Gdański Obszar Metropolitalny 1 Wydawca: Urząd Miejski w Gdańsku Biuro Prezydenta ds. Promocji Miasta ul. Nowe Ogrody 8/12, 80-803 Gdańsk tel. (+48 58) 323 71 00, fax (+48 58) 323 71 20 e-mail: [email protected]

Redakcja: Przemysław Rot Tomasz Drozdowski Żaneta Kucharska Katarzyna Drozd-Wiśniewska Monika Zdroik Marcin Hrynkiewicz Bożena Żmijewska Wojciech Woźniak

Projekt grafi czny i montaż: Art Design Maciej Blachowski

Wydanie I Gdańsk 2011

Pragniemy podziękować wszystkim osobom i instytucjom, które przyczyniły się do powstania niniejszego wydawnictwa. W szczególności dziękujemy włodarzom gmin i powiatów, którzy odpowiedzieli na nasz apel i wypełnili oraz odesłali ankiety informacyjne i materiały ilustracyjne. Będziemy kontynuować prace nad udoskonaleniem treści i formy grafi cznej wydawnictwa. W związku z tym prosimy o uwagi i sugestie, które przyczyniłyby się do podniesienia walorów informacyjnych i promocyjnych niniejszego wydawnictwa.

2 Gdańskń i Obszar MetM ropolitalny Gdański Obszs Gdańskiar Metrop Obszar oliMet talropolitalnyny 3 Spis treści

Metropolia i jej mieszkańcy...... 7 Prezentacje samorządów Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego ...... 43 Powiat pucki...... 83 Powierzchnia i ludność...... 8 Powiat gdański ...... 44 Miasto Hel ...... 84 Finansowe fundamenty rozwoju ...... 10 Gmina Cedry Wielkie ...... 45 Miasto Jastarnia ...... 85 Gmina Kolbudy ...... 47 Gmina Kosakowo ...... 86 Metropolia otwarta na świat ...... 13 Gmina Pruszcz Gdański...... 48 Gmina Krokowa ...... 87 Transport drogowy ...... 14 Miasto Pruszcz Gdański...... 50 Gmina Puck ...... 89 Transport morski ...... 15 Gmina Przywidz ...... 52 Miasto Puck ...... 91 Transport lotniczy ...... 17 Gmina Pszczółki ...... 54 Miasto Władysławowo ...... 92 Transport kolejowy ...... 18 Gmina Suchy Dąb ...... 56 Powiat wejherowski ...... 94 Komunikacja wewnątrz metropolii ...... 18 Gmina Trąbki Wielkie ...... 58 Gmina Choczewo ...... 96 Powiat kartuski ...... 59 Gmina Gniewino ...... 97 Metropolitalny rynek pracy ...... 19 Gmina Chmielno ...... 60 Gmina Linia ...... 99 Miasto i gmina Kartuzy...... 62 Gmina Luzino ...... 100 Młodzi i wykształceni ...... 23 Gmina Przodkowo...... 64 Gmina Łęczyce...... 101 Gmina Sierakowice ...... 66 Miasto Reda ...... 102 Przedsiębiorczy i z ambicjami ...... 27 Gmina Somonino ...... 67 Miasto Rumia ...... 104 Inwestycje zagraniczne...... 29 Gmina Stężyca...... 69 Gmina Szemud ...... 106 W stronę innowacyjnej gospodarki ...... 30 Gmina Sulęczyno ...... 70 Gmina Wejherowo ...... 107 Miasto i gmina Żukowo...... 71 Miasto Wejherowo ...... 108 Dynamiczny rynek nieruchomości ...... 31 Powiat nowodworski ...... 73 Miasto Gdańsk...... 109 Miasto Krynica Morska ...... 74 Miasto Gdynia ...... 112 Witamy w metropolii...... 33 Miasto i gmina Nowy Dwór Gdański ...... 76 Miasto Sopot ...... 115 Metropolia sportu i rekreacji ...... 35 Gmina Ostaszewo...... 78 Miasto Malbork ...... 116 Zdrowie w metropolii...... 37 Gmina Stegna ...... 79 Miasto Tczew...... 118 Metropolia kulturalna ...... 37 Gmina Sztutowo...... 81 Gmina Tczew...... 120 Wybrane atrakcje turystyczne Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego . . 39 Ważniejsze instytucje w metropolii ...... 121

4 G dański Obszar Metropolitalny Szanowni Państwo!

Na nas, samorządowcach, spoczywa kluczowa odpowiedzialność za Połączone działania obserwujemy również na polu poszukiwania wspól- rozwój naszych jednostek. Rozwój ten tożsamy jest nie tylko z realizowa- nych produktów turystycznych, a także w obszarze rozwiązań komunika- nymi w naszych wspólnotach inwestycjami, ale też z codzienną działalno- cyjnych, czego przykładami mogą być projekt zarządzania ruchem ścią. Wypełniając swoje ustawowe zadania, wiemy doskonale, jak wiele TRISTAR i powołanie Metropolitalnego Związku Komunikacyjnego Zatoki zależy od nas samych, od potencjału naszych jednostek, ale również Gdańskiej ze wspólnym biletem aglomeracyjnym. Większość tych od bliskiego i dalszego otoczenia, w którym żyjemy. Chcielibyśmy, aby inicjatyw jest reakcją na potrzeby mieszkańców naszej metropolii i wynika każda nasza gmina i powiat były miejscem prężnej, dobrze rozwiniętej z chęci poprawy jakości życia naszych wspólnot. Zwróćmy jednak uwagę, gospodarki i miejscem życia o wysokich standardach. Jestem przekonany, że przy każdej inicjatywie jesteśmy zmuszeni stworzyć odrębne formalne że większość naszych działań skoncentrowana jest na podnoszeniu jakości partnerstwo. Dlatego tak ważne jest wypracowanie instytucjonalnej ramy życia oraz na takim wpływaniu na środowisko, w którym żyjemy, aby było współpracy naszych samorządów, która w przyszłości ułatwi nam i jedno- ono konkurencyjne, innowacyjne i dobrze rozwinięte pod względem gospo- cześnie ureguluje wszelkie aspekty naszego współdziałania. darczym, przy jednoczesnym zachowaniu wszelkich zasad zrównoważo- Myślę, że nadszedł właściwy czas, aby uporządkować i wzmocnić wszystkie nego rozwoju. pozytywne trendy, a wspólnie przeciwstawić się tym negatywnym. Gdański Obszar Metropolitalny (GOM) zamieszkuje ponad 1,3 miliona Powinniśmy wiedzieć, jak przeciwdziałać globalnym tendencjom kryzy- osób, a jego powierzchnia przekracza 5 tys. km kw. Pomimo spójnej struk- sowym i niesprzyjającej koniunkturze gospodarczej. W tym kontekście już tury przestrzennej, specyfi czną cechą naszej metropolii jest zróżnicowanie dzisiaj powinniśmy się zastanawiać nad nowym okresem programowania tożsamości, gospodarki oraz charakteru miast i gmin budujących jej oś, fi nansowego, przypadającego na lata 2014-2020, w ramach środków wzbogacone dodatkowo przez odrębność i kulturę mieszkańców. Dzięki rozdysponowywanych przez Unię Europejską. Należy zdawać sobie sprawę tej różnorodności obszar ten tworzy wielowymiarowy i wielopodmiotowy z tego, że w naszym przypadku aplikowanie o środki unijne w kolejnym organizm metropolitalny o ogromnym potencjale kulturalnym, okresie najprawdopodobniej będzie możliwe tylko w ramach tzw. regionu społecznym i gospodarczym. innowacyjnego. Nie ulega też wątpliwości, że obszar metropolitalny Musimy zatem zdawać sobie sprawę z tego, że żyjemy w ściśle określo- to region innowacyjny. nych realiach i uwarunkowaniach geografi cznych, społecznych, gospodar- W myśl idei „Razem można więcej”, powinniśmy oddolnie wzmocnić, wymu- czych i politycznych. Mieszkając, ucząc się czy pracując we wspólnej prze- szony poprzez globalizację i regionalizację, proces budowy wspólnoty strzeni metropolitalnej, już dziś czujemy łączące nas więzi funkcjonalne metropolitalnej, której motorem napędowym będą innowacyjna gospo- i relacje międzyludzkie. Nawzajem korzystamy z naszego wspólnego darka i obywatelskie społeczeństwo wiedzy. To właśnie jest powód, dorobku inwestycyjnego, gospodarczego i naukowego. Korzystamy także z którego gdański samorząd występuje z inicjatywą powołania stowarzy- z potencjału rozwojowego naszych wspólnot samorządowych. szenia pod nazwą Gdański Obszar Metropolitalny. Gdańsk, jako lider przed- Zauważmy, że z powodzeniem działamy już na wielu polach społeczno- sięwzięcia, bierze na siebie ciężar wstępnego fi nansowania powyższych -gospodarczych naszej wspólnoty metropolitalnej. Niewątpliwie można działań. Docelowy, fi nansowy model funkcjonowania stowarzyszenia powi- tu wymienić wspólną organizację piłkarskich Mistrzostw Europy Euro nien zostać wypracowany przez nas wspólnie i powinien być zależny 2012, rozbudowę lotniska w Gdańsku-Rębiechowie, udział w projekcie od zadań realizowanych przez stowarzyszenie. Szybkiej Kolei Miejskiej i Pomorskiej Kolei Metropolitalnej. Mamy wspólne Mam nadzieję, że przytoczone poniżej liczby i fakty najlepiej oddają udziały i dochowujemy partnerstwa w projektach wodno-kanalizacyjnych, potencjał, jaki niesie z sobą ścisła współpraca w ramach Gdańskiego projektach związanych z gospodarką odpadami i ochroną środowiska, Obszaru Metropolitalnego. takich jak Oczyszczalnia Wschód, która przyjmuje ścieki komunalne z Gdańska oraz sąsiadujących gmin: Pruszcza Gdańskiego, Kolbud, Żukowa i częściowo z Sopotu. Jako inny przykład można wymienić Komunalny Zapraszam do lektury Związek Gmin Dolina Redy i Chylonki, którego członkami są: Gdynia, Kosakowo, Reda, Rumia, Wejherowo i Sopot.

prezydent miasta Gdańska

Gdański Obszar Metropolitalny 5 6 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i Obszb szz aarr MetM ropopo p ololil taltaaalnyn 7 Powierzchnia i ludność

Gdański Obszar Metropolitalny (GOM) obejmuje miasta i gminy leżące na terenie dziesięciu Gdański Obszar Metropolitalny jest najszybciej rozwijającym się obszarem w północnej Polsce powiatów, w tym trzy powiaty grodzkie tworzące centrum metropolii: Gdańsk, Gdynię i Sopot, i jednym z najważniejszych centrów procesów integracyjnych w regionie Morza Bałtyckiego. To a także gminę miejską i gminę wiejską Tczew oraz gminę miejsko-wiejską Malbork. Powierzchnia szczególne miejsce, które odgrywa rolę kluczowego ogniwa łańcucha transportowego, łączącego metropolii zajmuje obszar 5051 km2, zamieszkany przez prawie 1,4 mln osób. Średnia gęstość północ i zachód Europy ze środkową i południową częścią kontynentu. Jednocześnie jest morskim zaludnienia dla całego Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego wynosi prawie 265 osób na km2. oknem na świat dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej, które są naturalnym zapleczem W trzech miastach centralnych – Gdańsku, Sopocie i Gdyni – mieszka 56 proc. ludności dwóch niezamarzających portów morskich, zlokalizowanych w Gdańsku i Gdyni. metropolii. Na wyjątkową atrakcyjność metropolii wpływa nie tylko dogodne położenie na przecięciu Ludność, powierzchnia i gęstość zaludnienia na obszarze ważnych szlaków komunikacyjnych. O jej walorach decydują także: metropolitalnym w 2010 roku • unikatowe środowisko naturalne, • wykształcenie, przedsiębiorczość i wielokulturowość mieszkańców, • silne ośrodki akademickie i naukowo-badawcze, Gęstość Powierzchnia • dynamiczny rozwój zaplecza dla biznesu, Obszar Ludność zaludnienia w km² • liczne atrakcje turystyczne i kulturalne. na 1 km²

m. Gdańsk 456 967 262 1744 Zasięg terytorialny Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego

m. Gdynia 247 324 135 1832 Władysławowo

Krokowa m. Sopot 38 141 17 2244 Choczewo POWIAT PUCKI Jastarnia m. Puck Puck powiat pucki 77 947 577 135 Gniewino

Wejherowo POWIAT Hel powiat wejherowski 195 622 1280 153 WEJHEROWSKI Reda m. Wejherowo Kosakowo Łęczyce Rumia powiat kartuski 118 087 1121 105 Luzino Gdynia

powiat gdański 95 710 794 121 Szemud Linia Sopot

powiat nowodworski 35 700 672 53 Krynica Morska Kartuzy Przodkowo Gdańsk Sierakowice m. Żukowo gmina miejska Tczew 60 152 22 2734 Chmielno m. Kartuzy Sztutowo PPOWIATOWIAT KARTUSKIKARTUSKI Żukowo Stegna POWIATPOWIAT gmina wiejska Tczew 12 261 171 72 Kolbudy Cedry Wielkie m. Pruszcz Somonino NOWODWORSKINOWODWORSKI Sulęczyno Pruszcz Gdański Stężyca Gdański Ostaszewo Nowy Dwór Gdański gmina miejska Malbork 38 278 17 2252 Przywidz POWIAT GDAŃSKI Suchy m. Nowy Dwór Dąb Gdański Trąbki Wielkie Pszczółki ogółem 1 376 189 5068 265

Tczew m. Tczew Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Biuletyn statystyczny województwa pomorskiego IV kwartał 2010 roku”, GUS, Gdańsk 2011. m. Malbork

8 G dański Obszar Metropolitalny Liczba mieszkańców Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego w 2010 roku

Władysławowo

Krokowa

Choczewo Jastarnia Czynniki te mają wpływ na stały rozwój gospodarczy Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego, m. Puck przede wszystkim na wzrost liczby nowych inwestycji oraz miejsc pracy. Puck Najbardziej zintegrowanym elementem metropolii jest obszar obejmujący miasta i gminy Gniewino współdziałające w ramach Rady Metropolitalnej Zatoki Gdańskiej oraz Metropolitalnego Związku Komunikacyjnego Zatoki Gdańskiej. Instytucje te są odpowiedzialne m.in. za Wejherowo Hel zintegrowanie transportu, inwestycje komunalne i wiele innych inicjatyw, które mają wpływ na warunki życia mieszkańców oraz podnoszą atrakcyjność GOM w oczach tury- Reda stów i inwestorów. m. Wejherowo Kosakowo Realizowana na różnych poziomach współpraca miast i gmin oraz wiele inwestycji na tym Łęczyce Rumia obszarze, fi nansowanych z budżetu państwa oraz dzięki funduszom pozyskanym z Unii Europejskiej, przyspieszają rozwój społeczno-gospodarczy i poprawiają jakość życia Luzino mieszkańców metropolii.

Gdynia

Szemud Linia Sopot

Krynica Morska Kartuzy Przodkowo

Gdańsk Sierakowice m. Żukowo m. Kartuzy Chmielno Sztutowo Żukowo Stegna

Kolbudy Cedry Wielkie LICZBA OSÓB: m. Pruszcz Somonino Gdański Sulęczyno powyżej 60 001 Stężyca Pruszcz Gdański Ostaszewo Nowy Dwór Gdański Przywidz Suchy m. Nowy Dwór 30 001 – 60 000 Dąb Gdański Trąbki 10 001 – 30 000 Wielkie Pszczółki

5 001 – 10 000

do 5000 Tczew m. Tczew

m. Malbork

Gdański Obszar Metropolitalny 9 Finansowe fundamenty rozwoju

Sumarycznie PKB Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego, na który składają się podregiony trójmiejski PKB na mieszkańca (w zł) według wybranych podregionów w Polsce w 2007 i 2008 roku (miasta Gdańsk, Sopot i Gdynia) oraz gdański (obejmuje powiaty gdański, kartuski, nowodworski, pucki i wejherowski), to 45 222 mln zł, co odpowiada 3,5 proc. ogólnopolskiego PKB i plasuje metropolię pomiędzy obszarem metropolitalnym Krakowa (49 988 mln zł) i Wrocławiem (42 681 mln zł). Pozycja Podregion 2007 2008 Sam podregion trójmiejski zajmuje piąte miejsce w kraju pod względem wartości PKB: 33 665 mln zł (m.in. przed Wrocławiem i Łodzią). 1 Warszawa 94 185 98 854 2 Poznań 62 422 67 045 W przeliczeniu PKB na jednego mieszkańca podregion trójmiejski zajął ósme miejsce (na 65 podre- gionów) z wynikiem 45 208 zł w 2008 roku (ca 11 000 euro). Podregion gdański z PKB na jednego 3 Kraków 48 924 51 896 mieszkańca w wysokości 23 019 zł (ca 5500 euro) sklasyfi kowany został na 52. pozycji. 4 Wrocław 45 632 51 407 Podregion trójmiejski swoją silną pozycję zawdzięcza przede wszystkim rosnącemu udziałowi 5 legnicko-głogowski 52 127 50 328 gospodarki opartej na wiedzy, która przyczyniła się do powstawania produktów i usług o dużej wartości dodanej. Jest to również dowód dużej aktywności zawodowej i przedsiębiorczości miesz- 6 tyski 41 560 48 142 kańców, a także rosnącej aktywności inwestorów zagranicznych, lokujących w metropolii centra 7 katowicki 44 273 48 115 zaawansowanych usług i stopniowo wypierających w strukturze PKB tradycyjne branże, takie jak przemysł stoczniowy, który w latach 2007–2010 został poddany głębokiej restrukturyzacji. 8 trójmiejski 44 151 45 208 Występujące dysproporcje między podregionem trójmiejskim i gdańskim wskazują, że integrujący 9 Szczecin 39 558 43 115 się obszar metropolii ma jeszcze bardzo duży potencjał rozwojowy. 10 Łódź 37 372 41 452 11 warszawski – zachodni 35 547 39 645 PKB na mieszkańca (w zł) w podregionach gdańskim i trójmiejskim w latach 1999–2008 12 poznański 34 624 37 998 50 000 13 bydgosko-toruński 34 683 37 428 14 gliwicki 33 258 36 335 40 000 15 ciechanowsko-płocki 32 100 35 336 16 sosnowiecki 33 025 34 680 30 000 17 opolski 29 048 32 913

20 000 18 bielski 29 808 32 842 19 rybnicki 27 179 32 572

10 000 51 elbląski 21 743 23 426 52 gdański 21 221 23 019 0 53 krakowski 19 499 22 447 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2008 rok, podregion GUS, Katowice 2010. trójmiejski 19 489 21 663 21 226 23 099 23 335 26 220 28 384 30 365 44 151 45 208 Podział wytworzonej wartości dodanej brutto wskazuje, że w ciągu 20 lat transformacji podregion 12 442 13 252 14 606 14 602 15 348 16 098 17 459 19 104 21 221 23 019 gospodarczej w GOM zaszły procesy, które zbliżają lokalną gospodarkę do standardów gdaïski światowych. Dominującą rolę w tworzeniu wartości dodanej odgrywa obecnie sektor usług, którego udział jest niemal trzykrotnie wyższy niż udział sektorów przemysłu i budow- Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2008 roku”, GUS, nictwa. W skali całej metropolii sektory rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa i rybactwa mają Katowice 2010 oraz „Produkt krajowy brutto i wartość dodana brutto według podregionów w latach dzisiaj znaczenie niemal symboliczne. 1999-2006”, GUS, Katowice 2009.

10 G dański Obszar Metropolitalny Wartość dodana brutto według rodzajów działalności w roku 2008 (w proc.)

Rolnictwo, Wartość dodana brutto według rodzajów łowiectwo działalności w roku 2008 (w mln zł) Obszar Przemysł Budownictwo Usługi i leśnictwo, rybactwo 35 000 Gdański Obszar Metropolitalny 1,1 19,4 8,4 71,1 27 województwo pomorskie 2,5 22,2 8,0 67,3 30 000 Rolnictwo, owiectwo, Polska 3,7 23,9 7,0 65,4 í leānictwo i rybactwo 25 000 Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2008 r.” GUS, Katowice 2010. Przemysí i budownictwo 7489 Usíugi 20 000 Wysoki produkt krajowy i wartość dodana brutto mają istotny wpływ na wysokość budżetów samorządowych w metropolii, najważniejszym bowiem źródłem ich fi nansowania jest udział w podatku dochodowym od osób fi zycznych (PIT) i podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Większe dochody stwarzają możliwość prowadzenia bardziej elastycznej polityki 15 000 społeczno-gospodarczej, a przede wszystkim dają szansę na zaangażowanie większych środków w projekty inwestycyjne kluczowe dla poprawy jakości życia mieszkańców i funkcjonowania gospodarki. Dotyczy to zwłaszcza wkładu własnego samo- rządów w projekty realizowane z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej, dostępnych w ramach regionalnych 413 10 000 programów operacyjnych, a także programów służących modernizacji i aktywizacji obszarów wiejskich oraz rybołówstwa. Rosnące dochody samorządów skłaniają poszczególne miasta do intensywniejszej współpracy w ramach całej metropolii. 3540 5 000 Dochody i wydatki z budżetu samorządów Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego w 2009 roku (w mln zł)* 21 943 6163 0 Jednostka terytorialna Dochody Wydatki podregion trójmiejski podregion gdaïski Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Produkt krajowy brutto. m. Gdańsk 1 710,9 1 977,9 Rachunki regionalne w 2008 r.”, GUS, Katowice 2010. m. Gdynia 892,7 991,5 m. Sopot 239,4 306,0 Gdański Obszar Metropolitalny, a szczególnie jego centrum, czyli miasta Gdańsk, Gdynia i Sopot, należy do najbogatszych powiat pucki 276,2 292,1 obszarów w Polsce. Centralne miasta metropolii zajmują powiat wejherowski 607,6 641,9 wśród dużych miast regionalnych czołowe miejsca pod względem dochodów własnych samorządów w przeliczeniu powiat kartuski 417,0 460,0 na jednego mieszkańca. Wysokie dochody własne samo- powiat gdański 335,5 347,3 rządów są bezpośrednio związane z dobrą sytuacją fi nansową zarejestrowanych na ich terenie przedsiębiorstw i wysokimi powiat nowodworski 132,5 148,5 dochodami uzyskiwanymi przez mieszkańców. gmina miejska Tczew 129,3 148,0 Wyższe od dochodów wydatki budżetów samorządowych to przede wszystkim efekt prowadzonych na szeroką skalę gmina wiejska Tczew 31,6 28,8 inwestycji infrastrukturalnych (głównie w drogi i komuni- gmina miejska Malbork 90,4 107,6 kację, kulturę, edukację i sport oraz ochronę środowiska), współfi nansowanych ze środków pomocowych pozyskanych Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl. z Unii Europejskiej. * Na wykazane dochody i wydatki obszarów powiatów: puckiego, wejherowskiego, kartuskiego, nowodworskiego i gdańskiego składają się budżety samorządów szczebla gminnego i powiatowego.

Gdański Obszar Metropolitalny 11 12 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i O bszb z aarr MetM ropoopp oloolii taltaaalnyn 13 Gdański Obszar Metropolitalny to jeden z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Europie linii kolejowych oraz czterech szlaków drogowych o znaczeniu międzynarodowym. Szybką komu- Środkowo-Wschodniej. Dostępność transportową zapewniają dwa nowoczesne, niezamarzające nikację z metropolii do kilkudziesięciu miast w Polsce i Europie umożliwia stale rozbudowywana porty morskie w Gdańsku i Gdyni, bezpośrednio powiązane z siecią trzech międzynarodowych siatka połączeń lotniczych. Transport drogowy

Gdański Obszar Metropolitalny i cały region leżą na przecięciu ważnych międzynarodowych korytarzy transportowych, przebiegających ze Skandynawii oraz Europy Północno-Wschodniej w kierunku Europy Południowej i Morza Śródziemnego, oraz drogi łączącej północną część Europy Zachodniej z Europą Wschodnią.

Połączenia drogowe i kolejowe Gdańska

Grzechotki

S22 A1 (OEOąJ S7

Źródło: Opracowanie własne RBAiSG. Dzięki nowym inwestycjom drogowym Gdański Obszar Metropolitalny uzyska zupełnie nowe możliwości komunikacji. fot. Maciej Blachowski

14 G dański Obszar Metropolitalny Na terenie metropolii dzięki wsparciu ze strony Unii Europejskiej zrealizowano w ostatnich z Trasą Sucharskiego; latach (i realizuje się obecnie) wiele projektów drogowych, które umożliwiają sprawniejszy • budowa Trasy Sucharskiego, która połączy obwodnicę południową Gdańska i trasę tranzyt oraz poruszanie się mieszkańców w jej obrębie. Do takich inwestycji należą m.in.: W-Z z leżącym we wschodniej części miasta portem morskim; • modernizacja odcinka drogi krajowej nr 7 między Gdańskiem a Elblągiem, która w ciągu kilku • budowa Drogi Różowej w Gdyni; najbliższych lat zostanie przebudowana na odcinku Gdańsk – Kraków do standardu drogi • modernizacja dróg krajowych: nr 1 na odcinku Pruszcz Gdański – Pszczółki i nr 6 na odcinku ekspresowej S7; między Redą a Wejherowem. • budowa ostatniego odcinka Trasy im. Eugeniusza Kwiatkowskiego oraz ul. Janka Strategiczne znaczenie dla rozwoju Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego ma budowana Wiśniewskiego, łączących tereny portowe i przemysłowe w Gdyni z drogą ekspresową S6 obecnie autostrada A1, łącząca region z południem Polski i Europy. Droga ta będzie najkrótszą (droga krajowa nr 6); magistralą ze Skandynawii na południe kontynentu i dalej na wschód w ramach VI europejskiego • budowa obwodnicy południowej Gdańska, łączącej bezpośrednio drogę krajową nr 7 z drogą korytarza transportowego. Dzisiaj czynny jest jej niemal 100-kilometrowy odcinek od węzła ekspresową S6; w Rożynach, w gminie Pruszcz Gdański, aż po miejscowość Nowe Marzy, niedaleko Grudziądza • budowa ostatniego odcinka trasy W-Z w Gdańsku wraz z węzłem drogowym Karczemki w województwie kujawsko-pomorskim. Cała autostrada, która będzie przebiegała przez Toruń, na skrzyżowaniu z istniejącą trasą S6; Łódź, Częstochowę i Katowice aż do granicy polsko-czeskiej, ma być gotowa po 2012 roku. • przebudowa węzła drogowego św. Maksymiliana w Gdyni; Poza autostradą A1 istotne znaczenie dla metropolii ma także planowana budowa obwodnicy • budowa Trasy Słowackiego łączącej port lotniczy w Gdańsku z trasą S6, portem morskim metropolitalnej, której zadaniem jest usprawnienie ruchu tranzytowego w układzie północ-połu- i terenami przemysłowymi w Gdańsku, która dzięki tunelowi pod Martwą Wisłą połączy się dnie, koncentrującego się obecnie na drodze ekspresowej S6. Transport morski

Dwa największe porty morskie w Gdańsku i w Gdyni przeszły w ciągu ostatnich 20 lat ogromne W związku z perspektywą wzrostu obrotów kontenerowych i ro-ro w obu portach są prowadzone przeobrażenie. Stały się nowoczesnymi, multimodalnymi węzłami transportowymi, przygotowa- inwestycje, które w przyszłości powiększą i usprawnią ruch statków i ładunków. nymi do obsługi każdego rodzaju ładunku w imporcie, eksporcie i tranzycie międzynarodowym. Największe realizowane i przygotowywane przez zarządy portów i inwestorów projekty inwesty- Prowadzone w ostatnich latach inwestycje w infrastrukturę portową oraz zaplecze przeładun- cyjne to budowa w Gdyni nowego terminalu promowego, przystosowanego również do obsługi kowe przyczyniły się do istotnych zmian w strukturze ładunków obsługiwanych w tych portach. ładunków promów, podzielona na dwa etapy rozbudowa głębokowodnego terminalu kontenero- Zmniejsza się udział tradycyjnych ładunków masowych, takich jak węgiel i koks czy siarka, ropa wego i ro-ro w porcie w Gdańsku, budowa nowoczesnych centrów logistycznych na zapleczu naftowa i jej pochodne. Rośnie natomiast znaczenie przeładunków zboża, gazów oraz produktów terminali kontenerowych w obu portach, modernizacja nabrzeży, kanałów portowych i falo- chemicznych. Przede wszystkim przybywa skonteneryzowanych i samochodowych ładunków chronów, która poprawia dostępność portów i bezpieczeństwo żeglugi statków o większym zanu- drobnicowych, które służą zaopatrzeniu rynku detalicznego oraz przedsiębiorstw produkcyjnych rzeniu i tonażu, oraz poprawa infrastruktury komunikacyjnej w bezpośrednim otoczeniu portów. i handlowych działających na rynku lokalnym i krajowym. Porty w Gdańsku i Gdyni to m.in. Atrakcyjna lokalizacja oraz rezerwy terenów to potencjalne atuty portów w Gdańsku i Gdyni najważniejsze w Polsce miejsca przeładunku i dystrybucji pojazdów w imporcie i eksporcie oraz w rozmowach z nowymi inwestorami zainteresowanymi rozwijaniem działalności związanej nie porty o kluczowym znaczeniu dla zaopatrzenia rynku krajowego i Europy Środkowej w owoce tylko z transportem i logistyką, ale również z uszlachetnianiem ładunków oraz produkcją. cytrusowe i banany. Atrakcyjne położenie sprawia, że wiele terenów inwestycyjnych na obszarze metropolii staje się przedmiotem zainteresowania m.in. takich światowych graczy sektora transportu, spedycji i logi- Obroty ładunkowe w portach morskich Gdańsk i Gdynia w latach 2005–2010 (w tys. ton/rok) styki, jak International Container Terminal Services Inc. (Baltic Container Terminal, Gdynia), 40 000 Hutchison Port Holdings Group (Gdynia Container Terminal), ProLogis International (ProLogis 38 412 38 782 36 478 36 851 Park Gdańsk) i Panattoni International (Panattoni Park Gdańsk), operatorów powiązanych z globalnymi funduszami inwestycyjnymi, takich jak DCT Gdańsk (Macquarie Group of Companies), 35 000 oraz globalnych koncernów, tak jak w przypadku wspólnej inwestycji belgijskiego SEA-Invest 29 936 30 122 i indyjskiego ArcelorMittal w terminal ładunków masowych w Gdańsku czy amerykańskiego 30 000 Westway w Gdyni. Dzięki intensywnie rozbudowywanej, nowoczesnej infrastrukturze portowej w Gdańsku i Gdyni funkcjonują cztery terminale kontenerowe o rocznej zdolności przeładunkowej przekraczającej 25 000 1,5 mln TEU. Ofertę portów uzupełniają dwa nowoczesne terminale do obsługi statków ro-ro oraz trzy terminale do obsługi promów pasażersko-samochodowych. Te ostatnie odgrywają 20 000 ważną rolę w tranzycie pasażerów i ładunków na szlakach pomiędzy Polską i Europą Środową 2005 2006 2007 2008 2009 2010 a Skandynawią. Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Biuletyn statystyczny województwa pomorskiego, IV kwartał 2009 roku”, GUS, Gdańsk 2009.

Gdański Obszar Metropolitalny 15 Obroty ładunkowe w portach morskich Gdańsk i Gdynia Przeładunki kontenerów w portach Gdańsk i Gdynia w latach 2000–2010 (w TEU) w 2010 roku według wybranych grup ładunków (w tys. ton) 997 101 1 000 000 485 255 Gdynia *GDïVN Pozostałe ładunki Ładunki drobnicowe toczne 1340,4 796 428 800 000 1900,6 610 767 Masowe ciekłe 711 246

16 191,4 614 373 w tym ropa naftowa 616 403 Kontenery 15 246,4 7363,8 600 000 375 780 539 534 461 170 470 179 420 975 400 165

400 000 377 236 331 156 308 619 272 383

241 459 252 247

206 309 217 024 200 000 188 272 185 661 240 623 511 876 18 037 24 435 20 136 22 537 43 739 70 014 78 364 96 873 Masowe suche 11 986,2 w tym węgiel i koks 0 4 962,4 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Biuletyn statystyczny województwa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ZMP Gdańsk i ZMP Gdynia (www.portgdansk.pl, www.port.gdynia.pl). pomorskiego IV kwartał 2009 rok, GUS, Gdańsk 2010.

Dwa niezamarzające porty morskie w Gdańsku i Gdyni oferują dzisiaj dogodne Regularne połączenia żeglugowe z portów Gdańska i Gdyni w 2010 roku połączenia liniowe z wieloma portami w 32 krajach. Siatka połączeń żeglugo- wych z portów metropolii obejmuje nie tylko porty bałtyckie i europejskie, lecz także bezpośrednie połączenia liniowe do portów pozaeuropejskich. Kontynent Kraje Ogromne znaczenie dla międzynarodowej wymiany handlowej, w której Polska i metropolia gdańska aktywnie uczestniczą, mają połączenia kontenerowe Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Litwa, Niemcy, Rosja, Europa i promowe. Przewoźnicy morscy oraz załadowcy już dawno docenili istniejącą Szwecja, Wielka Brytania, Włochy w portach w Gdańsku i Gdyni nowoczesną infrastrukturę przeładunkowo-maga- zynową. Dzięki temu oba porty obsługują dzisiaj statki pływające regularnie Ameryka Północna Meksyk, Stany Zjednoczone do ponad 28 portów w 11 państwach europejskich. Ameryka Kontenerowe połączenia oceaniczne z Hamburga, Bremerhaven, Rotterdamu, Kolumbia, Wenezuela, Gujana Południowa Antwerpii i Felixstowe są obsługiwane z Gdańska i Gdyni poprzez połączenia możliwe dzięki mniejszym kontenerowcom. Ważnym dla importerów i ekspor- Barbados, Dominikana, Gwatemala, Honduras, Jamajka, Kostaryka, Martynika, Ameryka Środkowa terów wydarzeniem było ustanowienie w 2009 roku portu Gdańsk portem Portoryko, Trynidad i Tobago powrotnym jednego z najważniejszych globalnych serwisów kontenerowych Azja i Bliski Wschód Chiny, Izrael, Japonia, Liban, Libia, Malezja, Singapur, Syria, Tajwan Maersk Line AE10, łączącego Daleki Wschód (Szanghaj) z portami europejskimi i obsługiwanego początkowo przez kontenerowce o ładowności 8400 TEU, Afryka Egipt a obecnie przez największe kontenerowce świata o ładowności przekraczającej 15 000 TEU. Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.portgdansk.pl, www.port.gdynia.pl.

16 G dański Obszar Metropolitalny Transport lotniczy

Dzięki przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej oraz otwarciu Wałęsy zapewnia bezpośrednie połączenia z ponad 40 portami Siatka dostępnych połączeń lotniczych umożliwia szybkie nieba dla tanich przewoźników, z roku na rok zwiększa się lotniczymi w Polsce i Europie, w tym z ważnymi międzynarodo- i sprawne przemieszczanie się zarówno osób, jak i ładunków liczba połączeń lotniczych oraz liczba pasażerów i ładunków wymi tranzytowymi portami lotniczymi w Warszawie, z Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego do dowolnego miejsca obsługiwanych w Gdańsku. Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Frankfurcie nad Menem, Kopenhadze, Monachium i Rydze. na kuli ziemskiej.

Prognoza ruchu pasażerskiego w Porcie Lotniczym Ruch pasażerski w Porcie Lotniczym Gdańsk Ładunki lotnicze obsługiwane w Porcie Lotniczym Gdańsk im. Lecha Wałęsy na lata 2011–2016 im. Lecha Wałęsy w latach 2001–2010 Gdańsk im. Lecha Wałęsy w latach 2001–2010 6000 5091 Rok Liczba pasażerów (w tys.) Rok Przewozy cargo (w t) 5000 4628 4219 2001 319,2 2001 1954 3842 4000 2002 318,0 2002 2211 3493 2911 2003 365,0 2003 2686 3000 2004 466,7 2004 3100 2000 2005 672,2 2005 3459 2006 1 256,0 2006 4037 1000 2007 1 715,8 2007 4757 0 2008 1 954,1 2008 4610 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2009 1 910,5 2009 4017 Źródło: Port Lotniczy Gdańsk 2010 2 231,6 2010 4487 Jednocześnie Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy zwiększa Źródło: Port Lotniczy Gdańsk. Źródło: Port Lotniczy Gdańsk. możliwości obsługi ładunków transportowanych drogą lotniczą. W ciągu 10 lat masa ładunków obsłużonych w ruchu lotniczym wzrosła ponad dwukrotnie. Według prognoz liczba odprawionych pasażerów w roku 2012 osiągnie 3,5 mln osób, a w 2016 roku wzrośnie do ponad 5 mln osób. Nieustanny wzrost obrotów pasażerskich i ładun- kowych oraz perspektywa organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2012 sprawiają, że konieczna stała się rozbudowa gdańskiego lotniska, a przede wszystkim budowa nowego terminalu pasażerskiego. Inwestycji będą towarzyszyły kompleksowa modernizacja głównych dróg dojazdowych i budowa nowej linii szybkiej kolei metropolitalnej. Poza rozbudową istniejącego portu lotniczego w Gdańsku, trwają przygotowania do przebudowy i przystosowania do celów lotnictwa cywilnego byłego lotniska wojskowego w Babich Dołach w gminie Kosakowo. Realizacja tego projektu, w którą zaangażowane są gmina Kosakowo i miasto Gdynia, poprawiłaby bezpieczeństwo ruchu lotniczego (lotnisko zapa- Zakończona w 2012 roku rozbudowa lotniska i budowa terminala pasażerskiego pozwolą obsłużyć ponad 5 mln pasażerów rocznie. rys. Port Lotniczy Gdańsk sowe) oraz zwiększyła techniczne możliwości obsługi samo- lotów, pasażerów i ładunków.

Gdański Obszar Metropolitalny 17 Transport kolejowy

Gdański Obszar Metropolitalny leży na przecięciu kilku międzynarodowych linii kolejowych do najwyższych w Polsce. Wskaźnik czynnych linii kolejowych do powierzchni województwa wiodących: pomorskiego wynosi 7,4 (długość linii na 100 km2). Ważna rola metropolii i regionu na kolejowej • przez Szczecin do granicy z Niemcami, mapie kraju wynika m.in. z tego, że duża część ładunków do portów morskich oraz zlokalizowa- • przez Warszawę i Kraków lub przez Bydgoszcz i Katowice do granicy z Republiką Czeską nych tu przedsiębiorstw przemysłowych jest dostarczana koleją. i Republiką Słowacką, • przez Elbląg i Olsztyn do Obwodu Kaliningradzkiego (Federacja Rosyjska), W celu usprawnienia i przyspieszenia ruchu kolejowego modernizuje się wiele linii o strate- • przez Białystok na Białoruś, gicznym znaczeniu dla gospodarki, w tym łączącą Gdański Obszar Metropolitalny z Warszawą • przez Lublin i Terespol na Ukrainę. i innymi największymi ośrodkami przemysłowymi w Polsce linię kolejową E65/C E 65. Dzięki Połączenia kolejowe są częścią paneuropejskich korytarzy transportowych, a przez węzły temu nie tylko zwiększy się prędkość rozwijana przez pociągi, lecz także poprawią się bezpie- pośrednie łączą się z głównymi ośrodkami przemysłowymi kraju. czeństwo i niezawodność infrastruktury kolejowej. W perspektywie najbliższych kilkunastu lat Na Pomorzu jest użytkowanych 1350 km linii kolejowych. Gęstość sieci kolejowej należy modernizacją objęte zostaną niemal wszystkie główne szlaki kolejowe z metropolii.

Komunikacja wewnątrz metropolii

O potencjale gospodarczym metropolii decyduje również dobrze zorganizowana komunikacja Komunikację wewnątrz metropolii ma również poprawić inteligentny system monitorowania umożliwiająca sprawne przemieszczanie się mieszkańców do miejsc nauki, pracy i wypoczynku. i sterowania ruchem ulicznym TRISTAR. System swoim zasięgiem obejmie główne arterie komu- Formą współpracy samorządów w dziedzinie komunikacji publicznej na obszarze metropolii nikacyjne Gdańska, Sopotu i Gdyni. Samorządy metropolii dbają też o rozwój infrastruktury dla gdańskiej jest, powołany w 2007 roku, Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej. rowerów, postrzeganych jako alternatywna forma transportu miejskiego. Zadaniem związku jest zintegrowanie istniejącej komunikacji autobusowej, tramwajowej, trolej- busowej oraz Szybkiej Kolei Miejskiej, czyli wszystkich systemów komunikacji publicznej obsłu- Planowany przebieg kolei metropolitalnej giwanych przez przewoźników komunalnych, państwowych i prywatnych. Od trzech lat związek promuje w sezonie letnim komunikację wodną – turystyczne tramwaje wodne pływające na Zatoce Gdańskiej między przystaniami w Gdańsku, Gdyni, Sopocie i Helu. Więcej informacji o działalności związku można znaleźć na stronie internetowej www.mzkzg.org.

Samorządy wchodzące w skład Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego starają się, aby system komunikacji publicznej stał się atrakcyjną alternatywą dla transportu samochodowego. W ostat- nich latach znacznie rozbudowano i zmodernizowano sieć trolejbusową w Gdyni i zakupiono nowe pojazdy. W Gdańsku konsekwentnie realizowany jest wieloetapowy projekt modernizacji i rozbudowy sieci tramwajowej oraz zakupu nowego taboru. Przedsiębiorstwa przewozowe z terenu całej metropolii zainwestowały też w ekologiczny i niezawodny tabor autobusowy (np. w Gdyni kupiono autobusy zasilane sprężonym gazem ziemnym). Postępuje proces komunali- zacji Szybkiej Kolei Miejskiej. Modernizacje obejmują tabor kolejowy oraz przystanki.

Nie mniejszą wagę przykłada się do rozwoju transportu metropolitalnego i regionalnego. Z inicjatywy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego powołano spółkę Pomorska Kolej Metropolitalna. Dzięki istniejącym i nowo budowanym torom kolej metropolitalna obejmie swoim zasięgiem zachodnie dzielnice Gdańska i Gdyni, wraz z portem lotniczym w Gdańsku, a docelowo również z drugim portem lotniczym w Babich Dołach. Kolej metropolitalna pozwoli na przemieszczanie się znacznie szybsze niż samochodem czy autobusem, a także ułatwi dostęp do metropolii mieszkańcom całego regionu. Źródło: Pomorska Kolej Metropolitalna SA 18 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i Obszb szz aarr MetM ropopo p ololil taltaaalnyn 19 O sile rynku pracy Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego decyduje bardzo korzystna struktura Struktura ekonomiczna ludności Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego w 2010 roku ekonomiczna ludności. Niemal trzy czwarte mieszkańców (ponad 926 tys. osób) jest w wieku produkcyjnym. Ich wiedza i doświadczenie służą zarówno pracodawcom już działającym Wiek Wiek Powiat Wiek produkcyjny na terenie metropolii, jak i nowym inwestorom. Na przyszłość z kolei dobrze rokuje duży udział przedprodukcyjny poprodukcyjny ludności w wieku przedprodukcyjnym, zwłaszcza w powiatach sąsiadujących z centrum metropolii. Gdańsk 74 768 293 747 88 452 Utrzymujący się szybki rozwój gospodarczy Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego prze- Gdynia 40 145 157 654 49 525 kłada się na poziom bezrobocia rejestrowanego. Dotyczy to przede wszystkim najbardziej Sopot 4550 23 818 9773 uprzemysłowionego centrum oraz sąsiadujących powiatów, które są zapleczem kadrowym dla dużych pracodawców, a także coraz atrakcyjniejszym miejscem lokowania nowych pucki 17 918 50 320 9709 inwestycji. Poziom bezrobocia notowany w latach 2009-2011 wskazuje, że metropolia wejherowski 45 560 126 056 24 006 skutecznie oparła się światowemu kryzysowi gospodarczemu i utrzymuje wysoki potencjał rozwojowy. kartuski 30 939 73 610 13 538 gdański 21 282 63 253 11 175 Zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych specjalistów przekłada się na wysokość średnich zarobków na terenie metropolii. Zdecydowanie wyższe od średniej krajowej nowodworski 7323 23 410 4967 wynagrodzenia otrzymuje się w jej centrum. Dzięki dogodnym połączeniom komunika- malborski 12 533 40 964 9451 cyjnym pracodawcy mogą zatrudniać mieszkańców tych obszarów metropolii, w których tczewski 24 177 73 315 16 289 przeciętne wynagrodzenie jest niższe. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl.

Udział ludności w strukturze ekonomicznej Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego w 2010 roku

*GDïVN 16,4% 64,3% 19,4%

Gdynia 16,2% 63,7% 20,0%

Sopot 11,9% 62,4% 25,6%

pucki 23,0% 64,6% 12,5%

ZHMKHURZVNL 23,3% 64,4% 12,3%

NDUWXVNL 26,2% 62,3% 11,5%

JGDïVNL 22,2% 66,1% 11,7%

QRZRGZRUVNL 20,5% 65,6% 13,9%

PDOERUVNL 19,9% 65,1% 15,0%

WF]HZVNL 21,2% 64,4% 14,3%

Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl.

