Statenbrief Datum 11 december 2018

Zaaknummer 2018-013604

Inlichtingen Michiel Bodde 026 359 8316 post@.nl

Onderwerp Financieel toezicht 2019 Blad 1 van 4

Portefeuillehouder Jan Markink

Kerntaak en plandoel - Kwaliteit Openbaar Bestuur - Toezicht openbaar bestuur

Doel van deze brief Gedeputeerde Staten verzoeken Provinciale Staten om: - de inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht)

1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel)

Op basis van artikel 203 van de Gemeentewet houden Gedeputeerde Staten financieel toezicht op de gemeenten en gemeenschappelijke regelingen (GR-en). Jaarlijks bepalen wij welke toezichtvorm voor het komende begrotingsjaar voor de verschillende gemeenten van toepassing is. Gemeenten en GR-en krijgen een preventieve status als hun begroting naar het ons oordeel niet structureel en reëel in evenwicht is en dit evenwicht ook in de meerjarenbegroting niet wordt bereikt.

2 Aanleiding

Totaalbeeld gemeenten De situatie ten opzichte van 2018 is veranderd. De uitgaven op het sociaal domein blijken voor veel gemeenten een probleem voor 2019 en verder. Dit leidt tot moeilijke keuzes op andere vlakken. Tot op heden leiden deze problemen er niet toe dat er een gemeente onder preventief toezicht komt te staan.

De grondexploitaties kruipen langzaam maar zeker weer uit het dal. Wel hangt het beoordelingsmoment voor herbestemming van bedrijventerreinen in 2021 boven de meerjarenbegroting. Veelal wordt er in het weerstandsvermogen rekening gehouden met dit risico, waardoor de Gelderse gemeenten de risico’s op herbestemming kunnen ondervangen.

Markt 11 | 6811 CG BNG Bank Den Haag Postbus 9090 | 6800 GX Arnhem NL74BNGH0285010824 BIC-code BNG Bank: BNGHNL2G 026 359 99 99 [email protected] Btw-nummer: NL001825100.B03 www.gelderland.nl KvK-nummer: 51468751

Datum 11 december 2018

Zaaknummer 2018-013604

Blad 2 van 4

De tekorten op het sociaal domein en de herbestemming van bedrijventerreinen zorgt ervoor dat de provincie in 2019 vanuit haar taak als toezichthouder vaker het gesprek zal aangaan met de Gelderse gemeenten, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Op deze wijze blijft de provincie goed op hoogte van de ontwikkelingen of problemen die er spelen en is ook in staat om proactief op te treden waardoor preventief toezicht zoveel mogelijk vermeden kan worden.

Hieronder vindt u een overzicht van de ontwikkeling van de kengetallen die een algemeen beeld geven van de ontwikkelingen van de gemeentefinanciën in de provincie.

Kengetal Gemiddelde 2019 Gemiddelde 2018 Toelichting Solvabiliteit 34,2% 34,4% nagenoeg gelijk Grondexploitatie 11,0% 14,9% Verbetering Begrotingssaldo 0,14% 0,72% Lichte achteruitgang Begrotingssaldo 1,14% 1,06% Nagenoeg gelijk meerjarig Belastingcapaciteit 100% 99,6% Nagenoeg gelijk Weerstandsvermogen 216% 201% Lichte verbetering

Buiten de steeds lager wordende boekwaarden van de grondexploitatie is er weinig verandering t.o.v. vorig jaar.

Toezichtvormen Na de herindeling van Lingewaal, Neerijnen en Geldermalsen telt Gelderland nog 51 gemeenten. Voor 50 gemeenten wordt het lichte (repressief) toezicht voorgesteld, 1 gemeente valt onder het zwaardere preventieve toezicht.

West Betuwe De nieuwe gemeente wordt onder het preventieve toezicht geplaatst. Dit omdat de gemeente niet in staat is aan de voorgeschreven termijn (15 november voorafgaand aan het jaar) van vaststellen van een begroting te voldoen. Dit is standaard bij elke gemeente na een herindeling. Wanneer de nieuwe gemeenteraad de begroting 2019-2022 heeft vastgesteld, wordt deze ter beoordeling én ter goedkeuring aan ons voorgelegd. Gedeputeerde Staten heeft dan ook de mogelijkheid het preventief toezicht weer te beëindigen.

Tiel, Brummen en Zoals hierboven al geconstateerd gaat het met de Gelderse gemeenten minder goed als werd verwacht op basis van de begrotingscyclus 2018. In het geval van heeft dit geleid tot een begroting die niet structureel en reëel sluitend is. Dit geldt zowel voor 2019 als voor het meerjarenperspectief.

Datum 11 december 2018

Zaaknummer 2018-013604

Blad 3 van 4

De oorzaak hiervoor ligt grotendeels bij overschrijdingen in het sociaal domein. Gedeputeerde Markink is daarom het gesprek aangegaan met de raad van gemeente Tiel en aangegeven dat verwacht wordt dat er binnenkort concrete verbeteringen gepresenteerd moeten worden. De raad heeft aangegeven dit eensgezind op te pakken en met antwoorden te komen voor de ontstane uitdagingen in hun perspectiefnota. Daarmee heeft de gemeenteraad van Tiel voldoende aannemelijk gemaakt dat preventief toezicht niet noodzakelijk is. Wel wordt het ambtelijk en bestuurlijk contact geïntensiveerd om de voortgang te monitoren.

Ook de gemeenteraden van Zutphen en Brummen zijn ontvangen door de gedeputeerde om te spreken over de meerjarenbegroting. De ingediende begroting 2019 van zowel Brummen als Zutphen was niet structureel en reëel sluitend, maar het meerjarenperspectief wel. Het was wel dermate zorgelijk dat de noodzaak bestond om hierover met een afvaardiging van de gemeenteraad in gesprek te gaan.

In het geval van Zutphen is er vooral sprake van grote tekorten op het sociaal domein. De gemeente is intussen bezig hier een passend antwoord op te vinden. De Zutphense raad heeft aangegeven de opgave ter harte te nemen en met passende maatregelen te komen in de komende financiële rapportages.

In Brummen is alleen in 2022 sprake van een reëel en structureel sluitende begroting. Daarnaast heeft gemeente Brummen de termijn van 15 november 2018 overschreden voor het indienen van de begroting. De gemeenteraad van Brummen gaat werk maken van het herstel van de geconstateerde financiële pijnpunten in de komende perspectiefnota.

Gemeenschappelijke regelingen De provincie Gelderland houdt op dit moment toezicht op 49 gemeenschappelijke regelingen. Deze gemeenschappelijke regelingen worden allen onder repressief toezicht gesteld.

3 Bestaand beleid c.q. kader

- Artikel 203 gemeentewet - Uitvoeringsplan interbestuurlijk toezicht (2016-2019)

4 Argumenten/afwegingen/risico’s

Niet van toepassing.

5 Financiële consequenties

Niet van toepassing.

Datum 11 december 2018

Zaaknummer 2018-013604

Blad 4 van 4

6 Proces en evaluatie

Een volledige analyse over de begrotingen van de gemeenten voor 2019 zijn in de loop van februari beschikbaar. Dan ook zal een factsheet worden opgesteld en wordt de databank op de website met financiële gegevens van de gemeenten ge-update. Uw Staten worden hierover geïnformeerd.

Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P. Hilhorst - secretaris