"MEER - HISTORIE"

verschijnt 5x per jaar (het jaarverslag inbegrepen); no.1, maart 1983. 11e jaargang.

Redactie: A.G.M.v.d.Oord-Wisker en W.Slob (eindredacteur). Tel.: 0250 3- 16638 , Hoofdweg 743, 213 HoofddorpA 1M . Verzorging en verzending: J.P.Wieringa.Kromme Spieringweg 438 (postbu fhuizen);02508-1412 j , 214Vi 30 sA 0A .

samenstelling bestuur: voorzitter:A.J.de Koning,Kruisweg 1097 213 V Hoofddorp(02503-16617C 1 ) vice-voorz.:Fr.de Jong,Leeghwaterstr.29,213 N Hoofdd.(02503-16682S 2 ) secretaris:mevrouw A.G.M.v.d.Oord-Wisker.Raadhuislaan 23,213 E HoofddB 1 . (02503-10303) penningmeester:P.F.J.Everaardt,Sikkelstraat 51,215 P Nieuw-VenneC 1 p , . (02526-72612) leden: drs.P.G.J.de Boer,Terweeweg 69,2341 CN Oegstgeest (071-172780) mr.R.M.Dunselman, Hoofdweg 1372, 215 V Nieuw-Venne3L p (02526-86515) drs.A.A.M.de Jong,Leidsemeerstraat 39,215 J Buitenkoag(02524-4606M 8 ) D.Prins, Olympiastraa , 143 23 X Rijsenhout5K t (02977-20187) J.Tamboer,Jhr.v.d.Pollstraat 71,215 J Nieuw-Vennep(02526-72509A 1 ) J.P.Wieringa,Kr.Spieringweg 438(postbus 30)214 fhuizen(02508-1412j Vi A 0A ) t postgironummeHe r v.d.Stichtin s 35.11.85i g 2 t.n.v. "Meer-Historie", te Nieuw-Vennep; bankrekening no.15.55.92.56 f 47.50.77.393o 4 . Nieuwe begunstigers kunnen zich opgeven bij alle bestuursleden,doch bij voorkeut secretariaahe a vi r t (minimum contributie: ƒ15, r jaar.—pe ) Betaling na ontvangst accept-girokaart.

t nummerInhoudi n va :d blz. 3 Het boek der losbollen 6 Uit het veelbewogen leven van Hein Evelein 0 1 Christelij n openbaae k r onderwij Vijfhuizen i s n 4 1 Leve e polded n doo e nn i d r 15 Uit de omgeving 5 Jaa12 15r geleden wer k e "vaderTrod dDi mn geboreva " n 0 Bestuursmededelinge2 n 22 Jubileum-programma ds) HET B O E K DER LOSBOLLEN,

OF DEDAADËNüER. BINNENLANDSCHE KAPERS. HET EERSTE CAPITTEL. i. Cnbe fiet gefcgieben 6. Cnde sp öcdreeben in be egtfte jfêeanb/ infiet Jöteugte 09 de dateren/ tierde 3aat bet OoKlogen e ^aarlenmiecd / n dime e - onde ficgerine rd Wiln gba - Jlfieet noemt. Vyfdee d m le . . €nd7 e deWefifienüwat ?Pat'. a e tenioeXot p Dol- 29 betnagten soud- na e/ len boete eeniga n n/ e dot- derde gun. &tebe d p epe 6 Uaae n/ . . €ni8 e n teitopaa P S l gelegenm le . ICend toaaten/ Dedteeben . €nb3 name0 3 et nme Sp grootc bteugöt. jt g/ sommig e fjaaee£tou> . Otmmig9 e toaatm gt^ toe ne d ne/ sommige anbe* mullöand/ andete gebinfit/ «/Jonge $ogteté. ieder na gunnen aart. 4. Cnde sp buide fiaart Cnd. 10 e sptoaatenXo^- jagten met B9pn / ende öoHIfl/ ende ©artel ban tct- jHêeel&totme n/ gebafinen/ gen^ bebedpeib bertopn. ende geroofl. 11. 6nbe be 3ongettn- 5. Cntte 39 {jatten nog gen tnaaten b;oo!pA/enbe be mede genoome n/ eenige 9onge ©ogtetp toaare dat» joaattoogen; alle tcndien- tef n fiunftba e . . &nbia e get gef^uben bat

t boer losbollenHe de k .

Ovet Haarlemmehe r rwas"t meena , g r no zij"toe t n he nhéé l weini- ge g beurtenissen volledig bekend, maar in het hierboven bedoelde"boek"is het ware verhaal te lezen van enige welgestelde Nederlanders, welke een Friese turfschipper wilden dwingen zijn Nederlandse vlag te strij- kena zijN . n wigering ontzage j ziczi n h nie m dooo t r midde n kanonva l - vuur, waarbij één der knechts zwaar werd gewond, het schip en zijn be- manning te kapen. Dit gebeurde in het jaar 1782. Omdat ik gemerkt heb dat nu 200 jaar later veel mensen denken dat dit verhaal een verzinsel is, leek het mij aardig om deze werkelijk gebeur- de geschiedenis onder Uw aandacht te brengen..... Zoals 200 jaar geleden gebruikelijk was, werden bepaalde (wan) daden gedruks z.gal .n e tpamflette n onde e bevolkind r g verspreid. Ove t Haarlemmee kapind rhe p o g r meer werden niet alleen verschillende boekjes uitgegeven maar er werd zelfs hierover een "kamerspel" (toneel- stuk) in elkaar gezet, onder de titel "Het Haarlemmer meer in rouw". t hierbovehe n Va n genoemd n samenvattendee e k boekji b he e e "vertaling" gemaakt maar wel enigszins in de stijl zoals vroeger gebruikelijk was. Tot besluit krijgt U dan nog enige verklaringen, vondsten en uitspra- ken welke, sommige eerst jaren later, werden ontdekt en gepubliceerd.

e dadeD r binnenlandsde n e kapers. En het gebeurde in de achtste maand, in het vierde jaar van de oorlog, onde e regerind r n Willeva g e Vijfded m . Enige losbolle n mannenva n , uit de dorpen rond de stad Haarlem, sommige vergezeld van hun vrouwen en andere met jonge dochters, vulden hun jachten met wijn en "meelbloe- men", gebakke n geroosterde n t wer e he vergemakkelijket k m O . n gingen g enigno k e eoo matrozer n mee..... En zij waren vrolijk op het water dat men de Haarlemmermeer noemt. De plaats waar zij zouden overnachten naderde snel en aan land gekomen waren zij uitgelaten blij. Sommige waren gemuilband en andere gevinkt, n iedeee r naar zijn aard j werdeZi . n losbolli e n hoeveel=darted e g n va l > heid wijn, de jongelingen losbollig en de jonge dochters dartel. En zij beraamden snode plannen e jongd , e dochters geklee s koniginnenal d , werden bedrukt maar de jongelingen probeerden hen met gesprekken en vriendelijke woorde e troostent n . Daarn e huttee d at n gingei m o nj zi n overnachte e vroegd e wijnd j t sliepenn zi to e,va n morgene t n za , . 's Morgens beraadslaagden de mannen verder wat te zullen doen,waarna zij de jonge dochters het resultaat vertelden. Gezamenlijk, twee aan twee, huppelend n springende e e ginn daarnme g a terug naan jachtenhu r . Er was o.a. afgesproken dat één van hen "de Gele Vink" genaamd, Kapi- tein zou wezen en "Resretep" zou de stuurman zijn. Aan boord van de jachten liet men zich door de matrozen een menigte rood kruid brenge nn kruistochwaarnhu j zi a t begonne t veeme n l blijd- schap. En als zij dan zo zingende waren doorgevaren, ontmoetten zij n turf-tjalkee j hesezi ; n hunne (engelse) vlagge n dwongee n e schipd n - per zijn (nederlandse) vlag te strijken. Toen de schipper bleef weigeren gaven de losbollen opdracht om te vuren, net zo gemakkelijk alsof zij n glaee sm o wijn vroegen e schippeD . r verweerde zich n zolanko j hi g terwijl zijn knechten klaar n handspaastondeee n mes t ee me . nn e Toen n de jonge dochter t zagedi s n begonne e kerment j zi n, omda j banzi t g waren het leven te verliezen. En de kapers namen de turf-tjalk en zij hesen "hun t "schi di vlan zeildee p po g n triomi n f naai/de thuishaven. Vrolijk stapten zij aan wal en na het een en ander te hebben geregeld, ginge j naazi n r hui n dronkee se overwinningd p o n . Daarna volgdr e e een groots eetfestij t duurdj zongewa ne nach zi d t die n o to n ee z i n tp n e burehore d n ko ieden ee t e luidn t he rsprake da , n ove e darteld r e losbollen of te wel de binnenlandse kapers.... Dit alles hoorden ook de Kennemerlanders, de Haarlemmers, de Amsterdam- mers en de bewoners van de omliggende streken, waarna de Baljuw van Kennemerland - Nieuwe Wetering - opdracht gaf de daders op te sporen. _ _ 5 - -

iy_l/e>wat gTtL/f&hvn> ^T^^^Jl^nn^i^è^^TL/^ fcafiw/ on, e&n fe ^Tti^^/cAa^ $p cte <3£iart~&wvi7i6r

" 0*t*4vrj7Ö2

Toe e kaperd n s nuchtee wijd n va geworder n waren, bemerkte j eerszi n t wat zij hadden gedaan... Doon iedeee r r werde j verachzi n t grotme t e verachting. De een zei: "Zij dronken teveel zoete wijn". De ander: "Zij zijn van hun verstand beroofd", en "Het zijn allen losbollen en staat de Wildeman niet voor zoiets bekend?". Daarna moeste e kaperd n s hoge boete n publicatienme betalef ga n t e nui s om een oproer te voorkomen. Omda j vermogenzi t d waren, werde e boeted n s betaald e jongD . e dochters werd een stilzwijgen opgelegd. Want het is nog steeds zo: "Die het meeste weten ,e zwijgen t wete k oo nt minst ,he maae edi r hiervan weten, weten hierover vee e vertellen"t l . Maat volhe rk kwa t tocn wilde wetehe mme t h e losbollen d ee n n opgeslo- ten zien in het verbeterhuis. "Dit alles zijn de daden van de losbollen, zijn ze niet waardig om beschreven te worden?" """Ende men zal ze de kinderen laaten leezen, opdat het indachtig blijven in de schooien. Dat zullen de lessen ter tuchtiging zijn, en de kinderen duidelijk de losbollen leeren kennen""". Tot zover het boek der losbollen. In het eerder aangehaalde kamerspel komen de namen voor van: Livinius Vinkensteyn, Losbollius, Wildzang en Peterszoon. In het hierboven omschreven boekje komen deze namen ook voor, zij het in een versluierde vorm. Een genealogisch onderzoek bracht aan het lich t hiermedda t e geslachted e n Geelvinck de Petersen e Wildd , n e e Muilman bedoeld moeten zijn. Mr.Lieve Geelvinc t kjaa he wer rn i 175d e Amsterdat 7 m geboren, trouwde met Anna Maria v.d. Poll en erfde van zijn grootmoeder van moederszij- de de hofstede "Bosbeek" onder Heemstede. - Waarschijnlijk hét uitgangspunt voor de kaping in 1782 - . Hij was kapitein der schutterij en Commissaris van huwelijkse- en zee- zaken e geruchtmakendd n jaa Ee a .n r e Haarlemmermeerse roverijen over- leed hij kinderloos. Resretep, lees de naam van achter naar voren, zocht men onder de baron- nen de Petersen. In 1745 werd te Amsterdam geboren, Jan, welke de eni- e Peterseg e late di n krijgsdiens i s ri n t was s Commandeual , r ondee d r Admiraliteit van Amsterdam. Men neemt aan dat hij de bewuste kaper stuurman was. Ove e derdd r e persoo- e weinize t t s i nme g m bekenhe m o d kerheie wijzent n aa d, doc e vierdd h e kaper moet gezocht wordee d n i n persoon van Pieter Muilman. Ook hij was kapitein der schutterij en in 1799 schepe r stade nd Amsterdam. Deze Pieter Muilman trouw 178n i t 6 Anna Maria v.d.Poll e e weduwdrid d , n e va ejaa r eerder overleden kapi- t kaperschihe tein va ne Geel "D p e Vinck". In "Het leve n Mr.Corneliva n n Lenneva s n Mr.Davie p d Jaco n Lennep"va b , Amsterdam 1861, staat in deel 2 pagina 82-83 een voetnoot van Mr.J.van Lennep t betrefdi ; t vonnihe t t ove e da sdaderd r s werd uitgesproken: """'t Gepleegde fei n ziettme wass , al ,gewelddadi g gepleegde openbare roof, waaro e doodstrad p f stond; docn sust e me dader hd e zaa d en e k s kwamen vrij met schadevergoeding aan den schipper, een krasse geld- boet n ache e t dagen zitten t verbeterhuis.""' n i s "

Geraadpleegde bronnen: Gemeente-archief Haarlemmermeer Amstelodanum; P.J.M.Wuisman. A.G.M.van der Oord-Wisker.

t veelbewogeUihe t n leve n Heiva n n Evelein. Al jaren lang speur ik naar mijn voorouders. Dit wordt genealogie ge- noemd. Een boeiend werk, als je tenminste niet tevreden bent met het onder elkaar n rijtjzetteee e enigr n j eve va nt enameo he z doe n s e ni l mogelijk in het verleden nog voorvaderen te ontdekken. Aan voor-moederen wordt veel minder aandacht geschonken, omda n kinderehu t n haar achter- naam niet zullen dragen. Eigenlijk onjuist, want de kinderen van de voor-moederen erven evenveel eigenschappen van de moeders- als van de vaderskant. e mannelijkd n va r e es e familii d lede n l va We n e gemakkelijker iete t s achterhalen n beroep;hu vaaa vi k; vrouwen waren alleee huishoud n i n - ding vlijti ó vanzelfsprekenz g t wer s bezidi al d n e g d aangenoment da , daar weinig over op schrift is gesteld. Speurend naar voorvalle t leve he n mij n va ni n grootvader J.H.M.Evelein, landbouwer op de hoeve "Boerhaave" aan de Kromme Spieringweg, bemerkte ik dat hij in het maatschappelijk leven zich niet op de achtergrond op- stelde. Naast landbouwe j taxateuhi s wa rr voor particuliere n vooe n r verschillende bankinstellingen (vooral hypotheekbanken) en rentmeester over verscheidene boerderijen. In 1868 kwam hij in de Haarlemmermeer en trouwde met Neeltje Klapwijk uit Abbenes. Hein Evelein was de zoon van een slager uit "msterdam. Voor dit vak had hij weinig belangstelling. Hij wilde boer worden en ging toen hij s volontaial 8 jaa1 s wa r r werkep o n een boerderij in de Beemster. Zijn broer werd dominee, zodat vade- Ma r chiel Evelein geen opvolger had voor zijn bloeiend bedrijf. Hein vestigde zict zijme h n bruip o d "Boerhaave". De eerste jaren bemoeide hij zich alleen met het bedrijf. Hij e jareha di k dvee oo n l tegensla- on g der zijn koeien en paarden. Zelf werd hij ook ziek, een longaandoe- t noodzakelijhe nine di g k maaktt da e hij enige tijd ging kure n Duitslandi n . Maar deze moeilijkheden werden overwon- nen toee n n kreeg Hein Evelein weer zoveel energie, dat hij zich naast het bedrijf ook aan andere zaken kon wijden. In 1876 werj secretarihi d e d n sva Holl.Mij. van Landbouw; in 1897 secre- e Vert d Bevorderintari to n . va s n va g ______J.H.M.Evelein Polderbelangen; in 1880 bestuurslid van het Witte Kruis; in 1881 hoofdin- geland van de Haarlemmermeerpolder. Na het overlijden van zijn schoonvader Jacob Klapwijk nam hij diens t gemeentebestuurhe n va d li plaats al .n i sBurgemeeste r Lantzendorf was toen burgemeester. De gemeente maakte een rustige tijd door. Het inwonertal groeid e jare d n zij n va ni en burgemeesterscha n 10.20va p 0 tot 19.000. Barend Biesheuve n Heie l n Evelein hebbe n grotee n e e raadsinbrend j bi -g vergaderingen en Lantzendorf kan goed met deze beiden samenwerken. e MeerbodId n e jared t nui e waarin mijn grootvader raadsli n wethoudee d r e raadsverslaged k i wass la , n een . Opvallen - e na szuini be ho n s e g wa d houdend de raadsleden waren. Alle voorstellen die geld kostten werden door de meeste raadsleden stelselmatig getorpedeerd. Zo kwam er in 1883 een voorstel ter tafel om in de dorpen verlichting aan te brengen. Knaaj:) is hier vierkant tegen; hij vond dit een onzinnig plan. Toch was Knaap een verstandig man. Ook het onderwijs mocht zo weinig mogelijk kosten; de raadsleden waren her overigene t l ove we st onderwij r he een t da s o slechz s t wasl Bultman stelde zelfn Hoofddori O s UL voo e pd r wee e veranderet r n ee n i n gewone openbare school. Gelukkig is dit niet gebeurd. Hein Evelein sprak hierover op niet mis te verstane wijze: "Het is een troep in deze gemeen- te,het onderwijs is zeer slecht, het is een schande voor de Haarlemmer- meer" . Trouwen e meestd s e raadsleden e zelk niedi ,oo f t zoveel onderwijs hadden genoten, l gauvondea t w he goedn . Bultma t handwerkhe n t merktda p -o e onderwijs achterstond bij andere gemeenten. Het was voor de leden van "Boerhaave"

de schoolcommisie (allemaal mannen natuurlijk) ook moeilijk de aankopen te bepalen. Als er eens een vrouw B.en W. zou hebben bijgestaan bij de aankoo n handwerkmateriaal....va p ? Raadslid Verkuijl vroeg wat de raadsleden vonden over het werken van vrouwen? Evelein antwoordde hem: "Als de taak der vrouw goed begrepen n goedee n zuinigs e ei "wordte z e t levensgezellinda , t ligda tn e , "aan haar opvoeding, dan vind ik het volstrekt niet belachelijk als "ze zich aan de belangen der jeugd wil wijden. Als bijv. mevrouw "'t Hooft zich wilde wijden aan de belangen der vrouwelijke jeugd "va e Haarlemmermeer,zod n t toejuichen"di k i u . Hiero f Verkuijga p n antwoordte l :e vroud "Al e w s willen verheffen, "dat ze gelijk staat met de man, dan doen we verkeerd; Gods woord "zegt anders!". l Eveleisprakeloowe l za n s geweest zijn werr E . d overgegaa e verd t - to n kiezing van een schoolcommissie waarbij P.de Breuk, F.L.Faas en W.F.de Jongh werden herkozen. Mej.Tibboe n mej.Bultmae l n krege 1 nste n e m mevr. Evelein 2 stemmen. f grootmoedeO r Evelei e benoemind n g heeft aangenomen wee k nieti t- Op . vallen r staae t dt da vin "mevrouwk i d "e Eveleindi n i s ,wa want he t tijd zó, dat alleen de vrouw van de burgemeester en van de dokter "mevrouw" genoemd werden! Hoewel de liberale Evelein in onze ogen toch nog wel goed conservatief e meestd j overkomtbi e f "mannen-broeders"a l ,we staj hi k t bleeDa . k b.v. heel duidelijk toe n juni n i e Raa189d n d9i gesproken werd ovee d r plaatsin n muziektenee n va g n Hoofddorpi t . B.e . wareW n r tegene n . Evelein vroeg onschuldig: "Waaro n wel?da m " "Wegens onzedelijkheden,baldadighede n wanordelijkhedene n t anthe -s wa " woord. Evelein:"Dat heeft niets te maken met muziek. Zou het beter zijn in een herberg te spelen? Het plein is een goede plaats. Andere gemeen- ten geven daar zelfs subsidie voor; hier wordt alleen een plaatsje ge- vraagd. Er zijn al uitvoeringen gegeven,,was er dan sprake van onzede- lijkheid?". Evelei i nie ze e nbegrijpet t e - voorzitted ge t t wa ndi n i r t va"onzedelijkheidme l " bedoelde. "Heef e ondervindind t t geleerd?da U g " vraagt hij fijntjes. Biesheuvel is er tegen dat op zondag muziek wordt gemaakt. Waarop Eve- lein repliceert: "Al se zondad g aanleiding geef t onzedelijkheito t d doen andere dagen dat evengoed. Als de muziektent er niet zou komen, wordt er staande gespeeld, anders zittende, wat is het verschil?" Knaap (AR) merkt : "Voo op n Christen-Gemeente ee r t benedehe s i en haar waardigheid de zondag aan muziek te wijdenl!" In de gemeenteraadsvergadering van 1899 werd langdurig gesproken over de weg van Huigsloot naar Abbenes.die door aanplant van een heg wat sma s gewordeni l e heeD . n kerkepadjr ee Knaa s n i ee p r n merkte "E e : op e schoolpadj t heefda l vee a n te veee et l l gekost" t zijTo . n mede-raads- leden zei hij op schampere toon: "Jelui zouden alles naar dat "Apenest" slepen!.""

Biesheuvel en Evelein waren later de twee wethouders en ik heb het idee dat zij de dienst uitmaakten. Dit veranderde toen burgemeester Slob zijn intrede deed. De eerste jaren liep alles prima. In 1913 bij de installati n nieuwva e e gemeenteraadslede e burgemeested i ze n n ziji r n toespraak e vergaderinge"D : e wethouderd t me n s zij e meesd n t prettige dagen van mijn leven". Dit zou hij in 1914 niet herhalen,want meningsverschillen waren toen aan de orde van de dag. Er was verschil van mening over het plaatsen n vastemlokaaee n n Zwanenburgi l e plaatsind ,t Witte-Kruis-ge he n va g - bouw en over veel andere zaken. Nog onlang d Eveleiha s e salarisverhogind n g bepleit voo e burgemeesterd r , di ef voo zicga e gemeenteo d rgeheez l ha n e l l Maa e verhoudind r s wa g veranderd. De burgemeester vond dat zijn werkkracht vleugellam gemaakt werd doo e wethoudersd r j zoudeZi . n gezegd e burgemeestehebbed t da n r te royaal e verkwistendt , e Rotterdamt , s was. Evelein e meendd t da e burgemeester gezeg u hebbezo dt Eveleida n n geent gentlemada n e s wa n j nietnahi m . "Al5 jaa2 k srk om"i ne jonge . e d s draaid wa re j k i e e burgemeested m na t Da r natuurlij t kjaa he nie rn e 191t 4 kenmerkte zich door conflic p conflicto t . Bekene kwestid e inkwartiering d s i n d va e . e omgevinId n n Vijfhuizeva g n moesten soldaten worden ingekwartierp o d de boerderijen. Daarvoor ware l inkwartieringsbevelewe n n voorhanden, maar de datum was verlopen en Evelein veranderde deze om te voorkomen dae vermoeidd t e soldaten eerst berich t Hoofddorui t p moesten ontvan- gen voo e ingekwartierz r d konden worden k veranderdOo . enkelj hi e e adressen, omdat in de katholieke gezinnen in sommige gevallen de jaar- lijkse gezinsuitbreidin d plaatha g s e boerigehad n e dn geen extra druk- te kon hebben. Hiervoor werd hij voor de Officier van Justitie geroepen, maar zo staat er in "De Meerbode": "Zelfs bij oppervlakkige kennisneming van de feiten en omstandighede l aannemewe n t dezme da nn e ko n affairsisse ee t rme e zou aflopen". In deze tijd (30 april 1914) kwam er een adres binnen van de Ned.Bond voor Vrouwenkiesrecht, waarin gevraagd werd er aandacht aan te schen- k vrouweoo t ken functieda i ne plaatselijkd j bi s e schoolcommisies of het armbestuur nuttig werk kunnen doen. Knaap kreeg het er benauwd van; hij is geen bewonderaar van vrouwen in diverse colleges, de vrouw hoort in het gezinsleven! Toch l eenmochwe sr e tveranderin g t armbestuurkomehe n i i n191 me n 4I . nam de gemeente-arts Melchior uit Oude Wetering (niet te verwarren met dr.F.Melchior uit Halfweg) ontslag als gemeente-arts van het aan de Oude Wetering grenzend gedeelte van de Haarlemmermeer. In de gemeente- e Meed raan r va dwer r ovee d r gedelibereer t ontslaf nieo di f l to dwé g eervol moet geschieden en men overwoog dat het niet eervol moest zijn, omdat deze dokter Melchior het had bestaan te zeggen dat het gehele armbestuu n Haarlemmermeeva r r "ontoerekenbaar" was. Jammer dat de geprikkelde toestand tussen de beide wethouders en de burgemeester ertoe e beidleiddd t eda e eerste n 191i n 5 staand e verd e - gadering ontslag namen. Evelein scheen toen gezegd te hebben: "Zoals men het bos inschrijdt, zo geeft de echo het weder". Was de goede harmonie gehandhaafd dan hadden deze beide wethouders g veeno l voo e gemeentd r e kunnen doen onde e leidind r n burgemeesteva g r Slob. Uit de raadsverslagen komt Evelein wel als één der meest vrijzinnigen naar voren t von e Di .burgemeested d r ook t anderHe . e liberale raadslid verden,vaj Zi Jaco n va b e Aalsmeerderdijkd n , werd doom mindehe r r pro- gressief gevonden, zoals blijkt uit des burgemeesters opmerking: "Jacob van Zijverden zou daar een voorbeeld aan moeten nemen; de heer van Zijverden doet zijn grijz n toone n et aa hare oerconservatier ee n f te zijn door steeds vast te houden aan oude toestanden". k dooOo r Evelein werd deze mening onderstreept j vonhi ;d Jacob niet alleen conservatief, maar ook ontzaggelijk eigenwijs. Iedere maandag, als ze elkaar ontmoetten in de beurs in Amsterdam en dan gezamenlijk e Kalverstraad t inliepen bewonderde mijn grootvade e schilderijend r - winkels, waarop Jacob er blijk van gaf hier niet de minste interesse in te hebben. Evelein probeerde steeds weer zijn belangstelling te wekken, maar volgens zijn zeggen, tevergeefs m iederhe t e wa ,wee k deed zeggen: "Jacob, wat ben je toch verdomd eigenwijs!".

S.v.Zijverden-v.Reeuwi j k.

Christelij n Openbaae k r onderwij n Vijfhuizeni s .

Op 18 mei 1903 werd officieel een vereniging opgericht, die zou moeten zorgen voot stichtehe r n instandhoudee n n n bij"Schooee de n t - va me nl bel n Vijfhuizei " n omstrekene n 1 jul p iO . 1907 wert gebouhe d w geo^- pend, trad het schoolhoofd Oege van der Weij in dienst en begonnen de lessen. Vij feonzeventig jaar geleden. Piet Klaassen heeft aan dat begin en de verdere ontwikkelin n boekjee g e gewijd. Knap samengesteld (boeiende bijdragen van betrokkenen, een indringende tekst van Klaassen zelf, _ - 1 1 - -

heet veelzeggendwa l e foto's n fraa)e i verzorgd door drukkerij Koning, ervaret soordi n ti n werk.

Piet Klaassen. Wie in de Meer kent hem niet? De veelzijdige publicist uit Vijfhuizen, centrale figuur in het dorpsleven daar en als "Freek van der Meer" bekend bij zijn vrienden uit het verzet. Bovendien na- zaat van Lubertus Klaassen, de eerste postbode in Haarlemmermeer (1856). Deze woonde in Hoofddorp, moest zich daar 's morgens op het "hoofdkan- toor" melden en dan om 9 uur in Vijfhuizen zijn ronde beginnen; lopend ove e modderigd r e wegen t plankje,me s onde e klomperd m wegzakkeo n e t n voorkomen n hartelijkEe . e man, kindervriend e zijdi ,n eigen kroost 's avonds met een trompet naar huis riep. e bravD e Lubertu d moeteha s n wete t hijzele trompettendd da n s al f e postbesteller Janse k Troe boeked Di mn n ni terechnva u komezo t n (schrijver Kievie s zel n Haarlemmermeerswa t ee f e jonge n baseerdne e zich sterk op de werkelijkheid) en dat zijn nazaat zo'n rol in de pol- u degaazo r n spelen. Terug naa t boekjehe r . Heel knap heef . zijK t n vele gegevens (vergaard door intensief speurwerk) "gezeefd", zodat hij binnen de vereiste om- vang bleef, toc e totalhd e periode- ui behandeldeg voo n no ee rk oo n e , terst leesbaar en hier en daar zelfs aangrijpend geheel zorgde. Aangrijpend: Ik denk nu aan de dramatische crisisjaren, vol armoede, ook voor de onderwijzers; ook aan de walgelijke bezetting en de blijde bevrijding; en evenzeer aan het stukje van de vroegere leerlinge Ank van der Woude over "haar" meester Deerenberg. Helder wordt alles getoond t gebeure:he e lessed e veranderin d n ni n e n - gen daarbij; de Vijfhuizense samenleving, gedomineerd door de boeren eerst n veee , l gedifferentieerder daarna t confessionelhe ; e karakter van de school met de uitgekiende verhouding gereformeerd-hervormd, en de veranderingen op dit terrein. Interessan e ontwikkelind s i t e mentaliteid n va e gschoolbestuurd n va t - ders en de schoolhoofden. Aanvankelijk zeer rechtlijnig en zelfverze- kerd; in de laatste periode - hoewel nog steeds vol overtuiging! - veel genuanceerder e bijnD . a absolute zekerhede n vroegenva r heefe td moderne e modernmensd k ,oo e christen, niet meer e gereformeerd.D n va e t "Opohe el n e za moedeColiue later d (d n " jn rva e minister-president Hendrikus Colijn) niet meer nazeggen e Standaard:d "Staan i t n the ?Da waart he n nies ,ka i wan te liegen"di t e Standaard,voorgangeD . n va r Trouw ,e grot d toe t blan he enva d Kuype r (Abraha e Geweldigemd n late)e r van haar zoon Drikus. De familie Colijn woonde toen aan de Aalsmeerder- e n Rijkuitspraad i n g e , we k werd gedaan gespre e ee overbured n i nt kme n e familid e Knaap.

Zo kom ik op een vraag. Waren er in Vijfhuizen in het begin van deze eeuw speci =fiek plaatselijke motieve t oprichtinto n chrism nee o n -va g telijke lagere school te komen, of was het een kwestie van het volgen vae landelijkd n e lijn e lijd n Groe, va n Prinstere va n n Kuyperre ? Uiteraard gaat dit onderwerp het bestek van het boekje van Klaassen te buiten. Maar het probleem is te interessant om te negeren. Te vaak worden lokale variante n landelijkee n nva e ontwikkelin f situatio g e genegeer f nieo d t gekend. Twee redenen heb ik om te betwijfelen of er wel specifiek plaatselijke motieven zijn geweest. 1 Klaassen vermeldt in zijn boekje het grote respect dat meester Stout van de openbare school in Vijfhuizen genoot. En in de notulen uie begintijd t d heef e schrijved t r niets gevonde t wijsda np cono t - flicten, spanningen (dit vertelde hij me telefonisch). 2_ In de Haarlemmermeerse pioniersperiode was er een goed samenleven tussen de verschillende richtingen: gereformeerd, orthodox-hervormd en rooms-katholiek. De raadsleden deden veel voor het openbaar onder- e schoolhoofded wij n e s n waren veelal streng-christelijk nenberj Ri . g van de school in Rijk was de man die de grote grafrede hield bij de begrafeni e bekwamd n va s e wethouder Arie 't Hooft n zeeee , r rechtzin- nige figuur. Roosdorp (Hoofddorp) en Spruitenberg (Vennep), beiden zeer geliefd bij leerlingen en ouders, leidden de Zondagsschool. En ook van e meed r vrijzinnige schoolhoofden s Timmeal , n Rijsenhouti r s bekeni , d dat zij bidden en danken van hun gelovige leerlingen stimuleerden. Zowe t artiken "pionierhe i l n i e Meerd ls n "Amersfoordal i s" e d n e t partijpolitiek" (Meer-Historie, dec.1980) beargumenteer ik dat de schoolstrij n Haarlemmermeei d r a.h.w. geïmporteerd werd s geleidePa . - lijn ginn raadsmeerderheiaa kee g t openbaahe d r onderwijs duidelijk benadelen (Barend Biesheuvel speelde hierbi n belangrijkee j e rol). Toen veranderde e brieved e onderwijsinspectid k n oo nva n e duidelijk van toon: vroeger zeer prijzend, daarna vol klachten en ergernis. Overigens was er toen meer aan de hand. Bijna nooit is een situatie te verklare n oorzaakt verdwijneéé he t t pioniersela k he ui n Oo .n va n n speeld n rolee en evenzeeE . e grotd r e agrarische e crisijared n nva s 80 en 90. t lijk He n apartee wenselijee m t r e ,t fundamentelda k e studie komt vae toenmaligd n e schoolstrij e Meerd n i .d , Heet al gegeven wa lk i b he s maar in archieven en in overleveringsverhalen zit uiteraard nog veel meer k houI .e aanbevolen m d .

