CDEFGHIJKKJHGFDIJKCDEFGHIJKKJHGFDIJKEFGHIJKKJ OREN ZIEN EN ZWIJGEN: DE NIEUWE GELUIDSNORMEN GEWIKT EN GEWOGEN

Twee weken geleden lanceerde men met mp3-spelers.» karikatuur van maakt. Alsof die spraak van onze Hoge Gezond- Vlaams minister van Leefmilieu, HUMO De Vlaamse muzieksector paar decibels méér – 103 in plaats heidsraad. Wij hebben het goede Natuur en Cultuur Joke Schau- ondertekende vorig jaar een char- van 100 – het verschil niet zouden voorbeeld gegeven, en wat is daar vliege een voorstel om de deci- ter waarin ze verklaren niet hoger maken. Maar dat doen ze verdo- mis mee? bels op festivals en in clubs aan te zullen gaan dan 103 dB. Onvol- rie wél: die 3 dB betekent een ver- »Trouwens, in Zwitserland en doende streng? dubbeling in volume, want decibels Scandinavië hebben ze al langer banden te leggen – een bijzonder Vinck «Natuurlijk. Dat charter is werken volgens een zogenoemde strenge normen, en die wérken. ingewikkeld voorstel dat audiolo- er alleen gekomen omdat de sec- logaritmische schaal. 100 dB is al Bovendien is de vrees totaal onge- gen en organisatoren met elkaar tor bang was dat de minister te gevaarlijk, 103 is dubbel zo gevaar- grond dat er minder festivalgan- zou moeten verzoenen. Om kort te lage normen zou opleggen. ’t Was lijk. gers opdagen zodra de volume- gaan: bezoekers van clubs en fes- een signaal: ‘Kijk, wij zijn wél be- »Trouwens: er gaan al jaren stem- knop naar links wordt gedraaid. Uit gaan met de gezondheid van onze men op om niet in dB(A) te meten een Duitse studie blijkt dat mensen tivals zullen voortaan maximaal bezoekers.’ Sorry, maar tijdens de maar in dB(C) (onder dB(A) – dB zelfs nog meer naar festivals zou- 100 decibel over zich heen mogen rondetafelconferentie van decem- in deze kolommen – vallen de fre- den gaan. Mij verwondert dat niet. krijgen, of liever: een gemiddel- ber 2009 was iederéén – festival- quenties die het menselijk oor kan Ga maar eens een kijkje nemen op de van 100 dB, gemeten over een organisatoren, discotheekuitba- waarnemen, dB(C) neemt ook de de internetfora van festivals: daar kwartier. ters, audiologen, nko-artsen en laagste frequenties mee, red.). Dat wordt al lang geklaagd over het milieudiensten – het erover eens zou niet slecht zijn, want er zijn nu veel te hoge geluidsniveau. dat er een begrenzing moest ko- al aanwijzingen dat de lage tonen »De kritiek dat het voorstel- men. Oké, er was discussie over – bassen, dus – een enorme impact Schauvliege betuttelend is en je de Schauvliege kreeg daarop een or- de precieze grens, maar niet over op ons lichaam hebben. Lange, ma- mensen vrij moet laten, gaat hele- kaan van negatieve reacties uit de de premisse.» gere mensen zouden bijvoorbeeld maal niet op. Wie zijn oren per se muzieksector. Hadden organisato- HUMO Maar die grens van 100 dB een groter risico op een klaplong wil kapotmaken tijdens een con- ren, clubs, geluidstechnici en ar- is dus wel veilig? lopen. Helaas zijn er nog te weinig cert kan dat nog altijd. Alleen vind tiesten vorig jaar al geen stap in Vinck «Helemaal niet! Dat is het wetenschappelijke studies die dat ik dat je het publiek duidelijk moet de goede richting gezet door een hem net: dit voorstel is een zeer bevestigen: we kunnen de overheid informeren over de gevaren van te charter te ondertekenen waarin ze scherp compromis tussen veilig- nog geen pasklare cijfers geven om luide muziek – net zoals met die plechtig beloofden niet boven de heid en werkbaarheid. De enige vei- een beleid mee uit te werken.» waarschuwingen op sigarettenpak- 103 dB te gaan? Aha! En waarom lige norm is 75 dB, maar daarmee HUMO De muzieksector is bang jes. Daarom zal er aan de ingang moet Vlaanderen weer per se de kan je niet eens het geroezemoes dat buitenlandse groepen Vlaande- van clubs en grote festivals een niet slimste van de klas zijn, als in onze van het publiek overstemmen, en ren links zullen laten liggen als de mis te verstane boodschap han- buurlanden groepen lekker 106 dB dan is je hele muziekbeleving naar nieuwe normen er komen. Zou het gen: ‘Zonder gehoorbescherming mogen produceren? En waarom de vaantjes. Organisatoren kunnen daarom niet beter zijn om het pro- naar een concert gaan is onverant- KNAEPS

