DOCSLIB.ORG

Het Journalistieke Werk Van Pieter Jelles Troelstra 2011

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Het Journalistieke Werk Van Pieter Jelles Troelstra 2011 1 Piet Hagen Het journalistieke werk van Pieter Jelles Troelstra Inventaris bij een collectie kopieën in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 2011 2 Toelichting bij de inventaris van ongeveer 1550 artikelen, bijna 200 verslagen van redevoeringen en 15 interviews van mr. P.J. Troelstra Werkdocument Dit overzicht is in eerste instantie gemaakt bij de voorbereiding van de in 2010 verschenen Troelstra- biografie, bestemd voor eigen gebruik. Het document is niet volledig en niet 100-procent betrouwbaar. Dat laatste kan ook moeilijk omdat niet van alle artikelen met zekerheid is vast te stellen of Troelstra de auteur is. Aanvullingen en correcties blijven gewenst. Troelstra als journalist Pieter Jelles Troelstra (1860-1930) was behalve Fries dichter, sociaal advocaat en sociaal-democratisch politicus ook journalist. Hij was hoofdredacteur van De Sneeker Courant, De Nieuwe Tijd, De Baanbreker, De Sociaaldemokraat en Het Volk en werkte mee aan tal van andere bladen. Ook publiceerde hij gedichten en verhalen in literaire tijdschriften. Voordat zijn politieke carrière begon, werkte hij mee aan Friese kranten en drie jaar lang redigeerde hij een eigen kwartaaltijdschrift, For hûs en hiem. Als partijleider van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij combineerde Troelstra politiek en journalistiek op een wijze die nu onmogelijk zou zijn, maar die in zijn dagen heel gebruikelijk was. Ook Abraham Kuyper, Ferdinand Domela Nieuwenhuis en Herman Schaepman waren op beide fronten actief. Hun kranten waren vooral opiniërende organen met een dubbele functie: voorlichting van de eigen achterban en polemiek met politieke tegenstanders. Troelstra’s eigen achterban was minder uniform dan men zou denken en zijn positie als hoofdredacteur was vaak omstreden. Veel artikelen dragen dan ook de sporen van interne partijtwisten. Troelstra slaagde er wel in bijna dertig jaar partijleider te blijven, maar moest in 1903 zijn hoofdredacteurschap van Het Volk opgeven. Hij bleef wel medewerker. Pas in 1920 keerde hij terug in zijn oude positie, nu als mede-hoofdredacteur. 3 Polemieken Troelstra was een opiniërend journalist en heeft naast commentaren op de actualiteit een groot aantal polemieken geschreven, vaak in de vorm van series, soms met meer dan vijf of tien afleveringen. Hij keerde zich onder anderen tegen F. Domela Nieuwenhuis, Henriette Roland Holst, Herman Gorter, Frank van der Goes en David Wijnkoop in het socialistische kamp, Abraham Kuyper, W.H. Nolens en H. Colijn in het confessionele kamp, en H.C. Dresselhuys, M.W.F Treub en P.W.A. Cort van der Linden in het liberale kamp. Reportages en reisverhalen Voor De Baanbreker heeft Troelstra een klein aantal reportages gemaakt. Verder schreef hij als hij op reis was vaak ‘reisindrukken’. Zo zijn er series verslagen van verkiezingscampagnes, reizen tijdens de Eerste Wereldoorlog en vakantiereizen. Interviews en redevoeringen Troelstra was niet alleen auteur van eigen werk maar ook onderwerp van journalistieke artikelen van anderen. Zijn naam komt in vele duizenden artikelen voor en een inventarisatie daarvan is ondoenlijk. Troelstra leefde in een tijd waarin het