Amiga.org.pl komputer współcześnie Spis treści

AMIGA legenda informatyki 2

Retro 4

Emulacja 6

Współczesna Amiga nowej generacji 12

MorphOS 18

AROS 25 Amiga dzisiaj

Zainteresowanie komputerem Amiga jest nieprzemijające.

Niezależnie od tych, którzy mają Amigę “od zawsze”, biegnie współcześnie jej nieprzerwany rozwój, i to wielotorowo.

Oprócz tego możemy cieszyć się różnymi hobbystycznymi rozwinięciami, pozwalającymi w sposób bardziej wygodny korzystać z rozrywki w formie retro.

Amiga dzisiaj to “amigowanie”, wielka różnorodność i wiele smaków

1 Amiga retro

AMIGA legenda informatyki

AMIGA - pierwszy na świecie komputer multimedialny. Premiera w 1985 r. Wcześniej były inne innowacyjne konstrukcje (np. firmy Xerox czy Lisa firmy Apple) ale to Amiga wnosiła fenomenalną na ówczesne czasy grafikę, animację i dźwięk. Architektura komputera to specjalizowane układy odciążające procesor. artyści Andy Warhole i Debby Harry przy pierwszej Amidze

Rewelacją był też wielozadaniowy system operacyjny.

Prasa branżowa potraktowała wtedy Amigę jako zabawkę, nie wiadomo było co z tym robić. Ten pierwszy model nazywał się po prostu Amiga, potem nazywano go . Projekt wraz z zespołem który go stworzył, z genialnym Jayem Minerem na czele, trafił pod skrzydła CBM (Commodore Business Machines), giganta w tamtym okresie jeśli chodzi o produkcję komputerów na świecie.

Kolejne modele pojawiły się 2 lata później – dopiero one odniosły sukces. i , oparte na podobnych podzespołach, okienkowy graficzny interfejs – Workbench jednocześnie rozdzieliły pierwotną koncepcję na dwie linie komputerów – “duże” i “małe” Amigi.

2 Amiga retro

“Duże” Amigi przypominały PC, były to desktopy, umożliwiające rozbudowę za pomocą kart rozszerzeń. Za sprawą rozszerzenia stały się na jakiś czas standardem w edycji wideo. Takie programy jak czy Lightwave były dumą Amigi. Inny ważny program to Scala, dzięki któremu Amiga jeszcze długie lata brylowała w sieciach kablowych lokalnych telewizji.

Amiga 4000

“Małe” Amigi to przede wszystkim najpopularniejsza Amiga 500, która stała się symbolem komputera domowego w latach 80-tych. Znana z setek wspaniałych gier. Świetny film pokazujący 100 najlepszych gier w 10 minut można obejrzeć pod tym linkiem: https://youtu.be/hUoJBerFDsA

Komputery domowe (w Polsce najczęściej były to przed Amigą 8- -bitowe Atari 800 XE i ) miały konstrukcję nazywaną współcześnie “all in one” (“wszystko w jednym”). W klawiaturze było wszystko (cały komputer). Możliwość podpięcia bezpośrednio do telewizora była w tamtych czasach dużym atutem (kolorowe monitory (zdj. Czesław Mnich) były bardzo drogie). Małe Amigi to także nowsza , i ostatni model czyli Amiga 1200.

3 Amiga retro

Amiga to nie tylko typowy komputer – domowy czy też do zastosowań profesjonalnych. Warto wspomnieć o CDTV i CD 32.

Ostatnie lata Amigi to brak innowacji technologicznych i stagnacja.

Wraz z upadkiem Commodore w 1994 r. zakończyła się pewna epoka tego komputera, ale rzesza fanów nie CDTV – korzystające z systemu Amigi zapomniane dziś pionierskie centrum domowej dała Amidze “tak po prostu” odejść. rozrywki (1991 r.) Od tego czasu, nieprzerwanie, powstają wciąż nowe konstrukcje jak również rozwijany jest system operacyjny Amigi. Każdy może znaleźć coś dla siebie.

Retro

Retro to świadome sięganie w przeszłość w odniesieniu do rzeczy użytkowych. Ogólnie moda na retro trwa i nie ominęła też komputerów.

Każda rzecz ma taki swój czas kiedy CD32 – konsola, bazująca na Amiga 1200 (1993 r.) staje się rupieciem, ale też jeśli ten czas jest bardzo długi – przedmiot może zyskiwać na wartości.

Jeszcze kilka lat temu rynek komputerów retro był inny. Stosunkowo tanio można było kupić podstawowe modele takie jak Amiga 500. Obecnie wszystko drożeje, tych komputerów nie przybywa po prostu a zapotrzebowanie jest cały czas.

Obecnie zanikły tendencje do robienia ze starego komputera na siłę komputera użytkowego na codzień. Czasy przekładania Amigi do obudów po PC, czy też wycinania w oryginalnych obudowach i upychania Amiga 600 z podłączoną archaiczną myszką typu “trumienka” dysków twardych, napędów CD, różnych rozszerzeń (słynne

4 Amiga retro

określenie “kanapka”) – to minęło. Karty turbo co prawda są słabsze jak Obecnie stawia się na elegancką dawniej, bo procesory nostalgię. lepsze niż 030 są drogie i trudno dostępne. Ale też retro nie polega na Rolę dysków twardych przejęły wydajności. Priorytetem jest miniaturowe i bezgłośne karty CF. wygodne korzystanie z bogatego zbioru gier Amigi. Stacja dyskietek ma nowoczesny Prawie każdy posiłkuje się odpowiednik o nazwie Gotek. programem WHDLoad, cenionym karta pamięci CD z pakietem głównie za możliwość uruchamianie gier dyskietkowych z dysku twardego.

