Nr.4 | februari 2017 MAGAZINE VOOR KATHOLIEK EN CHRISTELIJK ONDERWIJS HOE POLARISATIE DE SCHOOL BINNENKOMT FOCUS: INTERVIEW ‘KINDEREN LEIDERSCHAP DE SAMEN- WIM DE JONG MOETEN EN SPIRI - WERKINGS- Over het erfgoed VANAF TWEE TUALI TEIT SCHOOL van christelijk JAAR NAAR Wat beweegt de Breng die onderwijs SCHOOL’ schoolleider? pedagogisch een Een rondvraag stap verder met vijf Tweede Kamerleden de klas van... ‘IK MOET VAAK LACHEN TIJDENS MIJN WERK’ Tekst: Hester van de Kaa | Fotografie: Michel Groen “Sinds een aantal jaar ben ik mentor van een betrokken voelen bij de maatschappij. De klas van... 4 vmbo-klas. Ik vind het eindexamenjaar een Ze moeten leren zich in een ander te bijzonder jaar. Leerlingen realiseren zich dat verplaatsen en ik geloof dat verhalen van NAAM: LINDA VAN DER ZWAAN het hun laatste jaar is: ze zijn bezig met de anderen hen anders leren kijken. Daarom LEEFTIJD: 38 toekomst, worden ‘echte mensen’. En ze zijn regel ik gastlessen. Pas bijvoorbeeld kwam IS: DOCENT zich zeer bewust van de keuze die ze een ex-gedetineerde zijn levensverhaal MAATSCHAPPIJLEER moeten maken voor een vervolgopleiding. vertellen. Hij benadrukte: jullie hebben nu EN MENTOR Dat vinden ze heel moeilijk: ze zitten er de de kans om te kiezen. En we kregen SCHOOL: VLIETLAND COLLEGE, rest van hun leven aan vast. VVD-Tweede Kamerlid Leendert de Lange LEIDEN Ze ervaren wel druk. Worden ook zenuwach- over de vloer. In mijn klas hangen posters KLAS: M4D tig van docenten die telkens weer beginnen van alle politieke partijen. Op die van de VRIJE TIJD: HARDLOPEN EN over die examens. Ze moeten hard werken: VVD staat: ‘Meer straf en minder begrip voor LEZEN veel lezen, een sectorwerkstuk maken… en criminelen’. Aan het einde van zijn verhaal dan hebben de meesten buiten school ook vroeg een leerling wat de politicus ervan nog een druk leven met werk of sporten. vond als een moeder zonder geld eten zou Ik moet vaak lachen tijdens mijn werk. Het is stelen voor haar kind. De Lange zei dat er in gezellig. En ja, ik moet weleens streng zijn, de rechtspraak altijd wordt gekeken naar de maar dat hoort erbij. Het is een heel direct, omstandigheden. Toen zei die leerling: eerlijk contact. “Dan slaat die poster ook nergens op.” Mijn boodschap aan deze leerlingen is: ‘Je Dat vind ik leuk.” • bent deel van de samenleving’. Dat brengt rechten en plichten mee en dat kan heel leuk zijn. Ik vind het belangrijk dat mensen zich 2 inhoud 4 16 18 24 28 IN DEZE HOE POLARI- voorbij het ‘bewaken’ van de ‘MET HOOP SATIE DE SCHOOL katholieke, protestants-christe- HEB JE GOUD IN EDITIE BINNENKOMT 4 lijke en openbare identiteiten te HANDEN’ 28 Vooral rond thema’s als islam, komen. Samenwerking komt Pim Kalkman vroeg collega’s vluchtelingen en Zwarte Piet aan op het ontwikkelen van een en leerlingen om eens door de lijken mensen steeds feller en gezamenlijk gedragen peda- ‘bril van hoop’ naar de school te onverzoenlijker tegenover elkaar gogische visie. kijken. Er ging een wereld voor te staan. De verkiezingsuitslag hem open. zal die tendens waarschijnlijk LEIDERSCHAP EN weerspiegelen. Hoe komt polari- SPIRITUALITEIT: DE RONDVRAAG: satie de school binnen, en welke WAT BEWEEGT DE KINDEREN rol zien bestuurders, school- SCHOOL LEIDER? MOETEN VANAF leiders en leraren voor zichzelf? 