Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 3 (1): 139-144, 2010 ISSN: 1308-3961, www.nobel.gen.tr

Tahtalı Dağı’nın (Antalya) Hidrojeolojik Geleceği

Yasemin LEVENTELİ Akdeniz Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Antalya, TÜRKIYE

*Sorumlu Yazar Geliş Tarihi : 17.12.2009 e-posta: [email protected] Kabul Tarihi : 13.01.2010

Özet Beydağları Milli Parkı sınırları içerisinde yer alan Tahtalı Dağı, Antalya Körfezi batı kenarı boyunca uzanır. İçerdiği bitki örtüsü çeşitliliği, endemik bitkileri, yaban hayvanı ve tarihi anıtlar önemli özelliklerindendir. Temel olarak; dolin gibi karstik yapıların yaygın olduğu kireçtaşından oluşmaktadır. Bu karstik yapılar kışın kar ile dolmakta ve daha sonra yeraltısularını beslemektedir. Kayak için uygun olmayan morfolojisi, yetersiz ve niteliksiz kar örtüsüne rağmen; 2002 yılında, Tahtalı Dağı’nın yaklaşık 600 m2’lik alanı, özel bir turizm şirketine kayak merkezi inşa etmek amacıyla; alt ve üst istasyon tesisleri, teleferik hattı ve yol yapımı için 29 yıllığına kiralanmıştır. Teleferik hali hazırda hizmet vermektedir. Tesisin tam kapasite hizmete girmesi ile ortaya çıkacak atıkların yeraltı ve yüzey sularına etkisi göz ardı edilmiştir. Oysa ki; Tahtalı Dağı, biri kuzeyinde diğeri güneyinde olmak üzere iki havzayı beslemektedir. Teke yarımadasındaki , Çamyuva ve Tekirova bu havzalarda yeralan önemli yerleşim alanlarındandır. Dağın zirvesinde yapılacak bu ölçekteki bir tesis (1) morfolojiyi ve (2) hidrolojik dengeyi bozacak, (3) yüzey ve yeraltı sularını kirletecek, (4) endemik bitkiler ve hayvanlar zarar görecek ve (5) yangın olasılığı artacaktır. Bu boyutta bir yapılaşma olmadan da, doğa sporları ile ilgili projeler geliştirilerek, bölge turizmine hizmet etmek mümkündür. Anahtar Kelimeler: Tahtalı Dağı, Hidrojeoloji, Yeraltısuyu, Beslenme Havzası