Openbare schoo e Vijfhuizet l n Ik e oudweed p eo s openbare schoo n Vijfhuizeni l . n meesteSchoova , 3 l r Stout t gebouHe . w werd neergeze n 1866i t , maas instellinal r g stame d t school uit 1857. Die school in Vijfhuizen was de tweede in de Meer, na de school van meester Roosdorp in Hoofddorp. P.Balkenende was toen het hoofd en het gebouw, een houten loods, stond als noodschool op de hoek n Uweva n Spaarnwouderwee g g (Schipholweg p kaveo ), l E16 .n 186I 1 volg-*- d® C.Visser Balkenende op, want deze was hoofd geworden van de toen ge- bouwde schoo e hoen d Hoofdwe va p ko l n Spaarnwouderwee g g (Lijnden). Er waren op dat moment al vijf scholen in de Meer: de school van Lijn- dene administratiedi , f schoo e zesde d 1 lheet s .wa , In 1862 werd de school van Visser verplaatst naar een gebouw in "de kom" van voorlopinee Vijfhuizenn i g gno gebouw k Oo .n voormalig ee , e paar- denstal bij de toenmalige rolbrug (nu ophaalbrug) over de Ringvaart. Tenslotte kreeg de school een echt gebouw. Op 28 september 1866 - tij- dens de cholera-epidemie - vond de feestelijke ingebruikneming plaats. En tot aan de zomer van 1978 bleef het gebouw voor het onderwijs in gebruik. Meester Stout bleef in functie tot 1902 en Piet Klaassen heeft velen n intensee n dez n gekenaa n dankbar e ma ee di d e herinnering hadden. Bijzonder veel heeft Stout voor Vijfhuizen betekend, voor het onder- wijs, maar ook voor het gemeenschapsleven in de buurtschap.

Boekei uit Abbenes is van de pionierende schoolhoofden verreweg het be- kendst gebleven t kwaDi . m voornamelijk door zijn boe n zije k n talloze artikele t V/eekblahe n n i Haarlemmermeern va d t diepewa n .rme Maas al r spit komn vrijweee t l identieke betekenis naar vore n zijva nn collega's, n Roosdorp ee n Spruitenberg ee n Va e n niez va ,n Timmer l tee za n k va I ,. allen noemen. Maar Stou g zekema t r niet worden vergeten.Stou e orgad t - nisato n vraagbaae r n Vijfhuizenva k , vertrouwensman voor velenn Ee . tragische figuur ook: geleidelijk aan werd hij zwaar rheumatisch en tenslotte moest men hem in zijn stoel uit zijn huis naar de school dragen. e Boekel-schooD Abbenen i ln 198 i s 2i s afgebrand t historischHe . e monu- ment daa s wegi r . Maan identiekee r e school (iets jonge s gebouwal r , iets ouder als instelling) staat er nog steeds in Vijfhuizen: de Stout- school u heet N gebou. he t w "d'Ouw n gebruiei Waterwolft s he al k s i n e " sociaal-cultureel centrum. Meester Stout en de Stout-school mogen best wat meer bekendheid krij- n Haarlemmermeeri n ge !

Terug naar het boekje. Nogmaals alle lof. En een voorzichtig verzoek. Zouden Klaassen en de zijnen geen "Geschiedenis van Vijfhuizen" kunnen gaan schrijven? Zij zijn ertoe in staat, het dorp is het waard en voor de vastleggin e Haarlemmermeersd n va g e geschiedenin uitersee t he t u zo s belangrijk project zijn. drs.P.G.J.de Boer. Leven en dood in de polder.

e oudstD e registratie. De oudste geschiedeni e gemeentd n va s e Haarlem- mermee s niei r t geheel teru t e archievindet ghe r n gemeentei nde f . Vóó e drooggelegdd r n 185i d 6ha f emee o polden r mi officiee - r - l zich een gemeenschap van mensen gevestigd: de zgn. polderwerkers of polderjongens n droogleggingstaahu e di , t afrondehe n aa kn e wared n e n landbouwers, die een nieuwe taak in deze polder oppakten. De besluitvorming van 's Lands regering liep achter bij dit feitelijk gebeuren in de polder. Uiteindelijk zou pas het Koninklijk Besluit van 8 apri2 l 1855 e totstandkominleided t to n e gemeented n va g . e dorpeD n t vroegerstedene nhe e di , e Haarlemmer meer omringden.werden door deze nalatigheid van de regering in de jaren aan 1856 voorafgaand, met een omvangrijke hoeveelheid problemen geconfronteerd. e regerinD e gdroogleggin d wisj t bi meet n 185he i r n g nie2t va no g wa t er met de nieuwe polder zou gaan gebeuren. De Staatsraad (de Commissa- ris van de Koning) Van Ewijck schreef op 17 augustus 1852, dat "van Regeringswege nog niet is aangewezen welke gronden van het droogge- maakte Haarlemmer meer aan ieder der omliggende gemeenten zullen beho- ren" e blauwdrukkeD . n voo e nieuwd r e gemeente e tekentafelwared p o n s van rijk en provincie nog lang niet voltooid. Bovengenoemde missive van de Staatsraad was niet zomaar geschreven.

Op 16 augustus 1852 deelde de plattelandsgeneesheer C.J.F.van Merre- bac e burgemeested h n Halfwei r g (officieel"Houtrij n Polanen"gehee k - ten) mede, dat "plus minus 2-j- a 3 uren van hier nagenoeg gelegen in en op de helft der lijn getrokken van de stoommachine de Lijnden (noot schrijfster: bedoel s natuurliji d e Lijnden""D k e Leeghd n e ) - water den 14 augustus j.l. een kind is geboren". Merrebach vroeg burgemeester De Geus: "Bij welk gemeente-bestuur moet de aangifte geschieden?", hij voegde er tot slot aan toe dat er "eerst- daags, enigszins dieper de Meer in, weder ene geboorte zal plaats hebben". Maa e burgemeested r r maakte bezwaar tegen deze inschrijving. Vermoede- lijk j vreesdherhalinbi j n hi eaansla e ee armenkagd p o g n zijva s n gemeente. De polderwerkers, die van heinde en verre naar de Haarlemmermeer geko- n warenme , stonden e armstebekene d armstend s n al dva n . Deze mensen konden echter alleen onderstan f steuo d n ontvange e gemeentd n i n e t geboorte-registehe n i waa e z r r stonden ingeschreven. Dat de burgemeester terugschrok om kinderen van deze armlastige mensen in te schrijven, mag dan ook niet geweten worden aan 's mans hardvoch- t "vreemdda tigheid n aa e m volkO . t Brabantui " , Groningen, Friesland, Overijssel a zelfj , t Duitslandui s , gel e moetet d n gaan uitkeren, bleek zelfs voor een zeer verlichte burgemeester misschien toch wel te veel gevraagd. Burgemeester G.A.de Geus schreef diezelfde 16e augustus 1852 nog aan de Staatsraad: "Zijne Excellentie,...... k vreeI .t iederda s - Ge e meente zwarigheid zal maken, om de inschrijving te doen, en hierdoor de tijd verstrijkt, waarop die moet hebben plaats gehad, vermeende ik niet beter te kunnen handelen dan U H.E.Gestr. raad in deze te vragen, t U.E.Gestrme . goedvinding e aangiftdi , t eenme e e omschrijving, dewijl de geboorte zeker niet in deze gemeente plaatsvond, alhier in de re- gisters op te nemen....". Reed e volgendsd g schreeda e e Staatsraad f d terug: "Da t mijhe t , aan- - - 5 1 _ -

gezie e zaad n k geen uitstel t gegevelijdthe n i ,n geval meest doelma- tig voorkomt, dat het bedoelde kind onmiddellijk worde ingeschreven in de geboorte Registers uwer gemeente". e StaatsraaD d beloofd e gemeentd e e "zoveel mogelij waarborgee t k n voor e gevolged n dezer inschrijving e welligdi ; t late l blijkeza r n eeni n e andere gemeent e behoren"t e . Daarom e geboorte-aangiftd moes n va t n va e dit polder-kind proces-verbaal worden opgemaakt en een afschrift van de inschrijving worden gezonde e officied n n aa justitin va e rd j bi e arrondissementsrechtbank te Haarlem. e burgemeesteD r besloo a ontvangsn t antwoor - te Staatshe d n n va tva d - raa - dokted r Merrebach nogmaal j zic e bi roepens t h e inschrij d m o , - ving ambtshalv e doet e n (dit moes o officieelz t , omda t hien he tee r buitenechtelijk kind betrof). Merrebach ging wederom de polder in. Bij zijn terugkomst werd het vol- gende relaas vastgelegd: "....da e zicd t h voorgevend vader Pieter Prins, oud 35 jaren, hem verteld had, dat hij de geboorte van het kind, Wil- helm Adrianus, gebore4 augustu1 n de n s j.l t Geertruidui . a Reitz, reeds e registerid n e Zuid-Schalkwijt s d doeha k n inschrijven'.'. De burgemeester schreef het bovenstaande aan de Staatsraad met de toe- voeging: "Ik heb alzoo, in het volste vertrouwen dat de inschrijving werkelijk heeft plaats gehad, natuurlij n dezaa ke zaa u geen k n verder gevolg gegeven". e burgemeesteD n nettn Houtrijee va r p eo manie n Polaner e ke s r wa n vanaf gekomen en sindsdien prijkt Wilhelm Adrianus in de geboorte-re- gisters van Zuid-Schalkwijk c.a. (na te zien op het gemeente-archief in Haarlem). De moeilijkheden rond deze aangifte waren uit de weg geruimd maar ju- ridisch gezien was er nog niets geregeld. Het individuele geval "Wil- helm Adrianus g geeno nd precedenteha " n voo e toekomsd r t geschapen.

In december 1852 waren er opnieuw moeilijkheden (feitelijk verdwenen de probleme t gehelhe n ee daaropvolgend d jaa n e r e jaren niet). e genees-D , heel n verloskundige - e Merrebach berichtt e burgemeested e r te Halfweg, dat er "op den 12 December j.l. wederom eene verlossing is gedaan,.... j zgnbi , . Poldermenschen" t verzoehe e t t t kin n di me k,i d schrijven en meldde tevens dat in oktober in een andere gemeente gewei- e geboorte-registerd n kin n ee i d ger s wa d e nement p o s . Er gingen brieven uit naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze bleven onbeantwoord e zaaD . k bleef hangen. De omringende gemeentenjzaten in hun maag met de nieuwe polder. Ook de onderstandsverlening bleef als een problematische kwestie liggen. De gemeenten moesten n.l. de huisgezinnen van de polderwerkers in de winter bedélen. Door de provincie werden de omringende gemeenten aangewezen als zorg- dragers voor de bedeling van de behoeftige inwoners van de Haarlemmer- meerpolder. Op 19 februari 1853 verwees de provincie Noord-Holland de mensen, die werkzaam waren aan de werken bij het het Haarlemmermeer en hun wekzaamheden door het invallende winterweer moesten staken, naaBurgemeestere "d r , onder wiens Gemeent j geachzi e t kunnen worden tijdelijk te wonen. De menschlijkheid toch vordert hier dadelijk hulp.." In juni 1853 schreef de Staatsraad aan de - aan de polder grenzende - gemeenten: "....ten aanziee bedeelind n va nn vreem va g d werkvolk, gedu- rende het winterseizoen. Gaarn e toestand e to ste dk i m dier gemeenten t opzigdi n i ,t onaange- t armweze - docnaahe e zaas n d i hm s va eenki n e algemeene zaake di , zich behoort te regelen, naar bestaande algemeene wetten en voorschrif- ten". Deze missive loste e problemed niet n va smaa, op nr vergrootte vermoedelijk allee e aversid n e tege e poldermensed n n - maakte nbe e d e reidwillighei m geboreneo d n overledenee n e schrijvet n i n n alleen maar kleiner.(Ook het inschrijven van overledenen gaf belangrijke bezwaren, omdat de begrafeniskosten veelal ten laste van de gemeente kwamen en deze kosten zeer zelden werden gerestitueerd.)

In juli 1853 besloot de regeiring tot een tussen-oplossing te komen. Ook van regeringszijde werd het gebrek aan een gemeentelijke indeling van de Haarlemmermeerpolder als een gemis ervaren. Den Haag vond ech- ter, dat er nog onvoldoende mensen in de polder woonden, om tot op- richting van een (of Meer) afzonderlijke gemeente (n) te komen. Daarom werd besloten maatregeee t n to tijdelijkn va l e aard n toeee : - voeging van de drooggevallen gronden aan de omliggende gemeenten. De nieuwe grenzen werden getrokken langs de in de polder aanwezige vaar- ten, slote n wegene n . Het jaar 1853 lien eindete pt jaa he , r g steed185no n 4e s vinn aa g werden er kinderen in die onofficiële Haarlemmermeerpolder geboren en overleden er mensen in een gebied, waarover juridisch te weinig bleek te zijn vastgelegd. Nog steeds werdee registerd n e Burgerlijki nd n va s - om ee d Stan n va d ringende gemeenten, extra - min of meer overbodige - aantekeningen gemaakt: "zich tijdelij n dezi k e gemeente ophoudende"; "wonend n dezi e e gemeent e Lijnden"D n aa e ; "wonend e Ringdijd p o e n eeni k e keet,sedert enige weken, zijndn ee e vreemdeling n wienva , s vader niets bekend is". Nog n regeringswegsteedva s swa e niets deugdelijks geregeld. Totdat op 10 november 1854 een missive van Van Ewijck, de Staatsraad, bij de burgemeesters in de aangrenzende dorpen en gemeenten werd be- zorgd. Er stond een regeling op stapel! 1 decembe3 p O r 1854 verscheen deze regelingji t Staatsblahe n d no.17- on 6 dee naad r mn 25ste "Wede n tnva December 18o4, houdende voorloopig- be e palingen betreffende de regterlijke indeling van den Haarlemmermeerpol- der, en de aangiften van de burgerlijken stand aldaar". e t grondeHaarlemmermeeD he n va n r werden onder rechtsgebie t kanhe -n va d tongerecht en de arrondissementsrechtbank en het proviciaal gerechts- n Noord-Hollani f ho d gebracht. e aangifteD n verdere n e handelinge e burgerlijkd n va n e stand konde- ge n schieden binnen de gemeenten Haarlem, Houtrijk en Polanen, Zuid-Schalk- wijk c.a. of Haarlemmeriiede c.a. De akten van de burgerlijke stand moesten worden ingeschreven, met een aantekening in de kant, dat de inschrijving krachtens bovengenoemde wet geschiedde. Deze regeling heeft tot 1 januari 1856 gegolden (dus tot na e officiëld e instellin e gemeentd n va g e Haarlemmermeer,e d welk j bi e wet van 11 juli 1855 plaats had gevonden). e burgemeesterD e omringendd n va s e gemeenten e eerstzulledi p o en janu- ari 1856 ongetwijfeld opgelucht adem hebben gehaald. Corien Glaudemans. kontaktadres: Gemeente-archief Haarlem, Jansstraat 40,2011 RX Haarlem. De gegevens voor dit artikel zijn alle ontleend aan stukken, welke zich bevinde t archiee gemmentd he n n i nva f e Haarlemmerlied n Spaarnwoudee . - - 7 1 - -

Uie omgevingd t . Boekei-schoo e Abbenest l . Kort e bestuursvergaderinnadad n i t n va g onze Stichtin 5 oktobe2 p o g r 198 s medegedeel2wa e voorzitted t da d r van de heer Schild van de Abbenesser dorpsraad had gehoord dat een jong echtpaar de vroegere school van meester Boekei benevens het erbij horende woonhuis in erfpacht wilde trachten te verkrijgen om het geheel daarn n eigei a n beheer geleidelij n helemaa aa ke knappen t p o l , bericht- de plaatselijk 6 novembe1 ep r achteo e woonhuit per t he n r da see r n e s staande schuur geheel door brand waren verwoest. Vier dagen later brak er voo e tweedd r e kee e schoolrd brann i t maa u ui .dn r Heel merkwaar- dig overigens. Nu is onherroepelijk een lang gekoesterde wens van ve- len om dit voor onze gemeente werkelijk in meer dan één opzicht "his- torische" gebouwencomplex t nageslachhe n aa je e kunnet t n laten zien. de bodem ingeslagen. Zijn we wel voorzichtig genoeg rnet onze schaarse historische gebouwen? Museum in de bollenstreek. Het Weekblad voor de bollenstreek-noord e d n Liss n stilti berichttn i n aa t e me - ehe dru t j kda ezi bezi- s i g voorbereidingen om te komen tot het inrichten van een "Museum voor de Bollenstreek" n zogenaamdee s i r E .e "Vriendenkring" gevormd- ge e di , stalte aan dat plan wil geven. Uit zijn midden is een werkgroepje van drie personen gevormd, dat zijn plannen eind november aan de pers heeft onthuld e gemeentD . e l bijzondeLisswe s i e r royaal ove e brud r g gekomen t Vierkanhe r Zaan doo de t hele bestemmeaa l t he tn r e Va pann s va dal n museum, maar de organisatoren maken zich enige zorgen of zij die grote ruimte l kunnewe n n vullent betrokkehe n I . n n berichlezeme t n da n ka t een museum als het hier bedoelde een "Verrijking van het culturele leven" kan betekenen. Men wil er het ontstaan van de streek als bollen- streek laten zien, maar ook waarom de grond er daar juist zo geschikt voor werd geacht. Daartoe heeft men samenwerking gezocht met de Rijks- Geologische Dienst, de Rijksdienst voor oudheidkundig bodem-onderzoek e Stichtined n g Bodemkartering l voorawi n lMe . werke t maquettesme n , kaarte n profielee n e bodemgesteldheidd n va n n onderéé t moen Da .-da t deel zijn. Een tweede zal de mens in die streek laten zien, maar dan vana e pre-historied f e StichtinD . g "Meer-Historie t belangme l za -" stelling en medeleven het werk van de organisatoren volgen, want ook zij heeft een - zij het kleine - bollenstreek vnl.gelegen in Lisser- broek. Danj begunstigerzi k e buur di s onz i t t eui s stichtint he n i g bezit gekomen van een heel aardige en vrij volledige collectie hand- gerei, daar vroeger voor de bollenteelt gebruikt.

125 Jaar geleden werd de "vader" k TrovaDi n m geboren.

Cornelis Johannes Kieviet e geestelijkd , k eTro Di vade mn werva rp o d 3 maart 185Hoofddorn i 8 n gezi e tiendpee d geborent ns ui ewa j Hi . van elf kinderen. Zijn ouders waren Laurens Kieviet, geboren op 21 augustus 1811 in Ha- zerswoude en Marigje Huisman, geboren op 27 oktober 1817 in Koudekerk. Vader Kieviet was timmerman. Hij zag de toekomst in de nieuwe Haarlem- mermeerpolder en dus was hij met zijn gezin op 2 juni 1857 in Hoofd- dorp komem wonen. Het huisje waaheefj hi r t gewoon n waak e Corneli oo r- d s Johannes werd - - 8 1 - -

gebore - heefn t bijn n eeuee a w lang naas t voormalighe t e hotee "D l Landbouw" aan de Hoofdweg gestaan, schuin tegenover het raadhuis. Het n 195i pan s 4i d afgebroke n heefe n t plaats moeten maken voon winee r - kelpand . De ouders van Cornelis Johannes hadden altijd kostgangers in e verdienent j bi t wa .hui m o s Die kostgangers zijn misschien wel van invloed geweest op de beroepskeuze van de jonge Kie- viets.....het waren namelijk meestal onderwijzers die hun in- trek namen in huize Kieviet en het is derhalve opmerkelijk dat, behalve Cornelis Johannes.ook broer Laurens en zuster Jannetje bij het onderwijs zijn gegaan. Laurens werd, na als hulponderwij- Hoofddorn i r ze p werkzaa e zijt m n geweest. benoemd tot hoofdonderwij- zer aan de openbare lagere school no.1 n Lisserbroeki 1 . s Hidaawa j r schoolhoofn va d 1878 tot 1880. 1 oktobe3 p O r 1874 ging Corneis Johannes naar Delf s "kwekeal t - ling"; hij heeft daar als hulpon- derwijzer gewerk n kwae t m terug naar Hoofddorp waar hij als hulp- onderwijzer van 1 maart 1877 tot 16 augustus 1879 les gaf aan de openbare lagere school no.n i 3 Vijfhuizen. Later gaf hij nog les in Lisse n HaagDe , , Etershein e m Zaandam. Hij overleed op 12 augus- tus 1931. - ge n ee g Recht no e fotd s i p oo s deelte zichtbaar van de woning Kieviet vond dat er niet genoeg aae Hoofdwegd n , waari t gezihe n n échte kinderboeken ware n daare n - Kieviet woonde. om begon hij voor de kinderen te schrijven. Hij las alle verhalen die hij schreef voor aan zijn e kindered n vrou aa p school o n e w j heef g Hi .vee er t l boeken geschre- ven, maar de Dik -Trom-serie is het beroemdst geworden. Iedereen kent wel het dikke jongetje, achterstevoren zittend op een ezel. Hierva s dooi n r kunstenaar Nico Onkenhou n bronzeee t n beel- ge d maakt t sindda , 1 jun2 s i t Marktplei197he p 3o n Hoofddori n p staat. Het eerst k TroDi e m boek verschee 189n i n 2 onde e tited r l "Uit the leven van Dik Trom", het tweede in 1907 "Toen Dik Trom een jongen was", in 1907 eveneen k Trom" Di e zoot boen "D sHe .va n k "Dik Tro n zije m n dorpsgenoten" verscheen in 1920, in 1923 "Het tweede boek van Dik Trom n zije n dorpsgenoten n 193i 1n e "tenslott e avonture "D ek Trom" Di n .va n Van het eerste Dik Trom boek zijn inmiddels meer dan 58 herdrukken verschenen en nog altijd is Dik Trom als jeugdboek een succes, ondanks het verouderd taalgebruik e illustratieD . k TroDi me d boeke n i s n zijn e bekendd n va e tekenaar Johan Braakensiek. Er zijn in de loop der jaren heel t plaatsewa n geweest.waarvan me n e meendverhaled k Di t da n e va n Trom zich afspeelden. Kieviet zelf schijnt zic r nooie h t over uitgelate e hebbent n . Maar omdat de schrijver zelf in Hoofddorp is geboren en de schildering vnn Dik Trom's dorp volkomen overeenstemt e plaatselijkd t me e toestann va d Hoofddorp in de tijd waarin de Dik Trom verhalen zich afspeelden, mag l aannemewe n t Kievieme da n j bi t het schrijven inderdaad het dorp Hoofddorp voor ogen had. Er is in Kieviet's boeken bij- voorbeeld sprake van een vaart met aan weerszijden een weg (Hoofdweg) n logemenee n t va ,me t uitzicht op het raadhuis (Hotel De Landbouw of De Beurs), van een veldwachter Flipsen (die inder- e gemeentd daaj bi d e heef- ge t diend van 1856 tot 1881), van een Achterweg (mogelij e Concoursd k - laan?) en zoveel andere zaken, die men ook nu nog in Hoofddorp thuis kan brengen. Dat Kieviet inderdaad g Hoofddoroo t he p o p heeft gehad is dus wel zeker. "Dik e ezeld Tro p o "m Dik Trom zelf heeft echter nooit op het marktplein bestaan. De gezellige dikke jon- te Hoofddorp. gen leek dan misschien op de vroegere molenaarszoon Hein Engel n 192i (va 6e nd afgebrande molen "Hoo e Concourslaan)n Zegend e p n aa " , maa e guitenstreked r n zijn niet van hem. Een andere dikke jongen in die tijd was Dik Buurman, familie van de vroegere dijkgraaf van de Haarlemmermeerpolder. Ook van hem werd modej beweer u hi hebbe zo lt da dn gestaan vook TromDi r . Maar ondanks alle speculaties moek Troe figuuDi d t mn tocva r h worden t prototypgeziehe e hollandsd s n al va e e dorpsbengel e anderD . e figu- k TroDi me d boeke n i e nre di nvoorkome n hebbe l echwé n t bestaa n wore n - den ook, min of meer, met hun ware naam aangeduid. Bijvoorbeeld de vrienden van Dik Trom: Jan Vos en Piet van Dril en natuurlijk ook veldwachter Flipsen. Overbeken t t eerstverhaahe he t k s Tromi edui Di l boen , va kwaari n Dik, die betrapt is door veldwachter Flipsen bij het stelen van appels, t cachoihe n t onde t raadhuihe r s wordt gestopt k Trom'.Di s vrienden, Jan Vos en Piet van Dril trekken hem door het venster naar buiten, terwijl Flipsen e broekspijpebinned n aa n n zijva nn gevangene trekt. Dik maakt zijn bretels los en Flipsen tuimelt achterover met als eni- ge buit de broek van Dik, die er van door gaat. - - 20 - -

Het cachot onder het oude raadhuis is er nog - het bevindt zich onder de vroegere kamers van de gemeentesecretaris en een tweetal wethou- ders. De ingang van het cachot wordt gevormd door een trapje, dat zich onde e vloerbedekkind r r voormaligde n ee n i eg wethouderskamers bevindt.

Tot zover het door de heer W.H.A.v.d.Meulen van het gemeente-archief Haarlemmermeer geschreven verhaal. Hij maakte gebruik van stukken in genoemd archie n boekee Openbarfd va maan k i noo r e Bibliotheee t k Hoofddorp. Zij nog vermeld dat het gemeente-archief over een bijna volledige documentatie betreffende Kievie n zije t n werk beschikt. Met onze dank aan de schrijver en het archief. Redactie.

Bestuursmededelingen. Mededeling. Abusievelijk werd in no.40 (dec.1982) de heer H.v.Hees te Nieuw-Vennep opgenomen ondet bestuu he e lede d rr n Stichting de va rn , Dit berustte op een misverstand. De heer v.Hees had namelijk als wens tekennen gegeven opgenomen te worden in een van onze werkgroepen. Dat u gebeurj heefn hi s i tn e dzittin g genome e werkgroepd n i n , welke door e heed r Fr.de Jong wordt gelei n zice d h o.a. bezi t orgag he houd t - me t niseren van tentoonstellingen.

Gereformeerde Kerk Nieuw-Vennep.Begin november herdacht de Gerefor- meerde Ker e Nieuw-Vennet k p haar 125-jarig bestaan r wareE . n twe- da e gen voor uitgetrokken, waarbij ook een eenvoudige tentoonstelling op het programma stond. Voor deze tentoonstelling leende onze Stichting een aantal voorwerpen uit, waaronder foto's en boeken.

St.Hist.Museum Zuid-Kennemerland. e houdet Naas n ee nt tentoonstelling over "Haarle me Frans d e.o n i .e Tijd, 1780-1820", waaraan onze stich- ting haar medewerking verleent is de Stichting H.M.Z.K. ook van plan j haabi door e aangesloted r n oudheidkundige verenigingen tentoonstel- linge e latet n n houden ovee dri"D r e levensfasen" (geboorte, huwelijk, overlijden) s p bestuuverzoeO .on n va rk hebbe e hered n n N.Bouwmeester te Lisserbroek, L.Kraak, G.Slot en W.Slob, allen uit Hoofddorp en de heer R.P.Zij e Badhoevedort p p zich bereid verklaar e gaa t n hoe i na n d- verre zulk een tentoonstelling in onze gemeente verwezenlijkt zou kun- nen worden e slotsod j zijt Zi .to nm t inderdaagekomedi t da n d mogelijk is. Of onze Stichting er ook toe over zal gaan t.g.t. zulk een tentoon-

stelling te organiseren, is nog niet beslist. t onzTo e spij e "Historischd t n hebbenaa e w 1 e Markt", welk n Haarlei e m doon grooee r t aantal historische vereniginge e Vleeshad n i n l werd gehouden, niet kunnen deelnemen tengevolg e veld n e va werkzaamhedee n verbonden aan het dorsfeest, dat we hadden willen houden, maar dat door de weersomstandigheden afgelast moest worden.

Meester-Boekel-school. De zorg door ons bestuur besteed aan het be- e oudd houn e va openbard e schoo e Abbenet l s welke alle kann slava s- n had ge s helaa,i s wreed doorkruis n beëindige t d door verwoestins al g gevolg van brand. - - 21 - -

Ledenwerving t bestuuHe . r hoop n hart va t doo da e activiteited r n i n het jubileumjaar de belangstelling voor het werk van "Meer-Historie" zal toenemen en dat dit tot uitdrukking zal komen door toeneming van het aantal begunstigers. Voon gemeentee r n 80.00va e 0 zielen moen ee t begunstigers-aantal van 1000 toch zeker haalbaar zijn. Ieder die daar- aan wil meewerken zijn wij bij voorbaat erg dankbaar.

Werkgroepen. Doo e toenemind r n werkzaamhedeva g t bestuue he to s r i ne r overgegaan het werk te verdelen en te doen verrichten door groepjes van op bepaalde gebieden deskundige en vaardige personen. Deze z.g. werk- groepen zullen zich dus op bepaalde gebieden specialiseren. Bij dat werk wil men zoveel mogelijk ook de begunstigers betrekken. Mocht U voor een bepaald gebied belangstelling hebben zo verzoeken wij U ons dat te laten weten. Misschien kunt U in een bepaalde werkgroep, die nog niet geheel voltallig is, geplaatst worden.

"Pioniers in de problemen". Besloten is medewerking te verlenen tot het doen verschijnen van een nieuw boek van ons bestuurslid drs.P.G.J. de Boer waarin dez e aspecte d ee medisch-social d n va n e geschiedenis van de Haarlemmermeer in de vorige eeuw, denkt te behandelen.

Bedrijfsmonumenten e "Organisatid wert s bestuun he Ün va k .l za rn te e t behoubehoev he n bedri n va d va e j fsmonumente n Midden-Nederlandi n t me " belangstelling volgen.

Tentoonstelling,"Haarlem e.o.in de Franse Tijd (1780-1820)". Door de Stichting Historisch Museum Zuid-Kennemerlan e maand n i d april n za d ee l tentoonstelling worden gehouden over Haarlem en haar omgeving in een veelbewogen maar weinig bestudeerd t edaarvoo he tijd n Aa . r nodig- on e derzoek hééft onze stichting haar medewerking verleend, waarvan de re- sultaten in een rapport zijn verschenen. De tentoonstelling wordt ge- 6 maaropent begi2 i durento p o tdme n ! a.s70 . n e . Ze wordt gehouden in het Frans Hals Museum te Haarlem (Groot Heilig- land 62).

Aanwinsten historische verzameling. Onder dankzegging aan degenen, dio vriendelijz e k waren onze historische verzamelin t voorwerpeme g n te verrijken, late e hierondew n e aanwinsted r t tweedhe n eva n halfjaar van 1982 volgen. Vae heed n r N.F.L.Bouwmeester, Lisserdij e Lisserbroekt 5 35 k : een foto van de weegbrug die aan de Ringdijk bij Lisserbroek heeft gestaan; een houten bord met daarop het weegvermogen van bovenstaande brug. Vae heed n r N.J.Zwager, J.C.Beetslaa Hoofddorpe t 6 9 n : aardewerk scherve t opgravingeui n n Hoofddorpi n . Van mevrou Rooyenn va w Veenlaar Te , Hoofddorpe t 8 n : Een eerst t opschrifte he stee t me n : Psal 6 vs.1211 m e eerstD . e steen gelegd door A.Rombout 3 sept.1909, . - - 2 2 - -

Va e heer d nLücke Co r ,Zwanenburge t Uwe 0 11 g : een exemplaar van zijn boek "Het oude Schiphol"; n overzichee n samenhanva t g genealogieë e Brabantsed n va n - Haarlem- mermeerse families Van Andel - VerkuyJ. en Van den Heuvel. Vae heed n r W.C.Pij kgraaf, Zwanenwate e Nieuw-Vennept 7 4 r : twee kloofspieë'n voor het kloven van z.g. "broekstukken" van bomen; een geitenpen met ketting. Van mevrouw Spaans-Saj tos, Hoofdwe Hoofddorpe t 0 76 g : een gietijzeren mangel. Van mevrouw Hendriks-van Wijk, Manegelaa e Hoofddorpt 4 n : n ledenboeee e voormaligd n va k e veilingvereniging "Haarlemmermeer". Van de heer M.Noordam, Kooifinne 12 te Oosterend: schilderij van woning en werkplaats van de boerderijenbouwer Den Ouden; Kruispun fhuizerweg-Aalsmeerderwegj Vi t ; een foto van de Catharinahoeve aan de Aalsmeerderdijk; een gedichtenbundel van Aart v.d.Marel; een pachtcontrac e Catharinahoeved n va t . Van mevrouw Paglman, Fazantstraa e Badhoevedorpt 4 1 t : een driedelig droogrekje; n huishoudemmeee t opschrifthe t me r : aardappelen. Van de heer M.Noordam, Rijnlanderweg 1321 te Nieuw-Vennep: n houteee n aardappelensorteermachine. Van mevrouw Vroege, Linnaeuslaa e Haarlemt 7 n : een handnaaimachine; een zaag. Van de heer R.P.Zijp, Reigerstraat 9 te Badhoevedorp: een kantonnierspe e merktekend t me t M (Haarlemmermeerpolder)H s . Van de heer M.Kroon, Hoofdweg 1547 te Abbenes: n aantaee l ouderwetse houten deurknoppen; een verzameling papieren betrekking hebbende op de Bijzonder Vrijwillige Landstorm, Haarlemmermeer; drukwerken betrekking hebbend e mobilisatietijd p o e d 1939/1940; krantenknipsels, losse gelegenheidsuitgave n tijdschriftenva n ; oude ansichtkaarten Abbenes; programma ver."Vooruit" 192 n 1955e 9 ; jaarboekjes, verlopen aandelen, akten (o.a.betr.boerderij Vredestein) Van mevrouw S.v.Zijverden-van Reeuwijk, Pr.Irenelaa: e EgmonH. t d 8 n o/ d e famili d n fotn ee va o e Colijn.

