BOMEN OM BIJ WEG TE DROMEN Oudste en dikste bomen in de ROUTE 14 VAN 14 14

De lengte bedraagt ongeveer 80 kilometer. U kunt hem per fiets of auto volgen. Als de autoroute afwijkt van de fietsroute wordt dat apart vermeld.

24 24a 22 23 21

20 A9 18 31 25 30 16 17 19 28 16a BADHOEVEDORP 32 26 27 15 29 A5

14 13 50 12

HOOFDDORP 51 33 34 N201 9 NIEUW-VENNEP 35 10 47 11 36 8 53 38 49 52 HOOFDWEG 6 48 A4 37 54 KRUISWEG 7 39 40 43 5 44 A44 HOOFDWEG 45 41 4 1 2 3 42 46

‘Bomen om bij weg te dromen’ is een serie fiets- en wandelroutes (evt. autoroute) langs bijzondere en monumentale bomen in de Haarlemmermeer U wandelt, fietst of rijdt er met de auto vaak ongemerkt voorbij. Bomen die meestal al meer dan een eeuw figureren in de ontwikkeling van de Haarlemmermeer. Een aantal heeft de ontstaansgeschiedenis tot op heden meegemaakt en de oudste bomen - de essen bij de Eendenkooi in - hebben enkele eeuwen over het Haarlemmer Meer uitgekeken! Bomen die onze polder een groen gezicht geven, ons van zuurstof voorzien en van fijnstof verlossen. Velen zijn zo mooi en/of indrukwekkend, dat je er gemakkelijk bij wegdroomt. Er zijn veertien routes beschikbaar in ALLE delen van de Haarlemmermeer. Kijk voor een overzicht op www.stichtingmeergroen.nl Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

Deze tocht leidt u door de hele polder en langs de mooiste exemplaren Deze beuk staat er nu nog. Het is de polder zijn. Onze schatting is dat ze uit die de tijd hebben weten te weerstaan. Als u de hele route volgt, komt u oudste en dikste van de polder met een 1860 dateren en dus meer dan 160 jaar langs circa 100!! soorten. We hebben wel een paar keuzes moeten maken. omtrek van ruim 5 meter. In de tuin staat oud zijn; de oudste in de polder. ook de oudste taxus of venijnboom van de Soms was een boom net niet de dikste maar wel heel erg mooi; daarom polder met een enkele stam van 2,5 meter Vervolg uw weg 3.5 kilometer over de vindt u af en toe meerdere exemplaren van dezelfde soort. Ook hebben omtrek. Op de foto op de vorige pagina Huigsloterdijk tot de tweede boerderij we grenzen moeten stellen aan op te nemen soorten en rassen. Het aantal is de beuk minstens 80 jaar oud. De foto na de tunnel onder de A4 door, buitenlandse of gekweekte rassen is namelijk oneindig. We zijn daarin stond in het blad De ingenieur van 1934. Huigsloterdijk 88. Trek hier 80 jaar van af en je komt op een pragmatisch geweest op 3 manieren. We moesten de soort zelf kunnen plantjaar omstreeks 1854. Daarmee wordt 3 Deze boerderij uit 1900 is omzoomd herkennen. We moesten hem gedurende onze omzwervingen hebben de leeftijd van de boom 180/190 jaar oud. met tientallen paardenkastanjes (witte kunnen vinden. Hij moest een beetje in een haalbare route in te passen Droom eens weg bij wat hij allemaal heeft kaarsvormige bloemen). Naar verluidt zijn meegemaakt... zij allen uit kastanjes opgekweekt in dat zijn. jaar en zijn ze 114 jaar oud. Er is een groot verschil tussen de omvang van de bomen. U kunt deze route zelf in verschillende onderdelen opknippen. U kunt alle De dikste exemplaren staan niet langs de bomen vanaf de weg goed bekijken en fotograferen. Als het gaat om een oprijlaan maar in een bosvak tussen de boerderij en de bijgebouwde bungalow. De boom op privéterrein, stoort u dan alstublieft de bewoners niet. Zij hebben dikste is ruim 4.5 meter en is daarmee ook toegestemd om hun bomen in de route op te laten nemen om u er (ook) de dikste in de polder. van te laten genieten, maar onder voorwaarde dat ze niet gestoord willen worden. We gaan 2 kilometer terug naar de plek waar een heel smal landbouw­ weggetje begint, de Kaagweg. Die Veel plezier! volgen we 1.5 kilometer tot nummer 69. De route begint in het uiterste oude stukken land zoals bij Vijfhuizen, zuiden van de polder bij het gemaal , en . Het Leeghwater-terrein kan alleen tijdens 4 Op het erf staat aan de weg een Leeghwater in . Hier vindt Het besluit tot droogmalen van de polder open dagen bezocht worden. mooie grote linde. Nog bijzonderder is u de oudste en dikste beuk en oudste is genomen door koning Willem 1. Zijn (zie www.rijnland.net). De beuk en de taxus het dwergtreurbeukje voor het huis. Dit taxus van de polder. zoon Willem II volbracht dit prestigeproject. zijn vanaf de Hoofdweg-oost en van de boompje is in 1905 geplant op een ander Zijn echtgenote, koningin Anna Paulowna, ringdijk goed zichtbaar. plek en in 1925 naar hier overgezet. Dit 1 De Leeghwater was het eerste volgde het project van nabij. Zij had een boompje is dus ruim 110 jaar oud en heeft gemaal dat in 1845 gebouwd werd op een eigen zitje onder een rode beuk in de tuin We gaan 2 kilometer naar het oosten een stamomvang van slechts 1 meter. deel van wat toen het Kaageiland was. van het gemaal. over de Huigsloterdijk tot nummer Normale beuken zouden rond de 3 meter Het was een proefgemaal om de nieuwe 328. zijn geweest. stoomtechniek te testen. Kaageiland behoorde bij Zuid-Holland en de ringvaart 2 Deze boerderij is vanaf 1860 nog zou er om technische redenen dwars steeds in beheer bij dezelfde familie. In door heen gegraven worden. Een flink 1914 hebben ze een nieuwe boerderij deel van het eiland zou dus overgaan gebouwd. De bomen rond deze boerderij naar Noord-Holland. Als compensatie dateren van deze tweede periode. De mocht Zuid-Holland (en de gemeente leilindes zijn volgens de monumentale Kaag) het veen van het ingepolderde stuk bomenlijst van de gemeente van 1920. Wij land winnen. Door die afgraving is er denken dat ze ouder zijn, gezien het feit nauwelijks verschil in landgebruik te zien dat ze de dikste zomerlindes uit de hele in Buitenkaag in tegenstelling tot andere,

2 3 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

Rijdt terug naar de kruising Kaagweg/ In het dorp/op het eiland hebben wij geen Blijf de Lisserweg volgen. 150 meter Ga terug naar de Lisserweg, sla Huigslooterdijk, sla linksaf (u gaat bomen van voor 1852 kunnen ontdekken. voorbij de Olmenhorst begint een leuk linksaf (u gaat terug waar u vandaan dus iets terug in de route) en ga na 1 weggetje, het Turfspoor. kwam), ga bij de rotonde links de kilometer rechts de Dr. Heijelaan op. 5 Rijdt door naar de Hoofdvaart,­ sla IJweg op. Vanaf de rotonde is het U rijdt nu richting . rechtsaf en daar vindt u bij Hoofdweg-­ Deze weg is zeer bochtig en is onderdeel 3 kilometer naar de volgende stop, oost 1710 de dikste, gewone pla­tanen van de van het ‘oude land’. Links van de weg ligt IJweg 1588. Abbenes was tot de drooglegging een polder. Er staan er 4 op het plein waar vroeger grootschalig, Haarlemmermeers akkerland eiland. Dat is aan het verkavelingspatroon de school stond. De pla­tanen dateren uit 1923. en rechts ziet u het klein­schalig landschap, 9 Deze boerderij stamt uit 1864. Voor van de velden om het dorp goed te zien De dikste meet 2.7 meter in omtrek. net als buiten de Haarlemmermeerpolder. de boerderij staat een van de 2 dikste (zie de rode lijnen op luchtfoto van Google De grond bestaat hier, zoals de naam van esdoorns van de polder (2.81m omvang); Maps) Ook de Boerenbuurt-polder (onder de weg ook zegt, uit veen of turf. Langs de de andere staat in Badhoevedorp. We We gaan nu naar de Olmenhorst aan de A44) in de provincie Zuid-Holland werd hele lengte van het Turfspoor staan goed kunnen veilig stellen dat de boom in 1864 de Lisserweg 481. Volg de Hoofdvaart door de ringvaart doorsneden. Dit is goed onderhouden knotwilgen. als 10 jarige is geplant en dus 160 jaar 1 kilometer tot de rotonde met de te zien aan de verkavelingspatronen. oud is. Voor het huis ziet u ook een es van Lisserweg en sla daar links af. De Ter compensatie van het verloren Zuid- 7 Op Turfspoor 78a staan (achter het 2.5 meter. Deze zal even oud zijn. Olmenhorst ligt 1.5 kilometer verder. Hollandse land, mocht het veen afgegraven­ huis; dus svp vanaf de weg bekijken en en verkocht worden, net als bij Kaageiland. niet het erf op) 2 oude essen. Nergens op We gaan terug naar de Venneperweg Op de Olmenhorst is veel te doen en te het oude land van Turfspoor en Lisserbroek en slaan die links in naar het centrum zien. Er is een landgoedwinkel met horeca De Dr. Heijelaan gaat over de A44 heen. hebben we bomen kunnen vinden die van van Nieuw-Vennep tot over de en een bezoekersprogramma. Vlak daarna ligt een begraafplaats die vòòr de drooglegging dateren. Maar een Hoofdvaart/Hoofdweg. Daar ziet u de (zie www.olmenhorst.nl). Voor meer zeker een bezoekje waard is. Daar ligt dr. van deze 2 essen, met een omvang van Witte kerk met de ingang van de informatie over de fruitbomen verwijzen we Heije begraven. U vindt er onder meer 12 3.6 meter, zou wel eens ouder dan de pastorie ernaast aan de Venneperweg.­ naar de bomenroute ‘Fruitroute’. monumentale zomerlindes (1868). polder kunnen zijn gezien zijn omvang. Ter vergelijk: De essen in de eendenkooi van 10 In de tuin van de pastorie zijn enkele 6 De olmen (iepen) van de Olmenhorst zijn Vijfhuizen zijn 320 jaar oud en meet 4.5 bijzondere bomen bewaard gebleven. We waarschijnlijk allemaal gesneuveld door de meter in omvang. komen hier voor de oosterse plataan. iepenziekte. De oprijlaan van de Olmenhorst bestaat uit 28 lindes. De dikste, gewone linde We rijden het Turfspoor uit terug naar van de polder staat hiertussen en meet 2.5 de Lisserweg tot aan de kruising met meter. Aan het einde van de oprijlaan voor de Narcissenstraat. Daar maken we een groot houten huis in Zaanse stijl staat een uitstapje naar een oude wilg op een van de mooiste paardenkastanjes. Deze het Oude Schoolplein (eerste afslag boom met witte kaarsvormige bloemen meet rechts van de Narcissenstraat). ruim 4 meter in omtrek. De meeste bomen en het huis dateren van 1907. 8 Op dit oude schoolplein staat een oude, gekandelaberde (top afgezaagd) tweestammige wilg. Deze wilg is circa 90 jaar oud een heeft de respectabele omvang van ruim 6.5 meter bereikt. Daar moet wel bijgezegd worden dat dit deels komt door de tweestammigheid. Het meten van de stamomvang doe je namelijk op Voor meer informatie over deze markante borsthoogte. (zie foto hiernaast). persoon verwijzen wij naar de bomenroute ‘Kerkhoven en begraafplaatsen’ (www.stichtingmeergroen.nl). Gekandelaberde tweestammige wilg

