Openbare versie

Nederlandse Mededingingsautoriteit

BESLUIT

Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Nummer 6802 / 43 Betreft zaak: 6802/ -

MELDING

1. Op 22 oktober 2009 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Jumbo Groep Holding B.V. voornemens is uitsluitende zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, eerste lid, onder b, van de Mededingingswet, over Super de Boer N.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 16285 van 27 oktober 2009. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen.

II. PARTIJEN

2. Jumbo Groep Holding B.V. (hierna: Jumbo) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Jumbo is actief op het gebied van de detailhandel in levensmiddelen. Zij exploiteert 94 (eigen) supermarktfilialen in Nederland. Daarnaast exploiteert Jumbo een supermarktwinkelformule en levert zij goederen en diensten aan 34 zelfstandige franchiseondernemers in Nederland. Ten slotte exploiteert Jumbo drie golfspeciaalzaken onder de naam ‘Golfwereld’.

3. Super de Boer N.V. (hierna: Super de Boer) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Super de Boer is actief op het gebied van de detailhandel in levensmiddelen. Zij exploiteert 131 (eigen) supermarktfilialen in Nederland. Daarnaast exploiteert Super de Boer een supermarktwinkelformule en levert zij goederen en diensten aan 169 zelfstandige franchiseondernemers in Nederland.

III. DE GEMELDE OPERATIE

4. Jumbo en Super de Boer hebben op 18 oktober 2009 een ‘Agreement for the sale and purchase of the business of Super de Boer N.V.’ gesloten. De voorgenomen transactie houdt in dat Jumbo middels een activa/passiva transactie uitsluitende zeggenschap verwerft over Super de Boer. Bij deze transactie verkrijgt Jumbo onder meer de aandelen van Super de Boer in haar dochterondernemingen Super de Boer Supermarkten B.V. en Laurus International B.V.

1 Openbare versie Openbare versie

5. In de melding wordt door partijen opgemerkt dat Jumbo de intentie heeft om 80 winkels van Super de Boer kort na de overname door te verkopen aan CVC Capital Partners Nederland (CVC) en Schuitema B.V. (). Voor de doorverkoop is ingevolge de EG- Concentratieverordening1 goedkeuring vereist van de Europese Commissie. Partijen hebben een lijst overgelegd waarop staat aangegeven welke winkels mogelijk worden doorverkocht aan CVC en Schuitema B.V.

6. Voor de beoordeling van deze concentratie is van belang dat de verwerving door Jumbo van Super de Boer en de daaropvolgende doorverkoop aan Schuitema B.V. en CVC niet van elkaar afhankelijk zijn en dat het niet zeker is dat de betreffende winkels ook daadwerkelijk kunnen overgaan, […].∗ Vanwege deze onzekere omstandigheden zal de concentratie worden beoordeeld zonder daarbij rekening te houden met de eventuele doorverkoop van winkels.

7. Teneinde tegemoet te komen aan eventuele mededingingsrechtelijke bezwaren op het gebied van de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten hebben partijen in de melding aangegeven als onderdeel van de concentratie afstand te zullen doen van de winkel van Super de Boer in Bunde. Na overleg met de NMa hebben partijen op 27 november 2009 een definitieve wijziging van de melding overgelegd.

IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT

8. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, eerste lid, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat Jumbo uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Super de Boer.

9. Betrokken ondernemingen zijn Jumbo en Super de Boer.

10. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt.

V. BEOORDELING

A. RELEVANTE MARKTEN

Rel evant e pr oduct mar kt en

1 Verordening (EG) nr. 139/ 2004 van de Raad van 20 januari 2004 betreffende de controle op concentraties van ondernemingen (PbEG 2004, L 24/ 1). ∗ Bedrijfsvertrouwelijke gegevens zijn verwijderd uit de openbare versie van dit besluit. Marktaandelen van partijen worden in bandbreedten weergegeven.

2 Openbare versie Openbare versie

11. De activiteiten van partijen overlappen op de volgende drie gebieden: (i) de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten, (ii) de inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel en (iii) het aanbieden van franchisediensten op het gebied van supermarkten.

