbudowy systemu elektroenergetycznego do odbioru energii z elektrowni wiatrowych powinna obejmować swym zakresem znacznie większy obszar niż teren gminy. Konkretne przebiegi projektowanych linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia i innych elementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu elektr oenergetycznego powinna być poprzedzona specjalistycznymi analizami, w tym oceną oddziaływania na stan środowiska.

4.6.4. Inne odnawialne źródła energii Na terenie gminy na rzece Łupawie usytuowane są dwie elektrownie wodne będące własnością ZE Słupsk S. A.: EW Żelkowo i EW Drzeżewo. W Główczycach na cieku Główczyckim zlokalizowana jest prywatna elektrownia wodna. Istniejący system infrastruktury elektroenergetycznej daje możliwość przyłączania pojedynczych elektrowni wodnych. Studium dopuszcza lokalizac ję kolejnych elektrowni wodnych na rzece Łupawie oraz innych ciekach posiadających korzystne warunki do produkcji energii. Lokalizacja elektrowni wodnych na terenie gminy Główczyce jest wskazana także ze względu na drugi efekt ich funkcjonowania jakim je st retencja wody. W szczególności zalecana jest lokalizacja elektrowni wodnych na Łupawie i w jej zlewni, ze względu na zagrożenie powodziowe jakie tu występuje już w przypadku wystąpienia wody stuletniej.

4.7. Zaopatrzenie w ciepło Na terenie gminy wyst ępują indywidualne i lokalne kotłownie wykorzystujące głównie tradycyjne paliwa stałe. Na terenie gminy nie występują scentralizowane systemy zaopatrzenia w ciepło, ani nie ma potrzeby budowy takowych. We wszystkich wsiach istnieją indywidualne systemy grz ewcze dostosowane do lokalnych potrzeb.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Wskazane jest stosowanie paliw ekologicznych oraz przekształcanie istniejących źródeł energii cieplnej na paliwa: olej, gaz i inne przyjazne dla otoczenia, a tym samym ograniczenie zanieczyszczeń energetycznych emit owanych do atmosfery i składowanych na powierzchni ziemi.

4.8. Zaopatrzenie w gaz Gmina nie jest zgazyfikowana gazem ziemnym, ludność korzysta z gazu butlowego, którego punkty dystrybucji znajdują się w wielu miejscowościach. Projektowany jest gazociąg w ysokiego ciśnienia Żarnowiec - Słupsk. Orientacyjnie jego przebieg określa istniejąca linia wysokiego napięcia 400 kV. Według informacji z Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego przez gminę Główczyce przewiduje się przeprowadzenie gazociągu wysokiego ciśnieni a ze stacją redukcyjną 1 -go stopnia w miejscowości Główczyce. Według istniejących koncepcji gazociąg ten będzie odgałęzieniem od gazociągu planowanego na trasie Lębork - Słupsk. Inwestycje związane z budową gazociągu na terenie gminy planowane są do reali zacji po roku 2010 dla odpowiedniej liczby odbiorców i w warunkach zapewniających ekonomiczne funkcjonowanie gazociągu.

4.9. Zagrożenie powodzią Do rejonów zagrożonych powodzią należą tereny w bezpośrednim sąsiedztwie jezior Łebsko, dolina rzeki Łeby, dol ina rzeki Łupawy. Na terenie gminy Główczyce zasadniczy wpływ na stany wód w rzekach, jeziorach mają wiatry z kierunków północnego i północno - zachodniego powodujące sztormy, zasypywanie ujść do jezior oraz falowanie jezior. Istotnym czynnikiem podnoszenia się stanów wody w rzece Łeba jest cofka od podwyższonego stanu morza. Na rysunku Studium oznaczone zostały tereny zagrożone wodą stuletnią, czyli o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi wynoszącym 1%. Zgodnie z art. 84 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. praw o wodne (Dz.U. Nr 115 poz. 1229) obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi, w szczególności granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią (art. 82 ust. 2 cytowanej ustawy) określa dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej. Wobec braku infor macji ze studium określającego obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi, tereny zagrożone powodzią zostały wyznaczone na podstawie wyciągu z operatu przeciwpowodziowego dla woj. Słupskiego, opracowanego przez Biuro Projektów Wodnych Melioracji w Kosza linie. Na terenach zagrożonych powodzią wyklucza się lokalizację nowej zabudowy.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

5. TRANSPORT

5.1. Uwarunkowania rozwoju układu drogowego

5.1.1. Uwarunkowania ponadlokalne. Przez obszar gminy Główczyce przebiega droga wojewódzka DW 213 Słupsk – Wicko – Celbowo, w kierunku wschód - zachód. Jest to njważniejszy element układu drogowego gminy. Wzdłuż tej drogi położone są miejscowości: Główczyce - gminny ośrodek usługowy, Pobłocie – ośrodek usług podstawowych, Żelkowo, Choćmirowo, Choćmirówko, Rzuszcze i Cecenowo. Droga wojewódzka DW 213 zapewnia połączenie Główczyc z siedzibą powiatu w Słupsku, oraz połączenia z siedzibami gmin sąsiednich, tj. gminy Słupsk, gminy Wicko oraz z miastem Łeba. Główne drogi powiatowe zapewniają połączenia siedzib powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin pomiędzy sobą: - powiązanie gminy Główczyce z Potęgowem i drogą krajową DK nr 6 zapewniają drogi powiatowe DP 39 309 i DP nr 39 158. Droga DP nr 39 309 ma również znaczenie dla obsługi ruchu turystycznego wynikającego z powi ązania drogi krajowej DK nr 6 z drogą wojewódzką DW 213, - powiązanie gminy Główczyce Nową Wsią Lęborską i Lęborkiem zapewniają drogi powiatowe DP nr 39 158 i DP nr 39 311, - powiązanie gminy Główczyce ze Smołdzinem zapewnia droga powiatowa DP nr 39 138, - powiązanie gminy Główczyce z Damnicą zapewnia droga powiatowa DP nr 39 153, Drogi w gminie Główczyce, usytuowanej w regionie nadmorskim w sąsiedztwie Słownińskiego Parku Narodowego obsługują ruch turystyczny. Przez teren gminy Główczyce przebiega nadmorska tras a turystyki samochodowej, którą to funkcję pełni droga wojewódzka DW 213, relacji: Słupsk – Łeba – Puck – Gdynia, Droga ta nazywana jest Drogą Nadmorską. Wzdłuż tej drogi na terenie gminy nie występuje ani jeden zorganizowany parking. Nie ma możliwości, be z stwarzania zagrożenia na drodze, zatrzymania się w miejscach, gdzie są atrakcyjne widoki na krajobraz gminy i wydmy Słowińskiego Parku Narodowego. W okresie najbliższych 15 - 20 lat należy liczyć się z podwojeniem ruchu samochodowego na drogach gminy Głó wczyce Będzie to wynikać ze wzrostu motoryzacji i ruchliwości ludności, zakładając optymistyczny wariant rozwoju gospodarczego gminy, a także gospodarki turystycznej w całym regionie nadmorskim.

5.1.2. Uwarunkowania wewnętrzne Układ komunikacyjny w gminie Główczyce nie wymaga znaczących zmian i przekształceń. Istniejąca sieć drogowa zapewnia wystarczające powiązania zewnętrzne i wewnętrzne gminy. W odniesieniu do większości dróg konieczna jest ich modernizacja do odpowiednich parametrów technicznych oraz p oprawa stanu technicznego dróg. Ze względu na ograniczone środki finansowe zarządców dróg niezbędne jest nastawienie na wdrażanie niskonakładowych przedsięwzięć modernizacyjnych systemu drogowego poprawiających sprawność sieci drogowej i skutecznie obniżaj ących poziom zagrożenia wypadkowego.

5.2. Kierunki rozwoju układu drogowego

5.2.1. Drogi o znaczeniu wojewódzkim W celu poprawy funkcjonowania systemu komunikacyjnego i poprawy bezpieczeństwa na drodze wojewódzkiej planuje się: - DW 213 jako drogę klasy Z , co wiąże się z jej sukcesywną modernizacją, - obejście miejscowości Cecenowo od strony południowej, zgodnie z obowiązującym miejscowym ogólnym planem zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce (uchwała Nr 49/94 Rady Gminy Główczyce z dnia 14.12.1994r. , publ. W Dz.Urz. Woj. Słupskiego nr 42, poz. z dnia 16.12.1994r), który zakłada rezerwację terenu dla powyższej korekty przebiegu drogi DW 213 po południowej stronie Cecenowa.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- korektę skrzyżowania w miejscowości Choćmirówko, przy wlocie drogi powiatowej D P 39138, zgodnie z obowiązującym miejscowym ogólnym planem zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce (uchwała Nr 49/94 Rady Gminy Główczyce z dnia 14.12.1994r., publ. W Dz.Urz. Woj. Słupskiego nr 42, poz. z dnia 16.12.1994r), który zakłada rezerwację terenu dla powyższej korekty przebiegu drogi DW nr 213. Przy drodze wojewódzkiej DW 213 w rejonie miejscowości Główczyce, Żelkowo, Pobłocie zakłada się lokalizację miejsc obsługi podróżnych - MOP. Kategoria MOP - ów: w rejonie Główczyc minimum MOP kat. II – wypoczynkowo – usługowy, w rejonie miejscowości Żelkowo oraz Pobłocie MOP -y minimum kat. I – wypoczynkowe.

5.2.2. Drogi o znaczeniu ponadlokalnym Do dróg o znaczeniu ponadlokalnym zalicza się główne drogi powiatowe zapewniające połączenie Główczyc z sie dzibami gmin sąsiednich. Dla tych dróg zakłada się następujące kategorie: - klasa Z dla drogi powiatowej DP nr 39 309 relacji Pobłocie Potęgowo – droga krajowa DK nr 6 - klasa L dla ciągu dróg powiatowych DP nr 39 158 i DP 39 311 relacji Główczyce Nowa Wieś Lęborska - klasa L dla drogi powiatowej DP nr 39 153 relacji Główczyce Damnica, - klasa L dla drogi powiatowej DP nr 39 138 relacji Choćmirowo – DW 213 Smołdzino,

Brak jest powiązania drogi wojewódzkiej DW 213 z drogą wojewódzką DW 210 relacji Słupsk Ustka z ominięciem miasta Słupska, które to powiązanie jest korzystne dla ożywienia ruchu turystycznego strefy nadmorskiej. Zakłada się uzupełnienie sieci dróg o znaczeniu ponadlokalnym o odcinek Żelkowo – Objazda, stanowiący łącznik pomiędzy drogą wojewódzką DW 213, a drogą wojewódzką DW 210 relacji Słupsk Ustka, o przebiegu zgodnie z rezerwacją ustaloną w obowiązującym miejscowym ogólnym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce (uchwała Nr 49/94 Rady Gminy Główczyce z dnia 14.12.1994r., publ. W Dz. Urz. Woj. Słupskiego nr 42, poz. z dnia 16.12.1994r). Dla powyższego odcinka drogi zakłada się kategorię droga Z – zbiorcza. Drogi powiatowe tworzące układ drogowy o znaczeniu ponadlokalnym wymagają: - sukcesywnych modernizacji ze względu na niedostosowane d o potrzeb i uregulowań prawnych parametry dróg istniejących, a w szczególności drogi nr: 39 138, 39 153, 39 158 oraz 39 309 i 39 311; - korekty skrzyżowania w miejscowości Choćmirówko, przy wlocie drogi powiatowej do drogi wojewódzkiej; - korekty skrzyżowania dróg powiatowych w miejscowości Szczypkowice,