4 5 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

Geniet u van de majestueuze kroon vanaf 12 Op het erf van deze leegstaande rechterkant vooral oud land met kleine links. Dat is de Hanepoel die ongeveer de weg en ga alstublieft niet het erf/de tuin boerderij De Knap treffen we de dikste percelen met gras. Onder het gras en de 1.5 kilometer lang is en uitkomt op in; dit is privéterrein. Deze boom is geplant boom van alle soorten in de polder aan. tuinbouwbedrijven ligt het oude land met de Bennebroekerdijk. Er staan geen in 1860 (en die was toen al 10/ 20 jaar Dit is de wilg die aan het begin van de veen als grondsoort. bijzondere bomen langs deze weg, oud) en meet bijna 4.5 meter in omtrek. oprit staat. Deze boom heeft 4 enorme maar het is leuk om te rijden omdat Het is de dikste van de 5-6 oosterse boomdikke armen. Doordat de ‘zijstammen’ We rijden de Spieringweg af die u dan weer op de grens rijdt van het platanen in de polder. Verreweg de op lage hoogte groeien, is de meting op met een knik naar de ringvaartdijk nieuwe land rechts en het oude land meest platanen in de polder zijn gewone borsthoogte iets gekleurd met maar liefst toebuigt. Op de dijk slaan we rechtsaf. links. Deze strook van 100 meter oud platanen; een kruising van de oosterse en 9 - 9.5 meter omvang. Het is een bijzonder Na ongeveer 1.2 kilometer komen land werd gebruik om de ringvaart de westerse plataan. Op de oprijlaan en indrukwekkend exemplaar. De boerderij we bij tuincentrum Global Garden op in uit te graven. Vroeger liep de in de tuin staan ook een rode beuk van stamt uit 1876. Daarmee zou de wilg Hillegommerdijk 554. Hanepoel nog door en ging over in de 150 jaar oud (omvang ruim 2.5m) en vier 140-150 jaar oud kunnen zijn. Op het erf Oude Veldweg. Onze volgende stop esdoorns van een jaar of 100 oud (omtrek staan nog meer indrukwekkende bomen. 14 Bij Global Garden kunt u een lag aan die weg. Nu moeten we 300 bijna 2m). Twee kastanjes van bijna 4 en ruim 3 bijzondere eikensoort zien, de kurkeik. meter over de Hillegommerdijk rijden meter omvang, die zeker ook 140-150 jaar De boom is meegenomen vanuit Italië. voor we afslaan naar de boerderij die We gaan terug naar de Hoofdweg- oud zijn. Verderop op het erf staan nog De kurkeik komt van natuur voor in schijnbaar midden in het land ligt. west. Met auto kunt u de eerste twee uit de kluiten gegroeide wilgen met Zuid-Europa en Noord-Afrika. Deze brug over de Hoofdvaart nemen rechtopgaande stammen met een omvang groen­blijvende eik wordt aangeplant als 15 Ga alstublieft niet het erf op!! (na 150 meter) en met de fiets is van ruim 5 en bijna 4 meter. sierboom in parken en tuinen. In Spanje en De boerderij dateert van vlak na de er na 450 meter ook een fietsers/ Portugal wordt hij vooral gekweekt voor de inpoldering. Voor de boerderij staat de voetgangersbrug. Rijdt door tot kurk. De schors is erg ruw en bevat dikke dikste linde van de polder van 3 meter Hoofdweg-west 1223. richels. Dat is bleekbruine of bleekgrijze omtrek. Links voor het erf staat een kurk. Deze kan na 8 à 10 jaar geoogst rij zomereiken die ooit langs de Oude 11 In de tuin van dit huis staat een van worden van de stam. Het pellen moet heel Veldweg stond. Een aantal is niet in goede de grootste treuressen van de polder voorzichtig gebeuren anders loopt men conditie. De dikste eik van bijna 3.5 meter met een omvang van 2 meter. De boom het risico dat het onderliggende weefsel is bijna de dikste van de polder. Mogelijk is zeker 100 jaar oud, maar de precieze beschadigt, en de boom sterft. Naar dateert deze nog van voor de drooglegging. leeftijd is niet bekend. Treuressen zijn zeggen van de eigenaar is deze boom zo’n Gezien zijn omvang in verhouding met net als treurbeuken en treurberken een 200 jaar oud. Het is een meerstammig andere eiken in de polder zou hij 160-200 kweekvariant van de gewone soorten. exemplaar. De dikste stam meet 83 jaar oud kunnen zijn. centimeter. De fietsers kunnen aan de Hoofd­ Vervolg uw weg over de Hillegom­ ­mer­­ vaart-west blijven en Nieuw-Vennep We gaan 400 meter terug naar de dijk richting Cruquius. Fietsers kunnen noordwaarts uitrijden onder de Bennebroekerweg en volgen die 1.5 kilometer langs het water rijden Calatravabrug de Harp door en over over het viaduct over de N205/ tot aan gemaal Cruquius/Theehuis de Citer tot aan de Bennebroekerweg Driemerenweg tot de rotonde aan de Cruquius. (circa 4 kilometer) en slaan linksaf. entree van Zwaanshoek. Op de rotonde Auto’s moeten vanwege een gaan we links de Spieringweg op en afgesloten doorgang een omweg Auto’s volgen de Hoofdweg-oost en stoppen bij nummer 1131. maken door de meubelboulevard gaan bij de Bennebroekerweg linksaf. Cruquius en naar de dijk teruggaan Rijdt door tot de kruising met de 13 Bij dit huis staat de dikste, grove den via de N201. IJweg (2 km). Sla daar linksaf en die we gevonden hebben in de polder. Hij rijdt door tot de eerste boerderij na is ruim 2.5 meter in omtrek en geplant Het gezichtsverlies door de Belgische tuincentrum Groenrijk (400 meter van in 1949. Terwijl u over de Spieringweg onafhankelijkheid in 1830 en twee de kruising). rijdt vanaf Zwaanshoek kunt u zien dat We volgen de Hillegommerdijk tot de gevaarlijke stormen in 1834 en 1836 de linkerkant van de weg nieuw land afslag Zwaanhoek, slaan rechtsaf en deden koning Willem I in 1837 besluiten is met grote landbouwpercelen, en de nemen na 100 meter de eerste afslag tot het instellen van een staatscommissie