Hydrogeological Future of Tahtalı Mountain (Antalya, Turkey) Abstract Tahtalı Mountain, located within the frontiers of the Beydağları National Park, lies along the Western part of the Antalya Bay. Its main characteristics are its variety of vegetation, endemic plants, wild animals and historical sites. The mountain is basically made of limestone which has karstic structures such as dolines. These karstic features fill with snow in winter and recharge the aquifer. Despite its unsuitable morphology and inadequate and inappropriate snow cover, an area of approximately 600 m2 of Tahtalı Mountain was rented for 29 years by a private tourism company in 2002 in order to build a ski resort with its aerial cableway with upper and lower stations and a route. The aerial cableway has already been in service. The impact of the waste on surface and groundwater after the resort is put into service has been ignored. Nevertheless, Tahtalı Mountain supports two reservoirs: one in its north and one in its south. Kemer, Çamyuva and Tekirova situated in the Teke Peninsula and also in these reservoirs are important dwelling areas. A resort of such growth on the top of the mountain will deteriorate (1) the morphology and (2) hydrological balance, (3) will contaminate the surface and groundwater, (4) the endemic plants and animals will suffer and (5) the risk of fire will rise. It is possible to contribute to the tourism sector of the region without such massive construction by developing projects about natural sports. Keywords: Tahtalı Mountain, Hydrogeology, Groundwater, Recharge Basin GİRİŞ Ancak; kayak için uygun olmayan morfolojisi, yetersiz ve niteliksiz kar örtüsüne rağmen; zirvede bir Önemli derecede hissedilmeye başlanan küresel kayak merkezinin inşası gündeme gelmiştir. Bu tesisin ilk ısınma ve beraberinde su sorunu, tümüyle insanoğlunun aşaması olan teleferik hali hazırda hizmet vermektedir. yanlış uygulamalarına dayanmaktadır. Mühendislik Sadece birkaç noktadaki istasyonların yapımında bile projeleri için yanlış yer seçimi ve su kaynaklarının yüzlerce sedir ve çam ağaçları kesilmiştir. Tesisin tam plansız – programsız kullanılması bu uygulamaların kapasite hizmete girmesi ile; söz konusu olumsuz çevre başında gelmektedir. etkilerinin sadece ağaç kesimi ile sınırlı kalmayacağından, Antalya Körfezi batı kenarı boyunca uzanan ve 2366 bölgenin su kaynaklarının kurutulacağından, aynı metrelik yüksekliği ile bölgenin görkemli dağlarından zamanda yeraltısularının kirletileceğinden endişe biri olan Tahtalı Dağı, Olimpos-Beydağları Milli Parkı edilmektedir. sınırları içerisinde yer almaktadır. İçerdiği bitki örtüsü Bu çalışmanın amacı; “kayak pisti” gibi büyük çeşitliliği, endemik bitkileri, yaban hayvanı ve tarihi ölçekli bir projenin çevredeki su kaynaklarına etkilerini anıtları ile tam bir “ulusal servet” niteliği taşımaktadır. ve dolaylı – dolaysız sonuçlarını irdelemektir. 140 Y. Leventeli / Bibad, 3 (1): 139-144, 2010

MATERYAL VE YÖNTEM başlıkları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür: 1) Morfolojik Özellikler: Bölgenin morfolojik Tahtalı Dağı, Teke Yarımadası güneydoğusunda, özelliklerinin belirlenmesi için öncelikle 1/25.000 Antalya Körfezi batı kenarı boyunca uzanır (Şekil 1). ölçekli topoğrafik haritalar incelenmiş; daha sonra arazi Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler arasında, bu yüksekliğe çalışmaları yapılmıştır. (2366 m) sahip olup da kıyıya en yakın (11 km) dağ Antalya Körfezi’nin batısında yeralan çalışma olma özelliği nedeniyle, dünya dağları arasında önemli alanı; kuzeyde Kavak Dağı (1448 m), batıda Teke bir yere sahiptir. Kıyıdan itibaren yükselmeye başlayan Dağı (2025 m), güneyde Üçtepeler (582 m) ve doğuda bu dağın doğu ve güney yamaçlarında, 1200 metreye Akdeniz ile sınırlanmıştır. Buna göre; Teke Yarımadası varan dik yüzeyler mevcuttur. Adını yaban güvercininin güneydoğusunda, Antalya Körfezi batı kenarı boyunca en büyüğünden alan Tahtalı Dağı, Olimpos-Beydağları uzanan ve Beydağları içerisinde yeralan Tahtalı Dağı, Milli Parkı sınırları içerisinde yer alır. 2366 metrelik yüksekliği ile çalışma alanındaki en Bu çalışmada 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritaların görkemli dağı oluşturmaktadır. Ayrıca Akdeniz’e yanısıra; MTA’nın yayını olan ve Şenel tarafından kıyısı olan ülkeler arasında, bu yüksekliğe sahip gerçekleştirilen 1/100.000 ölçekli L10 ve L11 nolu olup da kıyıya en yakın (11 km) dağ olma özelliğini jeolojik haritalardan yararlanılmıştır [1,2]. Arazi taşımaktadır. (sözlü görüşme ve kaynak taramaları). çalışmaları sırasında; mevcut haritalar temel alınarak, Kıyıdan itibaren yükselmeye başlayan bu dağın doğu ve bölgenin morfolojik özellikleri, yüzey sularının (kaynak güney yamaçlarında, 1200 metreye varan dik yüzeyler ve/veya akarsu) dağılımı ve jeolojik birimlerin yayılımı mevcuttur. Dağın kuzeyi, kuzeybatısı ve kuzeydoğusu yerinde belirlenmeğe çalışılmıştır. Ayrıca çalışma alanı göreceli olarak daha yumuşak bir topoğrafyaya sahiptir. ile ilgili daha önce yapılmış, arkeolojik ve biyolojik Bununla birlikte; özellikle üst kotlarda, karstik yapılardan çalışmalar incelenmiştir. olan dolinlerin varlığı, arazinin girintili-çıkıntılı olmasına neden olmuştur. İSTANBUL KARADENİZ Çalışma alanı içerisinde bulunan başlıca yerleşim

