Gelenekten Geleceğe Kültür Miraslarimiz Somut Olmayan Kültürel Miras Tanitim Günleri
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS TANITIM GÜNLERİ 26-29 NİSAN 2018 Atatürk Kültür Merkezİ ANKARA T.C. ANKARA VALİLİĞİ SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS TANITIM GÜNLERİ SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS Geçmişin İzleri, Yarının Sesleri Sözlü anlatımlar, sözlü gelenekler, gösteri sanatları, toplumsal uygulamalar, ritüel ve festivaller, halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar, el sanatları geleneği gibi kültürel ürünleri ve üretim süreçlerini ifade eden bir kavramdır. Toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekanlar anlamına da gelmektedir. Kuşaktan kuşağa aktarılan bu somut olmayan miras, toplulukların ve grupların çevreleriyle, doğayla ve tarihleriyle etkileşimlerine bağlı olarak, sürekli biçimde yeniden yaratılır ve bu onlara kimlik ve devamlılık duygusu verir; böylece kültürel çeşitliliğe ve insan yaratıcılığına duyulan saygıya katkıda bulunur. 1 Geçmememiz Gereken Bir Geçmiş PROJEMİZ Küreselleşmenin ve kültürel tek-tipleşmenin doğurduğu sorunları Türk Kültürü özelinde masaya yatırabilmek amacı ile tasarlanmıştır. Pamuk Prenses yerine NARDANİYE HANIM’I, Robin Hood yerine KÖROĞLU’NU, Romeo ve Juliet yerine KEREM ile ASLI’YI ve bunlar gibi yüzlerce ortak bellek unsurumuzun gerek gündelik gerekse sanat üretim ve tüketim alanlarından uzaklaştırılmasında Somut Olmayan Kültürel Mirasa dayalı Kültürel İfade Çeşitliliğimizi nasıl ortadan kaldırdığımıza DİKKAT ÇEKMEK ve UNESCO Sözleşmesinden de hareketle çözüm önerileri getirilebilmesine katkı sağlayabilmek üzere ortaya çıkmıştır. 2 GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ 3 NEYİ AMAÇLAMAKTAYIZ • Somut Olmayan Mirası Korumak • Somut Olmayan Kültürel Mirasın Taşıyıcısı Konumundaki Toplulukların, Grupların ve Bireylerin Bu Değerlerine Gereken ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ - ANKARA Saygıyı Göstermek • Konunun Önemi Anlamında Yerel, Ulusal ve Uluslararası Düzeyde Duyarlılığı Artırmak ve Karşılıklı Mutabakat Yönünde Ortak Paydalarda Birleşebilmek Üzere DEĞER BİLİRLİĞİ ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİNİ HİÇ BÖYLE GÖRMEDİNİZ Sağlayarak Artırabilmek • Genel Anlamda İşbirliği ve Yardımlaşmayı Sağlamak Atatürk Kültür Merkezi gerek iç alan, gerekse dış alanda yapılacak çeşitli düzenlemeler ve Somut Olmayan Kültürel Miras dokusuna uygun süslemelerle son derece şık ve büyülü bir alana dönüştürülecek, etkinlik bu yönü ile bundan sonra yapılacak işler için de doğru bir örnek teşkil edecek. Ziyaretçiler bambaşka bir Atatürk Kültür Merkezinde bulunmanın keyfini yaşayacak. GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ 4 5 NELERİ NELERE ÖNEM DEĞERLENDİRECEĞİZ VERECEĞİZ TAŞIYICI İŞLEV GÖREN KÜLTÜREL MİRASLARIMIZIN YAŞAYABİLİRLİĞİNİ GÜVENCE ALTINA ALABİLMEK ADINA Destan, Efsane, Halk Hikayeleri, Atasözleri, Masallar ve Fıkralar gibi DİL, SÖZLÜ GELENEK ve ANLATIMLARI Kimlik Saptamasına • • Belgelemeye Karagöz, Meddah, Kukla, Halk Tiyatrosu gibi • GÖRSEL SANATLARI Araştırmaya • • Nişan, Düğün, Doğum, Nevruz gibi kutlama, ritüel ve şölen Muhafaza edebilmeye anlamında gerçekleşen TOPLUMSAL UYGULAMALARI • Geliştirmeye • • Geleneksel