6 7 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’ voor het droogmaken van het Haarlemmer het gemaal/museum staat een groep Mogelijk is dit een restant van een Ga terug naar de Cruquiusdijk aan Meer. De droogmaking op stoomkracht buxussen die de moeite waard is om oude strandwal zoals we die in de Ringvaart. Fietsers: We gaan werd een prestigeproject dat Nederland nader te bekijken. De dikste meet maar Heemstede en Haarlem nog vinden. terug naar de Spieringweg. Fiets het industriële tijdperk inloodste. Men had 50 cm maar is ruim 150 jaar oud. over de dijk richting Vijfhuizen en uitgerekend dat er drie stoomgemalen Een van de buxusstruiken is enkele 16 A Tussen alle eiken langs dit neem na circa 800 meter het fietspad nodig waren om het meer leeg te malen. In tientallen jaren geleden doodgegaan. De weggetje staat een fors uit de kluiten midden door het golfterrein. Sla 1840 werd de eerste zode gestoken voor groengroep van het museum heeft toen gewassen es. Deze is op borsthoogte linksaf de Spieringweg op en ga na de 63 kilometer lange ringvaart en ringdijk. een huzarenstukje uitgehaald door een 2.8 meter in omvang; op 50 centimeter 800 meter rechts de inrit op naar de Nog voordat het meer was omsloten, 120 jaar oude buxus van elders hier hoogte is deze boom maar liefst 4 meter! Groene Weelde van Recreatieschap startte in 1845 de bouw van gemaal De te planten, en hij staat er nog steeds Het zand is mogelijk de verklaring voor Spaarnwoude. Leeghwater, dat als prototype diende voor florissant bij. Er staat een bord bij. ‘Wat het grote aantal eiken dat we langs dit de twee andere gemalen. De bouw van De liefde en aandacht al niet vermag!’ weggetje aantreffen. Het zijn er wel twintig Auto´s: We maken een kleine omweg en De Cruquius startte in 1847 Aan de oprijlaan naar de parkeerplaats van allerlei leeftijden. Onze grootste terug naar de N201 en dan bij het en was in 1849 voltooid. Na drie jaar en 3 onder aan de dijk staat een rij mooie verrassing was de laatste eik, die net na eerste verkeerslicht gaat u naar maanden was 800 miljoen kubieke meter essen, waarvan de eerste het meest licht een hek (over het weggetje) van manege links, de Spieringweg. Rijdt circa water opgepompt. In tegenstelling tot De krijgt. Die is dan ook het dikste (2.5m). Cruquiushoeve staat. Deze indrukwekkende 1.5 kilometer door tot de tweede Lijnden en De Leeghwater is De Cruquius boom is ruim 3.5 meter in omtrek en ingang van de Groene Weelde van later niet gemoderniseerd. Het gemaal daarmee de dikste zomereik van de polder. Recreatieschap Spaarnwoude. deed geen actieve dienst meer sinds 1912 Deze boom is mogelijk zo dik geworden en werd in 1932 definitief stilgelegd. De door de gunstige groeiomstandigheden en 17 Deze inrit leidt naar een parkeer­ andere twee gemalen konden vanaf die vruchtbare bodem vlak na de drooglegging. plaats. De Groene Weelde (250 ha) is tijd ook zonder De Cruquius de polder Op een topografische kaart van 1869 aangelegd voor de Floriade van 2002. drooghouden. is te zien, dat het oude land waar het Het gebied is dus niet zo oud. Maar er is gemaal op werd gebouwd, door liep tot wel iets leuks te ontdekken. Als curiositeit Oorspronkelijk was het huidige Theehuis de parkeerplaats achter het Theehuis en zijn in de Groene Weelde een 20/30-tal de woning van de opzichter van het verder de Veldweg oost- en westwaarts mammoetbomen (Sequoia’s) geplant. gemaal. In 1932 werd het gemaal ingericht volgde langs de bunkers bij Cruquius en Dat zijn ook meteen de dikste exemplaren als museum van industriële geschiedenis. richting het huidige golfterreinen. Indien van deze soort in onze polder. Drie ex­ het hek bij deze boom open is, kunt u het em­plaren staan op 100 meter van het 16 Rond het Theehuis staan imposante Loop terug naar de Ringvaart. Links erf van manege Cruquiushoeve op. Op het parkeerplaatsje recht naar het zuiden. De bomen en struiken die omstreeks 1849 en zien we het begin van het Spaarne erf zelf staan nog 2 eiken en kastanjes van bomen zijn op 20-jarige leeftijd geplant later geplant zijn. Ze zijn zo goed beheerd die doorloopt tot in Haarlem en het circa 3 meter omtrek. Deze kunnen ook rond 1995 en zijn nu dus 30- 40 jaar dat ze de tand des tijds overleefd hebben. Noordzeekanaal. U kunt via het pontje van de stichting van deze hoeve (1854) oud. Deze bomen zijn beroemd om het Er staan drie recordhoudende soorten: (afvaart bij theehuis) of de fietsbrug dateren. De hoeve zelf is cultuurhistorisch feit, dat ze 1000-3000 jaar oud kunnen * Aan beide zijden vlak naast het een meter of 400 verder, een mooie interessant en een rijksmonument. De worden. Dat duurt dus nog even. Naast Theehuis staan 2 indrukwekkende fiets- of wandeltocht maken langs het hoeve is gebouwd door de Heemsteedse hun leeftijdspotentie hebben ze nog een zomereiken. Een van ruim 3 meter Spaarne. familie Crommelin, die zich op de rensport andere leuke bijzonderheid, hun schors. en een van bijna 3 meter dik. Die zijn Rechts ziet u 2 opvallende woon­ en de paardenfokkerij had gericht, en We verklappen niet wat het is! Ga maar ongetwijfeld van rond 1849. torens. Achter de woontorens om is op melkvee. De koeien uit de ronde stal kijken en voelen. Geef een flinke dreun met * Voor het Theehuis staan hulst- en een klein weggetje. Als we die volgen leverden tbc- vrije melk aan ziekenhuizen uw hoofd of hand tegen de schors en u taxusstruiken. Deze groeien niet zo hard komen we achter langs de woontorens in de omgeving. De manage is nog steeds ervaart wat het is! als eiken, maar zijn mogelijk ook van bij een groente­tuincomplex. Daar valt in de oorspronkelijke, blauwe Crommelin- dezelfde leeftijd. De dikste hulst is 1 de zanderige bodem op. Dat is voor de kleuren geschilderd. De manage maakt Als we de uitrit van de parkeerplaats meter en de dikste taxus is 1.5 meter Haarlemmermeer vrij bijzonder, want deel uit van SEIN, een stichting gericht op verlaten, vervolgen we de Spiering­ in omtrek. daar is voornamelijk zeeklei. epilepsie, maar ook andere klanten worden weg naar rechts. Na 200 meter steken * Een nog minder snel groeiende plant geaccepteerd. we de Geniedijk over en zien links is de buxus. Tussen het Theehuis en Fort Vijfhuizen/Kunstfort en rechts de

8 9 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’ inrit van het oude station Vijfhuizen. We gaan weer terug naar het parkje zijn. De samenhang is meestal nog wel We volgen de Kromme Spieringweg Voor de inrit staat de Wilhelminaboom. aan de Spieringweg en slaan daar te zien. Bij de ingang van de kooi staat tot aan de N205/Driemerenweg. Door Nog 700 meter verder is rechts het rechtsaf. Aan het einde gaan we 1 exemplaar, dat één keer op 3-4 meter de N205 is een deel van de Kromme centrumpark van Vijfhuizen. rechts de Kromme Spieringweg op. Na hoogte is ‘geknot’. Deze had in 2012 een Spieringweg geïsoleerd tussen wegen 700 meter komt u bij de ingang van stamomvang van 4,5 meter. Een bezoek komen te liggen. We komen 18 In dit park staan verschillende Eendenkooi Stokman. U mag niet op aan dit gebied is zeer de moeite waard, daar door na de kruising met de monumentale bomen waarvan de dikste het terrein, behalve als u een afspraak niet alleen vanwege de bomen maar ook N205 op de rotonde 200 meter verder moseik van de polder ons doel is. Deze heeft voor een bezoek. Vanwege het om de andere natuurlijke rijkdommen linksaf te slaan. moseik staat in het park tegenover vangstseizoen kunt u alleen in de en de traditie van het kooikersbedrijf. De geïsoleerd liggende boerderij De Vijfhuizerweg nummer 919. Deze boom is periode half april tot eind mei de Merk ook op dat het landschap om de Eersteling ligt nog 200 meter verder. ruim 100 jaar oud en meet ruim 2.5 meter eendenkooi bezoeken. (zie www. Spieringweg anders is dan elders in de in omtrek. Deze eikensoort heeft glanzende landschapnoordholland.nl/gebied/ polder en zeker in het poldertje om de 22 De bedrijfsgebouwen van deze bladeren die groter zijn dan die van de eendenkooi-stokman). Als u 300 meter kooi heen. Waar de rest van de polder boerderij zijn nieuw, maar een aantal inheemse eiken. De eikels van deze moseik, doorrijdt, kunt u in de bocht van de akkerbouwgrond met klei of zandige bomen niet. De bewoners hebben ook wel Turkse eik genoemd, groeien in een Spieringweg op 100 meter van de klei heeft, ligt in dit stuk ‘oude’ land nog generaties lang goed voor hun bomen eikendopje, dat bezet is met dikke ‘haren’. eendenkooi komen. steeds een veenlaag. Op veen met kleine, gezorgd. Deze boerderij heet De Eersteling. Hierdoor ziet het eikendopje er uit als grillige velden is grasland met veeteelt het Dit was een van de eerste boerderijen een bontmuts die met mos begroeid is. In De Kromme Spieringweg doet zijn naam landgebruik. die in de polder gebouwd werden. Bij hetzelfde park staat naast de moseik ook de eer aan. In de Haarlemmermeer met al zijn de boerderijen werden altijd symbolisch dikste Japanse kers, waarschijnlijk ook 100 rechte wegen, komt u hier een echte bocht Vervolg de Kromme Spieringweg voor een paar bomen geplant. De mooiste jaar oud. Verder in het park staan een paar tegen. Dat duidt op iets bijzonders. De 600 meter tot aan de boerderij op van het hele erf is de oudste, rode beuk mooie even oude kastanjes, een zomerlinde, Haarlemmermeer is in 1852 drooggelegd nummer 289. in de polder. U kunt hem vanaf de weg een zomereik en een beuk. en de oudste bomen zouden dus 160-180 bewonderen. Ruim 170 jaar oud (geplant jaar oud moeten zijn. 21 Voor de boerderij staat een prachtige als 10-20 jarige in 1852 of 1853). Deze Maar de ingenieurs die de polder droog­ Amerikaanse eik van ruim 3,5 meter heeft een stamomvang van meer dan 5 legden, volgden niet de grillige oever van omtrek uit 1903. Amerikaanse eiken meter bereikt. Naast de beuk staat een het meer. Zij polderden een aantal oevers, hebben als kenmerk dat ze breed indrukwekkende kastanje van ruim 3 eilandjes en ook schiereilanden in. Wel uitgroeien. Deze boom heeft dat kenmerk meter omvang die even oud zou kunnen zo makkelijk om een ringvaart in uit te in bijzondere mate. Waar dat toe uitnodigt, zijn. Verder staan op en rond het erf een graven. Een van de plekken waar een is goed te zien. Aan 4- 5 boomdikke, groot aantal esdoorns, kastanjes en een schiereiland mee werd ingepolderd was horizontale zijtakken hangen verschillende zomereik. Deze zijn ongeveer 80 jaar oud hier. Op dat schiereiland lag vanaf 1701 schommels. Deze boom voldoet aan het en ongeveer 2 meter in omvang. een eendenkooi. Ook bijzonder is dat die beeld van de ideale speelboom voor groot eendenkooi sinds 1757 in beheer is van de en klein. Daarvoor is hij al eens op televisie We gaan 200 meter terug naar de familie Stokman. geweest. rotonde en slaan daar linksaf de Voor de liefhebbers van beuken Schipholweg op. Deze volgen we 1.5 maken we uitstapje naar de IJweg (2 20 Om de eendenkooi staat een hakhout- kilometer tot de afslag . kilometer). Volg de Vijfhuizerweg over essenbos. Dat bos dient voor luwte op Ga links de IJweg op en rijdt 1.5 de N205/Driemerenweg en sla rechtsaf de kooikerplas. Deze essen zijn 320 jaar kilometer door naar Zwanenburg-dorp. de IJweg in. Stop bij de eerste boerderij oud en daarmee de oudste, authentieke We volgen de hoofdweg, (Dennenlaan) rechts, nummer 789. bomen in onze polder!! Het zijn er een die eerste links afbuigt en daarna heleboel in een ring om de kooi heen. Bijna twee keer rechts. De vierde zijweg 19 Deze boerderij dateert uit 1870 en allemaal worden ze al ruim 300 jaar op aan de linkerkant (na 550 m) is de heeft een aantal monumentale bomen. kniehoogte afgezaagd en daardoor is het Cederlaan. Voor de boerderij staat een monumentale kernhout weggerot. Het levende hout en beuk die bijna 4 meter omtrek meet en schors zijn door blijven groeien waardoor ongetwijfeld in 1870 geplant is. er een soort losse boomcirkels ontstaan