5.2.3. Drogi o znaczeniu lokalnym. Na układ drogowy gminy Główczyce o znaczeniu lokalnym składają się: - pozostałe drogi powiatowe, tj. DP nr 39 140 relacji Siodłonie – Równo, DP nr 39 142 Lisia Góra - Izbica – Gać, DP nr 39 143 Główczyce – Izbica, DP nr 39 150 droga wojewódzka – Damnica, DP nr 39 151 droga wojewódzka – Będziechowo – granica gminy, DP nr 39 159 droga wojewódzka – Szczypkowice – Gorzysław – granica gminy, DP nr 39 160 Wykosowo – Stowięcino, D P nr 39 310 Pobłocie – Wolinia, DP nr 39 312 Górzyno – Nieckowo, - drogi gminne

Drogi powiatowe tworzące układ drogowy o znaczeniu lokalnym wymagają przede wszystkim modernizacji do parametrów drogi klasy – L lokalna, zgodnie z ustawą o drogach publicznych. Ze względu na znaczenie dla układu drogowego gminy powinny one zostać uznane za drogi gminne. W przypadku pozostawienia drogi nr 39 160 prowadzącej z Wykosowa do Stowięcina jako powiatowej proponuje się korektę przebiegu i poprowadzenie jej, na odcink u Wykosowo – Przebędowo, po drodze biegnącej po nasypie nie istniejącej linii kolejowej. Aktualny przebieg drogi przez miejscowość Przebędowo Słupskie nie daje możliwości urządzenia drogi

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO odpowiadającej jej kategorii ze względu na ograniczenia wynikające z ukształtowania i zagospodarowania terenu. Ze względu na dostateczną sieć połączeń oraz sąsiedztwo Słowińskiego Parku Narodowego studium nie przewiduje nowej drogi stanowiącej przedłużenie drogi powiatowej nr 39 142 przebiegającej od Lisiej Góry do wsi Gać . Przewiduje się natomiast ukształtowanie tu połączenia o znaczeniu turystycznym, dla przebiegu międzynarodowej Hanzeatyckiej trasy rowerowej. Planowana droga powiatowa prowadząca z Równa do Żelaza znajdującego się w gminie Smołdzino stanowi wariantowe ro związanie dla usprawnienia komunikacji między Główczycami a Smołdzinem. Istniejące i modernizowane połączenie ze Smołdzinem poprzez drogę wojewódzką i powiatową nr 39 138 stanowi wariant bardziej realny i wymaga mniejszych nakładów finansowych. Odcinek dro gi łączącej Równo z Żelazem jak i droga ze Skórzyna do granic gminy znajdują się w ewidencji dróg gminnych. Zmiana kategorii tych dróg na powiatowe wymaga uzgodnienia stanowisk Zarządców dróg.

5.2.4. Drogi gminne Gęsta sieć istniejących dróg gminnych łącz y praktycznie wszystkie miejscowości z miejscowością gminną. Ze względu na brak połączeń poprzez drogi gminne utrudniona jest nieznacznie komunikacja w kierunku wschód - zachód pomiędzy miejscowościami położonymi na południe od drogi wojewódzkiej, brakuje korzystnego połączenia pomiędzy Zgojewem i Drzeżewem. Utrudnienia komunikacyjne na drogach gminnych wynikają jednak głównie ze złego stanu technicznego istniejących dróg. Istniejące drogi gminne to głównie drogi o nawierzchni gruntowej i brukowane, rzadz iej z płyt betonowych. Występują odcinki dróg nie przejezdne jak na przykład droga nr 18 -124 (droga wojewódzka - Przebędowo). Ze względu na stan drogi nr 18 -125 (Przebędowo – Dargoleza) wykorzystywana jest równoległa do drogi gminnej droga gruntowa b iegnąca po nasypie nie istniejącej linii kolejowej. Również znaczna część dróg dojazdowych do pól znajduje się w krytycznym stanie technicznym. W odniesieniu do sieci dróg gminnych należy: - sukcesywnie modernizować; - uznać za drogi gminne drogę prowadzącą z Żoruchowa do granicy gminy, ze Zgojewa do Lipna, biegnącą od Przebędowa do Dargolezy po nasypie nie istniejącej kolei oraz ze Skórzyna do Rówienka; - z powodu braku uzasadnienia dla funkcjonowania dróg gminnych nr: 18 -111 (droga wojewódzka – Zgojewo), 18 -135 (Drzeżewo – granica gminy), 18 -118, 18 -119 (Klęcino – Warblino), 18 -123 (droga nr 39 159 – 39 160)18 -126 (Przebędowo – droga nr 39 310), 18-134 (Górzyno – granica gminy) studium proponuje skreślenie ich z ewidencji dróg gminnych; - uregulować stan prawny do tyczący własności terenów przeznaczonych pod drogi gminne.

5.2.5. Ruch rowerowy i pieszy Na terenie gminy przewiduje się tworzenie systemu komunikacji rowerowej i pieszej. Dla bezpieczeństwa pieszych powinny być wydzielone w pasach drogowych chodniki na terenach zabudowanych oraz ścieżki piesze lub pieszo – rowerowe poza terenami zabudowanymi. Najistotniejsze są powiązania wsi z ośrodkami usługowymi (Główczyce, Pobłocie, Żoruchowo i Stowięcino) oraz miejscowościami, w których znajdują się szkoły (wyżej wymienione oraz Żelkowo, Szczypkowice i Będziechowo). Ze względu na ruch na drogach najpilniejsze jest wyposażenie w wydzielone ścieżki piesze przy drodze wojewódzkiej na odcinkach Żoruchowo – Żelkowo – Choćmirówko, Klęcinko – Główczyce – Rzuszcze, Pobłocie - Cecenowo oraz przy powiatowych nr 39309 na odcinkach Dargoleza – Pobłocie, Podole Wielkie – Stowięcino, nr 39158 na odcinku Warblino – Szczypkowice, nr 39 153 na odcinku Wielka Wieś – Główczyce. Modernizacja drogi powinna wiązać się z sytuowaniem ścieżek pieszych lub pieszo – rowerowych. Ruch rowerowy w gminie może się odbywać:

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- po wydzielonych ścieżkach rowerowych lub pieszo - rowerowych w przypadku usytuowania wzdłuż dróg klasy Z, lub dróg klasy L o znaczeniu ponadlokalnym, - po pozostałych drogach o zna czeniu lokalnym, - po wyznaczonych ścieżkach w innych przypadkach. System komunikacji rowerowej w gminie będzie się rozwijać w nawiązaniu do planowanej międzynarodowej, nadmorskiej trasy rowerowej ”Hanzeatyckiej” przebiegającej przez gminę Główczyce na odcin ku Kluki – Izbica – Żarnowska, przez Słowiński Park Narodowy i jego bezpośrednie sąsiedztwo.

5.2.6. Miejsca parkingowe Zakłada się zachowanie pełnej dostępności dla motoryzacji indywidualnej wszystkich celów w gminie. W tym celu każda inwestycja powinna być wyposażona w odpowiednią ilość miejsc parkingowych, zapewniających potrzeby użytkowników (pracowników i klientów). Potrzebne miejsca parkingowe umieszcza się na terenie inwestycji; plan miejscowy może dopuścić ich zlokalizowanie na wspólnych parkingac h w pobliżu inwestycji. Dla budownictwa mieszkaniowego wymaga się co najmniej 1 miejsca parkingowego na każde mieszkanie, a zaleca się projektowanie 2 miejsc. W zabudowie usługowej jako minimalny wskaźnik ustala do 2 miejsc na 100 m 2 powierzchni użytkowej usług. Parkingi przewidziane do obsługi ruchu turystycznego powinny być dostosowywane do skali ośrodków obsługi turystów oraz kształtowane się z poszanowaniem środowiska przyrodniczego.

5.3. Transport zbiorowy Na obszarze gminy sprawnie funkcjonuje komun ikacja masowa oferująca połączenia ze Słupskiem, szczególnie mieszkańcom zachodniej części gminy. Korzystne i wystarczające są połączenia z Wickiem. Dojazd do Lęborka nie jest zadowalający. Szczególnie utrudniony jest podczas dni wolnych od pracy. Najtrudniejsze warunki komunikacyjne występują na drogach gminnych prowadzących do miejscowości Przebędowo, Równo, Dochowo, Dochówko, Rówienko oraz innych niewielkich siedlisk, szczególnie położonych w Pradolinie Łeby lub na jej skraju (Pękalin, Będzimierz, Zawada, Olszewko). Ze względu na istniejące uwarunkowania komunikacja masowa może odbywać się tylko po drogach. Studium nie przewiduje innych form transportu zbiorowego na terenie gminy. Ze względu na brak na terenie gminy linii kolejowych niezbędne dla prawidł owego funkcjonowania masowego transportu osób są linie autobusowe, busowe itp. łączące gminę Główczyce z miejscowościami, w których znajdują się stacje PKP: Słupskiem, Lęborkiem, Potęgowem i Damnicą oraz Łebą. Modernizacje dróg na terenie gminy winny uwzgl ędniać wymagania techniczne związane z ruchem pojazdów stosowanych w transporcie zbiorowym. W pierwszej kolejności powinny być modernizowane drogi, po których ruch ten będzie się odbywał: wojewódzka nr 213 oraz powiatowe nr 39 143, 39 153, 39 158, 39 309, 39 311,

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 5 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6. POLITYKA PLANISTYCZNA GMINY

6.1. Sytuacja planistyczna

6.1.1. Obowiązujący plan Do końca 2003 roku politykę przestrzenną gminy Główczyce określał miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce uchwalony uchwałą Nr 49/94 Rady Gminy Główczyce z dnia 14 grudnia 1994 roku. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmował cały obszar gminy za wyjątkiem obrębu ewidencyjnego miejscowości Główczyce. Na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z późniejszymi zmianami) plan gminy Główczyce obowiązywał do dnia 31 grudnia 2003 roku. Na terenie gminy Główczyce obowiązują następujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego:  dla miejscowości Główczyce (Uchwała nr 79/112/2003 z 2003-11-28 – Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego Nr 119, poz. 2079 z 2004-10-01),  dla terenów w miejscowościach Drzeżewo-Lipno, Żoruchowo, Zgoj ewo, Żelkowo, Przebędowo, Cecenowo (Uchwała Nr 58/91/03 z 2003-10-30 - Dziennik Urzędowy Woj. Pomorskiego Nr 119, poz. 2077 z dnia 2004-10-01 – elektrownie wiatrowe,  dla terenu w m. Wykosowo (Uchwała Nr 59/92/03 z 2003-10-30 - Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego Nr 119, poz. 2078 z 2004-10-01) – elektrownie wiatrowe,  dla miejscowości Izbica (Uchwała 57/395/2006 z dnia 24 października 2006-10-26 – Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego Nr 25, poz. 458 z 2007-02-01),  dla cz. dz. 374/5 w m. Rzuszcze (Uchwała Nr 84/216/2004 z 2004-09-28 - Dziennik Urzędowy Woj. Pomor. Nr 159, poz. 3337 z 2004-12-22) – stacja telefonii komórkowej.