Yemek, Halk Hekimliği, Halk Takvimi gibi Doğa ve Güçlendirmeye Evrenle İlgili BİLGİ ve UYGULAMALARI • • Örgün ve Yaygın Eğitim yolu ile Dokumacılık, Nazar Boncuğu, Telkari, Bakırcılık gibi Kuşaktan Kuşağa Aktarmaya EL SANATLARI GELENEKLERİNİ 6 GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ 7 NELERİ ÖN PLANA ÇIKARACAĞIZ MEDDAHLIK • MEVLEVİ SEMA GÖSTERİSİ • AŞIKLIK GELENEĞİ • KARAGÖZ • NEVRUZ • GELENEKSEL SOHBET TOPLANTILARI • KIRKPINAR YAĞLI GÜREŞ FESTİVALİ • ALEVİ BEKTAŞİ SEMAH RİTÜELİ • TÜRK KEŞKEK GELENEĞİ • MESİR MACUNU FESTİVALİ • EBRU SANATI • TÜRK KAHVESİ KÜLTÜRÜ Geçmişin Muhteşem İzleri ile • GELENEKSEL ÇİNİ USTALIĞI Selamlaşın • İNCE EKMEK YAPMA VE PAYLAŞMA KÜLTÜRÜ 8 GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ 9 ANKARA’NIN DÜNYA MİRAS LİSTESİNDE TÜRKİYE SOMUT KÜLTÜREL VE KÜLTÜREL DEĞERLERİ Başkent Ankara ve İlçelerinin aşağıda listelenen kültürel değerleri ; Ankara Valiliği DOĞAL MİRASLARIMIZ İl Kültür Turizm Müdürlüğü ve Ankara Kalkınma Ajansı iş birliğinde çeşitli sahne Dünya Miras Listesinde Türkiye somut ve kültürel doğal miraslarımıza ait performansları ve sergileme yöntemleri ile ön plana çıkartılacak. 3D fotoğraflar ve maketler etkinlik alanında sergilenecek ziyaretçilerin detaylı bilgilendirilmesi sağlanacak. Ahilik Geleneğinde Ankara’nın Yeri ve Önemi İstanbul [1985] Akköprü ve Gelenekleri Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) [1985] Ankara’da Güvey Görme Geleneğinde Höşmerim Hattuşa (Boğazköy) - Hitit Başkenti (Çorum) [1986] Ankara’nın Tarihi Hamamları ve Hamam Kültürü Nemrut Dağı (Adıyaman - Kahta) [1987] Xanthos-Letoon (Antalya - Muğla) [1988] Ankara Tava Yemeği Safranbolu Şehri (Karabük) [1994] Ankara’da Bağlama Yapımı ve Geleneği Troya Antik Kenti (Çanakkale) [1998] Ankara ve Çevresinde Geleneksel Beştaş Oyunu Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) [2011] Beypazarı Bürgü Dokuması Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) [2012] Ankara’da Çalı Gezme (Yağmur Duası) Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) [2014] Ankara İli Çeyiz Serme Geleneği Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) [2014] Ankara’da Çiğdem Günü Geleneği Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri [2015] Ankara’da Ferfene Geleneği Efes (İzmir) [2015] Ankara’da Geleneksel Mangala Oyunu Ani Arkeolojik Alanı (Kars) [2016] Hacı Bayram-ı Veli ve Etrafında Oluşan Kültürel ve Sosyal Değerler Afrodisias (Aydın) [2017] Kalecik Kasnak Böreği kültürel olarak; Ankara Yöresinde Köy Konağı Geleneği Nallıhan İğne Oyaları Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) [1985] Ankara Seğmenlik Geleneği ve ‘’ Kızılca Gün ‘’ Pamukkale-Hierapolis (Denizli) [1988] Ankara’da Sinsin Oyunu Ankara Sof Dokumacılığı hem kültürel, hem doğal miras olarak listeye alınmıştır. Ankara ve Beypazarı’nda Telkari Sanatı Ankara-Nallıhan Sarıçalı Bayramı 10 GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ 11 NELER YAPACAĞIZ KARAGÖZ Deve veya manda derisinden yapılan ve tasvir adı verilen insan, hayvan veya eşya şekillerinin çubuklara takılıp arkadan yansıtılan ışıkla beyaz perde üzerinde Kongre ve Tartışma Ortamları hareket ettirildiği bir gölge oyunu türüdür. Karagöz oynatan ve usta-çırak ilişkisi içinde yetişen sanatçıya Konserler ve