10 11 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

23 Naast Cederlaan nummer 30 staat voor deze ongemakkelijke situatie een geveld. Deze bomen moeten dus wel Neem onmiddellijk de eerste weg de dikste, rode berk van de polder met elegante oplossing gevonden. Hij maakt een behoorlijke ziekteresistentie hebben, rechts (na 100 m) en dan meteen een omvang van ruim 1.5 meter. Berken ‘kniewortels’. waarmee ze ook wetenschappelijk van de eerste links (na 50 m). Dat is de worden gewoonlijk niet ouder dan een waarde zijn. Plesmanlaan die onder de A9 door jaar of 40. Deze boom is waarschijnlijk 60 overgaat in de Rijstvogelstraat. Na jaar oud. Het leuke van de rode berk is, 550 meter over de Plesmanlaan/ dat de Latijnse naam Betulus nigra is; dat Rijstvogelstraat ziet u links en rechts betekent zwarte berk. Verder onderscheidt een park en een vijver. hij zich met een zeer schilferende bast. 26 Linksaf in het Snijdersplantsoen staat Aan het einde van de Cederlaan een aantal hele mooie winterlindes. Het zijn gaan we rechts en meteen links de bijna de enige winterlindes in de polder. Plantsoenlaan. De eerst zijweg rechts Meestal zie je zomerlindes (grootbladige is de Lindenlaan. Dit is een mooie, lindes met gekarteld blad) of gewone oude laan met allerlei bomen. lindes (een kruising tussen zomerlindes en Dat zijn wortels die soms 1.5 meter winterlindes, met iets kleinere gezaagde 24 Op nummer 31 staat de dikste hoog boven het water uitsteken. bladeren). De winterlindes of kleinbladige sierprunus die we gevonden hebben. Hiermee staat hij goed verankerd in Er zijn nog veel meer bijzonder bomen lindes die hier staan, hebben een heel Hij is zeker 1.8 meter in omtrek en naar de bodem en kan hij lucht ademen. Dit in Zwanenburg, maar ze zijn net klein blad met een gave rand. Alle lindes schatting een jaar of 80 oud. exemplaar in Zwanenburg heeft van alle allemaal iets minder dik dan de dikste hebben een karakteristieke kruinvorm met moerascipressen in onze polder de mooiste elders in de polder. Wilt u de bomen een ronde top. Deze winterlindes hebben Vervolg de Lindelaan 400 meter kniewortels. Ze zijn wel 30-40 cm hoog en toch bekijken, dan kunt u een ommetje een mooie kroon met takken die niet zuidwaarts tot de T- splitsing met de staan overal langs de waterkant. Als deze in Zwanenburg maken. Nu gaan we ‘opgekroond zijn (wat vaak gebeurt) maar Plantsoenlaan. Daar slaan we linksaf boom lager in of bij het water had gestaan, terug naar de Schipholweg en volgen tot laag bij de grond buigen. De dikste tot de T-splitsing met de Kerkhoflaan. waren de kniewortels vele malen hoger deze 3.5 kilometer oostwaarts richting winterlinde is 2 meter in omvang en zou Als we daar linksaf slaan, komen we geweest Badhoevedorp tot Schipholweg 569. 50 jaar oud zijn volgens de monumentale in het Wandelbos Zwanenburg. bomenlijst van de gemeente. Wij denken Ook is deze boom met zijn 2.5 meter 25 Bij deze boerderij staan 6 zomerlindes dat ze - afhankelijk van hun plantleeftijd - 24 A In het verlengde van de Kerk­ omtrek de dikste moerascipres in de waarvan de dikste bijna 3 meter in omtrek 70-80 jaar oud zijn, aangezien de wijk in de hoflaan ligt een wandelpad langs het water polder. Hoe het kan dat hij dikker is dan is. Daarmee is hij een van de dikste en jaren vijftig gebouwd is. tegenover het kerkhof. We lopen langs het de 100-jarige bomen uit het Wandelbos daarmee ook oudste van de polder. De water. Vlak voor het voetgangers­ ­bruggetje in Hoofddorp is onduidelijk. Mogelijk precieze leeftijd van deze boom is niet 27 Aan de Rijstvogelstraat 50 meter staat een van de meest unieke bomen is de grond van het Zwanenburg park bekend, maar uit vergelijkingen met voorbij het Snijdersplantsoen staan de van Zwanenburg, een moerascipres. We vrucht­­baarder. Als we het voetgangers­ andere zomerlindes waarvan de leeftijd wel mooiste haagbeuken van de polder. De hebben een 20-tal moerascipressen in de bruggetje overgaan en dan over de parkeer­ bekend is, moet deze zeker 120 jaar zijn en dikste van de 2 bomen is maar liefst polder gevonden: 1 in Badhoevedorp, 2 in plaats doorlopen door het park richting mogelijk wel 150. 3 meter in omvang. Dat is voor deze het Wandelbos Hoofddorp, 6 in Hoofddorp de Troelstralaan, staan in de bosrand langzaam groeiende boom zeer dik. Toolenburg en 12 in de Japanse tuin in het tussen het grasveld en de Troelstralaan We gaan nu Badhoevedorp in waar Mogelijk zijn deze bomen afkomstig van Haarlemmer­meerse Bos. De moerascipres 2 indrukwekkende Hollandse iepen. De een groot aantal interessante bomen een boerderij die daar stond voor de wijk is een naaldboom die in de winter zijn dikste heeft een omtrek van 3.15 meter. te vinden is, speciaal in en rond de gebouwd werd. Let ook bij deze bomen naalden verliest, net als de watercipres. Deze bomen moeten ouder zijn dan het Rijstvogelstraat. De makkelijkste vooral in de winter op de zeer karakteristiek De moeras­­cipres komt oorspronkelijk park zelf (ca 80-100 jaar). Oude iepen zijn manier om in de Rijstvogelstraat te kroonvorm met steil omhoog reikende uit Amerika en komt voor in moerassen zeldzaam in Nederland door de 3 golven komen is via de PA Verkuyllaan. Volg dichte takken. Andere haagbeuken van die soms maanden onder water staan, van iepenziekte sinds 1918, die elk 90-95 de Schipholweg tot de eerste kruising 80 jaar oud waren nog maar 2 meter in zoals The Everglades. De boom heeft procent van het iepenbestand hebben links na de Sloterweg (1.8 km). omvang. Deze bomen staan dus op zeer

12 13 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’ vruchtbare grond of zijn minstens 100 Badhoevedorp met Sloten verbindt. de aardappelrooimachine aangetroffen. en 2 treurwilgen aan het water bij de jaar oud. Tegenover Rijstvogelstraat 35 Daar buigt de hoofdroute linksaf de De huidige boerderij dateert van 1921; Hoofdweg (dikste 4 m) de moeite van het staat een indrukwekkende es van bijna 3 Burgemeester Amersfoordtlaan in. het oorspronkelijke ‘gebroken’ dak is bekijken. meter in omvang. Net niet de dikste van vervangen door een puntdak. de polder maar wel mooi. Deze zou ook 30 Na 50 meter bij het begin van de maar 60 jaar zijn, maar er zou het zelfde Badhoevelaan links een oude beuk. 31 Er staan twee bijzondere bomen op mee aan de hand kunnen zijn als met de Waarschijnlijk hoort deze boom bij het terrein. Voor de boerderij links naast haagbeuken. boerderij Oude Badhoeve waaraan de oprijlaan staat de oudste iep van de Badhoevedorp zijn naam te danken heeft. Haarlemmermeer. Zijn omvang in 2012 Deze boerderij is in 1854 gebouwd (en was bijna 3.5 meter. In heel Nederland inmiddels afgebroken). De beuk is ruim 3 zijn maar 7 iepen met een grotere omvang meter in omtrek en 160 jaar oud. In het bekend. Gezien de leeftijd en diktes van parkje tussen de beuk en de brug staan 2 de andere iepen is het waarschijnlijk dat enorme Canadese populieren van 30-40 dit exemplaar in1921 geplant is als 10-20 meter hoog en 4 meter omtrek. Dit zijn jarige boom. Hij is dus ruim 100 jaar oud. de dikste Canadese populieren die we Deze leeftijd is ook heel bijzonder gezien Meidoorn gevonden hebben. De hele polder staat er de 3-4 golven van iepenziekte die telkens vol mee, maar nergens zijn ze zo dik. 90-98 procent van de iepen in Nederland het leven kostten. Deze iep moet dus wel We rijden onder een dak van platanen behoorlijk iepenziektebestendig zijn. Kijkt We volgen de Rijstvogelstraat tot de de Burg. Amersfoordtlaan uit tot de u ook nog even naar de zwarte populier ringvaartdijk en slaan rechtsaf, de Sloterweg waar we linksaf slaan. van circa 80 jaar oud (stamomvang bijna Nieuwemeerdijk. Stop bij nummer 143. Van daar gaan we terug naar de 3 meter) naast de iep. Die mag ook gezien Dit is huize ‘t Hogeland uit 1915. Schipholweg en slaan daar rechtsaf. worden. Rijdt 2.2 kilometer door tot de kruising 28 Voor het huis staat prominent in het van met de Hoofdvaart. We volgen de We volgen de Hoofdweg-oost voor zicht een van de mooiste esdoorns van de oostzijde van Hoofdweg. 3 kilometer tot net na de kruising polder met een omvang van meer dan met de Vijfhuizerweg. Daar ligt Treurwilg 3 meter. Deze boom is waarschijnlijk op De tweede boerderij op Hoofdweg- begraafplaats Wilgenhof. 10-20 jarige leeftijd in 1915 geplant en oost, nummer 151, heet Nieuwerkerk. We volgen de Hoofdweg-oost voor 2.5 dus 110-120 jaar oud. De oorspronkelijke bebouwing is weg 32 Op begraafplaats Wilgenhof uit 1957 kilometer tot net voorbij het viaduct en dateerde van 1854. De naam staan verschillende bomen om eens bij van randweg Hoofddorp. Rijdt door naar nummer 426/427. Nieuwerkerk verwijst naar het verdwenen stil te staan. Op het centrale pad staan dorpje Nieuwerkerk, dat in dit deel van de dikste treurberken van de polder. 33 Naast de afrit van de N201/Hoofdweg 29 Voor een van de dikste rode paarden­ de polder heeft gelegen. Tijdens de De dikste is bijna 1.8 meter in omvang. staan de dikste treurbeuk van de polder kastanjes in de polder moet u een stuk stormen in 1834 en 1836 is het dorp Berken worden meestal maar zo’n 40 jaar (3.22m en 100 jaar of ouder) en pal doorfietsen op de Nieuwemeerdijk, verzwolgen door het Haarlemmer Meer, oud. We schatten deze op meer dan 60 ernaast nog een mooie oude beuk (omtrek num­mer 426/427. Hij meet 3.3 meter in de Waterwolf. Er spoelde 4.000 hectare jaar en daarom zijn ze redelijk bijzonder. ruim 3 m) van dezelfde leeftijd. Nu we hier omtrek en is waarschijnlijk rond de 100 veengrond weg. Dit was de aanleiding tot Op het middenpad staat ook een aantal toch zijn, is het beslist de moeite waard jaar oud. Dit is een kleiner blijvende soort het - na 300 jaar discussie - inpolderen ‘kunstzinnig’ gesnoeide meidoorns, die om weliswaar niet de dikste beuk van de dan de meer algemene witte paarden­ van het meer. De boerderij ligt op de met bijna 2 meter omvang de dikste zijn polder maar toch zeker wel een van de kastanje. De rode ´kaarsen´ zijn alleen te oorspronkelijke kerkhofterp van dit die wij in de polder gevonden hebben. mooiste beuken te bewonderen. Hij staat zien in april als de boom bloeit. dorp. Deze terp doorstond de stormen. Deze dateren zeker uit de oprichtingstijd 200 meter verder binnen het hek van het Er werden wel eens stukken grafsteen van de begraafplaats. Wilgenhof doet zijn bedrijf Woodward op de hoek van een We gaan nu terug over de Nieuwe­ op het land van Nieuwerkerk boven naam eer aan met een mooie oprijlaan met grasveld. Hij heeft een omtrek van bijna meer­dijk tot voorbij de brug die geploegd, en stukken skeletbeenderen op knotwilgen (niet zo oud). Ook lonen de 7 5 meter. De leeftijd en de naam van de mooie haagbeuken (dikste meer dan 2.5 m) boerderij die hier oorspronkelijk stond