İ yerleri Kemer, Çamyuva ve Tekirova’dır. Bunların İ Z ANKARA

N ANTALYA E D

yanısıra Beycik Köyü, Emzikçeşme mevkii, Aslanbucak,

E

G Gedelma Köyü, Çukuryayla, Kocaelma, Kızılalan ve E ANTALYA İ Gürleyik Mevki başta olmak üzere birçok dağ yerleşkeleri AKDENİZ Z

E I I F de bulunmaktadır. Ğ R R A D Ö 2) Jeolojik Özellikler: Maden Tetkik ve Arama Genel A R K A A Müdürlüğü tarafından hazırlanan 1/100.000 ölçekli L10 L IN Y Ğ IÇ R L ve L11 jeolojik paftaları (No:7 ve No:8) [1,2] ile 1/250.000 A A A S I T D ölçekli jeolojik paftadan (No:3) [3] yararlanılmıştır. Ğ N Y A A E D Batı Toroslar’da Antalya körfezinde yer alan bölgede, E B K I Antalya naplarına ait Alakırçay napı, Tahtalıdağ napı ve E Ğ KEMER T A D Tekirova ofiyolit napı ile bunların üzerinde neootokton I GÖDENE L örtü birimleri yüzeyler (Şekil 2). Söz konusu birimlerin A T H tanımlamaları Şenel’den [1,2] alınmıştır: A T “Antalya napları; Lefevre [4] tarafından tanımlanmıştır [2]. Daha sonra Şenel ve diğ. [5,6] tarafından Çataltepe Napı, Alakırçay napı, Tahtalı Dağ napı ve Tekirova ofiyolitik napı olarak yeniden bölümlendirilmişlerdir [2]. Çalışma alanında Alakırçay napı, Tahtalı Dağ napı ve I Ğ Tekirova ofiyolitik napı gözlenmiştir. A D Alakırçay napı: Alakırçay ve Kumluca birimlerinden Z İ K oluşur ve yapısal olarak Çataltepe napı üzerinde, R A Tahtalıdağ napı altında bulunur. Çalışma alanında M Kumluca birimine ait kaya birimleri bulunmamaktadır. AKDENİZ Nap, Alakırçay biriminin Alakırçay grubuna ait kaya 0 5 Km birimleri ile temsil edilir. Şenel ve diğ. [7] tarafından adlandırılan grup Orta-Üst Triyas yaşlı, yanal ve düşey Şekil 1. Çalışma alanı yer bulduru haritası. yönde birbirleriyle geçişli halobialı mikrit, çörtlü mikrit, radyolarit, çört şeyl, bitkili kumtaşı, yastık yapılı bazalt, BULGULAR spilit, silisleşmiş bazalt vb. kaya türlerinden oluşur. Aşırı Temel olarak kaynak tarama ve arazi çalışmalarına kıvrımlanma ve faylanma nedeniyle çok fazla karışmış dayanan bulgular 5 ana başlıkta toplanmıştır. Bu ve kaotik bir yapı kazanmıştır. Grup içindeki radyolarit Y. Leventeli / Bibad, 3 (1): 139-144, 2010 141 ve çörtler, Tespihli formasyonu; çörtlü mikrit ve halobialı mikritler, Gökdere formasyonu; bitkili kumtaşı ve şeyler, N Çandır formasyonu; bazik volkanitler ise Karadere formasyonu olarak ayırtlanmıştır. Üstte bloklu flişle temsil edilen Keçili formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Tahtalıdağ nap yapısal olarak Alakırçay napı Kemer üzerinde bulunur. Genelde Kambriyen-Üst Kretase yaşlı platform tipi çökeller kapsar. Mesozoyik boyunca kıyı ötesi platform alanlarını temsil eder. Jura-Kretase yaşlı platform karbonatlarını kapsaması ile diğer naplardan ayrılır. Ancak Alakırçay napında özellikle Çamyuva Karadere formasyonu üzerinde ilksel ilişkili olarak bulunan Jura-Kretase yaşlı platform karbonatlarının Tahtalıdağ napındaki özdeş yaşlı karbonatlarından TAHTALI DAĞI ayırdı güçtür. Bu karbonatlar Tahtalıdağ napına dahil edilmiştir. Tahtalıdağ napına ait Üst Kambriyen - Alt Ordovisiyen yaşlı Seydişehir formasyonu, Alt - Orta Tekirova Devoniyen yaşlı Güneyyaka formasyonu, Üst Permiyen A K D E N İ Z yaşlı Pamucakyayla formasyonu, Dinek formasyonu ve Kızılbağ formasyonu, Skitiyen - Alt Aniziyen yaşlı Kesmeköprü formasyonu, Üst Aniziyen - Noriyen yaşlı