Karta pamięci CF + ACA + WHDLoad to najczęściej spotykany zestaw usprawniający oryginalne “małe” Amigi.

Dosyć chętnie do grania retro wybierana jest, dawniej niechciana, Amiga 600. Jej atutem są niewielkie rozmiary.

Od wielu lat trwają prace nad przeniesieniem retro w warstwę całkowicie nowoczesną. – FPGA. To programowalne układy, pozwalające przenieść do jednego takiego układu Gotek w miejscu stacji dyskietek praktycznie cały komputer – odwzorowany jest procesor i inne układy. Niestety, kompatybilność z oryginałem nie jest 100%. Ponadto rozwiązania bywają droższe jak oryginalny sprzęt retro – przykład to będący przeniesieniem Amiga 500.

Najnowsze osiągnięcia w dziedzinie FPGA na poletku “Amiga retro” to ARMIGA oraz karta turbo do Amigi 600 o nazwie Vampire.

karta ACA 1233 (zdj. Dariusz Wiśniewski)

5 Amiga retro

Emulacja

Emulacja to inaczej udawanie. Emulatory to takie oprogramowanie które udaje inny komputer. Po co?

Załóżmy że chcesz pograć w stare gierki ze starych komputerów. One nie dadzą się uruchomić normalnie – były napisane na inny sprzęt niż używasz.

Emulator odtwarza całe środowisko, otoczkę sprzętową i systemową. W takim emulatorze można wygodnie, kliknięciami, ustawiać konkretne konfiguracje. WinUAE W temacie komputera Amiga – współcześnie istnieje jedyne wiodące rozwiązanie. UAE. Program ten ma wiele wcieleń, najbardziej znane to WinUAE – wersja UAE pod Windows. Najbardziej dopracowana.

Program jest darmowy, ale już za system musimy zapłacić. Zawartość Kickstartów (ROM) Amigi jak również Workbench, czy też nowsze wersje systemu takie jak AmigaOS 3.x czy 4.x są chronione prawem autorskim.

Jeśli chodzi o oprogramowanie pod WinUAE – najczęściej korzysta się z obrazów dyskietek w formacie AmiKIT *.ADF.

Opracowane są wygodne rozwiązania będącymi nakładkami na UAE. Takim popularnym jest darmowy AmiKIT który jest prekonfigurowanym systemem z podstawowymi programami.

6 Amiga retro

Jeszcze doskonalszym rozwinięciem jest komercyjny pakiet Amiga Forever firmy Cloanto, która mając prawa do wielu licencji dostarcza niemalże kompletne rozwiązanie. Czyli dołączone są ROM-y wszystkich Amig jak również pokaźna biblioteka oprogramowania (głównie gier) z wygodną obsługą.

Najnowsze trendy to dedykowany komputer, tak skonfigurowany że po uruchomieniu wygląda niemal jak Amiga. Jest to możliwe dzięki specjalnie przygotowanej dystrybucji linuksa PUP oraz pakietowi AmiKIT w wersji MK2.

Na razie umiarkowanie popularny Amiga Forever jest minikomputerek od Marcus Computer, w przygotowaniu A.L.I.C.E. od firmy A-Eon. Jest to na tę chwilę najbardziej doskonałe rozwiązanie programowe – spod systemu Amigi można uruchamiać bezpośrednio programy z linuksa , a całość pracuje na oddzielnym, dedykowanym komputerze. Taka współczesna namiastka Amigi jednocześnie pozwalająca nie tracić kontaktu z nowoczesnością.

A.L.I.C.E.

7 Amiga retro

posiada Amigi, poza tym zgrywanie obsługi gier wydanych pierwotnie na Emulacja - szkółka jest czasochłonne i kłopotliwe. dyskietkach – stał się dostępny za darmo. Od tego momentu pliki z cz.1 Skąd brać gry “The Company” uważam za “czyste” i bardzo dobre na start przy Kilka podstawowych informacji Jeśli chodzi o nielegalne źródła to jest wchodzeniu w temat “Amiga i ich dużo. Największym zbiorem jest klasyczne gry”. Żeby umieć skonfigurować sobie kolekcja TOSEC (The Old School emulator trzeba rozumieć choć Emulation Center) i można ją znaleźć Na początek proponuję dwie gry i pobieżnie pewne zależności. na torrentach. program Jeśli chodzi o legalne to są, ale na System Amigi składał się z dwóch razie zajmujemy się tematem od Magic Ball części – jedna znajdowała się w kości strony “jak zacząć za darmo i To kompilacja 21 pinballi, czyli ROM na płycie głównej. Druga to legalnie, i jeszcze żeby było łatwo”. stołów typu flipery. Są to: Ultimate zawartość dyskietek z systemem, Największym ograniczeniem jest Pinball Quest, The, Thomas The podpisanych jako Workbench. zdobycie legalnie ROM-ów, bo np. Tank Engine’s Pinball, Pinball Żeby gra z małej Amigi – np. Amigi gier (udostępnionych legalnie za Wizard, First Person Pinball, Time 500 – zadziałała wystarczy mieć darmo) jest masa. Scanner, Pinball Magic, Power ROM; w oryginalnym komputerze Pinball, Quiksilver Pinball wkładało się dyskietkę z grą i to Korzystanie z gier w formie plików Simulator, Pinball Dreams, Pinball wystarczało. Zawartość dyskietek wykonywalnych Fantasies, Reflexity: Pinball Workbench jest potrzebna gdybyśmy Challenge, Soccer Pinball, chcieli używać programów, bądź Najprostsze rozwiązanie to projekt Obsession, Pinball Illusions, Pinball wogóle chcieli “pobawić się” w The Company. Mania, Pinball Prelude, Pinball postawienie systemu w emulatorze. Hazard, Slam Tilt, Pinball Brain Damage, Magic Ball, Pinball Wizard Zawartość kości ROM określana jest V2.0 też jako . Jest to coś więcej niż odpowiednik dzisiejszego BIOS- Alien Breed 3D II: The Killing -u bo zawierał część systemu Grounds operacyjnego. Kickstart miał To gra FPP czyli chodzimy i numerację podwójną – przykładowo rozwalamy przeciwników. ROM 3.0 miał oznaczenie v39, a są jeszcze podwersje. Wspominam o Deluxe Paint 5.2 tym ponieważ często gra wymaga Idea jest następująca: gra zostaje To program do rysowania. konkretnej wersji. W prawdziwej połączona z plikami niezbędnymi do Amidze radzono sobie montując dwa jej uruchomienia – częścią emulatora Uprzedzam że wiele gier i większość ROM-y i przełącznik do nich. Dziś i ROM-em. Taki pojedynczy plik programów nie zniosło próby czasu pod emulatorem jest to o wiele *.exe uruchamiamy pod Windows – – niska rozdzielczość współcześnie wygodniejsze – załatwia się to i już. Autorskie opracowanie nazywa może razić i dla wielu być nie do kliknięciem. się tcUAE i najnowsza wersja to zaakceptowania. 2.6.0 – podaję dla formalności bo i Zarówno ROM-y, jak i całe tak nie mamy wpływu na wersję, jest Jak wygląda korzystanie z plików oprogramowanie Amigi zostało “zrośnięta” z grą. od “The Company” przeniesione wysiłkiem wielu osób Przez wiele lat były wątpliwości co do internetu, gdzie krąży w formie do legalności tego rozwiązania. Na Podczas pobierania i instalacji mogą plików. szczęście twórcom systemu AROS być komunikaty antywirusów – to są Można sobie zgrać z własnej Amigi udało się opracować własny ROM fałszywe alarmy. Szczególnie jak ktoś chce. Ale większość nie nie naruszający licencji. Także wrażliwy jest firewall Comodo program WHDLoad – kluczowy dla (najlepiej przy monicie o działanie