14 15 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

is niet bekend. Gezien de wel bekende Voor fietsers is de volgende stop Na ruim 50 meter volgt rechts de Dr. leeftijd van twee andere 5-meter-beuken mak­ke­lijk te bereiken: 100 m terug op Egginkstraat. moet hij van net na de drooglegging zijn. de Burg. Pabstlaan en dan de eerste Dus zeker 150-160 jaar. weg rechts in dan bent u op de Prins 38 In de tuin van het derde huis Bernardlaan. rechts (nr 5) staat de mooiste en dikste 400 meter verder langs de Hoofdvaart watercipres van de polder. Hij dateert van slaan we rechtsaf, de Burgemeester Voor auto’s is het wat ingewikkelder. 1965 en heeft al een omtrek ruim 3 meter. Pabstlaan in. Na 400 meter aan het Rijdt de Burg. Pabstlaan uit tot de Verderop aan de linkerkant van de weg einde van een groot grasveld staan de verkeerslichten en sla daar links staat nog een tweede exemplaar en als u dikste grauwe abelen van de polder. af. Op de Kruisweg moet u op de de straat uit rijdt en bij het water linksaf parallelweg uitkomen voorbij de slaat in het bosplantsoen in de punt van 34 Grauwe abelen zijn een soort auto­blokkades. Ga na de Johannes de de wijk tussen Kruisweg en Geniedijk populieren en wel een natuurlijke Doperkerk linksaf en draai terug op de de kerk. Vijgen zijn eerder struiken dan nog 2. Een van deze 2 is zelfs nog een kruising van de ratelpopulier met de parallel­weg. Zet uw auto voor de kerk bomen. De dikste staat achter het winkeltje fractie dikker met 3.3 meter omvang zilverpopulier. Van de zilverpopulier hebben in een parkeervak en loop circa 100 en meet circa 1.8 meter (om meerder op borsthoogte. De watercipres is een zij het kenmerk van ‘wiebertjesvormige’ meter door tot de hoek van de Prins stammen heen). naaldboom die zijn naalden verliest in de lenticellen in de schors in regelmatige Bernardlaan. Vijgen leveren twee keer per jaar winter. Het is ook een levend fossiel uit de patronen. Een lenticel is een ademopening vruchten. In de Middellandse zee in juni tijd van de dinosauriërs. De watercipres in de schors die vooral uit isolerend kurk 35 Op de hoek van de Prins Bernardlaan en oktober. In Nederland komt de eerste werd in de vorige eeuw (rond 1950!) in bestaat. Grauwe abelen kunnen zeer en de parallelweg van de Kruisweg staat in oogst in augustus en de tweede (soms) in een dal in China herontdekt. De boom groot worden. Vooral de eerste van de de tuin de dikste, ruwe berk (1.5m omtrek november. wordt de laatste tientallen jaren vrij veel 2 bomen (die het meeste licht krijgt) is en 70 jaar oud). aangeplant omdat hij een mooie vorm indrukwekkend van hoogte (40 m?) en De fietsers gaan terug naar de hoek heeft, zijn naalden voor het afvallen rood omvang (5 m; de boom ernaast meet We volgen de parallelweg van de van de Prins Bernardlaan en kunnen worden en vrij is van ziektes. Deze bomen 3.5 m). Naast de abelen staan een paar Kruisweg 100 meter terug tot de daar via het verkeerslicht en een behoren dus bij de eerste generatie van essen van 3 meter omvang. Deze en Johannes de Doperkerk. Achter deze voetgangersbrug de Kruisweg en watercipressen die vlak na hun ontdekking andere bomen langs de Burg. Pabstlaan kerk ligt de Bijbelse tuin met mooie naastgelegen vaart over. U komt dan zijn uitgeplant. markeren de route van de oude spoorlijn bronzen beelden en veel interessante op de Raadhuislaan waar we na 200 Haarlem-Aalsmeer (en verder). De spoorlijn bomen (zie hiervoor de bomenroute meter stoppen. We gaan terug naar de Dr. Eggink­ bestond van circa 1915 tot 1935. Ook het Kerkhoven en begraafplaatsen) die in De auto’s draaien van de parallelweg straat en slaan rechtsaf, waar de station Hoofddorp vlak voor de brug is nog de bijbel voorkomen. In het winkeltje weer met een U-bocht de Kruisweg Ter Veenlaan op een ruime kruising herkenbaar. is een routebeschrijving van de tuin te op en slaan op de eerste afslag (400 linksaf buigt. Min of meer rechtsdoor verkrijgen. m) rechtsaf en na 15 meter weer. We begint de Ramaerstraat. Fietsers zijn dan op de Raadhuislaan. Rijdt 150 kunnen na 50 meter een fietspad op 36 Wij zijn hier voor de dikste moerbei meter door. de Geniedijk over. en vijgenboom. Deze moerbei is bijna de Auto’s parkeren rechts langs de enige in de polder. Er staan er 2 (zowel een 37 Tegenover Raadhuislaan nummer Ramaerstraat. U loopt dan de dijk op. witte als een rode moerbei, met een leeftijd 17 staat een monumentale Oostenrijkse van nog maar 20 jaar en een omvang van (parasol) den. Dit is de dikste die we 39 De Geniedijk is rond 1900 gebouwd 50 cm) achter de kerk rechts naast een hebben gevonden. Hij meet bijna 2.5 meter als onderdeel van de Stelling van grote beuk in de kruidentuin. Een witte in omtrek en is circa 80 jaar oud. (100 km, 43 forten) en de moerbei is de waard- of voedselplant Hollandse Waterlinie. De Geniedijk in de Lenticellen in wiebertjes vorm van de zijderups en de rode moerbei Rijdt 200 meter westwaarts (van het Haarlemmermeer loopt van fort Aalsmeer maakt braamvormige vruchten. Er staan centrum af) tot de Ter Veenlaan die tot fort Vijfhuizen (11 km). U staat op verschillende vijgenbomen voor en achter tegenover het witte voetgangers­ circa 500 meter van Fort Hoofddorp en bruggetje begint. Daar gaan we in. molen de Eersteling. De Geniedijk is een

16 17 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

groene ader door de Haarlemmermeer We gaan de Ter Veenlaan uit tot de

HOOFDWEG INGANG HOOFDWEG waaraan diverse recreatiegebieden zijn Hoofdweg-west voor de fietsers (400 verbonden zoals het Haarlemmermeerse m) en Hoofdweg-oost voor auto’s. bos, de Groene Weelde, Buitenschot en de De fietsers rijden 300 meter tot de 2 Plesmanhoek. Op de dijk heeft u een mooi schutsluis in de Hoofdvaart bij molen 4 uitzicht op de Geniedijk die tot oktober de Eersteling en Fort Hoofddorp en 1 PASTORIE 2013 begroeid was met een dubbele rij steken daar de Hoofdvaart over. U rijdt populieren. De rij langs het fietspad (dikste 50 meter terug richting dorp tot de 2 2 KERK bomen) bestond uit zwarte populieren uit ingang van kerkhof Iepenhof. 2 5 HOOFDVAART 1945 en aan de noordkant van de dijk Auto’s rijden 500 meter tot de staan voornamelijk Canadese populieren Achterweg naast kerkhof Iepenhof. (van rond 1970). De Canadese populier is Loop van daar 30 meter terug naar HOOFDWEG een kruising tussen de inheemse, zwarte de ingang van het kerkhof aan de ACHTERWEG 6 populier en de Amerikaanse populier. De Hoofdweg. 7 zwarte heeft meer uitstaande takken, de 6 Canadese groeit steiler omhoog. De oudste 41 De Iepenhof is een van de oudste bomen waren circa 85 jaar oud; de dikste begraafplaatsen uit de Haarlemmermeer. exemplaren maten circa 4 meter. Deze Het is geopend op 1 februari 1860. Zowel 3 4 Iepenhof begraafplaats zijn in 2013 gerooid vanwege risico van de begraafplaats als de kerk met pastorie takbreuk. Alleen op de forten Vijfhuizen en staan op een terp. Oorspronkelijk stonden Aalsmeer is een aantal van deze zwarte er zes iepen. Mede door de iepenziekte populieren gespaard gebleven. is en nog maar één pluimiep over, maar 1 Pluimiep. De pluimiep of zwarte iep 2 Ginkgo: 4 bomen (3.46m, 2.50m, die is dan ook indrukwekkend met een is een cultivar van de ruwe iep (of bergiep). 2.70m en 1.92m). Alle ginkgo’s of Japanse We gaan terug naar de Ramaerstraat omvang van ruim 3.5 meter. In de Eerste Deze cultivar is rond 1860 ontwikkeld. tempelbomen op de begraafplaats zijn en slaan na 40 meter rechtsaf de Wereldoorlog was er een uitkijkpost boven Deze boom net achter het huisje bij de prachtig. Maar de dikste die 3.5 meter in Ter Veenlaan in. Aan de rechterkant in de boom. ingang meet ruim 3.5 meter in omtrek en omtrek meet is het meest indrukwekkend van de Ter Veenlaan liggen drie is ca 150 jaar oud. De Pluimiep begint en dateert ongetwijfeld van de stichting hofjes. In het tweede hofje, bij de Kijk ook eens naar de authentieke zijn groei net als de bergiep als een van het Kerkhof in 1860. De kleinste bij Beekmanstraat 28, staat in de voortuin toegangspoort (1873) van smeedijzer zuilvormige boom en is daarom geliefd de straat is een vrouwelijk exemplaar met een bijzondere boom. met een gietijzeren versiering en het als straatboom. Op latere leeftijd wordt de vruchten. ‘lijkenhuisje’ (1877) waar overledenen kroon veel breder, wat bij dit exemplaar 40 Dit is een prinsessenboom of werden opgebaard. goed te zien is. Ook de voet van deze Anna Paulownia uit het jaar 2000. Deze boom is bijzonder breed uitgegroeid, boomsoort dankt zijn naam aan koningin Er staat een groot aantal bijzondere en zodat hij uitnodigt als zitje. Hij heeft veel Anna Pauwlowna (echtgenote van Koning monumentale bomen op de begraafplaats. wortelopschot. Willem II, die de Haarlemmermeer liet Op het kaartje ziet u de nummers van de droogleggen). Zij had een speciale oudste en dikste exemplaren uit de polder. belangstelling voor bomen. Deze boom komt uit China, waar hij als geboorteboom op de placenta van kinderen wordt geplant. Hij groei zo snel dat hij bij het trouwen verzaagd kan worden tot meubilair. In mei bloeit deze boom uitbundig met lila bloemkegels.