Jubileum-programma. Begunstigersavond 1983. Op donderdag 24 maart, aanvang 20 uur zal in café-restaurant "De Rustende Jager" te Nieuw-Vennep (Venneperweg naast de Hervormde kerk) een begunstigersavond worden gehouden, waar, na een welkomswoord van de voorzitter, als gastspreker zal optreden de heer Ing.W.Raue, directeu e bekendd n va r e oudheidkundige vereniging "Hendrik e Keyserd e Amsterdamt " . - 23 -

Het onderwerp luidt: t behouHe n monumenteva d n Nederlani n d gevolgd door een bloemlezing uit het veelomvattende werk van de Ver. "Hendri e Keyser"d k , toegelich n grooee t me taanta l kleurendia's. Daarna zal de voorzitter de tentoonstelling "Tien jaar Stichting Meer-Historie" openen en kan men kennis maken met een keur van door onze Stichting verzameld n gerestaureerde e historische voorwerpen. e volgendD e thema's zullen worden uitgebeeld: waterstaatkundige historie - landbouwkundige histori - landbouwhuishoudkundige e histori polder- e - bestuur - gemeentebestuur - landbouworganisatiewezen - restauratie (door Stichting Kreatief Kontakt) - werk van "Meer-Historie". e tentoonstellind k Oo s ondergebrachi g e Rustend"D n i t e Jager". Zulks is mogelijk gemaakt door de bijzonder welwillende medewerking vae eigenaad n e JongD r . De tentoonstelling duurt een week en is gratis toegankelijk.

Excursie Haarlemmermeerpo1der. p zaterdaO waterschat t bestuu he he 3 apri 2 gn l va rza l p "Groot-Haarlem- mermeer" een aantal begunstigers ontvangen in het statige polderhuis te Hoofddorp. Men wordt er verwacht om 9.30 uur, waar de dijkgraaf, Drs.M. Spaans, een inleiding zal houden en men waardevolle historische voor- werpen, in het bezit van het waterschap, kan bezichtigen. Daarna (ongeveer 11.15 uur )s vertrokke bu word r pe t n naat gemaahe r l e Lijnden""D t ondeda , r deskundige leiding bezichtig l wordenza d . Ver- wacht wordt dat de excursie omtrent 12.30 uur beëindigd zal zijn. Slecht n beperksee t aantan andee n rl ee deelnemenpersonen aa n ka n Me . wordt ingeschreven naar binnenkomst van de aanmeldingsformulieren. De aan dezg verbondeda e n kosten bedragen ƒ6, n zulle—e n graag vóóe d r aanvang in het polderhuis door onze penningmeester in ontvangst worden genomen. Formulieren voor deelneming moeten vóór 31 maart in ons bezit zijn.

Ondergetekende (nam voorlettersn e m ) ______wonende (straa n huisnummere t ) te (plaatsnaam) ______meldt zich aan voor deelneming aan het bezoek aan het polderhuis en het gemaal "De Lijnden" en zal het verschuldigde bedrag a ƒ6,— in het polderhuis vóó e aanvane bijeenkomsd rd n e penningmeesteva gd n aa t r voldoen. Datum: ______Handtekening: ______N.B. Op te zenden vóór 31 maart 1983 aan D.Prins.Olympiastraat 23 RijsenhoutX 143K 5 .

"MEER - HISTORIE" verschijnt 5x per jaar (het jaarverslag inbegrepen). No.2, juni 1983. 11e jaargang.

Redactie: A.G.M.v.d.Oord-Wiske W.Slon e r b (eindredacteur). Tel.: 0250 166383- ; Hoofdweg 743, 213 HoofddorpA 1M . Verzorgin n verzendinge g : J.P.Wieringa, Kromme Spieringwe8 43 g (postbus 30) 2140 AA Vijfhuizen; 02508-1412.

Samenstelling bestuur: voorzitter:A.J.de Koning, Kruisweg 1097, 213 V Hoofddorp(02503-166171C ) vice-voorz.:Fr.de Jong, Leeghwaterstr.29,2132 SN Hoofddorp(02503-16682) secretaris:mevrouw A.G.M.v.d.Oord-Wisker, Raadhuislaan 23, 2131 BE Hoofddorp (02503-10303) penningmeester:P.F.J.Everaardt, Sikkelstr.51, 2151 CP Nieuw-Vennep (02526-72612) leden: drs.P.G.J.de Boer, Terweewe , 234 69 gOegstgeesN 1 C t (071-172780) mr.R.M.Dunselman, Hoofdweg 1372, 215 Nieuw-VenneV 3L p (02526-86515) drs.A.A.M.de Jong, Leidsemeerstraat 39, 2158 MJ Buitenkaag(02524-4606) D.Prins.Olympiastraat 23, 1435 KX Rijsenhout (02977-20187) J.Tamboer, Jhr.v.d.Pollstraat 71, 2151 AJ Nieuw-Vennep(02526-72509)

Het postgironummer v.d.stichtin 35.11.85s i g 2 t.n.v. "Meer-Historie", te Nieuw-Vennep; bankrek.:15.55.92.56 f 47.50.77.3934o .

Nieuwe begunstigers kunnen zich opgeven bij alle bestuursleden , doch bij voorkeur via het secretariaat. Minimum-contributi ƒ15,s i er jaa pe —r Betalin a ontvangsn g t accept-girokaart.

t nummerInhoudi n :va d blz. 3 Bestuursmededelingen 7 De Veenpolder Lisserbroek (1e deel) 9 Histori e straatnamed n va e n 11 Spoorherinneringen 13 Boek n bladbesprekin-e g 9 1 Kort nieuws 21 Haarlemmermeer als niemandsland

JAARVERSLAG 1982

L IJ S T VAN BEGUNSTIGERS Bestuursmededelingen. Jubileum-begunstigers-avond. Op donderdag 24 maart werd de jaarlijk- se begunstigersavond gehouden. Deze keer niet in "De Deining" te Hoofd- dorp maar in "De Rustende Jager" te Nieuw-Vennep, waar men uitstekend onderda n kbijzonde ee kwa n i m r aangename omgeving, welke voldoende plaats bood voo e veld r en goed bezoekersee es s keuzewa wa t r He .E . trouwens nog een andere reden voor deze keuze.. De eigenaar van dit bedrijf, de heer Hans de Jong, zelf geboren in de Meer en met hart en ziel aan dorp en polder verknocht, had spontaan en geheel belangeloos een ruimte van zijn gebouw ter beschikking gesteld van onze Stichting voot inrichte he rn Jubileumtentoonstellin ee n va n 0 Jaa"1 gr Meer-His- torie" (zie verderop). Zoals gezegd was er veel belangstelling voor de begunstigersavond Ver- schillende zusterverenigingenwaren vertegenwoordigd en ook het gemeen- n waterschapsbestuure - te . e voorzitteD r begroett n allenhe e , verteld n andee n ree e ovet reihe r - len zeilee n r Stichtinde n n deen e beroege gemeent ee d p o p e toc- be h hulpzaa e willet m n bruikbaat vindeee nhe n zijj va nbi n r onderdak voor de grote historische verzameling landbouwwerktuigen (die zoveel plaats vragen door hun omvang). Hij doelde daarbij meer in het bijzonder op de grote overdekte en dichte landbouwschuur van "Mentz".

In het landbouw-gedeelte van de tentoonstelling 0 Jaa"1 r Meer-Historie n vergrotinee s wa "n va g deze prachtig e 30ed fotrt ui ojare n opgehangen, voorstellend n graanmaaier-zelfbinderee e , eigen- dom van Dirk van Wieringen te Abbenes. e grootstD t ogenblie eStichtind he zor n p o va g s k i gnamelijk : ruimte! Uit waardering voor hetgeen de heer C.van Stam, in zijn functie van burgemeester van Haarlemmermeer, voor de Stichting had gedaan werd hem het beschermheerschap aangeboden, hetgeen fraaee n ii n gecalligrafeerde oorkond s vastgelegdwa e . Omda e oud-burgemeested t t vacantime r s wa e werd het stuk door de oudste zoon in ontvangst genomen. Aan enkele dames - mevr.Paternostre en mevr.Slob - werd uit waardering voor haar bereidheid het bestuur daar waar mogelijk van dienst te zijn, bloemen aangeboden. Ook werden waarderende woorden gesproken aan het adres van de "Hoofddorpse Courant" welker directie elke week gelegen- heid biedt aan mevr.v.d.Oord en de heer Slob bijdrage te leveren be- trekking hebbend e geschiedenid p o e e Haarlemmermeerd n va s . Als gastspreker was uitgenodigd de heer Raue, directeur van de oudheid- kundige vereniging "Hendrik de Keyzer", wiens betoog bijna ademloos werd gevolgd e velD . e uitstekende kleurendia's werden stuk voor stuk e leed k oo enigszin t da toegelicho z s l werwe dn e tingewij e d n i d moeilijke materie van "restaureren" van gebouwen. Men kreeg waardering voor wat op het gebied van monumentenzorg al was bereik't en ook begrip voot strevehe r n cultuurhistorisch waardevolle objecte p dezo n e wijze voor het nageslacht te bewaren. Medewerkers van de "Stichting Kreatief Kontakt" te Nieuw-Vennep kregen gelegenheid te laten zien hoe zij geschonken voorwerpen opknapten, ter- wijl de heer Willem Groenveld uit Hoofddorp in het zonnetje werd gezet t afgelopehe n i k nvoooo t vel jaahe j r ehi r wert weed gedaanda kha r . weeu n rk oo steed d Hiha js klaar gestaa t trekkeme m n o wagene r s soms loodzwar n zeee r omvangrijke voorwerpe e vervoerent n . Nadat de gastspreker zijn bijzonder interessant en leerzaam betoog had beëindigd, kreeg wethouder De Leeuw de gelegenheid namens het gemeen- tebestuu e Stichtind r g gelu wensee t k t haame n r 10-jarig bestaa- n e n o kreez n stelli me gf mee o n uitzich e indrui n d rg mi - ke stelle t t n dat een behoorlijk onderdak voor de historische verzameling de aan- dacht van het gemeentebestuur had. Daarop e opendtentoonstellind j hi e 0 Jaa"1 gr Meer-Historie", waarne d a aanwezigen kennis konden neme n hetgeeva n werkgroee d n t stand to p ha d gebracht. e gehelD t karakteen soorhe avonee d n tha dva r "familiebijeenkomst " van "rasechte" Haarlemmermeerders e elkaadi , r allemaal kende l onta n - moette men ook heel veel "nieuwkomers", die zich blijkbaar aangetrok- ken voeldee geschiedenid t to t bijzondern di n va s e gebied. Tentoonstelling "10 Jaar Meer-Historie". Men had vorige zomer een buitententoonstelling bij de korenmolen "De Eersteling" te Hoofddorp willen houden, welke niet door kon gaan omdat de weersomstandigheden ongunstig waren n plaatI . s daarvan wer n decembei d n aanvanee r - ge g t voorbereidehe maak t n binnen-expositieme tee n va n , waarto p grooto e - e wijzs e gelegenheid werd gegeven doo e eigenaad e rRustend "D n va r e Jager n Nieuw-Vennepi " p vrijweO . l onbegrensde manier verleend e heed e r De Jong zijn medewerking, waarvoor wij hem niet dankbaar genoeg kun- nen zijn. Er werd door de vice-voorzitter van onze Stichting, de heer Frans de Jong, een werkgroep gevormd. De leden van deze groep namen ieder een of meer onderdelen voon rekenin t hu resultaar he n e g t mocht worde- ge n zien. Zowel het waterschap Groot-Haarlemmermeer als de gemeente, het Sociografisch Burea e MeerlandenD u e georganiseerdd s al , e landboun e w e agrarischd e bedrijfsvoorlichting alsmed e Plattelandsvrouwed e n e n _ _ 5 - -

.//

In het huishoudelijke gedeelte stond een houten modelletje opgesteld, vervaardigd door de heer Emens, Concourslaan te Hoofddorp, van een z.g. hondekarn. Op de afbeelding (18e eeuw) kan men zien hoe dat in zijn werk ging. Zo'n hondekarn werd vroeger ook in de melkzaak van Emens aan de Concourslaan te Hoofddorp gebruikt.______en natuurlijk onze Stichting zélf waren in het ten toon gestelde ver- tegenwoordigd. Het resultaat was de moeite waard. Bijzonder erkentelijk zij e mevw n r .Paternostr e afdelind n va e g Welzijn der gemeente dan ook voor het in bruikleen geven van tentoonstellings- materiaa e deskundigd n e l e adviezen. De laatste dag van de tentoonstelling werd waardig en sfeervol besloten, Mevr.Corry Elenbaa t Nieuw-Venneui s d spontaaha p n aangeboden haar dia- seri t gesprokeme e n woor n muzieke d , getiteld: "Haarlemmermeer"n ee , polder met vele aspecten", te vertonen. Dat gebeurde in een gezellig zaaltje vlak naast de tentoonstellingsruimte. Dank zij de Hoofddorpse Courant kon men gelukkig nog juist verschil- lende lezers en belangstellenden bereiken, die geen spijt hebben ge- had van hun bezoek en allen vol lof waren over deze uitstekende, kunst- zinnige en leerzame voorstelling. In twee woorden gezegd: heel mooi! De begunstigersavond en de tentoonstelling leverden een aantal nieuwe donateurs op. Ook werd er stichtingsmateriaal verkocht. Hoewel door omstandighede t aantahe n l bezoeker e eerstd n va se avond niet kon worden genoteerd, schat men het totale aantal bezoekers op minstens 800 personen. t HaarlemmeHe re Fransd mee n i re e TijdStichtinD . g "Historisch Museum Zuid-Kennemerland" waarbij vrijwel alle in dat gedeelte van aloude Kennemerland werkzame historische verenigingen zijn aangeslo- ten, nam twee jaar geleden het initiatief tot het verzamelen van gege- vens over het reilen en zeilen van de verschillende dorpen in dat ge- bied, waarbij natuurlijk Haarlem centraal stond. Men noemde die periode waarover men gegevens wilde verzamelen "De Fran- se Tijd", omdat men als begin het jaar 1780 en als einde het jaar 1820 had gesteld. Het ging er dus om na te gaan wat er in die jaren voor be- langrijks was gebeurd. Ook aan de Stichting "Meer-Historie" werd ver- zocht daaraan med werkene t e . Hoewe r n oveaannae e periodme l di rt da m e niet zoveel belangrijk e vindet s u zijzo n n (omdat hier alle g wateno s r was) hebben de heren Slob en Slot toch op zich genomen te zoeken naar voorvallen op en aan het meer, naar bestuurlijke bemoeienissen en moei- lijkheden, naa rwatet broodwinninhe rn aa (zoal n e p so gvisserij n )e naat verkeehe r r over water. De bevindingen werden in een rapport neergelegd, dat tesamen met rap- porte n anderva n e werkgroepjes gebundeld werd uitgegeven dooe d r Stichting H.M.Z.K.

Na ongeveer 70 jaar dienst te hebben gedaan e n i"SchooBijbed sde e Hoofddort t lme l p afgebroken. Op deze plaats zal het nieuwe postkantoor komen. Geheel links het woon- huis van het hoofd der school, tussen de twee lokalen de z.g. bestuurskamer en voor alles langs de Kruisvaart. De Veenpolder Lisserbroek.

De belangrijkste stukken "oud land" in onze polder waren de schierei- landen Vijfhuizerhoe n Lisserbroeke k . Doorda e e Ringvaart d t e d n va t vormen nieuwe Haarlemmermeerpolder dwars door deze oude stukken land werd heen gegraven, werden ze van het "oude land" afgesneden en kwa- men binnen de Ringdijk en dus in de Haarlemmermeerpolder te liggen. e zulleW s bezion n g houde t Lisserbroeme n k waa e oudd r e Lisserbroeker- polder doormidden werd geséüen doo e Kdngvaartd r t stu.He k binnee d n Ringdijk moest nu een eigen leven gaan leiden. Gever n Endegeestsva e voorzitted , e Staatscommissied n va r , belast me t de voorbereidinge n doorvoerine n e droogmakind n t grotva ghe n e va meerg , schreef oveeerste di r e fas zijn i e n boek: "Nauwelijks droo f eigenao g - ren wier landen binnen de beringing lagen verzochten te mogen vervenen, want de boorden van het meer bevatten veel veen, ook het eiland Abbenes" Deze veengronden - zo zeide Gevers - vertegenwoordigden "geen geringe waardet anderme f o e" woorden e wareZ : n veel geld begrijs waardi t Da .- pelij ke jare wann belangrijkdi ee n ti turs wa f e brandstof, vooral voor huiselijk gebruik. Maar zolan meet g niehe gno r n t ko droo s wa g aan vervening niet worden gedacht, omdat daardoor het meer nog groter en diepe u wordenzo r . Zo kwam de Commissie op het idee om de vervening van het in het water uitspringende oude land zelf ter hand te nemen en dus voor eigen re- kening en risico te gaan vervenen of duidelijker gezegd: te gaan turf steken. De meeste van die gronden waren geen particulier eigendom meer, maar tegen betaling doo e Commissid r e overgenomen n pla ee o wer z nr e dn e ; t verveninto g gemaakt voo e e grondeLijnden"d r"D e buur d n n i va tn . Maar toep/puntje bij paaltje kwam zag men toch tegen alle er aan ver- bonden beslommeringen op en zag van zèlf-vervenen af. Er waren trouwens genoeg particulieren die dat wilden doen en daartoe besloot men maar.

"Rijnland". Alle verveningen stonden onder toezich t hoogheemhe n tva - raadschap "Rijnland" en van Gedeputeerde Staten der Provincie ingevol- ge artikel 193 van de Grondwet. Grondsla verlenet he t n verveningsvergunningeto gva n s betalinwa n n va g ƒ100, batn hef'fondn te —va e onderpandn sva " voor elke bunder (ha) verveend wordend land, te voldoen naar gelang der jaarlijkse verveen- de uitgestrektheid. Voorts moest men polderlasten betalen voor het ver- veend ea vervenin n land t da , g toch gewoon polderlan s gewordenwa d n E . zo waren er nog meer voorwaarden waaraan de concessie-houders moesten voldoen bij het vervenen wilden zij niet in conflict met de Overheid komen. p gronO n dezva de bepalingen werde 185n i n Kon.Besluij 1n bi i n e n éé t 1852 nog eens 2 vergunningen verleend voor bij elkaar ca. 15-$- ha. Het betrof een perceel bij Sloten, een bij Lisserbroek en de Huigsloter- polder e veenlageD . n bevonde . benedem n 2 zic p o nh A.P. onde n laaee rg e bruikbarD . cm 0 e7 bovengron veenlaaa 1.3n 0 va 6 t 0 s n to wa gva d 2.2. dikm 0 . Het veen werd meestal droog gestoken t opgepompme l ,we doctk wateoo h r tot slik vermengd en dan nat bewerkt. Deze verveningen werden "irreguliere veenderijen" genoemd e alduD . - ge s wonnen turf was van goede kwaliteit en de polderbodem werd door het af- graven geëgaliseerd. Er werde k verspreioo n d gelegen veenbanken verveend, hetgeen buitee d n gewone bepalingen voor vervening vie lt eigenlij he omda n me t k mee- be r schouwd s egalisatial e t polderlandhe n va e , iet t tocu moeteda szo h n gebeuren. Zowel in de verveningsbepalingen van het Hüigsloterpolderland als bij e Lisserbroekpolded n va t da s opgenome wa t rnieu he wt da verworven n e lanafvenind da n u (da overblijvens zo gtdu s ondepa ) e keured r n e n verordeninge e Haarlemmermeerpolded n va n k polderoo u n vallezo da r- n e n lasten zouden gaan betalen (K.B.no.6 n 3.5.1860)va 5 , wannee e verved r - ning een feit was geworden. Dit is ook in het reglement van de Haarlemmermeerpolder opgenomen en te vinden in het Proviciaal Blad van 1855, nr.88 waarin duidelijk staat dat de oude landen geen polderlasten betalen zo lang en voor zover zij niet zijn afgegraven of afgeveend. Deze vrijstelling was niet alleen logisch omdat de nieuwe polder voor het welzijn van het oude land nog geen voordelen bood, maak omdaoo r e binned t e ringdijd n k gelegen oude landen meestal behoorden tot de omliggende polders, aan welke zij - k nada oo j binnezi t e Ringdijd n k waren kome e ligget n - schuldplichn - tig bleven. Ze zouden dus anders tweemaal worden belast.

•//**•

Jsdntuiflftt

't Wrifi-inf

Op dit kaartje ziet men links-onder "Huig- sloot" , dat een poldertje was en binnen de Ringdijk kwa e liggent m n midden-linke , s "Lisserbroek", het oostelijke gedeelte van de polder Lisserbroek waarvan het grootste gedeelte aan de andere (westelijke) kant van de Ringdijk lag. Lisserbroek. Lisserbroe n allva e s veenderijewa k onzn i n e poldee d r belangrijkste oorspronkelijke d n Va . e Lisserbroekpolde j echtezi s rwa r het kleinste gedeelte. Het gedeelte dat tussen de Ringvaart en Lisse- dorp lag was groter. De afscheiding van het kleinere van het groter ge- deelte werd door de Staten van Noord- en Zuid-Holland geregeld in 1858 n verkreee e Koninklijkd g e goedkeuring. Zoals gezegd was toen de concessie tot vervening van het Haarlemmer- meerse gedeelte van Lisserbroekpolder al enkele jaren van kracht en de vervening in gang. Naast de gegeven concessie tot vervening moesten er algemene voorwaarden voot vervenenhe r , bedijke n droogmakee n n opge- stel e bepalinged d k wordeoo n e nn voo e regelint d bestuurr he n va g . t gebeurdDa K.Bj n 3.5.186bi e va . 0 (zie boven). Bepaal e dgeheld wert da ed vervening moest geschieden binne 0 jaa4 n a n r laatstgenoemd K.B. Er mocht niet dieper worden verveend dan tot op A.P- . 4±m . De verveners moesten alvorens zij met "insteken" mochten beginnen ƒ200.- pea storteh r n waarme e dooet d Rij n he "Rijnlandre k e legget p o "n las- ten t.g.t. betaald moesten worden e geldeDi .r grootde n n werde-ee p o n boeke r Nationalde n e Schuld geplaats n beheere t d volgens regels door Dijkgraaf en Hoogheemraden te stellen. Uit de daaruit voortvloeiende renten zoude e jaarlijksd n e lasten worden betaald, terwij t overhe l - schietende bedrag telkens belegd moest worden. Wanneer de droogmaking ten eind u zijzo e n t fondzoudehe e verkavelingskostet d s ui n t he n va n dldus ontstane terrein worden bestreden en zou het alsdan overblijven- de geld onde e ingelanded r n worden verdeeld, zodra "Rijnland- op e d " waarborgfondt heffinhe n va g l hebbeza s n goedgekeurd.

Grootte e totalD . e grootte veenderid n va e j bedroe. gha rui9 11 m Ingevolge de bepalingen bovengenoemd moest er een Veenderij bestuur worden benoemd, bestaande uit 3 leden en gekozen door de stemgerech- tigde ingelanden vanui n middenhu t n dezAa . e drie personen ee u zo n secretaris-penningmeester worden toegevoegd. Jaarlijks moest er rekening en verantwoording worden afgelegd aan "Rijnland", die een en ander moest goedkeuren. Behalve het recht van toezicht dat "Rijnland" had op de vervening vond die plaats onder toe- zich n Dijkgraava t n Heemradee f e Haarlemmermeerpolded n va n e d n e r wijzee t n naa dooambtenarenn he r . (wordt vervolgd) Slob.

Historie van de straatnamen.

Voor mij ligt het aardige boekje, waarin de straten van Haarlemmermeer worden genoemd met een korte historische uitleg. Alle achting voor de samensteller, die voorzover ik het kan bekijken, zeer grondig te werk is gegaan. e historischD e uitleg moes l zeewe t r summier zijn , t boekanderhe -s swa je zeker driemaal zo dik geworden. Toch is er een categorie die volgens mij meer uitleg behoeft en die ik r verledeve n b ihoreee n he n n aanduiden als: "Die stomme vogelnamen i n Badhoevedorp e samenstelled e di n e " r volgens zijn beperkingen terecht afdoet met "naam van een vliegtuig". Het blijken echter meest Fokkermachine n enkel ee e zij t sn e n Douglas e jared t nui 1932 C 0 D 1945- . t begiIhe n n werde e vliegtuiged n e verschillendd n va n e Fokker-typen a gee7 noF n naa gt ee namem nieme n voorzien,zodan va nte t to 2 F e d t hadden. De onderstaande gegevens zijn grotendeels ontleend aan het boekje "50 jaar KLM-vliegtuigen" door Hugo Hooftman en werden met goedvinden van de uitgever La Rivière & Voorhoeve overgenomen. Op 13 augustus 1934 schreef burgemeester Slob aan de heer Dellaert, havenmeester burgerlijke luchtvaar t "luchtvaartterreihe p o t n Schip- n opgaveee holm o ," welke vliegtuige t "luchtvaartterreihe p o n n Schip- hol" plege e vertrekket n e landent n e nt vernoemen verban i ,he t me d n van straatnamen. t antwoorhe n i Vade d ngenoemd 7 name1 e n werden slecht s3 nie t gebruikt, Het waren alle 3-motorige machines. Zwaluw, Specht en Reiger waren van het type F 7b, Adelaar F 9. Ekster, Havik, Ibis, Val n Leeuwerie k k . Oehoeware12 F n , Kwartel, Rijstvogel, Snip en Pelikaan F 18. De Snip maakt e oversteed e k naar West-Indi 8 extr t ame ë tanks inge- r daabouwde re di wee, r werden uitgehaald. De Pelikaan maakte de Kerstvlucht naar Ned-Indië. Oorspronkelijk zou de Zilvermeeu doent di wt laatst ,) he (typ doc20 j F ebi eh proefdraaien weigerd e middenmotord e , waaro e Pelikaand p e klaadi , r stond vooe d r volgende vlucht, deze rit moest overnemen. Smirnoff, Soer, Van Beukering en Grasveld waren de mensen, die geschie- denis schreven, waarvan allee e heed n r Grasvel dn levei than. g is n no s Papegaai en Roerdomp waren F 22 en van het zelfde model als de Zilver- meeu . nienl wt meet vierkantme r e romp zoal e vorigsd e machines, maar met ronde romp. Ook de grootste machine, die Fokker vóór de oorlog bouwde, was rond van romp, nl. de F 36, Arend, die 32 passagiers kon vervoeren n enoree , m aantal vooe tijddi r . 6 ware3 F nn e viermotorig 2 2 DF e e machines. Daarna kwat Douglas-tijdperkhe m . Gaai, Janvangent sterj Li , , Maraboe, Nachtegaal, Rietvink,Sperwe e beroemdd n e r e Uiver, . ware2 C D n De Uiver, in de snelheidsrace naar Melbourne tweede en in de handicap- race eerste, werd gevlogen door Parmentier, Moll, Van Bruggen en Prins. Resj nogmi t , enige geheel andere name e noement n , waarva e geschied n - denis iets meer uitleg vraagt. Namelij e Schipholwegd k s oorspronkelijwa t di , e Spaarnwouderdwarsd k - weg, later genoemd Spaarnwouderwe wern e g d 3 augustueers2 p o t s 1934 vanaf de Schipholdijk tot aan de Sloterweg, Schipholweg, later werd de gehele weg zo genoemd, met uitzondering van het laatste gedeelte bij Nieuwebrug. Bovendien was er tot de bevrijding op 8 mei 1945, de Schuilhoevelaan die toen verdoopt werd in Pa Verkuyllaan. "De Schuilhoeve" was de tweede boerderij van Mr. Arnersf oordt en lag aan het einde van deze laan aan de Schipholweg. J.A.v.d.Heide. Spoor-herinneringen. s reedEi r s veel ovet spoortjhe r e geschreven, maaU eni k ri - tocl wi h ge persoonlijke herinneringen niet onthouden e wareZ . n tekenend voor de veel door mij gebruikte verbinding Leiden (Herensingel) -Hoofddorp. Mijn eerste rit omstreeks eind november 1927 was meteen de entree voor veel latere gebeurtenissen, weliswaar kleinigheden, maar alles bijel- kaa e sfeed r r bepalen t lijntjedi p o d . Het was de laatste teein 's avonds, die naar ik meen om ruim half negen uit Leiden vertro m halo n fe k tie n Hoofddori n p was. Bij aankomst liep de conducteur langs de trein, roepende: "Hoofddorp, Hoofddorp", en toen ik uitstapte zei hij: "Nou meneer, ik zal maar uit- scheiden, want U bent de enige". In de andere wagens had hij het gas- lich l gedoofda t , wan - naat r late e treid r Nieuw-Veen s bleei n wa - k - l leea a gn gelopenj mi nep o p . Gelukkig haalde mijn verloofd wan, e af d t t win j n alleehe mi eva d n aa n Stationswe e brud p go oven e e Hoofdvaargd r r straatverlichtinge s wa t . e Stationswed e lamD n aa p g ging echte m tieo r uit uu n . n geregeldee Toe k i n e passagier blee e zijnt ke bovendiedi , e d n va n Zijlpoort af recht op het station afliep, zodat ze mij zagen aankomen, lag mijn kaartje al bij het loket klaar als ik in de stationshal bin- nenkwam. Op een gegeven ogenblik moest de trein, waarin mijn verloofde zat, in Roelofarendsveen wachten, omdat een wagon komkommers nog niet geheel geladen deze es wagowa n n moest direc Leiden i t n vanaf station Heren- singel naar het hoofdstation voor doorzending naar Duitsland. De machinist tikte op het raam en zei: "Ga eens mee, ik heb hier een eend zitten broeden". Zij ging mee, lopend over de dwarsliggers en vond daar in het struikgewas, vlak bij de rails een wilde eend op een nest. Ondank e enigsd e malen voorbij ratelende treinen wer r rustie d g door- gebroed . Er kwam eens iemand gelijk met mij aan het loket en die wilde naar de Sloterweg, maawise haltj d hi rt ehe nie Sloterweg-Zuif o t e halt(d d e vóór Nieuw-Vennep f halt)o e Sloterweg-Noor t trajeche n i dt Hoofddorp- Aalsmeer moest zijn a veeN . l hee n weee n r gepraat e behuld me n n e va tp plaatselijke kennis van conducteur en machinist, kon hij mee naar Hoofddorp en daar overstappen op de trein Haarlem-Aalsmeer, dat scheel- m lopenk d6 e . De halte Bennebroekerweg was een "stopplaats" en dus moest er bij het vertre Hoofddort ui k p gewaarschuw dn daa wordeme rs wildal n e uitstap- pen. De heer Bram de Nijs een bekende onderwijzer uit Hoofddorp, deed dit zoals het moest. Hij zei het tegen de conducteur, die de "meester" (machinist) waarschuwde, maar deze vergat het en reed door. Eindelijk na veel fluiten vanaf het voorbalkon van de eereste wagon kon de con- ducteur de aandacht trekken van de machinist. Men was de halte echter al een paar kilometer voorbij. De trein stopte midden in het land en de heer De Nijs zei, dat hij wel terug zou lopen. "Niks hoor, hij heef t vergetenhe t , achteruit e conducteud i s ree ze "e du trei d dn e rn achteruit teru e gpassagied naan e haltko d r n e re uitstappen. r gelegenheiTe n bloemententoonstellinee n va d n Aalsmeei g r haddee d n spoorwegen groter materieel, wagons van de vroegere Centraal Spoorweg Utrecht-Baarn, ingezet, maar toe e machinisd n e hellind t g naae d r spoorbrug bij Aalsmeer moest nemen, rekende hij niet op de zwaardere vracht en bleef de trein op de helling steken. Men moest toen terug - - 2 1 - -

naar de halte Aalsmeerderweg om een aanloop te nemen. Ik kwam op een zaterdag, zoals gewoonlijk, aan het station in Leiden n mooee n"meester"ee d i toeb i plaatsjhe ze n k j "I : hi en e voo " U r nam mij mee op de machine. Dat was een belevenis apart; ik mocht op het bankje van de "leerling" (stoker) zitten en door de korte wielba- e machind n va e s schokten linksi va sj wi naan r rechts ove e railsd r . In Roelofarendsveel maaza rk eve"I : n ik wegduiken" i ze n . "Niks hoor", e meesterd i ze , wegduiket stationhe p o ,l n wanwe doen hoe e ee tz n d op de machine betekent inspectie...". Ik hield behalv n mooiee e e herinnering n flinkee , e verkoudhein aa d deze tocht over.

Toen"het spoor t Hoofddorui " p verdween, vertelde mijn zwager, J.A.Vene- man mij, dat er daardoor ruim zestig gezinnen uit de Haarlemmermeer moesten vertrekken, wat in die tijd een slag was, vooral voor Hoofddorp. J-A.v.d.Heide. - - 13 - -

Blad n boekbesprekinge - .