E stelt de minister zo’n betuttelende I dus niet anders dan de muziek op bleem meteen op Europees niveau woord.’ Eén op de vier mensen is G maatregel voor, die bovendien de een onveilig volume zetten. Maar aan te pakken, in plaats van nu – extreem gevoelig voor lawaai en zal doodsteek voor onze muziekcultuur als muzikanten maximaal 100 dB we citeren Herman Schueremans zeker en vast gehoorschade oplo- zou kunnen betekenen? En als ze MASSAMOORD van 87 dB, maar de jongeren op steeds meer jonge mensen op die »De oorzaken van die wereld- produceren én het publiek draagt – de slimste van de klas te willen pen. Staan er op een wei als die eens wat vaker buiten zou komen, Audioloog Bart Vinck doceert aan de dansvloer niet, ook al krijgen ze klagen over gehoorverlies en oor- wijde gehoorepidemie zijn al uit- oordopjes die het geluid met 25 dB zijn, en te hopen dat de rest volgt? van of Pukkelpop dan weet ze toch dat een drummer de UGent en de Universiteit van evenveel decibels te verwerken. De suizingen. De cijfers: 18 procent van gebreid onderzocht, en op basis dempen, kan je gerust drie dagen Vinck «Met een beetje goede wil 60.000 toeschouwers, dan lopen in zijn eentje al meer dan 100 dB Pretoria, en stond aan de wieg van uitbater is dus wel verantwoorde- de jongeren tussen 12 en 18 ver- daarvan hebben specialisten een naar een muziekfestival gaan zon- zal dat ook lukken. De Europese er 15.000 ernstig gevaar. Dat noem produceert? Ook muziekliefheb- de eerste tinnituskliniek in Vlaan- lijk voor zijn werknemers, maar niet toont ernstige gehoorschade, bijna classificatie van de risico’s opge- der gehoorschade op te lopen. Unie broedt nu al op een richt- ik niet zomaar een probleem, dat bers uitten hun ongenoegen op in- deren. Hij is één van de architec- voor zijn klanten. Dat is toch raar? 1 op de 5 dus. De rekruteringsartsen steld. Festivals en discotheken blij- »Daarom stoort het me verschrik- lijn voor het maximumvolume van noem ik een massamoord op het V ternetfora en in lezersrubrieken, al ten van het voorstel-Schauvliege. Op dit moment is alleen een Konink- bij de pilotenopleiding van het Bel- ken de grootste boosdoeners, sa- kelijk dat de muzieksector er zo’n mp3-spelers, nota bene op voor- oor.» kreeg Schauvliege hier en daar ook De wettelijke geluidsnormen voor lijk Besluit uit 1977 van toepassing, gisch leger vinden nauwelijks nieu- voorzichtig applaus, onder andere de muzieksector komen er niks te en dat maakt een uitzondering voor we kandidaten: bijna niemand be- van tinnituspatiënten en festival- vroeg, zo vindt hij. alle eenmalige grote evenementen. schikt nog over een perfect gehoor, gangers die de monstervolumes Bart Vinck «Er gaapt nu nog een Lees: zolang de buren er niet te veel wat nodig is om te mogen vliegen. beu zijn. Als ze het debat over ge- enorme kloof in de wet: de Belgische last van hebben, mogen zomerfes- Zij vragen me al jaren om mee te hoorschade wilde aanzwengelen, is arbeidswetgeving bevat – terecht tivals en discotheken of clubs die ijveren voor duidelijke normen. Als ‘Van de 60.000 toeschouwers ze daar alvast in geslaagd. – zeer strenge geluidsnormen die maar één keer in de maand open we zo doorgaan, stevent onze ziek- Soit: is dit voorstel echt zo onno- onze arbeiders afdoende bescher- zijn onbeperkt decibels produceren. teverzekering af op een catastro- zel en onhaalbaar als de critici be- men tegen lawaai op de werkvloer, Dat KB houdt zich alleen bezig met fe, want de ziekenfondsen kunnen weren, zo wilden wij graag weten, maar daarbuiten staat er gewoon- de milieuhinder, niet met het risico onmogelijk al die peperdure hoor- op Rock Werchter of Pukkelpop of zitten er ook goede kanten aan? weg géén rem op het aantal deci- op gehoorschade. apparaten terugbetalen. En dan En zullen uw en onze favoriete roc- bels. Een voorbeeld: werknemers »In Europa en de VS is de alarm- zwijg ik nog over de impact op de kers en ravers echt unplugged moe- van een discotheek zijn wettelijk bel jaren geleden aan het rinke- arbeidsmarkt: waar blijven we met ten gaan om die grens van 100 dB verplicht gehoorbescherming te len gegaan: in de wachtzalen van al die slechthorenden in een eco- lopen er 15.000 ernstig gevaar’ te halen? One-two-three-four, go! dragen vanaf een geluidsniveau neus-, keel- en oorartsen duiken nomie die draait op communicatie?