20 G dański Obszar Metropolitalny Stopa bezrobocia rejestrowanego w Gdańskim Obszarze Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Metropolitalnym (stan na 30 czerwca 2011 roku) na obszarze metropolii w 2010 roku (w zł)

Powiat Stopa bezrobocia (w proc.) Przeciętne miesięczne wynagro- Powiat Ogółem dzenia brutto w relacji do średniej Gdańsk 5,1 krajowej (Polska=100) Gdynia 5,0 Gdańsk 4108,37 119,6 Sopot 3,4 Gdynia 3662,62 106,6

pucki 11,0 Sopot 3941,65 114,7 pucki 2872,86 83,6 wejherowski 14,2 wejherowski 2900,50 84,4 kartuski 10,6 kartuski 2765,79 80,5 gdański 7,6 gdański 3090,49 90,0 nowodworski 24,9 nowodworski 2751,87 80,1 malborski 22,3 malborski 2825,70 82,3 tczewski 3061,62 89,1 tczewski 13,0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.wup.gdansk.pl. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl.

Szacunkowe koszty pracy jednej godziny w wybranych miastach Europy Wysokie kwalifi kacje pracowników i relatywnie niskie koszty pracy powodują, że metropolia gdańska wypada Kopenhaga bardzo korzystnie na tle dużych europejskich ośrodków Oslo miejskich. Dla potencjalnych inwestorów jest to dobry Dublin powód do lokalizacji nowych inwestycji i prowadzenia działalności gospodarczej, w której koszty pracy są Helsinki głównym składnikiem kosztów funkcjonowania fi rmy. Berlin Pracodawcy, a zwłaszcza inwestorzy zagraniczni, dużą Sztokholm wagę przywiązują nie tylko do kwalifikacji nowych Londyn pracowników, lecz także do znajomości języków obcych. Moskwa W polskim systemie edukacyjnym obowiązkowa nauka Tallin języka angielskiego rozpoczyna się już w pierwszej klasie Praga szkoły podstawowej i jest zazwyczaj kontynuowana Wilno aż do ukończenia studiów. Wielu uczniów, studentów Ryga i absolwentów uczelni wyższych uczy się więcej niż jednego języka obcego – poza angielskim głównie Warszawa niemieckiego, hiszpańskiego, francuskiego, włoskiego %UDW\VíDZD i szwedzkiego. Naukę języków ułatwia sieć prywatnych Budapeszt szkół językowych, uczących zarówno podstaw języka, jak GOM i dokształcających w słownictwie specjalistycznym, tech- Bukareszt nicznym, prawnym, biznesowym. Kijów

0 5 10 15 20 25 30 35 Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Prices and Earnings, A comparison of purchasing power around the globe / 2009 edition”.

Gdański Obszar Metropolitalny 21 22 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i O bszb szz aarr MetM ropopp ololii taltaaalnyn 23 Potencjał rynku pracy metropolii budują dzisiaj młodzi, pełni energii i dobrze wykształceni ludzie, technicznych jest organizowany co roku przez uczelnie z całej metropolii Bałtycki Festiwal Nauki. którzy dopiero wkraczają w wiek produkcyjny. Na obszarze Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego Wciąż utrzymuje się duże zainteresowanie kierunkami związanymi z ekonomią i administracją. funkcjonuje wiele publicznych i niepublicznych szkół wyższych, które wraz z instytutami nauko- Rosnąca liczba studentów oraz nowe wymagania stawiane uczelniom przez gospodarkę pocią- wymi oraz naukowo-badawczymi kształcą przyszłe kadry dla całej północnej Polski. gają za sobą stały rozwój zaplecza naukowego i badawczego. Stąd wysiłek publicznych i prywat- Największy udział w kształceniu w różnych specjalnościach mają publiczne szkoły wyższe, nych szkół wyższych zmierzających do poszerzenia bazy edukacyjnej. Widać to zwłaszcza na przy- a zwłaszcza Uniwersytet Gdański, Politechnika Gdańska, Gdański Uniwersytet Medyczny kładzie trzech największych uczelni Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego. Politechnika Gdańska i Akademia Morska. W ostatnich 15 latach nastąpił szybki rozwój prywatnych szkół wyższych, wzbogaciła się o nowoczesne obiekty, w których zostały ulokowane wydziały Zarządzania oraz kształcących przede wszystkim absolwentów kierunków humanistycznych, w tym poszukiwanych Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki. Uniwersytet Gdański kontynuuje intensywną rozbu- na rynku kierunków związanych z prawem, administracją, zarządzaniem oraz fi nansami i rachun- dowę kampusów uniwersyteckich w Gdańsku-Oliwie i Sopocie. W ramach wieloletniego programu kowością. Łącznie na terenie metropolii działają obecnie 22 uczelnie wyższe i ich fi lie. inwestycyjnego wybudowano m.in. nowy kompleks Wydziału Zarządzania w Sopocie, Bibliotekę Z roku na rok powiększa się liczba kierunków oraz miejsc dla kolejnych roczników studentów. Główną, Wydział Prawa i Administracji, budynek Wydziału Nauk Społecznych (Psychologii, Szkoły wyższe w metropolii w roku akademickim 2005/2006 ukończyło ponad 16,5 tys. osób; Filozofi i, Socjologii, Dziennikarstwa, Pedagogiki, Politologii) oraz Instytutu Geografi i w Gdańsku, w roku akademickim 2009/2010 liczba osób kończących studia wzrosła już do 20,6 tys. Rok Wydziału Oceanografi i w Gdyni, a także gruntownie zmodernizowano istniejące budynki. akademicki 2009/2010 był też rekordowy pod względem liczby osób studiujących – 93,9 tys. Jednym z ważnych elementów infrastruktury edukacyjnej metropolii jest również nowe Nie bez znaczenia dla przyszłości metropolii, a zwłaszcza gospodarki, jest zmieniająca się struk- Uniwersyteckie Centrum Medycyny Inwazyjnej – szpital, w którym będzie się nie tylko leczyć tura kształcenia. Z roku na rok przybywa studentów poszukiwanych na rynku kierunków inżynie- pacjentów, lecz także kształcić nowych specjalistów studiujących na Gdańskim Uniwersytecie ryjno-technicznych, architektoniczno-budowlanych, informatycznych oraz związanych z ochroną Medycznym. Swoje zaplecze rozbudowały też znacznie Akademia Muzyczna w Gdańsku oraz środowiska. Jedną z form zachęcania młodzieży do podejmowania nauki na kierunkach Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu.

Studenci i absolwenci uczelni wyższych Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego w latach 2004–2010

100 000

95 492 97 030 92 200 94 616 89 835 86 410 80 000 82 351

60 000

Liczba studentów

Liczba absolwentów

40 000

20 000 20 306 21 015 20 778 16 173 17 492 14 379 14 875

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Największą pozycją w wydatkach samorządów jest edukacja dzieci i młodzieży. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl. fot. shutterstock

24 G dański Obszar Metropolitalny Studenci szkół wyższych metropolii gdańskiej według grup kierunków studiów w roku akademickim 2009/2010

Potencjał naukowo-rozwojowy metropolii Kierunki Studenci gdańskiej jest kształtowany nie tylko przez szkoły wyższe, lecz także przez liczne jednostki naukowo-badawcze. Na obszarze ekonomia i administracja 23 977 metropolii funkcjonują następujące placówki: • instytuty naukowo-badawcze Polskiej inżynieryjno-techniczne 11 803 Akademii Nauk (PAN): » Instytut Maszyn Przepływowych, społeczne 10 770 » Instytut Budownictwa Wodnego, » Instytut Matematyczny, pedagogiczne 9029 » Instytut Oceanologii, » Instytut Podstaw Informatyki, medyczne 6501 » Stacja Ornitologiczna; usługi dla ludności 5931 • inne publiczne i niepubliczne instytuty oraz jednostki badawczo-rozwojowe lub humanistyczne 5039 ich oddziały: » Morski Instytut Rybacki w Gdyni, architektura » Instytut Morski w Gdańsku, 4643 i budownictwo » Centrum Techniki Okrętowej w Gdańsku, » Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Centrum informatyczne 4275 Techniki Morskiej w Gdyni, » Państwowy Instytut Geologiczny, prawne 2864 Oddział Geologii Morza w Gdańsku, » Instytut Energetyki Oddział Gdańsk, fi zyczne 2290 » Instytut Elektrotechniki Oddział Gdańsk, » usługi transportowe 1770 Przemysłowy Instytut Telekomunikacji Oddział Gdańsk, artystyczne 1730 » Instytut Łączności Oddział Gdańsk, » Instytut Badań nad Gospodarką ochrona środowiska 1536 Rynkową w Gdańsku.

biologiczne 1425

matematyczno-statystyczne 1208

produkcja i przetwórstwo 1030

dziennikarstwo i informacja 654

ochrona i bezpieczeństwo 295

opieka społeczna 237

rolnicze, leśne i rybactwa 23

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Uczelnie metropolii kształcą wielu wybitnych specjalistów odnoszących sukcesy w takich dziedzi- nach jak biotechnologia, informatyka, czy robotyka i automatyka przemysłowa. Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl. fot. shutterstock

Gdański Obszar Metropolitalny 25 26 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i O bszb z aarr MetM ropoopp oloolii taltaaalnyn 27 Na obszarze metropolii gdańskiej prowadzi działalność niemal 150 tys. podmiotów gospodarki Największe spółki pod względem wielkości przychodów ze sprzedaży w Gdańskim Obszarze narodowej zarejestrowanych w systemie REGON. Przeważająca większość z nich – ponad 108 Metropolitalnym tys. – to przedsiębiorstwa należące do osób fi zycznych, które stawiają na samodzielny rozwój działalności gospodarczej. Na miejsce swoich siedzib obszar metropolii wybrało ponad 18 tys. Przychody spółek prawa handlowego, w tym także spółki akcyjne, których akcje są notowane na rynkach Nazwa fi rmy Lokalizacja ze sprzedaży Charakterystyka giełdowych. (w mln zł)

Grupa Lotos SA GK Gdańsk 19 681 Koncern paliwowy Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON w 2010 roku Energa SA GK Gdańsk 9 114 Dystrybutor energii elektrycznej Rolnictwo, Projektowanie i dystrybucja leśnictwo, Usługi Usługi LPP SA GK Gdańsk 2 079 Obszar Przemysł Budownictwo odzieży łowiectwo Rynkowe Nierynkowe Gdańska Stocznia i rybactwo Gdańsk 1 462 Produkcja stoczniowa Remontowa SA GK m.Gdańsk 272 7189 6486 46 043 5201 m.Gdynia 161 4035 3470 24 953 2848 PPH Bomi SA Gdynia 1 430 Sieć delikatesów Dystrybutor artykułów wyposa- m.Sopot 23 654 700 6304 674 Jysk Sp. z o.o. Gdańsk 996 żenia wnętrz powiat 223 1691 1730 6728 735 Elektrociepłownie Producent energii elektrycznej gdański Gdańsk 644 Wybrzeże SA i cieplnej powiat 493 1480 2376 5501 830 kartuski Multimedia Polska SA GK Gdynia 567 Czołowy dostawca usług IT powiat Dystrybutor części zamiennych 186 457 470 2509 258 Fota SA GK Gdynia 526 nowodworski do samochodów

powiat pucki 416 848 1152 8087 486 PHPU Stopol Sp. z o.o. Malbork 501 Handel i dystrybucja

powiat Producent i dystrybutor przetworów 321 2783 3617 11 365 1244 GK Graal SA Wejherowo 492 wejherowski rybnych i mięsnych gmina Grupa Blue Media SA Sopot 483 Producent oprogramowania miejska 24 468 493 3140 407 Malbork Smurfi t Kappa Polska Pruszcz Producent opakowań z kartonu 462 gmina Sp. z o.o. Gdański i tektury miejska 39 719 794 3823 520 NDI SA Sopot 443 Deweloper Tczew Producent materiałów gmina Polbruk SA Gdańsk 400 wiejska 55 158 198 676 81 budowlanych Tczew Producent zabezpieczeń Mercor SA GK Gdańsk 381 przeciwpożarowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl. Produkcja konstrukcji i stalo- Balex Metal Sp. z o.o. Bolszewo 365 wych materiałów budowlanych Kluczowe znaczenie dla gospodarki regionu i metropolii ma kilkadziesiąt fi rm osiągających największe przychody ze sprzedaży oraz zyski, z których podatki zasilają m.in. lokalne budżety Gdańskie Przedsiębiorstwo Producent i dystrybutor energii samorządowe. To jednocześnie jedni z największych pracodawców na obszarze metropolii Gdańsk 355 gdańskiej. Energetyki Cieplnej cieplnej Sp. z o.o.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.lista500.polityka.pl.

28 G dański Obszar Metropolitalny Na terenie Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego działa kilkanaście organizacji zrzeszających Inwestycje zagraniczne i wspierających podmioty gospodarcze. Ich stanowiska są bardzo istotne w dyskusji o strategii rozwoju gospodarczego metropolii i całego regionu pomorskiego: • Gdański Związek Pracodawców (www.pracodawcypomorza.pl), Szybko rozwijająca się pod względem społecznym i gospodarczym metropolia z roku na rok • Krajowa Izba Gospodarki Morskiej (www.kigm.pl), zyskuje w oczach inwestorów zagranicznych jako atrakcyjne miejsce lokowania i prowadzenia • Stowarzyszenie Wolna Przedsiębiorczość w Gdańsku (www.swp.gda.pl), różnego rodzaju przedsięwzięć gospodarczych. Liczba inwestycji zaczęła szybko wzrastać, • Agencja Rozwoju Pomorza S.A. (www.arp.gda.pl), zwłaszcza po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. • Loża Gdańska Business Centre Club (www.bcc.org.pl), Poprawiająca się komunikacja, szybko rozwijające się budownictwo mieszkaniowe i rynek nieru- • Gdański Klub Biznesu (www.gkb.pl), chomości komercyjnych, wykwalifi kowane kadry, atrakcyjne tereny inwestycyjne, w tym objęte • Pomorski Związek Pracodawców „Przedsiębiorczość” (www.pkpplewiatan.pl), przepisami o specjalnych strefach ekonomicznych, bliskość szkół wyższych i zaplecza naukowego • Związek Pracodawców Forum Okrętowe (www.forumokretowe.org.pl), – to główne czynniki, które skłaniają inwestorów do lokowania swojego kapitału właśnie tutaj. • Wojewódzkie Zrzeszenie Handlu i Usług (www.wzhiu.com.pl), Gdański Obszar Metropolitalny wraz z całym regionem pomorskim jest zaliczany do pierwszej • Rada Regionalna Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT w Gdańsku piątki obszarów najbardziej atrakcyjnych dla zagranicznych inwestorów w Polsce. W wojewódz- (www.not.org.pl), twie pomorskim funkcjonuje prawie 3,8 tys. podmiotów gospodarczych z udziałem kapitału • Pomorska Izba Rolnicza (www.pir.home.pl), zagranicznego. Udział regionu w bezpośrednich inwestycjach zagranicznych w Polsce stanowi • Fundacja Gospodarcza w Gdyni (www.fungo.com.pl), około 13 proc. ich wartości. • Polskie Stowarzyszenie Kobiet Biznesu (www.pskb.pl), • ICT Pomerania (www.teleakademia.pl), • Pomorska Izba Rzemieślnicza Małych i Średnich Przedsiębiorstw (www.pomorskaizba.com.pl), • Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna (www.prot.gda.pl).

Spółki handlowe działające na terenie metropolii (stan na 31 marca 2011 r.)

Obszar Ogółem

m. Gdańsk 8601

m. Gdynia 4658

m. Sopot 1458

powiat gdański 882

powiat kartuski 642

powiat nowodworski 130

powiat pucki 424

powiat wejherowski 1051

powiat malborski 256

powiat tczewski 565

razem 18 411

Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Biuletyn statystyczny województwa pomorskiego I kwartał 2011 roku”, Terminal kontenerowy DCT Gdańsk to jedna z największych inwestycji zagranicznych na obszarze metropolii GUS, Gdańsk 2011. fot. DCT Gdańsk SA

Gdański Obszar Metropolitalny 29 Metropolia jest też atrakcyjna dla operatorów czołowych europejskich sieci handlowych. Działa W stronę innowacyjnej gospodarki tu ponad 50 wielkopowierzchniowych centrów handlowych i hipermarketów, należących i zarzą- dzanych przez takich operatorów i sieci, jak Apsys (Francja), Auchan/Leroy Merlin (Grupa Auchan, Francja), ECE Projektmanagement (Niemcy), E. Leclerc (Francja), Carrefour (Francja), Castorama Metropolia zajmuje jedno z czołowych w skali kraju miejsc pod względem lokalizacji przedsię- (Wielka Brytania), Tesco (Wielka Brytania), Real/Praktiker/Media Markt (Grupa Metro, Niemcy), biorstw sektora wysokich technologii. Dotyczy to przedsiębiorstw zajmujących się projektowa- Obi (Niemcy), IKEA (Szwecja). Ofertę centrów handlowych uzupełniają sieci supermarketów niem, produkcją i dostawą urządzeń elektronicznych i telekomunikacyjnych, automatyki przemy- takich operatorów, jak Jeronimo Martins (Portugalia – sieć Biedronka), Schwarz (Niemcy – sieć słowej i mechatroniki, farmaceutyków i produktów pochodnych, a także świadczących usługi: Lidl), Kaufl and (Niemcy – Kaufl and) i Dansk Supermarked (Dania – sieć Netto). fi nansowo-księgowe, teleinformatyczne oraz budowy i obsługi systemów i baz danych. Gdański Obszar Metropolitalny jest miejscem przyciągającym inwestorów zagranicznych, którzy Dynamiczny rozwój sektora high-tech wynika z coraz liczniejszych inwestycji koncernów między- lokują tu zarówno siedziby, jak i oddziały swoich fi rm. Pod koniec 2010 roku prowadziło tu dzia- narodowych oraz polskich fi rm transferujących własne know-how. Jest też efektem wysokiego łalność ponad 3 tys. spółek prawa handlowego z udziałem kapitału zagranicznego. poziomu uczelni kształcących profesjonalne kadry. Do czołowych fi rm tego sektora należą m.in.: IBM, Intel Technology Poland, Sii, Jeppesen by Boeing, Flextronics International Poland, Young Digital Planet, DGT, Gemplus Pologne czy ZenSar Spółki z udziałem kapitału zagranicznego działające na terenie metropolii (stan na 31 marca 2011 roku) Technologies, Sony Entertainment Pictures. Wsparcie oraz pomoc w rozwoju nowych fi rm sektora high-tech zapewniają inwestorom w Gdańskim Obszarze Metropolitalnym: specjalna strefa ekonomiczna, dwa parki naukowo-tech- Obszar Ogółem nologiczne w Gdańsku i Gdyni oraz inkubatory przedsiębiorczości.

m. Gdańsk 1464

m. Gdynia 937

m. Sopot 262

powiat gdański 154

powiat kartuski 102

powiat nowodworski 18

powiat pucki 82

powiat wejherowski 188

powiat malborski 54

powiat tczewski 106

razem 3313

Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Biuletyn statystyczny województwa pomorskiego I kwartał 2011 roku”, Dzięki inwestycjom w parki technologiczne i inkubatory samorządy metropolii stwarzają warunki do rozwoju innowa- GUS, Gdańsk 2011. cyjnych gałęzi gospodarki. fot. Gdański Park Naukowo-Technologiczny

30 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i Obszb szz aarr MetM ropopo p ololitalalnyn 31 Gdański Obszar Metropolitalny to jedno z najatrakcyjniejszych do zamieszkania miejsc w Polsce. Bliskość morza, zróżnicowanie terenu, Trójmiejski Park Krajobrazowy niemal w centrum metro- polii, cisza i urok kaszubskich miast, wspaniałe zasoby architektury pochodzące z wielu okresów (sięgający korzeniami średniowiecza Gdańsk, modernistyczna Gdynia i secesyjny Sopot) – wszystko to sprawia, że na terenie metropolii powstaje coraz więcej ambitnych inwestycji miesz- kaniowych. Realizują je inwestorzy prywatni, publiczni, spółdzielnie, towarzystwa budownictwa społecznego oraz kilkudziesięciu deweloperów krajowych i zagranicznych.

Mieszkania oddane do użytku w Gdańskim Obszarze Metropolitalnym w 2010 roku

Liczba mieszkań oddanych Obszar do użytku

m. Gdańsk 3572

m. Gdynia 1120

m. Sopot 120

powiat gdański 1202

powiat kartuski 653

powiat nowodworski 207 Metropolia stwarza warunki do rozwoju zarówno kameralnego budownictwa mieszkaniowego jak i inwestycji w luksusowe apartamentowce takie jak Sea Tower w Gdyni powiat pucki 757 fot. Maciej Blachowski

powiat wejherowski 1635 Ważnym czynnikiem stymulującym rozwój gospodarki, zwłaszcza tej opartej na wiedzy, jest powiat malborski 338 dostępność powierzchni biurowych wyposażonych w nowoczesną infrastrukturę telekomunika- cyjną. Dotyczy to przede wszystkim centralnej części metropolii – Gdańska, Gdyni i Sopotu. powiat tczewski 302 W centrum metropolii znajduje się ponad 30 obiektów z powierzchniami biurowymi klas A i B, o łącznej powierzchni ponad 260 tys. m2 i powierzchni użytkowej prawie 150 tys. m2. W latach 2008–2009 nastąpił znaczący wzrost liczby inwestycji w nowoczesne powierzchnie razem 9568 biurowe. Na zaawansowanym etapie realizacji znajdują się dwa nowoczesne kompleksy biurowe w Gdańsku i Gdyni, o łącznej powierzchni ponad 50 tys. m2. Kilkanaście kolejnych projektów biurowych, o szacunkowej powierzchni około 200 tys. m2, jest w fazie przygotowań Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Biuletyn statystyczny województwa pomorskiego IV kwartał 2010 roku”, do realizacji. GUS, Gdańsk 2011. Metropolia, jako ważny ośrodek przemysłowy i węzeł transportowy, przyciąga inwestorów zain- teresowanych budową powierzchni komercyjnych, przede wszystkim magazynowo-składowych W 2010 roku, mimo kryzysu w branży nieruchomości, na terenie Gdańskiego Obszaru i produkcyjnych. Większość nowoczesnych obiektów powstaje w rejonie portów morskich oraz Metropolitalnego oddano do użytku ponad 9,5 tys. nowych mieszkań. Równolegle kontynu- w sąsiedztwie głównych arterii tranzytowych, a zwłaszcza wzdłuż drogi ekspresowej S6. Swoją owano kilkadziesiąt projektów inwestycyjnych, obejmujących budownictwo jednorodzinne obecność w metropolii zaznaczyli już jedni z największych operatorów logistycznych na świecie: (głównie na terenach podmiejskich i wiejskich), budynki wielorodzinne oraz obiekty apartamen- ProLogis oraz Panattoni. towe. Przygotowywanych jest kilkadziesiąt kolejnych projektów inwestycyjnych, które realizują Na obszarze metropolii dostępnych jest wiele nowych terenów komercyjnych, które mogą być deweloperzy krajowi i zagraniczni. wykorzystane pod kolejne inwestycje mieszkaniowe, biurowe, handlowe, rekreacyjne itp.

32 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i Obszb szz aarr MetM ropopo p ololitalalnyn 33 Turystyka jest jedną z najważniejszych i najlepiej rozwijających się branż Gdańskiego Obszaru wycieczkowe, w tym również największe wycieczkowce na świecie. W 2010 roku statki pasażer- Metropolitalnego i regionu pomorskiego. Turystów zachęcają do przyjazdu niepowtarzalne skie cumowały przy portowych nabrzeżach Gdańska i Gdyni około 110 razy, przywożąc na swoich walory przyrodnicze oraz wielokulturowe dziedzictwo regionu, będące spuścizną po mieszkają- pokładach ponad 130 tys. pasażerów, którzy zwiedzali metropolię i region oraz korzystali z licz- cych tu pokoleniach rdzennej i napływowej ludności. Atrakcyjność turystyczna przekłada się nych usług oraz atrakcji turystycznych. na dynamiczny rozwój infrastruktury turystycznej. Metropolia szczyci się wyjątkową ofertą nie Liczną grupę morskich turystów zagranicznych stanowią pasażerowie promów pasażersko-samo- tylko dla turystów, lecz także mieszkańców metropolii. chodowych, kursujących między Gdańskim Obszarem Metropolitalnym a portami szwedzkimi, Dynamiczny wzrost zainteresowania Gdańskim Obszarem Metropolitalnym wśród turystów przybywający tu na jednodniowe zakupy bądź goszczący tranzytem. zagranicznych to efekt aktywności samorządów i organizatorów turystyki na targach branżo- Uwzględniając średnie wydatki turystów zagranicznych na jeden dzień pobytu w Polsce, oszaco- wych. Liczba turystów odwiedzających metropolię, zwłaszcza w sezonie letnim, to pochodna nie wane przez Instytut Turystyki w Warszawie na 101 USD, można przyjąć, że tylko nocujący turyści tylko warunków pogodowych oraz walorów przyrodniczych i historycznych, to także wpływ wielu zagraniczni pozostawili w metropolii ponad 52 mln USD. Co najmniej porównywalną kwotę innych czynników, takich jak dostępność bazy noclegowej, atrakcyjność oferty rekreacyjnej pozostawili turyści jednodniowi. To najlepszy dowód na to, jaki potencjał tkwi w branży tury- i kulturalnej, dostępność usług medycznych i spa na europejskim poziomie oraz oferta handlowa. stycznej na terenie metropolii. Dla mieszkańców Skandynawii, Wysp Brytyjskich, Niemiec i Obwodu Kaliningradzkiego metro- Znaczenie Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego jako ważnego ośrodka turystycznego i gospo- polia to popularne miejsce wyjazdów zakupowych, wycieczek turystycznych i wyjazdów w celach darczego przekłada się na rozwój bazy hotelowej. W 2009 roku turyści mieli do dyspozycji 462 rozrywkowo-rekreacyjnych. Wśród turystów często wizytujących metropolię nie brakuje także kategoryzowane obiekty noclegowe o zróżnicowanym standardzie. Hotele (w liczbie 76) ofero- osób korzystających z zaawansowanych usług medycznych. wały gościom ponad 4,5 tys. pokoi oraz ponad 9,2 tys. miejsc noclegowych. Przeważająca liczba Znaczący ruch turystyczny generują w metropolii porty morskie, do których zawijają liczne statki miejsc hotelowych była dostępna w obiektach o standardzie 3* i 2*.

Baza noclegowa Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego w 2009 roku Baza hotelowa Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego w 2009 roku

Liczba Liczba miejsc Liczba Liczba miejsc Liczba pokoi Liczba miejsc Obszar obiektów noclegowych Obszar Liczba obiektów obiektów noclegowych w hotelach noclegowych całorocznych całorocznych m. Gdańsk 95 69 11 610 7131 m. Gdańsk 23 1772 3483

m. Gdynia 29 22 2969 1878 m. Gdynia 14 777 1467

m. Sopot 37 33 3947 3055 m. Sopot 13 783 1554

powiat gdański 16 12 1321 883 powiat gdański 7 294 579

powiat kartuski 38 21 2033 1106 powiat kartuski 3 77 201 powiat powiat 75 16 8617 1246 4 146 335 nowodworski nowodworski powiat pucki 160 59 13 925 6252 powiat pucki 17 991 2200 powiat powiat 19 15 1314 1137 10 478 916 wejherowski wejherowski powiat malborski 13 11 1065 780 powiat malborski 6 251 472

powiat tczewski 10 10 473 473 powiat tczewski 3 74 147

razem 462 230 47 942 21 389 razem 76 4578 9244

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Instytutu Turystyki – www.intur.com.pl. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Instytutu Turystyki – www.intur.com.pl.

34 G dański Obszar Metropolitalny Ze względu na stale rosnącą liczbę gości hotelowych oraz zbliża- jący się termin Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2012 rośnie zainteresowanie inwestorów krajowych i zagranicznych budową nowych obiektów klasy wyższej, z funkcjami konferencyj- nymi i spa, oraz hoteli klasy turystycznej. W latach 2008–2009 otwarto m.in. hotel Sheraton w Sopocie (5*) a w Gdańsku hotele Radisson Blu (5*), Qubus (4*) i Gdańsk (4*). W 2010 roku został otwarty m.in. hotel Hilton (5*) w Gdańsku. Kolejnych kilkanaście obiektów hotelowych o różnym standardzie na terenie obszaru metropolitalnego jest w trakcie budowy lub w fazie planowania. Nowe możliwości inwestowania stwarzają także atrakcyjnie poło- żone tereny oferowane przez samorządy oraz planowane przez fi rmy deweloperskie budowy obiektów wielofunkcyjnych, których część można zagospodarować jako hotele. Perspektywiczne projekty są przygotowywane m.in. dla dawnych terenów garnizonu oraz terenów stoczniowych i strefy nadmorskiej w Gdańsku, rejonu dworca kolejowego w Sopocie oraz terenów nadmorskich i oddzie- lających port i miasto w Gdyni. Metropolia przyciąga wielu inwestorów z branży hotelarskiej. Wśród nich są takie sieci jak Sheraton, Hilton, Radison Sas fot. archiwum UM Sopot Metropolia sportu i rekreacji

Gdański Obszar Metropolitalny to miejsce wyjątkowe dla osób lubiących sport i miłośników aktywnego wypoczynku. Istniejąca tu infrastruktura sportowa i rekreacyjna pozwala na uprawianie niemal wszystkich dyscyplin sportów indywidualnych i zespołowych. Stale jest rozbudowywana infrastruktura sportowa dla gier zespo- łowych. Na granicy Gdańska i Sopotu w 2010 roku przekazano do użytku halę widowiskowo-sportową dla 15 tys. widzów, nato- miast w Gdyni w 2008 roku udostępniono halę sportową dla 4,5 tys. widzów. W Gdańsku, w którym odbędą się fi nały Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2012, dobiegła końca budowa stadionu piłkarskiego dla 44 tys. widzów. W ostatnich latach prze- prowadzono gruntowną modernizację zaplecza dwóch klubowych stadionów piłkarskich w Gdańsku i Gdyni oraz zbudowano i zmodernizowano kilka hal sportowych, służących treningom i rozgrywkom oraz wynajmowanych na potrzeby sportowo-rekre- acyjne mieszkańców. Podobne działania podejmuje się w całej metropolii – istniejące obiekty sportowe poddaje się gruntownej modernizacji lub buduje zupełnie nowe zaplecza sportowo-rekre- acyjne przeznaczone dla mieszkańców oraz turystów. Na terenie metropolii funkcjonuje kilkadziesiąt obiektów sporto- wych, umożliwiających uprawianie takich dyscyplin, jak squash czy tenis ziemny. Najbardziej znane są korty Sopockiego Klubu Tenisowego, na których odbywają się międzynarodowe zawody ATP. Wiele kortów z nawierzchnią gruntową jest dostępnych Stadion PGE Arena Gdańsk gościł na trybunach pierwszych fanów piłki nożnej już w sierpniu 2011 roku. również w sezonie zimowym. fot. UMG/Jerzy Pinkas.

Gdański Obszar Metropolitalny 35 Gdański Obszar Metropolitalny znany jest także z wieloletnich tradycji w jeździe konnej. Dzięki środkom z Unii Europejskiej zostanie zmodernizo- wany, leżący w samym sercu metropolii, sopocki hipodrom, słynący przed laty m.in. z organizacji wyścigów konnych oraz zawodów jeździeckich. W granicach metropolii intensywnie rozbudowuje się infrastrukturę umoż- liwiającą uprawianie wszystkich rodzajów sportów wodnych. Wzdłuż plaż ulokowały się kluby wind- i kitesurfi ngowe. Najbardziej znane to Sopocki Klub Żeglarski oraz Narodowe Centrum Żeglarstwa AWFiS Gdańsk. Trenujący w nich zawodnicy wielokrotnie zdobywali w żeglarstwie i windsurfi ngu laury w mistrzostwach Europy, świata oraz na olimpiadach, W wielu miejscach, bezpośrednio na plażach lub w stanicach wodnych, możliwe jest wypożyczenie w sezonie letnim lekkiego sprzętu pływającego: kajaków, rowerów wodnych, łodzi wiosłowych, motorowych i żaglowych. Kluby żeglarskie i nowo powstające mariny oferują możliwość cumowania i czarterowania pełnomorskich jachtów żaglowych i motorowych. Rozbudowa sieci portów i przystani żeglarskich wzdłuż brzegów Zatoki Gdańskiej, delty Wisły i Zalewu Wiślanego, w ramach rewitalizacji śródlądo- wych szlaków wodnych, to dla władz samorządowych jeden z priorytetów służących podniesieniu atrakcyjności turystycznej metropolii i regionu. W efekcie w ostatnich latach stworzono doskonałe warunki do cumowania, przechowywania i remontu jachtów w portach i marinach jachtowych Gdyni i Gdańska. Do ekskluzywnego grona światowych portów jachtowych dołą- czył w 2011 roku Sopot, w którym oddano do użytku marinę żeglarską, Wśród centrów pobytowych dla piłkarzy biorących udział w turnieju UEFA EURO 2012TM znalazł się nowowybudowany hotel Mistral Sport sąsiadującą bezpośrednio z najdłuższym drewnianym molem na świecie. oraz stadion i kompleks sportowy w Gniewinie. Metropolia ma do zaoferowania kilkanaście basenów pływackich. W Sopocie fot. archiwum UG Gniewino znajduje się także kompleks basenów (aquapark) i planowana jest budowa kolejnych obiektów tego typu, m.in. w Gdańsku i Redzie. W bezpośrednim sąsiedztwie centrum metropolii są dostępne trzy pola golfowe: Sierra Golf Club w Pętkowicach koło Wejherowa, Postołowo Golf Club w Postołowie oraz Tokary Golf Club w Tokarach. W Sopocie znajduje się pięknie położony stadion lekkoatletyczny (SKLA) z tartanową bieżnią i zapleczem hotelowym. Stale rozwijana infrastruktura sportowa jest też areną zmagań drużyn profesjonalnych. Organizowane na stadionach i w halach sportowych rozgrywki ligowe przyciągają co roku dziesiątki tysięcy kibiców. Wysoko w tabelach rozgrywek plasują się tutejsze drużyny piłkarskie, koszykarskie i siatkarskie. Fani kibicujący klubom, które walczą o najwyższe trofea, nie mogą zatem narzekać na brak emocjonujących widowisk sportowych. Ligowe drużyny i ich zawodnicy są sponsorowani przez duże fi rmy regionalne, które w ten sposób realizują ideę społecznej odpowiedzialności w biznesie. Unikatowe położenie Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego nad brzegiem morza, przy ujściu najdłuższej polskiej rzeki, a także w sąsiedztwie otuliny Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego stwarza niepowtarzalne warunki do turystyki pieszej i pieszo-rowerowej. Istnieją tutaj wspaniałe szlaki ciągnące się od samego serca metropolii aż do Pojezierza Kaszubskiego.

Modernizacja i rozbudowa ogólnodostępnej infrastruktury sportowej, w tym m.in. nowoczesnych kompleksów boisk to jeden z priorytetów samorządów Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego. Na zdjęciu boisko „Orlik 2012” zbudowane w Cedrach Wielkich. fot. archiwum UG Cedry wielkie

36 G dański Obszar Metropolitalny Zdrowie w metropolii

W metropolii funkcjonuje bardzo dobrze rozwinięta publiczna i niepubliczna ochrona zdrowia. Usługi medyczne zapewnia ponad 300 różnych zakładów opieki zdrowotnej oraz niemal 500 aptek. System opieki zdrowotnej bazuje na sieci prywatnych placówek opieki zdrowotnej, świadczących podstawowe usługi zdrowotne, oraz sieci jednostek oferujących zaawansowane usługi medyczne (szpitale), należących w przeważającej mierze do samorządów. Najważniejsze jednostki służby zdrowia na terenie Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego to: • Szpital Specjalistyczny Świętego Wojciecha Adalberta w Gdańsku-Zaspie, • Pomorskie Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy w Gdańsku, • Specjalistyczny ZOZ nad Matką i Dzieckiem w Gdańsku, • Wojewódzki Szpital Psychiatryczny im. prof. T. Bilikiewicza w Gdańsku, • Pomorskie Centrum Traumatologii Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Gdańsku, • Wojewódzki Zespół Reumatologiczny im. J. Titz-Kosko w Sopocie, • Szpital Morski im. PCK w Gdyni, • Szpital Miejski im. J. Brudzińskiego w Gdyni, • Szpital Specjalistyczny im. F. Ceynowy w Wejherowie, • Wojewódzkie Centrum Onkologii w Gdańsku, • Szpital im. Franciszka Żaczka w Pucku.

Na terenie metropolii funkcjonują jednocześnie wysokospecjalistyczne jednostki ochrony zdrowia, takie jak Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku oraz Uniwersyteckie Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni. Gdańsk jest miastem, w którym powstał pierwszy w Polsce prywatny szpital, należący do gieł- dowej spółki Swissmed. Metropolia, a zwłaszcza Sopot, znana jest także z unikatowych walorów zdrowotnych. Usługi spa oferuje wiele specjalistycznych gabinetów. W trosce o zdrowie mieszkańców samorządy metropolii rozwijają i fi nansują liczne programy profi laktyki zdrowotnej. fot. shutterstock Metropolia kulturalna

Gdański Obszar Metropolitalny oferuje mieszkańcom i turystom wiele kulturalnych wydarzeń » Sopocka Scena Alternatywna Off de Bicz w Sopocie, i imprez cyklicznych. W dużej mierze to właśnie one decydują o wielkiej popularności nadmor- » Scena Teatralna ŻAK w Gdańsku, skiej aglomeracji. W zróżnicowanej ofercie kulturalnej znajdują się również wydarzenia świato- » Scena Studencka w Gdyni – Centrum Kultury w Gdyni, wego formatu. » Teatr w Oknie w Gdańsku, Główne instytucje, ośrodki kultury oraz wydarzenia kulturalne w metropolii to: » Scena Letnia Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza w Gdyni-Orłowie, • sceny teatralne: » Scena Letnia Teatru Wybrzeże w Pruszczu Gdańskim; » Teatr Wybrzeże w Gdańsku, • fi lharmonie i sceny muzyczne: » Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, » Państwowa Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina w Gdańsku, » Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, » Państwowa Opera Bałtycka w Gdańsku, » Teatr Atelier im. Agnieszki Osieckiej w Sopocie, » Polska Filharmonia Kameralna w Sopocie; » Malarnia Teatru Wybrzeże w Gdańsku, • muzea: » Scena Kameralna w Sopocie, » Muzeum Narodowe w Gdańsku, » Miejski Teatr Miniatura w Gdańsku, » Muzeum Historyczne Miasta Gdańska,

Gdański Obszar Metropolitalny 37 » Muzeum Bursztynu w Gdańsku, » Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, » Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku, » Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, » Muzeum Miasta Gdyni, » Muzeum Miasta Sopotu, » Muzeum Motoryzacji w Gdyni; • galerie i centra kultury: » Klub Żak w Gdańsku, » Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia” w Gdańsku, » Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, » Instytut Sztuki „Wyspa” w Gdańsku, » Gdańska Galeria Miejska, » Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, » Galeria Sztuki Współczesnej „Triada” w Sopocie, » Dworek Sierakowskich w Sopocie.

Na obszarze metropolii funkcjonuje także sześć kompleksów kinowych (multipleksów) i kilka mniejszych kinowych sal projekcyjnych; w sezonie letnim działają kina na nadmor- skich plażach, a bogata oferta kulturalna sprawia, że miesz- kańcy i turyści bez względu na porę roku znajdą dla siebie interesujące wydarzenie. Ciekawą propozycją dla miłośników fauny może być wizyta w rezerwacie Ptasi Raj na Wyspie Sobieszewskiej, Miejskim Ogrodzie Zoologicznym w Gdańsku, Akwarium Gdyńskim (dawniej Oceanarium) czy fokarium Stacji Morskiej Instytutu Oceanografi i Uniwersytetu Gdańskiego na Helu.

Samorządy, doceniając rolę kultury w życiu mieszkańców Centrum Hewelianum to przykład udanej rewitalizacji historycznego kompleksu militarnego w centrum Gdańska. i turystów, podejmują wiele działań służących modernizacji fot. archiwum UM Gdańsk i rozbudowie istniejącej infrastruktury. Do najważniejszych przedsięwzięć w tej dziedzinie, zrealizowanych i planowa- nych, należą: • Centrum Hewelianum – adaptacja historycznego kompleksu militarnego na centrum edukacyjno-rekre- acyjne w Gdańsku, • Szlak Bursztynowy – rekonstrukcja rzymskiej faktorii handlowej w Pruszczu Gdańskim, • rozbudowa Muzeum Narodowego w Gdańsku, • rozbudowa Teatru Muzycznego w Gdyni, • przebudowa i modernizacja Opery Leśnej w Sopocie, • budowa/rekonstrukcja wczesnośredniowiecznego grodziska w Sopocie, • budowa Muzeum Miasta Gdyni oraz Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, • budowa Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, • budowa Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku, • budowa Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku, Lokalny folklor przyciąga do metropolii rzesze turystów. Metropolia może pochwalić się jedną z największych muzycznych imprez • rozbudowa Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. fot. archiwum UG Pszczółki plenerowych w Europie – Heineken Open’er Festival w Gdyni. fot. Krzysztof Romański

38 G dański Obszar Metropolitalny Wybrane atrakcje turystyczne Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego

Trakt Królewski i zabytki Molo i marina w Sopocie Głównego Miasta w Gdańsku Najdłuższe w Europie drewniane molo (511,5 Trakt Królewski, zaliczany do najwięk- m), przecinające sopocką plażę, to miejsce szych i najpiękniejszych zabytkowych rekreacyjnych i zdrowotnych spacerów zespołów architektonicznych w Polsce (stężenie jodu na częściach najdalej wysunię- i północnej Europie, to punkt obowiąz- tych w morze jest dwukrotnie większe niż kowy w planie zwiedzania każdego na lądzie), organizacji licznych festynów, turysty. Trakt, wiodący ulicą Długą a jednocześnie przystań turystycznej żeglugi i Długim Targiem, od Złotej Bramy po pasażerskiej oraz taksówek wodnych. Jest Zieloną, zachwyca fasadami patrycju- to również doskonałe miejsce do obserwacji szowskich kamienic i reprezentacyjnymi rozgrywających się na wodach zatoki budowlami, z których najokazalsze mistrzostw świata w żeglarstwie, Pucharu i najcenniejsze to Dwór Artusa i Ratusz Bałtyku w windsurfingu czy triathlonu Głównego Miasta. Trakt otaczają zabytki sopockiego. Głównego Miasta z charakterystycznymi Sopockie molo składa się z dwóch części: słyn- dla Gdańska obiektami: kościołem nego drewnianego pomostu spacerowego oraz Najświętszej Marii Panny – największą skweru Kuracyjnego na lądzie, na którym są gotycką świątynią ceglaną na świecie, organizowane koncerty i festyny. W najbliż- oraz Żurawiem – średniowiecznym dźwi- szym otoczeniu można podziwiać unikatową giem portowym. secesyjną architekturę kurortu.

Skwer Kościuszki w Gdyni To miejsce, w którym Gdynia łączy się Gotycki kościół poklasztorny z morzem i pokazuje morskie dzie- w Żukowie dzictwo. Skwer Kościuszki jest jednym Historia świątyni sięga drugiej połowy XIV z ulubionych miejsc spacerów i wycie- wieku. Pierwsza pewna informacja o kościele czek turystów oraz mieszkańców Gdyni, pochodzi z 1462 roku. Przez stulecia świątynia a także popularne miejsce organizacji służyła zakonnicom i mieszkańcom Żukowa. koncertów, festynów i innych imprez Najcenniejszym obiektem jest XVI-wieczny masowych. To również punkt stałego ołtarz antwerpski, usytuowany po prawej postoju historycznych jednostek – nisz- stronie głównego ołtarza. XVII-wieczną czyciela ORP „Błyskawica” i żaglowca „Dar metrykę ma ołtarz główny poświęcony Pomorza” – oraz częstych odwiedzin Wniebowzięciu NMP. Równie interesujące są statków wycieczkowych, zespołów flot barokowe: ambona, balustrada chóru (oddzie- wojennych innych państw i żaglowców. lająca dawniej zakonnice od wiernych modlą- Stąd odpływają tramwaje wodne i statki cych się w kościele) oraz liczne obrazy żeglugi przybrzeżnej. Do atrakcji skweru i zdobienia. należą też, popularne zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży, Akwarium Gdyńskie, nowoczesna marina żeglarska oraz bogate zaplecze gastronomiczne.