6.1.2. Uchwały Rady Gminy Główczyce o przystąpieniu do sporządzania planów Rada Gminy Główczyce podjęła uchwałę w sprawie przystąpienia do zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce w celu określenia obszarów lokalizacji elektrowni i farm wiatrowych na terenie gminy (Uchwała Nr 17/334/2001 Rady Gminy Główczyce z dnia 22 lutego 2001 r.). W świetle prac nad studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce i wobec aktualnej sytuacji prawnej planów uchwalonych przed 1995 rokiem uchwała powyższa wymaga weryfikacji. Rada Gminy Główczyce podjęła następujące uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:  dla miejscowości Żelkowo (Uchwała nr 40/465/2002 z dnia 26 czerwca 2002 roku),  zmiana mpzp miejscowości Główczyce (Uchwała nr 62/2007 z dnia 21 maja 2007 roku),  zmiana mpzp miejscowości Główczyce (Uchwała nr 129/2008 z dnia 14 marca 2008 roku).

6.2. Obowiązkowe miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego wynikające z przepisów szczególnych

6.2.1. Teren górniczy Złoże torfu posiada zatwierdzony obszar i tereny górniczy. Obszar górniczy " Krakulice Gace - kompleks A" posiada powierzchnię 1 263 20 0 m2, zaś teren górniczy " Krakulice Gace - kompleks A" posiada powierzchnię 1 365 300 m 2. Obszar górniczy wpisany został do Rejestru Obszarów Górniczych prowadzonego przez Ministerstwo Ochrony Środowiska pod numerem XXXVIII/1/lp 25. Dla terenu górniczego istnieje obowiązek opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynikający z przepisów szczególnych. Według Prawa geologicznego „ obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopalin y objętej koncesją” , zaś „terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego”. Zgodnie z art. 53 pkt. 1, 2 i 3 Prawa geologicznego: Dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania przes trzennego który powinien zapewniać integrację wszelkich działań podejmowanych w granicach terenu górniczego w celu: wykonania

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO uprawnień określonych w koncesji, zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego, ochrony środowiska, w tym obiektów budowlanych. „Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego może w szczególności wyznaczać filar ochronny, w granicach którego, ze względu na ochronę oznaczonych dóbr, wydobywanie kopalin nie może być prowadzone albo może być dozwolone tylko w sposób zapewniający ochronę tych dóbr”.

6.2.2. Słowiński Park Narodowy Po zatwierdzeniu i opublikowaniu planu ochrony Słowińskiego Parku Narodowego, będącego w trakcie opracowania, powstanie obowiązek opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru objętego planem ochrony. Zgodnie z art. 13a ustawy z dnia 16.10.1991 (tekst jednolity Dz.U. z 2001 Nr 99, poz. 1079, z późn. zmianami) obowiązującej ustawy o ochronie przyrody :  Ust.4 – Ustalenia zawarte w planie ochrony są wiążące dla miejscowego planu zagospodaro wania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.  Ust 7 - ustanowienie planu ochrony zobowiązuje właściwe gminy do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru objętego planem ochrony lub dokonani a zmian w obowiązującym planie miejscowym, w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie aktu ustanawiającego plan ochrony. Koszt sporządzenia lub zmiany planu miejscowego obciąża budżet państwa.

6.3. Obowiązkowe miejscowe plany zagospodarowania przest rzennego wynikające z istniejących uwarunkowań

6.3.1. Izbica Wsie te ze względu na planowany rozwój funkcji związanych z obsługą ruchu turystycznego oraz sąsiedztwem Słowińskiego Parku Narodowego dla rejonu wsi Izbica ustala się obowiązek wykonania miej scowego planu zagospodarowania przestrzennego w granicach określonych na rysunku studium.

6.3.2. Lokalizacja farm elektrowni wiatrowych Ze względu na znaczącą ingerencję w krajobrazie gminy dla terenów na których przewiduje się lokalizację elektrowni wia trowych ustala się obowiązek sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Plan winien obejmować teren lokalizacji farmy elektrowni wiatrowych wraz ze strefą co najmniej 500 m od przewidywanej lokalizacji turbin wiatrowych.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

CZĘŚĆ III– ANEKSY DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GŁÓWCZYCE

ANEKS NR 1 : WYKAZ POMNIKÓW PRZYRODY W GMINIE GŁÓWCZYCE

ANEKS NR 2 : PROJEKTOWANE UŻYTKI EKOLOGICZNE

ANEKS NR 3 : WYKAZ ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY GŁÓWCZYCE 3.1. – Obiekty i obszary prawnie chronione – wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego 3.2. – Cenne założenia parkowe 3.3. – Cmentarze historyczne 3.4. – Obiekty będące w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków 3.5. – Charakterystyka wsi

ANEKS NR 4 : WYKAZ ZASOBÓW DZIEDZICTWA ARCHEOLOGICZNEGO GMINY GŁÓWCZYCE 4.1. Strefa „W” bezwzględnej ochrony archeologiczno - konserwatorskiej 4.2. Strefa „OW 1” względnej ochrony stanowisk archeologicznych 4.3. Strefa „OW” obserwacji archeologiczne j 4.4. Wykaz stanowisk archeologicznych posiadających strefę ochrony krajobrazowej

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. ANEKS NR 1 - WYKAZ POMNIKÓW PRZYRODY W GMINIE GŁÓWCZYCE

uznane przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Słupsku

Numer rozmiary (m) Lp. rejestru rodzaj pomnika położenie WKP obwód wys. dąb szypułkowy 1.191 2,97-6,46 21-22 Żoruchowo - grupa 3 drzew 2.192 dąb szypułkowy 6,00 23 Żoruchowo 3.226 buk pospolity - grupa 7 drzew - - Wolinia - droga 4.270 dąb szypułkowy 3,03 20 Żoruchowo 5.271 dąb szypułkowy 4,47 25 Żoruchowo 6.272 dąb szypułkowy 2,97 19 Żoruchowo 7.273 dąb szypułkowy 3,54 22 Żoruchowo 8.274 dąb szypułkowy 4,42 24 Żoruchowo 9.275 dąb szypułkowy 3,76 23 Żoruchowo 10.276 dąb szypułkowy 2,91 19 Żoruchowo 11.277 dąb szypułkowy 3,86 22 Żoruchowo 12.307 dąb szypułkowy 3,80 18 Żoruchowo 13.308 dąb szypułkowy 6,60 20 Żoruchowo 14.376 jesion - - Żoruchowo 15.377 dąb szypułkowy- grupa 3 drzew - - Żoruchowo 16.668 głaz narzutowy - - Główczyce

uznane przez Radę Gminy Główczyce

17.1 lipa drobnolistna 4,60 27 Szczypkowice 18.2 dąb szypułkowy 5,20 27 Górzyno 19.3 dąb szypułkowy 5,35 27 Pobłocie 20.4 dąb szypułkowy 4,85 26 Pobłocie 21.5 dąb czerwony 3,46 24 Pobłocie 22.6 dąb szypułkowy 4,15 25 Pobłocie droga Pobłocie 23.7 dąb szypułkowy 6,10 28 Dargoleza 24.8 tulipanowiec japoński 3,80 25 Cecenowo 25.9 buk zwyczajny odm. purpurowa 5,20 27 Cecenowo 26.10 daglezja 2,89 30 Cecenowo 27.11 świerk pospolity 4,30 30 Cecenowo 28.12 świerk pospolity 3,60 30 Cecenowo 29.13 daglezja 3,10 27 Cecenowo klon zwyczajny 30.14 3,35 26 Cecenowo - grupa 2 drzew

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

31.15 lipa drobnolistna 4,60 26 Cecenowo 32.16 lipa drobnolistna 4,30 26 Cecenowo żywotnik zachodni 33.17 1,10-1,20 19 Cecenowo - grupa 2 drzew aleja lipy drobnolistnej (50 34.18 1,80-3,86 12-20 Żoruchowo drzew) 35.19 lipa drobnolistna 3,90 27 Główczyce 36.20 dąb czerwony 2,27 24 Główczyce 37.21 dąb czerwony 2,27 24 Główczyce 38.22 dąb szypułkowy 4,02 25 Rumsko 39.23 aleja dąb szypułkowy (5 drzew) 4,10-5,71 28-30 Rumsko 40.24 cis pospolity (6 drzew) 0,37-0,90 11-18 Będzichowo 41.25 lipa drobnolistna 6,36 27 droga Drzeżewo-Lipno 42.26 platan klonolistny 3,65 20 Wykosowo 43.27 wiąz szypułkowy 6,15 25 Wykosowo 44.28 dąb czerwony 4,20 25 Wykosowo 45.29 buk zwyczajny 5,10 27 Wykosowo 46.30 buk zwyczajny (grupa 4 drzew) 3,06-4,00 24-25 Wykosowo 47.31 buk zwyczajny (grupa 2 drzew) 3,90-3,10 25-36 Wykosowo 48.32 lipa drobnolistna 5,40 26 Klęcino 49.33 platan klonolistny 3,60 25 Wolinia 50.34 buk zwyczajny 4,38 27 Wolinia 51.35 dąb szypułkowy 6,00 27 Wolinia 52.36 dąb szypułkowy 5,46 27 Wolinia 53.37 cis pospolity (grupa 16 drzew) 0,79-2,35 16-20 Wolinia 54.38 dąb szypułkowy 4,91 26 Wolinia 55.39 dąb szypułkowy 4,20 26 Wolinia 56.40 dąb szypułkowy 4,40 27 Wolinia 57.41 lipa drobnolistna (2 drzewa) 4,00 25 Ciemino 58.42 dąb szypułkowy 4,20 25 Ciemino 59.43 lipa drobnolistna 5,45 25 Ciemino 60.44 lipa drobnolistna 5,54 25 Ciemino 61.45 lipa drobnolistna 4,20 25 Ciemino 62.46 jesion wyniosły 4,20 26 Ciemino 63.47 cis pospolity (grupa 2 drzew) 0,60-0,70 11 Ciemino 64.48 dąb szypułkowy 5,04 27 Ciemino 65.49 cis pospolity 0,85 12 Ciemino 66.50 cis pospolity (grupa 2 drzew) 0,95-1,10 12-15 Ciemino 67.51 jesion wyniosły 4,45 24 Ciemino

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

68.52 aleja lip drobnolistnych (8 szt.) 3,42-5,94 24-26 Ciemino 69.53 klon zwyczajny (grupa 2 drzew) 5,02-5,10 25-26 Izbica 70.54 klon zwyczajny 3,55 25 Izbica 71.55 kasztan jadalny (grupa 4 drzew) 1,30-1,80 30 Izbica 72.56 dąb szypułkowy 3,80 25 Będzichowo 73.57 buk zwyczajny (grupa 4 drzew) 3,30-4,10 27 Lipno 74.58 dąb szypułkowy 5,20 26 Wolinia 75.59 cypryśnik błotny 3,80 20 Zelkowo źródło: według rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Słupsku i rejestru Urzędu Gminy w Główczycach