(i) Verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten

12. Evenals in eerdere besluiten van de NMa2 en in beschikkingen van de Europese Commissie3 zal in deze zaak worden uitgegaan van een afzonderlijke markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten waarbij geen nader onderscheid is gemaakt tussen supermarkten, hypermarkten en discounters. Bij de berekening van de (gezamenlijke) marktaandelen van partijen en hun concurrenten, is uitgegaan van de grootte van het verkoopvloeroppervlak (vvo) en waar mogelijk omzetgegevens.

(ii) Inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel

13. Evenals in eerdere besluiten4 zal in deze zaak worden uitgegaan van een aparte markt voor de inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor de afzet via de detailhandel, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillen tussen productgroepen. In deze zaak kan echter in het midden worden gelaten of een eventuele nadere onderverdeling van de markt in productgroepen dient te worden gemaakt omdat de uiteindelijke beoordeling van de zaak hierdoor niet wordt beïnvloed.

(iii) Markt voor franchisediensten op het gebied van supermarkten

14. In eerdere zaken is een aparte markt voor franchisediensten op het gebied van supermarkten in Nederland onderscheiden.5

2 Zie bijvoorbeeld het besluit van 24 september 2007 in zaak 6145/Sperwer - Sligro - - Meermarkt - Attent, punt 22 en het besluit van 26 oktober 2006 in zaak 5586/ Ahold - Konmar, punt 14. 3 Zie de beschikking van de Europese Commissie van 20 november 1996 in zaak IV/M.784 – Kesko/Tuko, de beschikking van 27 augustus 1996 in zaak IV/M.803 – Rewe/Billa, de beschikking van 15 januari 1998 in zaak IV/M.1071 – Spar/ Pro, de beschikking van 3 februari 1999 in zaak IV/M.1221 – Rewe/Meinl, en de beschikking van 25 januari 2000 in zaak IV/M.1684 – Carrefour/ Promodes. 4 Zie bijvoorbeeld de besluiten in zaak 6145/ Sperwer - Sligro - Spar - Meermarkt - Attent, reeds aangehaald, punt 23, en in zaak 5586/Ahold - Konmar, reeds aangehaald, punt 17. 5 Zie onder meer de besluiten in zaak 6145/ Sperwer - Sligro - Spar - Meermarkt - Attent, reeds aangehaald, punten 24 en 25, en in zaak 5586/Ahold - Konmar, reeds aangehaald, punt 18.

3 Openbare versie Openbare versie

15. Omdat de gezamenlijke positie van Jumbo en Super de Boer op het gebied van franchisediensten in Nederland beperkt is, zal in het hiernavolgende niet apart worden ingegaan op de markt voor franchisediensten voor supermarkten.

Rel evant e geogr af isch e mar kt en

(i) Verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten

16. Evenals in eerdere besluiten6 kan in deze zaak in het midden worden gelaten of de markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten een nationale of een lokale dimensie heeft aangezien dit voor de beoordeling van de concentratie geen verschil maakt. Voor de beoordeling van de gevolgen van de concentratie zijn hieronder zowel de effecten van de concentratie op de mogelijke landelijke markt als de effecten op de mogelijke regionale/lokale markten in kaart gebracht.

17. Voor de afbakening van mogelijke lokale markten is in deze zaak als vertrekpunt gekozen het gebied dat binnen een straal van 15 minuten reistijd per auto rond een winkel van Jumbo of Super de Boer ligt.7 Net als in zaak 5586/Ahold - Konmar is dit gebied vervolgens ingeperkt tot de betrokken plaats waar de over te nemen winkel is gevestigd. Dit vanwege het feit dat de concurrentie binnen de woonplaats als het meest relevant moet worden beschouwd omdat de consument over het algemeen niet geneigd is om zijn dagelijkse boodschappen te doen in een andere plaats dan zijn woonplaats. Op dit uitgangspunt kan echter een uitzondering worden gemaakt als een woonplaats in feite is vastgegroeid aan een grotere plaats/ stad of als de meldende partijen duidelijke bewijzen aandragen dat consumenten ook bereid zijn om supermarkten in (een) andere nabijgelegen plaats(en) bezoeken, ongeacht de vraag of deze plaats groter of kleiner is dan de eigen woonplaats.