journalistieke vraaggesprek in opkomst was en Nederlandse en buitenlandse kranten hebben hem veelvuldig geïnterviewd en geportretteerd. In het buitenland genoot hij tijdens de Eerste Wereldoorlog bekendheid als een van de initiatiefnemers van het Stockholmberaad. Zo verschenen interviews in o.a. Basler Nachrichten, De Belgische Socialist/Le socialiste Belge, Berliner Tageblatt, Gazette de Lausanne, l’Humanité, The Nation, Socialdemokraten (Zweden) en de Vossische Zeitung. Kranten als The Times in Londen en The New York Times citeerden hem regelmatig. Deze inventaris vermeldt slechts een klein aantal (15) interviews of berichten over interviews, omdat ze voorkwamen in bladen waarvoor Troelstra zelf ook schreef. Redevoeringen De redevoeringen van Troelstra in de Tweede Kamer zijn via de gedigitaliseerde Handelingen te raadplegen. Toch is een aantal krantenverslagen van Kamerredes opgenomen, onder andere omdat ze kunnen afwijken van het woordelijk verslag dat soms achteraf gekuist is. De partijgebonden krant heeft soms (lang niet altijd) een gekleurde 4 presentatie. De verslagen in Troelstra’s eigen kranten laten zien hoe zijn politieke en journalistieke werk elkaar ondersteunden. De redes op de jaarlijkse partijcongressen zijn te vinden in het SDAP-Archief in het IISG, maar een aantal verslagen is toch opgenomen om een indruk te geven van Troelstra’s optreden binnen de partij. Verder vindt men o.a. redes op verkiezings- en partijbijeenkomsten, redes op demonstraties, 1-mei-redes, de jaarlijkse kerstredes en redes/optredens in debatten (o.a. met Domela Nieuwenhuis). Verslagen van redevoeringen in kranten waren in de tijd van Troelstra vaak heel uitvoerig, soms hadden ze een bijna notulair karakter. Daardoor zijn ze nog altijd bruikbaar als bron. De datering heeft betrekking op de publicatie, niet op de bijeenkomst. Bij meerdaagse debatten zijn stukken soms samengevoegd. In totaal heeft Troelstra minstens 600 redes buiten de Tweede Kamer gehouden in bijna 200 plaatsen in Nederland. Ook op buitenlandse betogingen heeft hij enkele malen gesproken. Van ongeveer 200 redes binnen en buiten de Kamer is een verslag in deze inventaris opgenomen. Artikelen en bronnen In deze lijst worden ongeveer 1550 artikelen uit 42 binnen- en buitenlandse kranten en tijdschriften aan Troelstra toegeschreven. In een aantal gevallen zal dat ten onrechte zijn, maar omgekeerd zullen er ook artikelen zijn geweest die niet in deze lijst voorkomen maar wel van Troelstra zijn. De meeste artikelen verschenen in door Troelstra (mede)geredigeerde kranten en bladen zoals For hûs en hiem, De Sneeker Courant, De Nieuwe Tijd (I en II), De Baanbreker, De Sociaaldemokraat en Het Volk (A). Daarnaast zijn ook artikelen opgenomen uit andere binnen- en buitenlandse bladen zoals Minerva, Friesche Courant, Friesch Volksblad, De Socialistische Gids, De Beweging, De Amsterdammer, De Telegraaf, Javabode en Vorwärts (B). Als student heeft Troelstra in 1887 op verzoek van de Liberale Unie enige artikelen geschreven voor provinciale bladen zoals Het Nieuwsblad van Steenwijk en omstreken, De Harderwijkse Courant, de Berkelbode, De Winterswijkse Courant, Ons Blad te Amersfoort, De Delftsche Opmerker, De Sliedrechtsche Courant, en het Nieuws- en Advertentieblad voor Bergen op Zoom. Deze bladen zijn echter niet onderzocht. Bijdragen aan literaire