56 – HUMO Nr 3675 | 06 8 FEBRUARI 2011 HUMO – 5 7

HUM_0611_000_REG_GELUID_JOM.indd 56-57 04/02/11 15:54 CDEFGHIJKKJHGFDIJKCDEFGHIJKKJHGFDIJKEFGHIJKKJ OREN ZIEN EN ZWIJGEN: DE NIEUWE GELUIDSNORMEN GEWIKT EN GEWOGEN V MY BLOODY EARS solo en je hebt het al vlaggen. Maar je niet in een paar maanden bijge- een soort burgerlijke ongehoor- pleegde een muziekliefhebber zelf- nog tot in de kleinste details be- De minister mag dan al normen met de hand op het hart: het Leq stuurd.» zaamheid moeten aanhangen: die moord die al jaren aan tinnitus en discussieerd moet worden. Maar vastleggen, het zijn de geluidstech- van dat hele concert lag netjes on- Van Roy «Het publiek kan nog al- groep boeken en de boetes op voor- hyperacusis leed, zie het Dossier wat lees ik ’s anderendaags in de nici die aan de knoppen draaien. der de 98 dB. tijd kiezen, hè: blijven of weggaan. hand betalen. Maar dat zou toch Gehoorschade in Humo 3603, krant: ‘Schauvliege wil halvering Als vaste geluidsman van Daan, »Op TW Classic speelde drie- Als ik een concert te luid vind, ga ik absurd zijn?» red.). Ik verwachtte dat iedereen van het aantal decibels.’ Tja, niet Novastar en De Mens stond Bert kwart van de groepen vorig jaar helemaal achteraan staan. Of ik ga HUMO Mee eens. Maar heb je dan vierkant tegen zou zijn, maar de moeilijk dat ze dan denken dat ik Van Roy al in honderden Europe- al onder de 100 dB. Misschien dat buiten een sigaretje roken: zo krij- helemaal geen oren naar die stel- concertorganisatoren vroegen er nog nooit op een fuif ben geweest se clubs en feesttenten achter de Black Eyed Peas erover gingen, gen de omvergeblazen haartjes in ling van professor Vinck? Gehoor- zélf om! Muzikanten waren de en niet van festivals hou. mengtafel; zijn collega Vincent Phi- maar dan alleen in dB(C). Al dat mijn oren de kans om weer rechtop schade is toch een serieus pro- voorbije jaren alsmaar luider gaan »Het is alleen een bijzonder in- lippart mixt al jaren de concerten gezever over buitenlandse geluids- te gaan staan (lacht). Serieus: je bleem? spelen, en ze wilden een stok ach- gewikkeld verhaal, met veel tech- van dEUS en tourde onlangs nog mannen die zich van die normen moet je oren af en toe laten rusten. Hessens «Natuurlijk. Maar wij ter de deur. nische details. De ene 100 dB is de in Japan, Korea, China en Austra- geen bal aantrekken is compleet »Ik besef dat Vincent en ik mak- programmeren voor muzieklief- »Dus ben ik die normen gaan uit- andere niet, om maar iets te noe- lië met CocoRosie. Wat vinden zij? onterecht. Op de grote festivals kelijk praten hebben: wij werken hebbers, mensen die weten wat ze werken, in het volle besef dat het men. De makers van dat YouTube- Bert Van Roy «Er woedt een fel- staat ook steevast een system en- met groepen die meestal op grote kunnen verwachten op concerten een aartsmoeilijke evenwichtsoe- filmpje waarin een drummer zoge- le discussie onder de collega’s, gineer naast de mengtafel: als die podia staan, in zalen met een goeie en die zich desgewenst afdoende fening zou worden: de audiologen zegd overduidelijk aantoont dat 100 maar ik vind het voorstel-Schau- merkt dat het Leq van 100 dB over- akoestiek en professionele instal- kunnen beschermen – oordopjes willen niet boven de 95 dB gaan, dB een onmogelijke norm is, gaan vliege verdedigbaar. En dan voor- schreden wordt, kan hij ingrijpen. laties. In kleine clubs is die 100 dB zijn hier zoals gezegd gratis, al ja- de concertorganisatoren niet on- te kort door de bocht. Mijn voorstel al omdat ze niet zomaar de deci- Maar ik maak me sterk dat hij dat inderdaad aan de lage kant.» ren. Wat zouden ze bij ons nog ko- der de 103. Mijn voorstel is een gul- is een gemiddelde, gemeten over belpieken willen