8 Amiga retro

wybrać opcję “Uruchom jako W lewej części znajduje się lista Po wybraniu pozycji na liście po instalator/aktualizator”). Większość gier – jest tak jeśli plik zawiera cała lewej stronie zawartość w prawej tych alarmów bierze się właśnie z kolekcję, np. tu widoczna seria części zmienia się (zrzut 2). prób łączenia z internetem – podczas Alien Breed. W prawej części Podane są dane dla oryginalnej uruchomienia sprawdzane jest czy widoczne są informacje o wydaniu historycznej edycji: firma, rok, kody nie ma nowszej wersji. takie jak autorzy opracowanej do gry. Po uruchomieniu pliku pokaże się kompilacji pliku i sterowanie w okienko (zrzut 1). grze.

zrzut 1

zrzut 2

Jeśli chcemy wrócić na ekran początkowy – trzeba kliknąć ? (pytajnik). Chcąc grać – naciskamy Start. Wyjście jest klawiszem End.

9 Amiga retro

legendarny Pinball Ilussions z pakietu “Magic Ball”

Alien Breed 3D 2: The Killing Grounds; po oswojeniu się z ziarnistością pikseli i nieco pomniejszonym ekranem rozgrywki – gra się całkiem przyjemnie

Deluxe Paint 5.2 – menu z górnej belki jest pod prawym przyciskiem myszy

10 najważniejsze miejsca w sieci

polskie strony zagraniczne strony zagraniczne sklepy

(realizujące wysyłkę za granicę, w tym do Polski, podano kraj siedziby) http://amiga.org/ http://www.ppa.pl/ najstarsze forum na świecie największe polskie miejsce w sieci; forum, wiadomości i wiele innych http://www.vesalia.de/

Niemcy

http://amigaworld.net/ http://exec.pl/ inne duże forum http://www.amigakit.com/ najstarszy serwis amigowy w Polsce Wielka Brytania

http://amiga-news.de/en/ http://www.amigapodcast.com/ serwis wiadomości podkasty (audycje) http://www.relec.ch/frch/

Szwajcaria polskie sklepy http://www.amigans.net/

kolejne forum http://retroami.com.pl/ http://www.amibay.com/forum.php głównie sprzęt giełda (cały świat) http://aminet.net/ http://www.efunzine.com/ największy zbiór oprogramowania wszystko (dostępność i aktualne ceny – na telefon)