Landleven, door Ton de Joode. Uitg.Elsevier-Focus, Amsterdam. Pr.:/58t- n groot-formaaEe 0 bladzijdent24 boen va k , gebonden t stofomslame , n e g propvol illustraties, zowel zwartwi n kleuri s .al t Heel mooi. Onderti- tel: "Het boerenbestaa n toen... t zegva n di t n e voldoend" - e in ove e d r houd. Voor allen, die belang stellen in de geschiedenis van de land- t plattelandslevehe bou n e w e genieten vroegert va nn va n boe m nee ,o k en...veel uit te leren. Alles verandert zo snel en te platteland is voorae laatstd n i l0 jaa3 n etotal ee r e ommekee t stanto r d gekomet me n n hels gevolme al et landstrekeda g n nauwelijks meer herkent k nieOo . t de er wonende bevolking en hun wijze van werken en leven, Het zou teveel ruimte kosten om dit kostelijke werk te bespreken zoals het hoort. Zij daarom volstaan met het volgende: Men vindt er allerlei gezegden en uitdrukkingen in welke gebruikelijk waren in de landbouw vroeger u kunnen ,e zodandi begrijpene tw k begïppe.Oo n worden ver- klaard (zoals wat een "schaar lands" is). Voorts leest men de beteke- n plaatsnameva l ta n va n s (honi e zijn ontstaan n ove)e e vormind r n va g nog bestaande landschappen (hoe ontstonden weide- en akkerbouwgebie- den?) e leefdeho , e arbeidersd n e vervenersd e ho , t richtteWa ? n water- e ontwikkelind s e ontstonde wa e land ho d e n rampen Ho e - va g? n ze aa n bouwgereedschappe n landbouwwerktuigene n ? Welke oude, thans verdwenen of verdwijnende ambachten werden er beoefend (zoals eekschillers, ko- lenbranders, kooiker n meestoofhouders)e s . Niet alleen zie n leese t t men hoe het was maar ook hoe het zich ontwikkeld heeft tot in onze tijd,

Aalsmeerse Stambomen. Uitg.Stichting "Oud-Aalsmeer", commissie voor genealogie. Secretariaat: antwoordnumme 0 (gee66 r n porti), 142K W 0 Aalsmeer. Reeds in 1979 werd besloten een commissie genealogie (afstammingsonder- zoek) in te stellen, welke tot doel kreeg van 33 Aalsmeerse families de geschiedenis te beschrijven vanaf 1700 (of zo mogelijk eerder) tot nu toe. Deze opze s eni i tn haa i g r soort, zowe e lopzed voot t wa rbetref t als- ook de uitgebreidheid. De families zullen in 5 boeken worden behandeld waarbi e bedoelind t he j s nie i ge volstaa t t t hoeveelhedeme n f o n mi n meer dorre data en namen, maar zoomogelijk ook te vermelden interes- sante gegeven e levend t r beschreveui ssde n persone n indiee n n mogelijk de teks e verluchtet t t foto'me n f andeso r illustratie-materiaal.

Men kan nu reeds inschrijven op het eerste boek of op de hele serie. e schrijvet n i l a Doo n s begunstigeu n krijgral n me t n "Oud-Aalsmeerva r 1 e prijod p ƒ30,—n sva , ƒ2,50 kortinj inschrijvinbi n e g e held ep o g reeks 10%. In Aalsmeer en directe omgeving wordt het boek thuis be- zorgd zonder extra kosten. Omdat verschillende Haarlemmermeerse geslachten afkomstig zijt ui n Aalsmeer of er verbinding mee hebben, menen we er goed aan te doen op dit initiatief van onze zustervereniging de aandacht te vestigen. Zo is een der geslachten de familie van Zijverden, een heel bekende naam in de Meer.

Westfriese Families. Uitg.St.Westfriese Families, postbu Egmon, 51 s d aan Zee. Abonnement ƒ12,50 per jaar. In het september-nummer werd de bespreking van het geslacht Pool voort- gezet t geslach,he evenaln va te Zeemandi s . Verder komt o.a e familid . e Spaan r sprakeste . Idem december-nummer. Voortzetting van de geslachten Zeeman en Pool

Jaarkalender 1983 Zwanenburg. Uitg.Accordeonvereniging "Accordiae t " Zwanenburg. Een maandkalender waartoe de bekende verzamelaar Cor LUcke (postbus 146, Zwanenburg) oude foto's leverde, betrekking hebbende op Zwanenbur t goehe dn Halfweg e j ghebbe - wi ka s e Al n.d begrepen me n ka n lender bestellen bij de heer Lücke tegen betaling van ƒ 5,—.

t LandgoeHe e HartekamD d Heemsteden i p . Geschreven door Lucia Albers, A.J.Kramer, J.L.P.M.Krol en I.v.Thiel-Stroman. Uitg.Vereniging "Oud- Heemstede-Bennebroek". Prijs voor niet-leden: ƒ 17,50 (plus porto?). Telefoo e penningmeested n va n r Chr.Smit 0250s i s 28673- . Elk jaar geeft onze zustervereniging te Heemstede een z.g. premie aan haar leden. Voor niet-lede s dezi n e eveneens verkrijgbaa- rte maan da r gen een hogere prijs. De ene keer is het een mooie reproductie van een oude gravure of landkaart, een andere keer is het een boek. Deze keer was het een mooie gedrukte studie de historie betreffende van de nog altijd bestaande prachtige buitenplaats nabij Bennebroek "De Hartekamp" De leden hebben er voor ƒ7,50 een "koopje" aan en zelfs de niet-leden, 0 gulde1 dir e e n meer voor moeten neertellen g goedkoo,no zijk oo n p uit, Voo e Meerbewonerd r n bepaalee s i sd tijdper e Hartekampgeschied n va k - denis van belang, want in de tweede helft van de 19e eeuw werd het landgoed bewoond door baron van Verschuer, die in onze polder 2 boerde- e afdd rije.n va Haarlemmermeen s bezatwa d li ,e Hollandsch d n va r e Maatschappij van Landbouw, medewerking verleende aan demonstraties van landbouwwerktuigen. Hij nam met akkerbouw en veeteeltproducten ook regelmatig deel aan tentoonstellingen en was een vooraanstaande paar- denfokker e verzamelind n I . n "Meer-Historieva g " bevind- t3 zicn ee h l houteta n borde afkomsti, n e hengstenstad t ui g e buitenplaatsd n va l , eens gelegen aan de Rijksstraatweg doch enige jaren geleden afgebrand. In onze verzameling bevinden zich gelukki e stalleng foto'di no g n sva . Bij de ter gelegenheid van de presentatie van het boek gehouden ten- toonstelling werd van een en ander door onze zustervereniging dankbaar gebruik gemaakt. t officieeHe N.B. l orgaa n dezva n e vereniging, "Nieuwsbrief" geheten, werd ter gelegenheid van de feestelijke presentatie geheel gewijd aan dat boek en de geschiedenis van "De Hartekamp" (het betreft nr.34).

150 Jaar Kadaster. Uitg .Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelij- ke Ordening(Dienst v.h. Kadaster en de Openbare Registers). Omda e genoemdd t e rijksdienst anderhalve eeuw bestaat heef t minihe t - sterie het nuttig geoordeeld door het samenstellen en ter beschikking n stelleaantrekkelijkee n va n n goee e d verzorgde brochur t wern he eva k "het kadaster" eens onde e aandachs d volr e brengenon t k n va tn Me . e oorsprone ontwikkelind d e diensk n d vinde oo n n r i va tge t g welke hij in de loop der jaren heeft doorgemaakt. Veel onderzoekers op het gebied van de geschiedenis van de landbouw evenals zij die gegevens uit het verleden moeten weten voor wat betreft koop en verkoop van gronde n opstallene n , hebben dikwijl t kadastehe s r nodig. Tegenwoordig roep n zijme t n medewerkin e ruilverkavelingd j bi g n voorai k oo l , stads- uitbreiding e.d. De brochure kan worden besteld bij de Centrale direc- tie voorlichting en externe betrekkingen van genoemd ministerie, Van Alkemadelaa n Haag , 259De 85 n.C 7 A

Verslag Nationale Monumentenstudiedog 1982. ("Economische aspecten van het monumentenbeleid").Uitg.Stichting Nationale Contactcommissie Monumentenbescherming, St.Anthoniebreestraat 69, Amsterdam. Prijs: ƒ12,5 0f3,—+ port girorekeninp o g 29.66.786. Voora n belanva l f andero g n vooee e rp wijz o hen e edi ,verantwoorde - lijkheid dragen voon goeee r d monumentenbeleid e komendd t tel n Di .i t e jaren extra-zwaa p allo verbann e i r d gebiede t e overheidsd me d n va n - zorg door te voeren bezuinigingen.

Jaarverslag Stichting Historische Landbouwtechniek Wageningen over de jaren 1979, 198 n 19810e . Uitg. genoemde stichting, Droevendaalsesteeg 50, 670 WageningenB 8P . e stichtingD , waarvan hier sprak wer, is ed opgerich n "Museuee m o t m Historische Landbouwtechniek" te Wageningen tot stand te brengen. Het kwam dan ook tot stand in 1980 na een heel lange en bijzonder moeilijke n delperiodte en berustenva e d afwachte t wanneeto n e tijd r - r rije pn de voor zouden blijke e zijnt n e grotD . n daarbij- ma e al e di , les in het werk heeft gesteld om dit - zijn ideaal - te bereiken, was prof.Dr.J.M.G.v.d.Poel 197n i k 9 oo voorzitte n da e di , e rd wern va d toen in het leven geroepen stichting. Helaas heeft hij al spoedig om gezondheidsredenen als directeur van het museum moeten aftreden. Gelukki s adviseual m g he heefr n kunneme t n behouden. Het versla s nogai g l sombe n toon r va zijrk e ,oo n- o maazegz t he - tr enige lichtpunten in de huidige ontwikkeling. De openstelling van het jonge museum is gesteld op werkdagen van 9-12 en van 13.30-16 uur. Vrijwilligers helpen bij de verdere opbouw en presentatie van de collectie. e goedd Danj e zi krelaties , welke doos bestuurslion r d Fr.de Jont me g "Wageningen l vela " e jaren worden onderhouden n vriee jr e regelma s i , - tig contact tussen onze stichtin e Stichtind n e g g Historische Landbouw- techniek mogelijk n verbanI . t onzme d e waardevoll n niee e t geringe ver- zameling historische landbouwwerktuige s zuln permaneni n ee k t contact van groot belang.

Statistisch Jaaroverzicht,Sociografisch Bureau Meerlanden 1981/1982. r gewoontDe e getrouw heeft genoemd bureau ween uitvoerigee r , bijna 0 bladzijde15 n beslaand, jaaroverzicht samengesteld, waari n cijme n - fers kan vinden over de meest uiteenlopende gebieden van de samenle- ving in de Meerlanden in het tijdvak 1981-1982. Men vindt er b.v. ook in het bezoek aan in de Meer gevestigde musea. Het Cruquius-museum werd in 1981 door ruim 29.000 mensen bezocht en Avidome door ruim 195.000. Is het aantal bezoekers van het Cruquius- museum nog altijd stijgende, dat aan Aviodome is sterk wisselend ge- bleken. Het min of meer particuliere museum van de firma Bols in Nieuw-Vennep wordt niet vermeld. Westfriese Geslachten XIX (familie Dekker). In de reeks familiege- schiedenissen(vnl.genealogie)is verschenen een zeer uitvoerig over- westfriest he zich n va t e geslacht Dekker, samengesteld door mevrou. S w Messchaert-Heering e genealogiD . e Jacobu een 164n i vangt n 0me s aa t Petri, wiens zoon Dodo Jacobs wordt genoemd en diens zoon Cornelis Doedis. Het 8ste kind van deze Cornelis Doedis wordt voor het eerst "Dekker" genoemt blijfda n (vanan da e td f 1732 dus. zo ) Het boekje is ruim 150 bladzijden dik, is gedrukt op kunstdrukpapier en bevat verschillende illustraties. Achterin een namenregister, he- laas alleen maar verwijzend naar de betrokken gezinshoofden. D« familie Dekker bleef twee eeuwen lang vnl. wone Wervershoon i n n e f e 20std e lood n eAndijkva n p i eeu s w Pa .verspreidde e Dekkerd n s zich over Nederland e genealogiD . e bevat ruim 2100 naamdragers! Door overschrijving van ƒ30,-- op postrekening 19.75.862 van de Stich- ting Westfriese Families, postbus 51, Egmond aan Zee kan men in het be- zit van een exemplaar komen.

Oud Nuus. Kwartaalblad van de Stichting "Oud-Aalsmeer". September-nr. Jan Lunenburg, bestuurslid van genoemde stichting en ook begunstiger n "Meer-Historie"va , schree n uitmuntenee f d artikel over onderhoun va d dijken, bruggen en wegen te Aalsmeer, waartoe hij de gegevens ontleen- de aan het oud-archief van het Hoogheemraadschap "Rijnland". Hij bespreekt daarin ook een geschil over het onderhoud van de Uiter- weg en het Westeinderdijkje waarbij het Haarlemmer meer ter sprake komt. 4 dele t ui n e bestaandd t slon Ihe nva t e artikelenreeks ovee Stoom"d r - bootmaatschappij Carsjeb e drid n e e s Broer e Vriesd s " wordt vermeld hoe op 27 oktober 1908 de heer Weyenbergh de nieuw-benoemde burgemees- n Haarlemmermeerva r te , Mr.A.Slob n completee , e stoomboo r beschikte t - kin n zije g m nsteld he famili m o en Leideva e n naa e Kaa D re vervoeren t g , Overigens is de hier geboekstaafde historie van deze stoombootonderne- ming ook voor onze plaatselijke geschiedenis van belang, want men kan zich de ontwikkeling van vooral het oostelijke deel van de Meer niet goed voorstellen zonde e betrekkert daarbil ro e nd j welk e scheepd e - vaart daarbij speelde.

Hoofddorpse Courante Hoofddorpsd n I . e Courant verscheen afgelopen jaan aantaee r l korte historische stukjes, geschreven door mevrouw v . d .Oord-Wisker , secretaresse van "Meer-Historie". e stukjeD s verschenen onde e titeld r : "Waarover sprakenn zij?me n e " vind r voorae t e eerstd l t feiteui e e droogmakinn d jarei nn va n n e g de eerste jaren na de droogmaking. Mevr.v.d.Oord heeft o.a. dankbaar gebrui j von n processen-verbaazi ki d gemaakt wa n va t l doo e politid r e en/of de burgemeester opgemaakt. In zulke stukken zijn tijdgenoten aan het woord. Hun woorden worden soms letterlijk weergegeven en men leert er vooral de sociale en financiële toestanden dier eerste en door kennen. Mevr.v.d.Oor e dpublicati di heef t me tn goedee e e bijdrag- ge e leverd tot ruimere kennis omtrent onze oudste plaatselijke historie. Adres: Hoofddorpse Courant.Raadhuislaan 19,Hoofddorp(tel.:02503-17361). _ _ 17 - -

1920-1950; De landbouw mechaniseert. Door Ir.H.L.Elema. Uitg.Misset, Doetinchem.Prijs:ƒ27,50(voor e abonnéBoerderij"D n sva " onder ver- melding van abonné-nummer ƒ19,50). Dit bijna 100 bladzijden tellende boekje is een foto-boekje dat in fo- to's tracht weer te geven hoe in zeer korte tijd de landbouwwerkzaam- heden zowel in de akkerbouw als in het weidebedrijf zijn veranderd doordat vrijwel alle handwerk gehee f grotendeelo l s werd gemechani- seerd s vervangeDu . n door werktuigen ,g gemot veelano k o oo l riseerd (vervange n paardentrekkrachtva n ) waarbij veel mensenkracht zelden meer nodi. is g e foto'di n sme bekijkt bijns he Al s a i tó kor niez e gelove-n t ti t da n te tijd zoveel kon veranderen. Op de grond kruipende mensen die aard- appelen rooien, bieten op één zetten of bieten rooien, ziet men hoog- stens nog op heel kleine perceeltjes. Het is verleden tijd, maar 25 jaar geleden kon men dat allerwege nog zien en men vond het toen..... gewoon] Dat het aanleggen van een verzameling historische landbouwgereedschap- pen landbouwwerktuigee n n (zoals onze Stichtin t doetda g ) zinvos i l bewijs t boekjedi t t wer He j uitste. dbi doon kee r deskundig n elkaai e r gezet en van korte begeleidende tekst voorzien.

e HollandersD , oorspron n geschiedenie g s van,- door C.Bunnink, O.v.d.Heijden, W.v.Kranendonk en A.Visser. Uitg.Elsevier, Amsterdam. Prijs: ƒ49,50. gevat Idi n l gaat werkelijhe t k alleen ovet gedeelt s landa r on dn va e n oudva s t "Hollandda " heet s ovet bewoont westenDu .he he r e dho , werd en tot stand kwam. Uit het boek blijkt dat het niet alleen door de be- woners "gemaakt" werd j daarbi,zi maat da rj steeds weer hulp kregen van hun zuiderburen, de Vlamingen. Behalve Noord n Zuid-Hollane - d behoor k westelijoo t k Utrech r bije t . n oudAva l s hebbe j allezi n n geploeter t hoofhe dm o d letterlijk boven water te houden. En het wonderlijke is dat hun dat niet alleen gelukt aandache d e helisd j ,n zi e maava t werel da r p zico d h hebben geves- tigd door hun daden in en buiten hun op het water veroverde landje. Zou dat misschien een gevolg zijn geweest van de aangeboren en van ge- slacht-op-geslacht ontwikkelde strijdlust en zin voor avontuur? Het boek licht tippen van de sluier op, maar schenkt daarbij vooral aandacht aan de rol van de vele duizenden kleine lieden, die de voorna- e personagem n successeshu n mogelijk hebben gemaakt. Fraai verzorgd boek van 216 bladzijden en ca 100 afbeeldingen, in kleur en zwartwit, geschreven door vier historici.

Historie van de straatnamen in Haarlemmermeer. Door A.K.van Rijn. Uitg. Gemeente Haarlemmermeer s kostenloo.Wa s verkrijgbaar s echtei ; r inmiddels "uitverkocht*, helaas. In ruim 60 bladzijden, heel eenvoudig maar degelijk uitgegeven en ge- drukt door de huisdrukkerij van de gemeente-secretarie, heeft de samenst, e afd.burgerzaked n va t raadhuishe p o n n korti , e terme e herkomsd n t weergegeven van de in onze gemeente gebruikte straatnamen. Daarbij is hij uitgegaan van het standpunt dat - wil mem meer weten omtrent een aan een straat gegeven naam - men een encyclopedie moet raadplegen k geva el n weewelkn i n Me .li t e richtin n moeme gt zoeken. De namen van de straten in de nieuwe wijken zijn m.i. niet interessant, t verlede e welkhe di n i el nwé werden gegeve n waarome n n sommig.Va e straten of wegen is de herkomst niet achterhaald kunnen worden (zoals vae Domineeslaan)d n . De samenstellers verzoekt lezers hem eventuele andere lezingen van de herkoms e straatnamed n va t willee t n n doen weten j mogeWi . n daar zel- f als voorbeeld - mee beginnen. Over de "Draverslaan" te Hoofddorp wordt gezegd: "Laan waar men tijdens de vroeger gehouden paardenmarkt de paarden liet voordraven" j gelovee naamgeved Wi . t da n r eerder heef- ge t dacht aan het laten draven van zo juist beslagen of nog te beslane paarden door knechte aldaad n va sr gelegen smederin DrielVa n .va j Om te zien welk beslag men een paard moet geven moet een smid eerst het paard zien lopen en nadat hij het dan beslagen heeft moet het nogmaals met zijn nieuwe ijzers onder draven om te kunnen controleren of het met dat nieuwe beslag goed en correct gaat. n t leukboekjeee He n nuttige s ei e aanwins l geschrevep a alleo t t swa n s ove i e plaatselijkd r e historie.

In de polder en bij de stad. Door Ruud Stokvis. Uitg. Dorpsvereni- ging "Badhoeve", postbu , 11760 s B Badhoevedorp0A . Prijs: ƒ15,-- (incl. porto). e boekhanded a vi k oo l n BrunKa e Hoofddort a f Jaspero p e Badhoevet s - dorp worden besteld. Het postgironummer van de dorpsvereniging is 36.13.197 of via de RABO-bank 3596.08965. De ondertitel van dit alleraardigste boekje luidt: "Geschiedenis van Badhoevedorp" e schrijveD . r steld t boekjhe e e samen i.v.m t 50-jarihe . g bestaan van genoemde vereniging in 1982. Slechts 10 jaar is het dorp waarove g joner gt gaat n l he dorpra ee ,n g ,ouderee no maa t s me Du r. bewogen geschiedenis. Natuurlijk is de schrijver uitgegaan van de voor- geschiedenis wan e naad t m "Badhoevedorp n alleeka " n worden verklaard doo e vertellet r nr oveove ve e een rd t r onzto s e grenzen vermaarde hofsted e Badhoeve"D e n Mr.Amersfoordtva " . Allerlei namen uit ontstaans- en latere periode van het dorp zijn vast- gelegn samenhangeni n e d d verbane vergetelheid n aa d d ontrukt n goeEe . d stuk werk n aanwins ee e ,plaatselijkd n va t e historie-beschrijvint me g veel foto' n goee s d gedocumenteerd.

Uilenspiegel in Amstelland. Door W.Geldof. Uitg. Het Spectrum, Utrecht Prijs: ƒ19,90. Dit boek staat op naam van Geldof, vooral bekend als landbouwjournalist en gespecialiseerd in zaken de veehouderij betreffende. Maar daarvan weet hij dan ook alles. Dat kan men vaststellen in dit aardige boek t dalevehe t n beschrijf n Klaava t s Hogenhou Ouderkert ui t k a.d.Amstel, een dorpsfiguur die al in zijn jeugd kattekwaad uithaalde en later als gezeten veehouder er op uit was mensen in het ootje te nemen. Het eers- te deel, waarin zijn jongensjaren worden behandeld n mindeka , r bekoren dan het volgende deel waarin de held als boer en vader van drie zoons en een dochter wordt beschreven. Hier blijkt de grote kennis van de schrijver van het leven van de veehouders aan de Amstel. Ook kent hij de wijde omgeving, tot in de Haarlemmermeer toe, welke gemeente ook ter sprake komt. Thea Nooteboom heeft van de door Geldof in een paar streekbladen destijds gepubliceerde vervolgverhalen een soor^. roman geschreven, zodat haar naam bes tn Geldoe omslad va naas d p e o fha di g t mogen prijken j elkaaBi . r geef t boe e he sfeetd k r weer waarin onze boe- ren en hun knechts, maar ook de middenstanders, tussen de 80er jaren e ejared n ne Tweed d vla a n ke Wereldoorlog leefden.

e Kwartaalberich3 n e e 2 t Sociografische n va t h Burea e Meerlanden""D u , bandn éé n rn ) . .101e (i 2 10 n Dat er op het sociografisch bureau mensen zitten, die belangstelling hebben voor onze plaatselijke geschiedenis, is al eerder gebleken. Dit dubbele nummer is er opnieuw een bewijs van. Al ziet men dat niet aan de buitenkant. Het heeft de droge titel "Sociale schets van de gemeente Haarlemmermeer" meegekregen. Geen aantrekkelijke titel voor e leekd , maar toch t aanbevelekunnehe e w n n want behandelhe t n bijni t a 180 bladzijden (l) op verantwoorde wijze onze plaatselijke geschiede- s vana ni e droogmakind f p hedeno t to ,g waarbi n natuurlijjme k allerlei bekende zaken en toestanden tegenkomt maar deze keer bekeken door de ogen van sociografen. Daaraan zijn de eerste 80 bladzijden gewijd, waarop een gelijk aantal pagina's volgt waarin de verschillende woon- kernen (dorpe n buurtene n ) afzonderlijk worden besproken. Alles ver- luch t veeme t l uitstekende afbeeldingen. Alwee n aanwinstee r .

Kort nieuws. Slaapmutsen toch niet zo gek? Velen onzer zullen hebben gelachen als j zage zi e manneho n n n vroegeslaapmutee t me r s naad gingenbe r n Ee . echt everstaa e t slaapmut l we n gee e nn nsda drinkbare e slaapmutD ! s i s nu uit de mode. Misschien omdat men het min of meer onhygiënisch vond. n lees da t skiër da tn me sMaas wordal r t aangeraden dikke wollen mutsen te dragen bij de uitoefening van hun sport omdat zij daardoor warme voeten houden dan stemt dat toch tot nadenken. e lichaamswarmtd n va % 60 verdwijn- o laze z hooft j - ehe wi n e d da vi t buitenlucht in. Dit heeft de hedendaagse wetenschap vastgesteld. En wij maar glimlachen om die "mensen van vroeger"....

Museum van Oudheden in het polderhuis. In de jaargang 1882 van het Weekblad van Haarlemmermeer verschenen twee artikelen opgesteld door meester Boeke Abbenest ui i e titeD . l luidde: "Eene tentoonstellinn va g Oudheden", en de schrijver vermeldde erin dat wat hem ter ore was geko- e drooggevalled n ovet me wa r n meerbodem alzd opgeleverha o n oudheaa d - den. Terecht merkte Boekei op dat alles bij elkaar toch nog een niet zo onbeduidend aantal voorwerpen gevonden werd. Hij zou willen dat er e dagbladeid n n oproeee n p gepubliceer u wordezo d n waarin gevraagd werd aan te melden wat er zich overigens hier en daar bij particulie- t g toejuichemochrehe no n j t hi bevinden u nzo wannee n "flinn ee Da . r -e r ke commissie van doortastende, kundige mannen met vuur en ijver voor de zaak bezield" zich zou vormen om een "algemeene beweging op touw te n zettetentoonstellinee m o n n oudhedeva ge richten"t n i n j dachHi . t al aan een gebouw, dus een permanenteuitstalling. Mocht een gebouw niet gevonden kunnes natuurlijwa e t tijnt di da wordehe d n n i e k - n geval - dan stelde hij voor "het oog gevestigd te houden op de naaste - - 20 - -

toekomst waarin aan het Hoofddorp een polderhuis gebouwd zou worden". Hij dacht dat - omdat er spoorlijnverbindingen ontworpen waren - een polderhui e Hoofddort s n plaat(i p n gehuurdva s e ruimte e Haarlemt n ) dan zeker niet meer op bezwaren zou behoeven te stuiten. Hij zag in zijn verbeelding de bestuurskamer van het polderhuis al versierd met grote portrette e commissid e leded n n va nva n e voo e droogmakind r n va g het Haarlemmer meer broederlijk naast die van de dijkgraven en "de meest verdienstelijke Heemraden". n museumgeboun verzamelinEe ee g nietN.B no l . We r .e s i gw vnl. agra- rische voorwerpen n polderhui ee e Hoofddort k r e .Oo s t portrettei sme p n vae dijkgravend n , maa e e menecommissieledew d r n nva niee di t n aa n wie men het te danken heeft dat het droogleggen een succes is geworden.

Historische Commissie Haarlemmermeer. In mei 1963 - dus precies 20 jaa re Hoofddorpsd gelede n ko - n e Courant mededele p instigao t da n - t gemeentebestuuhe n tiva e n "Historischee r e Commissie s ingesteldwa " , welke tot taak had het verzamelen, ordenen en bundelen van belangrijke plaatselijke historische gegevens en het beramen van maatregelen tot het behoud daarvan. Men verwachtte dat de commissie nauw zou moeten samenwerken met het polder- en gemeentebestuur. I t nniet gemeentebestuu he feithe t s wa e t hiertoda r t initiatiehe e f had genomen, maar wel de toenmalige burgemeester Mr.J.C.v.d.Willigen die altijd met belangstelling de door de heer Slob in de Hoofddorpse Courant geschreven historische bijdrage e schrijd d gelezen ha naa - n e n ver als zijn mening te kennen gaf: "Dat er eens wat moest gebeuren". r j maameende Hi rt da begonnee n moes tn kleiwordeee t n me naanta l per- e nodiget sone t n commissiui nee n n e vormeonderlint eda n e n e overt g - r verdeleggee t rwa n gedaa n wordenko n a enkele commissin D . r e e g za e vergaderinge s volgal n t uit: Mr.C.Barends, commissari n politisva e t e Hoofddorp, voorzitter; J.A.v.d.Heide, Badhoevedorp; C.C.v.d.Heuvel, Abbenes; A.J.de Koning, Hoofddorp; W.Slob, Hoofddorp; J.D.Smid,Hoofd- dorp en mevrouw S.v.Zijverden-van Reeuwijk, Vijfhuizen, allen leden.

Landarbeiders-jaar n zijI n. boek "Pionier e Meerd n i s" vertelt drs. de Boer dat vroeger op 1 april de contracten tussen de boeren en hun arbeiders werde p blz.6no geslotenn 8me n leze ka e boere D .- no z - n kwame n nieuwhu n e arbeider n ophalenda s n verdeE . t schoolhoofda r d Rijnenberg die dag steeds "de tijd van de trekvogels" noennde, en t nieuw he 1 apri k voortp eo oo l t schooljaada s r e onderwijbegod n e n - zers het knap lastig hadden met die wisselingen. Een lezer van dit boek, de heer Bakx uit Hoofddorp, belde daarover op e geachtd t da e i schrijveeze n r zich vergiste. Die "volksverhuizing vonj hi d i plaat 6 maartze 1 o p wisj z "o st .Hi da t goed want hij was zelf landarbeider geweest. Indertijd schreef de Hoofddorpse Courant, dat de heer Vervloed uit Aalsmeer had verteld dat het gewoonte was dat de boer 's zaterdags vóór Kerstmis zijn knecht t dienstverbanhe j vroehi f o g d weer voon jaaee rr wilde verlengen. Als de boer dat niet had gevraagd kon de arbeider daaruit opmaken dat hij op 15 maart van het aanstaande jaar moest vertrekken of met andere woorden: dat het dienstverband was verbroken. - - 21 - -

In zo'n geval moes e knechd t p zoeo t k naan nieuwee r e baas. t dienstverbanHe n vastee n e va darbeide r liep altijd voon jaaéé n re r t volgendhe n va ee jaar14 e d . t me n e e maar 15 t e to td n va l we De heer de Boer was het hiermee eens, zo schreef hij ons, maar hij had wille t nnieuw he late n e eerstva ndi schooljaag ziee da eho f no n mi r meer bepaald werd door het verhuizen van tal van arbeidersgezinnen. Anders is het ook moeilijk te verklaren waarom het schooljaar per 1 april begon, terwij t eldert landda lhe n ,i s veela e stedend le d a n , zomervakanti gevat he e l was. Ook hier dus weer een bewijs hoezeer het "boerenjaar" zijn stempel drukte op de hele maatschappij van onze polder.

Cursus landbouw en geschiedenis. Dat de nadruk welke onze Stichting t verzamelehe leg p o t n voorava n l agrarischp o eg voorwerpeoo t he t me n het zichtbaar (visueel )e geschiedeni d make n va n e landboud n sva n i w de Meer, niet zo vreemd is, moge blijken uit het feit, dat de Volks- hogeschool te Bergen (NH) voor de derde maal al een 5-daagse cursus "Landbou Geschiedenisen w " heeft georganiseerd. Deze cursu s ontstaai s n vanui t idee t he historisct da , h inzich- be n e t sef nodig is om meer actuele vraagstukken en ontwikkelingen van land- bouw en platteland te begrijpen. Zo wil onze Stichting met haar verzameling landbouwhistorische voor- werpen laten zien hoe er vroeger hier gewerkt en geleefd werd. Onze toenmalige samenleving is niet te begrijpen zonder dat men het boeren- bestaan en wat er aan vast zat en er verband mee hield, kent.

Tentoonstelling "Burgemeesters in de Haarlemmermeer". Ter gelegen- t afscheihe hei n n burgemeesteva dva d r C.van Sta t mraadhui he wer n i d s te Hoofddorp van 25 t/m 29 januari een alleraardigste tentoonstelling gehouden, waaraan men zonder betaling van entree een bezoek mocht brengen. Vana e instellind f r gemeentde g 185n i e 5 heeft Haarlemmermeer acht burgemeesters gekend n wern vitrin he n iedeee d Aa .n va re gewijd: Mr.M.S.P.Pabst; Mr.J.P.Amersfoordt; J.W.Lantzendorffer; Mr.A.Slob; Mr.J.F.Jansonius; Mr.G.C.v.d.Willigen; Mr.J.F.Dijckmeester enC.v.Stam. Ook deze keer had men weer kunnen putten uit het goed geordende ar- e historischchied n e f e verzamelin r gemeentede g .

Haarlemmermeer als niemandsland.

e heeD r Spaa Amstelveet ui n n speurde, evenals mevrouOorr n de e d n va w mevrouw Glaudemans dat doen, naar gegevens over de Haarlemmermeer vóór dat de gemeente werd ingesteld (1855). Hier alvast een van de resulta- n zijtva e n speurwerk.