Gdański Obszar Metropolitalny 39 Elektrownia wodna w Rutkach Zamek krzyżacki w Malborku Jedna z najstarszych czynnych elektrowni Malbork to dawna stolica zakonu krzyżackiego. Zamek jest największą gotycką warownią ceglaną wodnych na Pomorzu. Zbudowano ją w 1910 w Europie. Jest jednocześnie uważany za największy zespół zamkowy na świecie. W 1997 roku roku w dolinie Raduni, poniżej przełomowego został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. odcinka rzeki. Niewielka tama spiętrza wody rzeki do poziomu 4 metrów nad poziom dna, tworząc niewielkie jezioro o zawartości 4 mln m3 wody. Sztuczny kanał doprowadza wodę z tego zbiornika do elektrowni, gdzie spada ona na położone 12 metrów niżej dwie turbiny Francisa o łącznej mocy 560 kW. Do dziś zachowały się też dawne zabudowania dla pracowników. Elektrownia sąsiaduje z kratow- nicowym mostem, zawieszonym na przęsłach o wysokości 30 metrów, który jest popularnym miejscem spotkań miłośników wspinaczki oraz skoków na bungee.

fot. Jacek Kita fot. UMG / Przemysław Rot Trójmiejski Park Krajobrazowy Kalwaria Wejherowska Obszar leśny o powierzchni ponad 20 tys. ha stanowi wspaniałe miejsce do spacerów, jazdy Zespół 26 kaplic ufundowanych przez wojewodę na rowerze i uprawiania narciarstwa klasycznego. Park leży na wielu wzgórzach morenowych, malborskiego Jakuba Wejhera, założyciela jest poprzecinany licznymi potokami. Tutaj bierze początek wiele szlaków turystycznych. Lasy Wejherowa. Została zbudowana w latach 1649 - parku to „płuca” metropolii gdańskiej. 1655. Jest ona perłą architektury sakralnej Polski Północnej i obok Kalwarii Zebrzydowskiej i Pakoskiej jest najstarszym sanktuarium Męki Pańskiej w Polsce. Wspólnie z zabudową miejską Wejherowa i zespołem pałacowo - parkowym, tworzy ona jednolity kompleks o dużych walorach krajobrazowo-przestrzennych. Jest jednym z trzech najwybitniejszych tego rodzaju założeń w Polsce. Pierwsze pielgrzymki zaczęły przychodzić do Wejherowa pod koniec XVII wieku. a Kalwarii Wejherowskiej celebruje się aktualnie pięć odpustów. Od 2002 roku na Kalwarii Wejherowskiej wysta- wiane jest Misterium Męki Pańskiej, w którym aktorzy przebrani w stylizowane stroje, przedsta- wiają poszczególne wydarzenia Drogi Krzyżowej. fot. www.artdesign.net.pl W inscenizacji, w której udział biorą tysiące wiernych. Dzwonnica menonicka w Wiślinie W latach 2006-2008 Kalwaria Wejherowska Na niewielkim cmentarzu w Wiślinie zachowała się jedyna w Europie brama-dzwonnica meno- została poddana kompleksowej renowacji nicka z 1792 roku. Odrestaurowany drewniany obiekt kryje we wnętrzu dobrze zachowane, w ramach projektu współfi nansowanego przez wycięte w słupach konstrukcyjnych nazwiska fundatora, opiekunów i wykonawcy bramy. Unię Europejską. Zabytkowa dzwonnica to jeden z wielu zachowanych na Żuławach obiektów architektonicznych fot. archiwum Starostwo Powiatowe charakterystycznych dla tego okresu historii, kiedy żyli tutaj menonici. Tutejsze szlaki turystyczne

40 G dański Obszar Metropolitalny zaprowadzą miłośników dawnych dziejów do stojących do dzisiaj domów podcieniowych, budo- Groty Mechowskie wanych w żuławskich wsiach w XVII i XVIII wieku. Jedyna tego typu w Polsce i Europie Północnej osobliwość geologiczna, powstała w obrębie wzgórza morenowego wskutek wypłukania piasku spomiędzy skał osadowych, scementowanych Półwysep Helski węglanem wapnia, a przez to odporniejszych na erozję. Można tu przejść przez najkrótszą Ten 35-kilometrowy półwysep jest właściwie piaszczystą wydmą, zabudowaną wieloma miastami w Polsce trasę podziemną i podziwiać malownicze słupy podtrzymujące sklepienie przy obu i osadami rybackimi o unikatowym charakterze. To znakomite miejsce do uprawiania sportów wejściach do jaskini, a także liczne twory geologiczne powstałe w wyniku działania wody. wodnych. Na półwyspie zachowało się wiele zabytków militarnych, szczególnie z okresu drugiej wojny światowej. Dotrzeć tam można samochodem, pociągiem, rowerem, a także tramwajem Pojezierze Kaszubskie wodnym, który w sezonie letnim łączy półwysep z miastami metropolii gdańskiej. Ta malownicza kraina rozciąga się od wybrzeża Bałtyku na północy aż po południowe granice regionu. Stanowi zaplecze wypoczynkowe dla mieszkańców metropolii gdańskiej. Wśród wzgórz połyskują długie ciągi rynnowych jezior, podkreślając niespotykane walory krajobrazowe. Wśród ciszy, w nieodkrytej jeszcze do końca krainie, rozwija się turystyka żeglarska. Warto odwiedzić Kaszubski Park Etnografi czny we Wdzydzach Kiszewskich.

fot. www.artdesign.net.pl Zatoka Pucka Zwana małym morzem, Zatoka Pucka jest znanym w Europie akwenem o znakomitych warunkach fot. www.artdesign.net.pl do uprawiania sportów wodnych, takich jak windsurfi ng, kitesurfi ng czy żeglarstwo. W zimie próbować swoich sił także można na lodzie. Porty i przystanie jachtowe znajdują się w Pucku, Szymbark Chałupach, Kuźnicy, Jastarni i Juracie. Zatoka Pucka to także znakomity akwen dla wędkarzy. Centrum Edukacji i Promocji Regionu istnieje w paśmie Wzgórz Szymbarskich na Kaszubach, gdzie znajduje się m.in. wzgórze Wieżyca o wysokości 329 metrów nad poziomem morza. Na tej szerokości geografi cznej na całym Niżu Środkowoeuropejskim, od Atlantyku po Ural, nie ma wyższego wzniesienia. W interesującym centrum promocji Kaszub można zwiedzić m.in. dom „postawiony na głowie”, zobaczyć jedną z najdłuższych desek świata i wiele innych atrakcji.

fot. www.artdesign.net.pl fot. artdesign.net.pl

Gdański Obszar Metropolitalny 41 42 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i O bszb z aarr MetM ropoopp oloolii taltaaalnyn 43 Powiat gdański

Włodarze powiatu: Atuty powiatu starosta – Cezary Bieniasz-Krzywiec Powiat gdański leży w środkowo-wschodniej części województwa pomorskiego, w odległości przewodniczący Rady Powiatu – Kazimierz Kloka 12 km od Gdańska, ok. 114 km od Słupska, 100 km od Helu, 50 km od Malborka, 50 km od Kościerzyny oraz 20 km od lotniska międzynarodowego w Gdańsku-Rębiechowie. Przez teren Kontakt: powiatu przebiega trasa szybkiego ruchu – Obwodowa Trójmiasta, drogi krajowe nr 1 i 7, linie Starostwo Powiatowe w Pruszczu Gdańskim kolejowe Gdańsk – Tczew oraz Pruszcz Gdański – Kościerzyna. ul. Wojska Polskiego 16, 83-000 Pruszcz Gdański Powiat gdański zajmuje atrakcyjne tereny o walorach turystycznych. Szczególny nacisk na pro- tel. 58 683 49 99 mocję turystyki i agroturystyki kładą gminy: Przywidz, Kolbudy i Pszczółki, które odznaczają się faks 58 683 48 99 wyjątkowo malowniczymi terenami, zapewniając przy tym zaplecze dla wypoczynku, sportu, tu- e-mail [email protected] rystyki i rekreacji. Powiat gdański odznacza się doskonałymi terenami do organizowania wycie- http://www.powiat-gdanski.pl czek krajoznawczych, usytuowany jest bowiem wśród wzgórz morenowych, lasów i jezior. Czyste lasy rosnące na obszarach o bardzo urozmaiconej rzeźbie terenu i położone wśród nich jeziora rynnowe są atrakcją dla turystów, którzy cenią sobie chwile obcowania z przyrodą. Wyjątkową Podstawowe informacje o powiecie urodą wyróżnia się Jezioro Przywidzkie. • Powierzchnia: 793 km2 (w tym użytki rolne: 67%, lasy: 17,5%) • Liczba mieszkańców: 95 710 Atrakcje turystyczne • Liczba bezrobotnych: 2899 • Kulminacja Wisły w Grabinie Zameczku oraz zespół zamkowo-parkowy, w którym rosną wspa- • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 11 279 niałe dęby pamiętające czasy królów polskich (kilka z nich to pomniki przyrody). • Kościół we Wróblewie z XVII w. Główne sektory gospodarki • Gotycko-barokowy kościół parafi alny w Koźlinach pw. Matki Boskiej Różańcowej. • Przemysł • Kościół pw. św. Antoniego z Padwy w Osicach. • Rolnictwo (Suchy Dąb, Cedry Wielkie, gmina Pruszcz Gdański) • Liczne szlaki turystyczne, piesze i kajakowe. • Usługi • Na terenie gminy Pruszcz Gdański znajdują się także liczne pomniki przyrody, obszary chronio- • Turystyka (Przywidz, Trąbki Wielkie) nego krajobrazu (Żuławy Gdańskie, Dolina Raduni), a także strefa ochronna ujęcia wody „Straszyn”. Na Żuławach Wiślanych gniazduje przeszło 165 gatunków ptaków, co stanowi Największe przedsiębiorstwa ok. 73% wszystkich występujących w Polsce gatunków. • Międzynarodowe Centrum Szkolenia Energetyki • Rabat Pomorze S.A. Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami • DGT • Remont drogi powiatowej Lublewo – Bielkówko – Straszyn. • Browar Amber • Przebudowa drogi powiatowej Straszyn - Pruszcz Gdański. • Ziaja • Szlakiem Menonitów przez Powiat Gdański – budowa i modernizacja infrastruktury pieszo–ro- • Oceanic werowej na terenie gmin Pruszcz Gdański, Suchy Dąb i Cedry Wielkie. • Komers International • Budowa chodnika wzdłuż drogi powiatowej Lniska – Kolbudy, ul. Przemysłowa w miejscowości • Inwesta Kolbudy. • Zakłady Mięsne „Nowak” • Wykonanie dokumentacji technicznej dla zadania pn.: „Przebudowa drogi powiatowej • Crown Corks Seal ul. Gałczyńskiego w Pruszczu Gdańskim. • Polsanders sp. z o.o. • Modernizacja drogi powiatowej Kolbudy – Pręgowo – Zaskoczyn na odcinku ul. Dworcowej • Tan Viet International w Kolbudach”. • Polimet • Budowa zatok autobusowych przy drogach powiatowych w miejscowości Giemlice (gmina • Expac Cedry Wielkie) oraz Krzywe Koło (gmina Suchy Dąb). • Budowa chodnika wzdłuż drogi powiatowej Rokitnica – Radunica, etap III. Preferowane kierunki rozwoju • Budowa ścieżki pieszo-rowerowej wzdłuż ulicy Raduńskiej w Juszkowie. • Rozbudowa sieci dróg (w tym odcinka autostrady A1) • Przemysł przetwórczy Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Przemysł rolno-spożywczy • LOT Powiatu Gdańskiego • Turystyka i agroturystyka • Stowarzyszenie „Żuławy” • Przyciąganie inwestorów krajowych i zagranicznych

44 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Cedry Wielkie

Włodarze gminy: • Auto-Diesel (transport) wójt – Janusz Goliński • Pomorskie Młyny Tadeusz Rybak (przetwórstwo spożywcze) przewodnicząca Rady Gminy – Bożena Daszewska Atuty gminy Kontakt: Gmina w całości położona jest na terenie Żuław Gdańskich (będących częścią Żuław Wiślanych), Urząd Gminy Cedry Wielkie w delcie Wisły. Tereny te charakteryzują się żyznymi glebami, znanymi jako mady żuławskie, stąd ul. Krasickiego 16 gmina w większości ma charakter rolniczy. Działalność rolniczą prowadzi ok. 550 gospodarstw, 83-020 Cedry Wielkie ok. 10% z nich to gospodarstwa wielkoobszarowe o powierzchni ponad 50 ha. Obok rolnictwa, tel. 58 683 61 64 na terenie gminy działa ok. 413 przedsiębiorstw, głównie indywidualnych, ale są też wśród nich faks 58 683 61 66 fi rmy produkcyjno-usługowe, skupione głównie przy trasie szybkiego ruchu E7 oraz w Cedrach e-mail [email protected] Wielkich. http://www.cedry-wielkie.pl Gmina leży w obszarze aglomeracji trójmiejskiej, jest także doskonale skomunikowana z Tczewem i Pruszczem Gdańskim. Ogromnym atutem jest bliskość krzyżujących się paneuropejskich koryta- Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) rzy transportowych: Ryga – Kaliningrad – Gdańsk i Gdańsk – Katowice – Żylina/Brno. • Powierzchnia: 124 km2 (w tym użytki rolne: 10 tys. ha – 80% powierzchni)) Położenie gminy w bezpośrednim sąsiedztwie Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego – subre- • Liczba ludności: 6505 gionu o wysokim potencjale rozwojowym sektora paliwowo-energetycznego o znaczeniu krajo- • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 386 wym - wskazuje na preferencje lokalizacyjne na jej obszarze inwestorów strategicznych. Ponad 12-kilometrowy odcinek trasy S7 przecinający gminę stwarza możliwość zwiększenia ak- Klimat proinwestycyjny tywności inwestycyjnej w otoczeniu tego korytarza transportowego. Ocenia się, że na cele pro- Gmina Cedry Wielkie w ostatnich latach dynamicznie się rozwija. Na wzrost liczby inwestycji dukcyjno-usługowe może zostać przeznaczone ok. 450 ha terenów sąsiadujących z S7, ponad mają wpływ nie tylko korzystne położenie oraz zwiększająca się liczba mieszkańców ale i facho- 50% ujawnionych już ofert ma charakter wielkoprzestrzenny. we planowanie rozwoju oraz stabilność w zarządzaniu gminą. Gmina posiada plany zagospoda- Gmina w ostatnich latach zmodernizowała infrastrukturę komunalną: powstały nowe wodociągi, rowania przestrzennego dla całego swojego obszaru. Podstawową funkcją zabudowy jest bu- kanalizacja oraz oczyszczalnia ścieków. Dogodność dojazdu, położenie w pobliżu większych downictwo jednorodzinne oraz towarzysząca temu zabudowa usługowa. Jest również strefa miast, łatwość w zakupie nieruchomości, a także spokój i kontakt z przyrodą sprawiają, że osiedla usługowo-przemysłowa wyznaczona głównie wzdłuż najważniejszych dróg. Tereny inwestycyjne się tu coraz więcej osób. są atrakcyjnie położone w bliskości ważnych ciągów komunikacyjnych i metropolii Trójmiasta. Przez gminę przebiega droga krajowa E7, a w niedalekiej przyszłości zostanie oddana do użytku Atrakcje turystyczne obwodnica południowa Gdańska (z węzłem w Koszwałach) oraz droga ekspresowa S7 (z węzłem • Domy podcieniowe: w Trutnowach (1720 r.), Miłocinie (1731 r.) i Koszwałach (1792 r.). w Cedrach Małych). Tak korzystne warunki sprzyjają rozwojowi fi rm oraz powstawaniu nowych. • Ruiny gotyckiego kościoła w Wocławach. • Zbudowany w XVII w. w Kiezmarku kościół o konstrukcji szkieletowej z zachowanym wyposa- Największe przedsiębiorstwa żeniem, organami oraz amboną. • Roltop sp. z o.o oraz Rolkom (sprzedaż maszyn rolniczych) • Kościół we wsi Trutnowy, trójnawowy, pseudobazylikowy, z zasklepionym gwieździście • Base Promotion Service (produkcja metalowa) prezbiterium. • Achilles Polska sp. z o.o (producent segregatorów)

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 16 980 954,34 17 109 468,24 3 134 683,31 42 091,51 6 551 438,77 1 429 137,57

2010 29 255 273,00 35 735 478,00 18 693 236,00 7 508 417,00 7 803 168,00 1 632 075,00

2011 24 007 903,00 29 464 606,00 12 297 006,00 5 543 334,00 8 176 568,00 1 989 425,00

2012 prognoza 26 300 000,00 25 091 638,00 7 965 075,00 5 404 075,00 8 381 000,00 2 039 000,00

Gdański Obszar Metropolitalny 45 Gmina Cedry Wielkie

• Odbudowany w latach 80. XX wieku gotycki kościół w Cedrach Wielkich, pochodzący z II poło- • Modernizacja domu podcieniowego w Miłocinie. wy XIV w., w którym znajduje się ocalony i przywieziony z Lubeki dzwon. • Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Miłocin, Trutnowy, Cedry Wielkie i Koszwały. • Stare strażnice wałowe w Leszkowach i w Kiezmarku, znak wielkiej powodzi z 1829 r. • „Kampania promocyjna Żuław” (w partnerstwie z Nowym Dworem Gdańskim, Stegną, Suchym • Kościół w Giemlicach z lat 1840-1841, kryjący wewnątrz bogate wyposażenie z poprzednich Dębem, Nowym Stawem oraz Starym Polem). wieków. • Budowa zintegrowanego systemu powiadamiania i alarmowania ludności oraz zintegrowanej łączności na potrzeby systemu ratownictwa w gminach: Pruszcz Gdański, Cedry Wielkie, Suchy Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy Dąb i Stegna. Celem strategicznym rozwoju gminy jest stały wzrost poziomu życia mieszkańców przy jednocze- snym respektowaniu zasady zrównoważonego rozwoju. Temu celowi podporządkowano trzy Przynależność do organizacji i stowarzyszeń główne kierunki rozwoju gminy: • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • ożywienie terenów wokół najważniejszych ciągów komunikacyjnych w gminie (droga S7, połu- • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” dniowa obwodnica Gdańska), • Stowarzyszenie „Żuławy” • rozwój w dziedzinie turystyki, • Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” • dba łość o ochronę środowiska. • Lokalna Grupa Działania „Rybacka Brać Mierzei”

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Budowa przystani żeglarskiej w Błotniku (w ramach projektu „Pętla Żuławska – rozwój turysty- ki wodnej”).

Dom podcieniowy w Trutnowach Meandrująca Wisła przepływająca przez gminę Cedry Wielkie fot. UG Cedry Wielkie fot. UG Cedry Wielkie

46 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Kolbudy

Włodarze gminy: Atrakcje turystyczne wójt – Leszek Grombala • Walory krajobrazowe: liczne rezerwaty przyrody, m.in. Jar Reknicy utworzony w 1980 r., rezer- przewodniczący Rady Gminy – Stanisław Grochocki wat w Bursztynowej Górze z pozostałościami po kopalni bursztynu, cmentarzysko kurhanowe z okresu wpływów rzymskich. Kontakt: • Ruiny cmentarzysk z wczesnej epoki żelaza, grodziska wczesnośredniowieczne i grodzisko wy- Urząd Gminy Kolbudy żynne – osiedle obronne Słowian Pomorskich z IX–X w. ul. Staromłyńska 1, 83-050 Kolbudy • 600-letni kościół w Pręgowie, zbudowany prawdopodobnie przez zakon krzyżacki. tel. 58 691 05 21, • Kościół pw. NMP Królowej Polski w Lublewie z XVII w. faks 58 691 05 58 • Pochodzący z XVIII w. kościółek w Czapielsku. e-mail [email protected] • Zameczki wodne – budowle hydrotechniczne na Raduni. Są wśród nich liczące ponad 100 lat http://www.kolbudy.pl elektrownie wodne, które mimo sędziwego wieku wciąż pracują. Cała kaskada Raduni (osiem współpracujących ze sobą elektrowni) stanowi unikat na skalę europejską. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Powierzchnia: 8280 ha Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Liczba ludności: 13 661 Dalsza poprawa warunków życia mieszkańców i gospodarowania przedsiębiorstw z zachowa- • Liczba bezrobotnych: 331 niem walorów przyrodniczo-krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym wy- • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1524 korzystaniu dotychczasowej różnorodności gospodarczej i kulturowej. • Powierzchnia objęta lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: ok. 30% Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Największe fi rmy w gminie • Rozbudowa ujęcia w Czapielsku o stację uzdatniania wody. • Browar Amber (przetwórstwo spożywcze) • Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Babimdole. • Zakłady Mięsne Nowak (przetwórstwo spożywcze) • Wodociąg spinający Kolbudy i Lublewo. • Ziaja Ltd. Zakład Produkcji Leków sp. z o.o. (farmacja) • Budowa ul. Konnej w Otominie. • Scania (transport i usługi motoryzacyjne) • Budowa ciągu pieszo-rowerowego Kolbudy – Kowale. • DHL (logistyka) • Budowa drogi gminnej z Kolbud do miejscowości Nowiny. • DPD (logistyka) • Remont drogi powiatowej Lublewo – Bielkówko – Straszyn (razem z samorządem gminy Pruszcz Gdański). Atuty gminy Gmina Kolbudy zajmując północno-wschodnie tereny województwa pomorskiego, rozciąga się Przynależność do organizacji i stowarzyszeń malowniczo na części Pojezierza Kaszubskiego. Lasy są największym bogactwem gminy Kolbudy. • Lokalna Organizacja Turystyczna Powiatu Gdańskiego W kolbudzkich lasach znajdują się liczne rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu, użytki le- • Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” śne, wiekowe drzewa i stanowiska lęgowe dzikiego ptactwa. • Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej Rozwinięta infrastruktura sportowo-rekreacyjna (korty tenisowe, przystań żeglarska czy stadniny koni), dobrze rozwinięta sieć handlowa, dogodny dojazd oraz bliskość Trójmiasta sprawiają, że gmina Kolbudy coraz częściej odwiedzana jest przez turystów.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 44 395 453 42 917 694 12 842 397 1 417 386 15 375 480 5 931 174

2010 44 328 049 45 935 560 11 460 602 292 625 18 209 029 8 178 930

2011 48 748 320 57 980 560 14 027 722 1 079 392 20 238 541 9 257 375

2012 prognoza 50 298 206 54 727 246 13 276 506 1 900 514 21 250 468 9 720 244

Gdański Obszar Metropolitalny 47 Gmina Pruszcz Gdański

Włodarze gminy: działek. Nie bez znaczenia jest bliskość portów morskich Gdańska i Gdyni oraz portu lotniczego wójt – Magdalena Kołodziejczak w Gdańsku-Rębiechowie. Samorząd sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości, czego dowodem jest przewodniczący Rady Gminy – Marek Kowalski dynamiczny wzrost liczby podmiotów gospodarczych na terenie gminy. Pomimo wysokiego zur- banizowania, jest tu też wiele terenów, gdzie można podziwiać piękno przyrody. Kontakt: Urząd Gminy Pruszcz Gdański Atrakcje turystyczne ul. Wojska Polskiego 30 • Zespół pałacowo-dworsko-folwarczny z końca XIX w. w Rusocinie. 83-000 Pruszcz Gdański • Dzwonnica menonicka z 1792 roku w Wiślinie. tel. 58 692 94 21 • Kościół św. Mikołaja z 1409 r. w Łęgowie. faks 58 682 27 14 • Zabytkowe elektrownie wodne w Straszynie (najstarszy obiekt z 1910 roku), Prędzieszynie, e-mail [email protected] Kuźnicach, Puszkowie. http://www.pruszczgdanski.pl • Kajakowy Szlak Elektrowni Wodnych na Raduni wraz z Centrum Rekreacji w Duszkowie. • Szlak rowerowy Śladami Menonitów po Żuławach Gdańskich o długości 34 km, z Gdańska, Podstawowe informacje o gminie przez Wiślinę, Krępiec, Wróblewo, Wocławy, Trutnowy, do Kiezmarka. • Powierzchnia: 14,27 km2 • Liczba mieszkańców: około 21,5 tys. Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Liczba zarejestrowanych czynnych podmiotów gospodarczych: ok. 2200 • Integracja i edukacja mieszkańców gminy poprzez stymulowanie zmian organizacji oświaty • Planem zagospodarowania przestrzennego objęte jest około 88% gminy. w gminie, aktywną politykę kadrową, rozwój bazy oświatowej, rozwój szkolnictwa alternatyw- nego i ekskluzywnego, sportu i bazy sportowej. Największe przedsiębiorstwa • Stała i intensywna dbałość o walory środowiska przyrodniczego, poprzez równoważenie roz- • DGT sp. z o.o. woju gminy, uporządkowanie gospodarki odpadami i budowę sieci kanalizacyjnej. • Makro Cash and Carry (z udziałem kapitału zagranicznego) • Aktywizacja turystyczna gminy przez budowę i promocję nowych produktów turystycznych, • PPHU Galeon odrestaurowanie i odbudowę zabytków, rozwój widowisk plenerowych, systemu informacji • PHU Bazar turystycznej. • Tan Viet sp. z o.o. (z udziałem kapitału zagranicznego) • Follet Europe Polska sp. z o.o. Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Energa Elektrownie Straszyn sp. z o.o. • Budowa kanalizacji w Wiślince, Jagatowie, Żukczynie i Żuławie. • Entra • Rozbudowa układu dróg docelowych. • Antado • Budowa czwartej (w ciągu ośmiu lat) szkoły w Wiślinie. • Budmat Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami Atuty gminy • Budowa zintegrowanego systemu powiadamiania i alarmowania ludności oraz zintegrowanej Gmina Puszcz Gdański leży w pobliżu Trójmiasta – do Gdańska jest zaledwie 10 km. Przebiegają łączności na potrzeby systemu ratownictwa w gminach: Pruszcz Gdański, Cedry Wielkie, Suchy przez nią: autostrada A1, drogi krajowe nr 91 i 7, obwodnica Trójmiasta oraz linia kolejowa pół- Dąb i Stegna. noc – południe. Gmina ma świetną lokalizację, oferuje powszechny dostęp do uzbrojonych

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 64 668 337 70 007 198 29 550 051 595 381 35 232 326 10 010 523

2010 64 059 567 66 681 637 22 311 108 6 277 511 24 887 818 10 690 482

2011 73 410 677 97 160 100 40 558 500 5 700 426 35 691 802 13 487 805

2012 prognoza 69 399 591 79 842 723 22 000 000 3 000 000 29 400 000 14 100 003

48 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Pruszcz Gdański

• Modernizacja drogi powiatowej ze Straszyna do Lublewa (ze Starostwem Powiatowym • Stowarzyszenie „Żuławy” w Pruszczu Gd. i gminą Kolbudy). • Rybacka Brać Mierzei

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Związek Miast i Gmin Morskich • Rewitalizacja linii kolejowej nr 229 pomiędzy Pruszczem Gdańskim a Kolbudami. • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Budowa wspólnie z Gdańskiem kilku tras pieszo-rowerowych łączących miasto z gminą. • Lokalna Organizacja Turystyczna Powiatu Gdańskiego • Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy”

Ołtarz w kościele św. Mikołaja w Łęgowie. Kwiatowy kobierzec przygotowywany z okazji Święta Tulipanów w gminie Pruszcz Gdański fot. UG Pruszcz Gdański fot. UG Pruszcz Gdański

Gdański Obszar Metropolitalny Miasto Pruszcz Gdański

Włodarze miasta: • Crown Packaging Polska sp. z o. o. (produkcja opakowań) burmistrz – Janusz Wróbel • Assel sp. z o.o. przewodniczący Rady Miasta – Stefan Skonieczny • Biuro Properties sp. z o. o. • Erontrans (transport i logistyka) Kontakt: Urząd Miasta w Pruszczu Gdańskim Atuty gminy ul. Grunwaldzka 20 Pruszcz Gdański to miasto wchodzące w skład aglomeracji trójmiejskiej, leżące 10 km od cen- 83-000 Pruszcz Gdański trum Gdańska, na styku Żuław Gdańskich i Pojezierza Kaszubskiego. Miasto stanowi istotne cen- tel. 58 775 99 21 trum przemysłowe, usługowe, handlowe i kulturalne. Pruszcz to niezwykle ważny węzeł komuni- faks 58 682 34 51 kacji samochodowej i kolejowej, leżący przy drodze krajowej nr 1 (północ – południe) oraz http://www.pruszcz-gdanski.pl głównej trakcji kolejowej E65 łączącej Gdańsk z Warszawą, Bratysławą i Wiedniem. W pobliżu e-mail: [email protected] znajduje się początek autostrady A1 i trójmiejskiej obwodnicy. Przy węźle autostrady A1 znajduje się Bałtycka Strefa Inwestycyjna. Podstawowe Informacje o gminie (na koniec roku 2010) • Powierzchnia: 1652,2 ha (w tym użytki rolne: 424 ha, użytki leśne: 41,3 ha, tereny zabudowa- Atrakcje turystyczne ne i zurbanizowane: 554,9 ha, drogi: 151,8 ha, pozostałe grunty: 480,2 ha) • Kościół parafi alny pw. Podwyższenia Krzyża św. • Liczba mieszkańców: 27 156 • Pastorówka (obecnie biblioteka publiczna) przy ul. Wojska Polskiego. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 2965 • Zespół Cukrowni w Pruszczu Gdańskim. • Kanał Raduni wraz z groblami, towarzyszącą zabudową i zielenią. Klimat proinwestycyjny • Kościół parafi alny pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. W Pruszczu Gdańskim podatek od nieruchomości lub ich części, w których rozpoczyna się działal- • Międzynarodowy Szlak Bursztynowy z okresu wpływów rzymskich – w wyniku realizacji pro- ność gospodarczą, jest obniżony do 50% stawki maksymalnej. Taki sam obniżony podatek Rada jektu unijnego powstało w Pruszczu Gdańskim 2,7 km pieszo–rowerowego szlaku bursztyno- Miasta ustala na pierwsze dwa lata działalności w nowo wybudowanych budynkach lub ich czę- wego Via Ambra. ściach przeznaczonych na działalność gospodarczą. • Faktoria handlowa – zrekonstruowana, istniejąca na terenie dzisiejszego Pruszcza Gdańskiego 85% powierzchni miasta objętej procedurą planistyczną jest ujęte w planach miejscowych zago- między I a V wiekiem n.e., osada handlu bursztynem. Obok faktorii powstał Międzynarodowy spodarowania przestrzennego. Bałtycki Park Kulturowy „Faktoria” z amfi teatrem mieszczącym 500 osób, placem zabaw, bo- iskiem wielofunkcyjnym i skate parkiem. Największe fi rmy w gminie • LPP S.A. (centrum logistyczne) Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • PPUP Poczta Polska (centum logistyczne) • Usprawnienie systemu komunikacji wewnętrznej miasta wraz z utrzymaniem dobrych połą- • Black Red White S.A. czeń drogowych i kolejowych z aglomeracją trójmiejską oraz resztą kraju. • Smurfi t Kappa Polska sp. z o. o. (produkcja opakowań) • Rewitalizacja starych zasobów mieszkaniowych i rozwój nowego budownictwa mieszkaniowe- • Rabat Pomorze S.A. go, szczególnie jednorodzinnego. • Cargill Polska sp. z o. o. • Tworzenie dogodnych warunków do rozwoju przyjaznej miastu przedsiębiorczości.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 89 083 793 90 763 630 39 408 876 5 151 482 24 199 767 9 311 759

2010 91 165 470 117 156 897 59 472 708 9 403 331 26 195 286 10 049 712

2011 110 225 780 136 102 508 66 796 114 26 090 733 31 635 867 14 322 893

2012 prognoza 93 260 546 92 198 978 22 705 000 - 32 500 946 14 259 651

50 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Pruszcz Gdański

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Budowa obwodnicy Pruszcza Gdańskiego. • Przygotowanie projektu budowy układu drogowego dla osiedla mieszkaniowego położonego pomiędzy ulicami Kopernika i Kasprowicza oraz rowem wschodnim. • Budowa układu drogowego z infrastrukturą i zbiornikami retencyjnymi na osiedlu Strzeleckim. • Rekonstrukcja faktorii handlowej i Międzynarodowego Szlaku Bursztynowego z okresu rzymskiego. • Budowa układu drogowego wraz z infrastrukturą na ul. Kasprowicza.

Inwestycje realizowane z sąsiednimi samorządami • Kolejowa obwodnica metropolii – Pruszcz Gdański, Goszyn. • Przebudowa drogi powiatowej Straszyn – Pruszcz Gdański. • „Ochrona wód Zatoki Gdańskiej – budowa i modernizacja systemu odprowadzania wód opado- wych w Gdańsku”. • Poprawa bezpieczeństwa komunikacyjnego poprzez budowę ul. Kasprowicza łączącej drogę wojewódzką (ul. Kopernika) z drogą krajową nr 7. • Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław (razem z samorządem Gdańska).

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Pomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych sp. z o.o. • PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście sp. z o. o. • Lokalna Organizacja Turystyczna • Związek Miast i Gmin Morskich • Związek Miast Polskich • Związek Miast Bałtyckich • Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej • Stowarzyszenie „Pomorskie w Unii”

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Działania zmierzające do zapewnienia sprawnej i pełnej integracji komunikacji na terenie metropolii. • Współpraca z samorządami gminnymi w celu opracowania spójnej koncepcji zagospodarowa- nia przestrzennego regionu. • Promocja miasta ukierunkowana na mieszkańców sąsiednich gmin i miast oraz turystów, a także potencjalnych inwestorów i przedsiębiorców.

Odnowione centrum Pruszcza Gdańskiego fot. Pruszczanin/Wikimedia Commons

Gdański Obszar Metropolitalny 51 Gmina Przywidz

Włodarze gminy: i pensjonaty. Dorosłych i dzieci czeka wiele atrakcji, m.in. stadnina koni i park przygody. wójt – Marek Zimakowski przewodniczący Rady Gminy – Feliks Mikulski Atrakcje turystyczne gminy • Stoki narciarskie w Przywidzu i Trzepowie z wyciągami, bezpiecznymi, szerokimi trasami zjaz- Kontakt: dowymi, oświetlone i sztucznie naśnieżane. Urząd Gminy Przywidz • Jezioro Przywidzkie o powierzchni 136 ha z jedynym kąpieliskiem w gminie. ul. Gdańska 7 • Rezerwat „Wyspa na Jeziorze Przywidzkim”. 83-047 Przywidz • Wczesnośredniowieczne grodzisko z dobrze zachowanym wałem ochronnym nad Jeziorem tel. 58 682 51 46 Przywidzkim. faks 58 682 52 25 • Neogotycki kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej w Przywidzu wybudowany w latach e-mail [email protected] 1909-1910 dla ewangelików. http://www.przywidz.pl • Cztery szlaki rowerowe. • Dom dworski, pozostałości osady wczesnośredniowiecznej z XIII w. oraz nieczynny cmentarz Podstawowe informacje o gminie ewangelicki w Trzepowie. • Powierzchnia: 12 934 ha (w tym użytki rolne: 47,75%, obszary leśne: 42,02%) • Dwa cmentarzyska kultury pomorskiej z ok. V w. w Piekle Dolnym. • Liczba mieszkańców: 5511 • Pozostałości cmentarzyska kurhanowego w lesie na pograniczu Piekła Dolnego i Górnego oraz • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 345 Przywidza. • Powierzchnia objęta lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 7,5% całości po- • Kościół pw. Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny z 1936 r. oraz kamienne prasłowiańskie wierzchni gminy (odejmując powierzchnię lasów, które nie są brane pod uwagę w planach groby w Jodłownie. miejscowych: 13%). Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Największe fi rmy w gminie • Rozbudowa kanalizacji sanitarnej. • Centrum Sportu i Rekreacji „Zielona Brama” (turystyka) • Instalacje solarne na budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach prywatnych. • Hotel Kozi Gród (turystyka) • Budowa placów zabaw. • Kemping nr 20 (turystyka) • Rozbudowa wodociągów. • FH Marol – Sebastian Olszewski (budownictwo) • Remont drogi gruntowej w Jodłownie. • PHU Jan-Ter (transport) • Budowa chodnika w Przywidzu przy ulicy Szkolnej.

Atuty gminy Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi samorządami Na terenie gminy Przywidz dominują czyste lasy z unikatową fl orą i fauną oraz malownicze jezio- • Realizacja projektu dotyczącego budowy sieci Internetu szerokopasmowego. ra, które cieszą amatorów sportów wodnych i wędkarzy. Szlaki rowerowe z obiektami małej ar- • Utworzenie szlaku śladami hymnu narodowego. chitektury (odznaczonymi międzynarodowym certyfi katem BYPAD sprzyjają rowerowym wyprawom. Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Baza noclegowa to głównie ośrodki wczasowe, kwatery agroturystyczne o wysokiej klasie • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 15 191 171,46 15 055 800,14 2 128 994,66 54 147,69 6 255 529,66 1 601 475,66

2010 16 245 826,74 16 808 707,84 2 742 228,08 74 051,00 7 469 885,54 2 365 674,54

2011 17 887 481 20 882 684,00 6 153 228,00 2 164 712,00 6 667 775,00 1 387 309,00

2012 prognoza 19 033 162,00 19 383 468,00 4 389 688,00 2 700 000,00 6 781 786,00 1 279 664,00

52 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Przywidz

• Lokalna Grupa Działania „Kaszuby” • Lokalna Organizacja Turystyczna Powiatu Gdańskiego • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Polska Unia Mobilności Aktywnej

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Współpraca w ramach projektów transgranicznych. • Rozwój sieci dróg i poprawienie ich stanu. • Rozwój infrastruktury turystycznej oraz promocja turystyki ramach klastrów. • Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej. • Wspólne działania w zakresie ochrony środowiska. • Stworzenie modelowego partnerstwa służącego pozyskiwaniu środków unijnych

Kościół św. Franciszka w Przywidzu fot. Pumeks/Wikimedia Commons

Gdański Obszar Metropolitalny 53 Gmina Pszczółki

Włodarze gminy: Atuty gminy wójt – Hanna Brejwo Gmina znajduje się w odległości ok. 23 km od Gdańska i ok. 10 km od Tczewa. Przebiega przez przewodniczący Rady Gminy – Roman Klamann nią droga krajowa nr 91, linia kolejowa Gdynia – Warszawa oraz autostrada A1. Pszczółki słyną z produkcji miodu. Lokalne pszczelarstwo opiera się na wieloletnich tradycjach, Kontakt: szczególnym mikroklimacie tych terenów i bogatej roślinności. Od 2007 r. miód pszczółkowski Urząd Gminy w Pszczółkach znajduje się na liście produktów tradycyjnych prowadzonej przez Ministerstwo Rolnictwa ul. Pomorska 18, i Rozwoju Wsi. Wytwarzany jest w trzech rodzajach: miód majowy, czerwcowy i lipcowy. 83-032 Pszczółki Gmina jest doskonałym miejscem do prowadzenia działalności gospodarczej. Swoje siedziby ma tel. 58 683 91 28 tu kilka średnich fi rm, a także kilkaset małych i mikroprzedsiębiorstw. Zlokalizowane są tu rów- faks 58 682 91 95 nież tereny eksploatacyjne zasobne w kruszywa, które były wykorzystywane m.in. przy budowie e-mail [email protected] autostrady A1. http://www.pszczolki.pl Atrakcje turystyczne Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Barokowy kościół pw. św. Wawrzyńca w Różynach, zbudowany na fundamentach gotyckiej • Powierzchnia: 49,8 km2 świątyni, z unikatowymi organami z XVIII w. • Liczba mieszkańców: 8215 • Dom podcieniowy w Różynach. • Liczba bezrobotnych: 217 • Interaktywne Muzeum Miodu w Skowarczu. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 764 • Wzgórze Nadziei i park w Alkowach, na które prowadzi Droga Krzyżowa. • Powierzchnia objęta lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 20%. • Zespół pałacowo-parkowy w Żelisławkach z XIX w. • Wiatrak holenderski w Pszczółkach z XIX w. Największe przedsiębiorstwa w gminie • Park lipowy w Pszczółkach. • Clima-Produkt (systemy klimatyzacyjne) • Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Pszczółkach. • Gregor S.A. (produkcja obuwia , hotel) • Dom podcieniowy w Kolniku. • Bank Spółdzielczy w Pszczółkach • FH Zet Zbigniew Śpiewakowski (handel) Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • MTM BrukBet (produkcja kostki brukowej) • Tworzenie warunków do rozwoju funkcji przemysłowych, usługowych i mieszkaniowych. • Wytwórnia Artykułów Gumowych Motoryzacyjnych • Dbałość o środowisko naturalne i estetyzacja terenów gminnych. • Eko-Pil (producent myjek) • Promocja tradycji pszczelarskich. Budowanie tożsamości lokalnej. Aktywizacja i integracja • Da Vinci (produkcja odzieży) mieszkańców. • CBŻ Pszczółki (żwirownia, produkcja prefabrykatów) • PHU Nobas Jacek Staroszik, Skowarcz (żwirownia) Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Rozbudowa kanalizacji sanitarnej. • Remonty dróg gminnych. • Przebudowa budynku komunalnego na Gminną Bibliotekę Publiczną.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 24 374 368 26 026 416 9 041 109 2 272 857 8 004 135 1 622 006

2010 23 579 389 28 344 047 9 570 581 2 546 342 9 045 821 2 379 013

2011 21 206 326 20 160 200 1 524 638 500 696 8 977 744 2 090 078

2012 prognoza 21 220 000 20 686 188 1 572 450 - 9 200 000 2 200 000

54 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Pszczółki

Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami • Związek Miast i Gmin Morskich • Cysterski Trakt Rowerowy – ścieżka rowerowa w gminach: Pszczółki, Trąbki Wielkie i Skarszewy. • Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” • Modernizacja trakcji kolejowej. Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Usprawnienie komunikacji w ramach okręgu metropolitalnego. • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich

Doroczne święto miodu Pszczółkowskiego. Zespół pałacowo-parkowy w Żelisławkach. fot. UG w Pszczółkach fot. UG w Pszczółkach

Gdański Obszar Metropolitalny 55 Gmina Suchy Dąb

Włodarze gminy: Atuty gminy wójt – Barbara Kamińska Gmina leży w sąsiedztwie aglomeracji trójmiejskiej oraz w obrębie Obszaru Chronionego przewodnicząca Rady Gminy – Krystyna Bucka Krajobrazu Żuław Gdańskich. Tereny gminy są położone przy najważniejszych węzłach komunika- cyjnych (trasa E7, nowo budowana obwodnica południowa Gdańska, droga ekspresowa S7, bli- Kontakt: skość autostrady A1 oraz portu lotniczego). Przez północną część gminy przebiega droga woje- Urząd Gminy Suchy Dąb wódzka nr 227. Suchy Dąb znajduje się 20 km od stolicy regionu – Gdańska, do Pruszcza ul. Gdańska 17, 83-022 Suchy Dąb Gdańskiego jest 12 km, do Tczewa 17 km. Łatwość w zakupie nieruchomości, a także spokój tel. 58 68 28 620 i kontakt z żuławskim krajobrazem i przyrodą przyciągają coraz więcej osób pragnących się osie- faks 58 68 28 685 dlić na terenie gminy. Gmina Suchy Dąb położona jest na obszarze Doliny Dolnej Wisły, w obrębie e-mail [email protected] jednego rejonu fi zyczno-geografi cznego – Żuław Wiślanych. Równinny teren powoduje, że obszar http://www.suchy-dab.pl jest dogodny do zabudowy i zagospodarowania. W północnej części gminy Suchy Dąb występują tereny depresyjne, schodzące maksymalnie kilkadziesiąt centymetrów poniżej poziomu morza.

Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) Atrakcje turystyczne • Powierzchnia: 8466 ha • Szlaki turystyczne: „Szlak Domów Podcieniowych”, „Menonicki szlak pieszo-rowerowy”, „Szlak • Liczba mieszkańców: 4078 Motławski”. • Liczba bezrobotnych: 138 • Kościół parafi alny pw. Matki Bożej Różańcowej w Koźlinach z XIV w. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 340 • Kościół fi lialny pw. Znalezienia Krzyża Św. w Krzywym Kole z XIV w. • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 100%. • Kościół fi lialny pw. św. Antoniego Padewskiego w Osicach z XIV -XV w. • Kościół pw. NMP we Wróblewie z XVI w. Największe fi rmy w gminie • Kościół parafi alny pw. św. Anny i Joachima w Suchym Dębie z XIV w. z plebanią z XVIII w. • PUH Bispegrol sp. z o. o. w Grabinach-Zameczku • Ruiny kościoła w Steblewie z XIV w. • PPUH Rolmech w Grabinach-Zameczku • Zamek pokrzyżacki z kaplicą fi lialną, park zabytkowy. • JDA Produkcja Działy Specjalne s.c. w Krzywym Kole • Dom podcieniowy z XIX w. w Krzywym Kole. • Mechanika Obróbka Metali, Owoc Teresa w Krzywym Kole • Spichlerz z XVIII w. Koźlinach. • Chemirol w Suchym Dębie • Domy podcieniowe z XVIII w. w Steblewie. • EPT Master w Suchym Dębie • Agros TJ s.j. Zakład Handlowo-Usługowo-Produkcyjny w Suchym Dębie Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Europak – Maciej Mandzielewski w Suchym Dębie Stały wzrost poprawy warunków życia mieszkańców poprzez: • Gigam-Bis sp. z o. o. w Suchym Dębie • budowę sieci kanalizacyjnej, • Horyzont-System sp. z o. o. w Suchym Dębie • zwiększenie atrakcyjności gminy dla inwestorów, • Jantar sp. z o. o. Zakład Usługowo-Produkcyjny w Suchym Dębie • rozwój infrastruktury społeczno-kulturalnej.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 11 011 851 11 531 065 559 735 938 662 4 345 503 911 250

2010 11 424 088 12 362 778 930 280 1 194 942 4 840 054 1 152 686

2011 18 728 391 20 846 949 9 242 884 5 575 648 6 024 240 1 147 981

2012 prognoza 15 355 587 15 070 487 3 935 000 3 023 000 4 649 000 1 190 000

56 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Suchy Dąb

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje łączności na potrzeby systemu ratownictwa w gminach: Pruszcz Gdański, Cedry Wielkie, Suchy • Remont, rozbudowa i modernizacja świetlic wiejskich w Osicach, Krzywym Kole, Steblewie Dąb i Stegna. i Suchym Dębie. • Budowa infrastruktury rekreacyjnej we wsi Ostrowite. Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Suchym Dębie i Osicach. • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Stowarzyszenie „Żuławy” Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi samorządami • Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” • Budowa i modernizacja infrastruktury pieszo-rowerowego „Szlaku Menonitów przez Powiat • Lokalna Organizacja Turystyczna Powiatu Gdańskiego Gdański” (wraz z gminami Pruszcz Gdański i Cedry Wielkie). • Współudział w projekcie „Kampania promocyjna Żuław”. Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Budowa zintegrowanego systemu powiadamiania i alarmowania ludności oraz zintegrowanej • Usprawnienie komunikacji oraz rozwój turystyki.

