Kur Krijohej Lidhja E Shkrimtarëve
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
E PËRJAVSHME LETRARE KULTURORE çdo të shtunë Themelues ♦ Kryeredaktor BUJAR HUDHRI E SHTUNË, 22 SHKURT 2020. NUMËR 67. VITI II I BOTIMIT. ÇMIMI 50 LEKË. WWW.EXLIBRIS.AL EMAIL: [email protected] BOTIM I ONUFRI SHPK Kështu u arrit në mbledhjen për themelimin e Lidhjes së Shkrimtarëve që u mbajt më 7 tetor 1945 në kinema “Kosova”. Në mbledhje merrnin pjesë 70 vetë: shkrimtarë, publicistë, intelektualë,, përveç një grupi prej 20 të rinjsh që do të formonin një seksion të veçantë brenda organizatës. Mbledhja u hap nga Aleksandër Xhuvani, me një presidium prej: Imzot Vincenc Prendushi, Sejfulla Malëshova, Don Ndoec Nikaj, Ymer Dëshnica, Lasgush Poradeci, Skënder Luarasi, Selim Shpuza. Kur krijohej Lidhja e Shkrimtarëve nga MYNEVER SHUTERIQI (fq. 2) Gazeta ExLibris i uron suksese TAKIMIT TË SHKRIMTARËVE TË DIASPORËS QYTETI NË VEPRËN Adhuruesit e krijimeve letrare nuk përjetojnë më emocione tronditëse. E KADARESË Joseph Bottum shkruan për vdekjen e çuditshme të romanit. Nga Qazim Shehu Q yteti në veprën e Kadaresë paraqitet në tri epoka të rëndësishme: Në Perandorinë Osmane, MËNYRA SI LEXOJMË TANI gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe në kohën e nga Joseph Bottum, The Spectator socializmit, si dhe qyteti si metropol botëror. (fq. 13) (fq. 11) Homeri ILIADA, në shqip prej ENCIKLOPEDIA Llambro Rucit, Toena, Tiranë, 2019 PËRSE GORKIN E MËRGIMIT GJEDHE TJETËR E DËBUAN NGA poezi nga PËRKTHIMI HOTELI NË Entela Tabaku nga Bashkim Kuçuku NEW YORK nga ALEKSANDRA GUZEVA Shqiptar Oseku Kur flitet për një vepër të përkthyer, zakonisht, (Russia Beyond) vëmendja përqendrohet te gjuha, forca shprehëse, besnikëria, apo, afria me origjinalin në gjuhën e vet, shkurt për artin e përkthimit... (fq. 5) FYTYRA NË ASTRIT BISHQEMI XHAM DHE LETËRSIA SI cikël poetik nga SHKENCË Virion Graçi nga Ahmet MEHMETI (fq. 4) ETYDE DHE VIZATIME SONATA PSIKOLOGJIKE BARBARE Loja e brendshme e artit cikël poetik nga Roland Gjoza Nga Xhevair Lleshi (fq. 10) (fq. 14) ExLibris E SHTUNË, 22 SHKURT 2020 2 Kështu u arrit në mbledhjen për themelimin e Lidhjes së Shkrimtarëve që u mbajt më 7 tetor 1945 në kinema “Kosova”. Në mbledhje merrnin pjesë 70 vetë: shkrimtarë, publicistë, intelektualë,, përveç një grupi prej 20 të rinjsh që do të formonin një seksion të veçantë brenda organizatës. Mbledhja u hap nga Aleksandër Xhuvani, me një presidium prej: Imzot Vincenc Prendushi, Sejfulla Malëshova, Don Ndoec Nikaj, Ymer Dëshnica, Lasgush Poradeci, Skënder Luarasi, Selim Shpuza. Kur krijohej Lidhja e Shkrimtarëve Sejfulla Malëshova Nga MYNEVER SHUTERIQI kulturale, edhe për letrat. Për këtë gja, do të lutesha, të bahet nji mbledhje e Kryesisë së Këshillit t’uej, ku unë mund të vija dhe të shtroj ma gjanë çashtjen e organizatës së shkrimtarëve hqipëria u çlirua dhe ne u kthyem nga mali se Dhimitri kësaj pune i kushtoi shumë vëmendje, tonë dhe, mbasi të bisedojim bashkë, të shëkojim se në qytetin tonë. Kanë kaluar dekada dhe unë shumë angazhim, pasion dhe e bëri temë të ditës. ç’duhet ba qi kjo organizatë të ngrihet në Shqipni. Skam të gjallë Elbasanin e atyre ditëve që gëlonte Bashkë me Dhimitrin u morën me këtë punë edhe Tue qenë i sigurt se Kryesia e Këshillit t’uej do ta ketë nga entuziazmi