Maart 1854 bevatt e Utrechtschd e e Couran n verslaee t g ovet dagehe r - lijks leven in de Haarlemmermeer, hier weergegeven in de toenmalige schrijfwijze. _ _ 22 - -

De verkochte grond in het Haarlemmermeer is bijna geheel in orde ge- n slotei , n greppelbragte is n t da , s geworpe n gelije n k gemaakt to t eenig verbouw. Daartoe zij p sommigo n e tijden, wellig a 800 n 7 t0 ma werkzaam geweest. Groote dagloonen zij r verleende n , n voorabeginnede n i l , toer e n zelfs ƒ125, r bundepe — r werd gegeven. t allIemandme ee krachtsdi , - inspanning wilde werken7 daagƒ a n toen s6 ko ,ƒ verdienen . e Lated s i r bunder besteed voor ƒ100 u zegn zelfn ,me tn e s voo 0 vooƒ7 r r ƒ43. Dit laatste is te weinig en van daar dan ook, dat reeds ettelijke ar- beiders vertrokken. De verdiensten zullen echter wel weer beter wor- r meee rs den al gronde, n zullen zijn verkocht. Wannee 0 arbeidsloo0 *ƒ7 aƒ6 r e r r bundepe n r wordt gegevenn ka n da , een goed werke g zeeno rr goed ƒ2,50 daags verdienen; docmoet di ht k hihebbenoo j , wanr t duurlevee he ts e "polderjongeni D .n " slaapt in een keet, wier getal wel 300 is, en betaald daarvoor, alsmede n o doekjvooietwasschet ee zo s weken hem he ' rsn f ee e o edn - va n lijk 0 cent8 s , s avondterwijde j shi l voor aardappele t eenme n e lange saus, ƒ1,75 per week moet geven. Is hij een goed werker en, in evenredighei n zijnva d e krachtsinspanning n fatsoenlijee , k etern da , heeft hij 's wekelijks 3 pond spek noodig, 't welk hem dus a 50 cent per pond, ƒ1,50 kost. Daarbij komg zijno t n tarwebroo n roggebroode d , (het eerste wordt ech- ter het meest gegeten) en - de borrel, die door schier talloze wan- delende slijterijen (dat zijn industriëlen e g t ru vaatje me ne d p o s glaasje e handen d t mee n he i s r n i )word t gepresenteerd. Voo e Matigd r - heids-genootschappen zouden daar belangrijke opmerkingen en gevolg- trekkingen zij e makent n r wordeE . n vri t driwa j e cents glaasje- ge s ledigd . De arbeider begint vroeg; velen in de morgenschemering. Om 2 uur ver- laat menigeen reeds zijn keet. Hij gebruikt des daags zijn brood staan- de. Als de klok des namiddags 2 uur slaat, zijn er echter ook die de g nemeru n huiswaart e e nschod p o p s gaan e laatsteD . n werken hoogstens tot 4 uur. Dan is het vieravond en velen gaan als de kippen het rek zoeken, onde e dekensd r . Zoo levende, goed werkende, gezond etende en zijn Schiedammertje drinkende, heeft de polderarbeider ƒ6 a ƒ7 per week, voor zijne nood- zakelijke behoeften noodig en daarom behoeft hij, bij zeer moeije- lijken arbeid, ook een goed loon te verdienen. Voor ƒ60 *a ƒ70 gulden de bunder l zicza , h echte t noodighe r e getal arbeider l aanmeldenswe . Onder de werklieden, die tot heden in het meer arbeiden, zijn zeer vele Noordbrabander Friezenwat al gezondheids Hun . nog Zeeuwenen s ook en ,- toestan s vrii d j voldoende l dooa , rg hoewe no koort r e l s worden aange- tast. Het schijnt.dat er nog weinig belangrijks wordt gevonden. Veel wrak- n schuiteva n ke nr echtee tref n me rt n aandaarondeE . l aardevo r n potten, waarui e arbeiderd t u etenn se weiniHo .e d dezhijdi ha g,e lading toekwa n vervoerdee m , kunnen vermoeden t daaruitda ,e d p o , plaats zelve waar die schuit zonk, door hen zou worden gegeten, die den grond gereed maken, om vruchten voort te brengen. Ook delft men nu en dan geraamten op. Bij één daarvan vondt men eene pijp, knoopen ledereee n e nn zakje; onlang eikandej s bi werde 7 r -e n ren gevonden. Voor eene koperen tabaksdoos, 3 eeuwen oud, ontving de vinder, zoo men zegt, ƒ50,—. Volgens een gerucht, onder het werkvolk verspreid, - - 23 - - k eenoo er e schui u t porceleizo me tn gronde - be n di nn zitteme n e n grijpe ontdekkent e iedee ho l tverlangedi vo r m o . , is n meet voo, he e gronis r D r n verreweva d t grootsthe g e gedeelte, zeer t heerlijkzi r e goe n e ed klei n verzekerMe . r geen ook- e da ten nt , da kele bunder te duur is gekocht. Hij wordt het meest bezaaid met haver en verder met mosterdzaad, paardebonen en ook bepoot, hoewel minder, t aardappelenme t winterzaaHe . n i o goes z mislukt n al s di ko d t he , den vochtigen, kouden grond, geen wortel schieten. Ziedaar het een en ander uit het Haarlemmermeer-leven, heilrijke ge- volge n eenva ne grootsche onderneming t zege l to gedije za ne di , n voor duizenden landgenooten, en goede renten zal opleveren voor de schat- kist n wezentlij.ee Daal za r k lustoord ontstaan welt ' ,e tijdge d k - noot genoege me te nakomelingschad n e n t bewonderinme p n dankbaare g - heid zal beschouwen.

Tot zover de Utrechtsche Courant.

0^

STICHTING

MEER -HISTORIE

JAARVERSLAG

1982 Het jaar 1982 heeft zowel op administratief gebied als op de terreinen van overleg met overheidsinstanties, het ver- zamelen en registreren van historisch waardevolle voorwer- pen en het organiseren van bijeenkomsten e.d. veel tijd en inspanning van het bestuur geëist. Met genoegen kunnen we vaststellen dat er steeds meer waarde- ring komt voor doel en werk van onze stichting en dat er in de achter ons liggende tien jaar veel is bereikt. Het bestuur hoopt van harte dat het in de volgende jaren niet tevergeef n beroeee s p begunstigero p n buitene s - staanders zal doen teneinde gezamenlijk de vele problemen te kunnen oplossen. Het bedank n 198i medewerkinn k t2 hu oo alle e di n g hebben willen verlenen. Het bestuur. Historische verzameling, tentoonstellingen en e.d.

Verzameling. In het jaar 1982 is de verzameling uitgebreid met een veertigtal voorwerpen en documenten.

Restauratie. Door de Stichting Kreatief Kontakt zijn in 1982 weer verschillende kleinere voorwerpen gerestaureerd. n begiee s nEi r gemaak e groterd t me t e voorwerpen.

Tentoonstelligen. t polderhuiIhe n t waterschahe n va s p Groot-Haarlemmermeer is in de hal een kleine blijvende tentoonstelling van gereedschappen opgesteld.

Dorsfeest. Veel voorbereidingen werden gemaakt voor een buiten- tentoonstelling en een dorsfeest. Door slechte weersomstandigheden moes t feesdi ta n t enkele malen te zijn uitgesteld, geheel worden afgelast.

In oktober werd echter begonne e voorbereidind t me n g n tentoonstellinee n va e Rustend"D n i g e Jagere t " Nieuw-Vennep. Fr.de Jong. "Meer-Historie" en de pers.

De plaatselijke pers en streekbladen hebben aan het 10-jarig bestaan van de Stichting "Meer-Historie" in de loop van het jaar de nodige aandacht geschonken. Deste- e betreure t t oogstfeest t he he meet - s da be i nr t da , doeld was als een jubileumbijeenkomst voor begunstigers en buitenstaanders, door de weersomstandigheden moest worden afgezegd. e directiD e "Hoofddorpsd n va e e Courant o vriendez s i " - lij t verslagjaakhe geweesn i k oo tr week-aan-week enke- le kolomme e reserveret n n voor bijdrage e heed n r va n Slob, betrekking hebbend e plaatselijkd p o e e geschiede- nis of door hem pasklaar gemaakte vertellingen van be- jaarde Meerbewoners. Vooral laatstgenoemde bijdragen worden gretig gelezen n lezerva l .s ta Gebleke t da s i n p alldez o f velo n e va ewijz drun i e k verschenen arti- kelen uitknippe n bewarene n . MevrouOorr s begonnede n i aantrekkelijd n ee va wt me n k t zelfdhoekjda n i ep dezelfdo bla n e d e pagina waae d r bovengenoemde bijdragen werden afgedrukt. Haar rubriekje draag t "kop"to t : "Waarover spraken zij?" t zijehe nn stuk voor stuk t dagelijksgrepehe t ui n e har- de leven van "toen", verzameld en bewerkt aan de hand van hetgee j von n processen-verbaazi ni d n zo'va l n honderd jaar geleden. Wannee n bedenke "Hoofddorpsd me r t da t e Courant l meea " r dan een kwart eeuw, week-in, week-uit grepen uit de plaat- selijke geschiedenis publiceert dan kan men zich voor- stellen welke enorme waarde dit oudste Haarlemmermeerse blad heeft voor allen, die het vastleggen van het verle- den ter harte gaat. Officieel orgaan "Meer-Historie".

In het afgelopen jaar werd met het december-nummer de 10e jaargang volgemaakt. Men kan zich nauwelijks voorstel- elkaaj bi r re alweet leda n 0 s nummerhuisor4 r on n va s- gaan zijn verschenen. Terugblikkend kunnen we tevreden zijn mogelijs ,i want he t k geweest, meds gevolal en va g het stijgende begunstigerstal en de daarmee verband hou- dende toegenomen gemeentelijke subsidie, het aantal pagi- na's van 12 op 22 te brengen, terwijl ook door minder "wite gebruiket " n tusse e regelsd n , meer tekst opgenomen kon worden. Voorts is het verheugend dat steeds meer personen hun mede- t blat t waardevollvullewerkinhe me he dn n va naa g e his- torische bijdragen verlenen. Voortgegaan kon worden met het afdrukken van illustraties, waardoor het orgaan dui- delijk aantrekkelijker werd. Ook om te zien. In t 10-jariverbanhe t me dg s "extrabestaaal n ko "n ver- schijne n sooree n t jubileumnummert , wi gestoke n ee n i n omslag, bestaand t bijn n inteui e0 va pagina'4 a l - ta n e s ressante, tendele zeldzame, foto's, alles tesamen betrek- king hebbende op de geschiedenis van "De Witte Boerderij", t dusvedto e r enige hofstede, staand e monumentend p o e - lijst en sedert bijna 10 jaar zetel van de Stichting «Meer-Historie". De inhoud werd verzorgd door de heer Slob onder medewer- kinn r mevrouOordva de g n . va w Evenal e anderd s e nummers orgaaon t n ndi sva werk oo d extra-nummer uitstekend verzorgd door de heer J.P.Wieringa, die eveneens de zorg behield voor een correcte postver- zending. Samenwerkin e Stichtind t me g g "Historisch Museum Zuid-Kennemerland" (St.H.M.Z.K.)

Al meeredere jaren steunt onze Stichting haar grote ge- westelijke zusterorganisatie t dusverto e di , voot wa r betreft het verkrijgen van een eigen tehuis, met zeer grote moeilijkheden te kampen heeft gehad. Voorlopig be- hoort - zo lijkt het althans - het plan tot aankoop of zelfs huur van een pand om dat tot gewestelijk museum in te richten wel tot de vrome wensen. Zij is dan ook al ge- e kanlukkid t s da steedg s groten eigeee j rn zi word t da t kantoo n gaaka rn inrichten. Inmiddel 198n i k 2s nieoo heef j t zi tsti l gezete n haae n r medewerking verleen n verschillendaa d e gebeurtenissep o n historisch gebied, zoals het organiseren van een z.g. historisch ee Vleesha d mark n (i e te Haarlemd t l n aa n )e voorbereiding - in samenwerking met de directie van het "Frans Hals-museum" - van een tentoonstelling "Haarlem en omgeving in de Franse Tijd 1780-1820", aan welke voorbe- reiding zeer veel studie vooraf moest gaa n waartoe n n da e ook de hulp van amateurs en andere vrijwilligers moest worden ingeroepen n andee n r Ee .von d plaats onder deskun- dige leidine gemeente-archivarid n va g n Haarlemva s , drs.Temminck t historische n Aa . h bronnenonderzoek deed ook onze Stichting mee e .hereD n W.Slo n C.Sloe b t hebben p zico ht da genome t doon uitgebrachthe he r n e n e rapport n bundele geveee t n t i nui , l doo e za St.H.M.Z.Kd r . wor- den opgenomen. Tegelijkertijd hebben deze heren tesamen met mevr.A.G.M. v.d.Oord en de heren N.Bouwmeester, L.Kraak en R.P.Zijp nagegaa t organiserehe f n tentoonstellino nee n va n g over de z.g."Drie Levensfasen" in onze gemeente en door onze Stichting mogelijk is. Deze onderzoek-commissie is tot de slotsom gekomen dat het inderdaad mogelijk moet worden ge- acht. Zij heeft dit aan het bestuur van onze Stichting me- e loo198n degedeeldd va n pi 3 - dienaangaand - t da , l za e beslissen. Hierbi j aangetekenzi j e St.H.M.Z.Kd t da d . ver- moedelij a haan k r tentoonstelling ovee Frans"D r e Tijd" (voorjaar 1983) harerzijds zal nagaan of het zin heeft - zoals bij "Drinken en Klinken" - door alle plaatselijke historische verenigingen aan ditzelfde thema te laten wer- ken. Het is niet overbodig er op te wijzen dat, naast het streven naat verkrijgehe rn gewestelijee n va n k historisch museu e St.H.M.Z.Kd m . reeds veel heeft bereikj t bi doo e d r haar aangesloten plaatselijke verenigingen te activeren (o.a. doot organiserehe r n tentoonstellingenva n t to ) zelfwerkzaamheid en het geven van deskundige adviezen, wat voornamelijk mogelijk is door het nauwe contact dat men onderhoudt met enerzijds de beide grote archieven (gemeentelijk archie n Haarle t Rijksarchieva fhe n e m n va f Noord-Holland) en anderzijds met het Frans Hals-museum en e "Cultureld e Raan Noord-Holland"va d .

Stedebouwkundige werkgroep.

Ook in 1982 bestond de s.w.g. uit de heren Prins en de Boer. In dat jaar heeft de groep, op uitnodiging van de gemeente, n drietaiee n l uitvoerige brieven haar standpunt beken- ge d maakt (inclusief wensen en adviezen) betreffende drie woning- bouwplanne t NORON-programma he t kade n he va n ri n e gemeenD . - te heef k onzoo t e Stichting namelij e gelegenheid n i k - ge d n vroeee n gsteli stadiue l denket a d e nme me make t ove e d nr bestemmingsplannen t gevae planned di n m lI o j . ginbi t n he g Vijfhuizen n zuidete ,n Hoofddorp-Pa va n e komend(d x e wijk Toolenburg n voo e )e wij d r k Overbos-Zuid.

Heel kort samengeva s onzwa t e benaderin e genoemdd n i g e drie brieven: 1_ laat de overgang tussen de nieuwe bebouwing en het agra- rische gebie o geleidelijz d k mogelijk zijn; vermijd zoveel K/ mogelij n botsinee k g tusse e landelijkd n e horizotalitein e t e stedelijkd e verticaliteit e ;e wijrande d d bou -n n aa va wn ken laa n "nederige g n gebruie " k daar bome n struikee n n s beschuttingal ; £ gebruik voor de wijken zo min mogelijk ruimte; uiteraard moe e nieuwd t e woonomgevin l prettiwe g g zijn. maar profi- e aanwezigheid teen va r e directd n i d e omgevint he n va g agrarische groen en het recreatieve Haarlemmermeerse Bos; 3 bewaar zoveel mogelijk de landelijkheid van oude karak- teristieke polderwegen als Hoofdweg, Uweg en Vijfhuizer- weg; bouw e wegennie di e dicht tj ,bi t handhaaf fraaie boerderije n streee n f naar auto-luwheid daar; bestaands pa £ e monumente o goez n d mogelij plannee d n i k n ine geniedijkd : e schaapskooid , t oudhe ,e statiot he n e n oude fort (dit alles bij N/ijfhuizen) .

Uiteraard bemoeien we ons niet met de inrichting van de wij- s onzkei net zeldi taa - fk niet. Tocs on h n negerei - e w n streven het oude karakteristieke landschap zo goed mogelijk te bewaren - zeker niet de wenselijkheid van het bouwen n woninge t va verrichtehe n e n n economischva n e handelingen. "Meer-Historie" wil zo realistisch mogelijk meewerken aan het met elkaar in harmonie brengen van oud en nieuw. Hoewe e gemeentelijkd l e reactie p onzo s e brieve198n i s 3 pa n binnenkwamen - en dus eigenlijk niet in dit verslag thuis- horen - is, terwille van de zinvolheid van het verhaal, een heel korte weergave wel gewenst. Over het algemeen zijn we over die reacties - neergelegd in brieven en rapporten en mondeling gegeven op toelichtingsavonden - redelijk tevre- den. Maar van één gemeentelijk voornemen zijn we erg ge- schrokken. Bij de plannen betreffende Vijfhuizen noemde de gemeente namelij e mogelijkheid k gestapeldn va d e bou- w vroeger noemd n zoietme e s e Ringdijkhoogboud n aa - w. Onze vertegenwoordiger op de toelichtingsavond te Vijfhui- zen, de heer de Boer, protesteerde krachtig tegen dit landschapsbedervende voornemen. Daarbij wees hij op de strijdighei t voorneme di e algemen d n t va d me n e benadering door de gemeente. Ook anderen lieten blijken die bebouwing onaanvaardbaar te vinden. De wethouder, mevr.de Vreij, en de stedebouwkundige e heed , r Norbruis, toonden gelukkig duidelijk begrip voo e bezwarend r . "Pioniers in de Meer".

De verkoop van "Pioniers in de Meer" ging in 1982 door. Ook j merktewi n echte e verminderdd r e - koopneiginpu t he j bi g bliek. Toch begin e voorraad t e rakent p o d. Inmiddels heef t bestuuhe t r beslote n nieuee n w boek over de Haarlemmermeerse pioniers uit te geven, getiteld: "Pionier t e geschrifproblemen"d di n i n s va l za tk Oo . drs.P.G.J.de Boer de auteur zijn. Het onderwerp is dit- maa e medisch-sociald l e problematie e vorigd n i ke eeuw: het leven van de "gewone mens" met geboorte, ziekte, ar- moede en dood. Het lijkt wel zeker dat het boek in het najaar van 1983 in de verkoop komt. Onze leden zullen bij aankoopluiteraard weer een korting krijgen. Financieel Jaarverslag 1982. De administratie van de Stichting Meer-Historie is over het boekjaar 1982 computermatig verwerkt. 1 januar r pe ie D g 198nieno 3t ontvangen en/óf verrekende subsidiebedragen zijn verwerkt tot en met 1982. t aankoopAahe n n restauratiefonde - s zij 198n i n 2 geen bedragen onttrokken noch toegevoegd. Het vermogen van de Stichting bedraagt per 31 december 1982 22.977,57ƒ .

Financieel overzicht boekjaar 1982 (01.01.t/m 31.12.1982)

Staa baten va tn laste e n n boekjaar 1982

Ontvangsten wegens

Bijdragen t.b.v. 1982 t ƒ 7.628,35 Verkopen "pioniers" - 575,70 Rente banktegoeden - 1.129,76

Via verrekeningen(Subsidie 1982) - 23.870,— V Uigaven wegens Huur Witte Boerderiƒ 6.167,j— Huur Mentz Hoeve - 13.889,— - Laste49.n pande— n - Electricitei451,29 t Onderhoud gereedscha - 2.758,1 K SK p 6 Kantoorbenodigdhede - 291,1n4 Kontributies - 114,50 Abonnementen - 150,50 Porto - 1^10,93 Drukwerk - 1.970,18 Secretariaat - 344,80

- 363,45 Excursies - Demonstratie212,44 s Representatie - 77,50

Sald o- 4.453,9(positief2 )

Telling...... ƒ 33.203,81 ƒ 33.203,81 Balans per 31 december 1982

Vorderingen

Subsidie 1981 ƒ 23.165,50 23.870,-- Subsidi-e 1982 ƒ 47.035,50

Geldmiddelen

Rabobank in r.c. ƒ 55,12 Amrobank spaarrekening - 13.599,72 Postgirorekening - 6.450,23 20.105,0- 7

Schulden op korte termijn

13.889,ƒ — Huur 1981 Huur 1982 - 20.056,— Kosten - 1.104,52 t Vooruiontvangen - 25,— 35.074,5——————————ƒ 2

Voorzieningen

Aankoopfonds ƒ 4.116,28 Restauratiefonds - 4.972,20 - 9.088,48

_ 22.977,57 Vermogen

Telling...... ƒ 67.140,57 ƒ 67.140,57

Nieuw-Vennep, 30 april 1983, Penningmeester Stichting Meer-Historie

w.g. P.F.J.Everaardt. Achterstraat,Drs.J Kamerlingh Onnesl9 14 n Badhoevedorp Amersfoordt-v.Leeuwen,Mevr.I , Havikstraa7 2 t Bodhoevedorp Avis,C. Wormerstraat 7 Hoofddorp Andel.Familie J.J.v. Kruisweg 311 Rozenburg Auer,A. Wallenbergstraa0 5 t Hoofddorp Adelaar,J. Fokkerstraa7 3 t Badhoevedorp Alten,Mr.J.P.v. Fahrenheitstraat 9 Badhoevedorp Akkerman,Familie B. Binderstraat 10 Nieuw-Vennep Arnhem,C.v. Hoofdweg 80a Lijbden

Bruin,H. Zoetermeerstraat 18 Hoofddorp Bulk C.zn,J.D. Uweg 1575 Nieuw-Vennep Buis,B. Kromme Spieringweg 450 Vij fhuizen Bertels.W.J.M.A. Hooyerinkstraa1 2 t Delden Boer-Koolbergen,Mevr.A.M.de Parklaan 82 Hoofddorp Berg,H.v.d. Albert Verweijlaa5 11 n Uithoorn Bakker,J. Kon.Wille I laam2 16 n Hoofddorp Buurtver.D.E.S. ( S. G. v .d.Meijden)Aalsmeerderweg 806 Rij senhout Biesheuvel,A. Toevluchtstraat 18 Badhoevedorp Bronkhorst.F.M.v. Hoge Naarderwe9 6 g Hilversum Bos,W. Rijnlanderweg 1474 Nieuw-Vennep Bres,A.de Söderblomstraat 33 Hoofddorp Boot,J. Panoramaweg 4 Bennekom Boer,Drs.P.G.J.de Terweeweg 69 Oegstgeest Buurtver."Nieuwe Meer" Nieuwemeerdijk 398 Bndhoevedorp Boer.W. Aalsmeerderweg 425 Rozenburg Bokhorst.H. Kamperfoeliestraat 10 Nieuw-Vennep Biesheuvel Jzn., Uweg 1364 Nieuw-rVennep Bakker-Belt,Mevr. Kalslagerring 461 Nieuw-Vennep Bulte.M.A. Elsa Brandströmstr.228 Haarlem Betten,J. Venneperweg 553 Nieuw-Vennep Beerse.F.C.G. Watergraafsmeerstraa2 t Hoofddorp Bulk Jacqz.,J.D. Westerdreef 90 Nieuw-Vennep Breuk,J.A.de Rijnlanderweg 1489 Nieuw-Vennep Baars,J.C. Eelderstraa3 t Badhoevedorp Benus,Mevr.S. Einsteinlaa3 9 n Badhoevedorp Bouwhuis,P. Adelaarstraat 6 Badhoevedorp Brinkgreve,Mevr.A.C. Lisserweg 491 Lisserbroek Biesheuvel A.J.C. Leimuiderdijk 5 Rij senhout Bosman, P. Grote Sloo0 20 t St.Maartensbrug Bouwmeester,N.F. Lisserdijk 355 Lisserbroek Buné.G.W.M. Birkholm 119 Hoofddorp Bergman,Mevr.K. Gibsonstraat 27 Vi j fhuizen Boer,A.B.J.de Parklaan 84 Hoofddorp Bus,W. Bennebroekerweg 471 Hoofddorp Biesheuvel,J.C. Rijnlanderweg 878 Hoofddorp Breure Jzn,A. Groene Zoo6 m Badhoevedorp Bruyn.K.W.de Wallenbergstraat 61 Hoofddorp Berg,A.K.v.d. Kruiswe9 1 g Aalsmeerderbrug Bomers,M. a VerkuyllaP 9 16 n Badhoevedorp Bouw-en Aann.bedr.JiM.Bakker postbus 61 Nieuw-Vennep Bergen,Mevr.A.v. Einsteinlaan 45 Badhoevedorp Beem-Knoop,Mevr.J.v. Hoofdwe9 89 g Hoofddorp Bonsen,E.A. Dr.v.Haeringenplantsoen 5 Nieuw-Venne1 p Bijma,J. H.Dunantstraa0 8 t Hoofddorp Berkenvelder,W.H. Bennebroekerdijk 37a Zwaanshoek Brune.P. Westerparkstraa7 2 t Zandvoort Beers.C.G. Uwe5 g81 Hoofddorp Beem,Mevr.A.v. Mgr.P.J.Willekenslaan77 Rijswijk Z.H. Beem,Mevr.A.v. Anna Paulownalaa7 13 n Zeist Bol-v.Beem,Mevr.C. Van PoelgeestlaanóO Koudekerk a.d.Rijn Bos,J.J.C. Hoofdweg 963 Nieuw-Vennep Beets Doet Dotterbloemstraat 6 Nieuw-Vennep Beelaerts-v.Blokland Jhr.F.W.A,. Prins Mauritslaan 2 lat 54 Haarlem Bus.C.B. Karveel 1320 Lelystad Bos,A. Hoofdweg 1741 Abbenes Biemond,J.C. Hoofdweg 1942 Abbenes Beukenkamp,T. Marconistraat 86 Badhoevedorp Boer,P.de postbus 59 Emmeloord Butterman,Mevr.D.E. Lutkemeerstraa8 7 t Hoofddorp Bergkamp,Mevr. Houtrij2 1 k Nieuw-Vennep Biersma-v.d.Heide,Mevr.E. Tussenmeer 146 Amsterdam Blanken,J.B. Troelstralaan 3 Zwanenburg melisso C e n, J.C. Christiaan Bruningstraat 3 Spaarndam Clay.Th. Beeklaan 56 Noordwijk Chr.basisschool "Immanuel" Schouwstraa5 1 t Rij senhout Colenbrander,I r.B.W. Jan Steenlaa2 1 n Heemstede Craenen.R.O.H. Rietdekkersdreef 721 Apeldoorn Chrispijn,H. Strobloem 13 Leiden Colijn,L.D. Pampusstraat 41 R isenhouj t Cnossen,S.T. Sportveldwe4 4 g Nieuw-Vennep Combee,J. Schinkelstraa9 t Hoofddorp Clemens,Henric Hillegommerdij k 46 Lisserbroek Clay.W. Stationsweg 17 Weesp

Daas,R.den Aalsmeerderweg 883 R senhouij t Dij k,W.v. IJtochtkade 150 Zwanenburg Dantuma-v.Zijverden.Mevr.J.N. . CDageraadwe.W 1 g Vij fhuizen Dijckmeester,Mr.F.Th. Magnolialaa7 n Apeldoorn Dunweg.T.D. Burgemeester Amersfoordti 5 Badhoevedor7 n p Doeleman,H.L. Sportveldweg 67 Nieuw-Vennep Doeleman.J. Kruisweg 602 Hoofddorp Dijk,C.W.v. Helsinkistraat 6 Haarlem Dijk,S.A.M.v. Helsinkistraa6 t Haarlem Dissel,B.v. Meeuwenlaa9 4 n Bergschenhoek Dol,N.J. Jhr.v.d.Pollstraat 57 Nieuw-Vennep Dorpsraad Lisserbroek(B.Zoeterman) Oudeschoolplei3 1 n Lisserbroek Donker,A. Kalmoesstraa6 2 t Lisserbroek Dam,J.J.B. Sloterwe0 26 g Badhoevedorp Du Ist-Leenheer,Mevr.C.G.v. Kruislaan 55 Hoofddorp Dorpsver."Zwanenburg-Hal fweg' IJtochtkade 150 Zwanenburg Drunen,J.D.v. Oosteinderwe5 31 g Aalsmeer Diemen,J.v. Hoofdwe0 42 g Hoofddorp Damen.Familie Dorsersstraa6 4 t Nieuw-Vennep Dunselman,Mr.R.M..notaris Hoofdweg 1372 Nieuw-Vennep Donkers.Drs.H.L.F.H.Dir.Grenswisselkant.N.VH.L.F.H.Dir.Grenswisselkant.N . Centraal Station,Amsterdam Drent,mevr. Kraayeveld 35 Badhoevedorp Doedes,M.J. Hoornbladplantsoen 12 Lisserbroek Dijk.Pietev r Rijnlanderweg 855 Hoofddorp

Es,a.v. Pa Verkuyllaa7 n Badhoevedorp Elderen ,R.v. Hoogvlietkade 4 Ri jsenhout Erb.B. Pa Verkuyllaan 1óben. Badhoevedorp Ei j k,T.v . d . Emmalaa7 4 n Hoofddorp Elsenga,R. Beemsterstraat 62 Hoofddorp Emens.D. Concourslaan 20 Hoofddorp Eveleens,J. Mendelstraa1 1 t Nieuw-Vennep Everaardt.P.F.J. Sikkelstraat 51 Nieuw-Vennep Egmond,A.v. "Klein-Amerika( 6 Uwe 1 7 g1 Nieuw-Venne") p Egmond,D.v. Uweg 1718 Nieuw-Vennep Es,A.v. Nierop 15 Nieuw-Vennep Egmond,C.A.v. Schipholweg 261 Badhoevedorp Eggenhuizen-v.d.Dool,Hr.en mevr.J.H. Hondsdrafstraat 38 Nieuw-Vennep n Berghlaade n 9 Va 43 n HoofddorElema,R.Np . Everdingen,H.H.G.v. Berghlaan Vade n 3 42 n Hoofddorp Faber,s. Graan v.Visch 18.2.16 Hoofddorp Fekkes,Mevr.N. Graan v.Visch 16.1.35 Hoofddorp Faber,Dr.L.A. Sloterweg 1301 Amsterdam Friggen-Janssen,Mevr.L. Zuiderdreef 69 Nieuw-Vennep Feij ter,A.C.de Piet Heinflat 26 Hoofddorp Frese,K. Zichtweg 39a Nieuw-Vennep

Groot,E.A.de St.Maartensdreef 250 Utrecht Groen,G. Kruisweg 875 Hoofddorp Hoofddorp Groen,Mevr. Graan.v.ViscJansstraaö 4 t h 16.5.20 Gemente-archief Haarlem Geertzema,W. Laa Rijckevorse. v n 8 2 l Lisse Glind.M.J.F.v.d. Hoofdweg 263 Hoofddorp Groot-v.Brakel,Mevr.H.J.de Waardpolderstraa2 t Hoofddorp Groenewoud,F.J. Schermerstraat 97 Hoofddorp Goudsmit,Mr.J.E. postbus 3225 Haarlem Götzen.G. Cruquiusdijk 175 Vijfhuizen Groen igen,Mevr.v. Dr.v.Haeringenplantsoe 2 Nieuw-Venne3 n p Groenigen,J.v. Venneperwe 1 67 g Nieuw-Vennep Griekspoor,A. Kerkstraat 59 Nieuw-Vennep Groenewoud,P. Schoolstraat 47 Nieuw-Vennep Groeneweg,Mr.J. Watergraafsmeerstraa a Hoofddor2 t p Graaf Bierbraauer,E.de Van den Berghlaan 567 Hoofddorp Geer,H.M.v.d. Burgemeester Amersfoordtin 38 Badhoevedorp Grossouw,J.M. Reigerstraa7 5 t Badhoevedorp Groenveld,W. Hoofdwe9 77 g Hoofddorp Godvliet,Mevr.H. Kromme Spieringwe4 45 g fhuizej Vi n Graaf,J.P.J.de Rijnlanderweg 1120 Nieuw-Vennep Gabes.W. Hoofdwe6 2 g Lijnden Graaff.C.Th.de Leimuiderdijk 215 Burgerveen Geel,J.W.A. Verremeer 57 Rijsenhout Griffioen ,P. Waardpolderstraa6 t Hoofddorp Groot,Ir.E.W.de Beijerinkstraat 15 Hoofddorp Groenveld,A. Hoofdweg 130 e KwakeD l Gaalen,J.v. Hoofdwe4 20 g Lijnden Goethem,J.P.M.v. Dr.J.P.Heijelaan 33 Abbenes Goede-Slob,Mevr.T.de Colijnspa2 d Dronten Geluk.Fam.P. Kruisweg 661 Hoofddorp Granneman.Fam.G.H.T. Schipholwe9 56 g Lijnden Groot,P.N.de Raadhuislaa8 n Hoofddorp

Heide,J.A.v.d. Burgemeester Amersfoordti 4 Badhoevedor8 n p Hartog.W.G.J.den, notaris Hoofdwe9 62 g Hoofddorp Hulsebos,J.P. Fran . Borselenstraav k t 4 Sassenheim Houtkooper-Buurman,Mevr.J. Hoofdweg 1035 Nieuw-Vennep Hartgerink,B. Hoofdweg 1195 Nieuw-Vennep Hiele,J.P.v.d. Broekermeerstraat 48 Hoofddorp Hoffmann,J.M. F.H.A.v.Itersonlaan 2a Oostvoorne Hul,V.v. 't Distelstraat 16 Nieuw-Vennep Hoogland Groos.M.G. Woudweg 5 Vijfhuizen Hoope d . ,W Graan v.Visch 15.2.17 Hoofddorp Hoogland-Siemer,Mevr.A.M. Kruisweg 913 Hoofddorp Hoogervorst.J.H.F. postbus 27 V ifhuizej n Hazekamp,J.N.J. Bennebroekerweg 327a Hoofddorp Haakman v.d.Berg,F.J.J.,verpl .ten."Oudtburgh",Molenweitje,Bergen N.H. Hiel,Mr.E.J.J. Stommeerwe5 3 g Aalsmeer Helms.J.W. Wallenbergstraa8 4 t Hoofddorp Ham,J.M.v.d. Hoofdweg 1024 Nieuw-Vennep Hoek,Mevr.C.C.v.d. Akerdijk 8 Lij nden Hoefgeest,J. Uweg 1025 Hoofddorp Heide,Mevr.N.v.d. Burgem.Amersfoordti4 8 n Badhoevedorp Harkema,T. Midswaard 22 Zwanenburg Hof fschlag.R.G.C.,"Meerstede" ,Pr.Bernh.str.19,kame4 10 r Hoofddorp Helm,Mevr.F.A.v.d. Raadhuislaan 12 Hoofddorp Heslinga.Dr.F.J.M. Sparrenlaa4 2 n Zwanenburg Hoogendam,E. Rietwijckstraa2 2 t Badhoevedorp Hoog,A.de Valkeniersplein Breda Hendrikse-v.Wijk,Mevr.J.G. Manegelaa4 n Hoofddorp Hulst,C.P. Marktplein 2 Hoofddorp Hees.H.v. Gommerkerspe0 3 l Nieuw-Vennep Haytsma-Mulier,Mevr.L.H.M. Uweg 71 4 Hoofddorp