Dom podcieniowy w Krzywym Kole Romantyczne ruiny kościoła gotyckiego w Steblewie fot. UG w Suchym Dębie fot. UG w Suchym Dębie

Gdański Obszar Metropolitalny 57 Gmina Trąbki Wielkie

Włodarze gminy: i usługi. Ze względu na walory geografi czne i klimatyczne, piękne położenie, bogate w grzyby lasy wójt – Błażej Konkol i czyste jeziora, pojawiła się szansa przekwalifi kowania niektórych gospodarstw rolnych w go- przewodniczący Rady Gminy – Józef Sroka spodarstwa agroturystyczne.

Kontakt: Atrakcje turystyczne Urząd Gminy Trąbki Wielkie • Kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Sobowidzu. ul. Gdańska 12, • Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Trąbkach Wielkich. 83-034 Trąbki Wielkie • Kościół pw. św. Jakuba w Kłodawie. tel. 58 682 83 23 • Dwa kościoły w Mierzeszynie. faks 58 682 83 19 • Pole golfowe o powierzchni 108 ha w Postołowie. e-mail [email protected] • Leśna Szkoła Przygody „Neptun” w Drzewinie. http://www.trabkiw.ug.gov.pl • Szlak turystyczny „Skarszewski” z Sopotu do Skarszew. • Trzy obszary europejskiej sieci Natura 2000: Dolina Kłodawy, Zielenina oraz fragment obszaru Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) „Przywidz”. • Powierzchnia gminy: 16 262 ha (w tym grunty orne: 8309 ha, sady: 90 ha, pastwiska: 880 ha, • Akweny rekreacyjne i wędkarskie: jeziora: Małe w Mierzeszynie, Bronisława w Cząstkowie oraz łąki: 827 ha, lasy: 5109 ha, nieużytki: 1043 ha) Sobowidzkie w Sobowidzu, rzeki: Kłodawa, Styna, Czerwona, Czarna, Bielawa, Rutkownica. • Liczba mieszkańców: 10 209 • Liczba bezrobotnych: 328 Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 644 • Rozbudowa oczyszczalni ścieków i budowa kanalizacji sanitarnej w Trąbkach Wielkich. • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 5,1%. • Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Ełganowo, Kaczki i Trąbki Małe. • Wykonanie dokumentacji technicznej na budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej Największe fi rmy w gminie w aglomeracji Domachowo i Sobowidz. • Firma Farmaceutyczno-Kosmetyczna „Oceanic” w Trąbkach Małych • Przebudowa drogi gminnej Trąbki Wielkie – Ełganowo. • PPHU „Chemco” w Sobowidzu • East Golf w Postołowie Przynależność do stowarzyszeń • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich Atuty gminy • Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” Gmina Trąbki Wielkie, położona na Wyżynie Gdańskiej, cechuje się różnorodnością ukształtowa- nia terenu, piękną przyrodą, zdrowym klimatem, i to w niedużej odległości od Trójmiasta. Warto Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego tu przyjechać na wypoczynek, a nawet zamieszkać. Ogromnym atutem jest przychylne nastawie- • Wspólna komunikacja. nie samorządu do wszelkich inicjatyw społecznych oraz inwestorów. Tereny gminy stają się miej- • Zintegrowany, zrównoważony rozwój przestrzenny. scem zamieszkania dla wielu osób pracujących w aglomeracjach miejskich. Gmina Trąbki Wielkie • Wspólne ubieganie się o dofi nansowanie. położona jest w południowej części powiatu gdańskiego, przy drodze wiodącej z Gdańska • Promocja. do Starogardu Gdańskiego. Warunki przyrodnicze oraz dominacja gleb o średniej i dobrej jakości przesądzają o rolniczym charakterze gminy. Bardzo dynamicznie rozwijają się także rzemiosło

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 25 257 289,11 26 749 328,41 2 844 508,00 - 11 652 667,00 8 281 508,00

2010 29 834 379,09 36 500 556,81 10 862 948,00 - 16 720 821,00 8 608 753,00

58 G dański Obszar Metropolitalny Powiat kartuski

Włodarze powiatu: Na terenie działa ponad 7000 podmiotów gospodarczych, z czego 268 to spółki prawa handlo- starosta – Janina Kwiecień wego, w tym 86 z kapitałem zagranicznym. Do ważniejszych sektorów gospodarki zalicza się przewodniczący Rady Powiatu – Mieczysław Woźniak przetwórstwo rolno - spożywcze, przemysł drzewny i meblarski, budownictwo, handel oraz usługi związane z turystyką i rekreacją. Małe i średnie przedsiębiorstwa mogą korzystać z szerokiej Kontakt: oferty instytucji fi nansowych. Miejscowe banki udostępniają różnorodne preferencyjne linie kre- Starostwo Powiatowe w Kartuzach dytowe. Branżowe organizacje przedsiębiorców, instytucje okołobiznesowe oraz ośrodki wspie- ul. Dworcowa 1, 83-300 Kartuzy rania biznesu oferują pomoc w zakresie doradztwa, szkoleń oraz informacji gospodarczej. tel. 58 681 00 32 faks 58 681 36 43 Atuty powiatu e-mail [email protected] Powiat kartuski położony jest w centralnej części Pojezierza Kaszubskiego w bezpośrednim są- http://www.kartuskipowiat.com.pl siedztwie Gdańska. Z Kartuz stolicy powiatu łatwo można dojechać do Gdańska (35 km), Kościerzyny (35 km), Bytowa (55 km) oraz lotniska Gdańsk-Rębiechowo (25 km). Powiat Kartuski Podstawowe dane przyciąga wszystkich pragnących połączyć aktywny wypoczynek z poznawaniem fascynującej hi- • Powierzchnia: 1120 km2 storii i kultury tej części Polski. • Liczba ludności: 118 tys. Proinwestycyjny klimat oraz dobra lokalizacja sprawiają, że coraz więcej przedsiębiorców lokuje • Liczba bezrobotnych: 4952 tutaj swoje fi rmy.

Klimat proinwestycyjny Cele strategiczne wynikające ze strategii rozwoju powiatu Powiat kartuski jest regionem o dużym potencjale rozwojowym. Różnorodność walorów społecz- Rozwój infrastruktury, edukacji przedsiębiorczości i turystyki, oraz kultywowanie tradycji Kaszub no-ekonomicznych. i specyfi ka poszczególnych części tego terenu sprzyjają wielu formom aktyw- Północnych ności gospodarczej. O atrakcyjności inwestycyjnej powiatu decydują między innymi następujące czynniki: Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami, powiatami • położenie na obrzeżach aglomeracji Trójmiasta – dostęp do chłonnego rynku wewnętrznego • Przebudowa drogi powiatowej Sierakowice – Borucino i zagranicznego, infrastruktury około biznesowej • Etap I przebudowy drogi wojewódzkiej Kartuzy – Żukowo i powiatowej Kobysewo – Żukowo. • dogodne połączenia komunikacyjne - bliskość międzynarodowego lotniska w Gdańsku (przy granicy powiatu), niewielka odległość od węzłów komunikacyjnych (porty morskie, linie kole- Przynależność powiatu do stowarzyszeń jowe, budowana autostrada A1) • Związek Powiatów Polskich, • niskie koszty prowadzenia działalności gospodarczej: duże zasoby wykwalifi kowanej i niedro- • Lokalna Grupa Rybacka „Kaszuby”, giej siły roboczej, atrakcyjne ceny nieruchomości • Stowarzyszenie Turystyczne Kaszuby • wyjątkowe walory przyrodniczo -krajobrazowe sprzyjające rozwojowi całorocznej turystyki i rekreacji oraz agrobiznesu • sprzyjający klimat społeczny, aktywność i tradycje gospodarności. Powyższe walory nie zostały jeszcze w pełni wykorzystane, co jeszcze bardziej zachęca do lokali- zacji przedsięwzięć na tym terenie. Dobrą bazą dla rozwoju przedsiębiorczości i różnorodnych inwestycji jest stosunkowo wysoki standard infrastruktury technicznej.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 79 113 578 86 375 436 11 654 884 5 105 309 37 195 838 -

2010 87 565 570 100 057 384 15 618 860 7 468 556 42 802 401 1 694 690

2011 110 511 867 122 197 011 33 955 850 15 313 943 44 567 638 332 495

Gdański Obszar Metropolitalny 59 Gmina Chmielno

Włodarze gminy: atrakcyjne trasy rowerowe, prowadzące przez najciekawsze miejscowości gminy. Poza tym istnie- wójt – Zbigniew Roszkowski je możliwość uprawiania sportów wodnych, takich jak żeglarstwo, kajakarstwo, surfi ng czy węd- przewodniczący Rady Gminy – Marian Kwidziński karstwo. W gminie dobrze rozwinięta jest infrastruktura drogowa i infrastruktura turystyczna z licznymi publicznymi plażami, placami zabaw i bazą noclegową. Przejawia się tu dużą troskę Kontakt: o ochronę środowiska, co potwierdzają duży stopień skanalizowania i nowoczesna oczyszczalnia Urząd Gminy Chmielno ścieków. Chmielno – stolica gminy – stanowi swoiste zagłębie turystyczne Kaszub. Mnóstwo ul. Gryfa Pomorskiego 22 ośrodków wypoczynkowych i prywatnych kwater, miła atmosfera, smaczna kuchnia przyciągają 83-333 Chmielno niezliczone rzesze wczasowiczów. Nie bez powodu uznano Chmielno za najbardziej atrakcyjną tel. 58 684 22 16, 58 684 22 30 miejscowość turystyczną i nazwano Perełką Pomorza. Miejscowość również w okresie zimowym faks 58 742 59 63 ma wiele walorów: dzięki mikroklimatowi pokrywa śnieżna jest tu obfi tsza i dłużej się utrzymuje e-mail [email protected] aniżeli w nisko położonych regionach Kaszub, co pozwala na uprawianie również sportów http://www.chmielno.pl zimowych.

Podstawowe dane (na koniec 2010 roku) Atrakcje turystyczne • Powierzchnia: 7918 ha (w tym użytki rolne: 3776 ha, lasy: 1078 ha, wody: 1131 ha, nieużytki • Kościół parafi alny św. Piotra i Pawła z 1845 r. Jego wnętrze staraniem ks. Stanisława i inne: 1933 ha) Gronowskiego ozdobił w 1956 r. malowidłami wzorów haftu kaszubskiego artysta malarz • Liczba mieszkańców: 7155 Wacław Szczeblewski. We wnętrzu godny obejrzenia jest barokowy ołtarz główny, a także le- • Liczba bezrobotnych: 242 gendarny dzwon z XVI w. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 398 • Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów, działające od 1993 r. Można tam przyjrzeć się pracy garncarza na kole i samemu spróbować sztuki wykonania naczynia glinianego. Drugie piętro Największe fi rmy w gminie zajmuje ekspozycja ceramiki, zdobionej wzorami charakterystycznymi dla chmieleńskiego • Aryton sp. z o.o. w Chmielnie rodu. Na parterze mieści się piec do wypalania ceramiki. • Stalprofi l Henryk Mejna w Miechucinie • Stara Checz Kaszubska – chata o konstrukcji szkieletowej, relikt dawnej zabudowy wsi. • PPH Agora w Miechucinie • Grodzisko – pozostałość kasztelańskiego grodu z X-XIII wieku. Do dziś zachowały się jedynie • Metal-Serwis w Miechucinie zarysy wałów obwiednich. Na terenie grodziska stoi krzyż wykuty z żelaza z 1888 roku, ufun- • Atut – Producent Wędzonek w Chmielnie dowany przez Feliksa Gilmeistra w 25. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. • Pracownia Mebli Stylowych w Chmielnie • Warsztat garncarski Genius, wykonujący półfabrykaty i wyroby gotowe na zlecenie. • Rolbud w Garczu • Izba Pamięci Juliusza Studnickiego w Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Chmielnie. • Młyn w Chmielonku na Raduni. Młyn wodny działał tu od XIII w. i zbudowany został przez cy- Atuty gminy stersów z Oliwy. Gmina Chmielno, usytuowana w środkowej części województwa pomorskiego, jest najmniejszą • Stacja kolejowa w Miechucinie – rzadki zespół zabytkowy z budynkiem dworca kolejowego i wie- gminą powiatu kartuskiego. Podstawowym jej atutem są przepiękne, malownicze krajobrazy. żą ciśnień o rozmieszczeniu przestrzennym niezmienionym od początku ubiegłego stulecia. Niemalże cały obszar gminy znajduje się w granicach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, • Checz Pomorańców w Łączyńskiej Hucie. a więc jest to teren prawnie chroniony. Intensywnie rozwija się tu turystyka, czemu sprzyjają

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 22 062 581 20 772 751 3 596 244 589 813 7 641 847 320 327

2010 26 365 111 34 153 281 15 763 807 7 741 153 9 141 719 890 225

2011 plan 26 027 236 23 665 792 4 708 193 1 014 146 8 480 400 217 309

2012 prognoza 21 000 000 19 000 000 - - 8 600 000 250 000

60 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Chmielno

Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Działania w kierunku rozwoju szeroko pojętej turystyki oraz stwarzanie warunków rozwoju małych przedsiębiorstw. • Rozwój infrastruktury lokalnej ze szczególnym uwzględnieniem działań proekologicznych. • Dążenie do poprawy jakości życia mieszkańców oraz zapewnienie sprzyjających warunków społecznego rozwoju gminy.

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Przebudowa drogi gminnej Reskowo – Miechucino wraz z odwodnieniem. • Budowa budynku zaplecza z sanitariatami i pomostu w ramach tworzonego kąpieliska w Garczu oraz powiększenie istniejącej plaży wraz z budową palisady z bali drewnianych. • Budowa pomostu przy plaży w Chmielnie.

Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami • Zintegrowany System Informacji Turystycznej: budowa centrów informacji turystycznej – Bramy Kaszubskiego Pierścienia wraz z kampanią promocyjną. • Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Kożyczkowie.

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Lokalna Grupa Rybacka • „Turystyczne Kaszuby” – Lokalna Grupa Działania • Partnerstwo z niemiecką gminą Haminnkeln

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Tworzenie infrastruktury turystycznej. • Zintegrowane działania na rzecz ochrony środowiska. • Działania w zakresie niwelowania różnic w rozwoju gospodarczym.

Wieża zegarowa kościoła w Chmielnie fot. Polimerek/Wikimedia Commons

Gdański Obszar Metropolitalny 61 Miasto i gmina Kartuzy

Włodarze miasta: Największe fi rmy w gminie burmistrz – Mirosława Lehman • Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Wod-Kan” Grzenkowicz sp. z o.o. przewodniczący Rady Miejskiej – Ryszard Duszyński • Firma „Kaszub” Dariusz Kaszuba • Farmjug sp. z o.o. Kontakt: • PPHU Almar Urząd Miejski w Kartuzach • PHU Caros ul. gen. Józefa Hallera 1 • Sezam – Furman sp. z o.o. 83-300 Kartuzy • Kapeo sp. z o.o. tel. 58 694 20 00 • PHU Koszałka tel./faks 58 694 51 35 • PUH Wibo e-mail: [email protected] • Eurofoods sp. zo.o. http://www.kartuzy.pl • Przedsiębiorstwo Budowlane „Wroński” s.j. • Bud-Bau sp. z o.o. Podstawowe informacje o gminie (dane na koniec roku 2010) • Longinex sp. z o.o. • Powierzchnia: 20 533ha (w tym grunty rolne: 8042 ha, lasy: 7241 ha, grunty związane z dzia- • PPU Morad sp. z o.o. łalnością gospodarczą: 1031 ha, pozostałe: 4219 ha) • Przedsiębiorstwo Autobusowe „Gryf” sp. z o.o. • Liczba mieszkańców: 31 439 • Liczba bezrobotnych: 1189, w tym 401 kobiet Atuty gminy • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 2672 Atutem Kartuz jest centralne położenie w krainie zwanej Szwajcarią Kaszubską. Stolica Kaszub jest świetnie skomunikowana z Trójmiastem oraz sąsiednimi powiatami. Odległość do Sopotu Klimat proinwestycyjny wynosi 35 km, do Gdańska 33 km, do Gdyni 31 km. Niewątpliwy atut gminy to bliska odległość W Kartuzach zwolnione od podatku od nieruchomości są nowo wybudowane budynki lub ich do Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku-Rębiechowie. Urozmaicony krajobraz, liczne za- części przeznaczone do prowadzenia działalności produkcyjnej lub usługowej (z wyłączeniem bytki architektury, gęsta sieć dróg dojazdowych i turystycznych, a przy tym czyste powietrze powo- działalności handlowej), a także budynki lub ich części zaadaptowane do prowadzenia dują, że Kaszuby oceniane są jako jeden z najatrakcyjniejszych obszarów turystycznych w Polsce. ww. działalności. Niewątpliwe walory ziemi kartuskiej to także brak uciążliwego przemysłu i nieskażone środowi- Wspieraniem działalności gospodarczej i inwestycyjnej zajmują się pracownicy Zespołu ds. sko, duże możliwości inwestycyjne, aktywność i przedsiębiorczość mieszkańców. Ewidencji Działalności Gospodarczej Urzędu Miejskiego w Kartuzach. Gmina Kartuzy wraz z samorządami Bytowa i Kościerzyny realizują projekt „Inwestuj Atrakcje turystyczne na Kaszubach”. Celem projektu jest stworzenie bazy informacji o fi rmach działających • Zespół poklasztorny zakonu kartuzów na Kaszubach w formie portalu www.inwestujnakaszubach.com. Portal ma stać się platformą • Aleja Filozofów w Gaju Świętopełka oraz Wyspa Łabędzia w Kartuzach wymiany i pozyskiwania informacji dla inwestorów, wykonawców i właścicieli terenów pod inwe- • Ławka Asesora, z której można podziwiać panoramę Kartuz stycje oraz do bezpłatnej promocji fi rm i usług. Będzie on niewątpliwie szansą pobudzenia lokal- • Poewangelicki kościół pw. św. Kazimierza w Kartuzach nego rynku pracy. • Sanktuarium Matki Boskiej Królowej Kaszub w Sianowie Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 4,02% • Centrum Sportów Wodnych i Promocji Regionu na Złotej Górze k. Brodnicy Górnej • Dworek Wardynów w Mirachowie

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 83 607 217,22 98 049 942,14 25 869 211,63 4 088 123,20 31 799 186,00 7 663 943,00

2010 102 462 263,61 111 500 402,88 31 691 249,68 19 752 754,58 33 216 660,00 6 324 935,00

2011 92 455 293,35 111 241 926,35 25 414 462,00 7 869 856,80 35 876 868,00 7 375 477,00

2012 prognoza 86 252 895,00 87 308 500,00 8 308 500,00 1 000 000,00 36 000 000,00 7 000 000,00

62 G dański Obszar Metropolitalny Miasto i gmina Kartuzy

• Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach • Remont wielofunkcyjnego boiska w Mirachowie • Rezerwaty przyrody w Lasach Mirachowskich • Budowa wielorodzinnego budynku komunalnego w Kiełpinie • Grota Maryjna w Kiełpinie • Budowa drogi Grzybno – Szarłata wspólnie z powiatem • Zamek w Łapalicach Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Lokalna Grupa Rybacka „Kaszuby” • Inwestycja w kapitał ludzki: rozwój kształcenia ustawicznego dla gospodarki opartej na wie- • „Turystyczne Kaszuby” – Lokalna Grupa Działania dzy, wspieranie rozwoju utalentowanej młodzieży i dzieci, poprawa jakości i efektywności • Związek Miast Polskich kształcenia w placówkach oświatowych gminy. • Rozwój lokalnej infrastruktury technicznej i społecznej: poprawa dostępności komunikacyjnej Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego i transportowej Kartuz, rozwój i modernizacja infrastruktury ochrony środowiska, rozwój infra- Priorytetowym celem dla samorządu Kartuz jest kształtowanie i optymalizacja transportu struktury poprawiającej jakość życia i spójność społeczną mieszkańców. – dróg i planowanej kolei metropolitalnej. Rozwój Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego • Zwiększenie konkurencyjności gminy Kartuzy: aktywizacja społeczności lokalnej, pozyskiwa- to jeden z najważniejszych czynników służących utrzymaniu oraz podnoszeniu rangi i konku- nie pozabudżetowych środków z przeznaczeniem na rozwój gospodarczy, sprawne i efektywne rencyjności województwa pomorskiego na arenie krajowej i międzynarodowej. Prawidłowy rządzenie przez administrację samorządową. rozwój tego obszaru wymaga prowadzenia aktywnej polityki rozwoju regionalnego. Kolej me- tropolitalna to inwestycja o epokowym znaczeniu dla naszego regionu, która zrewolucjonizuje Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje transport publiczny w Trójmieście, umożliwiając m.in. dojazd koleją do Gdańska z rejonu Kartuz • Budowa ulicy Kolejowej w Kartuzach i Kościerzyny. • Budowa targowiska miejskiego w Kartuzach

Rynek główny w Kartuzach. Siedziba Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach. fot. Polimerek/Wikimedia Commons fot. UM w Kartuzach

Gdański Obszar Metropolitalny 63 Gmina Przodkowo

Włodarze gminy: Największe fi rmy w gminie wójt – Andrzej Wyrzykowski • Usługi Kamieniarskie „MURKAM” przewodniczący Rady Gminy – Franciszek Rzeszewicz • IZOHAN Sp. z o.o. • Producent Styropianu „ARBET” Kontakt: • Kody Kreskowe ZEMAR Urząd Gminy w Przodkowie • Przedsiębiorstwo Autobusowe GRYF ul. Kartuska 21 • Europlastic Polska Sp. z o.o. 83-304 Przodkowo • P.U.P. SENKO Sp. z o.o. tel. 58685 14 25 • F.H. SULMIN s. j. fax 58 685 13 61 • Krab Sp. z o.o. e-mail: [email protected], [email protected], • Sulmet Fabryka Okuć Sp. z o.o. http://www.przodkowo.pl • Pracownia Obuwia Dziecięcego TOMBUT • Burhens Meble • Fenster Keller Polska SA

Podstawowe informacje o gminie: (na koniec roku 2010) Atuty gminy • Powierzchnia Gminy 8539 ha, w tym: użytki rolne 6527 ha, grunty leśne 964 ha, pozostałe Przodkowo leży na trasie Trójmiasto – Kartuzy w odległości 25 km od głównych miast Trójmiasta grunty 1048 ha; oraz 9 km od Kartuz i Żukowa. Tylko 14 km od gminy zlokalizowane jest międzynarodowe lotni- • Liczba mieszkańców: 7724 sko w Rębiechowie. • Liczba bezrobotnych: 228 Gmina podejmuje szereg działań mających na celu zapewnienie oraz ułatwienie dostępu do usług • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 560 odpowiadających na potrzeby społeczności. W efekcie konsekwentnie realizowanej strategii roz- woju oraz zaangażowaniu społeczeństwa w podejmowanie decyzji o kierunkach rozwoju gmina Klimat proinwestycyjny Przodkowo z typowo rolniczej przekształciła się w gminę o charakterze rzemieślniczo W ramach zachęty dla inwestorów stosuje się zwolnienia z podatku od nieruchomości budynki – rolniczym. lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej na dwa lata od dnia powstania obowiązku podatkowego, gdy po raz pierwszy zostaje rozpoczęta działalność gospodarcza na te- Atrakcje turystyczne renie Gminy oraz gdy zostaną wybudowane nowe budynki lub zostanie dokonana rozbudowa już • Neogotycki kościół św. Andrzeja, zbudowany z ciosanych kamieni (ukończony w 1878 roku) istniejących budynków. Ponadto zwalnia się z podatku od nieruchomości budynki nowo wybudo- z późnogotycką rzeźbą Madonny z XVI wieku oraz neobarokowy kościół pod wezwaniem wane zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej przekraczające powierzchnię użytkową św. Józefa w Pomieczynie. 3000 m2 na okres 3 lat od dnia powstania obowiązku podatkowego. • Zbiorowa mogiła więźniów obozu koncentracyjnego „Stutthof” zamordowanych przez hitle- 19% terenów gminy ujęta planami zagospodarowania przestrzennego przeznaczona jest pod rowców w lutym 1945 w czasie tragicznego marszu ewakuacyjnego. zabudowę usługową. • Muzeum Pożarnictwa.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 25.101.567,05 27.031.356,79 8.377.156,59 3.520.811,15 7.524.897,90 -

2010 24.920.703,99 31.052.804,60 10.716.953,08 1.560.897,15 9.182.884,41 970.058,41

2011 25.446.597 28.380.972 7.663.665 2.217.801 9.945.213 1.096.654

2012 prognoza 25.166.724 24.234.724 5.500.000 9.000.000

64 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Przodkowo

• Skansen „Bielickowo” w Kawlach Dolnych. • Pole golfowe w Postołowie. • Szlaki turystyczne w tym szlak konny śladami gen. Chodowieckiego Gdańsk – Berlin, Szlak Błękitny – całoroczny szlak do turystyki pieszej, rowerowej a zimą do narciarstwa biegowego oraz trzy wytyczone i oznakowane trasy Nordic Walking.

Najważniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Rozwój szeroko pojętej infrastruktury. • Stworzenie optymalnych warunków do wzrostu rozwoju przedsiębiorczości. • Rozwój produktów turystycznych oraz rozbudowa zaplecza noclegowego.

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Rozbudowa Szkoły Podstawowej w Przodkowie. • Rozbudowa Muzeum Pożarnictwa. • Modernizacja oczyszczalni ścieków i rozbudowa gminnej sieci kanalizacyjnej.

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • „Turystyczne Kaszuby” – Lokalna Grupa Działania • Lokalna Grupa Rybacka • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitarnego Zwiększenie szans na pozyskanie środków zewnętrznych na realizację kluczowych projektów służących rozwojowi społeczno-gospodarczemu gminy i metropolii.

Neobarokowy drewniany kościół w Pomieczynie. fot. Alfi sti_gd/Wikimedia Commons

Gdański Obszar Metropolitalny 65 Gmina Sierakowice

Włodarze gminy: XIX-wieczny budynek z wyposażeniem tradycyjnego kaszubskiego domu. Najbogatsze są zbio- wójt – Tadeusz Kobiela ry naczyń i narzędzi gospodarstwa domowego. przewodniczący Rady Gminy – Zbigniew Suchta Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Kontakt: • Przebudowa Gminnego Ośrodka Zdrowia w Sierakowicach. Urząd Gminy Sierakowice • Przebudowa drogi Sierakowice – Borucino (wspólnie z gminą Sulęczyno). ul. Lęborska 30 • Przebudowa ulic: Wojska Polskiego, Maczka, Andersa i Kościerskiej w Sierakowicach. 83-340 Sierakowice • Budowa kanalizacji sanitarnej, przebudowa i rozbudowa istniejących oczyszczalni ścieków tel. 58 681 95 00 oraz rozbudowa sieci wodociągowej (projekt realizowany wspólnie z gminą Sulęczyno). e-mail [email protected] http://www.sierakowice.pl

Podstawowe Informacje o gminie (na koniec 2010 roku) • Powierzchnia: 18 236 ha • Liczba mieszkańców: 17 651 • Liczba bezrobotnych: 682, w tym 381 kobiet • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1370

Największe fi rmy w gminie • Lis • BAT • El-woz

Atuty gminy Gmina Sierakowice położona jest w centrum Kaszub, w środkowej części województwa pomor- skiego, w powiecie kartuskim. Krzyżują się tu drogi wojewódzkie nr 214 — z Warlubia do Łeby oraz nr 211 i 219 — Słupsk – Gdańsk. Przez gminę biegnie nieczynna linia kolejowa Lębork– Kartuzy–Pruszcz Gdański. Gmina, leżąca w sercu Szwajcarii Kaszubskiej, należy do najzamożniej- szych w województwie pomorskim. Stolica gminy – wieś Sierakowice przypomina swoim charak- terem miasteczko i jest ośrodkiem handlowo-usługowym i kulturalnym dla mieszkańców pobliskich wsi oraz dla licznie odwiedzających gminę turystów.

Atrakcje turystyczne Gmina Sierakowice położona jest w sercu Szwajcarii Kaszubskiej, cechującej się niezwykle uroz- maiconym krajobrazem, bogatym w lasy, jeziora i rzeki. Położenie geografi czne i warunki, jakie stwarza przyroda, służą rozwojowi różnych form turystyki i wypoczynku. Urokliwe zakątki, czyste powietrze i wody zagubione wśród pól pozwalają na wspaniały relaks. Wśród morenowych pa- górków znajduje się wiele jezior, w których można złowić sieję, sielawę, szczupaka, okonia, płoć, a nawet raki. Aż 23 jeziora mają drugą klasę czystości wód. Można tu nie tylko zażywać kąpieli i łowić ryby, także żeglować, pływać jachtem i kajakiem. Aby poznać kaszubski krajobraz, trzeba przemierzyć gminę pieszo, rowerem lub samochodem, co umożliwiają szlaki. Godne polecenia są także: • Ołtarz Papieski w Sierakowicach obok kościoła św. Marcina. Ojciec Święty Jan Paweł II 6 czerw- ca 1999 r. odprawił przy nim w Pelplinie mszę św. podczas swojej siódmej pielgrzymki do ojczyzny. • Dom Księdza Bernarda Sychty w Puzdrowie (obecnie siedziba Gminnego Ośrodka Kultury). Ołtarz, przy którym Ojciec Święty Jan Paweł II odprawił mszę w Pelplinie jest dzisiaj ozdobą Sierakowic. fot. Depablo/Wikimedia Commons

66 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Somonino

Włodarze gminy: nie mogą ominąć kamiennych kręgów w Trątkownicy – konstrukcji grobowych z I wieku p.n.e., ani wójt – Marian Kryszewski licznych miejsc pamięci związanych z II wojną światową. przewodniczący Rady Gminy – Andrzej Regliński W gminie Somonino istnieją dobre warunki do rozwoju turystyki i wypoczynku. Turystów przycią- ga nie tylko piękno krajobrazu, ale także słynna kaszubska gościnność. Znajdują się tutaj ośrodki Kontakt: wczasowe, prywatne kwatery oraz gospodarstwa agroturystyczne. Nie brakuje tras rowerowych, Urząd Gminy Somonino wytyczonych tras nordic walking, park linowy oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego. Mieszkańcy ul. Ceynowy 21 oferują przejażdżki bryczkami i wozami drabiniastymi, a zimą – kuligi zakończone biesiadą przy 83-314 Somonino ognisku. tel. 58 684 11 21 faks 58 684 11 44 Atrakcje turystyczne e-mail: [email protected] • Trasa rowerowa „Kamienne Kręgi” http://www.somonino.pl • Kamienne kręgi w Trątkownicy • Zabytkowe kościoły w Goręczynie, Hopowie i Połęczynie Podstawowe informacje o gminie (na koniec 2010 roku) • Stara kuźnia i tradycyjna chata kaszubska w Hopowie • Powierzchnia: 11 211 ha (w tym grunty rolne: 4531 ha, pastwiska: 966 ha, łąki: 606 ha, lasy • Zabytkowe dworki w Borczu i Wyczechowie i zadrzewienia: 4283 ha, wody: 142 ha, inne: 681,8 ha) • Stadnina koni w Goręczynie • Liczba mieszkańców: 9729 • Park linowy w Ostrzycach • Liczba bezrobotnych: 472 • Korty tenisowe w Ostrzycach, Goręczynie i Ramlejach • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 473 • Kąpieliska wodne

Największe fi rmy w gminie Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Artstal PPHU Nadrzędnym celem strategicznym gminy jest poprawa warunków życia mieszkańców poprzez • Brands Polska sp. z o.o. inwestycje w placówki kulturalne i oświatowe oraz rozwój infrastruktury drogowej. • Help-Rol J.S. Puzdrowscy Samorząd gminy dąży do tego, by Somonino stało się silnym gospodarczo i społecznie zintegro- • Polskie Pierze i Puch sp. z. o.o. wanym obszarem sprzyjającym rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości, przy zachowaniu • Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „Izobud” naturalnych walorów przyrodniczo-krajobrazowych. Somonino – gmina bez barier architekto- • Radbur sp. z o.o. nicznych, bezpieczna i sprzyjająca nowemu osadnictwu. • Vector-Food Krzysztof Kaniuk i Marlena Kaniuk Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Atuty gminy • Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków oraz budowa kanalizacji sanitarnej dla gminy Gmina Somonino jest położona na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, u stóp wzniesień Somonino zwanych Wzgórzami Szymbarskimi. Umiejscowienie jej w samym sercu Pojezierza Kaszubskiego • Polubić pracę, czyli CIS – sposób na aktywność czyni ją jedną z najpiękniejszych części Pojezierza Pomorskiego. Liczne pagórki, wzgórza, faliste • Rekultywacja składowiska odpadów we wsi Kaplica powierzchnie moreny dennej, pomniki przyrody, długie ciągi rynien jeziornych oraz doliny rzecz- • Rozbudowa Punktu Informacji Turystycznej wraz ze sceną koncertową w Ostrzycach oraz zago- ne na długo zapadają w pamięć tym, którzy zdecydują się odwiedzić te tereny. Pasjonaci historii spodarowanie terenów plaży publicznej nad Jeziorem Ostrzyckim

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 31 380 157,58 39 494 315,49 14 725 253,35 285 200,64 12 279 899,47 1 971 359,13

2010 32 863 762,90 33 887 676, 40 7 679 485,91 3 156 345,70 13 055 939,76 1 853 160,75

2011 29 990 978,00 32 357 614,00 3 355 432,00 831 370,00 14 024 377,00 2 535 407,00

2012 prognoza 32 212 986,00 31 331 869,00 2 481 000,00 1 7 33 573,00 17 500 000,00 4 850 000,00

Gdański Obszar Metropolitalny 67 Gmina Somonino

• Budowa boiska sportowego do piłki nożnej i lekkoatletyki w Somoninie • Budowa drogi Somonino – Wyczechowo • Budowa hali rehabilitacyjno-sportowej w Somoninie • Termodernizacja budynku Gimnazjum Publicznego w Somoninie (w ramach projektu realizo- wanego przez starostwo powiatowe)

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Lokalna Grupa Rybacka „Kaszuby” • Stowarzyszenie Turystyczne „Kaszuby”

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Wzrost atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich • Rozwój gospodarczy związany z budową kolei metropolitalnej • Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu • Poprawa jakości życia mieszkańców

Kompleks rekreacyjno-sportowy w Somoninie. Jezioro Ostrzyckie to jedno z najpopularniejszych miejsc aktywnego wypoczynku i rekreacji na Kaszubach. fot. UG Somonino fot. UG Somonino

68 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Stężyca

Włodarze gminy: z wyciągami orczykowymi. Szczyt Wieżyca (329 m n.p.m.) jest najwyższym punktem na całej wójt – Tomasz Brzoskowski rozległej Nizinie Europejskiej, wznosi się tu Wieża Widokowa im. Jana Pawła II. Bazę noclegową przewodniczący Rady Gminy – Stefan Literski stanowią liczne kwatery agroturystyczne, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty oraz schronisko młodzieżowe przy Szkole Podstawowej w Szymbarku. Kontakt: Urząd Gminy Stężyca Atrakcje turystyczne ul. 9 Marca 7, 83-322 Stężyca • Dwór szlachecki w Sikorzynie – gniazdo rodowe Sikorskich herbu Cietrzew i Wybickich herbu Rogala. tel. 58 685 63 31 • Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku. Znajduje się tu kilkanaście obiektów zbudowa- faks 58 685 63 50 nych całkowicie z drewna, przy użyciu różnych technologii. Najciekawsze z nich: kaplica św. Rafała e-mail: [email protected] Kalinowskiego, patrona Sybiraków; Kaszubska Deska o długości 36 m i 83 cm, średniej grubości 6-7 http://www.gminastezyca.pl cm i wadze ponad 1100 kg; Stół Noblisty wykonany na pamiątkę Pokojowej Nagrody Nobla dla Lecha Wałęsy: ma 35 m długości, może przy nim zasiąść 230 osób; Muzeum Ciesielstwa; kościół pw. św. Podstawowe Informacje o gminie (na koniec roku 2010) Józefa na Wygodzie – budowla w stylu neobarokowym na planie krzyża łacińskiego; Dom „do góry • Powierzchnia: 16 030 ha nogami” – postawiony na dachu; największy na świecie fortepian. • Liczba mieszkańców: 9472 • Kościół pw. św. Katarzyny w Stężycy. • Liczba bezrobotnych: 348 • Ogród Botaniczny w Gołubiu o powierzchni 2,12 hektara. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 569 • Wieża Widokowa im. Jana Pawła II w Wieżycy o wysokości 30 m. • Powierzchnia objęta lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 68% Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy Największe fi rmy w gminie • Stworzenie systemu nowoczesnej gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami. • Rzeźnia Mięspol sp. z o.o. w Żurominie • Rozbudowa i poprawa stanu technicznego dróg gminnych. • Obojan sp. z o.o. w Stężycy • Stworzenie warunków do powstawania małych i średnich lokalnych przedsiębiorstw. • Danpol s.j. w Żurominie • Wedam s.j. w Stężycy Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Zdrojewscy s.j. w Stężycy • Budowa hali sportowo-widowiskowej w Stężycy. • Danmar sp. z o.o. w Szymbarku • Budowa Centrum Rekreacji w Szymbarku. • Zakład Usługowo-Produkcyjno-Handlowy „Hirsz” w Stężycy • Budowa kanalizacji sanitarnej Gołubie – Stężyca. • Laska w Stężycy • Budowa boisk w Stężycy, Szymbarku, Klukowej Hucie i Gołubiu. • Zak ład Produkcyjno-Handlowy „Zielke” w Stężycy • Budowa dróg gminnych (średnio 12 km rocznie), w tym drogi Kamienica Szlachecka – Nowa Wieś. • Termomodernizacja Zespołu Kształcenia i Wychowania w Stężycy. Atuty gminy Gmina Stężyca położona jest w sercu Pojezierza Kaszubskiego, w południowej części powiatu Przynależność do organizacji i stowarzyszeń kartuskiego. Wyróżnia się dużą liczbą jezior i niezwykle malowniczym krajobrazem. Na turystów • Stowarzyszenie „Turystyczne Kaszuby” czeka tu wiele atrakcji, latem związanych z wypoczynkiem nad brzegami pięknych jezior, zimą – • Lokalna Organizacja Turystyczna „Szczyt Wieżyca” ze sportami zimowymi. Do dyspozycji miłośników zjazdów narciarskich pozostają zbocza Wieżycy • Lokalna Grupa Rybacka

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 29 617 749,96 31 759 471,26 7 068 284,64 314 872,17 11 887 413,11 9 844 578,00

2010 33 072 623,89 36 248 230,57 9 851 003,74 1 186 88,22 14 050 188,47 10 760 933,00

2011 33 240 621,74 33 815 401,74 6 745 337,56 1 448 374,74 13 946 730,00 11 831 888,00

2012 prognoza 34 656 860,64 33 289 900,64 5 059 220,64 1 541 894,64 14 695 000,00 12 426 200,00

Gdański Obszar Metropolitalny Gmina Sulęczyno

Włodarze gminy: • Baza turystyczna: ośrodki wypoczynkowe, przystań kajakowa w Sulęczynie, wyciąg narciarski wójt – Bernard Grucza w Amalce, szkoła żeglarstwa Teofi la Karczmarka w Amalce, trasy wycieczkowe (ścieżki przyrod- przewodniczący Rady Gminy – Kazimierz Gawin niczo-dydaktyczne, szlaki nordic walking, trasy rowerowe). • Cykliczne imprezy o randze ogólnopolskiej, m.in. Jazz w Lesie, Międzynarodowy Festiwal Kontakt: Akordeonowy „Sulęczyńskie Spotkania Akordeonowe”. Urząd Gminy Sulęczyno ul. Kaszubska 26 Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy 83-320 Sulęczyno • Zzapewnienie mieszkańcom godziwych warunków życia przy zachowaniu zasady zrównoważo- tel./faks 58 684 40 01 nego rozwoju i rozwiązania problemów infrastrukturalnych. e-mail: [email protected] • Zmiana orientacji gminy na turystyczno-rolniczą, skutkującą zwiększeniem rynku pracy oraz http://www.suleczyno.pl wpływów do budżetu. • Ograniczenie emigracji utalentowanej młodzieży poprzez rozwiązanie problemów material- nych oświaty, pozyskanie szkolnictwa średniego na terenie gminy i przygotowanie miejsc pra- Podstawowe informacje o gminie (na koniec roku 2010) cy dla absolwentów. • Powierzchnia: 13 109 ha (w tym użytki rolne: 5708 ha, lasy i zadrzewienia: 4993 ha, wody: • Zbudowanie i promocja oferty wspierającej tworzenie małych i średnich przedsiębiorstw oraz 1281 ha, tereny zurbanizowane: 682 ha, nieużytki: 440 ha) osadnictwa ludności miejskiej na terenie gminy poprzez zmianę planu zagospodarowania • Liczba mieszkańców: 5098 przestrzennego gminy. • Liczba bezrobotnych: 203 • Wspieranie procesu zarządzania strategicznego gminą poprzez nawiązanie współpracy międzyna- • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 285 rodowej, wykorzystanie funduszy pomocowych i instytucji naukowo-badawczych województwa. • Powierzchnia objęta lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 4,5% Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Największe fi rmy w gminie • Budowa szkoły podstawowej w Sulęczynie. • SMS Stanisław Mrozowicz • Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej zlewni rzek Słupia i Łupawa na terenie gmin • SMS PPUH Violetta Mrozowicz Sierakowice i Sulęczyno. • Scanpol Piotr Mrozowicz • Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. • Transjan Jan Sominka • PPHU Import-Eksport, Produkcja i Handel Drewnem Roman Tarasiewicz Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Tartak-Stolarnia s.c. Zdzisław Nadolski, Rafał Jutrzenka-Trzebiatowski • Związek Miast i Gmin Dorzecza Rzeki Słupi i Łupawy • Stek-Pol s.c. Rzeźnia, Marian Skrzypkowski, Zygmunt Domaszk • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Firma Handlowo-Transportowa Bodziotrans, Bogdan Itrich • Stowarzyszenie „Turystyczne Kaszuby” • Lokalna Grupa Rybacka „Kaszuby” Atrakcje turystyczne • Spółdzielnia Socjalna „Węsiory” • Rezerwat archeologiczny Kamienne Kręgi. • Obszary chronione, m.in. Mechowiska Sulęczyńskie, Jeziora Chojnickie, Dolina Słupi. Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Zabytkowa zabudowa wsi Sulęczyno z XVIII-wiecznym dworem. • Turystyka, ochrona środowiska, gospodarka

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 16 361 832 15 259 933 1 935 955 783 892 5 931 654 -

2010 17 278 327 18 511 882 3 617 257 916 428 6 776 700 -

2011 19 438 918 24 438 918 8 066 978 2 585 100 7 368 975 -

2012 prognoza 19 980 290 22 630 360 5 534 400 2 439 300 7 694 684 -

G dański Obszar Metropolitalny Miasto i gmina Żukowo

Włodarze miasta: nie to jest potwierdzeniem dbałości władz gminy o interesy społeczności lokalnej oraz o stwa- burmistrz – Jerzy Żurawicz rzanie jak najlepszych warunków do rozwoju gospodarczego i inwestycyjnego. przewodniczący Rady Miejskiej – Adam Okrój 12 kwietnia 2011 r. z inicjatywy burmistrza Jerzego Żurawicza powołano Związek Pracodawców w Żukowie, który obecnie zrzesza ok. 20 największych gminnych przedsiębiorców. Wśród celów Kontakt: statutowych związku znajduje się m.in. współpraca z włodarzami gminy przy opracowywaniu Urząd Gminy Żukowo strategii, planów i budżetu, reprezentacja gminnych przedsiębiorców. ul. Gdańska 52, 83-330 Żukowo tel. 58 685 83 00 Największe fi rmy faks 58 685 83 30 • Art Metal s.j. – producent stylowych i współczesnych słupów oświetleniowych e-mail [email protected] • Ekofi nn-Pol – ochrona środowiska http://www.zukowo.pl • Elmarco – produkcja sprzętu oświetleniowego • Interplastic – produkcja sprzętu sportowego z tworzyw termoplastycznych i chemoutwardzal- Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) nych, metali oraz drewna • Powierzchnia: 164 km2 • Kostbet – producent kostki brukowej i galanterii betonowej • Liczba mieszkańców: 28 216 • Marcopol – producent śrub i wkrętów oraz dystrybutor elementów złącznych • Liczba bezrobotnych: 897 • Midana – produkcja odzieży • Liczba podmiotów gospodarczych: 2738 (w tym 239 zawieszonych) • Nata – producent wody mineralnej i napojów owocowych • Przewozy Autobusowe „Gryf” – przewozy pasażerskie w powiatach kartuskim i gdańskim oraz Klimat proinwestycyjny i mieście Gdańsk W ostatnich latach gmina Żukowo przekształca się z rolniczo-przemysłowej w przemysłową. • Rockfi n sp. z o.o. – projektowanie, produkcja oraz serwis systemów olejowych Obserwuje się tutaj ciągły wzrost liczby przedsiębiorców, rozwój gospodarki prywatnej, a także • Terma Technologie – największy polski producent maszyn pneumatyczno-udarowych typu sieci bankowej. Starania o jak najlepsze przygotowanie infrastruktury technicznej zaowocowały kret, grzejników, grzałek i akcesoriów do grzejników inwestycjami nie tylko przedstawicieli kapitału krajowego, ale również inwestorów zagranicz- • Wega – odzież robocza – hurtownia bhp nych, przede wszystkim z Danii, Szwecji, Finlandii i USA. Małe i średnie przedsiębiorstwa działa- • Wroński – materiały budowlane jące w różnych branżach, dynamicznie rozwijające się usługi, rolnictwo, przetwórstwo rolno-spo- żywcze, turystyka - to najważniejsze dziedziny gospodarczego rozwoju gminy. Otwartość gminy Najwięksi inwestorzy zagraniczni na inwestycje ma odzwierciedlenie m.in. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzen- • Abeko Poland – odzież robocza (kapitał szwedzki) nego: jest nimi objęte 14,5% powierzchni (ok. 2370 ha – stan z czerwca 2011 r.). • Ashland Poland – produkcja żelkotu (kapitał amerykański) Przedsiębiorczość rozwija się głównie w ramach korytarza inwestycyjnego w pasie przy drodze nr • Berendsen Textil Service sp. z o.o. – przemysłowa pralnia chemiczna, odzież robocza - wynajem 20, w obrębie miejscowości: Chwaszczyno, Tuchom, Miszewo, Miszewko, Małkowo, Żukowo. W ko- i serwis (kapitał duński) rytarzu inwestycyjnym rozwinięta jest infrastruktura techniczna ukierunkowana na obsługę • Danfoss LPM – ogrzewanie, urządzenia (kapitał duński) przedsiębiorczości, która podnosi poziom atrakcyjności inwestycyjnej tych terenów. W gminie • Swed – Polexi – artykuły i sprzęt bhp (kapitał szwedzki) stwarza się dobre warunki dla rozwoju przedsiębiorczości, szczególnie fi rmom rodzinnym. Gmina • Unilever Polska S.A. – Algida – produkcja lodów (kapitał międzynarodowy, m.in. holenderski posiada stałą rezerwę uzbrojonych terenów przeznaczonych pod rozwój przedsiębiorczości i bu- i brytyjski) downictwo mieszkaniowe. Gmina Żukowo otrzymała tytuł i certyfi kat Gmina Fair Play - wyróżnie-

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 72 981 673,33 83 852 549,14 22 512 664,73 348 155,25 35 672 628,51 11 864 645,89

2010 74 001 208,20 79 728 465,63 11 881 452,69 260 604,41 34 111 003,70 8 077 694,13

2011 85 616 129,37 98 268 171,14 26 605 376,40 7 653 117,37 38 129 930,00 10 226 470,49

2012 prognoza 82 881 184,81 82 071 184,81 9 374 057,14 3 251 983,43 40 127 365,00 11 740 990,00

Gdański Obszar Metropolitalny 71 Miasto i gmina Żukowo

Atrakcyjność inwestycyjna Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Dobra komunikacja z Trójmiastem, bezpośrednie sąsiedztwo aglomeracji • Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej • Wolne obszary do zagospodarowania • Stowarzyszenie „Turystyczne Kaszuby” • Dogodne warunki dla nowych fi rm i rozwoju fi rm istniejących • Potencjał ludzki z dużym udziałem osób młodych i aktywnych zawodowo Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitarnego • Położenie wzdłuż pasa dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych o charakterze przelotowym • Podniesienie efektywności polityki rozwoju regionalnego w obszarze innowacji, gospodarki • Bliskość międzynarodowego lotniska w Gdańsku-Rębiechowie opartej na wiedzy, ochrony środowiska i zapobiegania zagrożeniom oraz przyczynianie się • Rosnący napływ do gminy ludzi i kapitału do gospodarczej modernizacji i wzrostu konkurencyjności. • Duża dynamika rozwoju sektora prywatnego • Tworzenie konkurencyjnej gospodarki metropolitalnej. • Dogodne warunki do rozwoju działalności turystycznej i okołoturystycznej • Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy. • Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego. Atuty gminy • Infrastruktura ochrony środowiska. Gmina Żukowo stanowi część Pojezierza Kaszubskiego. Piękne krajobrazy, unikatowość kaszub- skiej kultury i haft kaszubski – to cechy tej okolicy. Bliskie sąsiedztwo Trójmiasta i dobrze rozwi- nięty układ komunikacyjny sprzyjają dynamicznemu rozwojowi społeczno-gospodarczemu. Bliskość lotniska w Rębiechowie sprzyja rozwojowi turystyki. Gmina Żukowo jest dla podróżnych świetną bazą noclegową. Bogactwo przyrody, różnorodność kulturowa oraz zabytki, lasy z wyzna- czonymi szlakami turystycznymi, piękne krajobrazy zachęcają do spędzania wolnego czasu aku- rat w tym pięknym zakątku Polski.

