Meer-Historie 1983
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
"MEER - HISTORIE" verschijnt 5x per jaar (het jaarverslag inbegrepen); no.1, maart 1983. 11e jaargang. Redactie: A.G.M.v.d.Oord-Wisker en W.Slob (eindredacteur). Tel.: 0250 3- 16638 , Hoofdweg 743, 213 HoofddorpA 1M . Verzorging en verzending: J.P.Wieringa.Kromme Spieringweg 438 (postbu fhuizen);02508-1412 j , 214Vi 30 sA 0A . samenstelling bestuur: voorzitter:A.J.de Koning,Kruisweg 1097 213 V Hoofddorp(02503-16617C 1 ) vice-voorz.:Fr.de Jong,Leeghwaterstr.29,213 N Hoofdd.(02503-16682S 2 ) secretaris:mevrouw A.G.M.v.d.Oord-Wisker.Raadhuislaan 23,213 E HoofddB 1 . (02503-10303) penningmeester:P.F.J.Everaardt,Sikkelstraat 51,215 P Nieuw-VenneC 1 p , . (02526-72612) leden: drs.P.G.J.de Boer,Terweeweg 69,2341 CN Oegstgeest (071-172780) mr.R.M.Dunselman, Hoofdweg 1372, 215 V Nieuw-Venne3L p (02526-86515) drs.A.A.M.de Jong,Leidsemeerstraat 39,215 J Buitenkoag(02524-4606M 8 ) D.Prins, Olympiastraa , 143 23 X Rijsenhout5K t (02977-20187) J.Tamboer,Jhr.v.d.Pollstraat 71,215 J Nieuw-Vennep(02526-72509A 1 ) J.P.Wieringa,Kr.Spieringweg 438(postbus 30)214 fhuizen(02508-1412j Vi A 0A ) t postgironummeHe r v.d.Stichtin s 35.11.85i g 2 t.n.v. "Meer-Historie", te Nieuw-Vennep; bankrekening no.15.55.92.56 f 47.50.77.393o 4 . Nieuwe begunstigers kunnen zich opgeven bij alle bestuursleden,doch bij voorkeut secretariaahe a vi r t (minimum contributie: ƒ15, r jaar.—pe ) Betaling na ontvangst accept-girokaart. t nummerInhoudi n va :d blz. 3 Het boek der losbollen 6 Uit het veelbewogen leven van Hein Evelein 0 1 Christelij n openbaae k r onderwij Vijfhuizen i s n 4 1 Leve e polded n doo e nn i d r 15 Uit de omgeving 5 Jaa12 15r geleden wer k e "vaderTrod dDi mn geboreva " n 0 Bestuursmededelinge2 n 22 Jubileum-programma ds) HET B O E K DER LOSBOLLEN, OF DEDAADËNüER. BINNENLANDSCHE KAPERS. HET EERSTE CAPITTEL. i. Cnbe fiet gefcgieben 6. Cnde sp öcdreeben in be egtfte jfêeanb/ infiet Jöteugte 09 de dateren/ tierde 3aat bet OoKlogen e ^aarlenmiecd / n dime e - onde ficgerine rd Wiln gba - Jlfieet noemt. Vyfdee d m le . €nd7 e deWefifienüwat ?Pat'. a e tenioeXot p Dol- 29 betnagten soud- na e/ len boete eeniga n n/ e dot- derde gun. &tebe d p epe 6 Uaae n/ . €ni8 e n teitopaa P S l gelegenm le . ICend toaaten/ Dedteeben . €nb3 name0 3 et nme Sp grootc bteugöt. jt g/ sommig e fjaaee£tou> . Otmmig9 e toaatm gt^ toe ne d ne/ sommige anbe* mullöand/ andete gebinfit/ «/Jonge $ogteté. ieder na gunnen aart. 4. Cnde sp buide fiaart Cnd. 10 e sptoaatenXo^- jagten met B9pn / ende öoHIfl/ ende ©artel ban tct- jHêeel&totme n/ gebafinen/ gen^ bebedpeib bertopn. ende geroofl. 11. 6nbe be 3ongettn- 5. Cntte 39 {jatten nog gen tnaaten b;oo!pA/enbe be mede genoome n/ eenige 9onge ©ogtetp toaare dat» joaattoogen; alle tcndien- tef n fiunftba e . &nbia e get gef^uben bat t boer losbollenHe de k . Ovet Haarlemmehe r rwas"t meena , g r no zij"toe t n he nhéé l weini- ge g beurtenissen volledig bekend, maar in het hierboven bedoelde"boek"is het ware verhaal te lezen van enige welgestelde Nederlanders, welke een Friese turfschipper wilden dwingen zijn Nederlandse vlag te strij- kena zijN . n wigering ontzage j ziczi n h nie m dooo t r midde n kanonva l - vuur, waarbij één der knechts zwaar werd gewond, het schip en zijn be- manning te kapen. Dit gebeurde in het jaar 1782. Omdat ik gemerkt heb dat nu 200 jaar later veel mensen denken dat dit verhaal een verzinsel is, leek het mij aardig om deze werkelijk gebeur- de geschiedenis onder Uw aandacht te brengen..... Zoals 200 jaar geleden gebruikelijk was, werden bepaalde (wan) daden gedruks z.gal .n e tpamflette n onde e bevolkind r g verspreid. Ove t Haarlemmee kapind rhe p o g r meer werden niet alleen verschillende boekjes uitgegeven maar er werd zelfs hierover een "kamerspel" (toneel- stuk) in elkaar gezet, onder de titel "Het Haarlemmer meer in rouw". t hierbovehe n Va n genoemd n samenvattendee e k boekji b he e e "vertaling" gemaakt maar wel enigszins in de stijl zoals vroeger gebruikelijk was. Tot besluit krijgt U dan nog enige verklaringen, vondsten en uitspra- ken welke, sommige eerst jaren later, werden ontdekt en gepubliceerd. e dadeD r binnenlandsde n e kapers. En het gebeurde in de achtste maand, in het vierde jaar van de oorlog, onde e regerind r n Willeva g e Vijfded m . Enige losbolle n mannenva n , uit