Gökdere formasyonu (Alakırçay grubu) ile Resiyen - KUVATERNER FAY Senomaniyen yaşlı Tekedağ formasyonu yüzeylenir. TEKİROVA OFİYOLİTİK NAPI Çalışma alanında en yaygın olan birim Tekedağı TAHTALIDAĞ NAPI 0 5 Km formasyonudur. ALAKIRÇAY NAPI Tekirova ofiyolit napı: Yapısal konumu tartışmalıdır. Ancak üst nap olarak kabul edilir. Kırkdirek formasyonu Şekil 2. Çalışma alanı yapısal birimler haritası [3]. ve Tekirova ofiyolitinden oluşan Tekirova ofiyolit napı, araştırma alanında Tekirova ofiyoliti ile temsil 3) Hidrojeolojik Özellikler: Tahtalı Dağı’nın büyük edilir. Tekirova Ofiyoliti (Kto), mafik ve ultramafik bir bölümünde Tahtalıdağ napının Tekedağı formasyonu kayalardan oluşmuştur; serpantinit, lerzolitik harzburgit, yüzlek vermektedir. Resiyen – Senomaniyen yaşlı, masif harzburgit, bantlı harzburgit, dunit, kromlu dunit, orta – kalın tabakalı, bej, krem, kirli sarı, açık gri, açık verlit, piroksenit, plajioklaslı verlit, tabakalı gabro, kahve renkli, yersel pembe, kirli beyaz renkli neritik izotropik gabro, plajiogranit, diyabaz dayk karmaşığı kireçtaşlarından oluşan birim, Şenel ve diğ. [7] tarafından ve izole diyabaz dayklardan oluşur. Tekirova ofiyoliti adlandırılmıştır. Tabanında yer yer dolomit ve mercanlı Üst Kampaniyen – Maastrihtiyen’de kıtasal kabuğa kireçtaşları kapsar. Üstte dolomit ve dolomitik kireçtaşları bindirmiştir. Oluşum yaşının Kretase (?Üst) olduğu seviyeleri görülebilir. Birimin Malm seviyesinde oolitik varsayılır [8]. kireçtaşları belirgindir. Alt Kretase kayalarında yer yer Neootokton örtü kayaları: Antalya napları üzerinde, ince bitümlü laminalı seviyelere veya kıymıksı ayrılmalı Burdigaliyen yaşlı kiltaşı ve kalsitürbiditlerden oluşan kireçtaşlarına rastlanır. Üstte rudistli kireçtaşları ve Kiriş formasyonu, Üst Burdigaliyen – Serravaliyen rekristalize kireçtaşları yaygındır. Yaklaşık 1200 metre (?Tortoniyen) yaşlı kumtaşı, kiltaşı, silttaşı ve kalınlık gösterir [2]. Eriyebilen karbonatlı kayaçlar ile konglomeralardan oluşan Karpuzçay formasyonu ve suyun varlığı; bunun yanısıra tektonik aktivite nedeniyle Messiniyen yaşlı kırıntılı karbonatlardan oluşan Taşlık bölgede karstlaşma ve halk arasında “kar çukuru” olarak formasyonu; Pliyosen yaşlı Gebiz kireçtaşı, Yenimahalle bilinen dolinler yaygındır. formasyonu ve Kurşunlu formasyonu; Kuvaterner yaşlı Karstik bir alanın en belirgin özelliklerinin başında, Antalya traverteni, Belkıs konglomerası, alüvyonlar, drenaj türü gelmektedir. İyi gelişmiş, karstik bir sistemde yamaç molozu, birikinti konileri, kumul ve plaj oluşukları drenaj, yeraltında gelişmiş yapılar yoluyla gerçekleşir. bölgenin neootokton örtü birimleridir.” 142 Y. Leventeli / Bibad, 3 (1): 139-144, 2010