tijdschriften zijn wel vermeld, al was het maar omdat het niet altijd mogelijk was onderscheid te maken tussen journalistiek en literair werk. 5 Auteurschap Ongeveer 1450 artikelen zijn vet aangegeven. Deze zijn waarschijnlijk dan wel zeker door Troelstra geschreven. Zekerheid bestaat slechts als de artikelen zijn ondertekend, van een (*) zijn voorzien (dat geldt voor een beperkte periode) of deel uitmaken van een vaste rubriek zoals ‘Op den Uitkijk’. Ruim 100 artikelen staan in romein vermeld; deze zijn vermoedelijk of mogelijk van Troelstra. Titels Niet alle artikelen hebben titels, in die gevallen is het onderwerp aangegeven. Bestaande titels zijn vaak bekort. Sommige artikelen behandelen meer dan één onderwerp. Gebundelde artikelen Een flink aantal artikelen van Troelstra is opgenomen in brochures en bundels, zoals: Brochures - Wat willen de sociaaldemokraten? (1896) - Het kindje (1908) - De revolutie en de SDAP (1919) - De verkiezingen van 1922 (1922) Bundels - P.J. Troelstra, Van Leed en Strijd, verspreide stukken (1892-1898). Amsterdam 1898. - P.J. Troelstra, Inzake partijleiding. Toelichtingen en gegevens. Rotterdam 1906. - Troelstra, de ziener - keur uit het journalistieke werk verzameld en toegelicht door dr. H.B. Wiardi Beckman. Amsterdam 1935. - Pieter Jelles Troelstra - een keuze uit zijn geschriften samengesteld door Evert Vermeer. Amsterdam 1960. - Troelstra, P.J., Wylde hierren en oar proaza. Mei ynlieding en oantekeningen fan Kl. Westerhof. Drachten 1966. Bijna alle in kranten geblubliceerde gedichten zijn opgenomen in Samle Fersen, Baarn/Leeuwarden 1981. Zoeksystemen Met behulp van de registers achterin de in 2010 verschenen biografie [zie hieronder] zijn onderwerpen en 6 personen te traceren, die in artikelen, redes en interviews voorkomen. Men kan ook artikelen uit deze lijst opzoeken in het digitale krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek of in de – al dan niet – verfilmde jaargangen in het IISG. Een selectie op auteur is hier niet goed mogelijk, omdat de meeste artikelen niet gesigneerd zijn. Redes in de Tweede Kamer zijn via de gedigitaliseerde Handelingen te raadplegen. Notaties + Kopie in ordners Troelstra/kranten - Geen kopie Vet Vermoedelijk/zeker door Troelstra geschreven Cursief Redevoering in Tweede Kamer, op partijbijeenkomst of elders INTERVIEW Interview met Troelstra Afkortingen AH Algemeen Handelsblad BRO Ook als brochure verschenen HV Het Volk IISG Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam IM In memoriam Partijleiding Brochure 1906 PB Partijbestuur SF Samle Fersen TK Tweede Kamer Tr Troelstra WH Wylde hierren Literatuur J.F. Ankersmit, ‘Een terugtreden. Troelstra als journalist’, in: Het Volk 2 februari 1925. J.F. Ankersmit, ‘Troelstra als journalist’, in Het Volk 13 mei 1930. Hiska A. Bakker, Pieter Jelles Troelstra aan de Groninger universiteit, 1882-1888, de meest studentikoze van alle studenten. Groningen 1988. Piet Hagen, Politicus uit hartstocht, biografie van Pieter Jelles Troelstra, Amsterdam 2010. Piet Hagen, ‘Troelstra’s views were never unchallenged. Political debates
Load more

Recommended publications
  • Pieter Jelles Troelstra (1860-1930) in En Rond Leeuwarden