Voet van pluimiep Ginkgo 18 19 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

3 Tulpenboom. Achterop het kerkhof die vergelijkbaar is met tropisch hardhout. indrukwekkende Kaukasische of gewone populier en de dikste conifeer. De Ita­ staat de enige tulpenboom die wij in de Dat hoeft dus niet geschilderd te worden. vleugelnoot (ruim 5 m stamomvang op liaanse populier dateert uit 1920 is ruim Haarlemmermeer hebben gevonden. borst hoogte) van circa 80 jaar. Dit soort 30 meter hoog, met een omtrek van Hij is ca. 1 meter in omtrek en mogelijk We gaan zuidwaarts langs de bomen staat meestal alleen en vormt een bijna 4.5 meter. Een Italiaanse populier 30-40 jaar oud. De tulpenboom ontleent Hoofdvaart-oost en rechts bij de dicht bladerdak waardoor er weinig onder groeit zuilvorming omhoog en is een zijn naam aan de tulpvormige bladeren eerste kruising (600 m), de Graan kan groeien. Belangrijkste kenmerk: in cultuurvariant van de zwarte populier. en heeft grote bloemen. Deze soort wordt voor Visch-weg. Na 30-40 meter gaan mei heeft de boom gele bloemetjes die Deze boom is bijzonder fraai en heeft ter vaak verward met de Magnolia die ook we meteen links tot de eerste bocht als katjes aan langgerekte trossen door ondersteuning van de (wind)krachten die grote bloemen heeft. op 200 meter. Net om de bocht is een de boom hangen. De trossen zwellen op, er op worden uitgeoefend, dikke verticale speelveld met bomen. de vruchten worden vervolgens zichtbaar steunrichels op de stam. De conifeer op 4 Taxus: De taxus of venijnboom is en krijgen vleugels rondom de noten. De het grasveld is meerstammig, heeft een een echte kerkhofboom. Hij is altijd groen 42 De boom vlak aan de straat is een boom heeft een diep gegroefde bast en omvang van bijna 3.5 meter en is circa en groeit langzaam. Bij de ingang staan prachtig uitgegroeide grijze of schietwilg groeit breed uit. 70 jaar oud. er vele en links achterin staat een aantal van bijna 6 meter omtrek. Hier is niet zeer oude exemplaren uit 1860. Het dikste of nauwelijks ingezaagd. Hoewel hij exemplaar helemaal in de hoek heeft een niet de dikste wilg is (er zijn er van 7 omtrek van 1.85 meter en is veelstammig. en 9 m) is het wel de dikste met een enkele stam. De andere exemplaren 5 Vlak bij de watercipres tegen het hebben 2 of 4 boomdikke armen die hek staat de dikste Spaanse Aak of ook meetellen. Deze wilg zou 60–80 veldesdoorn van de polder. Deze soort jaar oud zijn (monumentale bomenlijst wordt meestal niet hoog. Dit exemplaar, Haarlemmermeer), maar dit lijkt ons aan ongetwijfeld van de beginperiode, meet de lage kant. 2.50 meter in omtrek.

6 Tussen de oude taxus en de Spaanse aak staan 2 grote lindes. Het zijn de We gaan de Kruisweg oostwaarts (van Conifeer enige Krimlindes die we in de polder het centrum af) tot de derde kruising gevonden hebben. De Krimlinde is een links, de Julianalaan. kruising tussen de winter- (kleinbladige) en de zomerlinde (grootbladige) met 44 Bij het hoekhuis Julianalaan/Kruisweg glanzende bladeren die zeer veel bloemen staan aan de kant van de Kruisweg 2 draagt. Kenmerk van de Krimlinde is dat mooie bomen. De eerst is de dikste hij niet of nauwelijks luizen heeft en dus treurwilg (omvang ruim 5 m) uit circa 1920 geen meeldauwoverlast geeft. Deze lindes en ernaast een vijf-stammige Hollandse hebben een stamomvang van ca 2 meter. Fietsers gaan ongeveer een kilometer iep met een omvang van 4 meter ook uit terug langs de Hoofdvaart naar de 1920. Het huis op Julianalaan 42, waar 7 Valse acacia rotonde met de fontein erop, kruising de bomen in de tuin staan, staat op de De dikste valse acacia of robinia van de Hoofdweg/Kruisweg. Daar slaan we monumentenlijst. polder meet ruim 3 meter in omtrek. Deze rechtsaf en komen na 200 meter in boom krijgt bij het ouder worden een het drukke winkelcentrum. We gaan terug naar de Kruisweg die knoestige en diep gegroefde bast die hem we 400 meter volgen tot het kruispunt er ‘doorleefd’ uit laat zien. Verder is het 43 Midden in het drukke winkelcentrum met de Boslaan. een vlinderbloemige die in de zomer vol staat een van de mooiste bomen van de zit met witte bloemen. De boom levert als polder. Op 20 meter ten oosten van het 45 Links en rechts van de Boslaan op enige inheemse soort een kwaliteit hout Dik Tromplein voor de Primark staat een de Kruisweg staan de dikste Italiaanse Italiaanse populier

20 21 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

De Boslaan voert zoals de naam al de Everglades, waar ze jaarlijks lang en Heemtuin De Heimanshof meet 1.7 hectare suggereert naar het Hoofddorpse diep onder water staan. Daarvoor hebben en heeft 220 soorten vooral inheemse Wandelbos. Voor het Wandelbos ze een aanpassing ontwikkeld, namelijk bomen en struiken. Op De Heimanshof is een horecagelegenheid en een kniewortels. Dat zijn wortels die verticaal is jaarrond van alles te ontdekken. kinderboerderij. omhoog groeien tot boven het waterniveau. De tuin is er voor om te ervaren wat Hiermee verankeren ze zich en kunnen ecologisch, hoogwaardig groen betekent. Het Wandelbos is 6.5 hectare groot en lucht happen. Deze bomen staan voor De ontdekthema’s zijn niet alleen bomen, bestaat uit een oud en een jonger deel. Het grote luchtwortels niet nat genoeg en maar ook akkers, stinsenplanten, mossen, oudste deel van 3.5 hectare en (zie kaartje) gazonmaaiers maaiende knieworteltjes die korstmossen, tropische kas, natuurontdek- is tussen 1935 en 1939 aangelegd volgens zich ontwikkeld hebben, elk jaar af. Aan de en speeltuin, een stukje Limburg, een ontwerp van stedenbouwkundig waterkant zijn ze echter wel te vinden. vruchten en zaden, een kloostertuin, ontwerper Wieger Bruin. Dit gebeurde bijen en insecten, etc, etc. Op nummer samen met het naastgelegen fruittuinen- Geniet van een wandeling door dit 1 zitten in een brievenbusje aan het demonstratiebedrijf. Het Wandelbos is oudste bos van de Haarlemmermeer. Het bezoekerscentrum De Kijkdoos kaarten van aangelegd op de oude vuilnisbelt van heeft een reigerkolonie met inwonende de 21 routebeschrijvingen jaarrond. Graag Hoofddorp. Achter het Wandelbos ligt lepelaars en een beginnende stinsen­ weer terugleggen na gebruik. kinderboerderij de Boerenzwaluw en links planten- begroeiing. Niet de dikste maar De tuin is het hele jaar door open op naast het Wandelbos het resterende deel wel bijzonder zijn nog de volgende bomen werkdagen, de 3e zaterdagmiddag van de van de demonstratieboomgaard. In deze in het bos: 4 Kaukasische vleugelnoten, maand, 1e zondagmiddag van de maand, boomgaard mag vrij geplukt worden. platanen, kastanjes, beuken en essen. van 15 april tot 1 oktober elk weekend Het Wandelbos is door werklozen van 13-17 uur. Rondleidingen zijn mogelijk aangelegd en heeft als voorbeeld gediend We gaan terug naar de Boslaan en op verzoek. Er is een wandelboekje voor een ander werkverschaffingsproject Als we het pad achter de kinderboerderij rijden hem helemaal uit (700 m) tot beschikbaar met 21 wandelingen rond dat veel bekender is, de aanleg van het langs volgen tot op het hoogste punt is er deze linksaf buigt naar de Sweel­ thema’s waaronder natuurlijk ook de Amsterdamse Bos. een pleintje met een bank. Achter de bank incksingel. Ook deze rijden we hele­ bomen. staat de dikste wintereik van de polder, maal uit (600m) tot deze weer linksaf Het Wandelbos is circa 80 jaar oud. Dat ruim 2.25 meter in omtrek. De wintereik buigt naar de Nieuweweg. Dan rijdt 47 We kunnen u niet langs alle 220 wil zeggen, dat de oudste bomen die er op maakt minder eikels dan de zomereik en u al langs ‘de kop’ van heemtuin soorten bomen en struiken leiden in de ongeveer 20 jarige leeftijd zijn geplant als is daarom vroeger veel minder aangeplant. De Heimanshof. Sla de eerste weg tuin. Maar er zijn veel soorten die alleen parkbomen, nu rond de 100 jaar oud zijn. Boeren wilden immers veel eikels voor hun rechts, de Wieger Bruinlaan­ in (100m) in de deze tuin voorkomen. We maken We kunnen niet alle bomen van dit oudere varkens. Het verschil in bladvorm tussen waar de ingang van De Heimanshof een selectie die aanvullend is op wat deel behandelen. Het zijn er te veel. de winter- en ze zomereik is de lengte van aan ligt. Na 20 meter van de hoek u elders op de dikste bomenroute bent de bladsteel. De bladsteel van de wintereik is op nummer 1 de voet­gangers- en tegengekomen. Het zijn meestal bijzondere 46 We behandelen de drie dikste is lang (1-3 cm ) en die van de zomereik fietsers/ingang en 100 meter verder is bomen naar niet noodzakelijkerwijs oud bomen: de suikeresdoorn, de wintereik kort ( 2-8 mm). de auto-ingang op nummer 7. of dik. We gaan op deze route vooral en de moerascipres. De suikeresdoorn Neem bij de wintereik (pleintje met aandacht geven aan vele soorten wilgen. staat in het bosplantsoen tussen de beide driesprong) het pad schuin rechts en ga De heemtuin bestaat namelijk pas sinds bruggen achter de kinderboerderij tussen na 20 meter over een bruggetje weer 1975. Zie kaartje op de volgende pagina. gewone esdoorns. Hij is 2 meter in omtrek. rechts langs het water. Volg dat tot u 40 Hij komt uit Amerika en heeft zijn blad meter verder weer een bruggetje over aan de Canadese vlag geleend. Hij heet het water treft. Hier staan een zeer dikke suikeresdoorn omdat zijn sap gewonnen schietwilg (5 m omtrek,100 jaar) en 2 wordt voor de bereiding van esdoornsiroop. moerascipressen. Deze bomen lijken Voor het verschil tussen het blad van op de eerder bezochte watercipressen, de suikeresdoorn en die van de gewone maar komen niet uit China maar uit inheemse esdoorn zie illustratie: Amerika. Daar groeien ze bijvoorbeeld in