dhe hareja. Mbarë qytetarët ishin shkrimtarë të tjerë, por unë kujtoj nga ajo kohë për zemër këtë dëshirë të shkrimtarëve shqiptarë dhe do derdhur rrugëve dhe shesheve për të përshëndetur vetëm Shevqet Musararë, me të cilin takuan dhe ta çmojë sa duhet, pres që të caktoni ditën e mbledhjes ngjarjen e madhe historike: Çlirimin, ku ishim biseduan me shumë intelektualë, personalitete të dhe të ma lajmëroni që të vi aty dhe të bisedoj me ju. përfshirë edhe ne. Por si çift i ri tanimë, ne kishim fushës së kulturës, artit, etj. pa dallime politike e Shumë të fala dhe shëndet. edhe ëndrrat tona, për jetën e re, ëndrra të bukura klasore, për të marrë mbështetjen e tyre. Më 15 por që dilnin jashtë kornizave të kohës dhe të vetë gusht të këtij viti (1945) Dhimitri i dërgoi Këshillit Ky Këshill iu përgjigj ftesës me përgjigjen e mundësive tona. Shumë shpejt jeta u normalizua: të Kulturës të Tiranës letrën e mëposhtme: mëposhtme të atyre ditëve: qyteti iu kthye punës, rindërtimit të vendit të shkatërruar nga lufta. U krijuan strukturat e reja Në biseda të shumta që kam pasë, në Tiranë Ishte një ide e mirë e z. Dh. Shuteriqi, megjithëse qeverisëse por edhe ato të Partisë. Dhimitri filloi dhe gjetiu, me shkrimtarë të ndryshëm, asht shfaqë s’ishte vetëm e tija, të vijë e të shtrojë çështjen e krijimit punën në Komitetin Ekzekutiv të prefekturës shpeshherë dëshira për t’u organizue, ne shkrimtarët e të Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë përpara ndërsa unë në Komitetin e Partisë të nënprefekturës Shqipnisë, në një organizatë të vetme, në mënyrë që të Këshillit të Shtëpisë së Kulturës këtu në Tiranë. së Librazhdit, si anëtare e atij Komiteti. U ndamë mund të shofim ma mirë interesat tona profesionale dhe Mundimi s’i vajti kot, se Këshilli s’ia bëri as një as kështu kur akoma nuk ishim bashkuar, me dhimbje ekonomike, dhe t’u apim një nxitje të re letrave tona. dy po mendoi menjëherë për një komision iniciator, ku por të ndërgjegjshëm për detyrat e reja që na ishin Unë për vetë mendoj se çasti asht i pjekun për të përfshihen të gjithë brezat dhe të gjitha ngjyrat: ngarkuar. Nuk harroj vështirësitë e asaj kohe, në ngritjen e kësaj organizate dhe se kjo çashtje duhet Rilindja, 24-katrashit,[të vitit 1924] “vrasësit” e E. malësitë e Çermenikës dhe të Martaneshit, në atë shqyrtue mirë prej nji grupi iniciator. Andaj edhe Totos, 35-shit [të vitit 1935], Nacionalçlirimtarët, dimër të acartë, në fshatrat e atyre krahinave ku mendova se këtë punë mund ta bajë ma së miri Kryesia klasikët, romantikët, simbolistët, revolucionarët, punova bashkë me shokun tim Mihal Dodbiba. e Këshillit t’uej qi interesohet për të gjitha problemet katedrat dhe gjuhësia, polemika, politika, të gjitha. U ktheva në Elbasan pas dy-tre muajsh. Do Vetë Dhimitri, në gazetën “Bashkimi” do të punoja në gazetën “Shkumbini” e para të shkruante: Lidhja e Shkrimtarëve Shqiptarë, gazetë para asaj të viteve ’20. Dhimitrin nuk duhet të mbledhë në gjirin e saj të gjithë ata e gjeta, ishte transferuar në Tiranë, por më që janë marrë dhe merren me mjeshtërinë e të kishte lënë një letër, e para letër prej tij, tepër shkruemit, të vjetër dhe të rinj, pa dallim ideje të ngrohtë si prej një poeti romantik siç ai politike. ishte në atë kohë. Kësaj pune përgatitore i parapriu revista