18 TWEE JAAR In het traject Persoonlijk leider- NAAR SCHOOL 34 HISTORICUS schap en spiritualiteit worden In De Rondvraag stellen wij een WIM DE JONG 10 directeuren van katholieke vraag of poneren wij een stelling Heeft het christelijk onderwijs scholen uitgedaagd om over waar betrokkenen uit het zichzelf met de pacificatie van hun diepste drijfveren en waar- onderwijsveld op reageren. In 1917 ‘in het pak laten naaien’? den na te denken. “Ik heb het de aanloop naar de verkiezingen Het moest de gelijke bekostiging traject als een geschenk zijn dat Tweede Kamerleden. immers al snel bekopen met ervaren.” toenemende overheids - RUBRIEKEN bemoeienis. VERUS VERDIEPT: DE KLAS VAN…2 POLARISATIE 24 NIEUWSPLEIN 8, 9 EN 30, 31 FOCUS: Wat is polarisatie eigenlijk? COLUMN WIM KUIPER 12 BRENG DE Nico Dullemans geeft zijn visie. DIENSTVERLENING IN DE SAMENWER- En Taco Visser reageert door PRAKTIJK 13 KINGSSCHOOL te wijzen op het belang van IK HEB HOOP 14 EEN PEDAGO- dialoog. En waarom de school OPINIE 21 GISCHE STAP die zou moeten oefenen. WHAT’S IN A NAME? 22 VERDER 16 JURIDISCHE KWESTIE 32 Als je kiest voor een samen- LEDENVOORDEEL 33 werkingsschool, is het zaak om Nr.4 | februari 2017 REDACTIE ABONNEMENTEN (excl. 6% btw) VERUS MAGAZINE VOOR Hester van de Kaa (redacteur) Verus Magazine verschijnt zes keer per jaar. COLOFON Guido de Bruin (hoofdredacteur) Verus Magazine is voor leden gratis en KATHOLIEK EN CHRISTELIJK Corine de Reus (bladmanager, eind- en kost voor niet-leden 50. ONDERWIJS beeldredacteur) Voor niet-leden wordt het abonnement zonder schriftelijke opzegging (per e-mail of post) VERUS is de vereniging voor katholiek en REDACTIEADRES na een jaar automatisch verlengd voor christelijk onderwijs in Nederland. Ruim 4000 Houttuinlaan 5b, onbepaalde tijd. scholen in het basisonderwijs, voortgezet Postbus 381, 3440 AJ Woerden Er geldt een opzegtermijn van drie maanden. onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs en [email protected]. Voor informatie en losse nummers: hoger onderwijs zijn aangesloten. Vanuit het 0348 74 44 44 of [email protected]. hart inspireert, begeleidt en ondersteunt Verus VERUS DIGITAAL bestuurders, toezichthouders, schoolleiders, Het magazine kan als pdf gedownload COPYRIGHT docenten en ouders, zodat de kwaliteit van het worden van www.verus.nl. Voor overname van artikelen of gedeelten onderwijs en daarmee het welzijn van kinderen daarvan graag voorafgaand contact met de en studenten verbetert, als dienst aan onze VORMGEVING Ontwerpwerk, Den Haag redactie. samenleving. DRUK Ten Brink, Meppel COVERFOTO Hollandse Hoogte/Jan de Groen DISCLAIMER Aan de informatie in dit magazine kunnen ISSN: 2352-5320 geen rechten worden ontleend. 3 “Als politici uitlatingen doen over de islam of Marokkanen, zie ik dat sommige ouders zich terugtrekken in eigen kring” 4 Tekst: Guido de Bruin | Fotografie: Nationale Beeldbank coverstory HOE POLARISATIE DE SCHOOL BINNENKOMT Vooral rond thema’s als islam, vluchtelingen en Zwarte Piet lijken mensen steeds feller en onverzoenlijker tegenover elkaar te staan. De verkiezingsuitslag zal die tendens waarschijnlijk weerspiegelen. Hoe komt die polarisatie de school binnen en welke rol zien bestuurders, schoolleiders en leraren voor zichzelf? “Het gaat om het tonen van leiderschap op alle niveaus.” “Mensen hebben heel snel een mening, Diepe wortels het feit dat ouders zich, mede door toedoen zonder dat ze zich geroepen voelen om aan Wat Van den Berg in die reacties soms mist, van de overheid, steeds meer als klanten te geven waarom ze die hebben”, consta- is “bezinning op het waarom, op de diepe zijn gaan opstellen en minder een gezamen- teert Roelof van den Berg, bestuurder van wortels die aan standpunten ten grondslag lijke verantwoordelijkheid voor de school Noorderbasis, een gereformeerde school- zouden moeten liggen”. Dat veel ouders voelen. Uiteindelijk was er ook onder vereniging met negentien scholen in snel een positie innamen, beperkte ook de voorstanders van Zwarte Piet waardering Noord-Nederland. “In de huidige samen- ruimte voor de scholen om uit leggen voor de motivering van het besluit. “In dit leving hoef je kennelijk niet te onderbouwen waarom Noorderbasis tot haar beslissing soort situaties gaat het om het tonen van waarom je iets vindt. Alles wat niet bij je was gekomen, was zijn de ervaring. leiderschap op alle niveaus, dus ook door mening past, schuif je terzijde.” “Vanuit onze pedagogische roeping vinden de leerkrachten. We zijn gaan staan voor Dat discussies daardoor snel ontaarden in wij dat het Sinterklaasfeest een feest voor ons besluit en hebben de leerkrachten niet een strijd tussen twee kampen, heeft iedereen is waarvan de hele schoolgemeen- laten bungelen.” Van den Berg aan den lijve ervaren. schap deel uitmaakt. De constatering van De beslissing van Noorderbasis om inzake de Kinderombudsman dat Zwarte Piet kan Open voor de ander Zwarte Piet het standpunt van de bijdragen aan uitsluiting, hebben wij dan ook Leiderschap tonen en maatschappelijke Kinderombudsman te volgen en Sinterklaas uiterst serieus genomen. Wij gaan ervan uit verantwoordelijkheid nemen – dat is ook op de scholen zonder Zwarte Piet te vieren, dat zij haar werk goed doet, en dat Erna Nederlof en Arnoud Wever op het leidde bij de ouders tot tegengestelde verwacht ik van ouders ook. Maar die lijf geschreven. “Verbinding zoeken en reacties. grondhouding van vertrouwen mis ik soms.” polarisatie voorkómen, dat zit in onze Dat heeft volgens hem ook te maken met haarvaten”, zegt Wever, bestuurder van > 5 PCPO Midden-Brabant, een “Brabants- met hoofddoekjes die sociaal vooral onder ontwikkelen voor zichzelf en (on)bekende protestants” schoolbestuur met acht elkaar willen zijn. Dat verstoort de ontwik- anderen”, aldus Bruin in het boekje dat ze basisscholen in Breda en omgeving. keling van deze mensen. Dat vind ik zo over de ontwikkeling van het leerdomein “Dat betekent dat wij altijd gericht zijn op jammer.” schreef (zie kader). samenwerking en het zoeken van Anita Bruin-Raven, docent persoonlijke In een gepolariseerd maatschappelijk overeenkomsten.” vorming aan het multiculturele Edith Stein klimaat kom je er in haar lessen niet met Vanuit die visie is het voor Nederlof, College in Den Haag, beziet met lede ogen bezweringsformules als ‘we zijn toch directeur van De Fontein, vanzelfsprekend het effect van negatieve beeldvorming op allemaal gelijk’, merkt Bruin. “Persoonlijke dat haar school in de achterstandswijk haar leerlingen. “Als ik in mijn lessen met de vorming helpt wel om leerlingen met elkaar Geeren-Zuid op vier locaties het best leerlingen op zoek ga naar wie ze zijn, waar in verbinding te brengen. Ze leren zichzelf mogelijke onderwijs biedt aan leerlingen ze vandaan komen en wat hun waarden zijn, kennen in relatie met anderen, en daardoor van vooral Turkse en Marokkaanse komaf merk ik hoezeer ze te maken hebben met ontdekken ze onder andere dat ze maat- met een niet zo florissante uitgangspositie, negatieve beeldvorming.