Sahne performansları hayali denmektedir Sergi ve Fuar Çalışmaları Karagöz, sanatçının performansına dayalı bir gölge oyunu olup Karagöz ve Hacivat arasında Kitap ve Bildiri Sunumları geçen karşılıklı komik diyaloglar ve atışmalara dayanır. Güldürü özelliği kelime oyunları, danslar ve hareketlerle sağlanır. İnteraktif DVD Çalışmaları Oyunda Karagöz ve Hacivat dışında Fotoğraf ve Video Kayıtları Zenne,Çelebi,Tiryaki, Beberuhi, Laz, Kayserili, Kastamonulu, Rumelili Arap, Kürt, Arnavut, Frenk/ Çoğaltım ve Dağıtım Hizmetleri Rum, Ermeni, Yahudi, Matiz, Külhanbeyi ve Çengi gibi farklı karakterler bulunmaktadır. Televizyon Programları Karagöz, 2009 yılında ülkemiz tarafından İnsanlığın Gençlerle Söyleşi Programları Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne kaydettirilmiştir. Kültür Aktarımı İçin Basılı Malzeme Çalışmaları SAHNE PERFORMANSLARI VE UYGULAMALAR Bursa ilimiz, düzenlemiş oldukları Karagöz Kültür Şenlikleri ve Göl- ge Kukla oyunları Festivali kapsamında etkinliğe davet edilecek, Karagöz ve Hacivat oyunları sahnelenecek, Çeşitli resim ve el sanatları stantları açılacak. Ankara Somut Olma- yan Kültürel Miras Müzesi tarafından çocuk ziyaretçilere ve merak- lılarına Hacivat-Karagöz ve Kukla yapımı öğretilecek. 12 GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ GELENEKTEN GELECEĞE KÜLTÜR MİRASLARIMIZ 13 Geçmişten Geleceğe Uzanan Köprü MEVLEVİ SEMA TÖRENİ ‘‘ DİKKAT BÜYÜLENEBİLİRSİNİZ’’ Tören, birbiriyle bütünlük içinde farklı tasavvufî anlamlar içeren naat, ney taksimi, peşrev, Devr-i Veledî ve dört selâm bölümünden oluşmaktadır. Devr-i Veledî ölümden sonra dirilmeyi betimler. Hırkası kabri; sikkesi mezar taşı olan semâzen, otururken ölmüş sayılır. Devr-i Veledî’den sonra başlayan törende semâzenler usulünce hırkalarını çıkarır, dünyevi işlerinden soyunurlar. Semâ törenlerinde selam bölümü dört kısımdan oluşmaktadır: 1. Selâm, insanın kulluğunu idrak etmesini; 2. Selâm, Allah’ın kudreti karşısında hayranlık duyulmasını; 3. Selâm, kudret karşısında duyulan hayranlığın aşka dönüşmesini; 4. Selâm, insanın kulluğa dönüşünü anlatır. Tören, okunan Kur’an-ı Kerim ve dualarla bitirilir. Semâ yapılan yer yuvarlak olmasından dolayı dünyaya, Post-nişîn güneşe, semâzenbaşı aya ve semâzenler de gezegenlere benzetilerek semânın güneş sistemini sembolize ettiği varsayılır. İcra edilmesi özen ve dikkat gerektiren bu tören, başından sonuna kadar birçok aşamada mistik anlamda semboller taşır. Semâ esnasında dönmek tüm mekân ve yönlerde Allah’ı seyretmeyi temsil eder. Ayak vurmak, nefsin sınırsız ve doyumsuz isteklerini ayaklar altına alıp ezmek ve onunla mücadele edip nefsi mağlup etmektir. Kollarını yana açmak, en mükemmel’e yönelik bir acziyettir. Semâda sağ elin yukarı, sol elin ise aşağı doğru kollar açık bir hale gelmesi, sağ elle Tanrı’dan feyiz alıp O’ndan başkasına yüz çevirmek ve sol elle bu feyzin dağıtılması anlamına gelmektedir. İlahi aşkı anlatan Mevlevî Semâ Törenleri, Mevlâna’nın ölüm yıldönümü olan ve kulun Rabb’ine kavuşma gecesi olarak kabul edilen Şeb-i Arus’la (17 Aralık) Türk tarihinin ve kültürünün önemli bir parçası haline gelmiştir. UNESCO İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Başyapıtları Programı çerçevesinde 2005 yılında Başyapıt olarak ilan edilen Mevlevî