meten, maar het zelden of nooit moet doen.» men zoeken als je tien minuten ver- den middenweg: de gehoorschade vijftien minuten. Sorry hoor, maar zogenoemde Leq (equivalent con- HUMO Vincent, kun jij dEUS op 100 BURGERLIJKE ON- derop in een Franse club wél op beperken zonder de muziekbele- er is echt wel over nagedacht.» tinuous sound level, red.): een ge- dB mixen? GEHOORZAAMHEID een deftig volume van je favoriete ving onmogelijk te maken. Voor HUMO Volgens de geluidsmixers middelde van de piekwaarden over Vincent Philippart «Een jaar ‘Het is niet zomaar aan de lage groep kan gaan genieten? alle duidelijkheid: het is nog geen hierboven kan je op de grote festi- een langere tijdspanne. In dit geval geleden zou ik gezegd hebben: kant: het is totaal onwerkbaar,’ »(Zucht) Ik hoop dat de minis- wet (de sector heeft tot 11 februa- vals moeiteloos de norm van 100 dB vijftien minuten, waarin je gemid- ‘Onmogelijk.’ Maar sinds het ver- zucht Frank Hessens, promover- ter ook haar cultuurpet stevig op- ri om te reageren. Daarop worden halen. Maar in de kleinere clubs? deld niet boven de 100 dB mag uit- rassingsconcert van dEUS vorige antwoordelijke van De Kreun, een houdt: zoniet zou ze de clubsector alle opmerkingen verwerkt, nog- No way. komen. Dat is perfect mogelijk: je zomer in Openluchttheater Rivie- kleine club in Kortrijk. weleens heel langzaam kunnen maals afgetoetst, en wordt de be- Schauvliege «Die clubs krijgen kan de intro van een nummer op 98 renhof in Deurne is mijn antwoord: Frank Hessens «Principieel heb- vermoorden. Dat kan de bedoe- slissing voor de Vlaamse regering sowieso minder volk over de vloer: dB spelen, de strofes op 100, het re- ‘Absoluut.’ De decibelmeter is toen ben wij niks tegen geluidsnormen. ling toch niet zijn?» gebracht. Voor de zomer zou er wit- ze moeten veel minder lawaai over- frein op 102, en toch netjes op dat nooit boven de 93 gegaan. Maar ja: We houden ons nu al aan de 103 dB HUMO Mevrouw de minister? te rook moeten zijn, red.).» stemmen, en kunnen het in prin- gewenste gemiddelde eindigen. de akoestiek daar is fantastisch én uit het charter van de Vlaamse mu- Joke Schauvliege «Uiteraard is HUMO U bent gewoon verkeerd cipe met minder volume stellen. »Meten in Leq is een serieuze het is in openlucht – dan verspreidt zieksector, en we voldoen aan alle dat niet de bedoeling. begrepen? Maar ik heb oren naar hun ver- vooruitgang. Vorige zomer kreeg het geluid zich veel makkelijker.» randvoorwaarden in het voorstel- »Kijk, ik heb het overleg over Schauvliege «Tijdens de pre- zuchtingen. Uit het debat zal blij- de organisator van de concerten HUMO Maar het kan. Waarover waar je het geluidsniveau gaat op- reld, en hij mixt tussen de 106 en Schauvliege – goeie geluidsinstal- geluidsnormen in 2009 opgestart sentatie van mijn voorstel heb ik ken of we hen financieel moeten aan Sint-Baafs in Gent een boete discussiëren we dan nog? Giet dat meten. In het buitenland gelden 108. Geloof me, dat is echt bela- latie, gratis oordoppen, noem maar naar aanleiding van een paar inci- omstandig de context geschetst, ondersteunen, bijvoorbeeld via de omdat Daan te luid zou hebben voorstel in een wet, en: go! vaak strenge normen, maar daar chelijk luid. op. We missen alleen zo’n digita- denten (waaronder dit: in juli 2009 en heb ik benadrukt dat dit gemeenten, zodat ze de vereiste gespeeld. Daar gold een maxima- Van Roy (lacht) «Was het maar zo meten ze wel front of house – vak- »Maar liever dan deze vorm van, le klok die het aantal decibels aan meetapparatuur kunnen aanko- le piekwaarde van 98 dB, maar die simpel. jargon voor ‘aan de mengtafel’ – euh, repressie, zou ik zien dat we het publiek toont. Maar kom: als de pen – sommige gemeenten doen pieken