    WANDEL- EN FIETSROUTES SPOREN VAN PIETER JELLES 1860- TROELSTRA 1930 IN EN ROND LEEUWARDEN Wandel- en fietsroutes Sporen van Pieter Jelles Troelstra (1860-1930) in en rond Leeuwarden 8 10 NOORDERWEG 9 NOORDERSINGEL HOEKSTERPAD NIEUWEBUREN NOORDERSINGEL GROENEWEG 7 BIJ DE PUT A 6 B 11 TUINEN BOTERHOEK 2 VOORSTREEK GROTE KERKSTRAAT 1 12 ZUIDVLIET G 5 R O T E H BAGIJNESTRAAT O 13 O GS T R A A T WEERD NIEUWESTAD OOSTERGRACHTSWAL 3 NIEUWE OOSTERSTR. NIEUWESTAD WIJBRAND DE GEESTSTRAAT 4 WIRDUMERDIJK EMMAKADE WILHELMINAPLEIN EMMAKADE MARIA LOUISASTRAAT WILLEMSKADE A Historisch Centrum Leeuwarden (HCL) 6 Tuinen 7, woning gezin Jelle Troelstra ACHTER DE HOVEN B Tresoar 7 Bij de Put 15, woonhuis Burger 8 Hoekstersingel 1, Café Blauwhuis 1 Oldehoofsterkerkhof, standbeeld 9 Noorderweg 1, Gymnasium Piter Jelles 10 Reijndersbuurt 5, woonhuis Piter Jelles 2 Grote Kerkstraat 23, woonhuis Oebele Troelstra en gezin Stellingwerf en Trui Jentink 11 Grote Kerkstraat 63, Coöperatieve DE POTMARGE 3 Nieuwestad 113, woonhuis Piter Jelles Handelsdrukkerij JANSONIUSSTRAAT en Sjoukje Bokma de Boer 12 Kleine Hoogstraat 3, woning Vitus 4 Wirdumerdijk 11, sigarenwinkel Van Bruinsma Borssum Waalkes 13 Hofplein 38, Stadhuis HUIZUMERLAAN HUIZUM DORP 5 Zuidvliet 20, geboortehuis Piter Jelles 14 Spanjaardslaan, Oude begraaf- 16 17 18 19 20 plaats (grafmonument Zandstra) STIENS 15 Jelsum, Dekemawei 5, Dekemastate, woonhuis Jan van Wageningen 16 Stiens, Piter Jellessingel 5, woonhuis gezin Troelstra 15 JELSUM 17 Stiens, Piter Jellessingel 1, NH kerk, grafmonument moeder 18
    [Show full text]
  • Ferdinand Domela Nieuwenhuis En Pieter Jelles Troelstra Over Het Socialisme
    It Beaken jiergong 71 – 2009 nr 1/2 103-130 Twee grote socialistische voormannen in debat (1902) Ferdinand Domela Nieuwenhuis en Pieter Jelles Troelstra over het socialisme Johan Frieswijk Summary It is only a few times that Ferdinand Domela Nieuwenhuis and Pieter Jelles Troelstra, the most important labour leaders in the Netherlands in the late nineteenth and the early twentieth century, entered into a debate. One of the exceptions was in Sneek, in August 1902. Their speeches and the following debate were extensively reported in a local workers’ paper. This document is of particular importance, because the two leaders’ views on socialism – Nieuwenhuis’s free socialism as opposed to Troelstra’s social-democratic view – were presented in great detail beside and opposite each other. Inleiding Domela Nieuwenhuis komt in Sneek spreken en Troelstra gaat met hem in debat! Die mare verspreidde zich begin augustus 1902 snel door links Friesland. Het bericht had in Het Volk gestaan, het partijblad van de sociaal-democraten. De grijze socialistische voorman Ferdinand Domela Nieuwenhuis had al twee jaar niet meer in het openbaar opgetreden vanwege een keelkwaal. Op 55-jarige leeftijd had hij met hulp van een logopediste opnieuw moeten leren spreken. Een van zijn broers had hem daarvoor het benodigde geld verschaft.1 Het debat vond plaats in zaal Amicitia, aan de Leeuwenburg in Sneek, toen sinds enkele jaren tevens bioscoop. In Sneek was de beweging van de vrije socialisten van Domela sterk en had de jonge Sociaaldemokratische Arbeiderspartij (SDAP) van Troelstra tot dusverre nauwelijks voet aan de grond gekregen.2 De Sneeker vrije socialisten waren bij het debat dus talrijk vertegenwoordigd, terwijl een ploegje Friese partijgenoten hun voorman Pieter Jelles Troelstra moreel en vocaal was komen ondersteunen.