Atrakcje turystyczne • Klasztor ponorbertański w Żukowie z 1212 r. z cennymi zabytkami z XIV-XVIII w., z których najważniejsze to ołtarz antwerpski z początku XVI w. oraz ołtarz główny. • Ekspozycja haftów kaszubskich w przyległym do klasztoru muzeum parafi alnym (haft kaszub- ski powstał właśnie w Żukowie). • Zabytkowy młyn z XIII w. • Most kolejowy na linii Gdynia – Kościerzyna. • Elektrownia wodna w Rutkach z początku XX w. • XVIII-wieczny zespól pałacowo-parkowy w Leźnie. • Największa w Polsce galeria samochodów marki Volkswagen w Pępowie. • Wodospad w Rutkach oraz Jar Raduni – krajobrazowy rezerwat przyrody.

Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Zdynamizowanie rozwoju gminy i mieszkańców. • Wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości w gminie. • Zwiększenie szans na uzyskanie środków pozabudżetowych.

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Budowa kanalizacji sanitarnej dla Banina . • Budowa ul. Prusa w Żukowie. • Modernizacja dróg. • Budowa publicznej szkoły podstawowej, publicznego gimnazjum oraz sali sportowej wraz z boiskami i zagospodarowaniem terenu w Baninie. • Rozbudowa monitoringu miejskiego w Żukowie. • Budowa systemu kanalizacji deszczowej w północnej części Żukowa. • Rewitalizacja starego centrum Żukowa oraz utworzenie parku w Żukowie. Jar Raduni w gminie Żukowo to ulubione miejsce wypadów miłośników turystyki kajakowej. fot. UG Żukowo

72 G dański Obszar Metropolitalny Powiat nowodworski

Włodarze powiatu: komunikacyjnych oraz bliskość aglomeracji – Trójmiasta i Elbląga. Powiat wyróżnia się dbałością starosta – Zbigniew Piórkowski o ochronę przyrody: na terenie Mierzei Wiślanej znajdują się trzy rezerwaty przyrody. przewodnicząca Rady Powiatu – Iwona Tyburska Atrakcje turystyczne Kontakt: • Liczne zabytki architektury: żuławskie domy podcieniowe, drewniane domy mieszkalne o kon- Starostwo Powiatowe w Nowym Dworze Gdańskim strukcji szkieletowej, gotyckie kościoły, zabudowania mieszkalno-gospodarcze typu holender- ul. gen. Władysława Sikorskiego 23, 82-100 Nowy Dwór Gdański skiego, oryginalne budowle hydrotechniczne, wiatraki, cmentarze menonickie. tel. 55 247 36 71 • Duża liczba rzek i kanałów, umożliwiających korzystanie z wszelkich form rekreacji na wodzie. faks 55 247 36 70 • Żuławska Kolei Wąskotorowa. e-mail [email protected] http://www.nowydworgdanski.pl Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju powiatu • Modernizacja systemu osłony przeciwpowodziowej i systemu melioracyjnego Żuław. • Restrukturyzacja i modernizacja infrastruktury sfery gospodarczej. Podstawowe informacje o powiecie (dane z 30 czerwca 2010 r.) • Promocja oferty turystycznej. • Powierzchnia: 652,75 km2 (w tym użytki rolne: 395,32 km2, lasy i grunty leśne: 52,42 km2, pozostałe grunty i nieużytki: 205,01 km2) Najważniejsze dla rozwoju powiatu inwestycje • Liczba mieszkańców: 35 683 • Remonty i przebudowy dróg powiatowych: Żuławki – Bronowo, Jeziernik – Orłowo, ul. Morskiej • Liczba bezrobotnych: 2788 w Kątach Rybackich. • Przebudowa dróg powiatowych: w Palczewie, Solnica – Orliniec, Szkarpawa – Bronowo, Łaszka Klimat proinwestycyjny – Sztutowo. Instytucje odpowiedzialne za wspieranie przedsiębiorstw i inwestorów: • Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego poprzez projekt „Warszawska • Pomorskie Stowarzyszenie Wspierania Małej i Drobnej Przedsiębiorczości w Krynicy Morskiej w Europie – praktyczna inwestycja w ucznia. Wzmocnienie jakości kształcenia zawodowego • Stowarzyszenie Przedsiębiorców Powiatu Nowodworskiego w Nowym Dworze Gdańskim w powiecie nowodworskim, etap II”. • Projekt „Wspieranie i rozwój kwalifi kacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw”. Największe fi rmy w powiecie • Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska „Maluta” w Nowym Dworze Gdańskim Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • SeCesPol sp. z o. o w Nowym Dworze Gdańskim (branża energetyczna) • Związek Powiatów Polskich • Stocznia „Żuławy” sp. z o.o. w Ostaszewie • Stowarzyszenie „Żuławy” • Stop-Kor w Ostaszewie (nakładanie powłok galwanicznych) • Lokalna Grupa Działania „Żuławy” • Hydromechanika w Piaskowcu (branża metalurgiczna, konstrukcje stalowe) • Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna • Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o. w Nowym Dworze Gdańskim • Lokalna Grupa Rybacka „Rybacka Brać Mierzei” • Tuga sp. z o.o. w Nowym Dworze Gdańskim (naprawa dróg i mostów) Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego Atuty powiatu • Działania w kierunku rozwoju sieci drogowej oraz polepszenia stanu dróg. Powiat nowodworski charakteryzuje się wysoką atrakcyjnością turystyczną ze względu na walory • Promocja biznesowa i turystyczna powiatu w Polsce i za granicą. przyrodniczo-krajobrazowe. Zaletą dla mieszkańców i inwestorów jest korzystny układ szlaków • Dalszy rozwój infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 36 020 130 41 456 504 13 230 712 645 393 9 657 735 385 732

2010 38 070 898 43 099 855 12 593 746 2 748 555 13 373 059 2 941 434

2011 35 563 113 39 346 056 16 411 738 10 117 481 11 014 649 1 336 646

2012 prognoza 33 808 602 33 180 408 100 000 0 12 00 0000 1 200 000

Gdański Obszar Metropolitalny 73 Miasto Krynica Morska

Włodarze miasta: pasażerskie oferują wycieczki do Fromborka, Elbląga i Kaliningradu. Krynica Morska to również burmistrz – Adam Ostrowski nadmorskie plaże kilkudziesięciometrowej szerokości z miłym dla stóp piaskiem, na których pod- przewodnicząca Rady Miejskiej – Teresa Maria Pawłowska czas spacerów można spotkać bryłki bursztynu. Inne ciekawe miejsca to m.in.: • Latarnia morska, stara zabudowa miasta (zespół zabytkowych willi i pensjonatów), pochodząca Kontakt: z pocz. XX w., Urząd Miasta Krynica Morska • Rezerwat leśny Buki Mierzei Wiślanej. ul. Górników 15, 82-120 Krynica Morska tel. 55 247 65 27 Najbardziej istotne cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy faks 55 247 65 66 • Wykorzystanie potencjału kulturowego, historycznego i przyrodniczego Krynicy Morskiej w ce- e-mail [email protected] luzwiększenia różnorodności oferty usług turystycznych i ograniczenia skutków sezonowości. http://www.krynicamorska.tv/ • Wzmocnienie działań promoujących ofertę kulturalną i wypoczynkowo-rekreacyjną Krynicy Morskiej. Podstawowe Informacje o gminie, powiecie (na koniec roku 2010) • Poprawa warunków komunikacji w gminie i dostępności miasta dla mieszkańćów i turystów • Powierzchnia gminy miejskiej Krynica morska w aktualnych granicach administracyjnych zarówno w sferze infrastruktury drogowej jak i w obszarze komunikacji zbiorowej. kształtuje się na poziomie 116,01 km². w tym grunty rolne stanowią 147 ha., grunty leśne 1 • Rozwoju infrastruktury sportowej na terenie Krynicy Morskiej służąc ej mieszkańcom i tury- 746 ha. stom . • Liczba mieszkańców: 1361 • Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy: 125 Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1701 • Modernizacja z rozbudową systemu wodno-ściekowego Gminy Miasta Krynica. Celem realizo- • Procent powierzchni uchwalonej w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego wanego przedsięwzięcia jest poprawa jakości wody pitnej w Krynicy Morskiej. - 47% • Pętla żuławska – rozwój turystyki wodnej – dane przedsięwzięcie polega na rozbudowaniu Portu jachtowego w Krynicy Morskiej w części hydrotechnicznej poprzez modernizację istnie- Atuty gminy jących nabrzeży wraz z wyremontowaniem stałych pomostów nr 1 i 2. Krynica Morska leży na Mierzei Wiślanej, otoczona od północy wodami Morza Bałtyckiego, a od południa Zalewu Wiślanego. Z najwyższej wydmy, tj. Wielbłądziego Garbu (48,5 m n.p.m.), Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami można zobaczyć piękny widok: z jednej strony widać Bałtyk z drugiej Zalew Wiślany, którego ho- W ramach partnerstwa z gminami Stegna, Sztutowo i miastem Nowy Dwór Gdański trwa budowa ryzont zamykają Wzgórza Wysoczyzny Elbląskiej z katedrą fromborską. ścieżki rowerowej. Pierwszy etap budowy obejmuje odcinek wdłuż Mierzei Wiślanej od Mikoszewa do miejscowości Piaski. Atrakcje turystyczne Krynica Morska jest znanym kurortem leżącym na Mierzei Wiślanej między otwartym Morzem Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Bałtyckim i Zalewem Wiślanym od północy otacza ją Zatoka Gdańska. Łagodnie obniżające się • Lokalna Grupa Działania ,,Żuławy i Mierzeja” dno morskie stwarza doskonałe warunki do kąpieli. Fale morskie uatrakcyjniają kąpiel a wolniej- • Lokalna Grupa Rybacka ,,Rybacka Brać Mierzei” sza wymiana wód powoduje, że jej temperatura jest znacznie wyższa. Po stronie Zalewu Wiślanego jest molo, przystań rybacka, jachtowa i żeglugi pasażerskiej. Kursujące tam statki

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 8 233 023,71 11 377 587,90 3 997 087,55 29 444,82 2 082 855,44 1 285 715,44

2010 19 882 826,91 17 735 660,01 9 022 033,68 3 964 633,23 2 290 508,73 1 324 635,73

2011 41 481 409,00 45 528 169,00 34 834 508,00 7 531 823,00 2 829 801,00 1 843 988,00

2012 prognoza 48 349 381,00 47 481 172,00 36 998 555,00 12 487 628,00 2 573 130,00 1 521 013,00

G dański Obszar Metropolitalny Miasto Krynica Morska

Priorytety współpracy z ramach obszaru metropolitalnego • Utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej. • Kształtowanie świadomości obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie • Pozyskiwanie i łączenie środków fi nansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji za- i rozwijanie tożsamości lokalnej. dań z zakresu użyteczności publicznej. • Pobudzanie aktywności gospodarczej. • Wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli. • Podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki. • Racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego, zgod- • Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego. nie z zasadą zrównoważonego rozwoju. • Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego. • Wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu • Tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy. technologicznego oraz innowacji.

Z mola spacerowego w Krynicy Morskiej można wyruszyć w rejs do Fromborka i Kaliningradu. Pejzaż Mierzei Wiślanej w rejonie granicy Polsko-Rosyjskiej w piaskach. fot. Polimerek/Wikimedia Commons fot. Polimerek/Wikimedia Commons

Gdański Obszar Metropolitalny 75 Miasto i gmina Nowy Dwór Gdański

Włodarze gminy: Dzięki gęstej sieci rzek, kanałów oraz rowów melioracyjnych na obszarze gminy dobrze rozwinię- burmistrz – Jacek Michalski ła się gospodarka wodna, stwarzając też doskonałe warunki do uprawiania wędkarstwa, sportów przewodniczący Rady Miejskiej – Czesław Łukaszewicz wodnych i turystyki. Największe ciągi wodne to: Nogat, Tuga, Linawa, Szkarpawa oraz Kanał Panieński. Teren Żuław cechuje charakterystyczny element krajobrazu, którym jest otwarta, roz- Kontakt: legła przestrzeń pozwalająca zaobserwować rzadkie zjawisko ciągłości linii horyzontu na styku Urząd Miejski w Nowym Dworze Gdańskim nieba i ziemi. Żuławy to także najżyźniejsze gleby w województwie pomorskim. ul. Wejhera 3 82-100 Nowy Dwór Gdański Atrakcje turystyczne tel. 55 247 24 01 • Spuścizna architektoniczna po dawnych mieszkańcach Żuław: domy podcieniowe, wiatraki, faks 55 247 24 05 cmentarze menonickie, obiekty techniki wodnej znajdują się w wielu miejscowościach gminy. e-mail urzą[email protected] • Żuławski Park Historyczny. http://www.miastonowydwor.pl/ • Żuławska Kolej Dojazdowa – unikatowy przykład kolei wąskotorowej, w okresie letnim udo- stępniana dla turystów. Podstawowe informacje o gminie • Kościoły gotyckie z czasów krzyżackich. • Powierzchnia: 21 300 ha (w tym grunty orne: 14 800 ha, sady: 18 ha, łąki: 1536 ha, pastwiska: • Stacja pomp w Osłonce, przy ujściu Kanału Panieńskiego do Zalewu Wiślanego. 1387 ha, lasy i grunty leśne: 6 ha, pozostałe grunty i nieużytki: 3553 ha) • Zespół budynków w centrum Nowego Dworu Gdańskiego – dawny dom partii NSDAP z lat 30. • Liczba mieszkańców: 18 158 osób (stan na 30 czerwca 2011 r.) • Cmentarz Jedenastu Wsi – najlepiej zachowane lapidarium menonickie na terenie Żuław. • Liczba bezrobotnych: 2009 osób (stan na 31 marca 2011 r.) • Wieża ciśnień zbudowana w 1909 r., pierwsza w Europie konstrukcja żelbetonowa. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1044 • Most zwodzony na Tudze.

Klimat proinwestycyjny Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy Instytucje odpowiedzialne za wspieranie przedsiębiorstw i inwestorów: • Ekologia: uporządkowanie gospodarki odpadami, likwidacja źródeł niskiej emisji, promocja • Stowarzyszenie Kupców Żuławskich w Nowym Dworze Gdańskim, proekologicznych technologii małych i średnich przedsiębiorstw oraz gospodarstw • Stowarzyszenie Przedsiębiorców Powiatu Nowodworskiego w Nowym Dworze Gdańskim, agroturystycznych. • Powiatowy Cech Rzemiosł Różnych w Nowym Dworze Gdańskim. • Gospodarka: rozwój turystyki, rozwój branży przetwórstwa rolno-spożywczego, utworzenie sil- Powierzchnia objęta lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 100%. nego lobbing na rzecz zwiększenia poziomu zainteresowania władz centralnych problemami Żuław. Największe fi rmy w gminie • Infrastruktura: rozbudowa i utrzymanie infrastruktury drogowej, rozwój bazy turystycznej, re- • Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska „Maluta” witalizacja zabytków. • SeCesPol sp. z o.o. • Przestrzeń: nieustanna poprawa wizerunku miasta Nowy dwór Gdański, rozwój różnych form • PPU Tuga sp. z o.o. turystyki poprzez wykorzystanie dogodnego położenia komunikacyjnego. • Społeczność: stworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy, zatrzymanie proce- Atuty gminy su migracji młodzieży, kształcenie na różnych poziomach edukacyjnych, utworzenie czytelnego Gmina Nowy Dwór Gdański rozciąga się między ramionami dwóch dużych rzek: Wisły i Nogatu. systemu współpracy z sołectwami i organizacjami pozarządowymi.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 46 795 720,08 49 675 760,26 7 880 744,51 2 796 435,67 18 774 376,57 10 017 278,00

2010 52 653 664,73 65 181 539,92 21 205 848,10 9 594 268,74 19 214 887,07 10 267 237,00

2011 59 019 911,00 62 559 935,00 18 461 547,00 12 353 285,00 22 434 260,00 10 461 492,00

2012 prognoza 58 634 147,00 55 428 906,00 11 443 825,00 209 305,00 22 500 000,00 10 500 000,00

76 G dański Obszar Metropolitalny Miasto i gmina Nowy Dwór Gdański

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Funduszu Rozwoju Regionalnego. Partnerami projektu jest sześć gmin żuławskich (Nowy Dwór • Usprawnienie komunikacji pomiędzy Nowym Dworem Gdańskim i Mierzeją Wiślaną poprzez Gdański, Nowy Staw, Cedry Wielkie, Suchy Dąb, Stare Pole i Stegna) z trzech powiatów: nowo- przebudowę ulicy Morskiej w Nowym Dworze Gdańskim. dworskiego, gdańskiego i malborskiego. Celem projektu jest wykreowanie nowego, pozytywnego • Remont i wyposażenie świetlic wiejskich w Kępinach Małych i Rakowiskach, budowa centrum wizerunku Żuław jako miejsca atrakcyjnego turystycznie i rekreacyjnie. rekreacyjnego w Lubieszewie i Kępkach. • Zakończenie (w kwietniu 2011 r.) realizacji projektu „Żuławski Park Historyczny – adaptacja Przynależność do organizacji i stowarzyszeń zabytkowej mleczarni w Nowym Dworze Gdańskim”. Celem instytucji jest m.in. promocja naj- • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” cenniejszych zabytków regionu, organizacja konferencji naukowych, druk publikacji dotyczą- • Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna cych dziedzictwa kulturowego Żuław. • Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych • Rewitalizacja przestrzeni miejskiej w Nowym Dworze Gdańskim. • Rozbudowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Solnica, Jazowa, Wierciny, Rakowo. Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Projekt „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”. • Rozwój terenów inwestycyjnych. • Tworzenie warunków do powstania nowych miejsc pracy. Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami • Tworzenie warunków do rozwoju różnych form turystyki poprzez wykorzystanie dogodnego Obecnie gmina Nowy Dwór Gdański jest benefi cjentem wiodącym partnerskiego projektu pn. położenia komunikacyjnego. „Kampania Promocyjna Żuław” realizowanego ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego • Ochrona środowiska naturalnego.

Najstarsza w Europie żelbetowa wieża ciśnień. Żuławskie depresje w czasie wiosennych roztopów zamieniają się w ogromne rozlewiska. fot. UM Nowy Dwór Gdański fot. Marcin Piecyk

Gdański Obszar Metropolitalny Gmina Ostaszewo

Włodarze gminy: • Ruiny XIV-wiecznego kościoła gotyckiego w Ostaszewie. wójt – Robert Ciżmowski • Kościół z drewnianą wieżą w Jezierniku. przewodniczący Rady Gminy – Wojciech Wycichowski • XIX-wieczny kościół parafi alny w Ostaszewie.

Kontakt: Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy Urząd Gminy Ostaszewo • Sprawne funkcjonowanie systemu melioracji szczegółowych. 82-112 Ostaszewo 74 • Stworzenie mechanizmów wspierania rozwoju i restrukturyzacji rolnictwa. tel. 55 247 13 28 • Aktywizacja i konsolidacja społeczności gminnej. faks 55 247 13 18 e-mail [email protected] Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje http://www.ostaszewo.pl • Uporządkowanie gospodarki ściekowej w aglomeracji Ostaszewo. • Przebudowa byłej szkoły we wsi Nowa Kościelnica z przeznaczeniem na świetlicę wiejską. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Przebudowa dróg w Piaskowcu i Nowej Cerkwi. • Powierzchnia: 6066 ha (w tym użytki rolne: 5008 ha, grunty zabudowane i zurbanizowane: 402 ha, wody: 460 ha, inne: 194 ha) Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Liczba mieszkańców: 3291 • Związek Komunalny do Eksploatacji Sieci Centralnego Wodociągu Żuławskiego • Liczba bezrobotnych: 304 • Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 142 • Stowarzyszenie „Żuławy” • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 1,19% • Lokalna Grupa Działania „Żuławy Mierzeja” (Mała Holandia). • Lokalna Grupa Rybacka „Rybacka Brać Mierzei”

Największe fi rmy w gminie • Hydromechanika w Piaskowcu i Groblicy • Stocznia „Żuławy” sp. z o.o. w Piaskowcu

Atuty gminy Gmina Ostaszewo jest położona w sąsiedztwie trasy krajowej nr 7 oraz nowo projektowanego węzła komunikacyjnego trasy S7 – „Dworek”. Istnieje możliwość realizacji zabudowy jednoro- dzinnej wzdłuż drogi Nowa Kościelnica – Ostaszewo.

Atrakcje turystyczne • Domy podcieniowe, które stoją niemal w każdej wsi gminy. • Jedyny na Żuławach drewniany kościół z 1712 r. we wsi Palczewo. • XVIII-wieczny holenderski wiatrak w Palczewie.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 7 722 671 7 634 383 661 840 87 982 3 287 821 2 052 677

2010 7 542 230 8 298 449 1 193 557 95 500 3 336 373 2 236 683

2011 6 878 744 7 519 308 576 758 - 3 294 224 2 105 171

2012 prognoza 7 000 000 7 500 000 500 00 - 3 300 000 2 100 00

78 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Stegna

Włodarze gminy: Atrakcje turystyczne wójt – Jolanta Kwiatkowska • Kościół o konstrukcji szkieletowej w Stegnie – perła architektury sakralnej Żuław. przewodnicząca Rady Gminy – Dorota Chojna • Murowany kościół gotycki w Niedźwiedziówce zbudowany w 1348 r. • Kościół neogotycki w Żuławkach z 1840 r. Kontakt: • Domy podcieniowe i zagrody holenderskie w Żuławkach, Drewnicy, pojedyncze obiekty w in- Urząd Gminy Stegna nych miejscowościach. ul. Gdańska 34, 82-103 Stegna • Wiatrak typu koźlak w Drewnicy z 1718 r. tel. 55 247 81 71 • Przekop Wisły z osobliwością hydrotechniczną: sztucznym kanałem zbudowanym w 1895 r., faks 55 247 83 95 który pozwala na swobodny spływ wód Wisły do Bałtyku. e-mail [email protected] • Prom przez Wisłę łączący Mikoszewo i Świbno. http://www.stegna.ug.gov.pl • Śluza Gdańska Głowa – największa śluza na Żuławach, łącząca Wisłę ze Szkarpawą. • Mosty zwodzone w Rybinie i Tujsku. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Most obrotowy kolejowy w Rybinie – unikatowy zabytek sztuki inżynierskiej. • Powierzchnia: 17 019 ha (w tym grunty orne: 9016 ha, sady: 23 ha, łąki: 2186 ha, pastwiska: • „Chłodniewo” – największa stacja pomp w Polsce: trzy agregaty umożliwiają przepompowanie 1048 ha, grunty rolne zabudowane: 343 ha, lasy: 1802 ha, grunty zadrzewione: 96 ha, grunty 21 tys. litrów wody na sekundę z Linawy do Szkarpawy. zabudowane i zurbanizowane: 242 ha, drogi: 495 ha, tereny kolejowe: 23 ha, grunty pod wo- • Rezerwat ornitologiczny Mewia Łacha – ochrona kolonii lęgowych rzadkich gatunków dami: 530 ha, nieużytki: 389 ha) ptaków. • Liczba mieszkańców: 9985 • Muzeum Bursztynu w Jantarze i muzeum „Bursztynowa Komnata” w Stegnie. • Liczba bezrobotnych: 863 • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 916 Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 15%. • Rozbudowa infrastruktury kanalizacji sanitarnej. • Działania w kierunku poprawy stanu technicznego istniejącej sieci dróg. Atuty gminy Położenie przygraniczne i nadmorskie stwarza możliwości współpracy z partnerami z krajów ba- Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje senu Morza Bałtyckiego. Akwen i tereny wokół Zalewu Wiślanego charakteryzują się dużą bioróż- • Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przepompowniami w Drewnicy, Przemysławiu, Żuławkach. norodnością. Gmina cechuje się urozmaiconym krajobrazem, począwszy od terenów nadmorskich • Termomodernizacja szkół w Drewnicy, Mikoszewie, Jantarze, Stegnie oraz przedszkola (Mierzeja Wiślana) po nizinne Żuławy. Bogactwo kulturowe obszaru stanowią zachowane stano- w Stegnie. wiska archeologiczne, zabytki sakralne i świeckie oraz obiekty techniczne i hydrotechniczne. • Budowa oczyszczalni ścieków w Chełmku. Szerokie piaszczyste plaże nadmorskie stanowią atut Mierzei Wiślanej. Wzrasta poziom usług • Budowa ulicy Kopernika w Stegnie. turystycznych i okołoturystycznych. Zwiększa się świadomość samorządów o korzyściach płyną- cych z rozwoju turystyki, która coraz częściej jest obecna w strategiach rozwoju gmin. Dogodna Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami sieć dróg zapewnia dostęp do wybrzeża i komunikację między poszczególnymi miejscowościami. • Budowa zbiorników retencyjnych na wodę w Stegnie. Większość mieszkańców gminy korzysta z sieci wodociągowej i kanalizacji. Zaletą jest niewielka • Budowa drogi w Bronowie. odległość do Trójmiasta i Elbląga. Wielkie obszary wodne, rzeki i kanały otwierają możliwości dla turystyki i rybołówstwa.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 24 163 628 27 852 126 5 988 276 105 824 9 562 823 2 866 249

2010 31 585 546 44 214 031 17 030 324 5 741 801 11 162 250 4 315 023

2011 37 052 127 35 728 018 10 879 857 7 993 616 12 117 281 5 166 881

2012 prognoza 28 373 448 23 796 860 223 412 - 12 480 799 5 321 887

Gdański Obszar Metropolitalny 79 Gmina Stegna

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Lokalna Organizacja Turystyczna „Żuławy” • Związek Gmin Wiejskich RP • Stowarzyszenie „Jantarowe Wybrzeże” • Związek Miast i Gmin Morskich • Pomorskie w Unii • Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych • Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Lokalna Grupa Działania „Mierzeja i Żuławy” • Stowarzyszenie Gmin RP • Lokalna Grupa Rybacka „Rybacka Brać Mierzei” • „Euroregion Bałtyk” • Spółdzielnia Socjalna

Żuławy obfi tują w liczne obiekty hydrotechniczne, takie jak np. most zwodzony w Drewnicy. Jedną z największych atrakcji powiatu nowodworskiego jest Żuławska Kolej Dojazdowa. fot. Polimerek/Wikimedia Commons fot. Maciej30888/Wikimedia Commons

80 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Sztutowo

Włodarze gminy: wykorzystuje także połączenia wodnymi drogami śródlądowymi. Do dyspozycji jest port morski wójt – Stanisław Kochanowski w Kątach Rybackich, nad Zalewem Wiślanym. przewodniczący Rady Gminy – Bogdan Pniewski Gmina Sztutowo znajduje się w obszarze Zielonych Płuc Polski. Wyróżnia się bogatymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi oraz bioklimatycznymi, korzystnymi dla rozwoju turystyki uzdrowi- Kontakt: skowej. Dlatego też gmina szczególną dbałość przywiązuje do utrzymania właściwego stanu Urząd Gminy w Sztutowie środowiska naturalnego. ul. Gdańska 55 Podstawą egzystencji mieszkańców w wieku produkcyjnym jest praca w usługach, w dużym stop- 82-110 Sztutowo niu związanych z turystyką, rolnictwem oraz rybołówstwem. W sezonie letnim gmina Sztutowo tel. 55 247 81 51 staje się turystycznym kurortem z bogatą bazą gastronomiczną i noclegową. Dobre zagospoda- faks 55 247 83 96 rowanie pasa nadmorskiego sprawia, że pobyt tutaj staje się wspaniałym relaksem. Naturalnym e-mail: [email protected] skarbem gminy jest bursztyn, ceniony surowiec do produkcji biżuterii, posiadający także właści- http://www.sztutowo.pl wości lecznicze.

Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) Atrakcje turystyczne • Powierzchnia: 11 158,88 ha (w tym grunty rolne: 3423,17 ha, lasy: 1866,29 ha, wody: • Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich. 5196,84 ha, drogi: 183,74 ha, tereny zabudowane: 217,70 ha, nieużytki: 217,14 ha) • Muzeum Stutthof. • Liczba mieszkańców: 3720 • Rezerwat Kąty Rybackie. • Liczba bezrobotnych: 260 • Rejsy po Zalewie Wiślanym. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 435 • Szerokie i piaszczyste plaże morskie nad Zatoką Gdańską. • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 36,35% • Ławeczka Rybaka w Kątach Rybackich.

Największe fi rmy w gminie Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Maria – Wema • Działania w kierunku umiejętnego wykorzystania zasobów przyrodniczych i istniejącej bazy • Orwat turystycznej. • Zakład Ogólnobudowlany Grudkowski Jarosław • Stworzenie warunków do budowy i modernizacji całorocznej infrastruktury turystycznej. • Instalatorstwo Sanitarne i c.o., Wykonywanie Usług Transportowych Grudkowski Zdzisław • Rozbudowa infrastruktury technicznej i okołoturystycznej. • Tartak PPHU Jaworski Adam Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Atuty gminy • Budowa ulic: Zalewowej w Kątach Rybackich, Bukowej, Słonecznej, Lipowej, Leśnej i Wrzosowej Nadmorska gmina Sztutowo w całości znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego „Mierzeja w Sztutowie. Wiślana” oraz w jego otulinie, stanowiącej północny skraj Żuław Wiślanych. Gmina Sztutowo • Termomodernizacja Zespołu Szkół w Sztutowie. położona jest w pobliżu drogi krajowej nr 7, stanowiąc dzięki temu dogodną lokalizację dla dzia- łalności gospodarczej i oferując łatwe połączenia transportowe z Trójmiastem, Elblągiem, Nowym Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi samorządami Dworem Gdańskim i Malborkiem. Dzięki rozbudowanej sieci rzek i kanałów w delcie Wisły, gmina • Pętla Żuławska – Rozwój Turystyki Wodnej.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 9 519 753 10 484 718 1 331 490 3 999 376 1 460 335

2010 19 043 395 13 690 332 3 892 294 1 165 239 5 282 941 2 897 221

2011 32 678 620 37 326 521 25 193 828 3 012 715 4 964 779 2 344 974

2012 prognoza 40 151 176 44 500 000 32 000 000 19 252 028 3 640 000 1 001 857

Gdański Obszar Metropolitalny 81 Gmina Sztutowo

• Budowa ciągu pieszo-rowerowego z Gdańska i Żuław na bursztynową mierzeję. Etap Mikoszewo • „Euroregion Bałtyk” – Krynica Morska. • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Lokalna Grupa Działania w Nowym Dworze Gdańskim Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Stowarzyszenie „Żuławy” • Związek Miast i Gmin Morskich • Lokalna Organizacja Turystyczna • Związek Komunalny Gmin Nadzalewowych • Związek Gmin Wiejskich RP

Zabytkowy kościół w Sztutowie Brama obozowa prowadząca na teren Obozu Koncentracyjnego Stutthof. fot. Polimerek/Wikimedia Commons fot. Polimerek/Wikimedia Commons

82 G dański Obszar Metropolitalny Powiat pucki

Włodarze powiatu: Atuty powiatu puckiego starosta – Wojciech Dettlaff Powiat pucki jest najdalej na północ wysuniętym powiatem Polski. Dobre połączenie siecią dróg przewodniczący Rady Powiatu – Roman Czerwiński krajowych i kolejowych z głębią kraju stwarza dogodne warunki do rozwoju turystyki. Dodatkowo od kilku lat w sezonie letnim z Półwyspu Helskiego do Trójmiasta regularnie kursują tramwaje Kontakt: wodne. Starostwo Powiatowe w Pucku Północne granice morskie powiatu wyznacza linia brzegowa Bałtyku od Helu po Białogórę. Plaża, ul. E. Orzeszkowej 5 której długość na obszarze powiatu wynosi 128 km, stanowi 25% całej linii brzegowej Polski. 84-100 Puck 34-kilometrowa Mierzeja Helska i Ryf Mew stanowią charakterystyczną cechę miejscowego tel. 58 673 42 02 krajobrazu. Historycznym centrum regionu jest Puck. Porty w Helu, Jastarni i Władysławowie są e-mail: sekretariat@ starostwo.puck.pl dogodnie położone dla jachtów. Sieć żeglarskich przystani, zwaną pierścieniem Zatoki Puckiej, http://www.starostwo.puck.pl na lądzie łączy ścieżka rowerowa wiodąca z Helu do Pucka. Zatoka Pucka jest ważnym źródłem utrzymania rybaków, ale przyciąga też miłośników sportów wodnych – to prawdziwy raj dla upra- Podstawowe informacje o powiecie (dane z 31 grudnia 2010 r.) wiających żeglarstwo, pływanie, windsurfi ng i kitesurfi ng. Żywe na tych ziemiach dziedzictwo • Powierzchnia: 577 km2 Kaszubów wyraża się na co dzień w języku, tańcu, obrzędach i sztuce ludowej. Ważnym elemen- • Liczba ludności: 77 238 tem kultury jest kuchnia, o której charakterze decyduje od wieków bliskość morza. Ryby smażone, • Liczba bezrobotnych: 3211 wędzone, marynowane – to wizytówka kulinarna ziemi puckiej. Wśród najbardziej znanych im- • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 10 456 prez, które na stałe wpisały się do letniego kalendarza, wymienić można „Kaszëbsczé bôtë pòd • Gminy powiatu: Jastarnia – miasto, Hel – miasto, Kosakowo, Krokowa, Puck, Puck – miasto, żôglamë” w Chałupach, Dni Węgorza w Jastarni, Rybacki Odpust św. Piotra i Pawła w Pucku, Władysławowo – miasto Odpust św. Anny w Żarnowcu, Festyn Kaszubski w Rewie, Morską Pielgrzymkę Rybaków czy re- konstrukcję historyczną D-Day Hel. Klimat proinwestycyjny Przedsiębiorców z terenu powiatu puckiego wspiera Cech Rzemiosł Różnych w Pucku. Atrakcje turystyczne • Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku prezentujące tradycje regionu. Największe fi rmy w powiecie • Muzeum Rybołówstwa w Helu. • Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich „Szkuner” we Władysławowie • Gotycki klasztor w Żarnowcu pochodzący z przełomu XIII i XIV w. • BMC Władysławowo • Pucka fara – kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, wzniesiony w XV wieku przez Krzyżaków. • Wilbo S.A. – Władysławowo • Zamek w Krokowej – symbol zawiłych stosunków kaszubsko-polsko-niemieckich, niegdyś sie- • Dagoma w Pucku dziba starego niemieckiego rodu von Krockow. • Dr.Oetker w Łebczu. • Zamek w Rzucewie. • PZM Amex w Pucku • Chata Rybacka w Jastarni. • Pomech w Pucku • Fokarium w Helu. • Przedsiębiorstwo Usługowo-Transportowe „Oltrans” w Połchowie • Latarnie morskie w Helu, Jastarni i Rozewiu. • Eko-Celkon (produkcja maszyn) w Celbówku • Produkcja Filtrów i Elementów Wentylacji „Kliwent” z siedzibą w Pierwoszynie w gminie Najważniejsze dla powiatu inwestycje Kosakowo. • Projekt „Eko-szkoła” – termomodernizacja szkół (wspólnie z gminami: Kosakowo, Krokowa, Na terenie powiatu znajduje się 160 obiektów hotelowych, pensjonatów, pól namiotowych Puck i Władysławowo). i kwater agroturystycznych (pierwsze miejsce wśród powiatów województwa pomorskiego). Największe spośród nich to Bryza i Neptun w Juracie, Hotel Zdrojowy w Jastarni, Velaves Przynależność do stowarzyszeń i organizacji we Władysławowie i Ośrodek Przygotowań Olimpijskich Cetniewo we Władysławowie. • Stowarzyszenie Rozwoju Kaszub Północnych „Norda” • Związek Powiatów Polskich

Gdański Obszar Metropolitalny 83 Miasto Hel

Włodarze miasta: Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy burmistrz – Mirosław Wądołowski • Rozwój społeczno-gospodarczy miasta, przebiegający w zgodzie z tradycją historyczną i w har- przewodniczący Rady Miasta – Marek Chroń monii ze środowiskiem przyrodniczym. • Propagowanie zdrowego stylu życia i podnoszenie poziomu wykształcenia mieszkańców. Kontakt: • Dbałość o bezpieczeństwo mieszkańców i turystów. Urząd Miasta Hel ul. Wiejska 50, 84-150 Hel Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje tel. 58 677 72 40 • Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie miasta Hel. e-mail [email protected] • Remont drogi powiatowej Smolno – Mrzezino – Kazimierz. http://www.gohel.pl, Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Związek Międzygminny Zatoki Puckiej Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Związek Miast i Gmin Morskich • Powierzchnia: 2176 ha • Stowarzyszenie Rozwoju Północnych Kaszub „Norda” – Lokalna Organizacja Turystyczna • Liczba mieszkańców: 3929 • Liczba bezrobotnych: 140, w tym 78 kobiet • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 500 • Procent pow. uchwalonej w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego - 0,17% .

Atuty gminy Rozwój gospodarki inwestycyjnej współgra z ochroną dziedzictwa kulturowego i dziewiczej na- tury nieskażonej cywilizacją. Hel, dzięki swojemu unikatowemu położeniu i walorom naturalnym, zapewnia dobre warunki do inwestowania. Gmina dysponuje atrakcyjnymi terenami pod zabudo- wę mieszkaniową i hotelowo-pensjonatową z usługami towarzyszącymi oraz kompleksy rekreacyjno-edukacyjno-sportowe.

Atrakcje turystyczne • Muzeum Rybołówstwa. • Muzeum Obrony Wybrzeża. • Latarnia morska i port rybacki • Checz Kaszubska. • Fokarium. • Cypel helski. • Wrak kutra łącznikowego „Bryza” K-18 – atrakcja dla płetwonurków. Zabytkowa zabudowa Helu fot. UM Hel

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 10 431 285 14 806 247 1 874 460 - 5 341 088 2 725 389

2010 17 096 350 20 923 604 7 938 830 7 938 830 5 394 498 2 450 690

2011 32 258 826 37 758 826 21 223 261 17 891 491 5 485 550 2 556 376

2012 prognoza 18 315 102 15 533 165 4 180 000 4 180 000 5 595 261 2 607 503

84 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Jastarnia

Włodarze miasto: • Zbiory rybackie w Bosmanacie Portu z unikatowym sprzętem rybackim. burmistrz – Tyberiusz Narkowicz • Skansen Fortyfi kacji: cztery ciężkie schrony bojowe przedzielające półwysep w poprzek. przewodniczący Rady Miasta – Wojciech Kohnke • Szlak Historii Militarnej w rejonie Kuźnicy, Jastarni i Juraty. • Ścieżki przyrodnicze: Torfowe Kłyle w Jastarni, na górę Libek w Kuźnicy, Żyzne Lasy z Orlicą Kontakt: w Juracie. Urząd Miasta Jastarnia ul. Portowa 24, 84-140 Jastarnia Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje tel. 58 675 19 99 • Budowa magazynu na sprzęt rybacki wraz z infrastrukturą towarzyszącą oraz doposażenie za- faks 58 675 21 76 plecza remontowego w Porcie Rybackim w Jastarni. e-mail [email protected] • Renowacja obiektów z II połowy XIX w. w „starym centrum” Jastarni wraz z przebudową ciągu http://www.jastarnia.pl pieszo-jezdnego dla wyznaczenia szlaku miejsc o znaczeniu kulturowym i historycznym. • Budowa kompleksu edukacyjno-sportowego w Jastarni etap I.

Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami, • Powierzchnia: 39,22 km2 • Pierścień Zatoki Gdańskiej – budowa przystani jachtowych wraz z infrastrukturą turystyczną, • Liczba mieszkańców: 4000 zrealizowana wraz z miastami: Gdynia, Hel, Jastarnia i Władysławowo oraz gminami Puck • Liczba bezrobotnych: 192, w tym 92 kobiety i Kosakowo. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1452 • Procent powierzchni uchwalonej w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego Przynależność do organizacji i stowarzyszeń – 8,4%. • „Euroregion Bałtyk” • Związek Miast i Gmin Morskich Atuty gminy • Międzygminny Związek Zatoki Puckiej Przez cztery pory roku turysta znajdzie tu wszystko, czego pragnie – piękne czyste plaże, powie- trze przesączone jodem, gościnnych ludzi, możliwość żeglowania i windsurfi ngu, zabytki i liczne Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego atrakcje, które przyciągają co roku niezliczone rzesze turystów z kraju i zagranicy. • Rozwiązania komunikacyjne i z zakresu gospodarki odpadami.

Atrakcje turystyczne • Chata rybacka z 1881 r. zbudowana z pozostałości rozbitych okrętów wyrzuconych przez mo- rze. Najstarsze sprzęty rybackie pochodzą z XV w. • Muzeum pod Strzechą – prywatne muzeum rodziny Strucków z warsztatem szkutniczym.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu ROK Dochody Wydatki ogółem Wydatki Inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 14 285 604 18 030 071 3 065 555 - 4 756 136 2 974 899

2010 19 058 465 21 272 880 6 019 131 1 062 693 4 340 764 2 970 575

2011 24 890 679 25 279 496 9 421 334 5 984 334 4 619 626 3 648 192

2012 prognoza 18 612 369 18 636 636 2 447 717 1 695 284 4 850 607 3 830 602

Gdański Obszar Metropolitalny 85 Gmina Kosakowo

Włodarze gminy: Interesujące zabytki oraz nadmorskie plaże stanowią magnes dla turystów. Ciepłe, płytkie wody wójt – Jerzy Włudzik Zatoki Puckiej w połączeniu z dość silnymi wiatrami stwarzają doskonałe warunki do uprawiania przewodniczący Rady Gminy – Mirosław Marek sportów wodnych, m.in. windsurfi ngu, kitesurfi ngu czy żeglarstwa. Wioski na terenie gminy Kosakowo to osady o wielowiekowych tradycjach. W Rewie i Mechelinkach można zapoznać się Kontakt: z morskimi obyczajami miejscowej ludności i folklorem kaszubskim. Okoliczne gospodarstwa Urząd Gminy Kosakowo agroturystyczne proponują smaczną kuchnię regionalną i wieczorne gawędy kaszubskie. ul. Żeromskiego 69 Kosakowo jest jedną z niewielu gmin o uregulowanym stanie zagospodarowania przestrzennego, 81-198 Kosakowo graniczącą ze zurbanizowanymi obszarami Gdyni i Rumi, o dobrym połączeniu komunikacyjnym, tel. 58 660 43 43 rozwiniętym przemyśle, dobrych warunkach gruntowo-wodnych do rozwoju budownictwa, wyso- faks 58 660 43 01 kim dodatnim saldzie migracji, korzystnej strukturze wieku mieszkańców oraz niskim bezrobociu. e-mail [email protected] http://www.kosakowo.pl Atrakcje turystyczne • Zespół dworsko-parkowy w Mostach. Podstawowe informacje o gminie • Wioska żeglarska w Rewie – sporty wodne m.in. windsurfi ng, kitesurfi ng, żeglarstwo. • Powierzchnia: 50,11 km2 • Kościół pw. św. Antoniego w Kosakowie. • Liczba ludności: 8838 • Aleja Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie. • Liczba bezrobotnych: 299, w tym 169 kobiet • Zagroda w Mechelinkach (początek XIX w.). • Ptasi Rezerwat Przyrody Beka. Klimat proinwestycyjny • Stadnina koni w Dębogórzu. Miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego objęte jest 86% powierzchni gminy • Mechelińskie Łąki z wieloma gatunkami roślin chronionych. Kosakowo, przeznaczonej w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzen- nego” pod zainwestowanie. Do tej powierzchni zalicza się: tereny leśne, tereny rezerwatu, tereny Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje zamknięte, łąki i pastwiska. • Budowa socjalnego budynku mieszkalnego w Pogórzu przy ul. Słowackiego. • Rozbudowa budynku Urzędu Gminy i Komisariatu Policji w Kosakowie. Największe fi rmy w gminie • Termomodernizacja szkół w ramach projektu Eko-Szkoła, realizowanego na terenie powiatu • Przedsiębiorstwo Inżynieryjne „Półwysep” puckiego. • Investgas • Remont Domu Kultury w Dębogórzu. • Mastpol Osprzęt Jachtowy s.c. Kazimierz Połcik i Ewa Połcik • Wyposażenie Gminnego Domu Kultury w Pierwoszynie. • PHU Celstan • Eldo Usługi Elektroenergetyczne Sławomir Dobryłko • Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Osowaplast J. i S. Kobierscy s.j. • Classic Meble Piotr Skiba • „Skidd” Stolarstwo Meblowe • Auto Narloch • Ol-trans Oddział Pogórze • Zakład przerobu i usług elektrycznych Antex • PPHU Bolmar s.j. • Operator Logistyczny Paliw Płynnych sp. z o.o. Baza Paliw nr 21 Dębogórze • PHU Gaz-Rur • Cukiernictwo. B. Formella

Atuty gminy Kosakowo to gmina o strukturze przemysłowo-rolniczo-turystycznej, położona w południowo- -wschodniej części województwa pomorskiego. Leży na terenie dwóch mikroregionów: Kępy Oksywskiej i Pradoliny Kaszubskiej, będących miejscem występowania unikatowej przyrody i krajobrazów, w tym wielu gatunków roślin i zwierząt chronionych. Panorama cypla rewskiego. fot. Tomasz Sienicki/Wikimedia Commons

86 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Krokowa

Włodarze gminy: Atuty gminy, powiatu wójt gminy – Henryk Doering Gmina Krokowa położona jest na południowym wybrzeżu Bałtyku, w województwie pomorskim przewodniczący Rady Gminy – Zygmunt Piontek (powiat pucki). Północna część gminy leży na Nizinie Południowobałtyckiej, a południowa na Wysoczyźnie Żarnowieckiej. Krokowa jest gminą rolniczo-turystyczną, użytki rolne zajmują Kontakt: 53,7% jej powierzchni. Na obszarze dawnej wsi Kartoszyno działa Pomorska Specjalna Strefa Urząd Gminy w Krokowej Ekonomiczna – Teren Żarnowiec. Obszar gminy charakteryzuje się zróżnicowanymi walorami śro- ul. Szkolna 2 dowiska przyrodniczego – znajduje się tu 10 rezerwatów przyrody, 2 obszary chronionego krajo- 84-110 Krokowa brazu i 57 pomników przyrody. Lasy zajmują w gminie 32% powierzchni. Gmina jest laureatem tel. 58 675 41 00 I edycji Wielkiego Konkursu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej e-mail [email protected] przebiegającego pod hasłem: „Nasza Gmina w Europie” z 2003 roku, a w styczniu 2004 roku http://www.krokowa.pl zdobyła laur V edycji konkursu ekologicznego „Przyjaźni Środowisku”.

Atrakcje turystyczne Podstawowe Informacje o gminie, powiecie (na koniec roku 2010): Niewątpliwą atrakcja turystyczną obszaru jest liczące ponad 18 km piaszczyste wybrzeże, • Powierzchnia: 211,83 km2 Oddzielone od lądu pasmem zielonej roślinności, szerokie plaże przyciągają turystów walorami • Liczba mieszkańców: 10.444 krajobrazowymi, które w powiązaniu z łagodnym przejściem lądu w morze oraz czystą wodą • Liczba bezrobotnych: 322 tworzą korzystne warunki dla rekreacji nadmorskiej. Do najbardziej znanych nadmorskich miej- • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 687 scowości turystycznych należą: Białogóra, Dębki i Karwieńskie Błota. • Procent powierzchni uchwalonej w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego, Nieskażona przyroda terenu Gminy Krokowa objęta jest różnymi formami ochrony przyrody. Na - 4,19%. jej terenie znajdują się aż cztery obszary Natura 2000. Atrakcyjność turystyczną gminy kształtują ponadto liczne walory kulturowe, przede wszystkim obiekty zabytkowe, zarówno świeckie jak Największe fi rmy w gminie i sakralne: • PIPLIFE POLSKA Sp. z o.o. Przemysł tworzywa sztucznego • głazy narzutowe Boża Stopka koło wsi Czechy i Diabelski Kamień między wsią Szary Dwór • RIELA POLSKA Sp. z o.o. Produkcja maszyn rolniczych i Odarowo, • Novabrik Polska Sp. z o.o. Produkcja elementów budowlanych (kostka brukowa) • punkt widokowy Zamkowa Góra koło wsi Lubawko, • POLINORD Sp. z o.o. Produkcja konserw rybnych • chata Floriana Ceynowy w Sławoszynie, • MULTI-DRUK Sp. z o.o. Drukarnia, produkcja opakowań • pozostałości po niedokończonej elektrowni jądrowej w e wsi Kartoszyno, • TARGET Sp. Środki ochrony roślin • pomnik bohaterów poległych w I Wojnie Światowej koło Wierzchucina, • AGRO FISH Sp. z o.o. Produkcja pasz dla ryb • pomnik Gryfa Pomorskiego koło wsi Sulicice, • AMHIL EUROPA Sp. z o.o. Produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych • pomnik ku chwale rycerstwa polskiego, które dnia 17.IX.1462 pokonało krzyżackiego wodza • ALLTECH Sp. z o.o. Oprogramowanie komputerowe Fritza Raveneck’a koło wsi Świecino, • TECHNO Marine Sp. z o.o. Wyroby z laminatów poliestrowych • zamek i park w Krokowej,

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu ROK Dochody Wydatki ogółem Wydatki Inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 31 943 985 32 095 680 6 622 684 2 662 431 11 306 437 1 535 301

2010 34 391 881 37 951 205 10 090 816 3 510 717 12 117 811 1 687 852

2011 52 442 456 66 353 649 35 219 915 18 872 859 18 047 717 7 035 060

2012 prognoza 40 431 553 39 081 188 8 951 743 5 341 795 12 358 975 969 937

Gdański Obszar Metropolitalny 87 Gmina Krokowa

• kościół parafi alny parafi i pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Krokowej, • późnogotycki kościół Zwiastowania NMP w Żarnowcu.

Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Podniesienie poziomu życia mieszkańców gminy do średniego poziomu miast w Polsce. • Rozwój turystki wraz z promocją walorów gminy. • Rozwój przedsiębiorczości w gminie w oparciu o PSSE „Żarnowiec” oraz korzystne warunki prawno-organizacyjne stworzone przez gminę

Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Budowa grupowego ujęcia wody oraz stacji uzdatniania wody, sieci kanalizacyjnej wraz z infra- strukturą towarzyszącą w miejscowości Minkowice. • Budowa kanalizacji w miejscowości Lisewo oraz przesyłu wody do miejscowości Minkowice, Sławoszyno i Lisewo. • Rozbudowa Szkoły Podstawowej w Żarnowcu. • Budowa Szkoły Podstawowej w Wierzchucinie.

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Związek Miast i Gmin Morskich

Priorytety współpracy z ramach obszaru metropolitalnego • Rozwój ifrastruktury drogowej. • Rozwój i promocja turystyki.

Widok z największej w Polsce elektrowni szczytowo-pompowej w Żarnowcu. fot. Joanna Karnat/Wikimedia Commons

88 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Puck

Włodarze gminy: Rosnąca migracja do gminy oraz bardzo duży ruch budowlany potwierdzają atrakcyjność gminy wójt – Tadeusz Puszkarczuk jako miejsca zamieszkania i działania. przewodniczący Rady Gminy – Kazimierz Czernicki Najważniejsze atuty to: bliskość Trójmiasta, sąsiedztwo Pucka i nadmorskich obszarów rekreacyj- nych z dobrą siecią komunikacyjną, wielka różnorodność form przyrodniczych i krajobrazowych Kontakt: tworzących idealne warunki do rozwoju rekreacji, bezpośredni dostęp do morza – 14 km mor- Urząd Gminy Puck skiej linii brzegowej, dobre warunki agroekologiczne, duże i różnorodne zasoby surowcowe: pia- ul. 10 Lutego 29 ski, iły, sól kamienna, polihalit, a także dobry stan środowiska oraz duży potencjał urbanizacyjny. 84-100 Puck tel. 58 673 20 96 Atrakcje turystyczne e-mail [email protected] • Sanktuarium Maryjne w Swarzewie. http://www.gmina.puck.pl • Groty Mechowskie. • Osada łowców fok w Rzucewie. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Pomosty pływające w Swarzewie, Rzucewie, Osłoninie. • Powierzchnia: 23 738 ha (w tym użytki rolne: 14 420 ha, grunty leśne: 7566 ha, grunty zabu- • Rezerwaty przyrody: Beka, Bielawa i Puszcza Darżlubska. dowane i zurbanizowane: 1163 ha, grunty pod wodami: 47 ha, użytki ekologiczne: 10 ha, • Punkt widokowy Kaczy Winkiel. nieużytki: 493 ha) • Zespoły pałacowo-parkowe z XIX w. w Rzucewie, Sławutówku, Rekowie Górnym, Łebczu, • Liczba mieszkańców: 23 530 Celbowie, Starzyńskim Dworze. • Liczba bezrobotnych: 958 • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1600 Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego – 1%. • Rozwój turystyki. • Rozwój infrastruktury społecznej. Największe fi rmy w gminie: • Wzmocnienie potencjału gospodarczego. • Puckie Zakłady Mechaniczne „Amex” Sp. z o.o. • Ekocel sp. z o.o. Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Fabryka Maszyn „Pomech” sp. z o.o. • Park kulturowy – osada łowców fok w Rzucewie. • PSS Społem • Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Zdradzie, Mrzezinie, Sławutówku. • Tradis sp. z o.o. Hurtownia Cash & Carry • Przebudowa sieci kanalizacji sanitarnej w Rekowie Górnym. • Sezamek PHU s.j. • Modernizacja stacji uzdatniania wody SUW w Mrzezinie. • Remont drogi gminnej w Łebczu wraz z drogą powiatową Łebcz – Starzyński Dwór Atuty gminy – Starzyno. Gmina chętnie podejmuje wszelką twórczą i ekonomicznie uzasadnioną współpracę. Cały seg- • Budowa ścieżki rowerowej na trasie linii kolejowej Swarzewo – Krokowa ment gospodarczy związany z turystyką i gastronomią jest otwarty inwestycyjnie. Dobra sieć ko- • Eko-Szkoła – termomodernizacja szkół w powiecie puckim munikacyjna i oczyszczalnia ścieków dla całego zakola zatoki sprzyjają rozwojowi regionu.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 61 934 842 60 825 945 11 011 859 1 046 690 26 538 350 5 349 199

2010 69 694 461 73 684 654 18 456 447 5 309 061 29 992 795 6 793 174

2011 plan 69 456 313 76 456 313 17 629 030 4 092 827 34 975 916 10 210 088

2012 prognoza 65 722 520 74 614 466 16 676 333 589 338 34 984 660 9 649 218

Gdański Obszar Metropolitalny 89 Gmina Puck

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Lokalna Grupa Działania „Małe Morze” • Komunikacja (drogi OPAT, kolej) • Północnokaszubska Lokalna Grupa Rybacka • Promocja regionu • Stowarzyszenie Rozwoju Północnych Kaszub „Norda” • Kultura, nauka, oświata • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” • Związek Międzygminny Zatoki Puckiej • Związek Miast i Gmin Morskich

Pałac w Rzucewie - przykład architektury neogotyckiej. Tradycyjne łodzie rybackie na wodach Zatoki Puckiej. fot. Ciacho/Wikimedia Commons fot. Starostwo Powiatowe w Pucku

90 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Puck

Włodarze miasta: Atrakcje turystyczne burmistrz – Marek Rintz • Pucka fara pw. św. Apostołów Piotra i Pawła – gotycka ceglana budowla z bogatym wyposaże- przewodnicząca Rady Miasta – Hanna Pruchniewska niem wnętrza, najstarszy i najistotniejszy obiekt zabytkowy w Pucku. • Puckie molo. Kontakt: • Stary rynek o średniowiecznym układzie urbanistycznym z kamienicami z przełomu XVIII Urząd Miasta w Pucku i XIX w. oraz ratuszem z XIX w. ul. 1 Maja 13, 84-100 Puck • Nowoczesny port jachtowy. tel. 58 673 05 00, 673 05 34 • Park im. Feliksa Nowowiejskiego. faks 58 673 05 33 • Stanowisko archeologiczne puckiego zamku wybudowanego przez Krzyżaków u schyłku XIV http://www.miasto.puck.pl lub na początku XV w.

Podstawowe informacje o gminie Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Powierzchnia: 480 ha (w tym użytki rolne: 206,75 ha, tereny mieszkaniowe: 95,13 ha, tereny • Rozwój turystyki. przemysłowe: 67,64 ha, tereny komunikacyjne: 71,45 ha) • Rozbudowa i modernizacja infrastruktury miasta. • Liczba mieszkańców: 12 416 • Poprawa jakości życia mieszkańców. • Liczba bezrobotnych: 486 • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1240 Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 96% • Rewitalizacja obszaru placu Wolności. • Eko-Szkoła – termomodernizacja szkół w powiecie puckim. Największe fi rmy w gminie • Puckie Zakłady Mechaniczne „Amex” Sp. z o.o. Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Ekocel sp. z o.o. • Północnokaszubska Lokalna Grupa Rybacka • Fabryka Maszyn „Pomech” sp. z o.o. • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” • PSS Społem • Stowarzyszenie Rozwoju Północnych Kaszub „Norda” – Lokalna Organizacja Turystyczna • Tradis sp. z o.o. Hurtownia Cash & Carry • Związek Międzygminny Zatoki Puckiej • Sezamek PHU s.j. • Związek Miast i Gmin Morskich

Firmy z udziałem kapitału zagranicznego • SKK Sp. z o.o. • Antha Pol • Vematech Polska sp. z o.o.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 28 396 568 29 931 948 8 113 816 3 082 572 8 170 670 3 183 485

2010 28 543 371 34 717 421 9 774 176 1 412 648 11 603 096 5 635 498

2011 plan 42 321 949 42 739 245 16 000 201 10 906 636 12 358 959 6 196 782

2012 prognoza 31 802 545 30 687 192 3 865 500 1 530 000 10 550 000 4 830 000

Gdański Obszar Metropolitalny 91 Miasto Władysławowo

Włodarze miasta: ciągnące się ok. 28 km wzdłuż bałtyckiego brzegu piękne, piaszczyste, szerokie i rozgrzane słoń- burmistrz – Grażyna Cern cem plaże, ku którym schodzą łagodnie sosnowo-jodłowe lasy, a miejscami wypiętrzają się klify przewodniczący Rady Miejskiej – Zygmunt Orzeł przecięte wąwozami i mrocznymi jarami; nasada Półwyspu Helskiego z Chałupami „patrzącymi” na Małe (Zatoka Pucka) i Wielkie Morze (Bałtyk). Kontakt: Urząd Miasta Władysławowo Atrakcje turystyczne ul. gen. J. Hallera 19, 84-120 Władysławowo • Dom Rybaka we Władysławowie z wieżą-punktem widokowym na morze, zatokę i panoramę tel. 58 674 54 00, faks 58 674 07 63 miasta. e-mail: [email protected] • Muzeum Przyrodnicze we Władysławowie, prezentujące fl orę i faunę Nadmorskiego Parku http://www.wladyslawowo.pl/ Krajobrazowego. • Hallerówka we Władysławowie – obecnie Centrum Pamięci Generała Józefa Hallera i Jego Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) Żołnierzy. • Powierzchnia: 39,22 km2 • Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny we Władysławowie. • Liczba mieszkańców: 15183 • Aleja Gwiazd Sportu we Władysławowie. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 3476 • Malowniczy Wąwóz Chłapowski, zwany przez Kaszubów Rudnikiem, oraz XIX-wieczna przy- • Procent powierzchni uchwalonej w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego, drożna kapliczka w Chłapowie. 63% • Latarnia morska w Rozewiu ze stałą ekspozycją poświęconą rozwojowi latarnictwa. • Obelisk Gwiazda Północy w Jastrzębiej Górze, wyznaczający miejsce najdalej wysunięte na pół- Największe fi rmy w gminie noc Polski. • PPiUR „Szkuner” • Kapliczka ojców jezuitów oraz wąwóz Lisi Jar w Jastrzębiej Górze. • „Abruko” Sp. z o.o. Dla turystów istotna jest możliwość połączenia wakacyjnego wypoczynku z aktywnością. Wybór • „ekiwok” sp. z o.o. letnich dyscyplin sportowych jest przebogaty: windsurfi ng, paralotniarstwo, kitesurfi ng, rejsy • „Rafa” s.j. po Bałtyku kutrem rybackim, żaglowcem bądź łodzią wikingów, wyprawy na połów dorsza, wcza- • „BMC” sy w siodle, trasy dydaktyczne i szlaki turystyki pieszej, loty widokowe, lunaparki, tory kartingowe, • PRS „Agricola” skoki na bungee, baseny, siłownie, korty tenisowe i wiele innych. • ZPM „Holender”. Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy Atuty gminy • Lokalna infrastruktura techniczna. Władysławowo leży u nasady Półwyspu Helskiego, w odległości 48 km od Gdyni i 33 km od Helu. • Lokalna infrastruktura ochrony środowiska naturalnego. Od strony północnej miasto ma dostęp do Bałtyku, a od strony południowo-wschodniej • Lokalna infrastruktura turystyczna. – do Zatoki Puckiej. Turyści odwiedzający Władysławowo niezwykle cenią sobie walory krajobra- zowe gminy. Na szczególną uwagę zasługują: klifowe wybrzeże pomiędzy Władysławowem Najważniejszych dla rozwoju gminy inwestycje i modnym kurortem Jastrzębia Góra, które jako miejsce startu chętnie wybierają paralotniarze; • Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Miasta Władysławowa.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu ROK Dochody Wydatki ogółem Wydatki Inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację* na edukację 2009 46 208 369,86 49 162 044,91 11 520 864,84 1 378 957,10 14 998 231,40 5 085 544,40

2010 50 137 110,46 52 201866,03 13 584 140,64 5 022 285,94 15 925 650,24 5 282 656,24

2011 49 847 403,00 49 593 124,00 4 907 841,00 2 398 503,00 18 382 844,00 7 467 885,00

2012 prognoza 48 129 179,00 48 399 027,00 8 861 182,00 442 880,00

Objaśnienia: * wydatki bieżące bez wydatków inwestycyjnych na budynkach szkolnych

92 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Władysławowo

• Budowa zespołu boisk sportowych w ramach programu „Moje boisko ORLIK 2012” w Karwi. • Zagospodarowanie terenu i budowa letniej estrady koncertowej we Władysławowie. • Budowa dróg gminnych wraz z infrastrukturą techniczną (ul. Nowa, Rolna, Portowa).

Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami • Eko-Szkoła – Termomodernizacja szkół w powiecie puckim

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Stowarzyszenie Euroregion Bałtyk • Związek Miast i Gmin Morskich • Pomorskie w Unii Europejskiej • Stowarzyszenie Północnokaszubska Lokalna Grupa Rybacka • Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „ENERGIE CITES” • Związek Międzygminny Zatoki Puckiej • Stowarzyszenie rozwoju Północnych Kaszub „Norda”

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Rozwój układu komunikacyjnego – budowa OPAT

Zabytkowa latarnia morska w Rozewiu. fot.Jan Jerszyński/Wikimedia Commons

Gdański Obszar Metropolitalny Powiat wejherowski

Włodarze powiatu: Przemysłowo-Handlowa w Wejherowie, Towarzystwo Przemysłowe i Handlowe, Zrzeszenie starosta – Józef Reszke Prywatnego Handlu i Usług oraz Gdański Związek Pracodawców Oddział Wejherowo. przewodniczący Rady Powiatu – Wiesław Szczygieł Rumia, Reda oraz gminy Wejherowo i Szemud stosują preferencyjne stawki podatkowe dla przedsiębiorców. Kontakt: Starostwo Powiatowe w Wejherowie Największe przedsiębiorstwa w powiecie ul. 3 Maja 4, 84-200 Wejherowo tel. 58 572 95 50, faks 58 572 94 02 Nazwa przedsiębiorstwa Siedziba Profi l działalności e-mail [email protected] http://www.powiat.wejherowo.pl Zakład Wilbo (dawniej Proryb) Rumia przetwórstwo rybne GK Graal S.A. Wejherowo przetwórstwo rybne Podstawowe informacje o powiecie (dane z 31 grudnia 2010 r.) Balex Metal Bolszewo przemysł metalowy, produkcja • Powierzchnia: 1279,84 km² (użytki rolne: 47,13%, lasy i tereny zalesione: 46,34%, nieużytki: elementów budowlanych 1,63%, tereny zabudowane: 2,19%, wody: 2,39%, pozostałe: 0,31%) Elektrownia Wodna Żarnowiec S.A. Czymanowo energetyka • Liczba ludności: 195 622 • Liczba bezrobotnych: 8472 (w tym 4464 kobiety) Porta KMI Poland Bolszewo produkcja drzwi • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 19 330 (w tym sektor prywatny 18 916) Zakład Klose Gościcińska Fabryka BIORSTWA KRAJOWE BIORSTWA Gościcino produkcja mebli

Ę Mebli sp. z o.o. Gminy wchodzące w skład powiatu: Choczewo, Gniewino, Linia, Luzino, Łęczyce, miasto Reda, Orlex Wejherowo budownictwo mieszkaniowe miasto Rumia, Szemud, Wejherowo, miasto Wejherowo. Markisol International Ltd. sp. Wejherowo wyposażenie wnętrz, żaluzje,

PRZEDSI z o.o. rolety Klimat proinwestycyjny budownictwo drogowe Wakoz Luzino i przemysłowe Korzyści dla inwestorów płyną z przynależności powiatu wejherowskiego do aglomeracji i po- wiązań infrastrukturalnych z Trójmiastem, które stanowi także bazę naukowo-badawczą dla po- Prefabet - Reda S.A. Reda produkcja betonu komórkowego wiatu. Na terenie samego powiatu działa jedna szkoła wyższa oraz wiele szkół technicznych, Rieber Foods Polska S.A./ kształcących kadry zawodowe. Gniewino przetwórstwo rybne EM norweski Na terenie powiatu prowadzi działalność wiele instytucji otoczenia rynku: placówki usług fi nan- Ł Bałtyk Gaz sp. z o.o. / niemiecki Rumia handel sowych (m.in. przeszło 20 banków), organizacje samorządu gospodarczego (cechy, izby rzemieśl-

nicze) oraz towarzystwa, zrzeszenia i związki, działające na zasadzie organizacji pozarządowych. KAPITA w tym przedsiębiorstwa o profi lu handlowo-usługowym / kapitał:

Należą do nich: Powiatowy Cech Rzemiosł Małych i Średnich Przedsiębiorstw – Związek Z ESSO / niemiecki; Kaufl and / niemiecki; BP / brytyjski; Castorama / francuski;

Pracodawców w Wejherowie, Cech Rzemiosł w Redzie, Cech Rzemiosł w Rumi, Regionalna Izba ZAGRANICZNYM Biedronka / portugalski, Auchan /francuski, Leroy Merlin /francuski, Intermarche /francuski

Kondycja fi nansowa powiatu (kwoty w złotych)

Dopłaty z budżetu na eduka- Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne Wysokość dofi nansowania Wydatki na edukację** cję w projektach unijnych* *** 2009 119 408 783,23 117 199 375,68 14 893 137,66 7 107 757,68 49 470 921,19 5 077 458,19

2010 125 636 785,89 137 118 232,47 26 812 787,58 3 143 920,27 49 903 646,65 2 698 334,25

2011 150 247 229,00 148 350 123,00 36 283 337,00 15 370 565,00 51 343 542,00 343 681,00

2012 (prognoza) 139 508 843,00 134 555 357,00 23 805 130,00 9 843 694,00 52 627 130,00 352 272,00

Objaśnienia: * otrzymane dofi nansowania projektów unijnych, ** łączne nakłady na działy: 801, 803, 854 (w 2011 r. wraz z zaplanowaną rezerwą na zadania z zakresu oświaty), *** różnica między wydatkami na edukację a subwencją oświatową na dany rok

94 G dański Obszar Metropolitalny Powiat wejherowski

Atuty powiatu Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju powiatu Miejscowości powiatu wejherowskiego znajdują się w niewielkiej odległości od Trójmiasta, wy- Priorytet I kazując liczne powiązania infrastrukturalne z aglomeracją. Dogodną komunikację zapewnia po- Konkurencyjna gospodarka, wysoki poziom edukacji oraz trwałego zatrudnienia, efektywna ad- łożenie przy drodze międzynarodowej E28 (Berlin – Szczecin – Gdańsk – Królewiec – Wilno ministracja, podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej i osiedleńczej powiatu. –Mińsk) oraz magistrali kolejowej łączącej Szczecin z Gdańskiem. Podstawowym przewoźnikiem Priorytet II jest Szybka Kolej Miejska, łącząca stolicę powiatu ze Słupskiem z jednej strony i Trójmiastem Wysoka jakość życia, zdrowe i zintegrowane społeczeństwo, troska o niepełnosprawnych i bez- z drugiej. Wejherowo ma bezpośrednie połączenie kolejowe z niemal wszystkimi miastami woje- pieczeństwo mieszkańców, wszechstronne wykorzystanie kapitału ludzkiego, zachowanie dzie- wódzkimi w Polsce. Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy w Gdańsku-Rębiechowie znajduje się dzictwa kulturowego. w odległości zaledwie 40 min jazdy samochodem od Wejherowa, terminal promowy w Gdyni zaś Priorytet III usytuowany jest w odległości 25 min. Wzmacnianie infrastruktury komunikacyjnej, ochrona środowiska naturalnego oraz walorów Wejherowo jest ważnym ośrodkiem administracyjno-kulturalno-usługowym z dużym szpitalem przyrodniczo-krajobrazowych. specjalistycznym o randze regionalnej. Rumia z kolei stanowi centrum handlowo-usługowe powiatu. Najważniejsze dla rozwoju powiatu inwestycje Kolejnym atutem są walory przyrodnicze i krajobrazowe ziemi wejherowskiej, stymulujące roz- • „Przebudowa systemu drogowego w Rumi i Redzie wraz z budową bezkolizyjnych przejazdów wój turystyki. Silnie zaznacza się tutaj działalność Kaszubów, pieczołowicie dbających o zacho- pod liniami nr 202 i 213 w celu modernizacji regionalnej infrastruktury drogowej Etap I” wanie swojego dziedzictwa kulturowego. – inwestycja o wartości ok. 42 mln zł. Powiat charakteryzuje się wielofunkcyjną i zróżnicowaną gospodarką, której podstawę stanowi • Budowa przejścia podziemnego dla pieszych oraz budowa wiaduktu kolejowego w Redzie bogata sieć usług. Z uwagi na swoje położenie, wielkość terenów przeznaczonych pod budownic- o wartości ok. 15 mln zł. two, istniejącą i powstającą infrastrukturę – powiat stwarza doskonałe warunki • Przebudowa i remonty odcinków dróg powiatowych: Wierzchucino – Czymanowo – Rybno, do zamieszkania. Kolkowo – Rybno, Żelazno – Mierzyno – Kostkowo – Bolszewo o wartości ok. 5 mln zł.

Atrakcje turystyczne Inwestycje realizowane z sąsiednimi powiatami bądź innymi samorządami • Szlak Dworów i Pałaców Północnych Kaszub, m.in. pałac Keyserlingków-Przebendowskich Budowa drogi powiatowej Niepoczołowice – Kamienica Królewska; inwestycja zrealizowana w Wejherowie, pałac w Godętowie, pałac w Sasinie, dworek w Paraszycie, dwór w Bychowie, z powiatem kartuskim oraz gminami Sierakowice i Linia przy udziale środków UE. pałac w Zwartowie, Lisewski Dwór. • Tereny rekreacyjne: piaszczyste plaże nadmorskie w Lubiatowie, Sasinie i Słajszewie, 46 jezior Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Pojezierza Kaszubskiego i Pobrzeża Kaszubskiego (m.in. Żarnowieckie, Pałsznik, Wygoda, • Związek Powiatów Polskich Zawiad, Bieszkowickie, Choczewskie), rozległe tereny leśne, zajmujące przeszło 46% po- • Stowarzyszenie „Pomorskie w Unii” wierzchni powiatu (Lasy Lęborskie, Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Oliwsko-Darżlubskie”), • Pomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych sp. z o. o. Pradolina Redy-Łeby, punkty widokowe, trasy jeździeckie (12 stadnin koni i klubów jeździec- • Pomorski Fundusz Pożyczkowy sp. z o.o. kich), sportów zimowych, nordic walkingu, rowerowe. • Stowarzyszenie Turystyczne „Ziemia Wejherowska” • Obszary ochrony przyrody: 2 parki krajobrazowe (Trójmiejski Park Krajobrazowy oraz Kaszubski Park Krajobrazowy), 11 rezerwatów przyrody, 230 pomników przyrody. Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Obiekty sakralne: Kalwaria Wejherowska – zespół kaplic z XVII w. o znaczeniu ponadregional- • Usprawnienia komunikacyjne między gminami powiatu wejherowskiego a Trójmiastem oraz nym w ruchu pielgrzymkowym, Sanktuarium Matki Boskiej Wejherowskiej w Wejherowie, po- całą metropolią i województwem. ewangelickie kościoły w Bolszewie i Wejherowie, neobarokowy kościół pw. Mateusza Apostoła • Efektywne pozyskiwanie środków pozabudżetowych, unijnych i innych. w Górze, neogotyckie kościoły w Kielnie i Szemudzie. • Wspólna oferta edukacyjna dla młodzieży i studentów. • Miejsca martyrologii: Las Piaśnicki, Biała, Łężyce. • Koordynacja usług medycznych oraz inwestycji w służbie zdrowia. • Muzea: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, skansen • Wzmocnienie partnerstwa pomiędzy samorządami miast i gmin metropolii, zwłaszcza w zakre- Zagroda Gburska i Rybacka w Nadolu, Muzeum Regionalne w Luzinie. sie realizacji wspólnych inwestycji i pozyskiwania źródeł ich fi nansowania. • Kompleks turystyczno-rekreacyjny Kaszubskie Oko w Gniewinie. • Opracowanie wspólnego kalendarza imprez kulturalnych i sportowych w metropolii • Pole golfowe Sierra Golf Club w Pętkowicach koło Wejherowa. i województwie. • Wspólna promocja gospodarcza, kulturalna i turystyczna regionu.

Gdański Obszar Metropolitalny 95 Gmina Choczewo

Włodarze gminy: Atrakcje turystyczne wójt – Wiesław Gębka • Plaże nadmorskie w Lubiatowie, Sasinie i Słajszewie. przewodniczący Rady Gminy – Krzysztof Łasiński • Malowniczo usytuowane jeziora: Choczewskie i Kopalińskie. • Zabytkowa latarnia morska Stilo w pobliżu Sasina. Kontakt: • Dwory i pałace z przełomu XIX i XX w. Urząd Gminy Choczewo • Szlaki turystyczne rowerowe i piesze. ul. Pierwszych Osadników 17, 84-210 Choczewo • Promenada Bursztynowa (ciąg pieszo-rowerowy łączący Kopalino i Lubiatowo). tel. 58 572 39 13, 58 572 39 40 faks 58 676 30 12 Istotne cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy e-mail [email protected] • Rozwój turystyki oparty na rozbudowie i poprawie sieci komunikacyjnej oraz rozbudowie bazy http://www.choczewo.com.pl turystycznej – przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego gminy. • Utworzenie warunków do działalności, współpracy, rozwoju wszelkiego rodzaju inicjatyw; uła- twienie pozyskiwania środków unijnych. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Utrzymanie czystego środowiska naturalnego poprzez rozbudowę infrastruktury kanalizacyj- • Powierzchnia: 183 km2 (użytki rolne: 8756 ha, użytki leśne: 8197 ha, pozostałe grunty: 1370 ha) nej i wykorzystanie czystych źródeł energii. • Liczba mieszkańców: 5752 • Liczba bezrobotnych: 345, w tym 150 kobiet Inwestycje gminne • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 265 • Rozbudowa sieci wodociągowej Lublewko – Lublewo – Starbienino ze stacją uzdatniania wody. • Budowa oczyszczalni ścieków w Choczewie. Klimat proinwestycyjny Nieruchomości na terenie gminy przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej są Inwestycje realizowane wspólnie z powiatem zwolnione z podatku od nieruchomości. Powierzchnia objęta lokalnymi planami zagospodarowa- • Remont drogi powiatowej: Żelazno – Rybno – Bolszewo. nia przestrzennego – ok. 20%. • Remont drogi gminnej w Borkowie i na odcinku Borkowo – Zwartowo wraz ze skrzyżowaniem z drogą wojewódzką nr 213. Największe fi rmy: • Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „Czer-Mar” w Choczewie Przynależność do stowarzyszeń • Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „Lange” w Choczewie • Stowarzyszenie Turystyczne „Ziemia Wejherowska” • Zakład Budowlany – Firma Handlowo-Usługowa „Wodnik” w Choczewie • Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna • Przetwórstwo Mięsno-Garmażeryjne „Dąb-Pol” w Kurowie • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich • Lokalna Grupa Działania „Bursztynowy Pasaż” Atuty gminy • Lokalna Grupa Rybacka „Pradolina Łeby” Gmina usytuowana jest 17 km od linii brzegowej Morza Bałtyckiego. Znacząca przewaga terenów • Choczewskie Stowarzyszenie Turystyczne zielonych, czyste wody jezior, nieskażone, bogate w jod powietrze oraz brak uprzemysłowienia stanowią o atrakcyjności gminy dla miłośników przyrody i wypoczynku w dogodnych, natural- Priorytet współpracy w ramach obszaru metropolitalnego nych warunkach. Gmina dysponuje rozwiniętą bazą noclegową i gastronomiczną. • Poprawa infrastruktury drogowej.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 16 898 032 17 701 900 2 308 205 77 190 5 947 649 4 115 855

2010 18 412 009 22 166 703 6 216 102 1 783 222 5 736 956 4 442 200

2011 22 234 100 21 127 300 5 439 783 3 550 920 6 530 500 4 582 375

2012 prognoza 20 900 000 20 900 000 5 052 000 1 267 749 6 471 800 4 720 000

96 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Gniewino

Włodarze gminy: Atuty gminy wójt – Zbigniew Walczak Dużym walorem gminy Gniewino jest jej nadmorskie położenie – północne granice gminy są przewodniczący Rady Gminy – Dietrich Krzebietke oddalone o zaledwie 4 km od brzegów Bałtyku. Atrakcyjnym miejscem dla turystyki jest Jezioro Żarnowieckie, stanowiące także zbiornik dolny największej w Polsce elektrowni wodnej. Kontakt: Gmina dysponuje nowoczesną bazą rekreacyjno-sportową, otwierającą drogę do rozwoju sektora Urząd Gminy Gniewino usług w najbliższych latach. ul. Pomorska 8, 84-250 Gniewino tel. 58 670 66 11 Atrakcje turystyczne faks 58 676 72 26 • Kompleks turystyczno-rekreacyjny Kaszubskie Oko z wieżą widokową im. Jana Pawła II oraz e-mail: [email protected] polem do minigolfa, placem zabaw, ścieżką zdrowia, plenerowym polem szachowym, fi gurami http://www.gniewino.pl naturalnych rozmiarów dinozaurów. • Pływalnia kryta w Gniewinie. • Stadion Gminny w Gniewinie z krytą trybuną oraz hala widowiskowo-sportowa. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Rejsy po Jeziorze Żarnowieckim statkiem wycieczkowym „Nadolanin” i łodziami motorowymi. • Powierzchnia: 176 km2 (użytki rolne: 7139,8 ha, lasy i parki: 7577 ha, grunty pod wodami: • Skansen w Nadolu – Oddział Muzeum Ziemi Puckiej z ekspozycją stałą: tradycyjną, 1846 ha, drogi i powierzchnie pod zabudowami: 877,7 ha, nieużytki: 215,8 ha) XIX-wieczną, kaszubską zagrodą wiejską. • Liczba mieszkańców: 7013 • Największa w Polsce elektrownia szczytowo-pompowa w Czymanowie z malowniczo położo- • Liczba bezrobotnych: 351, w tym 163 kobiety nym rurociągiem oraz górnym zbiornikiem o powierzchni 150 ha. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 469 • Ferma 18 elektrowni wiatrowych w okolicy Lisewa.

Klimat proinwestycyjny Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy Na terenie gminy Gniewino istnieje 30-hektarowy obszar Specjalnej Pomorskiej Strefy Ekonomicznej, • Rozbudowa, modernizacja i integracja infrastruktury wzmacniającej konkurencyjność i atrak- w której inwestorzy korzystają z systemu zwolnień podatkowych. Oferty inwestycyjne są przygotowy- cyjność inwestycyjną gminy. wane zgodnie z preferencjami inwestora. • Inwestowanie w kapitał ludzki. Gmina należy do Lokalnej Grupy Działania „Bursztynowy Pasaż” oraz Lokalnej Grupy Rybackiej • Podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców. „Pradolina Łeby”, które dzięki środkom unijnym mogą wspierać lokalne inicjatywy przedsiębiorców. 11 720,45 ha, czyli 66,51% powierzchni gminy, jest objęte miejscowym planem zagospodarowa- Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje nia przestrzennego. • Budowa nowoczesnego kompleksu obiektów sportowych z zapleczem hotelowym o wysokim standardzie. Największe fi rmy • Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Gniewinie wraz z rozbudową sieci kanalizacyjnej • GE Energia Odnawialna S.A. Oddział w Czymanowie i wodociągowej. • King Oscar – przetwórstwo ryb – jeden z największych w Polsce producentów konserw rybnych • Budowa kanalizacji sanitarnej na terenie gminy. • Riela –producent maszyn rolniczych • Uzbrojenie 18-hektarowego terenu w Czymanowie pod działalność gospodarczą. • TPR – zakład przetwórstwa rybnego (ryby wędzone na gorąco) • Rozbudowa ośrodka zdrowia w Gniewinie o pion rehabilitacji wraz z wyposażeniem. • Mleczarnia „Śnieżka” w Perlinie • Agro-Fish – produkcja pasz

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 31 224 305 29 448 712 8 345 386 401 733 7 771 223 1 507 308

2010 43 543 171 50 686 323 25 586 068 6 887 206 8 624 449 1 561 036

2011 41 711 531 40 205 291 15 492 632 6 582 924 9 141 349 1 797 742

2012 prognoza 33 954 710 32 500 106 7 568 166 771 262 9 324 176 1 671 973

Gdański Obszar Metropolitalny 97 Gmina Gniewino

Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami • Budowa dwóch przystani jachtowych na Jeziorze Żarnowieckim (z gminą Krokowa).

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Stowarzyszenie „Pomorskie w Unii” • Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej • Związek Miast i Gmin Morskich • Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej • Polski Klub Infrastruktury Sportowej • Stowarzyszenie „Ziemia Wejherowska” • Stowarzyszenie „Euroregion Bałtyk” • Stowarzyszenie „Bursztynowy Pasaż” • Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny • Lokalna Grupa Rybacka „Pradolina Łeby”

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego W najbliższych latach gmina Gniewino planuje poprawę możliwości komunikacyjnych w kierun- ku Wejherowa, Redy, Rumi oraz Trójmiasta poprzez budowę lądowiska dla małych samolotów, uruchomienie kolejki (szynobusu) łączącego Wejherowo z Jeziorem Żarnowieckim czy budowę ścieżek rowerowych Szlakiem Północnych Kaszub.

Wieża widokowa im. Jana Pawła II to jedna z największych atrakcji turystycznych gminy Gniewino. fot. UG Gniewino

98 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Linia

Włodarze gminy: Mirachowskich oraz ciągu Jezior Potęgowskich. Ze wschodu na zachód przez teren gminy prze- wójt – Łukasz Jabłoński pływa rzeka Łeba, która w pobliżu Tłuczewa wchodzi w swój odcinek przełomowy. Przyciąga przewodniczący Rady Gminy – Czesław Hinz także żywy i bogaty folklor kaszubski.