Immink,M. Weteringweg 113 Weteringbrug

Jong,J.W.J.de Fazantstraa7 3 t Badhoevedorp Jong,A.A.M.de Leidsemeerstraat 39 Buitenkaag Jong-Ockeloen,Mevr.de Leidsemeerstraat 39 Buitenkaag Jansen,Mevr. Baden Powellwe3 22 g Amsterdam Jongens,W.J.G. Prinsengracht 415 Amsterdam Jong,Fr.de Leeghwaterstraa9 2 t Hoofddorp Jukema,J. Crayenestersingel 7 Heemstede Joore,G. Leimuiderdij8 2 k R isenhouj t Joosten-Schrama,H.W. Spieringweg 658 Cruquius Janssens.F. Aalsmeerderdijk 510 Rij senhout Jong,C,de Leeghwaterstraa9 2 t Hoofddorp Jong,P.A.de Graan v.Visch 16.6.18 Hoofddorp Jongeneelen.A. Kruisweg 680 Hoofddorp Joore,A. Leimuiderdij k 27 Rijsenhout Jurka,H. Vrone0 18 n Nieuw-Vennep Jeans Import Benelux B.V. postbus 200 Zwanenburg

Koning,A.J.de Kruisweg 1097 Hoofddorp Kroon.Gzn.,M. Hoofdweg 1547 Abbenes Koolbergen,A. Fortweg 28 Hoofddorp Klaassen,P. d 'Yserinckweg 5 Vi j fhuizen Knibbe,Ir.G. Zijdewind3 1 e Vi j fhuizen Kroon,I. Hoofdweg 1545 Abbenes Kistemaker-V-Loon,Mevr.J. Spieringwe4 80 g Zwaanshoek Knaap,P. Cees Laseurlaa1 7 n Den Haag Kamper,W. Hoofdwe1 30 g Hoofddorp Kok-Kattofen,Mevr.L. Sterrenbos 11bis Utrecht Kruk,F. Schweitzerstraat 166 Hoofddorp Kuyt-Couwenhoven,Mevr. L. Calfvense bosloop 17 Tilburg Keisers,J.Th, Kromme Spieringweg 196 Vi j fhuizen Koning,H.C.M. Pater Damiaanstraat 50 Hoofddorp Kraamwinkel,Mevr.M. G. Graan v.Visch 16.1.35 Hoofddorp Kiebert.P.Th.M. Sloterweg 347 Badhoevedorp Koningen jr.,C. Beugelsdijkstraat 28 Noordwijk Klarenbeek,Ir.H. Aalsmeerderdijk 640 Rij senhout Kaslander,A. Aalsmeerderdij1 48 k Rij senhout Kampf,R. Olympiastraat 10 Rijsenhout Koning,H. Wallenbergstraat 11 Hoofddorp Koning,N. n BerghlaaVade n 9 10 n Hoofddorp Kaslander,J. Nieuwemeerdijk 247 Badhoevedorp Koster,Hr.N.V. Drakenstraat 17 Rij senhout Koeckhoven, F.A.C. Uwe1 g92 Hoofddorp Korsuize,Jolanda Azollastraa2 4 t Lisserbroek Kooyman,Mr.A.B. Goeverneurkade 3 Voorburg Korsuize,C. Lisserdijk 296 Lisserbroek Kenter,L.G.M. Hoofdwe2 8 g Lijnden Kalmthout,G.v. Kruislaan 44 Hoofddorp Koeckhoven,J.J. Hobbemastraat 39 Hazerswoude dorp Koole.Perry Blauwe Beugelstr.40 Rijsenhout Kersten,C. Wemmingen 36d Nieuw-Vennep Knibbe.D.E. Koekoekslaa4 n Badhoevedorp Koolbergen,C. Oranjestraat 22 Hoofddorp Kuykhoven,J,J.P. Schweitzerstraat 17 Hoofddorp Kooy-Brinks,Hr.en Mevr.J. Boslaan 45 Hoofddorp Kluijt.K. postbu1 s1 V ifhuizej n Kooy,C. 't Korhoen 5 Dronten Koopmanschap-Minderop,Mevr.M, Van den Berglaan 231 Hoofddorp Kaslander,S.C. Ridderspoorstraat 1 Nieuw-Vennep Klootsema,J. Tonnekamp 3 Abbenes Kerzaan,J.C. Stationsweg 21 Hoofddorp Kooring,J.J. Eksterstraa5 2 t Badhoevedorp Koker,J.C.de Raiffeisenstraa2 2 t Nieuw-Vennep Koevoets,J. Wilsonstraat 19 Hoofddorp Kon.Ned.Akademie v.Wetensch. Keizersgracht 569/571 Amsterdam Koning,Dr.J.P. Weerdestei6 3 n Ede Kamstra,M.T. Fl.Nightingalestraot 102 Hoofddorp Kooter,N. Essenlaan 24 Zwanenburg Kranenburg,L. Hoofdweg 1616 Abbenes Koetsier,H. Dr.V.Haeringenplantsoen 8 Nieuw-Venne1 p Krabbendam,P. Jacob Boekestraa5 17 t Nieuw-Vennep Klootwijk,J.M. IJweg 1014 Hoofddorp Klaassen ,D. Van Barenstraa9 t Nieuw-Vennep

Leeuwen,A.W.v. Wilhelminalaan 50 Hoofddorp Loos,J. Sloterwe8 10 g Badhoevedorp Landbouwschool(Middelbare) Julianalaan 46 Hoofddorp Lindenburg,H. Eggestraat 13 Nieuw-Vennep Lubberts.H. Kellogstraat 147 Hoofddorp Limburg,Th.v. Dunantstraat 49 Hoofddorp LUcke.C. postbus 146 Zwanenburg Licher.Familie G. Essenlaan 32 Zwanenburg Luyten,H.J. Schweitzerstraat 58 Hoofddorp Leeuwen,W.H.v. Dr.V.Haeringenplants.6 Nieuw-Vennep Linden,T.M.v.d. Verlaatweg 6 Rij senhout Leeman,Mevr.A.J. Dennenlaan 183 Zwanenburg Lunenburg,J. Uiterweg 337a Aalsmeer

Metselaar,D. Söderblomstraat 207 Hoofddorp Meijns-Roodzand,Mevr.M. Houtkade 35a Wormerveer Mi l,G.A.M.v. Uweg 1293 Nieuw-Vennep Munsterman,Mevr.H. Leimuiderdijk 212 Burgerveen Medendorp,J.D. Havenstraat 38 Zuidlaren Molenaar,D. Hoofdweg 1041 Nieuw-Vennep Marbus.H.P. IJweg 844 Hoofddorp Maarse.Familie Uiterwe2 3 g Aalsmeer Mienis,A. Hoofdwe3 27 g Hoofddorp Maasdam,M.v. Rustoordstraa9 t Nieuw-Vennep Meenderinck.C.H. Hoofdweg 1361 Nieuw-Vennep Millenaar,J. Nieuweweg 20 Hoofddorp Meulblok.W.P. Weeresteinstraat 14 Hillegom Marbus,J.D. Onderduikerspad 9 Espel(N.O.P.) Meij,H.v.d. Uwe3 g98 Hoofddorp Mesman,L.J.P. Sparreshol8 7 m Hoofddorp Minnen,Mevr.Ch.v. Rijnlanderweg 1286 Nieuw-Vennep Molen,C.F.v.d. Piratenweg 5 Hoofddorp Merckens,J.A. Graan v.Visch 15.1.23 Hoofddorp Mulder,G.C. M.L.Kingstraat 59 Hoofddorp er,J.Jj i Me . Hoofdwe7 28 g Hoofddorp Me i j e r , W. Beinsdorpstraat 11 Nieuw-Vennep Middelkoop,ü. Staringstraat 51 Nieuw-Vennep Mesman,Z.C.A.,Huize St.Bernardus, Hoofdstraa2 8 t Sassenheim Mesman,C.B.Z. Leidsemeerstraa7 1 t Buitenkaag Marel,Jac.v.d. Kaagwe7 4 g Abbenes Maarl,H.v.d. Hoofdweg 1133 Nieuw-Vennep Maarl,A.v.d. Aalsmeerderweg 547 Rozenburg N.H Maan,G.C. Zeilhof 79 senhouj Ri t

Nie l,Mevr.A.M.v. Concourslaan 18 Hoofddorp Nelissen,J. Boekanierlaaa 1 n Hoofddorp Nelissen-Kraak,Mevr.Pia Boekanierlaan 1a Hoofddorp Noordam,Marco Rijnlanderweg 1321 Nieuw-Vennep Niesten-v.Offerden,Mevr.W. Stevinstraa8 5 t Badhoevedorp Nieuwenburg,W.A.J.v. Dorsersstraat 40 Nieuw-Vennep Nugteren Azn.W.v. Hoofdwe3 98 g Nieuw-Vennep Nijs.H.de Hoofdwe5 4 g Lijhden Nugteren,G. Eug.Prévinairewe2 g Nieuw-Vennep Nieuwenhuyzen,A.C.v. Hoofdweg 372 Hoofddorp Nieuwenhuyzen,L.A.v. Hoofdwe0 47 g Hoofddorp Nieuwenhuis.C. Vij fhuizerwe5 2 g Hoofddorp

Otten.J. Cyclamestraat 62 Aalsmeer Oskam.A.G. Koning Willem I laan 116 Hoofddorp Ouden-Ooms,Mevr. den, Marktplein 37 Hoofddorp Overbeek,J.v. Wilsonstraat 136 Hoofddorp Otte-Toxopeus,Mevr.A. Marconistraat 40 Badhoevedorp Oord-Wisker,Mevr.A.G.M.v.d. Raadhuislaan 23 Hoofddorp Overbeek-Kann,Mevr.T. Beekmanstraat 8 Hoofddorp Oord,S.v.d. Sloterweg 17 Badhoevedorp Openbare bibliotheek postbus2173 Amstelveen Openbare bibliotheek Kromme Spieringweg 436 Vi j fhuizen Openbare bibliotheek Marktplein Hoofddorp Openbare bibliotheek Arendstraat 34 Badhoevedorp Openbare bibliotheek Venneperstraat 32 Nieuw-Vennep Openbare bibliotheek postbu8 14 s Zwanenburg Ockhuysen,G. Patrimoniumlaan 2a Amstelveen Olie,Ing.C.M. Reggelaan 16 Heemstede

Ploegstra,D. Westerdree8 3 f Nieuw-Vennep Platenkamp-Slob.Mevr. .A .J Hoofdweg 695 Hoofddorp Pijl,W.v.d. Tuinweg 9 Hoofddorp Pinkse,J. Oudheusdenstraat 10 Badhoevedorp Parlevliet,J. Hoofdstraa5 8 t Sassenheim Parochie Centrum,R.K.pastorie Kruisweg 1071 Hoofddorp Prins,D. Olympiastraat 23 Rij senhout Perk,W.J. Zwanenburgerdij2 8 k Vij fhuizen Platerink,J. Leeghwaterstraat 42 Hoofddorp Plantema Waagen,Mevr.C,M. Snipstraa6 t Badhoevedorp Parlevliet.J.C.A. Hillegommerdijk 395 Beinsdorp Prosee.R.J. Graan v.Visch 19.9.23 Hoofddorp Post.P.H.M. Lindholm 6 Hoofddorp Poot,J.C. Wageningenstraa0 5 t Nieuw-Vennep Peters,J. Graan v.Visch 15.2.19 Hoofddorp Pelt,H.C.v. Parklaan 65 Hoofddorp Paalman,J.F. Fazanrstraa4 1 t Badhoevedorp

Roos,P. Hoofdweg 1083 Nieuw-Vennep Rip.B. Kromme Spieringweg 208 Vijfhuizen Reeuwijk,J.H.M.v. IJkenwe2 3 g e HoevD e Ree,J.v.d. Schipholwe3 87 g Boesingheliede Rouppe v.d. Voort,P. Parkietstraat 23 Badhoevedorp Reijnders,J. Nieuwemeerdijk 382 Badhoevedorp Ruiter,Mevr.G.L.de Skagerrak 29 Hoofddorp RUmke-van Hoorn,Mevr.M. Baden Powellweg 159 Amsterdam Riet.R.v.d. Hoofdwe4 10 g Lijnden Roos,PI..Aann.bedr.B.V. Hoofdweg 1802 Abbenes Rooy.C.de Van den Berghlaan 41 Hoofddorp Ruiter-Punt,Mevr.C.M.de Van den Berghlaan 473 Hoofddorp Rappard.A C. Kruisweg 594 Hoofddorp Ruighaver,H. Bennebroekerweg 922 Zwaanshoek Rijsbergen,M.v. Keplerstraat 30 Badhoevedorp Rabo-bank Hoofdweg 706 Hoofddorp Roolvink,D. Plesmanlaa4 6 n Badhoevedorp Rjjpstra.P.J. Van den Berghlaan 629 Hoofddorp Reijnders,F.J. Burgem.Amersfoordtlaan 7 Badhoevedor8 p Rasthy.Dr.P. Eelderstraa6 t Badhoevedorp Ruiter,H.H,de Hoofdweg 1495 Abbenes Riek's Brugrestaurant postbu4 26 s Hoofddorp Ruighaver,A,A. Eugenie Prévinaireweg 7 Nieuw-Venne3 p Reeuwijk,O.v. Huigsloterdijk 328 Abbenes Rooyen,J.A.v. Ter Veenlaa8 n Hoofddorp Smid,J.D. Anemoonstraat 43 Assen Slob.W. Hoofdwe3 74 g Hoofddorp Slob-Saal,Mevr.T. Hoofdwe3 74 g Hoofddorp Slob,Ing.G.G. Liezenveenweg 30 Uffelte Seelis.W.J.A. Kruisweg 1037 Hoofddorp Schrama,V.J. Hoofdwe1 8 g Lijnden Sociografisch Burea ue Meerlanden""D , Markrplei0 9 n Hoofddorp Schering,J. Spieringweg 568 V ifhuizej n Spaan,C.M. Acacialaan 83 Amstelveen Slob,W.A. Elleboogsvaart 6 Haulerwijk Schreiber-Slob,Mevr.H Untersandstrasze 13 9642 Ebnat-Kappel Spaans,Drs.M.G. Nieuweweg 115 Hoofddorp Stichting Samenl.opb.Haarl.meer postbu9 5 s Hoofddorp Stichting Samenl.opb.Haarl.meer postbus 59 Hoofddorp Slot,C. Marktplei3 3 n Hoofddorp Steur,A.G.v.d. Nieuwegrach7 1 t Haarlem Spaans,Mevr.I. Hoofdweg 760 Hoofddorp Stam,C.v. Egginkstraat 18 Hoofddorp Steemers.H.J. Blauwe Beugelstraat 28 Ri jsenhout Stommes,C.G. H.M.Dijklaan 7 Badhoevedorp Schrama,N.N. P . Kellogstraat 193 Hoofddorp Schrama,F.T. S.v.Linschotenstraat 18 Beverwij k Swen-de Jong,Mevr.M.H. Abbingstraa5 t Hoorn Schotvanger,J.A. Wormestraat 1 Hoofddorp Stallinga-Biesheuvel,Mevr.J.M.H. Ridder Robertlaan 14 Doorwerth Stelt,T.W.v.d. Hoofdweg 42 Lijnden Steinhart.J.J. Chopinlaan 100 Doorwerth Sluis,J.G. Sloterwe2 21 g Badhoevedorp Stolp,H. Kruisweg 1161 Hoofddorp Stokman,G.J. Hillegommerdij5 45 k Beinsdorp Stokman,Mevr.C.C.M. Mien4 7 t V ifhuizej n Stroo,A. Trekkerstraat 11 Nieuw-Vennep Sliggers.B.C. Zijlstraat 54rd Haarlem Schönhage.M.P.H. Olieslagerstraa1 t Badhoevedorp Suik.S. Langswater 44 Amsterdam Schrier,O.J. Dorsersstraat 71 Nieuw-Vennep Sollman,J. Söderholmstraat 214 Hoofddorp School,Burgemeester v.d.Willigen- Dennenlaan 135 Zwanenburg Sieling.D.C. Dr.Blookerstraa7 t Voorburg Siebeling,H,J. Graan.v.Visch 16.4.02 Hoofddorp Smaal,T. Leeghwaterstraat 34 Hoofddorp Stam,G.v. Repelstraat 5 Nieuw-Vennep Schalk.P. Kalverlaan 12 Abbenes Smeth,G.de Legmeestraa2 2 t Hoofddorp Smeth,S.A.de Gandhistraa2 t Hoofddorp Speelman,G. Sloterwe0 19 g Badhoevedorp Smid,B. Dorserstraa8 4 t Nieuw-Vennep Stokman,N.J. Kromme Spieringweg 338 Vij fhuizen Süidgeest,J.C. Hoofdweg 635 Hoofddorp Sentel,Mevr. Hazenboslaan 38("Hofwijck") Oegstgeest Saulenn,J. Herenwe8 7 g Warmond Smit,P.W.J.M. Lutulistraat 33 Hoofddorp Struycken.C.C. Wallenbergstraat 101 Hoofddorp Scheer,M.D. Mendelsohnstraa4 t Heemstede Schrama,A., 507/4 Thanon Thanaura Bangko, t 2 1 k Thailand Schie.P.v.d. Bennebroekerdij0 8 k Zwaanshoek Schrama,M. Kruisweg 1139 Hoofddorp Stokman,N. Javastraa0 2 t Oegstgeest Slootweg.N. Aalsmeerderdijk 685 Ri jsenhout Slenders,M.Th. Schweizerstraa1 5 t Hoofddorp

Tamboer,J. Jhr.v.d.Pollstraa1 7 t Nieuw-Vennep Tijssen-v.Wijk.Mevr.E. Einsteinlaan 257 Badhoevedorp Tol,M.v. Zichtweg 56 Nieuw-Vennep Teeseling,A.C.M.v. Jane Addamstraa5 2 t Hoofddorp Tesink,H.C. Dr.v.Haeringenplantsoen 19,Nieuw-Vennep Tol-Beukers,Mevr.M.v. Huigsloterdijk 38 Weteringbrug Toorn,Mevr.Too. v s Uweg 1126 Hoofddorp Tefeij-Visser,Mevr.N. Dunantstraat 47 Hoofddorp Terpstra,Mevr.J.M. Verremee7 8 r Rij senhout Ti j ssen,Mevr.J.H.A. Meidoornwe5 4 g Badhoevedorp Tel,A. J n e . Graanvoor Visch 15.8.20 Hoofddorp Tammes Buirs,J. Dubloe4 4 n Mijdrecht Tamboer,M. Hoofdweg 1629 Abbenes Tan-v.d.Waal,Mevr.F.M. Ramaerstraa2 t Hoofddorp Touw,P.C. Meidoornplein 5 Leimuiden

Vervloed,B. Weteringstraat 20 Aalsmeer Verboom,Mevr.M.B. Rijnlanderweg 1489 Nieuw-Vennep Veen,P.F. Barbarije 12 Hoofddorp Vissers-Gijzenberg.Mevr.E.J. Venneperwe 1 71 g Nieuw-Vennep Velde,Ing.J.v.d. Zilvermeeuwstraat 18 Badhoevedorp Visser,Mevr.C.P.J. Domineeslaan 113 Zwanenburg Visser-v.d.Schans,Mevr. Eindsestraat 10(hoeve"De Oliepot") Drongelen Velzing,H.J. Parklaa2 2 n Hoofddorp Vos,Familie A.W.de, Ter Veenlaan 45 Hoofddorp Vissers,B. Glipperdree6 19 f Heemstede Vissers,J. Bennebroekerlaa2 1 n Bennebroek Verschoor,C.P.D. Kromme Spieringwe8 42 g Vijfhuizen Vet,A. Wikkestraat 41 Nieuw-Vennep Veldt.H.P.J.v.d. Dorpsstraa4 t Aarlanderveen Vreij-Vringer.Mevr.W.M.C. Vrijbuiterhof 8 Hoofddorp Veenstra Stienstra,I. Leeghwaterstraat 21 Hoofddorp Visser,H. Prins Hendriklaa8 3 n Hoofddorp Vissers,C. "La Ponderosa'', 37 Fuengirola, Malaga, Spanje Velsen-Nelissen.Mevr.H.M.W. Graan v.Visch 19.99.16 Hoofddorp Verbaas-v.d.Broeck,Mevr.T. Huigsloterdijk 411 Buitenkaag Verbeek,A. Hoofdwe0 52 g Hoofddorp Vervloed,Transport,B.V. Kruiswg 713 Hoofddorp Visser,J. Hillegommerdij7 3 k Lisserbroek Vepsluis, Kerkhoflaa5 7 n Zwanenburg Verlaan,B.N. Binderstraat 11 Nieuw-Vennep Verduyn,J. Van den Berghlaan 75 Hoofddorp Verhoeff,J. Johan Vermeerstraat 28 Amsterdam Vissers-Kemp,Mevr.A.E. Mien4 5 t Vi j fhuizen Verbeek,J.T.L. Vij fhuizerweg 10 Hoofddorp Versteegh,J. M.L.Kingstraat 9 Hoofddorp

Winters-Kistemaker,Mevr.T.L. Ter Veenlaan 63 Hoofddorp Wieringa,J.P. postbus 30(Kr.Sp.W.438 Vi j fhuizen Went-Slob,Mevr.H.H. Ottoburgerstraa5 3 t Rijswijk Z.H. Willigen,Mr.G.C.v.d. Mariënhove3 n Bennekom Wolse.Mevr.J. Plantsoenlaan 87 Zwanenburg Wentzel,J.M. Ophelialaan 72 Aalsmeer Wi j k-Rezelman,Mevr.G.v. Schouwenhove, flat 191 Leiden Wijk,A.M.v. Roerdompstraat 47 Badhoevedorp Wil ffert-Langendonck,Mevr.A.C. -Cruquiusdijk 226 Vij fhuizen Woerden,A.P.v. Uweg 1588 Nieuw-Vennep Wijnhout.S. Eug.Prévinairewe4 3 g Nieuw-Vennep Wijk.Ch. v . Spieringweg 700 Cruquius Wiersma,J.P. Midswaard 12 Zwanenburg Warmerdam ,S. Herenwe5 1 g V ifhuizej n Wieringen,J.v. Uweg 1301 Nieuw-Vennep Wieringen-Kaufmann,Mev. r.A Uweg 1301 Nieuw-Vennep Waalewijn,H. Ruigehoe5 1 k Burgerveen Weststeijn,J. Uweg 1694 Nieuw-Vennep Werve,Th.v.d. Dorserstraat 37 Nieuw-Vennep Wesselius,A., 85 Garwood Drive, R7A-2KJ Brandon Manitoba, Canada Wubbe.H.I.C. Ramaerstraa4 t Hoofddorp Winnubst,H.H. Zoetermeerstraat 6 Hoofddorp Willemsen,A. Spieringweg 1031 Zwaanshoek Zijverden-V.Reeuwij k,Mevr.S.v. Prinses Irenelaan 86 Egmond a.d. Hoef Zijverden,H.J.v. Aalsmeerderdijk 440 Aalsmeerderbrug Zuijdam,Dr.D.M. Westerlookade 36 Voorburg Ziere,Fred Kromme Spieringwe0 44 g fhuizej Vi n Zekveld,A. Huigsloterdijk 295 Abbenes Zalinge,J.v. Schipholweg 405 Badhoevedorp Zeevaarder,Mevr. Spaarnwouderweg 1165 Vijfhuizen Zeinstra,J. Bandholm 59 Hoofddorp Zwager,J.c. Kruisweg 1087 Hoofddorp Zekveld,A. Dr.J.P.Heijelaan 125 Abbenes Zweeden,A.A.J.v. Schoolstraa9 5 t Nieuw-Vennep Zwennis-Reis,Mevr.E. Zwaluwstraa1 t Badhoevedorp Zijp.R.P. Reigerstraat 9 Badhoevedorp nagekomen: Vlieg B.de Kon.Julianalaa8 n Leersum Offringa.C.A. Venneperweg 459 Nieuw-Vennep Elenbaas,A.R. Sportveldweg 54 Nieuw-Vennep Pluckel.Ir.H. Spieringweg 1065 Zwaanshoek Heuvel,L.v.d. 't Kabe8 11 l Nieuw-Vennep Parlevliet,W.J. Aalsmeerderdijk 170 Oude Meer Treur,Dick Uwe8 g85 Hoofddorp Jong,P.T.de Uweg 1615 Nieuw-Vennep Baay.C.M. Dorserstraat 24 Nieuw-Vennep Kohier,J.F. Bree1 1 n Nieuw-Vennep Joore,G. Leimuiderdijk 26 Rij senhout Bijlsma de Zeeuw,W. Hoofdwe1 94 g Nieuw-Vennep Alewijn,A. Piet Hein fla5 6 t Hoofddorp Es,A.v. Groote Bel6 19 t Hoofddorp Elderen,R.v. Rijnlanderweg 981 Hoofddorp Lohman-Calvelage,Mevr.M. Kromme Spieringweg 412 Vijfhuizen

Bejaardenpension "eigen Haard Sparrenlaan 1 Zwanenburg Bejaardentehuis 'De Meerwende" Kamerlingh Onnesln. 131 Badhoevedorp Bejaardentehuis 'De Schuilhoeve", Keizersweg 107 Badhoevedorp Bejaardentehuis "Uitzicht" Franklinstraat 1 Badhoevedorp Bejaardencentrum "Horizon" Kruislaan 54 Hoofddorp Be j aarden een t r dim "De Meerstede1 Pr.Bernhardstraat 19 Hoofddorp Bejaardentehuis "Eijkenhove" Van den Berghlaan 120 Hoofddorp Bejaardentehuis "Westerkim" Zaaierstraat 1 Nieuw-Vennep Red.Venneper-Hoofdd.Nieuwsblad(Hr.D.Piët), Dorpsstraat 8, Aalsmeer Culturele Raa . Noord-Hollandv d , postbu 3 16 s IJmuiden Streekred.Haarlems Dagblad(Hr.Oudshoorn), Oudeweg 12/14 Haarlem Stichting "Ons Bloemendaal" Clematislaan 3 Aerdenhout Gemeente-secretarie Haarl.meer, afd.Interne zaken, postbu 0 Hooffdor25 s p Kamies.H.W. Zwanenwater 33 Nieuw-Vennep Stichting "Menno van Coehoorn" Catsheuvel 87 n HaaDe g Stichting "Uithoorn/De Kwakel" postbus 57 Uithoorn Koerier Combinatie postbus 58 Heemstede Alg.Zaken ter secrtarie(Hr.Platjouw), postbu s0 25 Hoofddorp Stichting "Kreatief Kontakt" Venneperweg 304 Nieuw-Vennep Red."De Meerkoet" Waterklaverstraat 1 Lisserbroek Stichting "Oud-Aalsmeer" Clusiusstraat 32 Aalsmeer Depot.Ned.Pub/KB Ab.nr.29.867, postbus 74 Den Haag (eigen plakadres) Genootschap "Oud Zandvoort" Westerparkstraat 27 Zandvoort Stichting "Oud Leimuiden" Westba6 1 n Leimuiden Leids Dagblad(Hr.J.C.v.Kuilenburg), Witte Singel Leiden Waterschap "Groot Haarlemmermeer", Marktplei7 4 n Hoofddorp "Het Witte Weelsblad" postbus 5 Nieuw-Vennep

Bovenstaande lijst beva e named t n adresse e n2 begunstiger 53 n va n s en is bijgewerkt tot en met 2 mei 1983 Daarnaast wordt het blad "Meer-Histofrie" nog gezonden naar 27 hier- boven genoemde adressen, alsmede naar 56 wachtkamers van artsen en wijkgebouwen. /Vo - — 2 - —

"MEE - HISTORIER " verschijn r jaape r x 5 t(he t jaarverslag inbegrepen).No.3, sept.1983. 11e jaargang. Hoofd redactie: W.Slob, Hoofdweg 743, 2131 MA Hoofddorp(02503-16638)

Verzorging en verzending: J.P.Wieringa, Kromme Spieringweg 438 (postbu ) 214 30 sVijfhuizen(02508-1412A 0 A )

Samenstelling bestuur: voorzitter:A.J.de Koning.Kruisweg 1097, 213 V Hoofddorp(02503-166171C ) vice-voorz.:mr.R.M.Dunselman,Hoofdweg 1372, 2153 LV Nieuw-Vennep (02526-86515) secretaris:L.R.den Otter.Zeemanlaa , 11725 nC Badhoevedor1 B p (02968-2139) penningmeester:P.F.J.Everaardt,Sikkelstraa , 215 51 tP Nieuw-Venne1C p (02526-72612) leden: drs.P.G.J.de Boer,Terweeweg 69, 2341 CN Oegstgeest (071-172780) D.Prins, Olympiastraa , 143 23 tRijsenhouX 5 K t (02977-20187) J.Tamboer, Jhr.v.d.Pollstraat 71, 2151 AJ Nieuw-Vennep(02526-72509) t postgironummeHe e stichtind n va r s 35.11.85i g 2 t.n.v."Meer-Historie" te Nieuw-Vennep; bankrek.no.: 15.55.92.56 47.50.77.393f 4o .

Nieuwe begunstigers kunnen zich opgeven bij alle bestuursleden, doch bij voorkeut secretariaathe a vi r . Minimum-contributie is ƒ 15,— per jaar. Betaling na ontvangst van accept-girokaart.

t nummerInhoudi n va :d

blz3 Bestuursmededelinge. n Veenpoldee D 6 r Lisserbroek (deel twee) 0 1 Haarlemmermeer niemandsland 11 De Schuilhoeve 15 Haarlemmermeer in de Franse Tijd 21 Uit de gemeente 23 Monumentenzorg in Haarlemmermeer _ -3 ^ J ^ ^

Bestuursmededelingen. Samenstelling bestuur. Mevrouw A.G.M.v.d.Oord-Wiske g zic- za rhe h laas genoodzaak t secretariaathe m o tj langzi t e da ,tij d heeft behar- t bestuurhe n va .d j ontslaHaali zi m s r na al ge geventigd t k p o Oo ,. andere werkzaamheden lieten niet toe dat zij ook het Stichtings-werk j behartigdebi g eno r . We zijn mevr.v.d.Oord erkentelijk voor de tijd en werkkracht, die zij aan het welzijn van onze Stichting heeft willen geven. In haar plaat s benoemi s e heed d r L.R.den Otter, Zeemanlaa , Bad25 n - hoevedorp, die zich bereid heeft verklaard de drukke secretariaatsar- beid over te nemen. We zijn hem bij voorbaat voor deze bereidwillig- heid dankbaar. De heer Fr.de Jong, die tot dusver - naast het organiseren van ten- toonstellingen en het beheren van de historische verzameling der s plaatsvervangenal g Stichtinno k oo - g d voorzitter fungeerde, heeft gemeend laatstgenoemde functie te moeten opgeven en zich in de toe- komst voornamelijk te moeten beperken tot eerstgenoemde bezigheden. s vice-voorzitteAl r treed n ziji tt bestuurslin he plaat p o u n se d d heer Mr.R.M.Dunselman. Drs A.A.M;de Jong heeft het bestuur moeten verlaten in verband met zijn verhuizing naar elders, na benoemd te zijn aan het Openlucht- museum te Arnhem. Binnenkort hopen wij de nieuwe samenstelling van het bestuur te kun- nen bekendmaken.