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2. ANEKS NR 2 - PROJEKTOWANE UŻYTKI EKOLOGICZNE W GRANICACH GMINY GŁÓWCZYCE

Położenie Powierzchnia Typ siedliskowy lasu Lp. Oddział. [ha] leśnictwo pododdział 1. 5a Lipno 2,81 BMw 2. 15f Żoruchowo 5,24 LMb 3. 78a Żoruchowo 0,14 Ol 4. 78b Żoruchowo 0,26 Ol 5. 78c Żoruchowo 0,20 Ol 6. 78d Żoruchowo 0,34 Ol 7. 78f Żoruchowo 0,09 Ol 8. 87a Lipno 12,16 LMb 9. 26Cb Główczyce 13,4 LMb 10. 35Ca Główczyce 1,59 LMb 11. 188j Szczypkowice 1,04 LMb 12. 254Ac Główczyce 1,64 LMb Razem 43,52 źródło „Plan ochrony przyrody Nadleśnictwa Damnica”, 2001 r., BULiGL, Szczecinek

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

3. ANEKS NR 3 - WYKAZ ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY GŁÓWCZYCE

3.1. Obiekty i obszary prawnie chronione - wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego

wieś obiekt nr decyzji data wpisu do rejestru Cecenowo pałac - murowany, XVII - XIX w. A - 25 02.02.1961 r. park pałacowy - drzewostan pomnikowy, koniec XVII w. Kościół - neogotyk, 1867/68 A - 316 08.10.1993 r. Główczyce Pałac - murowany, poł XIX, A - 248 01.07.1987 r. przebudowany 1910/1911 park dworski - drzewostan pomnikowy, XIX/XX w. Kościół - neogotyk, 1891 r. A - 315/1 17.11.1993 r. kaplica cmentarna - 1869 r. A - 315/2 17.11.1993 r. kaplica cmentar na - początek XX A - 315/3 17.11.1993 r. Plebania - początek XIX w. A - 315/4 17.11.1993 r. Górzyno Pałac - murowany, XIX, XX w. A - 235 27.05.1986 r. park pałacowy -pierwsza poł.XIX w Podole Pałac - murowany, połowa XIX w. A - 199 15.02.1966 r. Wielkie park dworski - krajobrazowy, połowa XIX w. Równo park dworski - druga poł. XIX w A - 263 31.12.1987 r. Skórzyno Pałac - murowany, początek XIX w A - 123 02.02.1961 r. park dworski - krajobrazowy, romantyczny, pierwsza poł. XIX w. Stowięcino kościół parafialny - p.w. Św. A - 156 02.02.1961 r. Stanisława, murowany, XV, XVII w Szczypkowice Dwór - murowany, połowa XIX w. A - 164 02.02.1961 r. park dworski - XIX w. Wielka Wieś Pałac - murowany, XIX w. A - 244 14.04.1987 r. park pałacowy - krajobrazowy, połowa XIX w. Wolinia Pałac - murowany, połowa XVIII w. A - 188 25.05.1960 r. park pałacowy - drzewostan pomnikowy bardzo wartościowy Wykosowo Pałac - murowany, połowa XIX w. A - 189 15.02.1966 r. park dworski - pierwsza połowa XIX w Żoruchowo Pałac - murowany, 1833 r. A - 197 08.05.1961 r. park pałacowy - krajobrazowy, połowa XIX w. Żelkowo park dworski - krajobrazowy A - 262 21.01.1988 r. połowa XIX w.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

3.2. Cenne założenia parkowe

wieś park Będziechowo park dworski angielski, drzewostan pomnik owy, połowa XIX w. Ciemino park dworski drzewostan pomnikowy, połowa XIX w. Choćmirówko park dworski krajobrazowy, pierwsza połowa XIX w. Izbica park dworski drzewostan pomnikowy, połowa XIX w. Klęcino park pałacowy drzewostan pomnikowy, połowa XIX w. Pobłocie park pałacowy XVIII w. Rumsko park dworski naturalistyczny, pierwsza połowa XIX w. Warblino park dworski krajobrazowy, koniec XIX w. Wielka Wieś park leśny część założenia parkowego z połowy XIX w.

3.3. Cmentarze historyczne

wieś Cmentarze cenne 1 2 Główczyce Ewangelicki, obecnie rzymsko - katolicki z 2 połowy XIX w. Izbica Dawny ewangelicki, obecnie rzymsko - katolicki założony w 2 połowie XIX w., groby ofiar I wojny światowej Siodłonie Ewangelicki z 2 połowy XIX w. nieczynny, znajduje się tu zbiorowa mogiła ofiar I wojny światowej Szczypkowice Ewangelicki z 2 końca XIX w. nieczynny, obelisk pamięci ofiar I wojny światowej - zbiorowa mogiła Żoruchowo Ewangelicki z 2 połowy XIX w. nieczynny, obelisk pamięci ofiar I wojny światowej położenie Cmentarze pozostałe Na wschód od wsi Zniszczony cmentarz ewangelicki Żelkowo Na wschód od wsi Poniemiecki cmentarz ewangelicki Drzeżewo Na południe od Poniemiecki cmentarz ewangelicki Drzeżewa Na zachód od Podola Poniemiecki cmentarz ewangelicki Wielkiego Ruiny kapliczki z XVIII w. Na południowy Zniszczony cmentarz ewangelicki zachód od Gatek Na południe od Mogiła rodziny niemieckiej Wolinii Na zachód od Poniemiecki cmentarz ewangelicki Dargolezy Na wschód od Podola Poniemiecki cmentarz ewangelicki z pozostałościami ogrodzenia Wielkiego Na południe od Zniszczony cmentarz ewangelicki Skórzyna Na zachód od Zniszczony cmentarz ewangelicki Rzuszcza Na południe od Zniszczony cmentarz ewangelicki z pozostałościami ogrodzenia Stowięcina, pr zy granicy gminy

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1 2 Na zachód od Zniszczony cmentarz ewangelicki Gostkowa Na południe od Poniemiecki cmentarz ewangelicki Dargolezy Na zachód od Zniszczony cmentarz ewangelicki Żelkowa Przebędowo Poniemiecki cmentarz ewangelicki Na wschód od Poniemiecki cmentarz ewangelicki, obelisk ku czci bohaterów I Szczypkowic wojny światowej (niemiecki) Na północ od Zniszczony cmentarz ewangelicki Warblina Na wschód od Poniemiecki cmenta rz ewangelicki, pomnik ku czci ofiar faszyzmu Wielkiej Wsi

3.4. Obiekty będące w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

wieś typ i wiek budynku adres Będziechowo Budynek mieszkalny Szachulcowy, 2 połowa XVIII w. 8 Cecenowo Budynek gospodarczy Murowany, 185 7 r. Budynek stacji kolejowej Murowany, początek XX w. 5 Ciemino Dwór Murowany, połowa XIX w. Budynek mieszkalny Murowany, 1882 r. Choćmirówko Dwór Murowany, połowa XIX w. Dargoleza Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. 1 Budynek mieszkal ny Murowany, koniec XIX w. 2 Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. 3 Budynek mieszkalnyMurowany, 1 ćwiartka XX w. 9 Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. 12 Budynek mieszkalny Murowany, 1898 r. 14 Drzeżewo Budynek mieszkalny szachulc owy, połowa XIX w. 19 Budynek mieszkalny Murowany, 2 połowa XIX w. 22 Budynek gospodarczy Szachulcowy, koniec XIX w. 11b Budynek mieszkalny Murowany, XIX/XX w. 14 Stodoła Szachulcowa, połowa XIX w. 15a Stodoła Szachulcowa, 2 połowa XIX w. 15a Stodoła Drewniana, początek XX w. Główczyce Budynek mieszkalny Murowany, XIX/XX w. Ul. Ciemińska 1 Budynek mieszkalny Murowany, 1921 r. Ul. Ciemińska 3 Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. Ul. Kościuszki Apteka Murowany, początek XX w. Ul. Kościuszki 1 Budynek mieszkalny Murowany, 2 połowa XIX w. Ul. Kościuszki 2 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Kościuszki 3 Budynek mieszkalny, obecnie szkoła Murowany, początek Ul. Kościuszki 4 XX w. Budynek mieszkalny Murowany, 1 ćwiartk a XX w. Ul. Kościuszki 5 Budynek mieszkalny Murowany, 1911 r. Ul. Kościuszki 6/6a Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. Ul. Kościuszki 7 Plebania Murowana, połowa XIX w. Ul. Kościuszki 9

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 6 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Kościusz ki 10 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Kościuszki 12 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Kościuszki 14 Budynek mieszkalny, obecnie restauracja Murowany, Ul. Kościuszki XIX/XX w. 17 Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. Ul. Kościuszki 20 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Mickiewicza 1 Budynek mieszkalny Murowany, 1 ćwiartka XX w. Ul. Mickiewicza 6 Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. Ul. Mickiewicza 22 Budynek mieszkalny Murowany, 1 ćwiartka XX w. Ul.Skórzyńska 1 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul.Skórzyńska 3 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Słupska 3 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Słupska 4 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Słupska 6 Budynek mieszkalny Murowany, Ul. Słupska 9 Budynek mieszkalny Murowany, 1 ćwiartka XX w. Ul. Słupska 23 Budynek mieszkalny Murowany, XIX w. Ul. Słupska 27 Budynek gospodarczy Murowany, XIX w. Ul. Słupska 27 Budynek mieszkalny Murowany, 1 910 r. Ul. Słupska 28 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. Ul. Słupska 31 Górzyno Młyn Murowany, początek XX w. Budynek mieszkalny Szachulcowy, murowany, koniec XIX 17 w. Stodoła Szachulcowa, połowa XIX w. 40 Młyn Murowany, początek XX w. 54 Izbica Kościół filialny p.w. św. Józefa Murowany, 1930 r. Budynek mieszkalny Szachulcowy, 2 połowa XIX w. 3 Budynek mieszkalny, obecnie sklep Murowany, pocz. XX w. Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. 41 Stodoła (ruina)Szachulcowa, 2 poł owa XIX w. 4 Klęcino Stodoła Szachulcowa, XIX/XX w. 41 Lipno Stodoła Szachulcowa, 2 koniec XIX w. 7 Budynek gospodarczy Murowany, 1913 r. 7 Stodoła murowana, 1914 r. 8 Mokre Budynek mieszkalny szachulcowy, 1 połowa XIX w. 1 Pobłocie Pałac Murowany, początek XX w. Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 3 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 6 Budynek mieszkalny, obecnie poczta Murowany, 1907 r. 7 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 9 Budynek mieszkalny Murowany, XIX/XX w. 10 Budynek mieszkalny Murowany, 1 ćwiartka XX w. 30 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 42a, b Budynek mieszkalny Murowany, XIX/XX w. 68 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 71