http://amiga.net.pl/ literatura

11 AmigaOS 4

Cały współczesny rozwój Amigi AmigaOS 3.1 (np. Amiga 1200, Współczesna opiera się na osobie Trevora CD32). Dickinsona. pasjonata Amigi. To on Amiga nowej powołał firmę A-Eon, i jest motorem Problemem jest dalszy rozwój. napędowym (także finansowym) Przekroczenie bariery obsługi generacji rozwoju sprzętu, systemu i pamięci 2 GB, czy przejście na oprogramowania. obsługę wielu rdzeni procesora i Amiga NG to skrótowe określenie system 64 bit – to są standardy współczesnych amig (“Amiga Next Komputery AmigaOne są bardzo współczesnego świata od dawna, w Generation”). Pierwszy raz to drogie. Wynika to nie tylko z wyboru przypadku Amigi oznaczałyby utratę określenie zostało użyte w kontekście procesora PPC, ale z braku kompatybilności oprogramowania. prototypu Amiga MCC firmy możliwości rozłożenia kosztów Ten sam problem dotyczy systemu Gateway, Współcześnie określenie (projektowanie, testy, sterowniki, MorphOS. “amigi NG” jest pojemne i obejmuje koszty licencji). Jest za mały rynek i nurt hobbystycznych rozwinięć nie ma jak to się zamortyzować. Skąd przywiązanie do PPC? Stała za pierwotnej Amigi. Niemniej, tym tradycja (karty turbo do Amigi), najbardziej właściwe określenie dla Są tańsze rozwiązania, np. ale obecnie jest to konieczność. “Amiga NG” dotyczy komputerów komputerki SAM firmy ACube. Sposób zapisu bajtów, tzw. Big produkowanych pod marka Mimo wszystko aktywnych Endian, współcześnie jest rzadko “AmigaOne”, które pracują pod użytkowników, to znaczy używany w procesorach. Przejście na kontrolą systemu AmigaOS 4.x posiadających sprzęt a nie tylko architekturę procesora x86 wiązałoby sympatyzujących biernie na forach się z przepisaniem systemu i ze Marka AmigaOne została utworzone internetowych, jest ledwie kilka startem od zera (niekompatybilne przez firmę Amiga Inc. Obecnie tysięcy. oprogramowanie). Możliwe jest firma Amiga zajmuje się przejście na architekturę ARM, ale i urządzeniami mobilnymi, i tylko na Jeśli chodzi o część sprzętową to tak nie ma na to zasobów ludzkich. płaszczyźnie oprogramowania. Nie AmigaOne bardzo przypominają PC. jest wogóle zainteresowana rynkiem Ale sprzęt jest unikalny, nie tylko Amiga NG nie jest w stanie dogonić komputerów desktop, w tym procesor. świata (za mało zasobów rozwojem komputerów Amiga i jej finansowych i programistów), to systemu. Jeśli chodzi o najnowszy AmigaOS – hobbystyczne rozwiązanie. Ale ze ma zachowane wszystkie rzeczy czyli wszystkich nowych form Prawa licencyjne do rozwijania jest Workbench, rozwiązania takie jak “amigowania” jest tym najbardziej AmigaOS 3.1 jak i do znaku RAM dysk, Libs, i t.d. – to jest ciągle komercyjnym i dopracowanym towarowego AmigaOne posiada ten sam system tylko powoli produktem. obecnie firma Hyperion. To ona jest unowocześniany. odpowiedzialna za przepisanie AmigaOS 3.1 z Motoroli 68k na PPC. W system jest wbudowany emulator procesora o nazwie Pierwsze modele AmigaOne były Petunia. Działają więc programy produkowane przez firmę na pisane “pod system”, natomiast zlecenie Amiga Inc. Najnowsze rzeczy wymagające oryginalnych modele na mocy umowy licencyjnej czipsetów typu AGA – nie. z Hyperionem produkuje firma A- -Eon. Sprawę kompatybilności rozwiązano implementując emulator UAE. W tym wcieleniu nazywa się RunInUAE. Dołączane są ROM-y wszystkich sprzętów na jakich działał

12 AmigaOS 4

AmigaOS 4.0

AmigaOne X1000 (zdj. Hans de Ruiter)

13 AmigaOS 4

Strony polskie Strony zagraniczne

http://www.amigaos.net/ http://a-eon.com/ najlepsza strona o AmigaOS 4.x producent AmigaOne http://www.amigaone.pl podstawowa strona o AmigaOne i AmigaOS 4.x w Polsce

http://amigax1000.blogspot.com.au/ http://www.acube-systems.biz/ najlepszy blog o Amigach NG producent AmigaOne 500 i komputerków SAM

http://forum.amigaone.pl forum użytkowników AmigaOne http://blog.a-eon.biz/blog/ blog Trevora Dickinsona http://w2ww.hyperion- -entertainment.com/index.php firma rozwijająca AmigaOS

http://www.os4depot.net/ oprogramowanie do AmigaOS 4.x http://forum.hyperion- https://amigaone.wordpress.com/ -entertainment.biz/ blog o AmigaOne forum firmy Hyperion do kontaktu z użytkownikami

http://www.intuitionbase.com/ informacje o AmigaOS 4.x i http://blog.hyperion- AmigaOne -entertainment.biz/ http://www.amigaos.pl/ blog programistów Hyperionu strona o AmigaOS

Pozostałe strony i blogi

HKvalhe’s AmigaOne 500 Blog – http://hkvalhea1-500.blogspot.com/ blog użytkownika AmigaOne 500, Norweg ale jest wersja angielska

AMIGAoneX – http://amigaonex.blogspot.ru/ Kevin Saunders, grafik, znany głównie z plakatów dla A-Eon

