Analyse Consultatiefase Onderwijs2032 Reacties Op Hoofdlijnen Advies
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Analyse consultatiefase Onderwijs2032 Reacties op hoofdlijnen advies December 2015 1 Inleiding 04 7 Vakoverstijgend leren, denken en werken 52 2 Verantwoording, feiten en cijfers 08 7.1 Thematische versus vakgeoriënteerde kennis 54 3 Algemene indruk 12 7.2 Vaardigheden en kennis van leraren 55 7.3 Indeling vakoverstijgende domeinen 56 4 Persoonsvorming 16 4.1 Algemeen 17 8 Voorwaarden voor 4.2 In de praktijk 20 toekomstgericht onderwijs 58 4.2.1 Filosofie 20 8.1 Toezicht en examinering 59 INHOUDSOPGAVE 4.2.2 Innovatie 20 8.2 Positie van de leraar 62 4.2.3 Beweging en gezondheid 21 8.3 Lesmethoden en werkvormen 65 4.2.4 Taal en literatuur 22 8.4 Maatwerk en persoonlijke aandacht 66 4.2.5 Omgaan met geld 23 8.5 Doorlopende leerlijnen 67 8.6 Overige benodigdheden 5 Vaste kern aan basiskennis en voorwaarden 68 en -vaardigheden 24 5.1 Taalvaardigheid en rekenvaardigheid 25 9 De hoofdlijnen van het advies: 5.1.1 Algemeen 25 wat verdient meer aandacht? 70 5.1.2 Engels vanaf groep 1 26 9.1 Inhoudelijk 71 5.1.3 Tweede moderne vreemde taal 30 9.1.1 Gezondheid, voeding 5.1.4 Overige taal- en en beweging 71 rekenvaardigheid 31 9.1.2 Kunst en cultuur 74 5.2 Digitale geletterdheid 33 9.1.3 Duurzaamheid 76 5.2.1 Algemeen 33 9.1.4 Religieonderwijs 77 5.2.2 Programmeren en 9.2 Rollen, partijen en invalshoeken 78 computational thinking 33 9.2.1 Ouders 78 5.2.3 Mediawijsheid 35 9.2.2 Onderwijstypen 79 5.2.4 Typen versus schrijven 37 9.2.3 Lerarenopleidingen 80 5.3 Burgerschap 38 9.2.4 Omgeving van de school 80 5.3.1 Algemeen 38 9.2.5 Wat, waartoe en hoe 81 5.3.2 Burgerschap in de praktijk 38 9.2.6 Vernieuwing 82 5.3.3 Wereldburgerschap 41 9.2.7 Reikwijdte 82 5.4 Kennis van de wereld: 9.2.8 Onderbouwing 83 meer van minder 41 5.4.1 Algemeen 41 10 Dialoog: terugblik en vervolg 84 5.4.2 Kennis en informatie 42 11 Over dit onderzoek 88 6 Verdieping en verbreding 48 6.1 Motivatie 49 Bijlage I: 6.2 Praktijk 50 Overzicht bronnen consultatiefase 90 Deze rapportage is opgesteld door een onderzoeksteam van EMMA - Experts in Media en Maatschappij. 02 03 In februari 2015 ging het Platform Onderwijs2032 van start, in het leven geroepen door staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) om een kabinetsadvies te 1 schrijven over de inhoud van toekomstgericht onderwijs. Het Platform, onder leiding van Paul Schnabel, baseert zich voor dat advies op een maatschappelijke dialoog, voorbeelden uit het buitenland en wetenschappelijke inzichten. Op 1 oktober 2015 presenteerde het Platform de hoofdlijnen van zijn advies, met het uitdrukkelijke verzoek aan eenieder om hierop feedback te geven. Waarmee is men het eens of oneens, hoe kunnen bepaalde onderdelen uit de hoofdlijnen van het advies concreet worden ingevuld, missen er onderdelen? Vragen als deze markeerden de ‘consultatiefase’ die na 1 oktober INLEIDING van start ging en die tot begin december duurde. In deze periode voerden de Platformleden, onderwijs is samenhangend en begeleidt leerlingen net als in de dialoogfase, gesprekken over de in hun ontwikkeling tot vaardige, waardige én hoofdlijnen van het advies met leraren, leerlingen, aardige volwassenen die zelfstandig en zelfbewust schoolleiders, ouders, bestuurders, werkgevers zijn. Scholen krijgen in het voorstel ruimte en en culturele en maatschappelijke organisaties flexibiliteit om hun onderwijsaanbod in te richten die het Nederlandse onderwijs een warm hart op een manier die past bij hun leerlingen, hun toedragen. Ook verspreidde het Platform gerichte onderwijsvisie en locatie. vragen via gesprekskaarten en de website onsonderwijs2032.nl. Tot slot ontvingen de Samenvattend stelt het Platform in de Platformleden tegen de tweehonderd inhoudelijke hoofdlijnen van het advies onderwijs voor waarin reacties per mail of post. Daaronder vallen ook onderstaande onderdelen terugkeren.1 De goede voorbeelden van hoe de voorstellen nu onderdelen hebben betrekking op het primair en al in de praktijk worden gebracht. De resultaten voortgezet onderwijs, zowel speciaal als regulier van de consultatiefase worden meegenomen onderwijs en van praktijkonderwijs tot vwo. in het opstellen van het uiteindelijke advies, dat in januari 2016 aan staatssecretaris Dekker - Persoonsvorming is in toekomstgericht wordt gepresenteerd. Het Platform vroeg een onderwijs van groot belang. onderzoeksteam van EMMA - Experts in Media en Het Platform beschouwt de school als oefenplaats Maatschappij de resultaten te analyseren. In deze om persoonlijke kwaliteiten te ontwikkelen. rapportage doet het team daarvan verslag. Leerlingen worden gestimuleerd een nieuwsgierige en creatieve houding in te nemen en leren ondernemend en flexibel te zijn. Beweging en Hoofdlijnen advies: een voorstel expressie zijn daarbij