    [Show full text]
  • Een Politieke Vechtscheiding Een Nieuw Perspectief Op De Ondergang Van De Sociaal-Democratische Bond, 1883-1894
    Een politieke vechtscheiding Een nieuw perspectief op de ondergang van de Sociaal-Democratische Bond, 1883-1894 Hanna Hekkert – s1750437 Masterscriptie History: Political Culture and National Identities Begeleider: Dr. Bart van der Steen Tweede lezer: Dr. Dennis Bos 9 juni 2017 Afbeelding voorblad: titelpagina van Recht voor Allen op 1 mei 1890. 2 Maar stil, zooals het avondlicht Voor den nacht, - Zoo is de Revolutie gezwicht, Voor de overmacht. Uit Herman Gorter – Bij de nederlaag der revolutie (1924) 3 4 Inhoudsopgave Inleiding 6 Hoofdstuk 1 - Context 12 Hoofdstuk 2 - 1883-1890 19 Hoofdstuk 3 - 1890-1894 33 Conclusie 48 Appendix 50 Bronnen en literatuur 52 Inleiding “We staan op het standpunt van een man die zijn vrouw verlaten heeft en zich niet meer stoort aan haar praatjes”. Deze woorden werden op 26 augustus 1894 gesproken door Willem Helsdingen, een Rotterdamse mattenwever, tijdens de oprichtingsvergadering van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) in Zwolle.1 De vrouw die hier verlaten werd was de Sociaal-Democratische Bond (SDB). Na veertien jaar waren de meningsverschillen over de te volgen koers binnen de SDB zo hoog opgelopen dat een deel van de leden besloot zich af te scheiden en een eigen partij op te richten. In deze studie wordt onderzocht hoe de richtingenstrijd die aan dit besluit voorafging is beïnvloed door ontwikkelingen in het internationale socialisme en welke rol beeldvorming en internationale contacten daarbij gespeeld hebben. Op basis van stukken uit de socialistische pers en correspondentie en herinneringen van Nederlandse socialisten wordt getoond dat wat zich in de jaren 1883-1894 in de SDB afspeelde sterk beïnvloed werd door internationale gebeurtenissen.
    [Show full text]
  • The London School of Economics and Political Science
    The London School of Economics and Political Science «Les Belles Années du Plan»? Hendrik de Man and the Reinvention of Western European Socialism, 1914-36 ca. Tommaso Milani A thesis submitted to the Department of International History of the London School of Economics for the degree of Doctor of Philosophy, London, September 2017. 1 DECLARATION I certify that the thesis I have presented for examination for the MPhil/PhD degree of the London School of Economics and Political Science is solely my own work other than where I have clearly indicated that it is the work of others (in which case the extent of any work carried out jointly by me and any other person is clearly identified in it). The copyright of this thesis rests with the author. Quotation from it is permitted, provided that full acknowledgment is made. This thesis may not be reproduced without my prior written consent. I warrant that this authorisation does not, to the best of my belief, infringe the rights of any third party. I declare that my thesis consists of 99,843 words. 2 ABSTRACT The thesis discusses the trajectory of the Belgian socialist thinker and activist Hendrik de Man (1885-1953) between 1914 and 1936 ca, with particular attention to his endeavours to renew Western European social democracy after the Great War. The first half of the thesis deals with de Man’s theoretical evolution. Having become convinced of the inadequacy of orthodox Marxism as a conceptual framework for the Left while serving as soldier and diplomat during WWI, de Man sought to overcome the split between reformism and revolutionary socialism by developing an ethical conception of socialism outlined in the book Zur Psychologie des Sozialismus (1926) and, subsequently, by elaborating planism, a democratic socialist ideology supposedly more in tune with the socio-economic conditions of the 1930s.
    [Show full text]
  • Politieke Verlossers
    Politieke verlossers Een onderzoek naar het charismatisch leiderschap in de socialistische en confessionele Nederlandse politiek van 1870 tot 1914 Onderzoeksseminar II Laurenz Banken [email protected] 3669122 woorden: 10824 1 Inhoudsopgave Inleiding pag. 3-4 Hoofdstuk I: Onttovering en charisma pag. 5-8 Hoofdstuk II: Een roeping en heilsboodschap pag. 9-13 Hoofdstuk III: De profeet en de veldheer pag. 14-24 Hoofdstuk IV: De demagoog pag. 25-30 Conclusie pag. 31-33 Literatuurlijst pag. 34-37 2 Inleiding De mens is een kuddedier en zoekt een leider wanneer de wereld om haar heen grote veranderingen doormaakt. Het einde van de negentiende eeuw kenmerkte zich als een tijd van grote veranderingen. De wetenschap beleefde grote sprongen voorwaarts waardoor de wereld steeds beheersbaarder leek en de technologie ondertussen aan zijn opmars begon. Volgens socioloog Max Weber (1864-1920) kenmerkte de negentiende eeuw zich dan ook als een eeuw van rationalisering waarin de ‘onttovering van de wereld’ een nieuwe fase inging. Dit hield in dat de wereld niet meer door middel van magie, maar door wetenschap verklaard werd. Op politiek vlak kenmerkte de negentiende eeuw zich door het opkomen van de volkssoevereiniteit en het liberalisme. Deze twee ontwikkelingen maakte deze tijd volgens Weber rijp voor de opkomst van een charismatisch leider. Een charismatisch leider onderscheid zich van de koning die zijn macht door middel van erfopvolging legitimeert en van de bureaucraat wiens gezag op ratio berust. Het gezag van een charismatisch leider rust op het geloof dat hij in zichzelf heeft, maar nog meer op het geloof dat zijn volgelingen in hem hebben.