14 AmigaOS 4

Kolejne obsługiwane komputery to Obsługiwany sprzęt SAM 460EX i różne jego odmiany System oraz nowe modele AmigaOne – Pierwsze obsługiwane były maszyny X1000 i X5000. Najbliższe plany to 32-bitowy, oparty o kernel o nazwie deweloperskie oparte o płyty główne obsługa modelu AmigaOne A1222 , Prace nad przepisaniem go na Teron CX i PX, sprzedawane – także który jest w fazie testów. systemy PowerPC zostały rozpoczęte zwykłym pasjonatom – jako modele przez Hyperion w 2001 r. , finalna AmigaOne SE i AmigaOne XE. Warto wspomnieć że aktualna wersja wersja AmigaOS 4 ukazała się Zapewniła je firma Eyetech na mocy systemu jest dostępna dla zwykłych końcem 2006 r. umowy z Amiga Inc. Amig wyposażonych w kartę PPC. W porównaniu do AmigaOS 3.1 AmigaOS 3.1 miał być najpierw Również godny odnotowania jest system AmigaOS 4.x jest ewolucją a przepisany na procesory PowerPC fakt obsługi najnowszej wersji nie rewolucją – mamy desktop znany (potem miała być nowsza wersja systemu przez emulator WinUAE – od lat jako Workbench, dźwięk to systemu i kolejne komputery). Firma dzięki temu AmigaOS 4.x został AHI, i tak dalej. Wchodząc w detale która to robiła na zlecenie Amiga “unieśmiertelniony” i od tej pory nie to liczba usprawnień jest duża ale nie Inc., bardzo to rozwlekła w czasie, zależy od sprzętu. spektakularna. Przy przepisywaniu nie chciała przekazać kodów systemu trzeba było rozwiązać tak źródłowych, do tego doszła sprawa podstawowe problemy jak sprzedawania płyt Teron mini jako uniezależnienie się od czipsetów kolejne modele AmigaOne bez Amigi. Obecny rozwój to mozolne porozumienia z Amiga Inc. Z drugiej gonienie standardów – na przykład strony był problem finansowy z zrobiono tak oczywistą rzecz jak płatnością za wykonaną pracę, i obsługa pamięci wirtualnej – tego koniec końców w ugodzie sądowej przecież wcześniej nie było. zapadł wyrok. Firma “przepisująca” system Amiga OS 3.1 otrzymała Główne plusy widoczne dla prawa do dalszego jego rozwijania i użytkownika to dążenie do obsługi do znaku towarowego AmigaOne nowoczesnych standardów (złącza, (2009 r.). karty graficzne), warto też podkreślić bardzo dobrą polonizację systemu. Ta firma to Hyperion. Co do Eyetech – to nie ma po nim śladu, ale System jest komercyjny, o AmigaOne ich produkcji były długo zamkniętych źródłach i płatny. podstawowym sprzętem. Aktualna wersja AmigaOS to 4.1 FE Problem pojawił się w momencie gdy 53.38 (15.05.2015 r.) stary sprzęt zaczął się wykruszać – Hyperion wtedy przepisał system na Najnowsza wersja SDK to 53.30 komputerki SAM firmy ACube – (06.09.2015 r.) modele 440ep i 440 Flex. Przez pewien krótki czas rozważano port systemu na stare komputery Apple PowerPC (projekt Moana) ale nie Red One F czyli wersja komputerka doszło do ukończenia prac. Zamiast SAM 460 w wydaniu firmy Relec tego powstał port na maszyny II (2009 r.).

15 AmigaOS 4

AmigaOS 4.1 FE pod emulatorem WinUAE, widoczny uruchomiony Hively Tracker (zdj. Matteo Trevisan)

Trevor Dickinson przy swojej AmigaOne X1000 w trybie pracy dwumonitorowej

16 AmigaOS 4

Kupujemy sprzęt pod AmigaOS 4

Jest duży wybór sprzętu, ale ze mają gorszy procesor, za to nowsze procesor, ograniczona ilość wszystkich form “amigowania” jest złącza (PCI-e, SATA). pamięci RAM. to rozwiązanie najdroższe. Użytkowo realnie patrząc – wszystko Warto wspomnieć o komputerze Pierwsza generacja sprzętu – poniżej 1 GHz (procesor) jest za Pegasos 2. Wydajnościowo jest na komputery od Eyetech wolne. W sumie nie chodzi o poziomie AmigaOne XE, wymagania systemu a dodatkowa zaleta to obsługa Komputery AmigaOne – modele SE, oprogramowania. systemu MorphOS (tak więc XE i mini. Oparte są na procesorach można mieć dwa systemy na PowerPC, z zegarem 600–933 MHz. Trzecia generacja sprzętu – jednym komputerze). komputery AmigaOne od A-Eon AmigaOne SE Zdjęć nie zamieszczam ponieważ To modele AmigaOne X1000 oraz żaden z komputerów nie miał Jest komputerem kolekcjonerskim o następca AmigaOne X5000. Są to własnej dedykowanej obudowy. niskiej wydajności i nawet gdyby dobre komputery, wydajnościowo na Pozytywnie wyróżniła się jedynie była okazja go kupić – użytkowo poziomie Apple G5. Mimo niższych konstrukcja SAM 440ep odradzam. zegarów procesora niż G5 (nieszablonowa obudowa Nexus konstrukcyjnie są bardziej Psile) oraz komputery AmigaOne AmigaOne XE nowoczesne (np. karty grafiki na X1000 i X5000 (grafika Boing PCIe) niestety cena ich jest bardzo Ball). Jest najszybszym spośród wysoka. wymienionych tutaj modeli Istotne zagadnienia rozbudowy AmigaOne pierwszej generacji. Jest W przygotowaniu jest model konfiguracji konkurencyjny w odniesieniu do AmigaOne A1222 który ma być nowszych komputerków produkcji tanim sprzętem propagatorskim. Nie jest tak że będą pasowały ACube (rozbudowa, wydajność), Chodzi o to że użytkowników wszystkie urządzenia które da się główna wada to stare złącze karty komputerów AmigaOne i innych wpiąć w sloty. Tylko te które maja graficznej (AGP x2). współczesnych rozwiązań jest sterowniki. ułamek całości użytkowników AmigaOne mikro (różnie pisana komputera Amiga. AmigaOne Lista kart graficznych nazwa, np. micro AmigaOne, µ-A1) A1222 ma być takim komputerkiem kompatybilnych ze sterownikami “dla mas”. Radeon HD: Jest komputerkiem zgrabnym o RadeonHD Driver Hardware niewielkich gabarytach, niestety ma A1222 lokuje się raczej Compatibility małą ilość pamięci graficznej i wydajnościowo w okolicach sprzętu ograniczone możliwości rozbudowy. drugiej generacji (nieco szybsza od Lista sprzętu dla AmigaOS 4.1 dla SAM460/AmigaOne 500), ale jak klasycznej Amigi: Druga generacja sprzętu – wszystkie AmigaOne od A-Eon AmigaOS 4.1 Classic Hardware komputery od ACube umożliwia zainstalowanie fizycznie Compatibility List więcej niż 2 GB RAM. To SAM 440 ep, SAM 440 Flex i Są też pewne konkretne SAM 460. Ukazały się w wielu Inne komputery zależności, np. do komputerków wariantach. Godne polecenia są SAM 460 EX/AmigaOne 500 jedynie modele 460 EX i AmigaOne Komputer Amiga 1200/4000 karta graficzna musi być 500 – pozostałe są zwyczajnie za wyposażony w kartę PPC. Wadą tego niskoprofilowa. wolne. SAM 460 i AmigaOne 500 są rozwiązania jest powolność – słaby porównywalne a AmigaOne XE –