22 23 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

uit om eitjes te leggen. In augustus en komt van het feit, dat een mispel pas september zijn de vogels weer blij met de rijp is als hij ‘appelmoes’-achtig bruin is Waterval zwarte bessen van de boom. geworden. De inhoud ziet er ook uit als

Bosmeertje appelmoes en wordt gebruikt om jam en Jeugdclub Beek tuinen Beek 3 Aan de andere kant van de chutneys te maken. Vroeger was de late Compost- hopen Vogelspotplaats Voorste bospad Voorste bospad Rijke stinzebos groentetuintjes staan 2 soorten wilgen. rijpheid prettig in een tijd dat fruit niet zo 3 geriefhoutbosje 4 Bijenstal Boomgaard 6 8 vuilhoutbosje Heuvel bij de De lage struikvormige wilg is de boswilg. makkelijk bewaard kon worden. Kruidentuin slangenmuur 5 Rode pad 2 Natuurspeelplaats Woestijn Tropische 9 Dit is een van de 2 (van de 100) soorten kas kas Moeras Waterput 7 Graspad 10 wilgen die mooie katjes maakt voor in Bolleweg Veenplas Schrale graslanden

Grote akker een vaas. De boswilg staat vaak aan Vierkante schooltuinen Mergelheuvel Oerbos N.M.C.H. Ontvangst Mediterane Graspad bosranden en heeft minder behoefte riumte kas Kleine akker Tuinwal Zandstrookje 11 Oerbos aan natte voeten dan de meeste wilgen. Zonnepanelen Klimop heuvel Rijke graslanden Deze katjes bloeien eind maart en zijn de

Fietsenstalling Gemengd struweel Meidoornstruweel Griefhout hoofdvoedselbron (eiwit) voor jonge bijen. Zit Terras bosje Grasland tussen de berken kuil Oerbos Ronde schooltuinen 12 In deze tijd van het jaar legt de honingbij Eerste Derde Modeltuin Bloemlezing Kleine schooltuinen 14 Kweekbakken duin Tweede duin duin De Kijkdoos koningin 1000-3000 eitjes per dag om Kweek- hoek Kweekhoek Schelpenpad het volk op sterkte te krijgen voor het ‘De duizendpoot’ Bloemenveld Binnenduinbos 13 Vierde duintjes nectarseizoen. Wilgen produceren geen Binnen- Struikelpaadje duinbos nectar. 1 INGANG INGANG INGANG 4 Hoog boven de Struintuin torenen enorme schietwilgen boven ons uit. 6 Als we dwars over de heuvel naar

Wieger Bruinlaan Wieger Bruinlaan Deze bomen (net als de treurwilg) de vijver lopen, komen we nog een paar groeien heel hard en hoog. De dikste boswilgen tegen. wilg van de polder is 9 meter in omtrek, 1 Net buiten de tuin op de hoek van de van de Jeugdnatuurclub, staan enkele in 100 jaar tijd. Deze wilgen zijn circa 7 Voor de kalkheuvel staan naast hockeyvelden staat de oudste amberboom van de wel 10 Europese vogelkersen 50 jaar oud en dateren van de periode elkaar een boswilg met zijn voeten in het die we gevonden hebben. Hij is circa 1 in de tuin. Deze zijn circa 30 jaar oud. dat De Heimanshof de gemeentelijke moeras (groeit omhoog) en een grauwe of meter in omvang en een jaar of 50 oud. Ze hebben een aantal bijzonderheden. boomkwekerij was. waterwilg (groeit in de breedte). Ook deze Deze boom uit Amerika heeft de naam De eerste is dat het eerste blad zo grauwe wilg maakt grote katjes die in 5 amberHeimanshof.indd omdat 1 zijn sap zeer bijzonder rond mei volledig wordt afgevreten 03-04-13 13:58 We lopen tussen de kas en het maart bloeien en die leuk zijn om in een ruikt. Er worden bijvoorbeeld parfums door de vogelkersstippelmotrupsen. bijenhuis door, door de kruidentuin tot vaas te zetten. en kauwgom van gemaakt. Het blad is Deze bedekken de boom met een soort aan een kalkheuvel die dwars voor ons heel fraai handvormig ingesneden. Als er lijkwade door de zijden draad die ze ligt. Op de kalkheuvel staat de dikste 8 Net voorbij de brug over het water een blad op de grond ligt, wrijf er maar bij elke stap spinnen. Zeer apart om te mispelboom in de polder. Dit exemplaar staan weer andere wilgen. De geoorde eens aan en ruik. Dat gebeurt vooral in zien ‘een ingepakte boom’ met overal is ongeveer 40-45 jaar oud en meet 70 wilg (met kleine schutblaadjes aan de de herfst en dan heeft de boom nog een ‘klonten’ rupsen op de stam of hangend centimeter in omvang. De mispel is een voet van elk gewoon blad) en de laurier­ verrassing: hele intense gele en rode aan draden. Maar het kan geen kwaad. vergeten fruitsoort die door de Romeinen wilg die glanzende donkergroene bladeren kleuren. De boom maakt half juni weer gewoon geïntroduceerd werd en vroeger overal heeft. Ook staan daar nog een paar het zogenaamde St. Janslot en staat er stond. Hij bloeit massaal met grote wit- knotwilgen van de grijze of schietwilg. Al 2 In de tuin lopen we om het kantoor weer mooi groen bij. Later in juni en juli roze bloemen in april/mei en geeft ook elk deze soorten maken kleine onbeduidende van het Natuur- en Milieu Centrum komt hij massaal in bloei. Met de nectar jaar massaal vruchten. Deze zijn pas rijp katjes. Ook staat er een kraakwilg. Terwijl Haarlemmermeer heen naar de Struintuin, en stuifmeel zijn andere insecten weer in december en zitten vol met vitamine c. de meeste wilgen flexibele buigbare onze natuurontdektuin. Langs het hek van blij. De stippelmotrupsen verpoppen in De uitdrukking ‘zo rot als een mispel’ tak­ken hebben, breekt de kraakwilgtak de hockeyvelden, naast de groentetuintjes de grond en komen in augustus massaal makkelijk door.