Yüzey drenajı hemen hemen hiç bulunmaz. Yüzeydeki 1448 Göynük N küçük kapalı havzalar oluşturan çökme yapıları yeraltı 1549 I drenajının göstergesidirler. Buna karşın, yüzey drenajı Ğ

A da, iyi gelişmemiş veya karstik olmayan sistemlerin D 1882 E göstergeleridir. Dolayısıyla, havzanın drenajının K E

T . hangi tür yapılarla (yüzey, yeraltı veya her ikisinin D

n

a

p

a karışımı) sağlandığı havzadaki, karstlaşma derecesiyle Güverte Pn. S ilişkilendirilebilir. Ancak, yüzey drenajı karstlaşmanın Kemer

. K 2145 D e s ı m başlangıç evresinde baskın drenaj türü olabildiği l e r bo a ğa n z ı D. Ç gibi, karstlaşmanın son evresinde de baskın hale e er kd gelebilmektedir [9]. A Kuş Pn. Kızılalan Çamyuva Bölgede “Akdeniz İklimi” hüküm sürmektedir ancak Çukuryayla (Mvk.) D. e çalışma alanında genel olarak, “Akdeniz Yüksek Dağ Silma Pn. eş ım ar Kardeliği TA Tamtır alanı S Kirsecik Pn. İklimi” görülmektedir. Bu iklim belirgin bir yaz kuraklığı Gediği HTA L Çifte ID AĞ Çukurlar 2366 I ile diğer yüksek dağ iklimlerinden ve sahip olduğu Emzik Ç. 4-5 aylık kar örtüsü ile Akdeniz iklimi’nden ayrılır A Asar Br. k . d e ay D re raç [10]. Yeraltısuyunun kar örtüsü tarafından beslendiği D Ka . bilinmektedir. Kar örtü tabakasının kalın ve uzun Tekirova süreli olması, suyun yeraltında süzülmesine fırsat verir. A K D E N İ Z Dolinler karların kolayca birikebileceği çukurluklardır. Gökbel D. Ulupınar Kara Br. Bu nedenle yöre halkı tarafından “kar çukuru” olarak 582 Tatlısu Br. adlandırılmaktadırlar.