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 79 Mleczarnia Murowana, początek XX w. Podole Wlk. Kaplica cmentarna Murowana, 1863 r. Kuźnia Murowana, połowa XIX w. Budynek mieszkalny szachulcowy, 1 połowa XIX w. 9 Budynek mieszkalny Murowany, 1 ćwiartka XX w. 10 Budynek mieszkalny Murowany, 1 ć wiartka XX w. 11 Budynek mieszkalny Murowany, 1 ćwiartka XX w. 12 Przebędowo Budynek mieszkalny murowany, połowa XIX w. 2b Budynek mieszkalny murowany, połowa XIX w. 7 Budynek mieszkalny murowany, połowa XIX w. 7b Obora Murowana, połowa XIX w. Równo Budynek mieszkalny murowany, 2 połowa XIX w. 15 Budynek mieszkalny murowany, 2 połowa XIX w. 17 Budynek inwentarski Murowany, 1889 r. 17 Stodoła Murowana, 1923 r. 17 Obora Murowana, lata 20 -30-te XX w. Budynek gospodarczy Murowany, początek XX w. Silos blacha, lata 30 -te XX w. Rumsko Gorzelnia Murowana, początek XX w. Rzuszcze Pałac Murowany, 1845 r. Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 35 Budynek mieszkalny szachulcowy, 2 połowa XIX w. 43 Siodłonie Budynek mieszkalny Mur owany, XIX/XX w. 2 Budynek mieszkalny Murowany, 1909 r. 4/5 Budynek mieszkalny Murowany, 2 połowa XIX w. 13 Budynek mieszkalny Murowany, 2 połowa XIX w. 16 Budynek mieszkalny Murowany, XIX/XX w. 22 Budynek gospodarczy Murowany, XIX/XX w. 22 Skórzyno Budynek mieszkalny szachulcowy, 1 połowa XIX w. 11 Stowięcino Budynek gospodarczy Murowany, szachulcowy, koniec XIX 25 w. Piwnica Szachulcowa, 2 połowa XIX w. 25 Szczypkowi- Gorzelnia Murowana, połowa XIX w. ce Budynek mieszkalny Murowany, połow a XIX w. Warblino Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 25 Wielka Wieś Zagroda Murowana, początek XX w. 10 Budynek mieszkalny Murowany, 1920 -30 21 Stodoła Murowana, początek XX w. 21 Budynek mieszkalny Murowany, 1928 r. 23 Budynek gospoda rczy Murowany, koniec XIX w.. 25 Budynek mieszkalny Murowany, 1927 r. 25 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 26 Stodoła Murowana, początek XX w. 26 Budynek gospodarczy Murowany, początek XX w. 26 Budynek mieszkalny Murowany, 1913 r. 28 Stodoła Murowana, szachulcowa, koniec XIX w. 28 Chlew Murowany, początek XX w. 28 Budynek inwentarski Murowany, początek XX w. 28 Budynek mieszkalny Murowany, 1908 r. 29 Stodoła Murowana, początek XX w. 29 Chlew Murowany, początek XX w. 29

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Budynek mieszkalny Murowany, 1913 r. 30 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 31 Obora Murowana, 1903 r. 31 Piwnica Murowana, początek XX w. 31 Budynek mieszkalny Murowany, XIX/XX w. 37 Budynek mieszkalny Murowany, 1900 r. 38 Stodoła Murowan a, początek XX w. Wolinia Gorzelnia Murowana, XIX/XX w. Budynek mieszkalny Murowany, 1898 r. 42 Wykosowo Piwnica Murowana, 1899 r. 10 Zgojewo Dwór Murowany, 2 połowa XIX w. Gorzelnia Murowana, 1901 r. Budynek gospodarczy Murowany, 1896 r.. Magazyn Szachulcowy, koniec XIX w. Obora Murowana, koniec XIX w. Żelkowo Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. 5 Budynek mieszkalny Murowany, początek XX w. 11 Budynek mieszkalny Murowany, 1913 r. 12 Budynek mieszkalny Murowany, koniec XIX w. 15 Kościół filialny p.w. św. Antoniego Murowany, 2 połowa XIX w. Stodoła szachulcowa, 2 połowa XIX w. 42 Żoruchowo Obora Murowana, koniec XIX w. Stajnia Murowana, 1859 r. Stodoła Murowana, 1887 - 1905 r. Chlew Murowany, koniec XIX w. Budynek z piecem chlebowym Szachulcowy, 2 połowa XIX

3.5. Charakterystyka wsi

Główczyce - Miejscowość gminna Główczyce odgrywała znaczącą rolę w historii dzisiejszej gminy i jej okolic. Powstanie i rozwój miejscowości wiążą się z założeniem najstar szej na Pomorzu Środkowym parafii w 1026 roku. Kościół odgrywał znaczącą rolę w kształtowaniu historii tych okolic, szczególnie ze względu na pielęgnowane tu tradycje językowe Kaszubów. Do Główczyc zdążały rzesze wiernych. Według niemieckich źródeł history cznych Główczyce były przez okoliczną ludność kaszubską utożsamiane z Jerozolimą. Od XV wieku Główczyce były siedzibą rodu Putkammerów. Na wyniesieniu terenu sąsiadującym ze wzgórzem kościelnym została pobudowana siedziba rodu Putkammerów. Obiekt ten wraz z parkiem stanowi jeden z najcenniejszych zabytków Główczyc. Dobrze prosperujące folwarki spowodowały rozwój Główczyc i wykształcanie się tu funkcji charakterystycznych dla ośrodka miejskiego. Przed wojną wieś przypominała małe miasteczko. Na jej terenie funkcjonowały oprócz wiejskich zakładów dwa hotele i mała fabryka maszyn rolniczych. Nie zniszczona podczas wojny miejscowość, zachowała do dziś ciekawą małomiejską zabudowę w centrum miejscowości, charakterystyczne kamienice i domy z przełomu XIX i XX wiek u. Wieś o układzie ruralistycznym wielodrożnicowym, położona jest nad Strumykiem Główczyckim. W układzie wsi dominują dwa wzniesienia. Na jednym zlokalizowany jest zespół pałacowo – parkowy, na drugim założenie kościelne. Kościół z 1891 r., kaplica z 1869 r. oraz kaplica cmentarna i plebania z początku XIX w. stanowią obiekty wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Do najcenniejszych elementów dziedzictwa kulturowego należą również pałac i założenie parkowe z początku XIX w. W krajobrazie Główczyc istotną rolę odgrywa zachowana zabudowa z końca XIX i początku XX wieku,

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 2 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO znajdująca się w ewidencji WKZ. Są to głównie budynki mieszkalne zlokalizowane przy głównych ulicach wsi. Większość zabudowań historycznych ma charakter miejskich domów mieszkalnych. Przy ulicy Kościuszki tworzą zwartą pierzeję. Zabudowania przy ulicy Słupskiej mają charakter willowy. Charakterystyczna zabudowa zagrodowa pojawia się przy ulicy Ciemińskiej. Współczesna zabudowa występuje przy wjeździe do wsi od strony Stowięcina (wielorodzinna, popegeerowska zabudowa mieszkaniowa) oraz w południowej części wsi powyżej doliny Strumienia Główczyckiego wielorodzinne budynki z lat 80 -tych i zabudowa jednorodzinna z lat 90 -tych. Cecenowo (Zezenow) - Wieś istniała już w XIII wieku i p rzez księcia gdańskiego Świętopełka podarowana została klasztorowi Norbertanek w Żukowie. W roku 1283 wróciła znów pod panowanie księcia. W 1510 roku wieś zakupiona była przez ród Massowów. W połowie XIX wieku Cecenowo stanowiło obok Główczyc główny ośrode k kaszubski w powiecie słupskim. Cecenowo położone jest na płaskim, rozległym terenie Pradoliny rzeki Łeby. Wieś posiada układ wielodrożnicowy. W układzie wyodrębniają się rozdzielone drogą wojewódzką zespół pałacowo – parkowy i wieś powstała w pierwszej połowie XX wieku. Współczesna zabudowa wielorodzinna znajduje się w pewnym oddaleniu od wsi, po jej wschodniej stronie. Wpisane do rejestru zabytków: zespół pałacowo – parkowy i kościół z 1867/68 roku oraz układ historycznej zabudowy zagrodowej objęte są o chroną krajobrazu kulturowego. W strefie ochrony zabytkowego krajobrazu, ustalonym w obowiązującym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego, zachowaniu podlega układ komunikacyjny. 3) Górzyno (Gohren) - Wieś pochodzi z XV wieku i początkowo była le nnem Stojentinów. Za Heinricha von Wobeser powstał folwark z pałacem. Po drugiej połowie XVIII wieku przeszedł w ręce rodziny Below. Wieś posiada układ wielodrożnicowy, zlokalizowana jest przy drodze powiatowej prowadzącej do Nowej Wsi Lęborskiej. Zasadnic za część wsi zlokalizowana jest po zachodniej stronie drogi powiatowej. Zachowane założenie folwarczne z przełomu wieków XIX i XX zajmuje zachodni kraniec wsi. Składa się z części rezydencjonalnej, gospodarczej i domów robotników folwarcznych. Zabudowa zag rodowa wsi to obiekty powstałe już w XX wieku, skoncentrowane na niewielkich działkach. Spośród zachowanych elementów dziedzictwa kulturowego wyróżnia się pałac wpisany do rejestru zabytków oraz dwa cenne historycznie młyny, dom mieszkalny i stodoła. Podole Wielkie (Gross Podel) - Wieś podobnie jak Górzyno była lennem Stojentin. Należała do rodów Puttkamer i Braunschweig. Cała wieś zlokalizowana jest na wzniesieniu. Wieś ma układ ulicówkowy. Zespół folwarczny zlokalizowany jest w północnej części wsi. Obok zespołu pałacowo – parkowego wpisanego do rejestru zabytków cennych ze względów historycznych i krajobrazowych jest kilka domów mieszkalnych oraz kaplica cmentarna położona w pewnym oddaleniu od wsi. Skórzyno (Schorin) - Wieś wzmiankowana była w dokumenta ch już w 1281 roku. Stanowiła własność rodziny Stojentin. Do wsi prowadzi częściowo zachowana aleja dębowa. Skórzyno jest niewielką osadą, w której dominującym elementem jest założenie folwarczne z zachowanym i wpisanym do rejestru zabytków założeniem pała cowo – parkowym. Zajmuje zachodnią część wsi. Wśród zabudowań wiejskich wyróżnia się zachowany budynek mieszkalny o konstrukcji szachulcowej. Nie występuje tu zabudowa wielorodzinna. Szczypkowice (Zipkow) - Wieś od połowy XIV w. do 1770 r. była lennem rod u Stojentin. Później przechodziła w ręce kolejnych właścicieli: Podewils, Blankensse. Za panowania tych ostatnich został wybudowany w latach 40 -tych XIX wieku dwór oraz ukształtowany park krajobrazowy. Wieś oparta jest na dwóch przecinających się drogach. Założenie pałacowo – parkowe jest wyraźnie oddzielone od zabudowań zagrodowych Szczypkowic. Zlokalizowane jest w północno - wschodniej części wsi, przy drodze prowadzącej do Wykosowa. Na przedłużeniu tej drogi zlokalizowana jest historyczna zabudowa zagr odowa. W północno – zachodniej części Szczypkowic, przy wjeździe do wsi od strony Główczyc znajduje się zespół domów wielorodzinnych, mocno wyeksponowanych w otoczeniu. Wielka Wieś (Grossendorf) - Podobnie jak większość występujących na terenie gminy folwarków Wielka Wieś stanowiła lenno rodu Stojentin. Już w 1784r. istniał tu folwark. Panował wtedy ród Podewils. Za panowania rodu Mitzlaff wybudowany został pałac. Część pałacowo – parkowa jest oddzielona od pozostałych zabudowań wsi i znajduje się po