    [Show full text]
  • Download Download
    Religion and the Development of the Dutch Trade Union Movement, 1872-1914 by Erik HANSEN and Peter A. PROSPER, Jr.* In a recently published essay, ''Segmented Pluralism : Ideological Cleavages and Political Cohesion in the Smaller European Democracies," Val Lorwin examines the process whereby separate and distinct ideolog­ ical and religious groupings in Austria, Belgium, the Netherlands, and Switzerland have been able to accommodate each other and to evolve into stable, capitalist, parliamentary democracies in the post-World War 1 II era. • As a point of departure, Lorwin draws a sharp distinction be­ tweenfunctional groupings and those which are segmented. A trade union which bargains on behalf of Austri,.m metal workers is a functional asso­ ciation. However, a Roman Catholic metal workers union is segmented in that its Roman Catholic attribute carries with it something more than a purely socio-economic role. A segmented plural society is thus a group­ ing of ideological blocs, be they religious, liberal, or to one degree or another socialist. The blocs may be defined in terms of class and thus the labour or socialist groupings in Austria, Belgium, and the Netherlands with their respective liberal bourgeois counterparts, or they may be reli­ gious blocs such as the Roman Catholic communities in Austria, Belgium and the Netherlands or the Protestant churches in the Netherlands. A society in which these blocs maintain separate but parallel political parties, newspapers, various types of voluntary associations, e.g., women's leagues, youth clubs, athletic facilities and competition, trade unions and, in some instances, school systems, Lorwin terms segmented and pluralist.
    [Show full text]
  • Download PDF Van Tekst
    Gedenkschriften. Deel II. Groei Pieter Jelles Troelstra bron Pieter Jelles Troelstra, Gedenkschriften. Deel II. Groei. Em. Querido's Uitgevers-Maatschappij, Amsterdam 1928 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/troe002gede02_01/colofon.htm © 2007 dbnl t.o. 1 TROELSTRA - ANNO 1926 Pieter Jelles Troelstra, Gedenkschriften. Deel II. Groei 5 Voorwoord Is in het eerste deel mijner Gedenkschriften de wording mijner jonge persoonlijkheid en haar geestelijke botsing met de bestaande maatschappij geschilderd, in dit tweede deel ziet men den groei dier persoonlijkheid in haar kontakt met die maatschappij weergegeven. Dit deel bevat de elementen van strijd en organisatie, waarin zij hare ontplooiing moest vinden. Het schildert niet slechts mijn persoonlijke ontwikkeling, maar ook die van mijn voornaamste werk: de Partij, door mij opgericht, de beweging, door mij aangevoerd. Het zuiver persoonlijke, hoewel niet verwaarloosd, treedt meer op den achtergrond. Een nieuw geestelijk milieu moet worden geschapen en verwerkt; de politieke taak moet worden begrepen en eischt groote ontwikkeling van krachten. De opgerichte partij heeft een langen tijd van konsolidatie noodig, om tot zelfbezinning te komen en geschikt te worden voor de voortdurende massale aktie, die van haar wordt geëischt. Naast den strijd tegen tegenstanders van buiten, komt de botsing der meeningen binnen de jonge organisatie. Van een chaos moet gemaakt worden een daadkrachtige politieke beweging, met perspektieven voor de toekomst. De taak van den leider, waartoe ik mij langzamerhand ontwikkelde, eischt kennis en begrip van zaken, het algemeen belang, maar vooral dat der opkomende arbeidende klasse, betreffende. Naar groote matiging en beperking moest hierbij worden gestreefd. Want zeer veelzijdig is de stof, die te bewerken was.