Kontakt: Atrakcje turystyczne Urząd Gminy Linia Szlak turystyczny „Poczuj kaszubskiego ducha” o długości 85,6 km, prowadzący przez 13 miejsco- ul. Turystyczna 15, 84-223 Linia wości. W każdej z nich znajduje się punkt wypoczynkowy z 3-metrową drewnianą rzeźbą jednego tel. 58 676 85 82 z kaszubskich duchów. faks 58 676-85-88 e-mail [email protected] Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy http://www.gminalinia.com.pl • Rozwój turystyki i agroturystyki. • Wspieranie działalności gospodarczej. • Poprawa dostępności komunikacyjnej gminy i jakości infrastruktury drogowej. • Podnoszenie poziomu jakości kształcenia dzieci i młodzieży. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Wzmocnienie aktywności lokalnej i struktur społeczeństwa obywatelskiego. • Powierzchnia: 11 994 ha (użytki rolne: 6147 ha, użytki leśne: 4382 ha, grunty zabudowane • Rozwijanie kultury i tożsamości kaszubskiej. i zurbanizowane: 616 ha, grunty różne i nieużytki: 565 ha, grunty pod wodami: 284 ha) • Zapobieganie wykluczeniu oraz marginalizacji społecznej. • Liczba mieszkańców: 6032 • Liczba bezrobotnych: 256, w tym 146 kobiet Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 303 • Przebudowa oczyszczalni ścieków w Tłuczewie. • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 16,78% • Budowa kompleksów rekreacyjno-kulturalnych w Lini, Potęgowie i Strzepczu. • Budowa wielofunkcyjnych boisk sportowych ze sztuczną nawierzchnią. Największe fi rmy w gminie • Remont i przebudowa dróg powiatowych i gminnych. • Formella Mariusz – Produkcja i Eksploatacja Kruszywa • Modernizacja stacji uzdatniania wody w Lini, Strzepczu i Zakrzewie. • Hopa Mieczysław „StyrHop” • Budowa kanalizacji sanitarnej w Strzepczu i Tłuczewie. • Żwirownia Kruszywo • Produkcja mebli – Strzepcz Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Lorek Ryszard – Zakład Produkcyjno-Handlowy ERMA – produkcja mebli tapicerowanych • Lokalna Grupa Działania „Kaszubska Droga” • Lokalna Grupa Rybacka „Pradolina Łeby” Atuty gminy • Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich Gmina Linia leży około 40 km na południowy zachód od Wejherowa i około 20 km na południo- • Stowarzyszenie Turystyczne „Ziemia Wejherowska” wy wschód od Lęborka. O atrakcyjności turystycznej decyduje położenie w pobliżu Lasów

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 21 171 032,37 22 058 374,84 4 672 493,27 575 332,74 7 393 297,19 465 473,46

2010 24 252 239,21 28 520 138,60 9 198 061,05 1 622 583,94 8 991 023,68 534 577,20

2011 29 397 177,00 28 612 286,64 10 774 673,44 6 951 991,69 13 769 543,44 370 809,20

2012 prognoza 28 495 335,00 28 307 935,00 2 500 000,00 258 486,74 13 200 000,00 375 000,00

Gdański Obszar Metropolitalny 99 Gmina Luzino

Włodarze gminy: Pradolina Redy-Łeby. Przez Luzino przepływa Bolszewka, jedna z ulubionych rzek wędkarzy. wójt – Jarosław Wejer Gmina Luzino znajduje się w strefi e tzw. ekologicznie uwarunkowanego rozwoju, obejmującej przewodnicząca Rady Gminy – Genowefa Kasprzyk liczne obszary chronionego krajobrazu. Rozległe lasy obfi tują w jagody i grzyby. Jest to miejsce doskonałe na wypoczynek oraz turystykę pieszą i rowerową. Kontakt: Do największych atutów gminy Luzino można zaliczyć: czyste środowisko, równomiernie rozwi- Urząd Gminy w Luzinie niętą infrastrukturę, atrakcyjne ceny nieruchomości oraz bardzo dobre warunki do rozwoju bu- ul. Ofi ar Stutthofu 11, 84-242 Luzino downictwa mieszkaniowego jednorodzinnego. tel. 58 678 20 68 faks 58 678 23 25 Atrakcje turystyczne e-mail [email protected] • Park Dendrologiczny „Arboretum” w Luzinie. http://www.luzino.pl • Kamienice z XIX w. • Domy o konstrukcji szachulcowej. • Kościół pw. św. Wawrzyńca. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Barokowe kapliczki przydrożne. • Powierzchnia: 11 193,93 ha (w tym m.in. lasy: 4137 ha, grunty orne: 4043,9 ha, łąki i pastwi- • Muzeum Regionalne i Grodzisko z IX w. ska: 1335,97 ha, zabudowa mieszkaniowa: 304 ha, drogi: 305,76 ha, nieużytki: 170 ha) • Biblioteka mieszczącą się w dawnym kościółku ewangelickim. • Liczba mieszkańców: 13 908 • Liczba bezrobotnych: 649, w tym 360 kobiet Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1023 • Poprawa stanu środowiska naturalnego poprzez rozwój infrastruktury technicznej i gospodarki odpadami. Największe fi rmy w gminie • Podniesienie stanu edukacji młodzieży. • Wakoz • Rozwój sektora usług turystycznych. • Bertrand • Budrem-Rybak Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Wikęd • Budowa oczyszczalni ścieków. • El Professional • Rozbudowa infrastruktury edukacyjnej i sportowej. • El-pol • Budowa dróg.

Atuty gminy Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Gmina Luzino leży w środkowej części województwa pomorskiego, na pograniczu Pobrzeża • Lokalna Organizacja Turystyczna „Ziemia Wejherowska” i Pojezierza Kaszubskiego, przy głównych szlakach drogowych i kolejowych (droga krajowa nr 6, • Lokalna Grupa Działania „Kaszubska Droga” SKM oraz planowana lokalizacja przebiegu tzw. drogi kaszubskiej), a także stosunkowo blisko • Lokalna Grupa Rybacka (ok. 50 km) od aglomeracji trójmiejskiej. • Stowarzyszenie Gmin Wiejskich Południowa i środkowa część gminy ma charakter typowo pojezierny, występują tu zalesione • Współpraca z gminami Stolzenau (Niemcy) i Turgiele (Litwa) wzgórza morenowe oraz nieduże enklawy leśne. Północno-zachodnią część gminy przecina

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 37 996 579,57 39 283 607,91 6 319 404,63 1 387 178,35 15 868 280,44 2 410 338,86

2010 45 450 928,41 49 520 938,77 11 747 507,42 2 313 144,98 17 030 749,46 1 350 413,46

2011 49 134 993,58 58 066 627,58 16 613 736,01 8 030 698,02 18 011 885,00 1 335 719,00

100 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Łęczyce

Włodarze gminy: Na terenie gminy znajdują się trzy obszary chronionego krajobrazu, liczne rezerwaty przyrody, wójt – Piotr Wittbrodt (m.in. Długosz Królewski, Pużyckie Łęgi, Paraszyńskie Wąwozy, Wielistowskie Łęgi), punkty wido- przewodnicząca Rady Gminy – Lucyna Sucharska kowe, dziesiątki pomników przyrody.

Kontakt: Atrakcje turystyczne Urząd Gminy Łęczyce • Zespoły pałacowo-parkowe w Bożympolu Wielkim i Paraszynie. ul. Długa 49, 84-218 Łęczyce • Kościół parafi alny pw. św. Piotra z 1743 r. w Bożympolu Wielkim. tel. 58 67 89 214, tel./faks 58 67 89 125 • Pałac murowany z końca XVIII w. w Bożympolu Małym. e-mail [email protected] • Pałac w Godętowie. http://www.leczyce.pl • Dwór murowany z 1800 r. w Witkowie. • Kościół fi lialny pw. św. Izydora Rolnika w Świetlinie. • Kościół parafi alny pw. świętych apostołów Piotra i Pawła w Brzeźnie Lęborskim. Informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Jedyny w Polsce kościół-pomnik w Nawczu, który powstał na fundamentach dawnego baraku • Powierzchnia: 233 km2 (grunty orne: 29,03%, łąki i pastwiska: 10,41%, lasy oraz grunty za- obozu ewakuacyjnego w Nawczu z okresu II wojny światowej. drzewione i zakrzewione: 53,69%, użytki ekologiczne: 0,21%, wody stojące i płynące: 0,38%, tereny zabudowane i zurbanizowane: 1,92%, pozostałe: 4,36%) Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Liczba mieszkańców: 11 745 • Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości i inwestycji. • Liczba bezrobotnych: 655, w tym 334 kobiety • Restrukturyzacja rolnictwa ze szczególnym wsparciem rozwoju agroturystyki i działalności • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 619 pozarolniczej. • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: ok. 12%. • Zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych poprzez ochronę środowiska naturalnego. Największe fi rmy w gminie • Eurocast sp. z o.o. w Strzebielinie (spółka z udziałem kapitału zagranicznego) Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Eko-Laser Andrzej Kostecki w Bożympolu Małym • Budowa świetlicy wiejskiej w Kisewie. • Modernizacja świetlicy wiejskiej w Świetlinie. Atuty gminy • Budowa placu zabaw w miejscowości Strzebielino Osiedle. Gmina obejmuje obszar rozciągający się po obu stronach szlaku komunikacyjnego Szczecin – Gdańsk. Gmina Łęczyce słynie z walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Leży w obszarze Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Pobrzeża Kaszubskiego i Pojezierza Kaszubskiego. Teren gminy przecinają pradoliny rzek Łeba • Stowarzyszenie Turystyczne „Ziemia Wejherowska” i Reda, tworząc niezwykle malownicze krajobrazy. W Dolinie Paraszyńskiej (obszar chronionego • Lokalna Grupa Działania „Kaszubska Droga” krajobrazu) Łeba zyskuje nawet górski charakter. • Lokalna Grupa Rybacka „Pradolina Łeby” Miłośników sportów wodnych, wędkowania i wypoczynku przyciągają liczne jeziora, m.in. Lubowidz i jeziora salińskie.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 28 807 611,54 30 200 044,51 4 187 253,96 - 12 951 765,38 2 342 132,38

2010 32 460 245,00 30 851 469,05 3 573 949,86 - 13 479 425,16 2 082 681,16

2011 30 098 244,00 30 481 645,00 1 138 060,00 642 510,00 15 501 696,00 3 704 968,00

2012 prognoza 31 800 800,00 29 610 822,00 641 326,00 - 16 000 000,00 3 800 000,00

Gdański Obszar Metropolitalny 101 Miasto Reda

Włodarze miasta: micznych, przedstawicieli instytucji naukowych i kół biznesu. Najlepsze z biznesplanów tworzo- burmistrz – Krzysztof Krzemiński nych przez uczestników projektu uzyskują dofi nansowanie. Procent powierzchni objętej lokalny- przewodniczący Rady Gminy – Kazimierz Okrój mi planami zagospodarowania przestrzennego – 42%

Kontakt: Atuty gminy Urząd Miasta w Redzie Reda leży w malowniczej pradolinie rzek Łeba i Reda, między zalesioną Wysoczyzną Pucką ul. Pucka 9, 84-240 Reda i Pojezierzem Kaszubskim, w sąsiedztwie rozległej niziny zwanej Moście Błota, a na północy - tel. 58 678 80 23 Kępy Rekowskiej. Reda to spokojne i ciche miasteczko, które wraz z Rumią i Wejherowem tworzy faks 58 678 31 24 tzw. Małe Trójmiasto Kaszubskie. Miasto, położone pośród malowniczych terenów zielonych, ofe- e-mail [email protected] ruje znakomite warunki do wypoczynku, a ponad połowa jego powierzchni to lasy. Z uwagi http://www.reda.pl na swoje położenie geografi czne, wielkość terenów przeznaczonych pod budownictwo, istniejącą i powstającą infrastrukturę miasto stwarza doskonałe warunki do zamieszkania. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Powierzchnia: 3488,4974 ha Atrakcje turystyczne • Liczba ludności: 20 882 • Zespół dworca i osiedla kolejowego z ok. 1875 r. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 2145 • Stare kompleksy dworskie z XV-XVI w. • Liczba bezrobotnych: 891, w tym 495 kobiet • Neogotycki kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. • Spichlerz z XIX w. Klimat proinwestycyjny • Budynek dawnej oberży Kożyczkowskich sprzed ok. 150 lat. Urząd Miasta w Redzie na swojej stronie internetowej www.reda.pl udostępnia mieszkańcom • Stała ekspozycja rzeźby ludowej Izajasza Rzepy w Miejskiej Bibliotece Publicznej. informacje o możliwościach pozyskiwania środków z Unii Europejskiej. Korzysta przy tym z Sieci • Punkt widokowy o wysokości ok. 70 m n.p.m. Informacyjnej Funduszy Europejskich „Pomorskie w Unii”, powstałej przy Departamencie • Zabytkowa architektura ulicy Ogrodowej. Programów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Celem tej sieci jest promocja i propagowanie wiedzy na temat środków dostępnych w ramach funduszy europej- Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy skich. Dla przedsiębiorców i innych osób zainteresowanych pozyskiwaniem środków unijnych są • Dążenie do uzyskania warunków życia, wypoczynku i możliwości samorealizacji mieszkańców organizowane spotkania informacyjne w ramach tzw. mobilnych punktów, których konsultanci na średnim europejskim poziomie. odwiedzają gminę. Na terenie Redy odbywają się także spotkania informacyjne organizowane • Ukształtowanie i promocja nowoczesnego wizerunku miasta. przez Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego w Słupsku. • Zrównoważony rozwój przedsiębiorczości skutkujący poszerzeniem rynku pracy i zwiększe- Wsparcie osób planujących założyć lub rozwinąć działalność gospodarczą odbywa się we współ- niem dochodów gminy. pracy z Regionalną Izbą Przemysłowo-Handlową w Wejherowie oraz Wyższą Szkołą Administracji i Biznesu w Gdyni w ramach tzw. Pomorskiego Biznesplanu, pod patronatem Urzędu Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje Marszałkowskiego, Ministerstwa Gospodarki i Krajowej Izby Gospodarczej. Uczestnicy projektu Przebudowa systemu drogowego w Rumi i Redzie wraz z budową bezkolizyjnych przejazdów pod tworzą plan biznesowy, związany przede wszystkim z utworzeniem nowych miejsc pracy, dla liniami nr 202 i 213 w celu modernizacji regionalnej infrastruktury drogowej) inwestycja reali- nowego przedsiębiorstwa lub dotyczący rozwoju istniejącego małego przedsiębiorstwa, bez zowana przez powiat wejherowski. Reda w wyniku realizacji zyska nowe, alternatywne połącze- ograniczeń branżowych. Następnie odbywają się szkolenia prowadzone przez ekspertów ekono- nie z Rumią.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 41 343 182 49 709 024 12 963 909 45 774 23 814 175 14 266 095

2010 47 064 950 61 032 241 20 808 713 3 635 196 22 260 781 10 115 737

2011 44 819 941 51 802 985 9 500 042 418 675 17 988 152 6 582 958

2012 prognoza 47 496 975 46 915 682 4 052 310 - - -

102 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Reda

Inwestycje realizowane z sąsiednimi gminami • Stowarzyszenie „Turystyczne Kaszuby” Inwestycje zrealizowane w latach 2006 – 2010 ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” Regionalnego: • Współpraca z gminą Waldbronn w Niemczech i samorządem rejonu wileńskiego na Litwie. • termomodernizacja Szkoły Podstawowej nr 5 i Zespołu Szkół nr 2 • Turystyczny Szlak Północnych Kaszub (wspólnie z gminą Kosakowo) Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Współtworzenie (wraz z miastami: Gdynia, Rumia i Wejherowo oraz gminami Kosakowo Przynależność do organizacji i stowarzyszeń i Wejherowo, przy współpracy z Towarzystwem Urbanistów Polskich oddział Gdańsk) • Związek Miast Polskich Subregionalnej Strefy Rozwojowej „Dolina Logistyczna”. • Związek Miast Bałtyckich • Wspólne opracowanie planów zagospodarowania i strategii rozwoju oraz skoordynowana re- • Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” alizacja inwestycji spójnych z planami rozwoju portu morskiego w Gdyni i planami rozwoju • Stowarzyszenie Gmin „Małe Trójmiasto Kaszubskie” infrastruktury transportowej i logistycznej.

Panorama Redy z lotu ptaka. Neogotycki kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny to najbardziej charakterystyczna budowla w Redzie. fot. UM w Redzie fot. UM w Redzie

Gdański Obszar Metropolitalny 103 Miasto Rumia

Włodarze miasta: kontenerowego w Gdyni również wpływa na atrakcyjność miasta dla potencjalnych inwestorów. burmistrz – Elżbieta Rogala-Kończak Amatorzy aktywnego wypoczynku mogą korzystać z miejskich obiektów sportowych – na terenie przewodniczący Rady Miejskiej – Tadeusz Piątkowski Rumi działa ok. 20 organizacji i klubów, których zawodnicy odnoszą sukcesy na arenie krajowej i międzynarodowej. Kontakt: Rumia to także atrakcyjne miejsce do zamieszkania: z jednej strony oferuje kontakt z przyrodą, Urząd Miejski w Rumi kameralną atmosferę i spokój, z dala od wielkomiejskiego zgiełku, a z drugiej – doskonałe sko- ul. Sobieskiego 7, 84-230 Rumia munikowanie z resztą aglomeracji, zaplecze w postaci szkół, przedszkoli, przychodni zdrowia, tel. 58 679 65 00 sklepów. faks 58 679 65 17 e-mail [email protected] Atrakcje turystyczne http://www.rumia.pl • Młyn z XIX w. przy ul. Młyńskiej. • Biały Dworek z początku XX w. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Bunkry z okresu II wojny światowej. • Powierzchnia: 30,08 km2 (drogi: 233 ha, tereny kolejowe: 17 ha, tereny zabudowane: 598 ha, • Ruiny XV-wiecznych kościołów św. Krzyża i św. Mikołaja. lasy i tereny zalesione: 1320 ha, użytki rolne: 792 ha, wody: 31 ha, nieużytki: 17 ha) • Kaktusiarnia państwa Hinców. • Liczba mieszkańców: 45 010 • Góra Markowca, wznosząca się 92 m n.p.m. • Liczba bezrobotnych: 1611 • Tereny rekreacyjne Parku Starowiejskiego ze zrekonstruowanym dworkiem w stylu klasycy- • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 12 960 stycznym z przełomu XVIII i XIX w. • Lokalizacji inwestycji sprzyja duży odsetek (44%) powierzchni gminy objęty lokalnymi planami • Tereny leśne, zajmujące ponad 40% powierzchni miasta. zagospodarowania przestrzennego. • Nowe ciągi spacerowe i rozbudowywana sieć ścieżek rowerowych.

Największe fi rmy Istotne cele strategiczne wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy Rubo, Wasko, Przedsiębiorstwo Szwedzko-Polskie Alucolor sp. z o.o., Bob-Rollo sp. z o.o., • Współpraca w ramach krajowych i międzynarodowych organizacji zrzeszających miasta. Meblomak, Proryb sp. z o.o., Fabryka Kotłów FAKO S.A., Fabryka Urządzeń Okrętowych Rumia sp. • Maksymalne wykorzystanie środków UE w fi nansowaniu rozwoju miasta. z o.o., Wytwórnia Wędlin Władysław Kummer, Windows 2000 • Współpraca z innymi miastami europejskimi i zwiększenie współpracy z organizacjami poza- rządowymi i podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Firmy z udziałem kapitału zagranicznego Bałtyk – Gaz, British Petroleum, Castorama, Leroy Merlin, Auchan, McDonald’s, KFC, Polimeni Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje International • Budowa kanalizacji sanitarnej w dzielnicy Biała Rzeka. • Rozbudowa szkół podstawowych: nr 1, nr 6 i nr 10. Atuty gminy • Budowa dróg: Działkowców, Owsianej, Makuszyńskiego, Brzechwy, Szancera oraz parkingu przy Rumia jest położona na ważnych szlakach komunikacyjnych: przy drodze krajowej E6 i przy linii targowisku. kolejowej. Bliskość portu lotniczego w Gdańsku-Rębiechowie oraz portu morskiego i terminalu • Rozbudowa kompleksu MOSiR.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009* 99 457 485,11 112 658 654,37 30 041 819,96 3 305 176,36 40 557 563,64 15 115 188,64

2010** 96 482 607,00 118 625 958,00 29 155 720,00 495 356,00 49 812 917,00 25 723 172,00

2011*** 107 348 483,00 122 180 252,00 27 252 500,00 556 400,00 53 677 028,00 26 235 701,00

2012 prognoza 108 645 819,00 109 775 585,00 12 000 000,00 556 400,00 55 287 339,00 27 846 012,00

Objaśnienia: *Wykonanie, **Stan na 31 grudnia 2010 r., ***Plan na 2011r.

104 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Rumia

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Związek Miast Polskich • Wspólne przygotowania do Euro 2012. • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” • Zabieganie o turystów i inwestorów. • Stowarzyszenie Gmin „Małe Trójmiasto Kaszubskie” • Rozwijanie współpracy w zakresie pozyskiwania inwestycji, tworzenie nowych miejsc pracy, • Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” podnoszenie warunków i jakości życia, a tym samym wzmocnienie partnerstwa pomiędzy mia- • Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej stami i gminami. • Subregionalna Strefa Rozwojowa „Dolina Logistyczna” • Wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju miast. • Zapewnienie sprawnej i pełnej integracji komunikacji miejskiej na terenie metropolii. • Praca nad wspólną koncepcją zagospodarowania przestrzennego, która przyczyni się do szer- szej współpracy samorządów gminnych.

Dworek pod Lipami - siedziba Miejskiego Domu Kultury. Nowoczesna Hala Wodowiskowo-Sportowa Miejskiego Osrodka Sportu i Rekreacji. fot. UM w Rumi fot. UM w Rumi

Gdański Obszar Metropolitalny 105 Gmina Szemud

Włodarze gminy: Gmina (zwłaszcza części północna i zachodnia) leży w pasie wzgórz morenowych; tylko niewielka wójt – Zbigniew Engelbrecht jej część jest położona na tzw. płycie żukowskiej, gdzie występują ziemie o wyższych klasach przewodniczący Rady Gminy – Grzegorz Lasowski bonitacyjnych. Gmina Szemud charakteryzuje się bogatym i nieskażonym środowiskiem przyrod- niczym, pięknymi i naturalnymi krajobrazami, licznymi jeziorami i rzekami oraz brakiem przemy- Kontakt: słu ciężkiego. Mieszkańcy tych ziem są znani z kultywowania kultury, obyczajów i tradycji Urząd Gminy Szemud kaszubskich. ul. Kartuska 13, 84-217 Szemud tel. 58 676 11 85 Atrakcje turystyczne tel./faks 58 676 11 13 • Gminna Izba Regionalna im. Remusa w Łebnie. e-mail [email protected] • Zabytkowy kościół pw. św. Wojciecha w Kielnie. http://www.szemud.pl • Klasztor sióstr małych od Betlejem – monaster Najświętszej Dziewicy na Pustyni w Grabowcu koło Szemudu. • Klub Jeździecki „Dajak” w Koleczkowie. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Ośrodek Rekreacyjno-Jeździecki „Lubiczówka” w Koleczkowie. • Powierzchnia: 175,86 km2 (użytki rolne: 67%, użytki leśne: 20%) • Łowisko Wędkarskie „Taka Ryba” w Kamieniu. • Liczba mieszkańców: 14 671 • Rezerwat mewy śmieszki w Bojanie. • Liczba bezrobotnych: 436 • Trakt Królewski z Kamienia do Rumi. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1900 • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 35% Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Efektywne pozyskiwanie środków unijnych i pozabudżetowych. Największe fi rmy w gminie • Poprawa warunków nauczania –rozbudowa i modernizacja szkół. • Armet Bis w Szemudzie • Poprawa jakości i stanu dróg powiatowych, gminnych oraz sołeckich i osiedlowych. • Latexa w Koleczkowie • L.Marconi Poland, Ludek sp. z o.o. w Koleczkowie Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Matbis w Bojanie • Budowa kanalizacji dla Bojana, Karczemek, Dobrzewina i Koleczkowa. • PHU Lila sp. z o.o. w Szemudzie • Modernizacja dróg powiatowych i gminnych. • Sondex Poland w Koleczkowie • Ultramare sp. z o.o. w Szemudzie Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • ZPH Śliwa. Jerzy Śliwa w Kielnie • Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” • Stowarzyszenie Turystyczne „Ziemia Wejherowska” Atuty gminy • Lokalna Grupa Działania „Kaszubska Droga” Gmina Szemud jest położona na zachód od aglomeracji trójmiejskiej. W promieniu 40 km znaj- • Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie duje się kilka większych miejscowości regionu: Rumia, Reda, Wejherowo, Lębork i Kartuzy. We wschodniej części gminy, graniczącej z Trójmiastem, prężnie rozwija się budownictwo miesz- Gmina współpracuje z francuską organizacją Europe Echanges, starostwem Turgiele w Republice kaniowe jednorodzinne, a w rejonach atrakcyjnych turystycznie – budownictwo letniskowe. Litewskiej, samorządem rejonu Varena na Litwie i gminą Spytkowice.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu gminy Rok Dochody ogółem Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych na edukację 2009 42 552 241,56 39 948 285,02 4 403 103,95 719 296,21 2 854 104,62

2010 51 230 575,20 69 186 757,89 25 627 108,53 6 168 474,17 11 777 414,52

106 G dański Obszar Metropolitalny Gmina Wejherowo

Włodarze gminy: Atuty gminy wójt – Henryk Skwarło Gmina Wejherowo graniczy z miastami: Reda, Wejherowo, Rumia i Gdynia oraz z gminami: Luzino, przewodniczący Rady Gminy – Hubert Toma Szemud, Krokowa, Gniewino i Puck. Przez jej obszar przebiega istotny północny szlak komunika- cyjny Gdańsk – Szczecin. Bliskość Trójmiasta powoduje, że gmina pełni funkcję terenów podmiej- Kontakt: skich, tworząc zaplecze dla budownictwa mieszkaniowego oraz rozwoju sektora usługowo-pro- Urząd Gminy Wejherowo dukcyjnego. To także atrakcyjne miejsce do rekreacji i wypoczynku. Władze gminy tworzą ul. os. Przyjaźni 6, 84-200 Wejherowo przyjazny klimat do rozwoju gospodarczego i nowych inwestycji. tel. 58 677 97 01 tel./faks 58 677 97 00 Atrakcje turystyczne e-mail: [email protected] • Trzy szlaki turystyczne: Puszczy Darżlubskiej (Wejherowo – Krokowa), Wejherowski (Wejherowo http://www.ug.wejherowo.pl – Sopot-Kamienny Potok) i Zagórskiej Strugi (Wejherowo – Gdynia). • Liczne jeziora (Bieszkowice, Wyspowo, Borowo i Zawiat). Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bolszewie • Powierzchnia: 194,08 km2 • Zabytkowe domy w Gościcinie z XX w. • Liczba mieszkańców: 20 633 • Neobarokowy kościół pw. Mateusza Apostoła w Górze – jedna z najstarszych parafi i na Pomorzu. • Liczba bezrobotnych: 1022 • Miejsca martyrologii: Las Piaśnicki, Biała, Łężyce. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1735 • Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego - 10,56% Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy • Inwestycje w infrastrukturę społeczną i techniczną. Klimat proinwestycyjny • Przyciąganie inwestorów na teren gminy Wejherowo. • Niski poziom stawek podatków dla przedsiębiorców. • Wykorzystanie środków z Unii Europejskiej. • Dobry dostep terenów inwestycyjnych do infrastruktury technicznej i drogowej. • Specjalne oferty inwestycyjnych w ramach strefy przemysłowej w Gościcinie. Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Budowa hali sportowej w Gowinie. Największe fi rmy w gminie • Budowa Gminnego Domu Kultury i apteki w Gościcinie. • Interdrex sp. z o.o. • Budowa Gminnego Ośrodka Zdrowia w Bolszewie. • Eko Dolina sp. z o.o. • PPHU Polipack s.j. Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Stowarzyszenie Turystyczne „Ziemia Wejherowska” Firmy z udziałem kapitału zagranicznego • Lokalna Grupa Działania „Kaszubska Droga” • Balex Metal sp. z o.o. • Współpraca z organizacją Europe Echanges, a także gminami: Limanowa, Pogiry (Litwa) • Porta KMI i Harmanli (Bułgaria) • Klose GFM sp. z o.o. Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Rozwój wspólnej komunikacji publicznej. • Wspólne inicjatywy kulturalne.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Dopłaty z budżetu na edukację 2009 54 099 555 53 725 641 9 431 855 0 2 507 201

2010 74 153 751 67 687 086 18 863 648 1 467 161 2 128 114

2011 64 319 968 70 814 891 20 041 136 2 906 364 2 226 454

2012 prognoza 64 000 000 62 335 769 11 400 000 0 1 959 866

Gdański Obszar Metropolitalny 107 Miasto Wejherowo

Włodarze miasta: Atuty gminy prezydent – Krzysztof Hildebrandt Jednym z atutów Wejherowa jest położenie w pobliżu aglomeracji trójmiejskiej. Gmina dysponu- przewodniczący Rady Miasta – Leszek Glaza je dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną i siecią komunikacyjną. Aktualny plan zagospoda- rowania przestrzennego obejmuje 98% powierzchni miasta. Stale wzrasta liczba mieszkańców Kontakt: Wejherowa, rozwija się rynek konsumencki. Prężnie rozwija się mała i średnia przedsiębiorczość, Urząd Miejski w Wejherowie sporą aktywność wykazują organizacje społeczne i gospodarcze. Gmina posiada dobrą sieć szkół, pl. Wejhera 8 dba o bezpieczeństwo publiczne oraz prezentuje bogatą ofertę kulturalną. 84-200 Wejherowo tel. 58 677 70 91 Atrakcje turystyczne e-mail [email protected] • Kalwaria Wejherowska – jedno z najstarszych sanktuariów Męki Pańskiej w Polsce, zwane http://www.wejherowo.pl Kaszubską Jerozolimą, złożone z 26 kapliczek. • Stare Miasto z zabytkowym rynkiem i deptakiem. Podstawowe informacje o gminie (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Kościół i klasztor ojców franciszkanów pw. św. Anny ze słynącym łaskami obrazem Matki Bożej • Powierzchnia: 25,53 km2 Wejherowskiej Uzdrowicielki na Duszy i Ciele, koronowanym przez Jana Pawła II. • Liczba mieszkańców: 48 774 • Przyklasztorne Muzeum Franciszkańskie, w którym znajdują się krypty rodów Wejherów • Liczba bezrobotnych: 2219 i Przebendowskich oraz zakonników. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 3297 (działające), 410 (zawieszone) • Barokowa kolegiata wybudowana przez Jakuba Wejhera w latach 1643-1644. • Procent powierzchni objętej miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego: 98% • Pałac Przebendowskich i Keyserlingków (obecnie siedziba Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej). Klimat proinwestycyjny Instrumenty, jednostki organizacyjne oraz instytucje odpowiedzialne za wspieranie przedsię- Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju gminy biorstw i inwestorów: • Cele społeczne: poprawa bezpieczeństwa, rozwój oferty edukacyjnej oraz budownictwa • Urząd Miejski w Wejherowie (Wydział Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki, Ewidencja mieszkaniowego. Działalności Gospodarczej, Wydział Inwestycji, Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska) • Turystyka i ekologia: ochrona czystości wód i powietrza, rozwój infrastruktury rekreacyjno-tu- • Regionalna Izba Przemysłowo-Handlowa rystycznej, promocja miasta. • Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego • Cele gospodarcze: pozyskiwanie środków pozabudżetowych, wspieranie małej wytwórczości • Zarząd Drogowy dla Powiatu Puckiego i Wejherowskiego i przedsiębiorczości.

Największe fi rmy w gminie: Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Orlex (budownictwo) • Budowa centrum kultury Filharmonia Kaszubska. • Almares (handel materiałami budowlanymi) • Rewitalizacja Parku Miejskiego im. A. Majkowskiego. • Domator (handel materiałami budowlanymi i wyposażenia wnętrz) • Rewitalizacja śródmieścia Wejherowa. • Fornitex (przetwórstwo drewna) • Termomodernizacja szkół. • Graal (przetwórstwo spożywcze i handel) • Textel (telekomunikacja) • Polcova (przetwórstwo drewna)

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wydatki inwestycyjne Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem (majątkowe) w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 114 596 483 130 012 379 30 251 969 737 144 37 424 676,24 22 836 125

2010 117 681 128 135 177 823 21 829 394 4 682 745 40 034 909 23 776 068

2011 plan 126 004 779 141 838 130 33 175 556 9 285 547 40 044 408 25 165 821

2012 prognoza 128 032 522 122 860 855 23 512 435 4 628 805 40 044 408 25 165 821

G dański Obszar Metropolitalny Miasto Gdańsk

Włodarze miasta: Największe fi rmy w mieście prezydent miasta – Paweł Adamowicz • Grupa Lotos S.A. GK – koncern paliwowy przewodniczący Rady Miejskiej – Bogdan Oleszek • Energa S.A. GK – największy w Polsce dystrybutor energii elektrycznej • Energa – Obrót S.A. – działalność w zakresie obrotu energią elektryczną Kontakt: • Energa – Operator S.A. – dystrybucja i przesył energii elektrycznej Urząd Miejski w Gdańsku • Energa Trading S.A. – handel hurtowy energią elektryczną w kraju i za granicą oraz obrót pro- ul. Nowe Ogrody 8/12 duktami energetycznymi 80-803 Gdańsk • Gdańska Stocznia Remontowa S.A. GK e-mail [email protected] • LPP S.A. GK – projektowanie i dystrybucja odzieży http://www.gdansk.pl • Elektrociepłownie Wybrzeże S.A. http://www.bip.gdansk.pl/ • Mercor S.A. GK – produkcja biernych zabezpieczeń przeciwpożarowych

Firmy z udziałem kapitału zagranicznego Podstawowe informacje o mieście • Intel Technologies – informatyka • Powierzchnia: 26 196 ha (w tym m.in. tereny mieszkaniowe: 4507 ha, tereny przemysłowe: • General Electric – usługi fi nansowe 1311 ha, użytki rolne: 9293 ha, użytki leśne: 4889 ha, wody: 1291 ha, drogi: 2459 ha) • SAUR International – usługi komunalne • Liczba ludności: 456 967 (dane z 31 grudnia 2010 r.) • EDF – usługi komunalne • Liczba bezrobotnych: 10 874, w tym 5434 kobiety • Lufthansa Systems – informatyka • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 67 345 • Eaton Truck Controls – motoryzacja • Federal Mogul – motoryzacja Klimat proinwestycyjny • Suruga Seiki – automatyka przemysłowa Instrumenty, jednostki organizacyjne oraz instytucje odpowiedzialne za wspieranie przedsię- • Zensar Ltd. – informatyka biorstw i inwestorów: • Acxiom – usługi BPO Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego investGDA, powstała w 2008 r., w 100% należąca • IBM – informatyka do Gdańska. Tworzący ją ludzie od wielu lat wspomagają rozwój gospodarczy metropolii gdań- • Arla Foods – usługi fi nansowe skiej, angażując się w projekty związane z rozwojem przedsiębiorczości oraz przyciąganiem bez- • Kainos – informatyka pośrednich inwestycji gospodarczych. Firma oferuje pełen wachlarz usług dla inwestorów krajo- • Fineos – informatyka wych i zagranicznych, łącznie z propozycją lokowania inwestycji na atrakcyjnych terenach • First Data Corporation – usługi BPO należących do investGDA. Oferta investGda obejmuje przede wszystkim: • Transcom. – usługi BPO • najbardziej aktualne informacje o gospodarce i warunkach inwestycyjnych, • Jeppesen by Boeing – informatyka • oferty lokalizacji pod projekty związane z produkcją i usługami, • Jysk – handel • pośrednictwo w kontaktach z lokalnymi decydentami, • Flugger Farby – materiały budowlane • informacje o możliwościach oraz programach wspierających inwestycje w regionie, • Pro Logis – transport i logistyka • pomoc w zdobywaniu nowych rynków oraz nawiązaniu współpracy. • DCT Gdańsk – transport i logistyka

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 1 710 888 011 1 977 884 695 407 502 926 31 120 798 546 941 854 331 074 951

2010 2 028 095 818 2 164 624 709 530 390 346 21 326 129 612 198 815 344 639 166

2011 2 305 399 069 2 670 127 504 1 016 596 347 513 154 499 657 764 327 364 704 810

2012 prognoza 2 639 546 940 3 125 829 680 1 011 338 379 680 000 000 604 304 452 373 822 430

Gdański Obszar Metropolitalny 109 Miasto Gdańsk

• Panattoni Europe – transport i logistyka • Dwór Artusa stanowił miejsce spotkań zamożnego patrycjatu, na wzór legendarnego Okrągłego • Goodman – transport i logistyka Stołu rycerzy Króla Artura. Reprezentacyjne wnętrze mieści wysoki na 12 m renesansowy piec • Sea-Invest – transport i logistyka kafl owy. • HTEP – budowa jachtów • Fontanna Neptuna, stojąca od 1633 r. przed Dworem Artusa, to symbol związku Gdańska z morzem • Aluship Technology – budownictwo okrętowe • Złota Brama zbudowana według projektu Abrahama van den Blocke w stylu renesansowym. • Compuware – informatyka Kamienne rzeźby attyki są alegorycznym przedstawieniem cnót obywatelskich: Roztropności, Sprawiedliwości, Pobożności i Zgody. Atuty gminy • Zielona Brama, wzniesiona w XVI w. z przeznaczeniem na siedzibę monarchów wizytujących miasto. Gdańsk to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miast polskich. Rozgłos na świecie zyskało • Żuraw – ten symbol gotyckiego Gdańska, jest największym dźwigiem portowym średniowiecznej za sprawą osoby Lecha Wałęsy i „Solidarności”. Miasto szczyci się swoją ponadtysiącletnią historią, Europy. dziedzictwem hanzeatyckim oraz prężnym rozwojem gospodarczym i potencjałem kulturowym. • Bazylika Mariacka im. Najświętszej Maryi Panny, zwana Koroną Miasta Gdańska – największa ceglana Tradycje w handlu, strategiczne położenie geografi czne oraz dynamiczny rozwój gospodarczy, gotycka świątynia w Europie. We wnętrzu znajduje się wiele doskonałych dzieł sztuki średniowiecz- zwłaszcza w obszarze gospodarki opartej na wiedzy, czynią stolicę najważniejszej nad południo- nej i barokowej, m.in. kamienna Pieta, zegar astronomiczny czy ołtarz główny autorstwa mistrza wym Bałtykiem metropolii miejscem idealnym do lokowania zyskownych inwestycji. Michała z Augsburga. Miasto posiada najgłębszy i jeden z największych na Bałtyku port morski przystosowany do ob- • Ulica Mariacka – jedna z najpiękniejszych ulic Gdańska, wspaniały przykład dawnej zabudowy gdań- sługi zbiornikowców o nośności do 150 tys. DWT, w którym w ostatnich latach powstał nowocze- skiej z przedprożami, które zdobią ozdobne zakończenia rynien, tzw. rzygacze. sny terminal kontenerowy przystosowany do obsługi oceanicznych kontenerowców i statków • Kaplica Królewska – jedyna barokowa świątynia na Głównym Mieście. Powstała z inicjatywy króla ro-ro. Szybką komunikację ze światem zapewnia nowoczesny Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy, Jana III Sobieskiego jako tymczasowa kaplica katolicka dla wiernych z parafi i kościoła Mariackiego, który obsługuje połączenia do najważniejszych miast w Europie. Dystrybucję towarów w tranzy- który pozostawał w rękach protestantów. cie międzynarodowym do krajów Europy Środkowej i Wschodniej ułatwia systematycznie rozbu- • Katownia i Wieża Więzienna – średniowieczny zespół przedbramia ulicy Długiej, obecnie siedziba dowywany system połączeń drogowych i kolejowych. Muzeum Bursztynu. Największe możliwości otwiera przed inwestorami dynamicznie rozwijający się rynek nierucho- • Brama Wyżynna otwierająca Trakt Królewski w Gdańsku, zbudowana jako element nowożytnych for- mości, obejmujący budownictwo nowoczesnych obiektów biurowych, centrów produkcyjnych tyfi kacji miasta. i logistyczno-dystrybucyjnych oraz mieszkań i apartamentów. • Ratusz Starego Miasta posiada klasyczne cechy manierystycznej architektury fl amandzkiej. Gdańsk jest istotnym komponentem atrakcyjności turystycznej Pomorza, to jedno z najczęściej We wnętrzu zachowały się alegoryczne XVII-wieczne obrazy. odwiedzanych przez turystów miejsc w Polsce. Liczne zabytki, walory dziedzictwa kulturowego, • Wielki Młyn został zbudowany w połowie XIV w. na kanale Raduni, największa inwestycja krzyżacka atrakcje przyrodnicze oraz możliwość aktywnego wypoczynku nad brzegiem morza (23 kilometry w Gdańsku. czystych plaż) sprawiają, iż co roku miasto odwiedza około 6 mln turystów krajowych i zagranicz- • Bazylika Archikatedralna w Oliwie – romańska i gotycka, trójnawowa bazylika, najdłuższy kościół nych, a na dłuższy wypoczynek decyduje się prawie 2 mln turystów. Rosnąca z roku na rok liczba w Polsce (107 m). turystów otwiera nowe możliwości przed inwestorami zainteresowanymi budową nowych hoteli • Twierdza Wisłoujście – unikatowy zabytek sztuki fortyfi kacyjnej. Serce twierdzy stanowi cylindryczna podnoszących atrakcyjność turystyczną miasta i regionu. wieża, która służyła jako latarnia morska. • Pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte upamiętniający bohaterów Września 1939 r. Atrakcje turystyczne • Pomnik Poległych Stoczniowców przed Stocznią Gdańską. Turystyczny wizerunek Gdańska to urokliwe uliczki, historyczne wnętrza, kąpieliska o europej- • Pomnik Obrońców Poczty Polskiej, upamiętniający walkę pocztowców pierwszego dnia kampanii skim standardzie, szlaki żeglarskie i kulturowe, stale rozwijająca się baza noclegowa, elegancje wrześniowej. restauracje i nastrojowe kafejki. Na dziedzictwo duchowe Gdańska składa się tradycja • Umocnienia fortu Grodzisko oraz zespół bastionów Dolnego Miasta to unikatowe zabytki architektury „Solidarności”, kupiecki etos średniowiecznej Hanzy oraz szereg wybitnych postaci związanych militarnej. z miastem – Heweliusz, Kabrun, Fahrenheit, Schopenhauer, Chodowiecki, nobliści Grass i Wałęsa. • Latarnia Morska w Nowym Porcie – uznawana za jedną z najpiękniejszych latarni Bałtyku. Mierzy Symbolami Gdańska są jego najznamienitsze zabytki. 27 m wysokości, została oddana do użytku w 1894 roku. Wskazywała statkom wejście do portu gdań- • Ulica Długa i Długi Targ tworzące Trakt Królewski to najciekawsza trasa zabytkowa, która była skiego aż do roku 1984 r. miejscem parad, ważnych uroczystości i triumfalnych wjazdów królów polskich do miasta. • Miejski Ogród Zoologiczny w Oliwie, malowniczo usytuowany w Dolinie Radości, stwarza zwiedzają- Kamienice przy ulicy Długiej są typowymi domami gdańskimi o wąskich fasadach zwieńczo- cym doskonałe warunki do wypoczynku nych szczytami bądź attykami, zdobionych herbami, fi gurami alegorycznymi i postaciami an- tycznych bohaterów. Mapę turystyczno-kulturalną Gdańska wzbogaca 21 instytucji kultury, 19 muzeów i oddziałów • Ratusz Głównego Miasta to najokazalsza i najcenniejsza budowla świecka dawnego Gdańska, sie- muzealnych, 13 galerii sztuki, 27 sal kinowych, 6 teatrów i instytucji muzycznych. Wśród nich dziba władz miasta. Hełm wieży, która ma wysokości 80 m wieńczy złocony posąg króla Zygmunta wymienić należy: II Augusta. • Muzeum Historyczne Miasta Gdańska z ośmioma oddziałami: Muzeum Bursztynu, Ratuszem

110 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Gdańsk

Głównego Miasta, Dworem Artusa, Domem Uphagena, wartownią nr 1 na Westerplatte, • Budowa Trasy W-Z (odcinek Kartuska – Otomińska). Muzeum Zegarów Wieżowych, Muzeum Poczty Polskiej oraz twierdzą Wisłoujście; • Połączenie Portu Lotniczego z Portem Morskim Gdańsk – Trasa Słowackiego. • Muzeum Narodowe w Gdańsku, jedno z najstarszych w Polsce. Najcenniejszym zabytkiem jest • Połączenie dróg krajowych – Trasa Sucharskiego. arcydzieło sztuki średniowiecznej – tryptyk „Sąd Ostateczny” pędzla Hansa Memlinga; • Rozbudowa układu komunikacyjnego Trójmiasta wraz z układem komunikacyjnym • Centralne Muzeum Morskie, w skład którego wchodzą: spichlerze, Żuraw oraz statek-muzeum Wielofunkcyjnej Hali Sportowo-Widowiskowej. „Sołdek”; • Budowa Europejskiego Centrum Solidarności. • Muzeum Archeologiczne z Centrum Edukacji Archeologicznej „Błękitny Lew”; • Program ożywienia dróg wodnych. • wystawę „Drogi do Wolności”, opowiadającą o historii lat 1956-1989; • Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. • zabytkową Kuźnię Wodną w Oliwie, działającą od XVI w. do dziś, napędzaną wielkim kołem • Centrum Hewelianum – kolejny etap budowy. zanurzonym w pobliskim potoku; • Modernizacja gospodarki odpadami komunalnymi w Gdańsku. • Polską Filharmonię Bałtycką im. F. Chopina wraz z Gdańskim Centrum Muzyczno-Kongresowym • Gdański Projekt Wodno-Ściekowy II. – największą instytucją życia muzycznego w północnej Polsce; • Centrum Hewelianum – innowacyjny kompleks edukacyjny na Górze Gradowej; Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi gminami • Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia” – miejsce prezentacji sztuki najnowszej polskiej • System Tristar – inteligentny system sterowania ruchem miejskim Trójmiasta. i zagranicznej; • Rozwój komunikacji rowerowej konurbacji gdańskiej. • Instytut Sztuki „Wyspa” założony w 2004 roku na terenach dawnej Stoczni Gdańskiej. „Wyspa” • Pomorska Kolej Metropolitalna. jest pierwszą w Polsce niekomercyjną instytucją o międzynarodowym profi lu, zajmującą się • Rozbudowa Portu Lotniczego Gdańsk. zagadnieniami współczesnej sztuki; • Budowa Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. • Nadbałtyckie Centrum Kultury, realizujące projekty artystyczne i naukowe o zasięgu międzyna- • Ochrona wód Zatoki Gdańskiej – budowa i modernizacja systemu odprowadzania wód opado- rodowym, ogólnopolskim i regionalnym. wych w Gdańsku. W Gdańsku znajdują się również zielone przestrzenie służące wypoczynkowi. Do kompleksów leśno-parkowych zaliczają się m.in.: malowniczy Trójmiejski Park Krajobrazowy ze znakowanymi Przynależność do organizacji i stowarzyszeń szlakami pieszymi i rowerowymi, Park Oliwski im. Adama Mickiewicza, Nadmorski Park • Unia Metropolii Polskich im. Prezydenta Ronalda Reagana, rezerwat Ptasi Raj na Wyspie Sobieszewskiej. • Stowarzyszenie „Pomorskie w Unii” Miłośnicy sportów wodnych mają do dyspozycji marinę jachtową nad Motławą w samym sercu • Stowarzyszenie Gmin Rzeczypospolitej Polskiej „Euroregion Bałtyk” miasta oraz szlaki wód śródlądowych na Opływie Motławy. Plażowicze mogą zaś korzystać • Związek Miast Polskich z komfortowego i bezpiecznego wypoczynku na pięciu kąpieliskach strzeżonych. • Związek Miast Nadwiślańskich • Związek Miast i Gmin Morskich Gdańsk posiada również nowoczesne obiekty sportowe • Stowarzyszenie „Żuławy” • PGE Arena to jeden z najnowocześniejszych i najpiękniejszych obiektów piłkarskich w Europie. • Eurocities Powstał na potrzeby Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2012. Swoim kształtem • Stowarzyszenie ECSITE – Europejska Platforma Współpracy Ośrodków Prezentacji Nauki, i kolorystyką nawiązuje do wieloletniej gdańskiej tradycji – bursztynu. Przemysłu i Technologii • ERGO Arena zlokalizowana na granicy Gdańska i Sopotu, jest jednym z najbardziej zaawanso- • Międzynarodowy Związek Hanzy wanych obiektów tego typu w Europie. Wraz z miejscami stojącymi, może przyjąć nawet 15 tys. • Związek Miast Bałtyckich widzów. • Stowarzyszenie EuRoB – Europejski Szlak Gotyku Ceglanego • Baltic Sea Tourism Commission (BTC) Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju miasta • Poprawa jakości życia mieszkańców Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Rozwój gospodarki opartej na wiedzy Integracja wokół problemów związanych z kluczowymi kwestiami funkcjonowania obszarów • Poprawa bezpieczeństwa metropolitalnych: • poprawą dostępności komunikacyjnej Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • nowoczesną, zintegrowaną komunikacją publiczną • Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej III A. • ochroną środowiska naturalnego • Budowa ulicy Nowej Łódzkiej. • poprawą atrakcyjności inwestycyjnej. • Przebudowa ulicy Łostowickiej.