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 3 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO połud niowej stronie zwartej zabudowy Wielkiej Wsi. Pałac oraz park krajobrazowy bezpośrednio sąsiadujący z pałacem wpisane zostały do rejestru zabytków. Część leśna parku znajduje się w ewidencji WKZ. Wiele spośród budynków mieszkalnych i gospodarczych wsi zna jduje się w ewidencji konserwatorskiej. Zachowały się tu całe założenia zagrodowe. Zagrody położone są wzdłuż przebiegającej przez wieś, w kierunku północ – południe, drogi powiatowej. Zespoły zagrodowe zostały wyraźnie skoncentrowane na niewielkim obszarz e. Brak ubytków w zabudowie oraz szereg cennych kulturowo obiektów powoduje, że Wielka Wieś stanowi cenny element krajobrazu kulturowego. Współczesna zabudowa wielorodzinna zlokalizowana została poza zabudową historyczną. Położona na południowy wschód od w si i ukryta wśród zieleni wysokiej stanowi oddzielną enklawę zabudowy. Wolinia (Wollin) - Wolinia była dobrem rycerskim rodu Puttkamerów, po raz pierwszy wzmiankowano na temat wsi w 1457 roku. Wieś ma charakter ulicówki. Założenie pałacowo – parkowe znajduje się w centralnej części wsi. Park pałacowy dochodzi do głównej drogi prowadzącej przez wieś. Pałac oraz zabudowania gospodarcze znajdują się na wyniesieniu. Założenie pałacowo – parkowe objęte jest najwyższą formą ochrony konserwatorskiej. Na terenie założenia folwarcznego znajduje się gorzelnia, która ze względu na wartość historyczną znajduje się w ewidencji WKZ. Spośród zabudowań mieszkalnych za cenny uznany został budynek mieszkalny zlokalizowany w sąsiedztwie założenia pałacowo – parkowego. Teren wsi zagospodarowany jest dosyć ekstensywnie. Działki, szczególnie w północnej części Wolini usytuowane są szerszym bokiem do ulicy. Bardziej intensywnie zagospodarowana jest południowa część wsi, gdzie mieszczą się wielorodzinne domy budowane współcześnie. Wykosowo (Vixow) - wieś znajdowała się w posiadaniu rodu Stojentin. W latach 1702 - 1777 istniały tu dwa folwarki, młyn wodny. Zespół architektoniczny rezydencjonalny wybudowany był w połowie XIX wieku. Znajduje się w północno - wschodniej części wsi. Po stronie północnej pałacu znajduje się rozległy park krajobrazowy. Oprócz wpisanego do rejestru zabytków pałacu nie zachowały się obiekty uznane przez WKZ za cenne, jednak zachowany układ ruralistyczny wielu zagród, ciągłe, nie przerywane wyburzeniami pierz eje, ciekawa aleja drzew wzdłuż drogi oraz kameralna skala wsi wpływają na atrakcyjność krajobrazową Wykosowa. Żoruchowo (Sorchow) - Wieś w XVIII wieku należała do rodziny Bandemerów. W połowie XIX w. stała się własnością Braunschweigów. Wieś otoczona jes t od strony północnej i wschodniej terenami leśnymi. Część rezydencjonalna folwarku znajduje się w północno – wschodniej części wsi. Park i pałac wpisane są do rejestru zabytków. Park pałacowy łączy się z okalającymi wieś terenami leśnymi. Pałac położony n a zakończeniu osi założenia, znajduje się w znacznej odległości od jednej z dwóch dróg wsi. Bezpośrednio przy tej ulicy znajdują się głównie zdewastowane w zabudowania gospodarcze. Zagrody powstałe pod koniec XIX i na początku wieku XX zlokalizowane są cia sno wzdłuż drogi przebiegającej w kierunku wschód zachód. W ewidencji konserwatorskiej znajduje się kilka obiektów gospodarczych. Na skrzyżowaniu głównych dróg znajduje się trójkątny skwer z zielenią wysoką. Południowa część wsi to wielorodzinna zabudowa p opegeerowska. Dargoleza (Dargherese) - Niewielka wieś Dargoleza w przeciągu wieków stanowiła własność wielu rodów. Do roku 1487 była w posiadaniu rodu Damerow. W początku XVIII wieku zakupiona została przez Massowów i zostały z niej zdjęte ograniczenia le nne. Późniejszymi właścicielami byli Zitzewitz. Ze względu na lokalne zasoby w roku 1870 pobudowano cegielnię czynną do roku 1914 (położoną w północnej części wsi, po wschodniej stronie drogi powiatowej, dziś nie istniejącą). Istniejący tu dawniej zespół dworsko – folwarczny, którego elementy w postaci zniszczonego parku i przekształconych zabudowań gospodarczych zachowały się do dziś powstał na przestrzeni XIX wieku. Kolonia robotników folwarcznych zachowana bez większych przekształceń powstała pod koniec XIX wieku. Zabudowa robotników, obecnie domy mieszkalne zlokalizowane są wzdłuż przebiegającej przez wieś drogi. W północnej części wsi w pobliżu dawnej linii kolejowej znajduje się wielorodzinny dom, prawdopodobnie dom pracowników cegielni. Zabudowa wsi ma charakter ekstensywny, pomiędzy poszczególnymi domami występują tereny rolnicze

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 4 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO bądź nie zagospodarowana zieleń. Izbica (Giesebitz) - Po raz pierwszy nazwa wioski została wymieniona w dokumentach w 1518 roku. Sama miejscowość składała się z kilku siedl isk: Lisia Góra, Ameryka, Weidehof, Kurland, młyn i Szlag. Od roku 1519 miejscowość i okoliczne ziemie należały do rodu Stojentin. Później wielokrotnie zmieniali się właściciele: Braunschweig, Blankensee auf Zipkow, Kleist, Bluhm. Miejscowość początkowo n ależała do parafii Główczyce. W 1904 roku został założony wikariat, a w 1912 roku powstał samodzielny kościół gminny. Izbica w dużej mierze zawdzięcza swój kształt starokaszubskiej kulturze Słowińców. Zabudowa wsi zlokalizowana jest głównie wzdłuż jednej ulicy, przebiegającej równolegle do brzegu jeziora Łebsko. Budynek kościoła oraz dwie zagrody usytuowane zostały w znacznej od siebie odległości wzdłuż drogi prowadzącej do Izbicy. Budynki wsi nie tworzą ciągłych pierzei. Intensywnie zagospodarowana jest z achodnia część wsi. W części wschodniej do głównej drogi przylegają tereny upraw, użytki zielone oraz tereny nie zagospodarowane. Istnieje możliwość uzupełnienia ciągów zabudowy pełnymi zagrodami. Spośród istniejącej zabudowy kilka obiektów stanowi cenne d la dziedzictwa kulturowego: kościół filialny z 1930 roku oraz trzy budynki mieszkalne. W krajobrazie wsi Izbica istotne są widoki wydm położonych po drugiej stronie jeziora Łebsko. Na terenie wsi istnieje pozostałość dawnego parku dworskiego pełniącego ro lę parku wiejskiego. Lipno - Malowniczo położona wieś, usytuowana na skraju rozległej wysoczyzny morenowej i obniżenia w dolinie rzeki Łupawy. Lipno składa się z kilku zagród zachowanych w nie zmienionym od lat układzie. Większość zabudowań pochodzi z pie rwszej ćwiartki XX wieku. Zachowała się stodoła o konstrukcji szachulcowej z przełomu wieków. Pobłocie - Wieś należy do jednej z największych w gminie Główczyce. Zabudowania wsi zajmują znaczny obszar, zlokalizowane są wzdłuż drogi wojewódzkiej i odbiegaj ącej od niej drogi prowadzącej do miejscowości Gatka. Zabudowa wzdłuż drogi wojewódzkiej zlokalizowana jest w sposób ekstensywny, szczególnie we wschodniej części wsi. Występuje tu kilka zagród, zabudowa wielorodzinna oraz otoczony parkiem zespół pałacowy użytkowany na potrzeby usług oświaty. Zabudowa przy drodze prowadzącej do Gatki zlokalizowana jest intensywnie, działki siedliskowe mają kształt wydłużonych prostokątów, przylegających krótszym bokiem do ulicy. Kilka siedlisk znajduje się przy drodze prowadzącej do Wolini i Dargolezy oraz przy gruntowej drodze prowadzącej do dawnego PGRu Następowo. Ekstensywne zagospodarowanie terenów wzdłuż drogi wojewódzkiej spowodowało rozprzestrzenienie się zabudowy i połączenie wsi Pobłocie i Rzuszcze. Ze względu na za chowane cenne układy ruralistyczne oraz obiekty zabudowy wiejskiej centralny obszar wsi Pobłocie został objęty ochroną w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego. Wyznaczona strefa chronionego krajobrazu kulturowego chroni układ drożny oraz ukł ad ruralistyczny. Przebędowo (Prebentow) - Wieś była starym lennem rodu Prebentow. Na przełomie wieków XVII i XVIII właściciele wsi zmieniali się wielokrotnie. Wieś należała do członków znanych pomorskich rodów: Massow, Stojentin, Puttkamer, Hoym, Goddent ow. Na przełomie wieków XVIII i XIX jako dobra rycerskie stało się własnością Zitzewitz i pozostało własnością tego rodu do końca II wojny światowej. Zespół folwarczny ukształtował się na przestrzeni XIX i na początku XX wieku. Dwór, siedziba zarządcy fol warku, został rozebrany w latach 60 -tych. Wieś składa się z pozostałości dawnego zespołu dworsko – parkowego w postaci częściowo przekształconych budynków gospodarczych i posiadającego obecnie charakter leśny parku oraz kilku siedlisk dawnych robotników fo lwarcznych. Zabudowania mieszkalne zlokalizowane są na skraju zboczy niecki, w zagłębieniu której znajduje się częściowo wyschnięty staw oraz koryto cieku wodnego. Ciekawe ukształtowanie terenu, zróżnicowany krajobraz naturalny otoczenia wsi oraz architekt ura zachowanych obiektów, kameralna skala osady wpływają na jej atrakcyjność krajobrazową. Niestety wszystkie obiekty miejscowości znajdują się w tragicznym stanie technicznym. Równo (Rowen) - Pierwsza wzmianka na temat wsi pochodzi z 1282 roku. Wieś raze m z Rumskiem i Siodłoniem stanowiła stare lenno Stojentinów. Na początku XVII wieku wieś