heb je als geluidsmixer héél »Ik zou eerst graag een con- terwijl ze ’t hier ‘op elke voor het allemaal – geluidsmixers en orga- minister wil dat wij zo’n lelijk ding dat trouwens al. Om maar te zeg- moeilijk in de hand: één trompet- sensus zien over de precieze plek publiek toegankelijke plaats’ wil- nisatoren – streven naar meer ge- aan onze muur hangen, dan doen gen: de financiële impact wordt nog len doen. In dat geval moet je met luidskwaliteit.» we dat (lacht). serieus onderzocht. minstens vier of vijf decibelmeters Van Roy «Dat is de hoofdreden »Het enige dat mij verontrust is »En mag ik nog even benadruk- werken. Liefst draadloos, dan kan waarom ik me deels achter het dit: zullen wij onze bezoekers met ken dat niet alle muziekclubs dit je ze verbinden met één centrale voorstel kan scharen: de hele sec- die 100 dB nog wel een – en ik wik voorstel onwerkbaar vinden? Ik computer die alle gegevens regi- tor zal gewoon voor een betere mijn woorden – aangename con- was onlangs trouwens nog op streert en opslaat. Die technologie klank moeten zorgen. Dat de Mar- certervaring kunnen aanbieden? werkbezoek in ’t Ey, een kleine club bestaat, maar voor kleine organi- quee op Pukkelpop vaak slecht uit En daarmee bedoel ik geen orkaan in Sint-Niklaas die schitterend werk satoren zal ze een serieuze hap uit de metingen komt (in 2009 zorgde van 110 dB, hè. Een drumstel alleen levert. De uitbater vertelde me dat het budget betekenen.» het concert van My Bloody Valenti- produceert al meer dan 100 dB: als ze nog nooit boven de 80 dB zijn HUMO Zullen buitenlandse groe- ne voor piekwaarden boven de 120 je daar in een kleine zaal nog gitaren geweest, ook niet toen ze hardrock- pen ons land overslaan als hier dB, red.) is geen toeval: dat is een of een stem overheen wil, is de nieu- groepen over de vloer kregen.» strengere normen gelden dan in beurstent, geen concerttent. Daar we norm gewoon niet haalbaar. Zelfs HUMO En hoe denkt u de normen de buurlanden? zal je nooit onder de 100 dB kunnen met onze state-of-the-artgeluidsin- te kunnen afdwingen? Door storm- Philippart «Natuurlijk niet. Alle blijven: je kan de speakers eenvou- stallatie, met vier splinternieuwe troopers van de milieudienst naast groepen willen toch ook in Zwit- digweg niet hoog genoeg hangen, line array-speakers – speakers die de mengtafel te posteren? serland spelen? Idem voor Italië, terwijl de lengte van die tent daar in uitgekiende hoeken tegenover el- Schauvliege (lacht) «Dat kan nut- waar ook strenge normen gelden. net om vraagt. De grote circusten- kaar staan, zodat je ’t geluid perfect tig zijn, maar ik zou veel liever zien Er doen veel indianenverhalen de ten op in Nederland zijn over de zaal kan spreiden. dat concertgangers bewust om- ronde: in de technische fiches eisen daar wél op voorzien.» »Bovendien sluit je met deze re- gaan met geluid. Als er een deci- artiesten vaak dat de installatie tot Philippart «Ook de muzikanten geling een heel segment van het belmeter in de zaal hangt, wéét je 112 dB gaat, maar ik ken niemand kunnen hun steentje bijdragen: als muzieklandschap uit. Concerten dat je je oren misschien maar beter die op 112 mixt. Zelfs Motörhead zij minder luid spelen, kunnen wij van pakweg Sunn O))) draaien in beschermt.» niet. Ik ben goed bevriend met de makkelijker minder decibels door de eerste plaats om de fysieke be- HUMO We knopen het in de onze. geluidsman van , toch de speakers sturen. Maar dat is een leving: die zullen we sowieso niet Kristoff Tilkin één van de luidste groepen ter we- proces van lange adem, dat krijg meer kunnen boeken. Of we zouden Illustraties Kamagurka

58 – HUMO Nr 3675 | 06 8 FEBRUARI 2011 HUMO – 5 9

HUM_0611_000_REG_GELUID_JOM.indd 58-59 04/02/11 15:54