(ii) Inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel

18. In deze zaak zal er, evenals in eerdere zaken, van worden uitgegaan dat de markt voor inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel, mogelijk nader onderverdeeld in productgroepen, een nationale omvang heeft.8

B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE

6 Zie onder meer het besluit in zaak 5586/ Ahold - Konmar, reeds aangehaald, punt 21, het besluit in zaak 2838/Sperwer - Spar, reeds aangehaald, punten 28 e.v., en het besluit van 4 februari 2002 in zaak 2198/ Schuitema - Sperwer, punten 78 e.v. 7 Dit komt overeen met de benadering die bij de afbakening van de (mogelijke) geografische markt is gekozen in het besluit in zaak 5586/ Ahold - Konmar, reeds aangehaald. 8 Zie onder meer het besluit in zaak 5586/ Ahold - Konmar, reeds aangehaald, punt 29.

4 Openbare versie Openbare versie

(i) Verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten a) Nationale markt

19. De marktomvang van de Nederlandse markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten is in 2008 circa EUR 28,5 miljard.9 Op basis van omzet bedragen de marktaandelen van Jumbo en de te verwerven winkels van Super de Boer op deze markt respectievelijk [0-10] % en [0-10] %. Het gezamenlijke marktaandeel komt hiermee op [10- 20] %.

20. De belangrijkste concurrenten van partijen op de markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten in Nederland zijn , C1000, , , Samenwerkende van den Broek Bedrijven, Plus en Spar.

21. Gelet op de geringe marktaandelen van partijen, alsmede de aanwezigheid van sterke(re) concurrenten op deze markt is er geen reden om aan te nemen dat de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze zou kunnen belemmeren, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. b) Regionale / lokale markten

22. In dit geval is in 82 woonplaatsen of gebieden10 waar zich over te nemen winkels van Super de Boer bevinden sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen wanneer als vertrekpunt het gebied wordt gekozen dat binnen een straal van 15 minuten reistijd per auto rond een winkel van Jumbo of Super de Boer is gelegen. Wanneer net als in zaak 5586/Ahold – Konmar ook rekening wordt gehouden met de grenzen van de betreffende woonplaats, beperkt de overlap zich tot 39 plaatsen.11

23. Marktaandelen zijn een belangrijke eerste aanwijzing voor de economische macht die een winkel op lokaal niveau heeft. Voor de beoordeling van de gevolgen van de concentratie op de mogelijke lokale markten is daarom, evenals in eerdere besluiten van de NMa en in

9 Bron: Hoofdbedrijfschap Detailhandel, te raadplegen via www.hbd.nl 10 Met woonplaats wordt bedoeld de plaats waar één of meerdere winkels van partijen is/ zijn gevestigd. Een gebied bestaat uit een combinatie van twee of meer woonplaatsen. De mogelijke relevante geografische markten die in dit besluit worden besproken, betreffen zowel woonplaatsen als gebieden. 11 Zie onder punt 17.

5 Openbare versie Openbare versie

beschikkingen van de Commissie, gekeken naar het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van vvo en - waar mogelijk – ook op basis van omzet.12

24. Omdat lokale markten in de praktijk doorgaans niet volledig geïsoleerd zijn van invloeden van daarbuiten en daarom enige flexibiliteit kunnen vertonen, moet met de marktaandelen op regionale/lokale markten met de nodige voorzichtigheid worden omgegaan. Indien het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van omzet of – in gevallen waarin niet alle omzetcijfers beschikbaar zijn – op basis van vvo beneden de 50% ligt, is er daarom van uitgegaan dat er op de betrokken markt voldoende keuzemogelijkheden voor de consument overblijven en er geen mededingingsprobleem aanwezig is. In het kader van het marktonderzoek heeft Lidl geweigerd om omzetgegevens ter beschikking te stellen aan de NMa. Desondanks kan worden verondersteld dat discounters zoals Lidl gemiddeld genomen een hogere omzet per vierkante meter behalen dan full service supermarkten, zoals de winkels van partijen. In het geval het marktaandeel de 50% in omzet, dan wel in gevallen waarin omzetgegevens niet aanwezig zijn op basis van vvo, duidelijk overschrijdt, is de situatie op de desbetreffende lokale markt in eerste instantie als potentieel problematisch aangemerkt en derhalve nader onderzocht. Vanwege afwijkingen in vvo zoals vermeld in verschillende openbare bronnen13, is ervoor gekozen om alle gebieden waar het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van één van beide bronnen hoger is dan 40% nader te onderzoeken.