Tentoonstellin 9 jun1 n ie 1983 8 r gelegenhei1 Te p . o gt jaar he -n va d lij-kse concours-hippique, dat deze keer ook weer in het Haarlemmer- meerse Bos werd gehouden, heeft de Stichting voor het eerst in haar bestaan op grote schaal in haar bezit zijnde voorwerpen (vnl. land- bouwwerktuige n gereedschappene n t kunne)ui n stallen t vonDi .d ten- dele plaats in de openlucht en ten dele in de door de gemeente ter beschikking gestelde grote schuur van "Mentz". Het waren vrijwel alle voorwerpen welke vroege n onzi r e polder werden gebruik l voorwe n -e t namelijk voortbewogen met behulp van paardentrekkracht. Te zien was er ook een verzameling hoefijzers en voorwerpen gebruikt bie verzorgind j n paardenva g . Veel aandacht tron fraaee k i bewerkte en beschilderde arreslede van onze begunstiger H.v.d.Mey. Dan waren er ook nog zeer grote landbouwwerktuigen, welke de stichting tenge- volge van permanent ruimtegebrek niet kan opslaan, en die door de eigenaren spontaa r plaatste n e werden gebracht m bezichtigo , e kunt d - nen worden (een grote dorsmachine en stro-pers van onze begunstiger P.Groenewoud). Fraai gerestaureerde ouderwetse trekkers van de begun- stigers N.de Jon T.Kempenaan e g r waren door dezen eveneens naar "Menz" gebracht. Het zomerweer zorgde ervoo t alleda r s doo e veld r e belangstellenden rusti n wordeko g n bekeket alle da t binne n da se n n geen plaatsjn ko e krijgen zonder bezwaar buite n blijveko n n staan. Verschillende pe'sonen t verzorge altije he di ,t me dn onz va ne tentoon- stellinge e behulpzamd n e hand plege e biedent n k ,dez oo dede et he n keer weer. t bestuuHe s dankbaat eindeliji r he t da r kt groter wa een p o s e schaal een keuz t zijui en historische schatkamer heeft kunnent makeda n e n heeft kunnen laten zien. Tentoonstelling "Een kalme omwenteling" e StichtinD . g "Historisch Museum Zuid-Kennemerland"(HMZK l meet a initiatie he t rf e è )h f genomen t organiseretohe t n historischva n e tentoonstellingen n ervaEe s . wa n "Drinken en Klinken" waaraan ook onze stichting heeft deelgenomen. In 1981 werd besloten een tentoonstelling te houden over Haarlem en omstreken in de Franse Tijd (1780-1820). Dat is namelijk een tijdvak t dusvewaarvato n r me nweini g studie heeft gemaakt t wildDa s . du e zeggen dat men - alvorens een tentoonstelling te kunnen opzetten - eerst zoveel mogelijk gegeven e tijdi d t moesui s t verzamelen. k onzOo e stichting heeft daaraan meegewerk n vooe t r haar rekenin- ge g nome e onderzoeket n t nonstuimig he welk l ro e e Haarlemmee r di mee n i r jaren heeft gespeeld. U vindt in dit nummer daarover een beschouwing van ons bestuurslid,drs de Boer. In het Frans Hals-museum te Haarlem werd, nadat men de onderzoekin- d afgeslotenha n ge t gevonde he p gron o ,n t oriaava dma n n bijzonee l - der goed verzorgde en interessante tentoonstelling gehouden. Zij kree e naad g m "Een kalme omwenteling" e gevonded omda t ui t n gegevens duidelijk was gebleken dat het geen revolutie in de gewone betekenis woort va s geweesthe n wa d gees du ,n bloedige omwenteling,- maan ee r zou men mogen zeggen? - "op z'n hollands". De expositie duurde enkele weken tot en met 1 mei en was tevens een soort afscheidsgroe e heed rn aa Couvéet e aftredendd , e directeun va r het museum.

Uitstapje naar Polderhui n Lijndene s . Zaterda 3 apri2 g l j.l. vond de excursie voor begunstigers van "Meer-Historie" plaats naar het Polderhuis en het gemaal "De Lijnden". Ik moet zeggen dat de thuis- blijvers heel wat hebben gemist. Om half tien werd ons gezelschap in het polderhuis ontvangen door de Dijkgraaf e heed , r M.Spaans e secretarid waterschan t e ,he n sva p "Groot-Haarlemmermeer" e heed ,e Grootd e rgroted n I . , ruime, Hoofd- ingelandenzaal lagen verschillende interessante historische documen- ten voorwerpee n p tafelo n s uitgestald, terwijl lang e wanded p s o n e n de vloer meerdere historisch waardevolle voorwerpen ter bezichtiging waren neergelegd. e zaaD p zichzelo l f straalt reed n voornamee s e n allee sfee t sui r n zekerademee r e te deftigheid o eigez ,n vroegeraa n e tijden. Daardoor kwam natuurlij t tentoongesteldhe k k uitstekenoo e t zijto dn recht. e heeD r Spaans hield, evenal n vorigee s e keer toen onze Stichting hier l eena sk weroo d ontvangen n interessantee , e beschouwing, deze keer oven weiniee r g gekend e aspecplaatselijkd n va t e geschiedenis t.w. de z.g. Geniedijk met de daarin thuis horende forten en batterijen. Spreker beschreef eerst veel oudere versterkingswerken zoal e fortesd n te Halfweg, Schiphol en nabij Heemstede. Dat was toen deze streek nog n grotéé e wateroppervlakte was. Deze forten verlore waardn hu n e nadat de brisantgranaten waren uitgevonden. Deze hadden een dermate grote verwoestend ee oud krachdi e t werkeda t n daartegen niet bestand waren. Daarom wernieuween d e verdedigingslini hoofdstade om e d aangeleg- d later genoemd "Stelling van Amsterdam" - en daartoe werd door onze polder een waterkerende "vuurlijn" aangelegd, voorzien van een drie- tal forte n enkele n e batterijen e volksmond n e diji D . - k d "Geniedijk" genoem - moesd t enerzijd t ondehe s r water gezette gedeelte d n va e Meer (ten zuiden van die dijk) afsluiten, zodat het noordelijk gele- gen gedeelte droog zou blijven en anderzijds moest hij dienen als een soort borstwering voor schietende militairen en een bescherming van het aldaar geplaatste geschut. Ook zou het mogelijk zijn dat men ei- gen troepen achter die dijk vrij kon bewegen zonder dat de vijand het kon waarnemen (men kende nog niet waarneming vanuit de lucht!). m ondec 0 r4 wateHe5 t0 3 rlan dijn e zuide u d moetete dzo kn - va n ko n men, zodat het niet bevaarbaar zou zijn. Dit alles legde de heer Spaans op begrijpelijke wijze uit, waarbij hij ook vertelde hoe de vuurmonden de dijk zowel aan de achter- als aan de voorzijde zouden kunnen "bestrijken". Alles bijelkaar een stukje zuiver militaire geschiedenis. Maar dan uit onze eigen omgeving. Met leuke anecdotes werd zijn betoog nog verlevendigd. Hoewel wij meerbewoners dikwijls de dijk en wat er van de forten is overgebleven zien, weten we eigenlijk maar heel weinig over hun geschiedenis.

Nadat ons gezelschap een kopje koffie had genuttigd, stegen de dertig deelnemer e gereedstaandd n g naai se Lijnden" we "D rp o s bu e. werkinn t gemaa n dooi s wordeHe ko s on r n wa le g n bezichtigd t maalHe . - de echter niet voor ons, maar omda- helaa o r ontzettenz e t - s d veel wate s gevallenwa r .

Het gemaal "De Lijnden'

Die oude gemalen werden in een geheel eigen bouwstijl opgetrokken. n buiteVa n hebbe e ietz n s kasteelachtig n binneva n e sn e krijgd n me t indruk in een neo-gothische kerk te zijn aangekomen. Men wist in 1845 nog niet goe t uiterlijdhe raat n fabrieksgebouweme d va k n andere n e bouwwerken welke ten dienste van de techniek werden opgetrokken. Pas veel later ging men er toe over zulke gebouwen een eigen stijl te geven. Het is vooral "De Lijnden" die ons het hoofd boven water helpt hou- e Leeghwater"D n k handjee oo g n eno ka " s i t na deg n wanneee ner t he r helpen. e heeD r Hoefken é technischd s i s n achtef ma e ga e gemaled j r hi n e n het gezelschap buiten (in het zonnetje en afgescheiden van het enorme lawaai der machines) een uitvoerige beschrijving van de bemaling in het verleden en het heden. Na afscheid genomen te hebben van onze gids stegen we weer in de bus om via een omwegje naar Hoofddorp terug te keren. Dat omwegje voerde ons o.a. langs en door het oude dorp Vijfhuizen, waarbij ondergete- kende enige uitleg gaf over allerlei typen boerderijen die gepasseerd werden. Rond 13 uur was het gezelschap weer bij het Polderhuis teruggekeerd. Van deze plaats willen we namens het bestuur van "Meer-Historie" de heren Spaans, De Groot en Hoefkens hartelijk dank zeggen voor hun medewerking, waardoor degenen, die aan deze excursie deelnamen, nog altijd vol lof en waardering spreken. D.Prins.

De Veenpolder Lisserbroek (dee. ) 2 l

Zoals gezeg dveenderijbestuun moesee r e t r komen. Heel officieel- Zo . als ons eigen polderarchief zegt werd tot verkiezing van een bestuur 1 ojun2 p i 1860 vergaderd doo e ingelanden-concessionarissend r e D . bijeenkomst vond plaats te Lisse, waar tot voorzitter werd gekozen Johannes Rotteveel, tot bestuursleden Petrus Verdegaal en Gerrit Vreeburg allen wonende te Lisse. t nieuwDi e veenderijbestuur benoemde daarn t secretaris-penningto a - meeste n Lissi e ed r wonende notaris Dirk Johanne n Stockumva s t Di . alle brien s9 jul ee werp s pólderbestuuio fn i on d186 n 0aa r geschre- ven . Toen kon het vervenen officieel van start gaan, waarbij het polderbe- stuur toch altijd een vinger in de pap hield. In het boek "Zo was het in Lisserbroek", waarbij het historische gedeelte uit die jaren werd geschreven door Nic.Bouwmeester, kan men over het vervenen en wat er alze verbanme o d hield, t doo hees polderbe-t lezenda on rwa l k .Oo » stuur een keur werd uitgevaardigd waarin nauwkeurig werd bepaald hoe e sloted p diepto n n breedte e e moesten worden onderhoudene z e ho , moeste e kaveld ne lopeho s gevormn e n d moesten worden n controleuEe . r namen t pólderbestuuhe s n boetee t rto n e hielko r r toeziche e d n e p o t hoogsten sƒ 25, — worden opgeleg overtredingj bi d werr E . d tweemaal per jaar "schouw gedreven" zoals men controle op de waterlopen e.d. noemt. De sloten liepen naar de Ringdijk en dat was van belang voor de afvoer van de turf. Op de oostelijke rand van het voormalige schiereilan dn smalspoortj ee legd n me e n duun verde eee r p -aano t ,da keersweg werd en later officieel ook de naam "Turfspoor" zou krijgen o heetz . g 1) .no u en n

) 1 Boekei spreek n ziji t n boek ove e Haarlemmermeed r p blz.22o r 7 over een "spoorweg voor beter vervoer van de millioenen turven". Maar die was aangelegd nabij Abbenes op de westkant van de Hoofd- vaart door Mr.J.M.W.Rutgers van Rozenburg en werd later weer op- gebroken nadat het land in andere handen was overgegaan. '/f MC

Lei mwdt*

't wutri*f

t kaartjdi p O e zien links-ondeme t r "Huig- sloot" , dat een poldertje was en binnen de Ringdijk kwa e liggent m n midden-linke , s "Lisserbroek" t oostelijkhe , e gedeeltn va e de polder Lisserbroek waarva t grootsthe n e gedeelt e anderd n eaa e (westelijke) kant e Ringdijd n va k lag.

Toen dus de officiële toestemming was afgekomen en aan alle formali- t turfsteketeitehe s t voldaawa nme n nko nworde n begonnen. Alle eige- e gronded nare n va n n gingen k daartoonmiddellijoo n da e k ovet uitme r - zondering van een zekere J.Leembruggen, die op "Venenburg" te Lisse woonde. Pas later toen zijn land in andere handen was overgegaan, wer t vervenedhe daa t n aanvanme ree n g gemaakt. Veenmannen. Zij,di t turehe f zic t steke me hs beroeal n p bezig hielden, noemde men in de officiële registers ook wel "veenmannen" en het land dat tot turf werd verwerkt heette "veenderij" of "vervening". t boeHe k over Lisserbroek n vertelzekeree n eva t Fran Gervenn va s e di , in Lisserbroek een paar hectaren land kocht, dat later goed bollen- land zou worden, en die dat ging vervenen. Hij deed dat zélf, hele- maal alleen en deed daar tenminste 15 jaar over. In 1868 werd hij nog vermel s "veendeal d e Lisserbroek"t r t zijme n s vrouwa j n 185i wHi . 3 uit Alkemade gekomen en kocht toen dat land. De in de loop der jaren gedolven turf brach j d gekosthi ha t tlanm t he evenveehe .Wa d s al p o l e noestdi n e aa arbei d overgehoudeha d s beteelbardu s wa n e grondt da , j histukkebi j n bollenkwekeraa n s verkocht. Het boek vertelt ons ook wat er met dat zware veenderijwerk verdiend werd. In gewon ee 186 0 gulden 1 e0 ko e verdienent arbeide me to n 9 r e r , maar n goedee t hareme d"stekert werkehe n ko n" same t zijme nn "putmaat" wel tot een drie- a viervoudig loon brengen. De turven brachten 80 et per 1000 stuks op en de productie van zo'n stoere werker bedroeg per week dus ca 44.000 stuks. Maar turfsteke s seizoenarbeiwa n n vone d d plaats t vooralleehe n -i n jaar hoogstens gedurende drie maanden t jaa he e r resD n . moesteva t n de turven drogen, daartoe opgestapeld in "torentjes" en opgeborgen in schuren, die in de eerste jaren van riet waren opgetrokken en later van hout. n industrieva e officiëld k n Ta I . e verslage e provincid n va n e wordt de veenderij in de Meer een "vrij belangrijke tak van industrie" ge- noemd waarin verscheidene "min gegoeden n bestaahu " n vonden n wilMe .- de hiermee zeggen, dat het werk was voor arme lieden. Consenten tot vervening werden door de Rijksontvanger afgegeven. In 1859 had hij 111 consenten afgegeven en was er ca 346.320 ton turf gewonnen tot een waard n gemiddelva e n rijksdaaldeee d r 100pe r0 stuks. Deze getal- len slaan echter op alle verveningen in de polder en niet uitsluitend n Lisserbroekva e odi p . e Rijksontvangerd t Da e consented s n afgeven kwam omda r accijne t p o s de turf werd geheven. Vandaa t vanada r f 1864 geen consenten mee- af r gegeven behoefde e wordet n n omda e rijksaccijnzed t n waren afgeschaft. Behalve particulieren verkreeg ook het polderbestuur van de provin- cie vergunning tot het vervenen van sommige percelen in de gemeente. Meestal l dijksgrondezullewe t da n n zijn geweest. t LisserbroeWa k betreft t verslaHe : g over 1877 vermeld t alleeda t n i n e verveningspolded r Lisserbroe t jaa da 1 millioe 1 rn i k n baggerturven en 26^- millioen steekturven waren geproduceerd. In 1880 ca 9 miljoen bagger- en 16 miljoen steekturven In 1881 ca 8 miljoen bagger- en 11 miljoen steekturven Imiljoe9 n a 188c 2 n bagger miljoe7 n e - n steekturven In vervening i s daa188 g 3-Jwa a h 3-no r . Het zou interessant zijn eens na te gaan hoeveel turven er van het in onze polder gelegen Lisserbroekse land in totaal gekomen zijn en hoe- veel dat werk in totaal heeft opgeleverd, dus vanaf het begin tot aan het einde. Het einde. Maar....wanneer was het einde? Bouwmeester zegt dat er in 1909 nog verveend werd en dat er "dus" in totaal 56 jaar turf was gemaakt in Lisserbroek. Maar dan gaat hij er van uit dat er al verveend werd in 1853. Officieel werd er pas turf gewonnen nadat de Veenpolder was ingesteld en dat was in 1860. Om na te gaan wanneer de turfwinning in Lisserbroek officieel ten einde was dacht ik dat daarvoor aangehouden zou moeten worden de da- tum waarop de Veenpolder officieel opgeheven was. Hij was ingesteld om het vervenen mogelijk te maken en het is dus logisch dat hij opge- heve u zijzo n n nadat niet meer werd verveend. Maar wanneer were poldedi d u opgehevenn r ? In ons polderarchief is er niets over te vinden. WaaKon.Besluibij r bepaalhelwas tde e dat vervenind g binne jaa40 n r afkondiget n he aK.Bt da . n (1860va n ) moest zijn geschiedn me u zo , mogen aannemen dat omtrent het jaar 1900 ook de polder zou zijn opge- t daaheveda rf o althann s oven gedachteva r u zijzo n n gewisseld. Omda Proviciaat he t - be n ande e ls n n nauwstBestuuwa r ee te j k bi eoo r trokke t Haarlemto n j wenddmi ,k i waae e archieved r e provincid n va n e t Rijksarchie he e uitij n di ti d f berusten. Daar is echter geen enkel stuk te vinden waarin over opheffing van de Veenpolder wordt gesproken s daak i gee oo r nE . K.B. over bekend. e laatstd t e eeuui 19 e wr e e d vrijare s n i jva n veel We l correspon- dentie bewaard gebleven over het waarborgfonds waarin - zoals ik in het vorig artikel schreef - iedere deelnemer ƒ 200,— had moeten stor- ten. Al in 1,889 wilde men die gelden terug hebben en daaruit kan men opmaken dat er weinig of niet meer werd verveend of met andere woor- den dat het oude Lisserbroek geheel was afgegraven tot op polderhoog- t bestuue Haarlemmermeerpolded He n . va te r d echteha r r bezwaren tegen het terugbetalen gemaakt omdat men aan bepaalde voorwaarden niet had voldaan. Dus bleef die zaak slepende totdat in 1895 "Rijnland" aan het Provinciaal Bestuur t besloteschreet "waarborghe he t d da fha n - geld" gevestigd op gronden gelegen in den "Lisserbroeker Veenpolder" e lossenat f . G.S n Zuid-Hollanva . n Noord-Hold va schrevee di n -aa n j daartozi lant da ed geen bezwaar hadden. "Rijnland" bestuut schreee Haarlemmermeerpolded he n t va rda f 9 p o r juli 1895 r toegeschrevee nt da géé d nha nbezware n meer bestonden tegen teruggeven van het bedoelde waarborgfonds. aflossine d t jaan Mogedi va r e nw g tevens beschouwe t jaahe r s al n waari Veenpoldee d n r Lisserbroek opgehouden heef e bestaant t ?

Anderejbronnen. Eigenhuis geef n ziji t n boek "Geschiedenin de n va s Haarlemmermeerpolder" (1907) uitvoerig 1 wee 2 n rapporp ee o r t da t februari 1894 door Dijkgraaf en Heemraden werd opgesteld en waarin zij eraan herinneren dat de eigenaren van de Lisserbroekerpolder aanvan- kelijk dachten dat het vervenen in hoofdzaak z.g. natvervenen zou zijn, waarbij het hele poldertje (binnen de Ringdijk) één grote waterplas u wordee oospronkelijkzo d n waarbin e nva n da j e grensscheidingen va n de oude percelen niets meer zou overblijven en dus niets meer te zien s besloteu zijnwa zo r E . nt bijee allpo e brengen et n éé lan n n i de n dan - net als tegenwoordig bij ruilverkavelingen - daarvan af te trek- ken alle grond nodig voor het aanleggen van bruggen, wegen, dijken, molen waterlopenn se n overblee da r e u naat zo f. Wa r ratn iederva o s inbreng weer verdeeld worden en wel zó dat ieder zijn land zoveel mo- gelij p dezelfdo k e plaats terugkreeg. Mocht iemand minder terug krij- gen of meer dan hem toekwam moest hij resp. schadeloos gesteld worden of bijpassen naa maatstae d r. 700,ƒ ha n r va f—pe makkelijket da s Nwa u r gezeg n gedaada d n wan e landerijed t n waren lang niet allemaal regelmatig van vorm weshalve in het reglement van de nieuwe polder vastgelegd werd dat de hoofdopzichter van de Haar- lemmermeerpolder en een landmeter op een kadastrale kaart de nieuwe verkaveling zouden aangeven, welk a e aflooverveninn d e n va p g dooe d r Haarlemmermeerpolder op kosten van het veenderijbestuur moest worden gemaakt. Die kaart ligt in het polderarchief, maar er was door beide genoemde ambtenaren geen verkavelin p geteken o p aangebracht o gr e s d wa l wé , eenvanaweg Lisserbrude f g oveVeldweg de Ringvaar de r aan , tot t beoosten Lisserbroek. Verder haak st ver daarohe - n n anderi ee p g we e lengde van de Uweg doorgetrokken tot aan de Greveling en tenslotte daarnaas n tochee t t vana Greveline d f g naa e Lissertochtd r . Droogvenen. l geruima Toen vervenet me n ehe tij n s bleeaa dwa t n da k er veel meer droog verveend werd dan nat zodat de oude perceelsvormen in stand gehouden e conclusikonded t to n n worden ei me kwan t e nda m één pot brengen der gronden en opnieuw verdelen wel achterwege kon blijven wegenplat . he Maae Haar wart n vervied k he da rt oo e - s da n al l lemmermeerpolder d wenstlateha n ne tekenen. Maar niemand spra- er k gens over en ieder ging door met vervenen.... t eerdeHe r genoemde fonds bevatte gelden welk n nodi me ed gedach ha g t te moeten hebben om na herverkaveling bepaalde eigenaren schadeloos te kunnen stellen. Omdat geen herverkaveling meer nodi s vroewa gt he g Veenderij-bestuu n 188i r n "Rijnland9aa e gelded " n terug t HoogHe . - heemraadschap vroeg advies aan het bestuur van de Haarlemmermeerpolder dat afwijzend adviseerde omdat het destijds overeengekomen wegenplan e.d g niet stan no .s to gekomen t wa d . Daarna wer r doo e de Haarlemmermeerpolde d r Veenderijbestuut he n e r r gecorrespondeer n geconfereer e d4 januar2 p s gevolo al t it da gme d 1893 een overeenkomst werd gesloten op welker bepalingen ik niet ver- l deingaanza r ,e gelden d maa t t gevolrda to ,welkd gestorl ha g we e t in het waarborgfonds, teruggegeven konden worden. Dat zal dan ook wel gebeurd zijn. Maar mijn aanvankelijke gedachte dat hiermede "dus" ook het Veenderij- bestuur zou zijn opgeheven, heb ik nergens bevestigd kunnen vinden. g steedo blijfz no n n E sda t £r>beantwoor vraae d d g wannee Veenderie d r j Lisserbroek als openbaar lichaam officieel ophield te bestaan. e weeWi t waat lichaat archiedi he r n geblevens i va mf ? - Kunnena e d n bestaande e eerstd n va en bestuurders: Johannes Rotteveel, Petrus Ver- degaal en Gerrit Vreeburg daaromtrent iets naders vertellen? Of heeft e opvolged n notariva r n StockuVa s g iett Lissno ui msr e ove r liggen in zijn kluizen? Slob.

Haarlemmermeer niemandsland.

Naas e landbouwd t ,e eerst d wer n i de jare k veeoo n l werk gevonden i n de gebiede n dikknee waaeg no rlaa g veen aanwezig was, e n.ld n i . voormalige oevergebieden van de polder, op het oude eiland Abbenes, de Huigsloter e Lisserbroekpolderd n e - . t veeDi n wert turto df verwerk n vooe t r goe de steded gel n i dn ver- kocht om daar te dienen als brandstof. Het aantal bewoners, in 1855 hier al grotendeels een vaste woonplaats hebbend, maar meestal nog tijdelijk wonende in hutten, werd tesamen geschat op reeds 1000 zielen. Zij waren afkomstig uit alle provin- ciën des lands. Echter werd de vraag naar werk voor de arbeiders nu weer groter, waarbij werd uitgezien naar de volgende grondverkoping waar dan weer veel werk van werd verwacht. n laatste Deze 11 e e verkoo n poldergrondeva p 0 jul2 np io heef n da t 1855 te Amsterdam plaats gehad. t toerism he e tij di e dn Ho i were d gestimuleerd doot droghe r e Haarlem- mermeer leest men"in het volgende bericht: "In de zomermaanden van het jaar 1855, biedt de stoomboot De "Volharding uit Leyden, elke Zondagmiddag eene aangename gelegen- "heid aan r beschouwin,te n Haarlemmermeer-polderde n va g . "De reis voert van uit Leyden over de Kagerplassen en via de ring- "vaart over de Brasemermeer weer terug, met gelegenheid voor de "passagiers om aan de Oude-Wetering voor de tijd van een uur de "boot te verlaten. "Het is een gelukkig denkbeeld der Directie om haar boot ook op "die wijz t genoegeto e e gebruike t g nnimmeo velenno zo e n rdi ,va n "iets van den drooggemaakten polder zagen, op welks uitgestrekt- heid de landbouw zich thans op het schoonste begint te ontwikke- "len en zeer vele woningen verrezen of in aanbouw zijn.

Ondanks al deze ontwikkelingen was de polder nog altijd een groot stuk niemandsland, zonder enig bestuu n doo e re regerin d r g overge- e elementend late s n enial aa ng t gezame , g enige militairen, hier en daar ingekwartierd. Maaeindelijn da r augustu3 p o k s 1855 beva e Staatscourand t e d t wet, waarbi e gemeentelijkd j e indelin e Haarlemmermeed n va g - be r paald wordt. 4 sept.d.a.v1 p O . word burgemeestet to t r benoemd Mr.M.S.P.Pabst van Heemsted a gehouden n e n verkiezingen 4 wordoct2 p o .t 1855 de eerste gemeenteraad in de Haarlemmermeer geïnstalleerd met als leden: L.H.Ellerman,J.G.Starck, M.Spaans, C.Lewis, P.Kistemaker, P.Koo n N.Schapere t .

Van kerkeg steedno n scholen e ns da gees i nn sprake,- howebe e d l hoef Te~hTeraan~~zT^Tr~s t eed s sterker doet geldeh. In de Haarlemsche Courant van 23 November 1855 komt dan een adver- tentie voor, opgesteld door 9 predikanten uit Amsterdam, Haarlem, Houtrijk en Polanen, Heemstede en Lisse, met de uitnodiging tot het schenken van bijdragen, teneinde te komen tot het bouwen van een protestants kerkgebouw en pastorie in de gemeente Haarlemmer- meer . Mogelij s gevolal k g hiervan, word dezelfdn i t Hoofde ed ween -aa k weg hoek Bennebroekerweg een loods van 32 ellen lengte en 10 ellen breedte aangeboden t bedehuito m o ,e worde t s n ingericht. (Een "Ne- derlandsche el" » 1 meter). Reeds spedig zal daarin de eerste godsdienstoefening plaats vinden, terwijl de rooms-katholieken in staat zullen worden gesteld van het zelfde gebouw gebruik te maken C.M.Spaan.

e SchuilhoeveB . Tweede boerderi Mr.J.P.Amersfoordtn va j .

Evenmin als wij zeker weten, hoe Mr.Amersfoordt aan de naam "Bad- hoeve" is gekomen, weten wij, hoe de naam "Schuilhoeve" is ont- staan l wete .We j waa e nSchuilhoevwi d r s gelegewa e waarvoon e n r deze boerderi e lood r jare n de pi j n gediend heeft. Mr.Amersfoordt koch e grond t d waaro j kwa zi e pstaa t mn 185 i n 3 gelijk met de grond waarop de "Badhoeve" zou verrijzen. Volgens de kavelkaart van de Haarlemmermeer (1855) was Amersfoordt n noordee Kromme d te e Secti d kopen 8 n , kavelva nm - va BB ert/ 1 s 2 tusse1 e kaveltochm d nt/ n e tdez9 s e e Spaarnwoudertochd n e t - dwarsweg, alles in het westen begrensd door de Sloterweg en in het oosten door de Doornweg en de Aalsmeerderweg. Op de hoek van de Aalsmeerderweg en de Spaarnwouderdwarsweg kwam ten noorden van de Spaarnwouderweg de hoeve de "Meidoorn" te staan, Vermoedelij 186n i e s "Schuilhoeve2d i k p ongevee o ". oos m 0 -30 r e Sloterwetelijd n va k g gebouwd. Beide boerderijen zijn te zien op het kaartje van 1863, dat Amersfoordt tekende f voo e Badhoeve"e ga d "Gidd r j n hi va s e di , aan hen die ter gelegenheid van een excursie van de Hollandsche Maatschappi n Landbouva j e "Badhoeved w " bezochten.

De "Badhoeve"

193n i g Gezie5 no bestaand e d n e schuree "Badhoeved k n oo va n l za " de e "Schuilhoeveschuud n va rn hou va t l geweeswe " t zijn. In 1885 wern "Openbaree d e Veilin verkoopn te g " gehouden "ten e Haarlemmermeet overstaa n de n va n r residerenden "notaris J.L.van der Moer in de manege staande op het "te veilen landgoed op Woensdag 15 Juli 1885 des "voormiddags ten 10 uur van het gunstig bekend staand "landgoed genaamd "Badhoeve e Haarlemmermeert " , groot "ongevee 0 hectaren.20 r " Daarbi je Spaarnwouderwe d kwa r veilinn p kaveo te maa k 9 l oo g n ee g woonhuis met aanhorigheden en fundament van een afgebroken bouw- schuur (Schuilhoeve). De schuur van de "Schuilhoeve", zoals wij die van bijgaande foto kennen is dus n i et de originele, maar - gezien de luchtkokers op - late k herda t vrij zeke Schoor r de s bollenschuu doon al t Va r r gebouwd. Amersfoord e "Schuilhoeved n i d ha t " zijn vetweiders gestalde D . voerbieten werden doormidde n doon locomobieee ee rn va l l aangedre- ven bietensnijder gesnede r kipkape n e rn ovet smalspoohe r r vanaf de "Badhoeve" naar de "Schuilhoeve" gebracht. Nadat de gebroeders F.A. en P.H.Smithuysen in 1885 het gehele com- plex "Badhoeve" en "Schuilhoeve", 197 ha, 97 a, 30 ca hadden ge- kocht, werden verschillende zetboeren aangestel n kwae s zetd al m - boer op de "Badhoeve" Piet van Kasteren uit Amstelveen. Van zijn dochter, mevrouw v.d.Zwaan-van Kasteren, die in 1971 in de "Meerstede" in Hoofddorp woonde, noteerde de heer Slob verschil- lende wetenswaardigheden, die hier, vermengd met gegevens van de laatste bewoner, H.C.van der Veldt het relaas van de "Schuilhoeve" vormen. u l l

BADHOEVEDORP. Boerderi e Schuid " j l hoev" e 2e boerderij van Mr. J.P. Amersfoordt Schipholweg hoek Schuil hoeve!aan Gesloopt 1935, _ _ 14 - -

n KastereVa n kwat herenhuise wonehe t m n i n t echteda , r gedeelte- lijk gereserveerd bleef voor de familie Smithuysen, om te gebrui- ken, wannee s e kwazome d ze n weer n m f ee i r dezo k logeren r e - zo , als in de Gouden Eeuw de Amsterdamse patriciërs hun eigen vertrek- ken haddee kapitald n i n e Beemster boerderijenn da t huin He . ko s gedeeltelijk worden afgesloten. t jaaIhe nr 1890 d volgenha , s gegeven e Haarlemmermeerpolderd n va s , scheidin n deline g g plaats. Volgen e broe d sn mevrouva r w v.d.Zwaan was dit in 1900. Mogelijk was een en ander het gevolg van het over- lijden van de heer P.H.Smithuysen en wilden de erfgenamen geld zien. Er werd in Amsterdam boelhuis gehouden en alles kwam onder de hamer. Vermoedelijk heeft de overgebleven broer, F.A.Smithuysen de familie kunnen uitkopen, wanj zijbi tn overlijde 190n i n 9 wer- den 16 percelen land, bijelkaar ongeveer 200 ha, aangeboden. Er ware u geen n zetboere j nkonde zi mee t verkaveldn e he rn e land pachten. Pien Kastereva t n pachtt e "Schuilhoeve"d e - in s du e di , middels wel herbouwd zal zijn geweest en het was voor de familie een hele overgang van het grote herenhuis naar de veel kleinere "Schuilhoeve". Mevrouw v.d.Zwaan wis e herinnerentt zicg no h t da , dit destijdn zeeee r k moderoo s n t overabedrijme s l wa fsmalspoor , dat gebruikt werd bij het voeren van het vee. Ook noemde zij een arbeidershuisje, dat bij de boerderij stond, waarover later meer.