24 25 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

9 Na de wilgen links van het pad, zaden die de hele winter door door vogels kornoelje een onopvallende struik. Maar 15 We lopen terug en gaan rechtdoor naast een droge greppel, staat een bosje als putters, sijsjes, groenlingen en vinken in maart als alle planten nog in winterrust tot we bij de restanten van twee oude, schijnbaar onbeduidende kleine boompjes worden geoogst. Als er sneeuw ligt is de zijn, zit de gele kornoelje vol met gele koude kweekbakken komen. In de eerste (een stuk of 5). Dit is een vuilboombosje. grond eronder bezaaid met de vliesjes die bloemen. De knoppen zijn al zichtbaar vanaf en grootste groeit de kleinste wilg en de Met 40 jaar zijn ze de oudste van de van deze zaadjes afgepeld zijn. oktober als de bladeren gevallen zijn. Uit kleinste, grootste plant van alle soorten polder (dikste 40 cm omtrek). Deze bomen deze bloemen komen eetbare vruchtjes, die die we behandelen. Het is de kruip- of zijn vrij bijzonder. Het woord ‘vuil’ komt tussen augustus en oktober afrijpen. Als ze dwergwilg. Dit wilgje wordt niet hoger dan van de onstuitbare diarree die je krijgt donkerrood zijn, zijn ze het minst zuur. 60 centimeter. Het is een van de planten van thee van de bast. Dit werd vroeger die zich in de toendra (zonder bomen) als laxeermiddel gebruikt bij ernstige nog kan handhaven maar ook in sommige vergiftiging of constipatie. Deze boom was Nederlandse moerassen. in Frankrijk in de tijd van Napoleon vrijwel verdwenen, omdat hij het beste houtskool Het zal u ongetwijfeld opgevallen zijn, dat voor buskruit leverde (en voor medicinale er in De Heimanshof nog zeer veel meer toepassing ook natuurlijk). Dit is een te zien is dan de boomsoorten die we tweede kwaliteit van de boom. De derde is hier behandeld hebben. Daarover gaat dat hij de waardplant is voor de rupsen van het boek ‘21 Ontdekroutes’ wat in het twee mooie vlinders: het boomblauwtje en verenigingsgebouw van De Heimanshof, de citroenvlinder. De laatste kwaliteit die De Kijkdoos, verkrijgbaar is. De 21 routes hij heeft, is dat hem de eer toekomt om het behandelen 21 verschillende thema’s die langst van alle bomen gelijktijdig in bloei het hele jaar rond te volgen zijn. In de te zijn en vruchten te dragen. Dat is weer 14 In hetzelfde lage duinstrookje Kijkdoos is, indien wij aanwezig zijn, ook prettig voor nectar-behoevende insecten staan verschillende kardinaalsmutsen. altijd een kopje thee te krijgen. en vogels. Deze struiken horen in een zandgebied en staan niet veel in de polder. Dit We gaan de Wieger Bruinlaan 10 Na het vuilboombosje komt een stukje zijn weer de grootste die we hebben oostwaarts uit tot de T-splitsing hakhout met onder andere de kraakwilg en 12 Vanaf de lariks loopt een schelpen­ kunnen vinden. Kardinaalsmutsen en gaan rechtsaf 300 meter de de katwilg. De katwilg heeft zeer opvallend pad het duinbiotoop in. Neem na 3 meter hebben net als de Europese vogelkers Nieuweweg op. Daar slaan we weer langwerpige bladeren. rechtsaf een ander schelpenpad een (en wilgen, meidoorns en fruitbomen) rechtsaf de Burg. Pabstlaan op. beetje omhoog. Langs dit pad aan de een speciale soort stippelmot die in 11 We lopen nu om de akker heen langs linker­kant staan, na een paar dennen, de mei hun eerste blad wegvreet. De 48 We staan hier weer op de oude route de weides. Aan de rand van de weides twee wegedoornbomen. De twee dikste kardinaalsmutsstippelmotrupsen zijn van de spoorweg. De spoordijk is hier staan de dikste lariksen van de polder. van de polder, 40-50 jaar oud en ruim 80 minder indrukwekkend in het inpakken speciaal bij het fietspad nog in het hoogte Die zijn zo’n 45 jaar oud en hebben een centimeter in omtrek. De wegedoorn is van hun waardplant, maar zijn wel verschil te herkennen. Op en langs de omvang van 80 centimeter. Deze boom familie van de vuilboom en groeit ook zeer standvastiger in het elk jaar kaalvreten spoorweg staan nog verschillende bomen komt ook zelden in de polder voor, maar langzaam. De takken van de wegedoorn van de struiken. Ook de kardinaalsmuts van de tijd van de aanleg (1915) maar ook doet het hier goed. Uit het hars van de ontwikkelen zich als takdoorns. is goed aangepast en komt met het van later. De boom die ons in dit geval lariks werd vroeger terpentine gewonnen. St. Janslot weer geheel terug in oude interesseert, is de zuilvormige iep op circa Het is verder een mooie en nuttige boom. 13 We lopen om het hoge duin heen glorie. In augustus tot november is 200 meter van de hoek. Dit is de dikste, Zeker vroeg in het voorjaar, maart/april. en vinden achter het duin een prachtige de kardinaalsmuts ook mooi om zijn zwarte iep of bergiep. We hebben hem De lariks is een naaldverliezende naald­ gele kornoelje. Ook deze struik groeit zeer bijzondere vruchten: kardinaalsrood met verder in de polder niet aangetroffen. De boom en in het voorjaar verschijnen er langzaam en is de grootste en mooiste die knaloranje zaden. Ook hebben de vruchten boom is zo’n 1.7 meter in omvang en 100 prachtige kransjes van nieuwe naalden. we in de polder hebben kunnen vinden. de vorm van een kardinaalsmuts. Vandaar jaar oud. In de winter, als de naalden gevallen De struik is zo’n 50 jaar oud en heeft een de naam. Het omhulsel om de zaden bevat zijn, zit de boom vol met kleine dennen­ omvang van nauwelijks 40 centimeter. een sterk gif, dat vroeger gebruikt werd om appeltjes. Die dennenappeltjes bevatten Het grootste deel van het jaar is de gele hoofdluis mee te bestrijden.

26 27 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

49 Nog 200 meter verder op de hoek fietspad af tot de Rijnlanderweg (2 52 Bij nummer 10 hoort een fraaie tuin Net als de prachtige kastanje op de van de Hoofdweg en de Burg. Pabstlaan km). Deze weg is niet toegestaan voor die vooral in mei een ommetje waard is. In dijkhelling voor de boerderij (3.5 m, staat in het gazon voor een kantoor (maar autoverkeer. Op de Rijnlanderweg de tuin, die van de weg af te bewonderen 100 jaar). waarschijnlijk ook een overblijfsel van de slaan we rechtsaf naar de eerste is, staan verschillende 50 jaar oude spoordijk- beplanting) de dikste Mirabelle boerderij (nr 795) aan de rechterkant. azalea’s, in allerlei kleuren in bloei. Dit zijn of kroosjespruim. Ook 100 jaar oud dus en Auto’s dienen de N201 te volgen tot de oudste exemplaren die we gevonden 1.3 meter in omvang. Mirabellen zijn kleine het tweede verkeerslicht (net onder hebben. gele of roze pruimpjes, die in juli massaal de spoorlijn naar Schiphol door). Dat rijp zijn. Ook in april en mei is de boom is circa 3 kilometer. We slaan daar We gaan de ringdijk op naar links heel mooi als zij volop in bloesem staat. linksaf en gaan de Rijnlanderweg tot de tweede weg links (450 m), op. Na1 kilometer rechtdoor komen de Verremeerstraat. Daar ligt aan we aan de linkerkant ook uit bij onze rechterhand een van de mooist Rijnlanderweg 795. bewaard gebleven erven van de polder. 50 Op dit erf staat een prachtige beuk met een omvang van 4 meter en een 53 We komen hier op deze route omdat leeftijd van minstens 125 jaar. er de dikste grootbloemige magnolia staat ( 60 jaar, omvang 60 cm) en een zeer We gaan nu terug, zuidwaarts de mooie treures, die op borst hoogte met Rijnlander­weg af. We kruisen de 1.77 meter weliswaar niet de dikste is, N201 en gaan rechtdoor (in de bocht maar op kniehoogte bijna 4 meter omvang na 100 m niet het industrieterrein heeft. Deze es is zo’n 100 jaar oud. Maar Treures We blijven nog even bij dit kruispunt, want op maar ‘linksaf rechtdoor’ de oude ook de grove den (1.94 m, 80 jaar), de langs de Hoofdweg aan de andere kant Rijnlanderweg volgen). We volgen de groene beuken (2.7 m en 100 jaar), de van de Burg. Pabstlaan staan 3 bijzondere Rijnlanderweg vanaf de N201 twee rode beuk (3.5 m en 125 jaar), de Japanse eiken. Langs de Hoofdvaart zelf staan kilometer tot aan nummer 1067 aan de Tempelboom (bijna 3 m en 150 jaar), de lindes, maar aan de oostkant van de weg rechterkant. valse acacia’s (2.5 m en 1.8 m, 100 jaar) bij de huizen staan in het trottoir 3 grote zijn alleszins de moeite waard om vanaf de eikenbomen met takken die niet, zoals bij 51 Op dit erf staat de dikste, bonte weg te bekijken. gewone zomer- of wintereiken horizontaal esdoorn van de polder met een omvang groeien, maar die vrij steil omhoog groeien. van bijna 2.5 meter. Hij is geplant als Ook de bladeren zijn niet gewoon. Ze 10-20 jarige in 1886. zijn veel groter en langer dan gewone eikenbladen. Dit zijn de enige Hongaarse We gaan door tot de kruising van de Magnolia eiken in de polder. Prachtige bomen Bennebroekerweg (700 m). Daar slaan waarvan de eerste de dikste is, ruim 2.5 we linksaf richting Rijsenhout, de A4 We gaan terug naar de Benne­ meter in omvang en ruim 80 jaar oud. over. We naderen nu het einde van broeker­weg voor onze laatste halte. onze route en afhankelijk van Dat gaat het makkelijkst door de We gaan Hoofddorp verlaten. Fietsers uw keuze of u terug wilt naar Verremeerstraat uit te rijden tot en auto’s gaan van de Burg. Pabstlaan Buitenkaag of dat uw elders heen deze een scherpe bocht naar links de Hoofdweg op, noordwaarts aan gaat, kunt u de laatste haltepunten maakt. Deze bocht volgen we 400 Hoofdweg-oostzijde. De fietsers rijden (52, 53 en 54) in een zelfgekozen Beuk meter tot de T-splitsing met de 900 meter door, onder het viaduct door volgorde doen. Wij volgen de Bennebroekerweg. We gaan daar 200 van de rondweg Hoofdweg (N201), Bennebroekerweg het dorp in tot meter naar links tot de kruising met waar een landweg met fietspad door Bennebroekerweg nummer 10, vlak de Aalsmeerderweg. Daar gaan we het Groene Carré-zuid loopt. Die voor de ringdijk (2.5 km). weer links en volgen deze weg 1200 slaan we rechtsaf in. We rijden dit meter tot Aalsmeerderweg 883.

28 29 Haarlemmermeer ‘Bomen om bij weg te dromen’ Haarlemmermeer ‘Oudste en dikste bomen in de Haarlemmermeer’

54 Ook deze boerderij Hoop doet den Met deze halte is onze dikste en oudste Landman leven is een voorbeeld van bomenroute na 80 km afgerond. We een mooi erf. De boerderij zelf is goed hopen dat u net als wij genoten hebt van onderhouden, met gekleurde luiken en de vele, prachtige bomen en verhalen geteerde schuren. Voor aan de weg staat erachter. Dit was ongetwijfeld de langste als belangrijkste blikvanger een prachtige route en onderweg hebt u nog veel meer beuk van 3.5 meter van 125 jaar oud. mooie locaties kunnen zien, die we in Ook de hoogstamboomgaard van meer deze route niet konden behandelen. In de dan 10 jaar oud met goed onderhouden ommetjes per woonkern doen we dat wel. appel-, peren- en kersenbomen is de moeite waard in de bloesemtijd (april/ mei).

30 31 Colofon Bomen om bij weg te dromen is een project van Stichting M.E.E.RGroen in samenwerking met De Heimanshof. De routes zijn te downloaden via www.stichtingmeergroen.nl Tekst: Franke van der Laan en Ans Röling. Vormgeving: Member Since. Foto’s: Ans Röling, Kees van der Veer. JANUARI 2015

Mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland.

32