17 MorphOS

MorphOS MorphOS na świecie jest mało popularny, choć w Polsce ma mocną grupę użytkowników. Niewątpliwym MorphOS jest systemem atutem jest tani sprzęt na którym wywodzącym się z AmigaOS 3.x można go uruchomić. Standardem choć oficjalnie nie bazuje na jego obecnie jest dostosowywanie go do źródłach. Rozwija się niezależnie od używanych komputerów Apple z AmigaOS 4.x. PPC, które oferują niezłą – jak na amigowe potrzeby – wydajność. Jedną z podstawowych różnic jest Obecnie najmocniejszą obsługiwaną mocne oparcie w MUI. Porzucono konfiguracją jest Apple G5 2,7 GHz. Workbencha którego zastąpił Ambient. Niestety mimo że konstrukcja jest wydajniejsza niż konkurencyjne Pomimo że wizualnie bardziej komputery AmigaOne, także sporo przypomina dystrybucję linuksa fani tańsza, pochodzi z 2005 r. systemu zarzekają się że “od środka” jest soczyście amigowy. Brak nowego sprzętu to był jeden z problemów “na przyszłość” MorphOS ale sytuację zażegnano.

PowerMac G5, 2,7 GHz DP PCI-X

18 MorphOS

Strony polskie Wsparcie (dokumentacja do starszego sprzętu) http://morphos.pl/ KsiegaEfikiV1.5 (pdf) dedykowana strona tylko o http://www.morphos-storage.net/ MorphOS następca repozytorium podanego Płyta główna . Dokument (po wcześniej polsku) oprócz dokładnej specyfikacji opisuje samodzielną budowę komputera na bazie tej płyty

http://www.warmup- Pegasos_2 -asso.org/index.php?op=edito http://www.ppa.pl/forum/morphos/ strona z forum, prowadzi to dokumentacja hardware (ang.), wątki na forum PPA o MorphOS papiosaur paczka zawiera 3 dokumenty w *.pdf : User Manual, Audio Connectors, Front Panel Connector

Strony zagraniczne ThePegasosBook_V2.3

Księga Pegazosa (ang.) – archiwum zawiera 4 pliki: Tom I – Introduction and release notes Tom II – The Pegasos https://plus.google.com/u/0/commu Tom III – MorphOS http://www.morphos-team.net/ nities/117248216958402863748 Tom IV – , MacOSX and strona twórców systemu społeczność MorphOS-a w Google+ other systems

Genesi_Pegasos_2 Pozostałe strony i blogi Paczka 4 dokumentów *.pdf (ang.) MorphOS Library od Freescale Semiconductor: http://library.morph.zone/Main_P Pegasos II Firmware https://morph.zone/news/ age Genesi Pegasos II Kernel and NFS podstawowa strona – wiadomości, kompendium Facility forum Genesi Pegasos II Yellow Dog Yasu’s MorphOS Blog Linux 4 https://morphosuser.wordpress.com/ Genesi Pegasos II Debian Linux

jPV’s MorphOS Page http://jpv.wmhost.com/morphos/ind http://morphos-files.net/index2.php ex.html zbiór oprogramowania, niestety od stycznia 2016 bez aktualizacji MorphOS na Wikipedii https://en.wikipedia.org/wiki/Morp hOS

19 MorphOS

API AmigaOS (binarnie zgodny z MorphOS jest komercyjny, płatny. Obsługiwany sprzęt aplikacjami 68k Amigi oraz Dostępna jest pełnowartościowa formatami wykonywalnymi wersja jako demo, które po 30 Pierwsza wersja działała na PowerUP i WarpOS dla Amiga minutach drastycznie zwalnia. komputerach Amiga z kartą PPC. PPC). ABox częściowo opiera się na Niedogodność usuwa się przez Było to w 2000 r. Ostatnia wersja dla źródłach AROS-a. Zawiera wykupienie klucza licencyjnego. Jest Amigi miała numerek 1.4.5. kompilator Trance JIT. Inne istotne on przypisany do sprzętu, ale w elementy to Reggae – podsystem uzasadnionych przypadkach (awaria Kolejne były: komputery Pegasos i datatypów, a właściwie własna komputera) jest możliwe Pegasos 2, później komputerek Efika obsługa multimediów. Za przeniesienie licencji na inny. (od MorphOS 2.0). Pegasosy i Efika drukowanie odpowiedzialny jest Aktualna wersja MorphOS to 3.9 to komputery firmy Genesi, która Turbo Print, USB to Poseidon. (19.06.2015 r.). Wersja 3.10 ma początkowo wspierała rozwój ukazać się w przedziale maj-sierpień MorphOS-a. 2017 r.

Obecnie obsługiwane jest wiele modeli firmy Apple (te z procesorami PPC). Pierwszy był G4 (2009 r.), kolejne to: eMac, , PowerBook G4, iBook G4, .

Myśli się też o wykorzystaniu fabrycznie nowych komputerów. Najpierw był SAM 460 EX, teraz przyszedł czas na komputer AmigaOne X5000.

W planach jest przeniesienie systemu na tani i popularny sprzęt – prawdopodobnie będzie oparty o domyślny wygląd systemu, poniżej – modyfikacja upodabniająca do procesory AMD. AmigaOS 4.1 FE

System

32 bitowy, na mikrojądrze (własnościowy). Część bibliotek i innych elementów, np. pulpit Ambient, są otwarto źródłowe.