e Dhimitrin e kish thirrur ministri i Arsim- parë letrare “Bota e re”. Kulturës, Sejfulla Malëshova. I komunikoi Revista “Bota e re”, si revistë e emërimin në atë ministri për përgatitjen përmuajshme kulturore, doli në korrik të vitit e teksteve shkollore për të gjithë sistemin 1945, me kryeredaktor Dhimitër Shuteriqin, arsimor. “Na duhen tekste të nivelit shkencor, si një revistë paralele dhe në vijim me revistën por mbështetur në ideologjinë tonë marksiste- progresiste të Korçës të viteve ’30, “Bota e re”. leniniste” kishte thënë ministri. Ndërkohë do Në këtë numër të parë të revistës, vendin të merrej me përgatitjen dhe organizimin e kryesor e zunë: “Roli i kulturës në Shqipërinë kushteve për themelimin e organizatës së e sotme”, fjalimi i mbajtur ën 10.VI/1945 në shkrimtarëve, “siç kemi biseduar bashkë në konferencën e gjerë në kinema Kosova nga Grenobël*.” Kjo e joshi shumë Dhimitrin Sejfulla Malëshova; “Fan Noli shqipëronjës por edhe e habiti. “Nuk është mbyllur viti i dhe kritik letrar” nga Mitrush Kuteli; parë i çlirimit, dhe kur akoma janë të hapura “Mendime e konsideracione politike” nga dhe të shumta plagët e luftës, thosh ai, dhe Ymer Deshnica; krijimtari letrare nga disa ne përgatitemi të formojmë një organizatë autorë si Nexhat Habik, Gjik Kuqali etj. shkrimtarësh?!” Mendonte se kjo ishte thjesht Kështu u arrit në mbledhjen për iniciativë e Malëshovës. Sidoqoftë, di të them themelimin e Lidhjes së Shkrimtarëve 3 ExLibris E SHTUNË, 22 SHKURT 2020 Et'hem Haxhiademi Aleksandër Xhuvani At Benedikt Dema që u mbajt në 7 tetor 1945 në kinema “Kosova”. Në Komitetin Drejtues u zgjodhën: kryetar vjeç. Miku ynë si për të qetësuar emocionet tona Në mbledhje merrnin pjesë 70 vetë: shkrimtarë, Sejfulla Malëshova, nënkryetar Aleksandër tha: “70 vjeç, por me duar plot, profesor.” publicistë, intelektualë,, përveç një grupi prej 20 Xhuvani dhe sekretar i përgjithshëm Dhimitër Mbledhja jubilare ishte shumë e ngrohtë, të rinjsh që do të formonin një seksion të veçantë Shuteriqi, anëtar At Benedikt Dema, Et’hem entuziaste me duartrokitje dhe brohoritje. Kur po brenda organizatës. Haxhiademi, Shevqet Musaraj dhe Dhimitër ktheheshim në shtëpi disa shokë të Dhimitrit na Mbledhja u hap nga Aleksandër Xhuvani, me Pasko. ftuan të pimë një kafe në një lokal afër shtëpisë sonë. një presidium prej: Imzot Vincenc Prendushi, Mbledhja vendosi që gjithë të ftuarit në Njëri syresh tha: Mbledhja ishte shumë e mirë, por Sejfulla Malëshova, Don Ndoec Nikaj, Ymer konferencën themeluese të jenë anëtarë të saj. unë, nuk e kam vetëm për këtë rast dhe nuk e kuptoj Dëshnica, Lasgush Poradeci, Skënder Luarasi, Në fund të kësaj mbledhje u aprovua Statuti i pse në këto lloj jubilesh nuk përmenden, jo vetëm Selim Shpuza. Lidhjes. për kujtesë, por edhe si mirënjohje e falënderim Dhimitër Shuteriqi mbajti referatin: Mbi fillesat, njerëzit që punuan në situata të caktuara karakterin dhe qëllimin e organizatës, kurse * * * për të ardhur tek suksesi e jetëgjatësia, etj. Si thua Skënder Luarasi mbajti një fjalim mbi detyrat e shoku Dhimitër? Dhe ai u përgjigj me pak fjalë, që shkrimtarët në Shqipërinë e Re. Me votë të fshehtë Lidhja e Shkrimtarëve të Shqipërisë rrugëtoi unë nuk i kam harruar: Ashtu është por secili ka u zgjodh Këshilli i Përgjithshëm dhe Komiteti gjatë.