Özellikle üst kotlardaki derelerin çoğunun, mevsimsel DERELER olduğu görülmektedir. Başlıca dereler; Akdere, Sapan SU KAYNAKLARI D., Kesmeboğazı D., Çınarlı D., Gölbel D. ve Karaçay KEMER HAVZASI 0 5 Km D.’dir. Bunun yanısıra; Güverte P., Kuş P., Silma P., TEKİROVA HAVZASII Kirsecik P. ve Emzik Çeşme önemli su kaynaklarındandır. Topoğrafik yükseltiler ve dolayısıyla yağış alanı göz Şekil 3. Çalışma alanında belirlenen beslenme havzaları. önüne alınarak belirlenen beslenme havzaları Şekil 3’de verilmiştir. Bununla birlikte; bölgenin jeolojik 4) Biyolojik Özellikler: Bu bölümdeki veriler; (tabakalanma, karstlaşma) ve tektonik özellikleri de Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri sözkonusu havzaları besleyecek niteliktedir. Çalışma Birimi tarafından desteklenen ve Prof. Dr. Mustafa alanı kuzeyde Kemer havzası, güneyde Tekirova havzası GÖKÇEOĞLU ile Yrd. Doç. Dr. Özkan EREN tarafından olmak üzere iki alt havzaya ayrılmıştır. Şekilden de yapılan “Tahtalı Dağı’nın (Kemer/Antalya) Subalpin anlaşılacağı gibi; birçok yerleşim alanı, kimi zaman Flora ve Vejetasyonu” adlı projeden elde edilmiştir. Söz yüzeyden kimi zaman yeraltından olmak üzere, Tahtalı konusu proje; çalışma alanının florasını ve alan içerisinde Dağı’ndan beslenmektedir. yer alan vejetasyon tiplerini, sintaksonomik üniteleri Antalya Bölge Hıfzısıhha Enstitüsü Müdürlüğü’nün, belirlemek ve bunları sınıflandırmak amacı ile yapılmış 04.06.2006 tarihli kimyasal ve bakteriyolojik ve aşağıdaki bulgular ortaya konmuştur [10]. analiz raporuna göre; Kuzdere, Çamyuva, Tekirova “Bu çalışma, araştırma alanında tür ve tür altı beldelerinden alınan su örneklerinin “17.02.2005 tarih seviyede toplam 165 endemik takson bulunduğunu 25730 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan –İnsani göstermektedir. Endemik taksonların sayısı tüm takson Tüketim Amaçlı Sular Hakkındaki Yönetmelik- Ek.2 sayısına oranlandığında % 27,7 gibi yüksek bir oran Tablo A1’e uygun olduğu” kayıt altına alınmıştır. ortaya çıkmaktadır. Endemik taksonların oranının bu Y. Leventeli / Bibad, 3 (1): 139-144, 2010 143 denli yüksek olması araştırma alanının ülkemizin en karstik kanal ve arkların gelişimini sağlayan kaya önemli bitki alanlarından birisi olduğunu göstermektedir. erimeleri gelişir. Karbonatlı kayaçlar içerdikleri karstik Araştırma alanından tespit edilmiş endemik taksonlardan yapılarından dolayı büyük bir su potansiyeline sahiptir. en çok iki dağdan bilinenler lokal endemik kategorisi Karstik akiferlerden boşalan yeraltısuları artan dünya altında sınıflandırılmıştır. Araştırma alanında 12 nüfusu için en önemli içmesuyu kaynakları arasındadır. tane lokal endemik takson bulunmaktadır. Endemik Ancak, karstik akiferler genellikle insanoğlu etkilerine taksonlardan 51’i Batı Toroslar’a, 44’ü Toroslar’a ve 58’i ve kirliliğe oldukça açıktır. Karstik akiferlerin yüksek ise Anadolu’ya özgüdür.” hassasiyetinin nedeni hızlı beslenme ve sürekli olmayan “Özellikle Tahtalı Dağı; Asyneuma pulvinatum P.H. depolama özellikleridir [12]; çünkü karstik akiferler Davis, Carum rupicola Hartvig & Strid, Paronychia geçirimsiz jeolojik birimlerin olmadığı bölgelerde davisii Chaudri ve Ricotia davisiana Burtt, Lomelosia bulunmaktadır ve yüksek hidrolik iletkenliğe sahiptir; solymica