Ambient to pulpit zamiast Workbencha. Bazuje na MUI. Powinien przypasować osobom które na Amidze lubiły Directory Opusa.

Ważnym elementem systemu jest emulowanie starego AmigaOS 3.1. Zapewnia to ABox który jest klonem

20 MorphOS

Kolejna generacja sprzętu – Apple korzystania z linuksa PPC, ale OSX Kupujemy sprzęt pod jest lepszą opcją. Przede wszystkim tylko stare modele MorphOS-a z procesorem PPC – to ważne żeby Komputery można podzielić na trzy nie kupić na procesorze Intela. A podstawowe typy: Jest wielka różnorodność sprzętu, i ściślej – sprawa jest skomplikowana, – “poręczny” – czyli Mac mini, eMac jest on dosyć tani. Ale zakup wymaga ponieważ niekiedy trzeba znać nie – laptop – czyli PowerBook wnikliwości przy wyborze, ponieważ tylko model ale konkretne – solidny stacjonarny (czyli większe jest wiele czynników wpływających oznaczenie serii żeby komputer komputery w “wieżach”) – na przydatność konkretnych dobrze działał z MorphOS-em. Są PowerMac egzemplarzy. opracowane zestawienia, linki dałem na końcu opracowania. Mac mini Najstarsza generacja sprzętu – Jeżeli komputer ma zintegrowaną komputery od bplan/Genesi grafikę – warto wybierać modele z Dosyć popularny komputer, którego pamięcią większą, nie 32 a 64 MB główną zaletą jest kompaktowa Pegasos I (rzutuje to na komfort pracy z obudowa przypominająca niewielkie To ciekawostka hobbystyczna. Niski programami takimi jak ). płaskie pudełko. zegar 600 MHz, do tego felerny, Jeżeli komputer ma wymienną kartę “słynny” mostek Articia S. grafiki i będziemy chcieli wymieniać Najczęściej kupowany to 1,42 GHz Zakup ma sens jeśli komputer został na lepszą – jesteśmy skazani na karty choć zdarza się upolować wersję 1,5 poprawiony łatką sprzętową April 2. Apple, które tanie nie są. Można GHz. Mimo wszystko bardziej komputer przeflaszować kartę pecetową, ale kolekcjonerski niż użytkowy. opinie są takie że jest to rozwiązanie eMac zawodne. Pegasos II Jeśli chodzi o pamięć RAM – 1 GB Warto rozważyć jedynie ostatnią Jest interesującą konstrukcją. Były może być za mało przy korzystaniu wersję, z 2005 r.: wersje 600 MHz i 1 GHz. Ta druga z np. z przeglądarki Odyssey na – procesor PowerPC G4 1,42Ghz pewnością jest już fajna (możliwości rozbudowanych stronach, z drugiej – karta graficzna ATI RADEON podobne jak np. AmigaOne 800 XE), strony system nie obsłuży więcej jak 9600 64MB RAM także możliwość zainstalowania 1.5 GB (podobna sytuacja jest przy – pamięć RAM 2 GB DDR SDRAM AmigaOS 4 (niewiele komputerów AmigaOS). obsługuje AmigaOS i MorphOS Kupując trzeba uważnie czytać nie Komputer znajduje się w monitorze, jednocześnie). Ale… jeśli jedynym tylko specyfikację modelu ale i niestety monitor jest CRT co jednak kryterium jest wydajność – są szczegóły aukcji – dosyć często powoduje że mimo tylko 17 cali propozycje lepsze i tańsze. trafiają się egzemplarze z częściowo ekranu jest trochę duży (ma duży tył), wymontowanymi podzespołami – waży też niemało (ok. 20 kg). Efika bez dysku twardego czy pamięci To miniaturowy komputerek, o RAM. Peryferia (klawiatura, mysz) Były próby przełożenia eMaca do nikłych możliwościach rozbudowy, to też rzadkość. Kolejna sprawa to normalnej obudowy i podpięcia którego główną wadą jest nie tyle waga przesyłki i związany z tym jej normalnego monitora. Niestety niski zegar procesora (400 MHZ) co koszt. nieudane. Problemem jest nierozszerzalna pamięć RAM w niestandardowość użytych skromnej wielkości 128 MB. To jest Mimo wszystko sprzęt Apple “z elementów (budowa płyty głównej i wystarczające do działania systemu, demobilu” wychodzi tanio. Istotną zasilacz), dodatkowo ręczne ale nie pozwala na normalne zaletą jest możliwość korzystania ustawianie trybów graficznych na użytkowanie “do codziennych równolegle z systemu Apple (ostatnia podpiętym monitorze jest uciążliwe zadań”. obsługiwana wersja PPC to OSX (ciężko dopasować rozdzielczości i 10.5 Leopard). Tym samym daje to odświeżanie ekranu optymalnie). W dostęp do dużej bazy skrócie – można, ale nie warto się oprogramowania. Jest też możliwość męczyć.

21 MorphOS

eMac jest niedoceniany a wart rozważenia – w porównaniu z Mac mini jest tańszy i ma więcej pamięci RAM.

eMac (zdj. http://www.recycledgoods.com)

Mac mini(zdj. Moparx)

22 MorphOS

PowerBook

Bardzo kusząca opcja – notebook. Wybór dotyczy kilkunastu modeli, o przekątnej ekranu 15–17 cali, wyposażonych w grafikę 64–128 MB VRAM, procesory 1,0–1,67 GHZ i 2 GB RAM-u.