de dorpen rond de stad Haarlem, sommige vergezeld van hun vrouwen en andere met jonge dochters, vulden hun jachten met wijn en "meelbloe- men", gebakke n geroosterde n t wer e he vergemakkelijket k m O . n gingen g enigno k e eoo matrozer n mee..... En zij waren vrolijk op het water dat men de Haarlemmermeer noemt. De plaats waar zij zouden overnachten naderde snel en aan land gekomen waren zij uitgelaten blij. Sommige waren gemuilband en andere gevinkt, n iedeee r naar zijn aard j werdeZi . n losbolli e n hoeveel=darted e g n va l > heid wijn, de jongelingen losbollig en de jonge dochters dartel. En zij beraamden snode plannen e jongd , e dochters geklee s koniginnenal d , werden bedrukt maar de jongelingen probeerden hen met gesprekken en vriendelijke woorde e troostent n . Daarn e huttee d at n gingei m o nj zi n overnachte e vroegd e wijnd j t sliepenn zi to e,va n morgene t n za , . 's Morgens beraadslaagden de mannen verder wat te zullen doen,waarna zij de jonge dochters het resultaat vertelden. Gezamenlijk, twee aan twee, huppelend n springende e e ginn daarnme g a terug naan jachtenhu r . Er was o.a. afgesproken dat één van hen "de Gele Vink" genaamd, Kapi- tein zou wezen en "Resretep" zou de stuurman zijn. Aan boord van de jachten liet men zich door de matrozen een menigte rood kruid brenge nn kruistochwaarnhu j zi a t begonne t veeme n l blijd- schap. En als zij dan zo zingende waren doorgevaren, ontmoetten zij n turf-tjalkee j hesezi ; n hunne (engelse) vlagge n dwongee n e schipd n - per zijn (nederlandse) vlag te strijken. Toen de schipper bleef weigeren gaven de losbollen opdracht om te vuren, net zo gemakkelijk alsof zij n glaee sm o wijn vroegen e schippeD . r verweerde zich n zolanko j hi g terwijl zijn knechten klaar n handspaastondeee n mes t ee me . nn e Toen n de jonge dochter t zagedi s n begonne e kerment j zi n, omda j banzi t g waren het leven te verliezen. En de kapers namen de turf-tjalk en zij hesen "hun t "schi di vlan zeildee p po g n triomi n f naai/de thuishaven. Vrolijk stapten zij aan wal en na het een en ander te hebben geregeld, ginge j naazi n r hui n dronkee se overwinningd p o n . Daarna volgdr e e een groots eetfestij t duurdj zongewa ne nach zi d t die n o to n ee z i n tp n e burehore d n ko ieden ee t e luidn t he rsprake da , n ove e darteld r e losbollen of te wel de binnenlandse kapers.... Dit alles hoorden ook de Kennemerlanders, de Haarlemmers, de Amsterdam- mers en de bewoners van de omliggende streken, waarna de Baljuw van Kennemerland - Nieuwe Wetering - opdracht gaf de daders op te sporen. _ _ 5 - - iy_l/e>wat gTtL/f&hvn> ^T^^^Jl^nn^i^è^^TL/^ fcafiw/ on, e&n fe ^Tti^^/cAa^ $p cte <3£iart~&wvi7i6r <JlU&r " 0*t*4vrj7Ö2 Toe e kaperd n s nuchtee wijd n va geworder n waren, bemerkte j eerszi n t wat zij hadden gedaan... Doon iedeee r r werde j verachzi n t grotme t e verachting. De een zei: "Zij dronken teveel zoete wijn". De ander: "Zij zijn van hun verstand beroofd", en "Het zijn allen losbollen en staat de Wildeman niet voor zoiets bekend?". Daarna moeste e kaperd n s hoge boete n publicatienme betalef ga n t e nui s om een oproer te voorkomen. Omda j vermogenzi t d waren, werde e boeted n s betaald e jongD . e dochters werd een stilzwijgen opgelegd. Want het is nog steeds zo: "Die het meeste weten ,e zwijgen t wete k oo nt minst ,he maae edi r hiervan weten, weten hierover vee e vertellen"t l . Maat volhe rk kwa t tocn wilde wetehe mme t h e losbollen d ee n n opgeslo- ten zien in het verbeterhuis. "Dit alles zijn de daden van de losbollen, zijn ze niet waardig om beschreven te worden?" """Ende men zal ze de kinderen laaten leezen, opdat het indachtig blijven in de schooien. Dat zullen de lessen ter tuchtiging zijn, en de kinderen duidelijk de losbollen leeren kennen""". Tot zover het boek der losbollen. In het eerder aangehaalde kamerspel komen de namen voor van: Livinius Vinkensteyn, Losbollius, Wildzang en Peterszoon. In het hierboven omschreven boekje komen deze namen ook voor, zij het in een versluierde vorm. Een genealogisch onderzoek bracht aan het lich t hiermedda t e geslachted e n Geelvinck de Petersen e Wildd , n e e Muilman bedoeld moeten zijn. Mr.Lieve Geelvinc t kjaa he wer rn i 175d e Amsterdat 7 m geboren, trouwde met Anna Maria v.d. Poll en erfde van zijn grootmoeder van moederszij- de de hofstede "Bosbeek" onder Heemstede.