Parolly, Ö. Eren & Nordt, Lamyropsis böylece yüzeydeki kirlilik yeraltısuyu hareketiyle Kupicha ve Globularia davisiana O. Schwarz ve bunun yeraltında hızlıca yayılmaktadır [13]. gibi daha birçok local endemik bitki türünü bünyesinde Tahtalı Dağı’nın büyük bir bölümünde dolomitik barındırmaktadır.” ve rekristalize kireçtaşı yüzeylemektedir. Eriyebilen bu 5) Arkeolojik Özellikler: Çalışma alanının “Olimpos- karbonatlı kayaçlar suyun varlığı ve tektonik hareketlilik Beydağları Sahil Milli Parkı” içerisinde yer almasının nedeniyle karstik bir yapıya sahiptir ve halk arasında nedeni sadece endemik bitkilerin ve yaban hayvanların “kar çukuru” olarak bilinen dolinler yaygındır. Bölgenin varlığı değil; aynı zamanda mitolojik ve arkeolojik hidrolojik dengesini; iklim ve topoğrafyanın yanısıra ögeleri barındırıyor olmasıdır. jeolojik özellikler, dolayısıyla yaygın olan karstik Olympos’un birkaç kilometre batısında, “Likya’nın yapılar da etkilemektedir. Bu karstik yapılar kışın kar Sönmeyen Ateşi” diye adlandırılan doğalgaz yüzyıllardır ile dolmakta ve daha sonra yeraltısularını beslemektedir. Tahtalı Dağı’nın eteklerinde Çıralı (Yanartaş) mevkiinde Böylece; Tahtalı Dağı, başta Kemer, Tekirova ve yanmakta ve “Chimaira” adıyla geçerek yöreye mitolojik Çamyuva olmak üzere birçok yerleşim alanlarının su bir değer kazandırmaktadır. Buranın olimpiyat ateşinin kaynağı niteliği taşımaktadır. Morfolojik yapının uygun ilk yakıldığı yer olduğu düşünülmektedir. Antik çağlarda olmaması nedeniyle, kayak pistini oluşturabilmek için Likya olarak bilinen bölgenin doğusunda yer alan Milli dolinlerin doldurulması düşünülmektedir. Dolinlerin Park tarih öncesi dönemlerden itibaren yerleşim bölgesi doldurulmasının yeraltısu beslenimini önemli derecede olma özelliğini korumuştur. Milli Park’ın en önemli azaltacağı ve kaynakların kuruyacağı açıktır. Bunun yerleşim yerleri MÖ VII. yüzyılda Rodos Kolonisi olarak yanısıra; 04.06.2006 tarihli kimyasal ve bakteriyolojik kurulan (Tekirova) ve Olympos şehirleridir. analiz raporunun “kullanıma uygun” diye nitelendirdiği Ayrıca Kemer yakınlarında Idyros, Adrasan Limanı ve suların, kayak pistinin tam kapasite hayata geçmesi ile Gagai diğer tarihi yerleşim yerleridir [11]. “kullanıma uygun olmayacağı” açıkça görülebilmektedir. Çünkü; tesisin kullanımı sonucunda ortaya çıkacak TARTIŞMA VE SONUÇ atıklar yeraltı ve yüzey sularını kirletecektir. Bununla birlikte; denize yakın olması nedeniyle, kar Türkiye’nin güneyindeki karbonatlı kayaların çoğu miktarının ve niteliğinin kayak için uygun olmadığı sözlü yüksek derecede karstiktir. Akdeniz çevresinde yüksek görüşmeler sırasında anlaşılmıştır. derecede karstlaşma ve karstik yapılar oldukça yaygındır. Ayrıca; Tahtalı Dağı, içerdiği bitki örtüsü çeşitliliği, Bunun temel nedeni; karbonatlı kayaçların orojenik endemik bitkileri, yaban hayvanı ve tarihi anıtları ile hareketler nedeniyle deniz seviyesinden yükseklere Olimpos-Beydağları Milli Parkı sınırları içerisinde yer taşınması ve böylece tatlı su ile deniz arasında dik bir almasına rağmen; halihazırda yüzlerce sedir ve çam eğimin oluşmasıdır. Orojenez sonucunda kıvrımlanma ağaçları kesilmiştir (Şekil 4.a). ve faylanma oluşur; ilk su döngüsünün ardından Danıştay kararına rağmen (21 Şubat 2008, Perşembe