van belang, ook omdat Op 1 oktober 2015 presenteerde het Platform dit bijdraagt aan groepsvorming en omdat Onderwijs2032 de hoofdlijnen van zijn advies, leerlingen er hun eigen fysieke mogelijkheden een voorstel voor toekomstgericht onderwijs. Dat mee leren kennen. Bovendien stimuleert fysieke 1 Het gaat in deze rapportage met nadruk om onderdelen die terugkeren in de hoofdlijnen van het advies die het Platform Onderwijs2032 op 1 oktober 2015 presenteerde. Die hoofdlijnen zijn te vinden op onsonderwijs2032.nl. Omdat het eindadvies dat in januari 2016 aan de staatssecretaris wordt gepresenteerd mede gebaseerd is op input die het Platform in de consultatie- fase na 1 oktober heeft ontvangen, verschilt dit eindadvies op bepaalde onderdelen mogelijk van de hoofdlijnen. 04 05 activiteit de gezondheid. Het Platform stelt voor terugkeren. Scholen en leraren krijgen in de ogen persoonsvorming in het gehele onderwijsaanbod van het Platform meer flexibiliteit om keuzes te vorm te geven. maken die passen bij hun profiel en visie. Het is belangrijk dat ze hiervoor verantwoordelijkheid - Leerlingen leren een vaste kern aan nemen. Op dit moment wordt hun vrije ruimte basiskennis en -vaardigheden. nog (te)veel bepaald door de druk van toezicht en Die kern hebben ze nodig om de wereld om examinering. Het Platform hecht daarom waarde hen heen te begrijpen en mede vorm te geven. aan een andere balans tussen centrale examens Tot de vaste kern behoren: taalvaardigheid en schoolexamens. Sommige vaardigheden zijn en rekenvaardigheid, digitale geletterdheid, immers niet meetbaar, maar wel merkbaar. Tot burgerschap en kennis van de wereld in drie slot spelen leraren in de voorgestelde hoofdlijnen domeinen (natuur & technologie, mens & een stevige rol bij de uitwerking. Zij krijgen meer maatschappij, taal & cultuur). regie over de onderwijsinhoud en geven daar met hun lerarenteam vorm aan. - Leerlingen verdiepen of verbreden die kennis en vaardigheden op basis van eigen Leeswijzer mogelijkheden en interesses. Doordat de vaste kern aan basiskennis en De structuur van deze rapportage volgt de lijn -vaardigheden goed wordt afgebakend, ontstaat van de hoofdlijnen van het advies, aangezien alle ruimte deze te verdiepen en verbreden. Daarbij bijdragen direct zijn te koppelen aan hetgeen in vormen de vragen, nieuwsgierigheid, interesses de hoofdlijnen staat. Dat is ook niet verwonderlijk: en mogelijkheden van leerlingen een belangrijke het Platform heeft mensen actief opgeroepen te leidraad. Zij kunnen bijvoorbeeld kiezen uit reageren op zijn voorstel. De hoofdstukken 4 tot en specialisaties als beroepsgerichte vakken, moderne met 7 bevatten daarom reacties op de inhoudelijke vreemde talen of informatica. Ook is het belangrijk kern van die hierboven zijn beschreven: (4) dat scholen structureler met andere partijen persoonsvorming, (5) een vaste kern aan samenwerken, bijvoorbeeld met maatschappelijke basiskennis en -vaardigheden, (6) verdieping en en culturele instellingen, het bedrijfsleven en verbreding en (7) vakoverstijgend leren, denken sportclubs. en werken. Hoofdstuk 8 bevat reacties die niet zozeer de inhoudelijke kern raken, maar die - Leerlingen leren, denken en werken veel meer gaan over de (rand)voorwaarden vakoverstijgend. voor toekomstgericht onderwijs: toezicht en Wat het Platform betreft, staat de klassieke examinering, benodigdheden om onderwijs te indeling in vakken in toekomstgericht veranderen (zoals een andere positie van de onderwijs niet meer centraal. Eerder moeten leraar en maatwerk) en doorlopende leerlijnen. maatschappelijke thema’s en de ontwikkeling en In hoofdstuk 9 beschrijven we welke onderdelen vragen van leerlingen het vertrekpunt vormen, aan in de hoofdlijnen van het advies meer aandacht de hand van drie domeinen: natuur & technologie, zouden verdienen, zowel op inhoudelijk vlak mens & maatschappij en taal & cultuur. Die (thema’s en disciplines die gemist worden) als op domeinen zullen bestaan uit vraagstukken meer procesmatig niveau (bijvoorbeeld partijen die waarin kennis en vaardigheden uit verschillende te weinig gehoord zouden zijn en invalshoeken). vakdisciplines samenkomen. Hoofdstuk 10, tot slot, gaat over de dialoog en het vervolg van Onderwijs2032: over het voortzetten Naast dit inhoudelijke deel - het zwaartepunt van van het gesprek. de hoofdlijnen van het advies - bevat het nog korte paragrafen waarin het eigenaarschap van scholen, toezicht en examinering en de rol van de leraar 06 07 Op 1 oktober 2015 heeft het Platform Alle bijeenkomsten zijn op de website van Ons Onderwijs2032 zijn voorlopige advies op hoofdlijnen Onderwijs2032 weergegeven in een tijdlijn, zie 2 gepresenteerd en iedereen uitgenodigd zijn of hiervoor www.onsonderwijs.nl/tijdlijn. haar reacties en/of aanvullingen hierop toe te sturen. Mede op basis van deze reacties hebben Naast alle