    [Show full text]
  • Anton Pannekoek: Ways of Viewing Science and Society
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Anton Pannekoek: Ways of Viewing Science and Society Tai, C.; van der Steen, B.; van Dongen, J. DOI 10.2307/j.ctvp7d57c 10.1515/9789048535002 Publication date 2019 Document Version Final published version License CC BY-NC-ND Link to publication Citation for published version (APA): Tai, C., van der Steen, B., & van Dongen, J. (Eds.) (2019). Anton Pannekoek: Ways of Viewing Science and Society. (Studies in the History of Knowledge). Amsterdam University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctvp7d57c, https://doi.org/10.1515/9789048535002 General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:26 Sep 2021 STUDIES IN THE HISTORY OF KNOWLEDGE Tai, Van der Steen & Van Dongen (eds) Dongen & Van Steen der Van Tai, Edited by Chaokang Tai, Bart van der Steen, and Jeroen van Dongen Anton Pannekoek: Ways of Viewing Science and Society Ways of Viewing ScienceWays and Society Anton Pannekoek: Anton Pannekoek: Ways of Viewing Science and Society Studies in the History of Knowledge This book series publishes leading volumes that study the history of knowledge in its cultural context.
    [Show full text]
  • 4 Utopianism in Anton Pannekoek's Socialism and Astronomy
    4 Utopianism in Anton Pannekoek’s Socialism and Astronomy Klaas van Berkel Abstract During World War II, Anton Pannekoek wrote two separate memoirs, one about his life in astronomy, another about his life in the socialist movement. Historians have often wondered what the deeper unity behind these two different accounts of Pannekoek’s life may have been. Here it is claimed that the answer is utopianism. Pannekoek encountered utopianism in the work of the American novelist Edward Bellamy and this utopianism strongly resonated with the ideas of the socialist thinker Joseph Dietzgen, who was much admired by Pannekoek. Careful reading of the memoirs reveals that the ideal of purity, so common around the turn of the nineteenth century, was common to both Bellamy’s picture of future society in Boston and Dietzgen’s and Pannekoek’s ideas about how to arrive at the socialist state. Keywords: Anton Pannekoek, Utopianism, two cultures, Edward Bellamy, Joseph Dietzgen, purity During the last, dark winter of World War II, Anton Pannekoek wrote two separate autobiographies, one on his involvement in the socialist movement, the other dealing with his career in astronomy.1 By completely separating his scientific and his socialist memoirs, Pannekoek suggested that his work in astronomy was totally unrelated to his work in politics. On reading the This contribution is a revised version of a presentation at the annual General Meeting of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences in 1999. Present at that meeting was Anton Pannekoek’s son, the geologist Antonie Johannes (Ton) Pannekoek (1905-2000), who in general agreed with my interpretation of the life and work of his father.
    [Show full text]
  • En De Stroom Rees Al Meer En Meer
    Opgedragen aan t7zijn ouders "En die stroom rees al meer en meer" Historische schets van de opkomst en de ontwikkeling van de sociaal-democratische arbeidersbeweging in Zeist van 1907-1982 Bert van Nieuwenhuizen VAN DE POLL-STICHTING, ZEIST 1982 Inhoud Verantwoording ................................................................................................ PW . 5 1. Arme mensen in een deftig dorp .......................................................... Pag . 7 2 . Vakbeweging pag . 10 3 . Hoe het begon ............................................................................................ pag . 12 4 . P . J . Troelstra in Zeist ......................................................................... pag . 13 5. Een schoenmaker die niet bij zijn leest bleef ..................................... pag . 15 6 . Driekwart eeuw stembus ......................................................................... pag . 17 7 . De gemeentepolitiek van de SDAP ................................................. pag . 20 8 . Vorming en ontwikkeling .................................................................. pag . 25 9 . De ontwikkeling na 1945 ..................................................... ................. pag . 31 10. De PvdA in de zeister gemeentepolitiek pag . 34 1 1 . Over het hoogtepunt heen pag . 36 Bronnen ........................................................................................................... pag . 41 Bijlagen: 1 . Raadsleden SDAP/PAK/PvdA in Zeist, 1913-1982 ...... pag . 43 2 . Overzicht van de loop