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 5 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO stanowiła majątek rodu Podewils. W wyniku podziału dóbr właścicielem stał się ród Bieberstein. W W XIX wieku na dobrach tych rządziła rodzina Krockow. Wieś folwarczna składała się z trzech części: dworsko – parkowej, gospodarczej oraz kolonii mieszkalnej robotników folwarcznych. Historyczny układ czytelny jest we współczesnej wsi. Kolonia mieszkalna znajduje się w pewnej odległości od założenia dworsko – parkowego i części gospodarczej. Zachowały się tu trzy dawne budynki. Większość obiektów to budynki powstałe na początku lat 20 -tych XX wieku. W obrębie historycznej kolonii zlokalizowany został współczesny budynek wielorodzinny. Część gospodarcza znajduje się przed wjaz dem do wsi od strony Rumska po południowej stronie drogi. Charakterystyczny układ budynków gospodarczych tworzy bramę wjazdową na podwórze gospodarcze. Budynek obory, stodoły oraz nie istniejącej obecnie chlewni wyznaczały dawniej pierzeje placu gospodarcz ego. Na osi kompozycyjnej, po przeciwnej stronie bramy wjazdowej mieści się budynek rządcówki. Kilka cennych budynków gospodarczych znajduje się w ewidencji konserwatorskiej. Dwór, rozebrany w latach 70 -tych i 80-tych położony był w parku (założonym w XVII I w. powiększonym w XIX w.), na południowy zachód od podwórza gospodarczego. W sąsiedztwie nie istniejącego dworu zlokalizowane są grobowce z XVIII wieku. Historyczny cmentarz z XIX wieku znajduje się w lesie położonym na północ od drogi dojazdowej do wsi Równo. Rumsko i Siodłonie (Zedlin) - Siodłonie razem z Rumskiem i Równem stanowiły stare lenno rodu Stojentin. Na początku XVIII wieku należała do rodu Podewils. Późniejszymi właścicielami byli Krockow i Wickerau. Siodłonie to niewielka wieś o układzie wi elodrożnym. Zespół folwarczny z dawną rządcówką znajduje się na skraju wsi. Zabudowę mieszkaniową stanowi kilka zagród oraz zespół zabudowy wielorodzinnej położonej naprzeciwko zespołu folwarcznego. Dawny zespół folwarczny, zachowany w niezmienionym układz ie w części gospodarczej, jest aktualnie użytkowany jako gospodarstwo indywidualne. Występują tu ciekawe przykłady architektury mieszkaniowej, szczególnie czworaki wykonane nietypowo z kamienia. W obrębie zabudowy występuje niewielka ilość zieleni wysokie j. Rzuszcze - Wieś o układzie wielodrożnym. W północnej części wsi znajduje się pałac (w ewidencji konserwatorskiej), obecnie wykorzystywany na cele mieszkaniowe. Zabudowa głównie zagrodowa zlokalizowana jest wzdłuż ulic usytuowanych w pobliżu drogi wojewódzkiej. We wsi znajdują się dwa cenne ze względów kulturowych budynki mieszkalne, o konstrukcji szachulcowej i murowany. Część zabudowań położona jest bezpośrednio przy niej i rozmieszona w sposób ekstensywny. Istniejące zagospodarowanie pozwala na intensyfikację zabudowy. Żelkowo - Wieś o układzie wielodrożnym. Historyczna część zabudowy, z zachowanym układem urbanistycznym znajduje się w sąsiedztwie drogi wojewódzkiej. Część zabudowań położona jest bezpośrednio przy drodze wojewódzkiej. Znajdują się tu głównie obiekty usługowe i związane z obsługą turystów. Na terenie wsi nie występuje zabudowa wielorodzinna.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 6 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4. ANEKS NR 4 - WYKAZ ZASOBÓW DZIEDZICTWA ARCHEOLOGICZNEGO GMINY GŁÓWCZYCE

4.1. Strefa „W” bezwzględnej ochrony archeologiczno -konserwatorskiej

Nr strefy Nr stan. w Funkcja - chronologia – kultura archeologiczna nr rej. zab. archeol. ewidencji WKZ 1 2 3 4 1 5-32/15 Osada schyłkowoneolityczna, kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna (A-B) 2 5-32/8 Grodzisko kultury łużyckiej A-a-49 5-32/9 Osada kultury - łużycko – pomorskiej 5-32/10 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna (D-F) A-a-50 3 5-34/55 Osada obronna wczesnośredniowieczna, osada neolityczna i A-a-118 obozowiska mezolityczne, osada łużycko – pomorska 5-34/A Osada neolityczna , wczesnośredniowieczna 5-34/35 Osada mezolityczno – neolityczna, osada kultury wielbarskiej 4 6-31/129 Grodzisko wczesnośredniowieczne IX – poł.X w. A-a-55 5 6-31/149 Cmentarzysko kultury wielbarskiej 6 6-31/154 Cmentarzysko kultury pomorskiej 7 6-31/34 Cmentarzysko kultury pomorskiej A-a-51 8 6-31/46 Osada wczesnośredniowieczna, skarb kultury łużyckiej V EB 9 6-31/45 Osada wczesnośredniowieczna VII-X w.,cmentarzysko lub osada kultury łużyckiej 10 6-31/40 Cmentarzysko kultury pomorskiej 11 6-32/73 Cmentarzysko kultury wielbarskiej, osada kultury wielbarskiej, wczesnośredniowieczna (D-E) 12 6-32/14 Cmentarzysko kurhanowe wczesnośredniowieczne XI-XII w. 13 6-32/10 Cmentarzysko kultury oksywskiej 14 6-32/29 Osada kultury wielbarskiej, wczesnośredniowieczna XI-XII w. A-a-77 15 6-32/68 Cmentarzysko kultury pomorskiej 16 6-32/70 Skarb kultury łużyckiej V EB 17 6-32/115 Cmentarzysko kultury łużyckiej 18 6-32/116 Cmentarzysko kultury pomorskiej 19 6-32/98 Grodzisko kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczne A-a-72 VIII -poł.IX w. 6-32/99 Grodzisko wczesnośredniowieczne IX – poł.XII w. A-a-71 20 6-33/4 Cmentarzysko kultury pomorskiej 21 6-33/7 Cmentarzysko kultury pomorskiej 22 6-33/31 Osada kultury łużycko – pomorskiej A-a-89 23 6-33/10 Cmentarzysko kultury pomorskiej 24 6-33/19 Osada mezolityczno – neolityczna, schyłkowoneolityczna, kultury łużyckiej 25 6-33/48 Cmentarzysko kurhanowe kultury łużyckiej V EB 26 6-33/56 Cmentarzysko kultury pomorskiej 27 6-34/23 Cmentarzysko kurhanowe 28 7-30/45 Grodzisko kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczne A-a-53 29 7-30/46 Cmentarzysko kurhanowe kultury łużyckiej V EB 30 7-31/11 Cmentarzysko kurhanowe 31 7-31/27 Cmentarzysko kultury pomorskiej, grobowiec megalityczny 32 7-31/14 Cmentarzysko kurhanowe 33 7-31/15 Cmentarzysko kurhanowe kultury łużyckiej V EB 34 7-32/14 Cmentarzysko megalityczne 35 7-32/48 Cmentarzysko kultury wielbarskiej 36 7-33/5 Cmentarzysko kultury pomorskiej 37 7-33/16 Cmentarzysko kultury pomorskiej 38 7-33/26 Grodzisko wczesnośredniowieczne VIII/IX – X w. 7-33/25 Osada wczesnośredniowieczna VIII/IX – X w.

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 7 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

39 7-33/47 Cmentarzysko wczesnośredniowieczne 1 poł. VI w. 40 7-33/53 Cmentarzysko kultury wielbarskiej

4.2. Strefa „OW 1” względnej ochrony stanowisk archeologicznych

Nr strefy Nr stan. w Funkcja - chronologia – kultura archeologiczna archeol ewidencji WKZ

41 5-32/13 Osada kultury łużyckiej 42 5-33/2 Cmentarzysko kultury pomorskiej 43 5-34/47 Cmentarzysko szkieletowe ? 44 5-34/27 Osada, cmentarzysko, miejsce kultu 45 5-34/B Osada mezolityczno – neolityczna 46 6-30/124 Osada kultury łużyckiej, oksywsko – wielbarskiej, 47 6-30/129 Osada kultury pomorskiej, wczesnośredniowieczna 48 6-30/131 Osada kultury pomorskiej, wczesnośredniowieczna 49 6-31/49 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w. kultury oksywsko – wielbarskiej, łużycko – pomorskiej 50 6-31/50 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w. kultury oksywsko – wielbarskiej, łużycko – pomorskiej 51 6-31/51 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w. 52 6-31/52 Osada wczesnośredniowiecznaVII – X w. późnośredniowieczna 53 6-31/145 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w. 54 6-31/151 Osada kultury wielbarskiej 55 6-31/161 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna XII – XIII w., późnośredniowieczna 56 6-32/35 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna XII – XIII w. późnośredniowieczna 57 6-32/54 Cmentarzysko kultury pomorskiej 58 6-32/80 Osada kultury wielbarskiej, wczesnośredniowieczna XII – XIII w. późnośredniowieczna 59 6-32/96 Osada kultury wielbarskiej, wczesnośredniowieczna XII – XIII w. późnośredniowieczna 60 6-32/104 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna 61 6-32/106 Osada kultury pucharów lejkowatych, łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna 62 6-33/35 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wielbarskiej wczesnośredniowieczna 63 6-33/39 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w.,późnośredniowieczna 64 6-33/44 Osada wczesnośredniowieczna 65 6-34/19 Osada neolityczna 66 7-31/3 Osada kultury oksywsko – wielbarskiej 67 7-31/5 Osada kultury oksywsko – wielbarskiej 68 7-31/6 Osada kultury łużyckiej, oksywsko – wielbarskiej 69 7-31/31 Cmentarzysko kultury pomorskiej 70 7-32/17 Osada kultury oksywsko –wielbarskiej, wczesnośredniowieczna 71 7-32/19 Osada schyłkowoneolityczna, wczesnośredniowieczna, kultury oksywsko – wielbarskiej, wczesnośredniowieczna 72 6-33/50 Osada wczesnośredniowieczna

4.3. Strefa „OW” obserwacji archeologicznej

Nr strefy Nr stanowiska Funkcja – chronologia – kultura archeologiczna archeol w ewidencji WKZ 73 5-32/6 Skarb kultury łużyckiej 74 5-32/1 Osada kultury łużyckiej 75 5-32/7 Osada kultury łużyckiej

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 8 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