Niestety o ile zakup może być tani konieczne będą dodatkowe nakłady. Nie ominie nas dokupienie baterii (najpewniej zamiennika). Trzeba też liczyć się z tym że matryca jest wyświecona, oraz z możliwym padem sprzętu (laptopy zużywają się szybciej). Dosyć często sprzedawane są bez zasilacza (musi dawać minimum 65W). Niejednokrotnie sprzęt jest sfatygowany (braki klawiszy, pęknięcia obudowy), trzeba uważnie przebierać.

PowerMac

Multum modeli stacjonarnych. PowerMac występował w wielu “edycjach”, to co jest warte rozważenia zaczyna się od PowerBook G4, 1,25 GHz, A1046 (zdj. e-bay) Quicksilver czyli procesor powyżej 700 MHz.

W dalszym ciągu są to komputery do których nie ma nowszej grafiki (mają złącza AGP). Inne wady to gabaryty oraz niejednokrotnie hałaśliwa praca. Komputery ładne, ale jednak omijane.

Ciekawszą propozycją są modele z procesorem G5. Największa moc – procesory 1,8–2,7 GHz. Największe możliwości rozbudowy. Profesjonalny sprzęt, kolejna generacja to MacPro, już na Intelu.

Wada to duże gabaryty. Nieco zastrzeżeń jest do chłodzenia – dosyć różne modele PowerMac z procesorem G4 awaryjne, i niespotykane rozwiązanie (zdj: https://powerpccentre.wordpress.com) (chłodzenie wodne). Mimo wszystko chyba najlepszy sprzęt pod MorphOS.

23 MorphOS

G5 od środka (zdj. http://www.creativemac.com)

Komputery od A-Cube i A-Eon Przydatne linki

Od ACube obsługiwany jest SAM kupujemy sprzęt – zestawienie 460 EX/AmigaOne 500 (bliźniacze http://morphos.pl/morphos-i-sprzet/ konstrukcje). Zegar procesora maksymalnie 1.2 GHz. kupno PowerBooka http://morphos.pl/kupujemy- Od A-Eon – AmigaOne X5000 z -powerbooka/1618/ tym że ten komputer jeszcze nie jest w oficjalnej sprzedaży z MorphOS. kompatybilny sprzęt – pełny wykaz Wydajnościowo jest na poziomie http://www.morphos- PowerMaca z G5. -team.net/hardware

Oba są o wiele droższe niż przedstawione wyżej propozycje. Ich jedyny atut to ten że jest to najnowszy rocznikowo sprzęt.

24 AROS

AROS

AROS to skrót od „Amiga Research ” (ze względów licencyjnych od 2007 r. słowo Amiga w pełnej nazwie zostało zastąpione słowem AROS).

Idea była prosta – przenieść system Amigi na inne platformy sprzętowe. I to się stało – powstały wersje na PowerPC, ARM a najlepiej rozwinął się na x86 (PC). Jest nawet wersja na Motorolę 68k. AROS obecnie chyba przestaje aplikacji Windows (za pomocą System powstał z użyciem tzw. dryfować w wielu kierunkach naraz linuksowego Wine). inżynierii wstecznej, czyli działanie – najnowsze tendencje to AmigaOS 3.1 zostało odtworzone bez wspomniana hybryda AROS-a z W 2016 r. AEROS ma być wydany użycia źródeł. Odpowiednikiem linuksem o nazwie AEROS wydana na konsolę indieGO! (projekt z Workbencha jest Wanderer, a zamiast na x86 i ARM (użyty linuks to Kickstartera). Jest to konsola do gier MUI użyto (własne, Debian). retro na bazie Raspberry Pi 2 niekompatybilne rozwiązanie). (opcjonalnie Odroid C1 lub Odroid AEROS umożiwia uruchamianie XU4). Największym problemem jest brak oprogramowania z AROS-a, z oprogramowania. Drugim, bardzo linuksa, z Amigi (za pomocą istotnym, jest zbyt wielka emulatura JanusUAE) a także różnorodność sprzętowa PC – niesie to konieczność pisania wielu sterowników do wielu urządzeń. Jest to niewykonalne garstką osób.

Problem próbowano obejść poprzez gotowe składaki PC o nazwie ARES – złożone z komponentów obsługiwanych przez AROS-a.

Obecnie najpopularniejsza odmiana AROS-a to IcAROS Desktop w wersji LiveDVD (z opcją instalacji na dysku oraz do uruchomienia pod maszyną wirtualną).

Wiele projektów których motorem napędowym był Pascal Pappara jest już przeszłością – np. AspireOS na Acer Aspire One, Broadway X na Efikę MX (2012 r.) czy AEROS na Raspbery Pi (2013 r.).

25 AROS

miejsca po polsku strony zagraniczne o1i’s Planet AROS http://planet-aros.heimstetten.net/ http://aros.sourceforge.net/pl/ blog z informacjami o nowościach sekcja polska z kilkoma artykułami przetłumaczonymi na głównej https://en.wikibooks.org/wiki/Aros/ stronie domowej AROS-a User/Docs http://aros.sourceforge.net/ wiki z dokumentacją dla centrala, polska sekcja strony była użytkowników linkowana wyżej https://en.wikibooks.org/wiki/Aros/ Developer/Docs wiki z dokumentacją dla deweloperów

http://aros-exec.org/ główny serwis społeczności

https://power2people.org/ strona do zbiórek funduszy na http://archives.aros-exec.org/ projekty repozytorium plików

http://arosworld.org/news.php najnowsza strona o AROS-ie

26 Niniejsza broszura powstała ze złożenia zawartości strony amiga.org.pl, dla łatwiejszej dystrybucji. Celem jest popularyzacja rozwoju Amigi.

Planuję powołanie periodyku “Amiga NG” opartego wyłącznie na treściach o: AmigaOS 4, MorphOS, AROS.

Jeśli jesteś zainteresowany współpracą - skontaktuj się: [email protected]

27 28