Şekil 4.a) Henüz inşaat aşamasında kesilen ağaçlar ve b) teleferik binası. 144 Y. Leventeli / Bibad, 3 (1): 139-144, 2010 günkü gazeteler), “yapanın yanına kar kalır” özdeyişinden Bölükbaşı AS, Metin S, Esentürk K, Bilgin AZ, yola çıkılarak, teleferik hayata geçirilmiştir (Şekil 4.b). Uğuz MF, Korucu M ve Özgül N, 1992. Eğirdir- Bunun yanında, cazibe merkezi haline geleceğinden, Yenişarbademli-Gebiz ve Geriş-Köprülü (Isparta- kayak pistinin yanısıra küçük villa projeleri de sırada Antalya) arasında kalan alanların jeolojisi. beklemektedir. TPAO rap. 3132, MTA rap. 9330, 559s., Ankara “Önlem almak, yeniden iyileştirme yapmaktan daha (yayınlanmamış). mühendisçe bir yaklaşımdır”. Bu boyutta bir yapılaşma [6] Şenel M, Gedik I, Dalkılıç H, Serdaroğlu M, Bilgin olmadan da, doğa sporları ile ilgili projeler geliştirilerek, AZ, Uğuz MF, Bölükbaşı AS, Korucu M, ve Özgül bölge turizmine hizmet etmek mümkündür. N, 1996. Isparta bükümlü doğusunda, otokton ve allokton birimlerin stratigrafisi (Batı Toroslar): Teşekkür MTA Derg. 118, 111-160. Yaptığımız arazi çalışmaları sırasında yardımlarını [7] Şenel M, Serdaroğlu M, Kengıl R, Ünverdi M ve Gözler esirgemeyen dağcı Celal GÜZELYÜREK ve dağcı MZ, 1981. Teke Toroslarının güneydoğusunun Ümit DURAK’a, değerli katkılarından dolayı Yrd. jeolojisi: MTA Derg. 95-96, 13-43. Doç. Dr. Özkan EREN’e ve Prof. Dr. Nevzat ÇEVİK’e, [8] Yılmaz PO, 1981. Geology of the Antalya Complex, desteklerinden dolayı Yrd. Doç. Dr. Emine Şükran SW Turkey: These. Univ. Texas. Austin, 193 p. OKUDAN’a teşekkür ederim. [9] Ekmekçi M, 1998. Karstik alanlarda baraj yeri hidrojeolojisi çalışmalarında morfolojik KAYNAKLAR indikatörlerin pratik yararları. Jeoloji Mühendisliği, Sayı 52, 57-62. [1] Şenel M, 1997. 1:100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji [10] Gökçeoğlu M, Eren Ö, 2001. Tahtalı Dağı’nın Haritaları, Antalya L10 Paftası, No: 7, MTA Yayını, (Kemer/Antalya) Subalpin Flora ve Vejetasyonu. Ankara. Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, [2] Şenel M, 1997. 1:100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji No: 2001.01.0105.003 (yayınlanmamış). Haritaları, Antalya L11 Paftası, No: 8, MTA Yayını, [11] Çevik N, 2002. Taşların İzinde Likya, İstanbul. Ankara. [12] Bakalowicz M, 2005. Karst groundwater: a challenge [3] Şenel, M, 1997. 1:250.000 ölçekli Türkiye Jeoloji for new resources. Hydrogeol J 13:148–160. Haritaları, Antalya Paftası, No: 3, MTA Yayını, [13] Davraz A, Karagüzel R, Soyaslan İ, Şener E, Ankara. Seyman F, Şener Ş, 2009. Hydrogeology of karst [4] Lefevre R, 1967. Un nouvel element de la geologie du aquifer systems in SW Turkey and an assessment of Taurides Lycien: Les nappes D’Antalya (Turquie): water quality and contamination problems. Environ C.R.A. Sp, Paris, 263, 1365-1368. Geol, 58 : 973–988. [5] Şenel M, Dalkılıç H, Gedik I, Serdaroğlu M,