76 5-32/11 Osada kultury łużyckiej 77 5-32/12 Osada kultury łużyckiej 78 5-32/14 Osada schyłkowoneolityczna, kultury łużyckiej, wielbarska 79 5-32/16 Osada wczesnośredniowieczna 80 5-32/17 Osada schyłkowoneolityczna, kultury łużyckiej, wielbarska 81 5-32/18 Osada kultury ceramiki sznurowej 82 5-32/20 Osada kultury amfor kulistych , neolityczna 83 5-32/22 Osada kultury ceramiki sznurowej 84 5-32/26 Osada wczesnośredniowieczna 85 5-32/28 Osada kultury wielbarskiej, póżnośredniowieczna 86 5-32/29 Osada wczesnośredniowieczna XII-XIII w. , późnośredniowieczna XIV w. 87 5-32/30 Osada schyłkowoneolityczna 88 5-32/31 Osada kultury łużyckiej, wielbarskiej, późnośredniowieczna 89 5-32/32 Osada wczesnośredniowieczna XII-XIII w. 90 5-32/33 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna XII-XIII w. 91 5-32/37 Osada wczesnośredniowieczna XII-XIII w. 92 5-33/1 Osada późnośredniowieczna 93 5-33/3 Osada wczesnośredniowieczna XII-XIII w i XIV w. 94 5-33/4 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 95 5-33/5 Osada późnośredniowieczna 96 5-33/6 Osada późnośredniowieczna 97 5-33/7 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 98 5-33/8 Osada schyłkowoneolityczna 99 5-33/9 Osada kultury wielbarskiej, póżnośredniowieczna 100 5-33/12 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 101 5-33/15 Osada kultury wielbarskiej, póżnośredniowieczna 102 5-33/16 Wisiorek bursztynowy 103 5-33/17 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna XII-XIII w 104 5-33/21 Osada kultury łużyckiej, późnośredniowieczna 105 5-33/23 Obozowisko neolityczne, osada kultury łużyckiej 106 5-33/25 Osada wczesnośredniowieczna, XI – XIII w. 107 5-33/26 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna XII-XIII w 108 5-33/27 Osada wczesnośredniowieczna, XI – XIII w. 109 5-33/28 Osada kultury łużyckiej 110 5-33/30 Osada kultury łużyckiej 111 5-33/31 Osada kultury łużyckiej, wielbarskiej 112 5-33/33 Osada kultury łużyckiej 113 5-34/38 Osada kultury wielbarskiej, wczesnośredniowieczna 114 5-34/50 Osada wczesnośredniowieczna 115 5-34/26 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 116 5-34/31 Trzy łodzie dłubanki 117 6-30/120 Osada kultury pomorskiej 118 6-30/122 Osada schyłkowoneolityczna, kultury pomorskiej, wczesnośredniowieczna 119 6-30/123 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna 120 6-30/125 Osada kultury łużyckiej, oksywsko – wielbarskiej, 121 6-30/126 Osada kultury oksywsko – wielbarskiej, 122 6-30/130 Osada kultury wielbarskiej 123 6-30/136 Osada wczesnośredniowieczna 124 6-31/29 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna 125 6-31/30 Osada kultury łużyckiej 126 6-31/31 Osada kultury wielbarskiej, oksywskiej, wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 127 6-31/33 Osada kultury łużyckiej 128 6-31/39 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna 129 6-31/44 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna 130 6-31/54 Osada kultury oksywsko – wielbarskiej, 131 6-31/58 Osada kultury łużyckiej

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 7 9 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

132 6-31/60 Osada kultury łużyckiej ,późnośredniowieczna 133 6-31/62 Osada kultury łużyckiej 134 6-31/65 Osada kultury łużyckiej ,wczesnośredniowieczna 135 6-31/66 Osada schyłkowoneolityczna 136 6-31/68 Osada kultury łużyckiej ,wczesnośredniowieczna 137 6-31/71 Osada kultury oksywsko – wielbarskiej 138 6-31/130 Osada wczesnośredniowieczna 139 6-31/131 Osada wczesnośredniowieczna VII – poł. IX w., późnośredniowieczna 140 6-31/133 Osada kultury łużycko – pomorskiej 141 6-31/134 Osada kultury łużyckiej ,wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 142 6-31/135 Osada wczesnośredniowieczna 143 6-31/136 Osada wczesnośredniowieczna 144 6-31/139 Osada wczesnośredniowieczna VIII – poł.IX w., kultury łużycko – pomorskiej, późnośredniowieczna 145 6-31/146 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w., późnośredniowieczna 146 6-31/148 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w., późnośredniowieczna 147 6-31/153 Osada kultury łużyckiej 148 6-31/156 Osada kultury łużycko – pomorskiej 149 6-31/157 Osada lub cmentarzysko kultury pomorskiej 150 6-31/158 Osada kultury łużyckiej, oksywsko – wielbarskiej 151 6-31/160 Osada wczesnośredniowieczna X – XII w., późnośredniowieczna 152 6-32/3 Osada kultury wielbarskiej 153 6-32/4 Osada wczesnośredniowieczna X – XII w 154 6-32/5 Osada wczesnośredniowieczna 155 6-32/6 Osada wczesnośredniowieczna 156 6-32/7 Osada kultury łużycko – pomorskiej 157 6-32/9 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w., późnośredniowieczna 158 6-32/12 Osada kultury łużycko – pomorskiej 159 6-32/16 Osada neolityczna, kultury łużycko – pomorskiej 160 6-32/18 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna XII – XIII w., późnośredniowieczna 161 6-32/19 Osada schyłkowoneolityczna, wczesnośredniowieczna XII – XIII w. 162 6-32/20 Osada wczesnośredniowieczna X – XII/ XIII w 163 6-32/21 Osada wczesnośredniowieczna X – XII/ XIII w 164 6-32/26 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna VII –VIII w., późnośredniowieczna 165 6-32/27 Osada wczesnośredniowieczna , późnośredniowieczna 166 6-32/28 Osada wczesnośredniowieczna VI – VII w. , 167 6-32/30 Osada wczesnośredniowieczna XI – XIII w. , XIII – XIV w. 168 6-32/33 Osada kultury oksywskiej, wczesnośredniowieczna późnośredniowieczna 169 6-32/34 Osada wczesnośredniowieczna , późnośredniowieczna 170 6-32/36 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII w., XIII – XIV w. 171 6-32/38 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna XII – XIII w.,XIII – XIV w., 172 6-32/41 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII, późnośredniowieczna 173 6-32/47 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII, późnośredniowieczna 174 6-32/50 Osada wczesnośredniowieczna 175 6-32/51 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 176 6-32/53 Osada późnośredniowieczna 177 6-32/65 Osada wczesnośredniowieczna XII – XIII, późnośredniowieczna 178 6-32/71 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna 179 6-32/74 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna 180 6-32/76 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna 181 6-32/77 Osada wczesnośredniowieczna IX w. 182 6-32/81 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 183 6-32/82 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 184 6-32/91 Osada schyłkowoneolityczna

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 8 0 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

185 6-32/92 Osada kultury pucharów lejkowatych, wczesnośredniowieczna (A-B) 186 6-32/94 Osada wczesnośredniowieczna 187 6-32/95 Osada kultury wielbarskiej 188 6-32/97 Osada kultury łużycko – pomorskiej 189 6-32/100 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 190 6-32/101 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 191 6-32/102 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 192 6-32/103 Osada kultury wielbarskiej wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 193 6-32/107 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna 194 6-33/1 Osada wczesnośredniowieczna 195 6-33/2 Osada kultury łużycko – pomorskiej 196 6-33/3 Osada kultury wielbarskiej wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 197 6-33/11 Osada kultury łużycko – pomorskiej 198 6-33/16 Osada wczesnośredniowieczna XI –XIII w. 199 6-33/17 Osada kultury ceramiki sznurowej 200 6-33/20 Osada kultury łużycko – pomorskiej 201 6-33/23 Osada kultury wielbarskiej 202 6-33/29 Osada kultury łużycko – pomorskiej,wielbarskiej, wczesnośredniowieczna 203 6-33/30 Osada wczesnośredniowieczna XI –XIII w., XIII – XIV w. 204 6-33/33 Osada kultury łużycko – pomorskiej 205 6-33/34 Osada kultury wielbarskiej, późnośredniowieczna 206 6-33/36 Osada wczesnośredniowieczna XI –XIII w 207 6-33/46 Osada wczesnośredniowieczna 208 7-33/50 Osada wczesnośredniowieczna VI – VII w. 209 6-33/52 Osada mezolityczno – neolityczna 210 6-33/53 Osada mezolityczno – neolityczna 211 6-34/1 Osada kultury łuzycko – pomorskiej, wielbarskiej, wczesnośredniowieczna 212 6-34/16 Osada kultury łużyckiej 213 6-34/18 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna 214 6-34/22 Osada wczesnośredniowieczna 215 7-30/47 Cmentarzysko wczesnośredniowieczne ? 216 7-30/48 Osada wczesnośredniowieczna 217 7-30/50 Cmentarzysko kultury pomorskiej ? 218 7-30/53 Cmentarzysko kultury wielbarskiej 219 7-31/32 Osada schyłkowoneolityczna 220 7-31/43 Osada wczesnośredniowieczna 221 7-31/44 Osada wczesnośredniowieczna 222 7-31/54 Osada wczesnośredniowieczna 223 7-31/55 Osada kultury oksywsko –wielbarskiej 224 7-31/57 Osada schyłkowoneolityczna, kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna 225 7-32/3 Osada kultury łużyckiej 226 7-32/5 Osada kultury oksywsko –wielbarskiej, wczesnośredniowieczna 227 7-32/8 Osada wczesnobrązowa, łuzycko – pomorska 228 7-32/15 Osada schyłkowoneolityczna, wczesnośredniowieczna 229 7-32/21 Osada kultury oksywsko –wielbarskiej, 230 7-32/22 Osada kultury łużycko – pomorskiej, wczesnośredniowieczna 231 7-33/6 Osada mezolityczno – neolityczna, 232 7-33/7 Osada wczesnośredniowieczna, późnośredniowieczna 233 7-33/8 Osada wczesnośredniowieczna XI – XIII w. 234 7-33/13 Osada mezolityczno – neolityczna 235 7-33/15 Osada wczesnośredniowieczna 236 7-33/18 Osada wczesnośredniowieczna 237 7-33/19 Osada wczesnośredniowieczna 238 7-33/20 Osada mezolityczno – neolityczna, wczesnośredniowieczna XI – XIII w. 239 7-33/24 Osada wczesnośredniowieczna

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK ...... G M I N A G Ł ÓW C Z Y C E ...... 8 1 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

240 7-33/51 Osada wczesnośredniowieczna XI – XII w. 241 7-33/52 Osada mezolityczno – neolityczna 242 7-33/54 Osada wczesnośredniowieczna XI – XIII w. 243 7-34/1 Sztylet brązowy

4.4. Wykaz stanowisk archeologicznych posiadających strefę ochrony krajobrazowej

Nr strefy Nr stan. w Funkcja - chronologia – kultura archeologiczna nr rej. zab. archeol. ewidencji WKZ 1 2 3 4 2 5-32/8 Grodzisko kultury łużyckiej A-a-49 5-32/9 Osada kultury - łużycko – pomorskiej 5-32/10 Osada kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczna (D-F) A-a-50 3 5-34/55 Osada obronna wczesnośredniowieczna, osada neolityczna i A-a-118 obozowiska mezolityczne, osada łużycko – pomorska 5-34/A Osada neolityczna , wczesnośredniowieczna 5-34/35 Osada mezolityczno – neolityczna, osada kultury wielbarskiej 4 6-31/129 Grodzisko wczesnośredniowieczne IX – poł.X w. A-a-55 12 6-32/14 Cmentarzysko kurhanowe wczesnośredniowieczne XI-XII w. 14 6-32/29 Osada kultury wielbarskiej, wczesnośredniowieczna XI-XII w. A-a-77 19 6-32/98 Grodzisko kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczne A-a-72 VIII -poł.IX w. 6-32/99 Grodzisko wczesnośredniowieczne IX – poł.XII w. A-a-71 28 7-30/45 Grodzisko kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczne A-a-53

opracowanie: BIURO URBANISTYCZNE PPP SPÓŁKA Z O.O. GDAŃSK