25. Vervolgens is onderzocht of er mogelijk relativerende factoren zijn die ertoe leiden dat er ondanks het hoge gezamenlijke marktaandeel van partijen op die markt toch geen sprake is van een significante belemmering van de mededinging, met name als gevolg van het ontstaan of het versterken van een economische machtspositie. Bepaalde lokale omstandigheden zijn beschouwd als relativerende factoren. Zo is onder meer gekeken naar de grootte van de concurrenten zowel qua omzet als – waar mogelijk - qua omzet en naar consumentenstromen.

26. In een aantal woonplaatsen is sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen waarbij het gezamenlijk marktaandeel op basis van vvo groter is dan 40%, maar kleiner dan 50%. Het gaat dan om Rosmalen ([40-50] % op basis van vvo en ook omzet), Zutphen ([40-50] %, inclusief Warnsveld [40-50] % op basis van vvo), Dokkum ([40-50] % op basis van vvo en [40-50] % op basis van omzet) en Zwijndrecht ([40-50] % op basis van vvo).

27. Ten aanzien van alle hiervoor genoemde plaatsen kan worden vastgesteld dat er, uitgaande van een straal van 15 minuten per auto rond de winkels van partijen, voor consumenten voldoende keuzemogelijkheden overblijven. Gelet hierop is er geen reden om aan

12 Overeenkomstig het besluit in zaak 5586/ Ahold - Konmar, reeds aangehaald, punt 35 e.v. 13 Supermarktgids 47e editie, Ter Aar: Ondernemers Pers Nederland 2009 en Distrifood Supermarktpocket 2009, Doetinchem: Reed Business Food & Horeca 2009.

6 Openbare versie Openbare versie

te nemen dat als gevolg van de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de in punt 26 genoemde mogelijke lokale markten op significante wijze zou kunnen worden belemmerd, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie.

28. Op de mogelijke lokale markten( i) Meerssen en omstreken (e.o.), (ii) Joure, (iii) Willemstad/ Fijnaart/ Klundert en (iv) Den Dungen/ Berlicum is het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van vvo [50-60] % of hoger. Hieronder zullen deze mogelijke lokale markten nader worden toegelicht. i) Meerssen e.o.

29. Het gebied Meerssen e.o. bestaat uit de woonkernen Meerssen, Bunde, Rothem, Geulle en Ulestraten. Ten zuiden van Meerssen e.o. ligt Maastricht. Alhoewel een reistijd van 15 minuten per auto zonder rekening te houden met de grenzen van de woonplaats tot een ruimere geografische markt zou leiden, wordt er conform eerdere besluiten in eerste instantie van uitgegaan dat inwoners van Meerssen e.o. hun dagelijkse boodschappen binnen het eigen gebied doen.

30. In Meerssen e.o. bevinden zich drie winkels van partijen, te weten een Jumbo in Rothem, een Super de Boer in Bunde en een Super de Boer in Meerssen. Behalve de winkels van partijen zijn in dit gebied verder nog supermarkten van Lidl (Meerssen), C1000 (Bunde) en Spar (Ulestraten) gevestigd. Op basis van vvo bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van partijen in Meerssen e.o. [60-70%]. De omzetten zijn niet voor alle concurrenten in Meerssen e.o. bekend, zodat geen berekening van het marktaandeel op basis van omzet kon worden gemaakt.