Gdański Obszar Metropolitalny 111 Miasto Gdynia

Włodarze miasta: • Inveno sp. z o.o., która tworzy Fundusz Inveno aktywów niepublicznych (spółka specjalizuje się prezydent miasta – Wojciech Szczurek w inwestycjach w innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa we wczesnej fazie rozwoju przewodniczący Rady Miasta – Stanisław Szwabski bądź planujące dynamiczny rozwój poprzez wdrożenie nowoczesnych technologii). • Pomorskie Miasteczko Zawodów w Gdyni – projekt dotowany z budżetu miasta i realizowany Kontakt: przez Fundację Gospodarczą. Jego celem jest aktywizacja lokalnego rynku pracy i ograniczenie Urząd Miasta Gdyni zjawiska bezrobocia. To miejsce bezpłatnej pomocy dla mieszkańców Gdyni i województwa al. Marszałka Piłsudskiego 52/54 pomorskiego – bezrobotnych, absolwentów, poszukujących pracy, osób pragnących zdobyć 81-382 Gdynia nowe kwalifi kacje lub rozpocząć działalność na własny rachunek. tel. 58 668 80 00 faks 58 620 97 98 Procent powierzchni objętej miejskim planem zagospodarowania przestrzennego: 19,50% e-mail [email protected] (2634,61 ha). http://www.gdynia.pl Największe fi rmy w mieście Podstawowe informacje o gminie • Stocznia Remontowa „Nauta” S.A. • Powierzchnia: 135,14 km2 (w tym tereny mieszkalne: 14,78 km2, tereny przemysłowe: 4,38 • PPH Bomi S.A. Gdynia km2, drogi: 13,26 km2, użytki rolne: 22,07 km2, użytki leśne: 62,36 km2, pozostałe: 18,29 km2) • Fota S.A. GK Gdynia • Liczba ludności: 247 539 (dane z 30 czerwca 2010 r.) • Multimedia Polska S.A. • Liczba bezrobotnych: 5579, w tym 2969 kobiet (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Vectra S.A. • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 35 467 (31 grudnia 2010 r.) • Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. • Petroinvest S.A. GK Klimat proinwestycyjny • Polnord S.A. GK • Wydział Polityki Gospodarczej i Nieruchomości Urzędu Miasta Gdyni (obsługa inwestorów, pro- • Baltima sp. z o.o. mowanie przedsiębiorczości, działalność informacyjna i oświatowa – w tym organizowanie • Allcon Budownictwo sp. z o.o. szkoleń, współdziałanie z samorządem gospodarczym, agencjami gospodarczymi, organizacja- • Okręgowe Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o. mi pracodawców oraz innymi organizacjami przedsiębiorców). • Mega S.A. • Gdyńskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości (działa w ramach organizacyjnych Wydziału • BCT – Bałtycki Terminal Kontenerowy sp. z o.o. Polityki Gospodarczej i Nieruchomości). • MSC Poland sp. z o.o. • Gdyńskie Centrum Innowacji (GCI) – koordynator Pomorskiego Parku Naukowo- • Vector sp. z o.o. Technologicznego, którego zadaniem jest stworzenie dogodnych warunków do realizacji • C.Hartwig Gdynia S.A. przedsięwzięć opartych na wysoko zaawansowanych technologiach w dziedzinach biotechno- • Elektrotechnika Mors sp. z o.o. logii i ekologii, informatyki i wzornictwa przemysłowego, gwarantujących bezpieczeństwo dla • Morska Agencja Gdynia GK środowiska naturalnego, wysoką innowacyjność produktu, unikatowość rozwiązań i atrakcyj- • Gdynia Container Terminal S.A. ność dla przemysłu. Od stycznia 2004 r. na terenie PPNT działalność prowadzi Inkubator • Radmor S.A. Przedsiębiorczości.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 892 706 931 991 482 117 197 895 942 35 910 697 274 986 952 99 976 557

2010 1 043 274 723 1 148 764 696 238 933 687 38 700 560 316 089 361 129 433 667

2011 1 045 467 480 1 215 325 682 267 693 835 71 544 403 322 513 706 123 468 571

2012 prognoza 1 154 781 832 1 190 233 543 284 000 000 72 790 935 333 000 000 124 000 000

112 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Gdynia

Firmy z udziałem kapitału zagranicznego projektów inwestycyjnych kreujących atrakcyjne perspektywy rozwoju, przedsiębiorczość miesz- • DNV Poland sp. z o.o. oraz DNV Academy Gdynia – usługi szkoleniowe i doradcze dla fi rm kańców, dobry wizerunek miasta w Polsce i za granicą. (Norwegia) • Rolls Royce Marine Poland sp. z o.o. – gospodarka morska (Wielka Brytania) Atrakcje turystyczne • Sony Picture Entertainment – Centrum Usług Finansowych – rozrywka, fi nanse (USA, Japonia) • Akwarium gdyńskie – jedyny tego typu obiekt w Polsce, ukazujący tajemnice skrywane przez • Gdynia Waterfront sp. z o.o. – rozrywka (Szwecja) morza i oceany. W akwariach można podziwiać tysiące okazów wodnej fauny i fl ory – rekiny, • Finnlines Polska sp. z o.o. – gospodarka morska i logistyka (Finlandia) piranie, koniki morskie, żółwie, węże czy koralowce. • Geoban S.A. (Santanders Group) – fi nance (Hiszpania) • „Dar Pomorza” – statek-muzeum. Słynna Biała Fregata, statek szkoleniowy, który w 2009 r. • Land Prop Services sp. z o.o. – nieruchomości (Szwecja) ukończył setny rok życia. • Saint-Gobain Weber Terranova sp. z o.o. – budownictwo (Francja) • ORP „Błyskawica” – okręt-muzeum, zbudowany w Anglii w latach 1935-1937. • Poland Paper Majov sp. z o.o. – przemysł papierniczy (Finlandia) • Muzeum Miasta Gdyni: pięciokondygnacyjny gmach nawiązujący do modernizmu gdyńskiego. • Polimeni International – przemysł budowlany (USA) • Bulwar Nadmorski – ciąg spacerowy o długości ok. 2 km z Rajskim Ogrodem ponad stu jabło- • Baltic Container Terminal sp. z o.o. – gospodarka morska i logistyka (Filipiny) nek posadzonych przez fi nalistki konkursu Miss World w 2006 r. • Reuters Europe S.A. – Centrum Analiz Makroekonomicznych Gdynia/Gdańsk – fi nanse (USA) • Kamienna Góra (52,4 m n.p.m.) – punkt widokowy z rozległą panoramą portu, miasta • PCC Intermodal S.A. – transport intermodalny (Niemcy) i Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. • Cemex Polska, zakład w Gdyni – przemysł budowlany (Meksyk) • Aleja statków pasażerskich na końcu mola południowego upamiętniająca pobyty w Gdyni stat- • Gdynia Container Terminal sp. z o.o. – gospodarka morska i logistyka (Hongkong) ków pasażerskich z całego świata. • Vik-Sandvik Poland sp. z o.o. – gospodarka morska (Norwegia) • Muzeum Marynarki Wojennej – skansen broni morskich. Do obejrzenia helikoptery, armaty, • Cefetra Polska sp. z o.o. – przemysł paszowy (Holandia) torpedy, myśliwce szturmowe. • Coca-Cola HBC Polska sp. z o.o. – przetwórstwo spożywcze (USA) • Gdyńskie Muzeum Motoryzacji. • Kuusakoski sp. z o.o. – recycling (Finlandia) • Planetarium w budynkach Wydziału Nawigacji Akademii Morskiej. • Pol-Tarmac S.A. – przemysł budowlany (Wielka Brytania) • Budynki gdyńskiego modernizmu: siedziba Urzędu Miasta i PLO, Banku Gospodarstwa • Dellner Couplers sp. z o.o. – środki transportu (Szwecja) Krajowego oraz Wydziału Nawigacyjnego Akademii Morskiej w Gdyni. • Thomas Beton Polska sp. z o.o. – przemysł budowlany (Szwecja) • Centrum Nauki Experyment: ponad 30 stanowisk zebranych w pięć grup tematycznych: • Sammelrock Stein + Design – przemysł budowlany (Austria) „Człowiek”, „Środowisko”, „Dźwięki”, „Fizyka” oraz „Optyka”. • Stena Line Polska sp. z o.o. – gospodarka morska i logistyka (Szwecja) • Marina Gdynia – największa i najnowocześniejsza marina w Polsce (260 miejsc dla jachtów • Franke Gastopol sp. z o.o. – gastronomia (Niemcy) o zanurzeniu do 2,8 m i długości do 20 m). • Damen Shipyards Gdynia S.A. – gospodarka morska i logistyka (Holandia) • Domek Abrahama – jeden z najstarszych gdyńskich obiektów, ponadstuletni. Ostatnie lata życia • Nordea Bank Polska S.A. – fi nanse (Szwecja) spędził tu Antoni Abraham (1869-1923), który bez reszty poświęcił się walce o polskość Kaszub. • Chipolbrok Chińsko-Polskie Towarzystwo Okrętowe S.A. oddział w Gdyni – gospodarka morska • Plaża miejska – strzeżone kąpielisko z sanitariatami, małą gastronomią i wypożyczalnią sprzę- (Chińska Republika Ludowa/Polska) tu wodnego. Kąpieliska są także w Redłowie, Orłowie, Oksywiu i Babich Dołach. • Kościół św. Michała Archanioła z początków XIII w., zbudowany na miejscu dawnej świątyni Atuty gminy pogańskiej, malowniczo położony na Kępie Oksywskiej na wysokości 40 m n.p.m. Atrakcyjne położenie bezpośrednio nad morzem i przy Trójmiejskim Parku Krajobrazowym, no- • Kępa Redłowska – rezerwat przyrody między Orłowem a Kamienną Górą ze wspaniałym wido- woczesny port morski z wieloma regularnymi połączeniami żeglugowymi, dostępność terenów kiem na Zatokę Gdańską. Atrakcją są trzy potężne działa artyleryjskie, ustawione na redłow- inwestycyjnych, sprawne wykorzystywanie możliwości, jakie daje samorządność, demokracja skim klifi e w 1947 r., by bronić podejść do portów w Gdyni i Gdańsku. i gospodarka rynkowa, oraz prężne podejście do przedsiębiorczości – wszystko to nadaje Gdyni • Klif w Orłowie w południowej części Kępy Redłowskiej, stanowiący efektowny przykład abrazji wyjątkowy potencjał, który ułatwia pozyskanie inwestorów i zapewnia wysoką jakość życia brzegu morskiego. mieszkańców. Dynamicznie rozwijające się miasto jest doskonale promowane (hasłem „Open • Domek Żeromskiego przy molu w Orłowie. Wiosną i latem 1920 r. przebywał w nim Stefan City”) i zarządzane. Siedziba i bliskie sąsiedztwo wielu uczelni wyższych zapewnia wykształconą Żeromski, tworząc „Wiatr od morza”. kadrę dla biznesu w różnych dziedzinach: nowych technologii, edukacji, turystyki, usług medycz- • Scena Letnia Teatru Miejskiego na plaży w Orłowie. nych, centrów BPO. Szanse na rozwój mają przede wszystkim sektory wysokich technologii. Bazą • Drewniane molo w Orłowie z 1934 r., o długości 180 m. W pobliżu na plaży znajduje się osada i motorem napędowym na tej płaszczyźnie jest Pomorski Park Naukowo-Technologiczny – najlep- rybacka. sze w Gdyni miejsce dla nowych rozwiązań technologicznych i rozwoju fi rm innowacyjnych, dzia- • Park Królewski Kolibki na terenie dawnej posiadłości ziemskiej z XIV w. Dwór w Kolibkach łających w dziedzinach: biotechnologii i ochrony środowiska, informatyki, elektroniki i telekomu- w XVII w. należał do króla Jana III Sobieskiego i jego żony Marysieńki. W pobliżu dworu stoi nikacji oraz wzornictwa przemysłowego. Inne czynniki determinujące sukces Gdyni, to także okazały budynek gospodarczy z XIX w., w którym mieści się stajnia. W okolicy rośnie najstarsze wysoka jakość życia, bogate otoczenie biznesowo-fi nansowe, bieżąca realizacja wielkich drzewo w Gdyni – Dąb Marysieńki, który ma 400 lat i prawie 7 m obwodu.

Gdański Obszar Metropolitalny 113 Miasto Gdynia

Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju miasta ści do portów i lotnisk trójmiejskich, promowanie portów trójmiejskich jako węzłów transpor- • Zapewnienie dostępności komunikacyjnej terenów portowych. Realizacja na terenie Gdyni in- towych w sieci bałtyckich autostrad morskich. frastruktury paneuropejskich korytarzy transportowych: północ-południe i wschód-zachód. • Zachowanie i rozwój przemysłów morskich i tożsamości miast portowych. • Rozwijanie i modernizacja sieci dróg publicznych, ze szczególnym naciskiem na podstawowy • Zintegrowane zarządzanie strefą brzegową. układ komunikacyjny miasta. • Zintegrowany transport publiczny. • Budowa lotniska w Babich Dołach, ważnego dla rozwoju miasta, portu i północnej części • Wspieranie tworzenia sieciowych produktów turystycznych. województwa. • Ochrona dziedzictwa przyrodniczego, w tym poprawa ciągłości przestrzennej systemu ekologicznego. Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje • Tworzenie warunków dla inwestycji, innowacji i konkurencyjności rozwoju opartego • Rozbudowa Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego. na wiedzy. • Przebudowa Węzła Komunikacyjnego „Wzgórze św. Maksymiliana”. • Budowa piłkarskiego stadionu miejskiego. • Budowa ul. Nowej Chwarznieńskiej. • Modernizacja linii kolejowych prowadzących przez miasto oraz dworca Gdynia Główna.

Inwestycje realizowane wraz z innymi samorządami • Z Gdańskiem: » Pomorska Kolej Metropolitalna. • Z Gdańskiem i Sopotem: » system Tristar – inteligentny system sterowania ruchem miejskim Trójmiasta; » rozwój komunikacji rowerowej; » rozwój portu lotniczego Gdańsk-Rębiechowo; • Z miastami: Wejherowo, Rumia, Reda i gminą Kosakowo: » budowa segmentu do produkcji paliwa alternatywnego z odpadów poprzez „Ekodolinę” sp. z o.o. wraz z Komunalnym Związkiem Gmin „Dolina Redy i Chylonki” (z udziałem gminy Wejherowo); » obwodnica północna aglomeracji trójmiejskiej; • Z gminą Kosakowo: » Port Lotniczy Gdynia-Kosakowo. Do realizacji przewidziany jest także projekt Europejskiej Subregionalnej Strefy Funkcjonalnej „Dolina Logistyczna”* (z udziałem gminy Wejherowo).

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej • Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” • Związek Miast Bałtyckich • Związek Miast i Gmin Morskich • Związek Miast Polskich • Stowarzyszenie Miast Autostrady Bursztynowej • Stowarzyszenie Gmin Rzeczypospolitej Polskiej „Euroregion Bałtyk” • Stowarzyszenie „Pomorskie w Unii” • Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna • Stowarzyszenie „Turystyczne Kaszuby”

Port w Gdyni i jego terminale promowy i ro-ro stały się naturalnym mostem między Skandynawią i Europą Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego środkową. • Budowa infrastruktury VI transeuropejskiego korytarza transportowego – poprawa dostępno- fot. Krzysztof Romański

114 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Sopot

Włodarze miasta: na ważny ośrodek kulturalny, naukowy i gospodarczy, w którym wielu przedsiębiorców znajduje prezydent – Jacek Karnowski inspirację i doskonałe warunki do szybkiego rozwoju, zwłaszcza w sferze usług związanych z ob- przewodniczący Rady Miasta – Wojciech Fułek sługą ruchu turystycznego.

Kontakt: Atrakcje turystyczne Urząd Miasta • Najdłuższe w Europie drewniane molo (511,5 m), składające się z dwóch części: słynnego ul. Kościuszki 25/27 drewnianego pomostu spacerowego oraz skweru Kuracyjnego na lądzie, na którym organizo- 81-704 Sopot wane są koncerty i festyny. Przy molu znajdują się: przystań statków żeglugi pasażerskiej (po- tel. 58 521 37 50 łączenia z Gdańskiem, Gdynią i Helem), taksówek wodnych oraz jachtów turystycznych, latarnia faks 58 551 01 33 morska z punktem widokowym, zabytkowa fontanna, punkt widokowy na głowicy mola z lune- e-mail [email protected] tami umożliwiającymi obejrzenie panoramy Zatoki Gdańskiej łącznie z Półwyspem Helskim http://www.sopot.pl i Westerplatte, nowoczesna przystań jachtowa. • Ulica Bohaterów Monte Cassino („Monciak”) – najsłynniejszy w kraju deptak. Przy „Monciaku” stoi Krzywy Domek, zbudowany w 2003 r., nawiązujący do bajkowych rysunków Jana Marcina Podstawowe informacje Szancera oraz Pera Dahlberga. • Powierzchnia: 1726 ha (w tym m.in. grunty leśne: 932 ha, tereny mieszkaniowe: 241 ha, tere- • Opera Leśna – zadaszony amfi teatr na wolnym powietrzu, jeden z najpiękniejszych i najlep- ny przemysłowe: 3 ha, tereny wypoczynkowo-rekreacyjne: 149 ha, użytki rolne: 66 ha, tereny szych akustycznie obiektów w Europie. komunikacyjne: 135 ha, grunty pod wodami: 3 ha) • Przystań jachtowa, mogąca przyjąć ponad 100 jednostek. W budynku bosmanatu mieści się • Liczba mieszkańców: 36 971 restauracja z tarasem widokowym. • Liczba bezrobotnych: 722 • Sopocki Hipodrom – najstarszy tego typu obiekt w Polsce i jeden z trzech czynnych torów • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 6200 wyścigowych o powierzchni ponad 40 hektarów. • Aquapark Sopot – pierwszy obiekt w województwie pomorskim. Klimat proinwestycyjny • Wczesnośredniowieczne grodzisko przy ul. Haffnera, w odległości 400 m od brzegu morskiego. Jest Instrumenty, jednostki organizacyjne oraz instytucje odpowiedzialne za wspieranie przedsię- to pozostałość po istniejącym od VIII do X wieku umocnionym grodzie, najstarszy zabytek Sopotu. biorstw i inwestorów: • Nowoczesna hala widowiskowo-sportowa Ergo Arena zbudowana we współpracy z samorzą- • Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna dem sąsiedniego Gdańska. • Centrum Przedsiębiorczości w Sopocie Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 38,6% Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju miasta • Zdrowe miasto, w którym walory przyrodniczo-krajobrazowe są utrzymane i wykorzystane Największe fi rmy w mieście z myślą o rozwoju funkcji uzdrowiskowej, służącej poprawie warunków pracy i życia. • NDI S.A. • Miasto turystyki, rekreacji i rozrywki przez cały rok. • Navimor International Ltd. • Miasto kultury i nauki, miejsce organizowania kongresów i innych spotkań. • Blue Media S.A. • Oceanic S.A. Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Towarzystwo Przyjaciół Sopotu Firmy z udziałem kapitału zagranicznego • Stowarzyszenie Turystyczne „Sopot” • Grupa Ergo Hestia • Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna • SMT Shipmanagement & Transport Gdynia Ltd. • Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” • Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej Atuty gminy • Agencja Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej Szerokie piaszczyste plaże, unikatowa secesyjna architektura, przedsiębiorczy i otwarci mieszkańcy, • Związek Miast Polskich gospodarka oparta na wiedzy i sąsiedztwo najważniejszego na południowym Bałtyku węzła komu- • Związek Powiatów Polskich nikacyjnego. Sopot zawieszony między brzegiem morza i pokrytymi gęstym lasem wzgórzami mo- • Stowarzyszenie „Pomorskie w Unii” renowymi to niezwykłe miasto, które stało się centrum liczącej blisko milion mieszkańców metro- • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” polii gdańskiej. Pełna magii atmosfera miasta, potwierdzone walory uzdrowiskowe oraz bogactwo • Związek Miast i Gmin Morskich oferty kulturalnej każdego roku przyciągają do Sopotu setki tysięcy turystów. • Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP Miasto, które w 2001 roku obchodziło 100-lecie nadania praw miejskich, wyrosło także • Związek Miast Bałtyckich (UBC – Union of the Baltic Cities)

Gdański Obszar Metropolitalny 115 Miasto Malbork

Włodarze miasta: Procent powierzchni objętej lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego: 54% burmistrz – Andrzej Rychłowski przewodniczący Rady Miasta – Arkadiusz Mroczkowski Największe fi rmy • Malborskie Zakłady Chemiczne Organika S.A. Kontakt: • Cukrownia „Malbork” S.A. Urząd Miasta Malborka • Malborska Fabryka Obrabiarek „Pemal” S.A. plac Słowiański 5 • Zakład Produkcji Cukierniczej Malborżanka s.j. 82-200 Malbork • Elewarr sp. z o.o. oddział w Malborku tel. 55 647 33 23 faks 55 647 33 24 Firmy z udziałem kapitału zagranicznego e-mail [email protected] • Wytwórnia Materiałów Budowlanych „Leier Malbork” sp. z o.o. http://www.malbork.pl • Malborska Fabryka Wentylatorów „Nyborg-Mawent” S.A. • Produkcja Artykułów Higienicznych „Prino-Plast” sp. z o.o. • Eurofi ns Stiens Laboratorium sp. z o.o. Podstawowe dane o mieście (dane z 31 grudnia 2010 r.) • Powierzchnia: 17,15 km2 Atuty miasta • Liczba mieszkańców: 39 066 Malbork – miasto atrakcyjne, przedsiębiorcze i przyjazne. To synonim dobrej marki i wielu możli- • Liczba bezrobotnych: 2556 wości. Największy na świecie zamek krzyżacki, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 3234 UNESCO, a także inne zabytki i atrakcje, sprawiają, że miasto corocznie odwiedza ponad pół mi- liona turystów. Dogodne położenie komunikacyjne przy drodze krajowej nr 7 (Gdańsk – Warszawa) Klimat proinwestycyjny oraz bliskość autostrady A1 (węzeł w Swarożynie) tworzą w Malborku dobre warunki dla przed- Rozwojowi przedsiębiorczości sprzyjają: siębiorców. Przejście graniczne w Gronowie (ok. 110 km) oraz bezpośrednie połączenie kolejowe • lokalizacja w Malborku Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 8,16 ha z Kaliningradem sprzyjają wymianie handlowej z przedsiębiorcami z Obwodu Kaliningradzkiego. (do zainwestowania pozostaje jeszcze ok. 2 ha), Duże możliwości daje również port rzeczny na Nogacie – początkowy punkt w żegludze • pakiet ulg i zwolnień z podatku od nieruchomości dla inwestorów rozpoczynających działal- do Gdańska i na wschód Polski. ność gospodarczą, ponoszących nakłady na rozwój przedsiębiorstw oraz zwiększających Malbork staje się miejscem atrakcyjnym dla inwestorów. Lokalny samorząd oferuje pomoc zatrudnienie, na każdym etapie realizacji przedsięwzięcia, zapewniając także atrakcyjną politykę ulg i zwol- • dobre przygotowanie infrastrukturalne terenów inwestycyjnych, nień podatkowych. • opieka inwestorska podczas całego procesu inwestorskiego, pomoc na każdym etapie Wiodącą branżą w regionie jest turystyka, lecz nie brakuje również zakładów przemysłowych. inwestycji. Szczególnie dobrze rozwinięty jest sektor małych i średnich przedsiębiorstw. W mieście istnieją i powstają nowe zakłady ukierunkowane na innowacyjność. Jednostki organizacyjne i instytucje odpowiedzialne za wspieranie przedsiębiorstw i inwestorów: • Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości w Malborku • Pomorski Fundusz Pożyczkowy sp. z o.o. – oddział w Malborku • Pomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych sp. z o.o. – oddział w Malborku

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Dopłaty z budżetu na edukację 2009 90 382 214,05 107 607 616,29 24 332 217,64 1 351 364,66 19 276 306

2010 93 106 865,64 110 659 143 23 920 130,45 5 979 605,06 19 507 769

2011 99 026 220 108 265 575 22 659 305 9 207 873 20 020 984

2012 prognoza 95 526 426 90 148 369 14 830 172 9 178 424 -

116 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Malbork

Atrakcje turystyczne Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego • Zamek krzyżacki – arcydzieło architektury obronnej i rezydencjonalnej późnego średniowiecza, • Rozwój komunikacji: drogowej (obwodnica Malborka, druga nitka mostu), kolejowej (kolej me- największy gotycki zespół zamkowy na świecie o powierzchni ok. 21 hektarów i łącznej kuba- tropolitalna), wodnej (transport Nogatem i Wisłą). turze budynków ponad ćwierć miliona metrów sześciennych. Zespół zamkowy znajduje się • Kreowanie nowych produktów turystycznych Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego przy wy- na prestiżowej Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. korzystaniu potencjału zamku krzyżackiego. • Muzeum Zamkowe z 18 wystawami stałymi (m.in. bogate zbiory bursztynu, militariów oraz • Pozyskiwanie nowych inwestycji i tworzenie miejsc pracy. rzeźby gotyckiej) i kilkoma czasowymi. • Podnoszenie warunków i jakości życia mieszkańców Malborka. • Muzyczna tańcząca fontanna w centrum miasta. • Wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju miasta. • Dino Park z ruchomymi dinozaurami. W parku o powierzchni 4,5 ha znajduje się m.in. ścieżka • Współpraca w zakresie promocji gospodarczej. edukacyjna i muzeum skamieniałości. • Współpraca z trójmiejskimi uczelniami wyższymi. • Żuławska Wioska Ceramiczna. W pracowni można poznać tradycyjne metody produkcji kafl i • Transcom. – usługi BPO ceramicznych. • Rejsy spacerowe po Nogacie z Żeglugą Ostródzko-Elbląską. • Szlaki turystyczne: Szlak Menonitów, Szlak Bursztynowy, Szlak Zamków Gotyckich, pieszy Szlak Kopernikowski, Szlak Domów Podcieniowych, szlaki wzdłuż nabrzeży Nogatu i Wisły.

Najciekawsze imprezy miejskie: • „Oblężenie Malborka” • „Magic Malbork”

Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju miasta • Rozbudowa i modernizacja bazy turystycznej. • Przebudowa centrum miasta wraz z układem komunikacyjnym. • Przedsięwzięcia wspierające rozwój gospodarczy miasta. • Inwestycje infrastrukturalne w mieście. • Działania zwiększające atrakcyjność turystyczną miasta.

Najważniejsze dla rozwoju miasta inwestycje • Rewitalizacja centrum poprzez stworzenie deptaka z placem miejskim (Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Pomorskiego w 2009 r.). • Przebudowa układu drogowego wraz z zapleczem parkingowym przy dworcu PKP. • Odbudowa szkoły łacińskiej i stworzenie Malborskiego Centrum Edukacyjnego „Latinum”. • Budowa przystani żeglarskiej w ramach projektu „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej”. • Budowa letniego amfi teatru przy zamku krzyżackim z widownią na 3000 miejsc. • Stworzenie nowoczesnego Centrum Obsługi Turystyki „Malbork Welcom Center”.

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Związek Miast Polskich • Związek Miast Bałtyckich • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” • Stowarzyszenie Gmin Powiatu Malborskiego • Stowarzyszenie Gmin „Polskie Zamki Gotyckie”

Kościół św. Jana Chrzciciela na tle meandrującego Nogatu. fot. Wiśniowy/Wikimedia Commons

Gdański Obszar Metropolitalny 117 Miasto Tczew

Włodarze miasta: Atrakcje turystyczne prezydent – Mirosław Pobłocki • Przystań pasażersko-żeglarska, zlokalizowana w ciągu bulwarów nadwiślańskich. Teren bulwa- przewodniczący Rady Miasta – Mirosław Augustyn ru wzmocniono 2-kilometrową ścieżką przyrodniczą z lunetami do obserwacji doliny Wisły. • Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły, laureat konkursu „7 Cudów Unijnych Kontakt: Funduszy”. Urząd Miejski w Tczewie • Plac Hallera wraz z zachowanym średniowiecznym układem ulic i placów oraz przebiegami pl. Piłsudskiego 1, 83-110 Tczew historycznych szlaków drogowych. tel. 58 775 93 00 • Tczewskie mosty, zwane skansenem mostowym: most drogowy (zbudowany w latach e-mail [email protected] 1851-1857), w momencie powstania jeden z najdłuższych na świecie (837 m), oraz kolejowy http://www.tczew.pl (powstał w latach 1888-1890). Amerykańskie Towarzystwo Inżynieryjne uznało most tczewski http://www.bip.tczew.pl/ za międzynarodowy przykład inżynierii budowlanej. • Ratusz – okazały gmach w stylu neogotyckim. Podstawowe informacje o mieście (dane na koniec roku 2010) • Zabytkowy wiatrak typu holenderskiego z 1806 r., drewniany, podmurowany, z obrotową gło- • Powierzchnia: 22,3 km² wicą i rzadko spotykanym pięcioramiennym skrzydłem. • Liczba mieszkańców: 59 883 • Wieża ciśnień w sąsiedztwie parku miejskiego z 1905 r. • Liczba bezrobotnych: 2552 • Muzeum Wisły – największe muzeum rzeki w Polsce. • Kościół farny Podwyższenia Krzyża Świętego z XIII w., w stylu tzw. gotyku nadwiślańskiego. Klimat proinwestycyjny Najstarszą częścią budynku jest imponujących rozmiarów murowana wieża. Biuro ds. Wpierania Przedsiębiorczości realizuje projekt „Dom Przedsiębiorcy w Tczewie”. W wyni- • Fragmenty XIV-wiecznych murów obronnych m.in. przy ul. Zamkowej, Wodnej, Rybackiej, ku modernizacji obiektu na cele Domu Przedsiębiorcy, powstał budynek biurowo-usługowy, peł- Krótkiej i Dąbrowskiego. niący funkcję inkubatora przedsiębiorczości. • Kościół Świętego Józefa wybudowany w latach 1932-1936. • Szkoła Morska i Polski Związek Żeglarski, przed wojną siedziba jedynej w Polsce Szkoły Atuty gminy Morskiej, otwartej w 1920 r. 11 maja 1924 r. powołano tutaj Polski Związek Żeglarski. Tczew, usytuowany na lewym brzegu Wisły, jest otwarty poprzez rzekę na Żuławy, co czyni miasto obszarem wiążącym obszar metropolitalny z jednym z cenniejszych terenów przyrodniczych Najistotniejsze cele wynikające z aktualnej strategii rozwoju miasta Pomorza. Takie położenie oznacza silny związek z ekologią, turystyką, gospodarką i transportem • Wzrost atrakcyjności gospodarczej. wodnym. Miasto znajduje się przy znaczących korytarzach transportowych: linii kolejowej Gdynia • Rewitalizacja społeczno-gospodarcza Starego Miasta. – Warszawa oraz drogach krajowych, Wisła zaś stanowi drogę wodną o znaczeniu międzynarodo- • Wzrost jakości mieszkalnictwa i usług dla tczewian. wym. Dobrze rozwinięta i sprawna infrastruktura transportowa znajduje swoje odbicie w powią- zaniach kooperacyjnych z aglomeracją trójmiejską w zakresie produkcji, logistyki, usług oraz Najważniejsze dla rozwoju miasta inwestycje rynku pracy. Tczew posiada układy partnerskie z 10 miastami leżącymi w Europie oraz na Bliskim • Budowa infrastruktury węzła transportowego, zlokalizowanego w północnej części miasta przy Wschodzie. Współpraca obejmuje m.in.: działalność edukacyjną, kulturalną i sportową, turystycz- dworcu PKP, w rejonie ulic Pomorskiej i Gdańskiej. ną oraz gospodarczą. Tczew to także miasto z najstarszą na ziemiach polskich Radą Miejską. • Rewitalizacja obszaru Starego Miasta w Tczewie: przywrócenie i rozwój funkcji społecznych, kulturalnych, rekreacyjnych i gospodarczych.

Kondycja fi nansowa gminy (kwoty w złotych)

Wysokość dofi nansowania Dopłaty z budżetu Rok Dochody Wydatki ogółem Wydatki inwestycyjne w projektach unijnych Wydatki na edukację na edukację 2009 129 342 214 151 426 900 27 395 817 1 913 061 51 202 445 30 479 671

2010 140 764 762 157 878 728 28 052 106 750 922 52 947 519 30 693 482

2011 161 771 875 189 005 951 47 008 938 15 253 779 58 074 959 32 812 645

2012 prognoza 151 426 900 147 617 173 9 552 028 3 000 000 60 000 000 32 000 000

118 G dański Obszar Metropolitalny Miasto Tczew

• Projekt „Wrota Tczewa dla usług społeczeństwa informacyjnego”: uruchomienie portalu infor- macyjno-usługowego dla mieszkańców.

Inwestycje realizowane w powiązaniu z sąsiednimi samorządami • Budowa przystani wioślarskiej w ramach projektu „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”.

Przynależność do organizacji i stowarzyszeń • Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk” • Pomorskie w Unii • Związek Miast Nadwiślańskich • Stowarzyszenie „Forum Rewitalizacji” • Lokalna Organizacja Turystyczna „Kociewie” • Ogólnopolska Federacja Młodzieżowych Samorządów Lokalnych

Priorytety współpracy w ramach obszaru metropolitalnego Jednym z celów strategicznych samorządu jest uczynienie z Tczewa silnego gospodarczo ośrodka subregionalnego, dogodnie skomunikowanego w obszarze metropolii trójmiejskiej i stanowiące- go jej otwarcie na południową część regionu pomorskiego. Miasto może coraz lepiej uzupełniać ofertę metropolii w zakresie rozwoju innowacyjnej gospodarki, mieszkalnictwa i usług rekreacji.

XIX-wieczny most w Tczewie to najbardziej znana wizytówka miasta. Unikatowy pięcioramienny wiatrak typu holenderskiego. fot. UM w Tczewie fot. UM w Tczewie

Gdański Obszar Metropolitalny 119 Gmina Tczew

Włodarze gminy: wójt – Roman Rezmerowski Najważniejsze dla rozwoju gminy inwestycje przewodniczący Rady Gminy – Krzysztof Jonaczyk • Przebudowa drogi w Rokitkach - alternatywna droga do węzła A-1 w Stanisławiu. • Budowa boiska sportowego oraz placu zabaw- zagospodarowanie terenu przy świetlicy Kontakt: wiejskiej w Szczerbięcinie. Urząd Gminy Tczew • Modernizacja boiska sportowego przy Zespole Kształcenia i Wychowania w Turzu. ul. Lecha 12, 83-110 Tczew • Rozbudowa budynku szkolnego wraz z zagospodarowaniem otoczenia Zespołu Kształcenia tel. 058 530 51 32 i Wychowania w Swarożynie. faks 058 530 51 30 • Budowa przedszkola w Lubiszewie. e-mail: [email protected] • Realizacja projektu „Kompleksowy Program Gospodarki Ściekowej Gminy Tczew”. http://www.gmina-tczew.pl • Budowa sieci kanalizacyjnej wsi Gniszewo i Śliwiny. • Remont i rozbudowa amfi teatru w parku w miejscowości Turze. Podstawowe informacje o gminie: (na koniec roku 2010): • Powierzchnia: 178,62 km2 • Liczba mieszkańców: 11 310 • Liczba bezrobotnych: 582 • Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: 1012

Największe fi rmy w gminie • Rationel Polska Sp z o. o. • Velfac Polska Sp z o o. • Svenska Fönster SF Polska Sp z.o.o • Dovista Polska Holding Sp z o. o.

Atuty gminy Gmina Tczew leży w bezpośrednim sąsiedztwie trzech międzynarodowych szlaków drogowych: autostrady A-1 (węzły drogowe w Stanisławie i Swarożyn) i drogi krajowej nr 1, łączących metro- polię z południem kraju oraz drogi krajowej nr 22 (S 22) łączącej obwód kaliningradzki z Elblągiem a dalej na zachód m.in. przez Gorzów Wielkopolski prowadzącej do Berlina. Duży węzeł kolejowy, który znajduje się w Tczewie umożliwia dogodną komunikację z większością miast w całej Polsce. Na dostępność komunikacyjną ma duży wpływ dobrze rozwinięta sieć ko- munikacji autobusowej, która łączy miejscowości leżące na terenie gminy z Gdańskiem, Starogardem Gdańskim, Malborkiem i Gniewem. Kluczowe wobec sieci komunikacyjnej położe- nie gminy ma kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju gminy, która ma dzisiaj charakter rolni- czo-przemysłowy. Gmina może się poszczycić dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną: wodo- ciągową, kanalizacyjną, gazową i telefoniczną.

Atrakcje turystyczne • Średniowieczny kościół Św. Trójcy w Lubiszewie z licznymi elementami wystroju barokowego. • Kościół pw. Św. Małgorzaty w Miłobądzu z licznie zachowanymi gotyckimi elementami wyposażenia. • XiX-wieczny neobarokowy Kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Turzu. • Kościół Św. Andrzeja Boboli w Swarożynie. • Kościół pw. Św. Mikołaja w Dalwinie. • Zespół Dworsko-Parkowy w Turzu. • Pochodzący z I połowy XIX wieku zespół dworsko-pałacowy w Łukocinie. Ufortyfi kowany most w Knybawie • Cmentarz ewangelicki w Swarożynie. fot. Gdaniec/Wikimedia Commons

120 G dański Obszar Metropolitalny GdaG ńsńskskk i O bszb z aarr MetM ropoopp oloolii taltaaalnyn 121 Ważniejsze instytucje metropolii

Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Pomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych sp. z o.o. ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk ul. Szara 32-33, 80-116 Gdańsk tel. (+48 58) 32 61 555 tel. (+48 58) 32 03 405/406 faks (+48 58) 32 61 556 faks (+48 58) 32 03 637 [email protected] [email protected] www.woj-pomorskie.pl www.prfpk.com.pl

Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku Pomorska Izba Rzemieślnicza Małych i Średnich Przedsiębiorstw ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk ul. Piwna 1/2, 80-831 Gdańsk tel. (+48 58) 30 77 695 tel. (+48 58) 30 18 441, 30 57 541 [email protected] faks (+48 58) 30 17 931 www.uw.gda.pl [email protected] www.pomorskaizba.com.pl Izba Skarbowa w Gdańsku ul. Długa 75/76, 80-831 Gdańsk Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Gdańsku tel. (+48 58) 30 02 300 ul. Podwale Przedmiejskie 30, 80-824 Gdańsk faks (+48 58) 30 14 318 tel. (+48 58) 34 62 932 www.is.gdansk.pl faks (+48 58) 34 62 933 [email protected] [email protected] www.uokik.gov.pl Wojewódzki Urząd Pracy ul. Podwale Przedmiejskie 30, 80-824 Gdańsk Urząd Statystyczny w Gdańsku tel. (+48 58) 32 61 801 Danusi 4, 80-434 Gdańsk faks (+48 58) 32 64 894 tel. (+48 58) 76 83 100 [email protected] faks (+48 58) 76 83 270 www.wup.gdansk.pl [email protected] www.stat.gov.pl/urzedy/gdansk Agencja Rozwoju Pomorza S.A. ul. Arkońska 6 (budynek A3), 80-387 Gdańsk Izba Celna tel.: (+48 58) 32 33 100 Północna 9a, 81-029 Gdynia faks: (+48 58) 58 30 11 341 tel. (+48 58) 62 02 930, 66 69 393 e-mail: [email protected] faks (+48 58) 62 10 554 www.arp.gda.pl [email protected] www.gdynia.uc.gov.pl Pomorski Fundusz Pożyczkowy S.A. ul. Szara 32-33, 80-116 Gdańsk Delegatura Ministerstwa Skarbu Państwa tel. (+48 58) 30 22 005 80-852 Gdańsk faks (+48 58) 30 75 125 ul. Dyrekcyjna 6 [email protected] tel. (+48 58) 301-33-06, 301-29-72, 301-60-35 www.pfp.gda.pl/ fax (+48 58) 301-29-72 e-mail: [email protected] www.msp.gov.pl

122 G dański Obszar Metropolitalny Władysławowo

Krokowa

Choczewo POWIAT PUCKI Jastarnia m. Puck Puck Gniewino

Wejherowo POWIAT Hel WEJHEROWSKI Reda m. Wejherowo Kosakowo Łęczyce Rumia

Luzino Gdynia

Szemud Linia Sopot

Krynica Morska Kartuzy Przodkowo Gdańsk Sierakowice m. Żukowo Chmielno m. Kartuzy Sztutowo PPOWIATOWIAT KARTUSKIKARTUSKI Żukowo Stegna POWIATPOWIAT Kolbudy Cedry Wielkie m. Pruszcz Somonino NOWODWORSKINOWODWORSKI Sulęczyno Pruszcz Gdański Stężyca Gdański Ostaszewo Nowy Dwór Gdański Przywidz POWIAT GDAŃSKI Suchy m. Nowy Dwór Dąb Gdański Trąbki Wielkie Pszczółki

Tczew m. Tczew

m. Malbork

Gdański Obszar Metropolitalny 123 124 Gdański Obszar Metropolitalny