    [Show full text]
  • 1918) Hij Op 11 November Tijdens Een Meeting in Rotterdam Met 1918 De Volgende Dag Herhaalde Hij Ngebleven, Maar Leed Wel Onder De Revolutie Dreigde
    De Wereldoorlog was op 11 november ’s ochtends geëindigd Revolutiedreiging met een wapenstilstand, maar in Nederland liep de spanning met het uur verder op. ’s Avonds dreigde sdap-leider Pieter Jelles Troelstra ederland was weliswaar buiten der de indruk van de internationale gebeurtenissen dat in Rotterdam met revolutie en de Grote Oorlog (1914-1918) hij op 11 november tijdens een meeting in Rotterdam met 1918 de volgende dag herhaalde hij Ngebleven, maar leed wel onder de revolutie dreigde. Daarbij speelde de angst mee dat de 1918 zijn dreigement in de Tweede gevolgen. Meer dan vierhonderdduizend sdap anders voorbijgestreefd zou worden door de revolu- Kamer. Het was een pijnlijke mannen waren al die tijd gemobiliseerd tionair-socialisten van David Wijnkoop. Als er dan toch geweest. Levens middelen, kleding en revolutie in de lucht zat, moest de sdap de leiding nemen. vergissing van de partijleider, kolen waren schaars en bij hongerop- maar ingrijpende sociale roeren waren doden gevallen. Al begin Ook toen Troelstra zijn dreigement de volgende dag in de hervormingen kwamen er wel. 1918 had Troelstra, mede-oprichter Tweede Kamer herhaalde, was volstrekt onduidelijk wat van de sdap en al twintig jaar fractie- hij zich voorstelde. Geweld wees hij af. Maar wat dan? In voorzitter, gewaarschuwd dat de de zomer waren de eerste Kamerverkiezingen gehouden auteur Piet Hagen oorlog, die voor hem het failliet van het volgens het ook door de sdap bepleite algemeen (man- kapitalisme bezegelde, zou kunnen nen)kiesrecht. Moest de regering desondanks aftreden? Verder lezen eindigen in een revolutie. In 1917 was de Russische Piet Hagen, Politicus uit harts- tsaar al afgezet, nu heerste ook in Duitsland, Oosten- Toen premier Ruijs de Beerenbrouck duidelijk maakte dat tocht.
    [Show full text]
  • Nynke Van Hichtum 27 Haar Schoonzoon Pieter Jelles Troelstra
    Noten Zie voor uitleg over noten het voorwoord, pagina 17. 7 Dit boek is voortgekomen. Holtrop, in de Friese Wouden werd het verbouwd en ‘Allereerst voele men het warme, liefdevolle in de loop van de negentiende eeuw kwamen hart kloppen’. daar tientallen fabrieken te staan. De N.V. 8 Zoals veel mensen uit. Romein, Op het Cichorei- en Peekoffiefabriek M.A. Bokma de breukvlak, 631 evv. De term ‘kleine geloven’ Boer, aan de rand van Leeuwarden, werd in ontleende Romein aan Jules Bois, die in Pe- 1854 verkocht. Onder de oude firmanaam tites religions de Paris (1894) een aantal van draaide de fabriek nog een eeuw heel voor- deze ‘kleine geloven’ beschreef. spoedig, maar na de Tweede Wereldoorlog 15 Het boek heeft door. Ik ontleen de term ging het mis met de cichoreibewerking. De aan Barbara Henkes, Parallelle levens. omzet daalde, fabrieken werden gesloten. 17 Uit een brief aan. Sj. Troelstra aan De fabriek van Bokma de Boer werd in 1961 W. Moll, 28 december 1924, LM Den Haag. door een Frans bedrijf overgenomen dat al na 22 Hier, Nijtsjerksterwei 9. In de geboorte- een jaar met de surrogaatfabricage stopte. akte van Westdongeradeel wordt haar derde Zes jaar later was het met de cichoreiverwer- voornaam zo, in het Fries, geschreven. Later king in Nederland gedaan. De peekoffie die wordt de naam vaak als Diederika gespeld. de firma Bokma de Boer jarenlang in kleurige Die spelling wordt in dit boek gevolgd. blikjes met een plaatje van de fabriek erop 22 Ook achter het huis. Kalma, Nynke en verkocht had met de aanbeveling: ‘Een paar Afke, 15.
    [Show full text]