31. Uit het (markt)onderzoek naar de gevolgen van de concentratie voor de concurrentie op de mogelijke lokale markt Meerssen e.o. zijn geen duidelijke factoren naar voren gekomen die het hoge gezamenlijke marktaandeel van partijen relativeren. Integendeel, tijdens het onderzoek hebben partijen gegevens overgelegd die wijzen in de richting van een mogelijke relevante geografische markt die beperkt is tot voornoemd geografisch gebied. Anders dan door partijen in de melding is gesteld, hebben partijen niet aannemelijk weten te maken dat de winkels van Albert Heijn en Aldi te Maastricht ook klanten uit Meerssen e.o. trekken.

32. Uit omzetherkomstonderzoek van de Jumbo te Meerssen/ Rothem van januari 2008 is gebleken dat […] 50% van de klanten uit Meerssen e.o. komt. Ongeveer […] % van de klanten

7 Openbare versie Openbare versie

komt uit Maastricht en […] % uit andere omliggende plaatsen.14 Vergelijkbaar onderzoek van de Jumbo aan de Franciscus Romanusweg te Maastricht heeft laten zien dat […] % van de klanten afkomstig is uit Meerssen e.o. In het omzetherkomstonderzoek van de Jumbo in Meerssen/ Rothem van januari 2008 wordt opgemerkt dat sluiting van de winkels van Super de Boer in Bunde en Meerssen en/ of C1000 in Meerssen een positieve invloed kan hebben op de omzetontwikkeling van Jumbo. Met name dit laatste wijst erop dat van de beide winkels van Super de Boer een disciplinerende werking uitgaat op de winkel van Jumbo.

33. Ten aanzien van de winkels van Super de Boer te Meerssen en Bunde hebben partijen aangegeven dat zij niet beschikken over herkomstgegevens van klanten. Partijen hebben hun stelling dat beide Super de Boer-winkels vooral een lokale functie hebben niet nader onderbouwd.15

34. Desgevraagd is ook door een marktpartij aangegeven dat inwoners van Meerssen e.o. zich bij het kopen van de dagelijkse boodschappen beperken tot dit gebied. Het zou daarom om een duidelijk bepaald verzorgingsgebied gaan. Volgens de bevraagde marktpartij zijn de inwoners van Meerssen e.o. voor hun dagelijkse boodschappen met name georiënteerd op Meerssen e.o., hetgeen betekent dat de afvloeiing voor food naar Maastricht slechts zeer beperkt is.

35. Gelet op het hoge marktaandeel van partijen in Meerssen e.o., de kennelijke disciplinerende werking van de winkels van Super de Boer in Meerssen en Bunde op de winkel van Jumbo in Meerssen/ Rothem, de sterke koopkrachtbinding met betrekking tot Meerssen e.o. en de geringe concurrentiedruk van supermarkten buiten dit gebied is er reden om aan te nemen dat als gevolg van de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de mogelijke regionale/lokale markt Meerssen e.o op significante wijze zou kunnen worden belemmerd, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. ii) Joure

36. In Joure bevinden zich twee winkels van partijen, te weten een Jumbo en een Super de Boer. Behalve de winkels van partijen zijn in dit gebied verder nog supermarkten van Albert Heijn, Poiesz en Aldi gevestigd. Op basis van vvo bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van partijen in Joure [50-60] %. Op basis van omzet is het gezamenlijke marktaandeel van partijen [40-50] %.

14 Genoemde percentages zijn berekend op basis van omzet. Ondanks het feit dat Maastricht qua inwoneraantal groter is dan Meerssen e.o., levert dit toch een aanwijzing op dat consumenten vooral in één richting – van Maastricht naar Meerssen – reizen en niet omgekeerd. 15 Partijen bedoelen hiermee een functie uitsluitend ten behoeve van de woonplaats van vestiging.

8 Openbare versie Openbare versie

37. Uit het (markt)onderzoek naar de gevolgen van de concentratie voor de concurrentie op de mogelijke lokale markt Joure zijn factoren naar voren gekomen die het relatief hoge gezamenlijke marktaandeel van partijen relativeren, met name omdat gebleken is dat inwoners van Joure hun dagelijkse boodschappen ook in de (grotere) plaatsen Heerenveen (op 10 minuten afstand van Joure) en Sneek (op 13 minuten afstand van Joure) doen. Volgens een bevraagde marktpartij neemt de concurrentie tussen alle in Joure gevestigde supermarkten alleen maar toe door de sterke supermarktformule van Jumbo. Consumenten zouden bij prijsstijgingen of kwaliteitsdalingen eenvoudig kunnen uitwijken naar supermarkten in omliggende plaatsen, met name Heerenveen en Sneek.

38. Gelet hierop is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de mogelijke lokale markt Joure op significante wijze zou kunnen worden belemmerd, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. iii) Willemstad-Fijnaart-Klundert

39. In het gebied Willemstad-Fijnaart-Klundert bevinden zich drie winkels van partijen, te weten een Jumbo te Willemstad, een Super de Boer te Fijnaart en een Super de Boer te Klundert. Behalve de winkels van partijen zijn in dit gebied verder nog supermarkten van Aldi (Fijnaart) en MCD (Klundert) gevestigd. Op basis van vvo bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van partijen in Willemstad-Fijnaart-Klundert [60-70] %.

40. Uit het (markt)onderzoek naar de gevolgen van de concentratie voor de concurrentie op de mogelijke lokale markt Willemstad-Fijnaart-Klundert zijn factoren naar voren gekomen die het hoge gezamenlijke marktaandeel van partijen relativeren, met name omdat gebleken is dat de beide winkels van Super de Boer een sterke lokale functie vervullen waardoor het niet aannemelijk is dat deze winkels concurrentiedruk uitoefenen op de winkel van Jumbo te Willemstad. Dit is een indicatie dat de relevante geografische markt kleiner is dan het gebied Willemstad – Fijnaart – Klundert. Indien de relevante geografische markt rondom de winkel van Jumbo in Willemstad toch als ruimer bezien dient te worden, is het aannemelijk dat de relatief grote winkel van Albert Heijn in Dinteloord op 11 minuten reisafstand per auto een meer nabije concurrent is dan de winkels van Super de Boer in Fijnaart en Klundert.

41. Gelet hierop is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de mogelijke regionale/lokale markt Willemstad-Fijnaart-Klundert op significante wijze zou kunnen belemeren, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. iv) Den Dungen/ Berlicum

9 Openbare versie Openbare versie

42. Voor het gebied Den Dungen/ Berlicum geldt dat partijen op basis van vvo een marktaandeel hebben van [60-70] %. Dit marktaandeel wordt gerelativeerd vanwege het feit dat Den Dungen en Berlicum fysiek van elkaar gescheiden zijn door een kanaal waarover één brug is aangelegd die regelmatig open staat om passerend scheepvaartverkeer door te laten. Uit omzetherkomstonderzoek blijkt dat supermarkten uit Den Dungen slechts in zeer beperkte mate een alternatief zijn voor inwoners uit Berlicum, en omgekeerd. Partijen hebben bovendien aannemelijk gemaakt dat supermarkten in Heeswijk-Dinther, Rosmalen, St. Michielsgestel en/ of Schijndel voor inwoners van Den Dungen wel een alternatief zijn, wat betekent dat het gezamenlijk marktaandeel van partijen op elke mogelijke regionale markt daalt tot onder de 50%.

Wijziging van de melding

Voorstel partijen

43. Om mededingingsrechtelijke problemen op voorhand weg te nemen, heeft Jumbo op 27 november 2009 de melding van de voorgenomen concentratie aangepast. Deze wijziging is als bijlage opgenomen bij dit besluit en vormt een integraal onderdeel daarvan. Hieronder worden de belangrijkste punten samengevat weergegeven.

44. Jumbo draagt zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk […] maanden na het besluit op de melding als bedoeld in artikel 37, lid 4, van de Mededingingswet (hierna: het NMa-besluit) al haar rechten voortvloeiende uit de contractuele relatie met de winkel van Super de Boer aan de St. Rochusstraat in Bunde over aan de beoogde koper Schuitema B.V. (C1000). Schuitema B.V. vervult tot de definitieve overdracht van de winkel de rol van monitoring trustee in de zin van de NMa Richtsnoeren Remedies 2007, die conform deze Richtsnoeren zal toezien op de levensvatbaarheid, het concurrentievermogen en de overdraagbaarheid van de winkel van Super de Boer in Bunde.

45. Indien binnen […] maanden na het NMa-besluit blijkt dat de overdracht van de Super de Boer-winkel in Bunde aan Schuitema B.V. om wat voor reden dan ook niet doorgaat, stelt Jumbo de NMa hiervan onverwijld op de hoogte. Binnen een termijn van 3 weken na deze kennisgeving benoemt Jumbo een door de NMa goed te keuren monitoring trustee.

46. Indien Jumbo er binnen de nog resterende periode van de termijn van […] maanden niet in slaagt om een andere koper dan Schuitema B.V. te vinden, dan krijgt een van partijen onafhankelijke en door de NMa goedgekeurde trustee de onherroepelijke opdracht en volmacht om de winkel van Super de Boer in Bunde binnen […] maanden (binnen […] maanden gerekend vanaf de datum van dit besluit) aan een derde te verkopen. Hierbij zullen de NMa Richtsnoeren Remedies 2007 in acht worden genomen.

10 Openbare versie Openbare versie

47. Jumbo zal in de 10 jaar na overdracht direct noch indirect enig economisch belang in noch invloed op de winkel van Super de Boer in Bunde verwerven, tenzij de NMa vooraf heeft aangegeven dat de structuur van de markt zodanig is gewijzigd dat daartegen geen bezwaar meer bestaat.

Beoordeling voorstel partijen

48. Door de verkoop van de winkel van Super de Boer in Bunde daalt het gezamenlijke marktaandeel van partijen in Meerssen e.o. op basis van vvo van circa [60-70] % naar [50-60]%.16

49. De wijziging, zoals deze door partijen is ingediend, is aan de concurrenten van Jumbo en Super de Boer in Meerssen e.o. voorgelegd in een zogenaamde markttest. Uit de reacties op de markttest kan de conclusie worden getrokken dat de gesignaleerde mogelijke belemmering van de mededinging wordt weggenomen.

50. De Raad heeft geen reden om aan te nemen dat met de wijziging van de melding de in de punten 29 tot en met 35 geïdentificeerde mogelijke mededingingsproblemen niet zijn weggenomen.

(ii) Inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel

51. Ten tijde van het nemen van dit besluit maakt Jumbo nog onderdeel uit van de inkooporganisatie . Bij de melding zijn stukken overgelegd waaruit blijkt dat de samenwerking tussen Jumbo en Superunie per 1 januari 2010 zal worden beëindigd. Inmiddels is duidelijk geworden dat Jumbo tezamen met Schuitema B.V. (C1000) een nieuwe inkooporganisatie zal opzetten onder de naam "Bijeen". Dit maakt dat bij het bepalen van de marktpositie van partijen op de inkoopmarkt uitsluitend rekening moet worden gehouden met de individuele inkoopposities van partijen.

52. Gezien het beperkte gezamenlijke marktaandeel van partijen ([10-20] %) op de mogelijke nationale markt voor inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel en de aanwezigheid van grote concurrenten op deze markt, waaronder Ahold (Albert Heijn) en Superunie, is er geen reden om aan te nemen dat de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze zou kunnen belemmeren, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie.

16 Naar verwachting ligt het gezamenlijke marktaandeel van Jumbo en Super de Boer in Meerssen e.o. op basis van omzet per vierkante meter van de supermarkten beneden dit percentage, omdat kan worden verondersteld dat de discounter Lidl te Meerssen een hogere omzet per vierkante meter behaalt dan de winkels van Super de Boer in Bunde en Meerssen. Voor Meerssen e.o. is het voor de NMa niet mogelijk gebleken om een compleet beeld van de omzetgegevens te verkrijgen.

11 Openbare versie Openbare versie

VII. CONCLUSIE

53. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat na wijziging van de melding de concentratie, onder de voorwaarden zoals beschreven in de punten 43 tot en met 47 van dit besluit, de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze zou kunnen belemmeren, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie.

54. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de gewijzigde melding betrekking heeft geen vergunning is vereist, onder de voorwaarden zoals beschreven in punten 43 tot en met 47 van dit besluit.

Datum: 4 december 2009

De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze:

W.g. F.J.H. Don Lid van de Raad van Bestuur

Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de Rechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam

12 Openbare versie