In 1909 vertrok de fam. van Kasteren naar Amstelveen, omdat daar de pacht van een veebedrijf kon worden verkregen. De pacht van de "Schuilhoeve" werd overgenomen doo e schoonzood r n KasterenVa n va n , H.Meijer. e verkopind j Bi n septembei g rt overlijde 1909he a e heen d , n r va n F.A.Smithuysen, staat in de verkoopvoorwaarden, dat de boerderijen (gebouwen i 191me 21 verhuurt to ) d zijn, zoda j mogewi t n aannemen, dat Meijer tot die tijd op de boerderij kon blijven. R.A.v.d.Schoot, bollenkwekea c 0 Hillegomt 4 ui r, a 6 3 ,, kochha 4 3 t voo 54.361,—ƒ r s ongeveewa t 0 mete.Di 45 r r lang Sloterwee d s g van Krommetocht tot Spaarnwouderweg en 700 meter langs de Kromme- k langoo e Spaarnwouderwegs d s tochdu n e t . Typisch is dat er nog twee heren Van der Schoot waren, die toen kochten; n.l. A.C.v.d.Schooongevee, ca 8 9 r, a 8 3 t, kochha 6 2 t 650 m langs de Sloterweg van Pelikaanstraat tot Krommetocht en ongevee m diep 0 .35 r Terwijl J.B.v.d.Schoot lang e Spaarnwouderd s - weg plusminus 120 0m kocht 8 ha,35 , 8 a,5. ca 5 ne Schuilhoeve"'werD d verbouwd, maa e beidd r e anderen moesten hui- zen bouwen op hun grond en die huizen werden kennelijk gebouwd door aannemer e bollenstreekd t sui e d t ,ui wan l e lekez twe ó z n e kalkzandsteenfabried buur n va t e zijt k n overgeplant. e e rijksweaanled d n j va Bi g g door Badhoevedorp zij e verdwenenz n , drie huisjes onder één kap met de ingang achterin: Sloterweg 162, t laatst di n 166 e n I .4 e 16 woonde Moens e rietdekkerd , . Ook J.B.v.d.Schoot moest bouwen aan de Spaarnwouderweg en zette zijn naam op de gevel zoals in de bollenstreek gebruikelijk was, witte letters op een zwrte ondergrond. Nog lang heeft men die zwart ee geve d vle p o lk kunnen zien r achteE . r ston e bollend d - t typischschuuhe t me r e latwerk voot doortochtehe r e luchtd n e n- kokecs op het dak. C.G.van Egmond heeft later de schuur verbouwd in zijn tegenwoordige toestand. - - 15 - -

In 1923 verkocht R.A.v.d.Schoot de "Schuilhoeve" aan H.C.v.d.Veldt, die bij werkzaamheden in de schuur ook in de grond het smalspoor terugvond, waarover mevr.v.d.Zwaan sprak. t arbeidershuisjHe e waarover mevr.v.d.Zwaan sprak, ston t dichwa d - ter bij de Spaarnwouderweg dan de boerderij. Toen Prov.Waterstaat de Spaarnwouderweg wilde vebreden moes t huisjhe t e verdwijnen e n Van der Veldt kon er ƒ 3000,— voor krijgen. Van der Veldt vroeg e aannemed n aa u zo r Tinut e Sloterwehe n Ouded sj de t hi ui n f o g kunnen verrollen, ofschoon het maar halfsteens muren had. Het kon en voo 1500,ƒ r — werhuisjt achteruim he d 0 4 e t gezet. e ingenieurD n Prov.Waterstaava s tn neuskekehu ,p o n wan j hadzi t - n nie r Veldde tde verwachn t kon Va he hiel n ,t e e helf d dda t- er t aan over. In 1930 verkocht Van der Veldt de "Schuilhoeve" aan "Nationaal Grondbezit" e grond gedeelten t i d da , n voor huizenbouw verkocht. In 1935 werd de boerderij gesloopt.

Tot 5 mei 1945 werd de herinnering aan de "Schuilhoeve" levendig gehouden door de grote laan (die vroeger ongeveer de verbinding met de "Badhoeve" was geweest) "Schuilhoevelaan" te noemen. Later moest deze naam verdwijnen om de leider van het verzet, die door zijn mensen "Pa Verkuyl" werd genoemd te eren. Het werd dus Pa Verkuyllaan. Vóó Rijksweaanlede de r van g g ove Krommetochde r t (+1965men )kon in de Krommetocht, ter hoogte van de tegenwoordige muziekschool en bij het einde van school 10, nog palen zien staan van de brug die over de tocht voerde voor het smalspoor dat de "Badhoeve" en de "Schuilhoeve" met elkaar verbond. Veel van deze gegevens werden door de heer Slob en mij reeds in 1970/1971 gepubliceer e "Schuilvink"d n i d t maandblat he , he n va d bejaardentehuis. J.A.van der Heide.

t HaarlemmeHe re Frans d mee n i re Tijd.

De Stichting Historisch Museum Zuid-Kennemerland is een belangrij- ke organisatie. Zij streeft in de eerste plaats naar dat wat de naa l aangeefta m , maar verrich k daarnaasoo t t voorname activitei- ten. Tentoonstellingen worden georganiseerd. Door archiefonderzoek probeert men die tentoonstellingen goed te onderbouwen. Geïnteres- seerden buite e vakmense d e krin d nn va g p museaao n n archivaae l l terrein worden gestimuleer t historiscto d h onderzoek n daarbie , j ingeschakeld. Persoonlijk vind ik dit laatste eigenlijk nog het belangrijkste, e anderd k i e u activiteiteazo l n niet graag missen t historiHe . - sche spitwerk door genoemde geïnteresseerden heeft twee grote voordelen. Allereerst brengt het bij ons volk een dieper besef van het historisch gegroeide e ontwikkelingsgangd n va , e betrekd n va , - kelijkheid van het eigentijdse. En daarnaast is er de mogelijkheid dat deze amateurs - "liefhebbers" worden ze in Belgenland terecht genoemd - de professionals allerlei gegevens en suggesties aanrei- n waa e ke laatsted r n zel e kunnefto nien naa t komen doon bezighu r - hede f nooio n t achter kunnen komen doon minderhu r e betrokkenheid bij bepaalde situaties e universitaiD . r geschoolde agrarische his- toricu l mindeza s rt paar he weten zij e dn nva n mogelijkheden da n de geschoolde paardenliefhebbe e geïnteresseerdd n e r - e ja boee di r e dieredi t ren me n heeft gewerkt e doctorandusD . t politiehe e di ,- ke gemeentelijke bedrijf bestudeert, kan van lokale deskundigen achtergronden horen over familiale betrekkingen, kerkelijke tegen- stellinge n persoonlijke n e animositeiten e aanvankelijdi , k onbe- grijpelijk gedrag verduidelijken. Ervaren amateurs, goed thuis in een gemeentelijk archief, halen soms dingen naar e unid bove e -di n versitaire onderzoeker niet makkelijk zou vinden. Vaak komt het in de wetenschap voot juis n da rrand-figuu ee t r voon onverwachtee r e doorbraak zorgt Natuurlijk t aspecmoetedi e tw n niet idealiseren. Heet amateurwa l s komen niet bove t zoekeui t he n n naan lijsee r t voorouders, compleet met interessante vertakkingen. Aan de bezigheden, de levenswijze van die voorouders, aan samenhangen met lokale of landelijke ont- wikkelingen, kome j nie u tocs echzi nzo tpa h t toe da interes n .E - sant zijn, dan zouden wellicht ook nuttige gegevens voor de "grote" geschiedschrijving naar buiten komen. De stamboom van een oude dijkwerkersfamilie word voorbeelj bi t s levenpa d d wannee vere d r - schillende geboorteplaatsen van de kinderen gekoppeld kunnen worden aan waterstaatkundig werk, daa n toene r o mijj genooZ . bi n k i t voorbereiding van "Wegen naar Vrijheid" van de stamboom van de Zuiderlegmeerse familie Du Pau: dijkwerkers,zwervend door het land. 188n i t zij2t me AdrianuTo nu jongPa u d es gezin bleef "hangenn i " De Kwakel; hij kon machinist worden bij de pas drooggelegde Zuider- legmeerpolder. De familie kreeg, na eeuwenl, een vaste woonplaats, en zoon Pieter werd de grondlegger van een groot garagebedrijf in het gebied.

n dezAa e dingen dacht rappor he k toe i 2 tk opstelle i n"1 t n over Haarlem e.o. in de Franse tijd" las, een uitgave van eerder genoem- de Stichting. Bedoeld als ondersteuning van de tentoonstelling over dat onderwerp in het voorjaar van 1983, en gemaakt door een groot aantal "amateurs" uit Haarlem en de randgemeenten. Die vrij- willigers waren ingeschakeld toen bleek dat de museale en archiva- le vakmense e weinit n g tijd hadde t spitwerkn he voo l a r . Het resultaat van al die onderzoekingen - veel vrijwilligers hadden nog nooit een archief gezien; -ze zijn nu letterlijk en figuurlijk ove drempee d rgenoemdt he ls wa heee rapport- n . Uiteraard zijn sommige bijdragen "nuttiger" dan andere, en ook "dieper gravend t voorwoorhe - " d wijs . Maaandee top di r daa k - oo r re bijdragen hebben toch grote betekenis: voor de onderzoeker zelf, s eerstal e oefening, voo e meed r r ervaren lezer ook s prikke,al l tot nadenke g mistno o von j .Z k zel nt jammei hi d he oveft wa r t hoofdstudahe t k ove e medischd r e zorg niet veel meer bevattn da e t cijferswa . Cijfers zijn hulpmiddelen t leve he n t gaa va nm He . o t de mensen, om hun activiteiten, hun problemen, hun ziekten, hun overlijden, ook om de medische zorg daarbij. Juist omdat ik toen bezig was met de voorbereiding van mijn nieuwe boek "Haarlemmer- meerders in Moeilijkheden" , aspecten van de medisch-sociale ge- schiedeni Haarlemmermeen sva vorige d najaat n i rhe e n eeui r w- verschijn - hoopt t k vergelijkingehe ti e e kunnet n n maken, inspi- ratie te kunnen opdoen. Maar die wens ging niet in vervulling. De mededeling bij voorbeeld dat in dertig jaar 6829 zuigelingen - - 17 - -

zijn overleden, zegt niets. Hoeveel geboorten waren er in die pe- u heeriodezo lt eenvoudiHe ? g zijn gewees t percentaghe t e gestor- ven zuigelinge e rekenent r jaat pe nui r . Hoeveel procene d n va t geborenen overlijdt in het eerste levensjaar? Dan zou een ontwik- kelingslijn tevoorschijn zijn gekomen, en bovendien zou een verge- lijking met andre gebieden en latere perioden mogelijk zijn geweest.

Erg nieuwsgierig was ik uiteraard naar de bijdrage van "Meer-His- torie"; hoe waren de toestanden toen in ons gebied? Tot mijn ge- e hered t nda Slok noegei n Sloe b g t za n(me e teerstd s auteural e ) heel wat belangrijke gegevens boven water hebben gehaald en in een interessant verhaal t verwerk"onzeda n "e - tbijdrag e duidelijt to k de betere hoort; niet vreemd overigens gezien vroegere studies vanhet ervaren tweetal. n vijftaIee n l hoofdstukken heeft Slot verhaahe b l verdeeldt He . lijkt me zinvol de drie (volgens mij) belangrijkste hier in hoofd-

lijne e behandelent n e becommentariërent t wa , e vullent n aa . n e ,

e P — militaire verdedigin Amsterdan va g 178n i m 7 door patriotten tegen Pruisen(gesteund doo e Prinsgezinden).Hed r t water wers al d verdedigingsmiddel gebruik n oudee e- t Hollandse traditie. Heel wat gebied ten westen en zuidwesten van de stad was "normaal" al een watervlakte: het grote IJ en het nog grotere Haarlemmer meer. Naat zuidehe r n poldern oostee nme d ha ns laten vollopen n verdee , r naar het zuiden lag het Legmeergebied dat toen al flink was uitge- veend en waar zich vooral in de nattere perioden grote ondiepe plassen bevonden. Op kaarten uit die tijd lijkt dat laatste gebied nog grotendeels droog maar bij nauwkeurige bestudering blijkt dat al voor 1687 de situatie ten dele was zoals ik die hiervoor beschreef. n Brouckhuysee u Do t e kaarjaad da n rp t va tO staaui n n namelije d k Kalslage n Kudelstaartee r r Banken reeds ingetekend e BankeDi .- be n staan nog steeds: het zijn niet afgegraven veenbulten te midden van lager gelege n uitgeveene n d e zestiendlandd n I . n zeventiende e eeuw gin e uitvenind g g e groeienddood - r e steden hadde n toenei n - mende mate tur fe oppervlaktd nodig n e e tijdelijkd - ! n e va ed n e e blijvende plassen werd steeds groter ("Wegen naar Vrijheid" '. blz1 .3 en 51 e.v.). De herto n Brunswij va ge aanvoerde d s e aanvallendd wa k n va r e troe- pen. Van Alphen rukte hij op naar het oude veendorpje Leimuiden. Daar maakt j zijhi en hoofdkwartier. Hoogstpersoonlijk reej toehi dn te paard in de richting van Amsterdam, ter verkenning. De weg die hij daarbij volgde moe e oudd t e Herenweg geweest zij waarlang- n s e mooid s endu uWesteinde r klotsts doowa e roud g Di .Amstendawe e m in de voorgaande eeuwen zo goed mogelijk in stand gehouden, on- dank e verveninged s n vlakbij, wanj vormdhi t e voornaamstd e e land- verbinding met het zuiden (men leze weer mijn "Wegen naar Vrijheid", nu de blz.41 en 53). Brunswijk constateerde dat aan weerszijden van de weg veel water was en dat de eerste verdedigingslinie bij Amstelveen lag n directEe . e aanval naat noordehe r u zinloozo n s zijn. t westen aanvahe ee t k nui l Oo ove e smalld r e landstrook tusseJ I n en Haarlemmer meer zou weinig mogelijkheden bieden. Daar hadden de patriotten bij Halfweg hun eerste verdedigingspost. Een scheeps- aanval over het IJ zou evenmin gaan want daar had de stad een aantal gewapende fregatten t Haarlemme he e oeve.d n Maan va raa r r Meej Slotebi rs geewa n n verdediging: weini f geeo g n troepen e n geen schepen. Daar zag Brunswijk kansen, van die domheid wilde hij profiteren. s jammei t Slot da re He mogelijkhei d b d e verwaarlozinopperdi t da t g te verklaren is uit de veronderstelde gevaarlijke situatie voor de scheepvaart in dat gebied; het oude,reeds lang weerlegde, verhaal van de naamsverklaring van Schiphol wordt erbij gehaald; het hol waa e scheped r n vergingen s desti t e Da .merkwaardige rn i omda j hi t het juni-numme s blaon d n (1979va r ) zeln samenvattinee f - ge d ha g schreven van een artikel van B.J.Hekket in de N.R.C, van 28 maart t jaa e da zomed r n n overgenomei va r n 197(e 8 n "Oui n d Nuus"t he , blad van onze Aalsmeerse zustervereniging). Hekket betoogde over- tuigend dat het middeleeuwse Schiphol land geweest is en dat "schip" niet komt van het vaartuig maar van het oude werkwoord skit snijdeda b nt hou me e betekenmaket tt da n n heefte t . Slob vulde dit verhaal aan met een mededeling van mevrouw van Zijverden dat zij de naam Schip Holl op een kaart van 1770 gevonden had bij Amstelveen, op de plaats waar nu een deel van het Amsterdamse bos ligt. In het juni-nummer van 1982 heb ik laten zien welke rol het skeib- of skibhout als snijhout in de middeleeuwen speelde bij het maken van huizen, manden en schepen; de buigzame twijgen, waarvan de toenmalige vakman de beste wist te vinden op de speciale plaat- sen. De veel voorkomende namen Schiphol, Schipholt en Schiphorst zijn broertje n Rijswijkva s , Rijsoor n Rijsenhoute d ; rijshoun e t snijhout zijn dezelfde buigzame takken.

Terug naar Brunswijk. In Aalsmeer huurde hij een groot aantal kleine 0 septembee 3 schuitenachd n n i va 1 toktobe n p e o nr r voe- ren twee afdelingen naar de kust bij Sloten. De ene groep marcheer- de op naar Osdorp en bereikte daarna Halfweg uit het oosten. De patriottische troepen daar keken uit naar het westen, werden ver- rast, en gaven zich over - het is de Madurodam-variant van de val van Singapor e tweedd n i e e wereldoorlog. De andere groep trok naar de Amstelveenseweg en marcheerde toen naat zuidenhe r e AmstelveensD . e patriotte e zicdi nh wilden verde- dige nLeimuidet tegeui e d n n komende Brunswijk zagen zich plotse- ling ingesloten en gaven zich toen maar over. Amsterdam was nu niet meer te houden en capituleerde op 8 oktober. Slob heeft het verhaal beeldend geschreven, met de weinige toegangs- wegen over land, tusse t velhe ne water e zietJ . l lezenda , t he , landschap voor je. — Scheepvaart over het Haarlemmer meer. Het grote meer speelde eeuwenlang een grote rol bij het verkeer tussen de groeiende stad Amsterda t e zuidensteded he n n e mi n : Gouda, Rotterdam, Dordrecht, Middelburg. j dezHaarlebi e d scheepvaarha m n grooee tn boeiene t d belang. Die stad poogde alle schepen van de noord-zuid route door de Spaarndammer sluize e krijgent n e vaartuigeD . n ginge n oveda nr het IJ naar Haarlem, vandaar over het grote meer naar Oude Wetering, dan via het Braassemer meer naar Alphen, daar de Gouwe op, richting Gouda en verder - en terug. Hoe kreeg Haarlem de schippers en kooplieden zo gek om de omweg door het Spaarne te maken? Omdat de stad een oud grafelijk privi- legie bezat waarbij alle schepen verplicht werden Haarlem aan te doen en daar financiële offers te brengen - dat heb ik althans vroeger vaak~in oude boeken gelezen k SloOo . b vermeldt deze visie, - - 19 - -

n geschrifgehaalee t ui n mr.J.P.Amersfoordd va t t ("Het Haarlemmer- meer" 1857). Maar daarna zegt hij dat drs. J.J.Temminck, stadsar- chivari n Haarlemva s , verklaar r "geee n t nee da t spraken va s i " privilegie doo e graad r f verleend, maal "va n rechwe r nee e t t Spaarnda e moget l nto m heffen". Hoewel Temminc t terreidi p o kn bepaald veel betek i r n thuida s i s zet ik toch een paar vraagtekens. Als het alleen om het recht tot tolheffing ging zou het toch geen enkel probleem hebben gegeven? De schipper die door de Spaarndammer sluizen vaart betaalt tol, de n andercollegee e edi a route kiest doet nietda t . Slob voelt r meee rt da moe n t aa zij k noo gewees t Haarle da n deele te me mt alles deed om de schepen te dwingen door het Spaarne te varen; andere routes werden "onmogelijk" gemaakt. De stad kocht ambachten (gemeenten t mee , beheerstn oostehe op te r) n va n e ebind daas - du r nenwateren, verbood sluizen aan te leggen of te vergroten, enz. Hij noemt ook voorbeelden van gekochte ambachten: Kalslagen,Bil- derdam, Nieuwveen, Zevenhuizen. Maar die redenering heeft twee lekken. Genoemde aankoop vond pas plaats in de achttiende eeuw - en die verwerving (Amsterdam kocht ter plaatse evenzeer ambachten: Kudelstaart, Vriezenkoop met een deen Bilderdamva l n Leimuidene , ) n belangrijkbetroi k óó f e mate de betrokkenhei e uitvenind t gebiej da bi dn d va o gnoodz voo e d r- zakelijke turfn reede - !s lang daarvoor hadden Amsterda Haarn e m - m juridischle e conflicten ove e vaard r t doo e Drechtd r . In 1670 kreeg de Amstelstad het recht een sluis in de Bilderdam te maken voor de scheepvaart naar het zuiden, over het Braassemermeer. m menseda n e goederee d n j bi Daarvóón me overgeladen d ha r e d f o , schepen over land getrokken. Daarna were waterwedi d n zeeee g r druk bevaren route ("Wegen naar Vrijheid" blz.46 en 54). Laat het dan geen specifiek privilegie zijn geweest, meer dan "een tol" moet Haarle s rechal m t toch bepaal l hebbewe d n geha Amsterdam- d - ge , steund doo e zuidelijkd r e steden, protesteerd n ageerde e niet voor niets. - ondank k t duidelijkoo he sn da e Ho e scheepvaartverkeer dooe d r Drecht en het landverkeer over de Herenweg door Kudelstaart en Leimuiden naar Alphen n verdee , - overt Haarlemme he r r meer voeren veel vaartuigen de route van Haarlem naar Oude Wetering. Bij beide uitgangen van het meer bevond zich een groot houten vuurbaken (met een olielantaarn), om de schippers te helpen bij de koers. Soms brandde het licht niet - vooral het baken bij Oude Wetering was blijkbaar moeilij e bereiket k n voo e lantaarnopsteked r t he s al r slecht wee re lichte d was n k .nieme oo n Vaa tg za goedk . Later werd adviep e lantaarnopstekeo d n - sva t lichhe t- r weerkaatst tegen een grote koperen plaat. Slob vond in het Haarlemse archief een verzoek van de uitvinder om loonsverhoging moesj hi ;u zovee n t l extra-werk doen voot poethe r - sen van de koperen plaat. De kosten van die vuurbakens (plus winst) werden weer verrekend mee schippersd t n sooree , t tolgeld dus e innind ; s verpachtwa g , een gebruikelijke methode toen. Duidelij kt schilderachtig he kome t ui n e verhaa n Slova lb naa- vo r ree poginged na e tolheffingesteded vi n m va o n n dergelijke n e aan inkomsten te komen. Handel en verkeer werden erdoor gehinderd, niet wezenlijk door belemmerd. Latere opheffin e rechtedi n va ng was economisch echter wel nuttig. De inkomsten werden door de ste- den overigens productief besteed; allerlei noodzakelijke uitgaven _ _ 20 - -

r dooe rn ko me ndoen . t verhaak blijkhe Oo e t grooho ui lte invloed e toudd en va grad - venstad Haarlem is gebleven, heel lang nadat het bestuur van Hol- land naa s Gravenhag' r s getrokkenewa k lanoo gn e ,nada e econod t - mische betekeni s teruggevallenswa .

e visserijD 3 . Vanouds hadden Leide n Haarlee n m namen e graad s f ^""d^iheer" e groeiendd p o ) e mere n veenwateringee n - uiteindelijn k het Haarlemmer Meer vormend - de visrechten. Het gebied van Leiden was duidelijk het grootst; de noordelijke grens liep vam ongeveer Vijfhuizen in de richting van Amstelveen. Beide steden verpachtten de wateren ween visseraa r - snauwkeuri g afgemeten naar oppervlak- te. De pachtduur was wisselend, vroeger kennelijk drie jaar, voor latere tijden vond Slob periodes van vijf en zelfs tien jaar. • e pachterDi s moesten zicn allerleaa h i regels houden. Namene d s stad hiel n vroonmeesteee d r toezich p alleso t . Deze functinaris liet zic - conforh e bepalinged m - doon e pachterd r s betalen voor al zijn handelingen (keure n netteva n voorbeeldj bi n k mochoo n t)e hij van iedere visser minstens eenmaal per jaar "een goede zode vis" vorderen e gevangeD . e s eigemoesd vi nn i nt star markte d t worden gebrach k daaoo r - tmoes vroonmeestee td p toezieno r . De pacht moest ieder jaar op de vervaldag worden betaald. Om te voorkomen dat de pachter wel zou vissen en verkopen - en dus ver- dienen - maar er voor de vervaldag vandoor zou gaan, moest hij 2 borgen stelle n methodee e vroege- n di e r veel werd toegepasn e t waarvan noga t goedwillendwa l e particuliere t slachtoffehe n r zijn geworden. Interessant is het woord "vroon" bij deze viskwestie. Meestal wordt onder dat woord een dienst verstaan, te verlenen aan de heer. Haarlem en Leiden hadden recht op de visserij op het samengroeien- ds evroonvisseri wa meer t he ;e steden d n e - ,j optreden s "heer"al d , verdienden flink aan de verpachting. Slob stuitt j zijbi en onderzoe n k kwestivroegeree oo p e o kdi e e onderzoekers heeft bezig gehouden. Enerzijds wer n verbani d t me d de visrechten over vroon gesproken als het over die rechten ging, maar anderzijds werde k vaa e oo betreffendnd k e wateren "Het Vroon" genoemd. Wat moet nu onder vroon worden verstaan? De verklaring lijkt mij - maar ik ben volstrekt geen deskundige op dit taalkun- dige gebied; en in de visserij op het Haarlemmer meer heb ik me nooit verdiept - te vinden in de oorsprong van het woord vroon. t oudHe e woord voor hee s froi r e ,tweedenaamvalsvord s fronoi m : e heedud sn r "dava is" t t.wa Frono werd vroon e concreeD . t afge- bakende wateren - er waren heel wat plassen en weteringen die niet hoorden tot het Haarlemse of Leidse Vroon - leverden beide steden e welkomd s du e visrechten e visrechteDi . n waren "va e heernd " maar hadden door hun aard een koppeling aan geografisch herkenbare me- ren en waterlopen. En mensen die op het vroonwater wilden gaan vis- n moestese n heel duidelijke "diensten" verlene e heed n r aa n(du s de stad)e vor d n pacht n va mi , , allerlei betalinge e vroond n aa -n meester t leverehe n n minstene ,va n s "een zode goede vis n dez"aa e functionaris.

t grotMe e belangstellin t verslahe k n Sloi va gb he gelezeng n Va . ons gebied gedurende die vroegere eeuwen wist ik vrijwel niets. - - 21 - -

Wel weet ik aardig wat van de oudste tijd, toen er nog bijna geen water was en de eerste mensen het vrij hooggelegen veengebied bin- nentrokken - vóór het jaar 1000 - en ook wel wat van de tegelijk nuttig n funeste e e uitvening, maat Haarlemmehe r r mees belangal r - rijk economisch verkeersgebie j vrijwemi s lwa d onbekend. Van Slob's onderzoek heb ik veel geleerd - en ik heb ook interes- sante samenhange e geschiedenid t me Zuiderlegmeergebiet n he n va s d ontdekt. Al lezende realiseerde ik me hoeveel materiaal betreffende het Haarlemmer meer zich moet bevinde e archieved n i n n Rijnlandva n , Haarlem,Leide n Amsterdame n n den k nieda i kn tE . e alleed n aa n Frans ee vel d Tij en daa eeuwe maak oo rn daarvoor. Wat valt er nog veel te onderzoeken! Maar gelukkig hebben Slob en Slot reeds een paar brokjes uit de archieven gehaald. drs.P.G.J.de Boer.

Uie gemeented t .

Algemeen n onzI e. brievenbus verzeild n reclame-vouwbladee e , waaro n reproductiee p n glas-in-lood-raampjee n , va ecm 0 3 x 7 3 n va e gemaakt door W.de Kort B.V., Zuringhof 35, 5044 DD Tilburg (tel.: 013-672654)n bijgeleveree n aa weegg k n 2 t raampjka dt.1, He t da e kettinkje voon vensteee r r worden opgehange n worde n t nier pospe tt verzonden maar persoonlijk afgegeven. Het is natuurlijk gekleurd glas en het raampje laat afbeeldingen zien van "de" molen, een vliegtuig, het gemeente-wapen, de Cru- quius, het nieuwe raadhuis en een stukje ringvaart.

Jan Eveleens. Op 55-jarige leeftijd overleed na een langdurige ziekte n EveleensJa , , inwone n Rijsenhoutva r , medewerkee d n aa r Hoofddorpse Courant en de dukkerij Koning te Hoofddorp. De heer Eveleens heeft altijd voor de plaatselijke geschiedenis veel be- langstelling gehad welke o.a. tot uitdrukking kwam toen hij in e Deining"D n 198 i e Hoofddorp1t " r gelegenheite , e begund n va -d stigersavon n onzva de stichting zijn prachtige dia^-voorstelling presenteerde t bijzondeMe . r veel zorj langn liefdhi e g ed ha tije d besteee samenstellind n aa d g ervan, waarbij nadruk werd gelegp o d het ontstaa n onzva ne polder t gesprokeHe . n woord werd verzorgd fhuizenaaj Vi doo e d r r Piet Klaassen. Ook was hij natuurlijk met de historie van Aalsmeer goed op de hoogte. We hebben een enthousiaste begunstiger in hem verloren. Zijn werk zal echter niet zo gemakkelijk vergeten kunnen worden.

Sadhoevedorp. De "Westerpost-Haarlemmermeers Weekblad" is het officieel orgaan van de actieve dorpsvereniging van Badhoevedorp. Begin maart j.l .n stembiljeee heef j zi t t afgedruk t bladda n .i t Daarbij werd aan de lezers verzocht aan te strepen welke bestem- ming moest worden t terreigegeve e gebouwehe d e n d n e naa nn va n "Badhoeve". _ _ 22 - -

r staaE t n.lg .no iets overeind dat in de vorige eeuw door mr.Amersfoordt, e eerstd e eigenaar van de model-boer- deri e Badhoeve""D j , werd neergezet. - ge e d k Alleoo n e n meente zijn het er wel over eens dat deze schamele res- ten bewaard moeten blijven, maat da r s goekapa nd wan- - be n ee k oo nee e z r stemming krijgen. Vandaar dat stembil- jet, waaron ee p groot aantal be- stemmingen stond aangegeven. Deze waren voorgesteld doon twaalftaee r l inwoners van het t bestuuhe dor n e p r vae dorpsverenid n - ging wilde weten waarnaar de voor- keur ingezetede r - nen uitging. - Meop n e heefd p o t roep van het bestuur levendig gereageerd. Velen waren voor het aanleggen va n een modeltuin op de bijbehorende grond n kinderboeroee f - deri f wandelpadejo n Restant boerderij "Badhoeve" t erbi n me jeujee - Zuidkant tussen voormalige de-boule-gelegen- koestal en woning.______heid. In het gebouw (schuur) zou - daar Voelden ook velen voor - een pannekoekenhuisje kunnen worden geëx- ploiteerd. Maat hoogshe r t aantal stemmen kregee t n ni toct he h n richtesociaal-cultureelee t to n n maatschappelije - k centrum. — - 23 — —

Monumentenzorg in Haarlemmermeer.

t vooTo r kor t gemeentebestuuthe bestonj bi r e d r weinig belangstel- ling voor "monumenten". Onze stichting heeft jaren achtereen gepro- beerd bij onze vroede vaderen aandacht voor dit onderwerp te vragen. Met uitzonderin n enkeee n l va graadsli d maar meesta l moreewé l- ge l steund door de burgemeester was men niet van plan tijd - laat staan n dezgeldaa e - lzaa e schenkent k . Toch waren wij in het bezit van echte historische monumenten,die ook als zodanig geregistreerd stonden, maar dan wel zonder dat men zicn gemeentewegva h e offer d behoeveha s e getroostent n . Al vele jaren staat namelijk op de rijksmonumentenlijst een vijf- tal objecte s "monumental n " opgevoerd t.w drie d . e stoomgemalen, e mole d e Eersteling"D n t bijbehorendhe n e " e molenaarshuise d n e , "Witte Boerderij e Hoofdvaard n aa " e Hoofddort t p (zete n onzva le stichting). Maar daarbij bleef het dan ook. Dat het gemeentebestuur geen haast had met opstellen van een gemeentelijke monumentenlijst is overigens niet zo vreemd. Om daar- toe te komen moet heel wat werk worden verzet, want men moet alle gebouwen en andere objecten (b.v. oude fraaie bomen, bruggen, zelfs stukjes landschap) gaan inventariseren en dat betekent dat e geheld n me e gemeente door moet reize m vas o ne legge t t t nwa misschien voor plaatsin e monumentenlijsd p o g n aanmerkini t u zo g kunnen komen. Maar.... het plaatsen op die lijst betekent opnieuw het stuk-voor- stuk bespreke n beoordelee n e voorlopid n va n g genoteerde objecten. Voorts heerst er bij eigenaren van gebouwen nogal eens een onjuis- e opvattint g ove e gevolgend r , verbonde t plaatse- he ge n n aa n va n bouwen op zo'n lijst. Of - dat komt misschien nog meer voor - men heeft helemaal geen idee wat dat allemaal inhoudt. Kortom: men deed van gemeentewege jaren achtereen of men met dat alles niets s jammei t rda t en wan e make td ha intussen r nogae t verlos i wa ln - ren gegaan wat anders misschien bewaard had kunnen blijven. Zeker e welvaartsstaad omdan i e toew g t no n t leefden, waari e schatd n - kistbodem blijkbaar nooit te zien was.... g noemenTocma h t belei o z da heef ) t n niedhe me t (aln t me skunne n voortzetten, want er werd van hogerhand druk uitgeoefend en zo kwam men er ook - mede door voortdurend waarschuwen door onze stichting - tenslotte toe ook in de Haarlemmermeer de zaak aan te pakken.

1979. In het jaar 1979 heeft een klein aantal personen, waaronder bestuursleden van onze stichting, een voorlopige inventarisatie tot stand gebracht, zodat men "een aanzet" had voor het grote werk. Het is - zoals met zoveel dingen - als er eerst maar een begin is gemaak f meen komo e resda trn d t mi vanzelft . En dat was hier dan ook het geval, want op 23 november 1981 werd n gemeentelijkee e monumentencommissie officieel geïnstalleern e d e commissii di nk "Meer-Historie oo s i e " vertegenwoordigd. Deze commissie heeft gebruik gemaakvoorlopige d n va t e inventari- satie en daaruit ruim 250 objecten op een nieuwe lijst geplaatst. Aan de benoeming en installatie van genoemde commissie was een an- der belangrijk feit voorafgegaan t.wt vaststellehe . n ee n va n gemeenteli e monumentenverordeninjk 9 maar1 p o tg 1981. - - 24 - -

In de monumentencommissie kregen zitting een raadslid, iemand na- men e bond s d "Heemschut", idem namens "Meer-Historie"e ,d iden va m bouwtechnische dienst en drie "belangstellende burgers". e zijW n natuurlijk gelukki t dezme ge ganzakenn va g , temeer omdat uit alles blijkt, dat er nu met vaart, optimisme en toewijding wordt gewerkt. e bereidwilligheid Danj zi k e voorzitted n e monumentenva d n va r - commissie zijn we in het bezit gekomen van de tot dusver bereikte resultaten.

fhuizenj Vi e commissiD . e heef e gemeentd t e ingedeel n aanee -n i d tal gebieden rondo e belangrijkstd m e woonkernen. Mede gezie e verwachtd n e bouwwerkzaamhede Vijfhuizej bi nt he n (i n kade n "Noron"va r ) heeft .met gebie di nt eers he d t onderzochte D . resultaten zijn neergeleg n overzichtee n i d , uitgebracht december 1982. It njaa di aprir n kwava le inventarisatid m n Abbeneva e s gereed. Late re orded kome n :aa n panden rondo e Luchthavend m , Hoofddorp, Nieuw-Vennep en de Randgebieden. Men hoopt eind 1983 de gehele ge- meent e hebbet e n geinventariseerd. Dat zou prachtig zijn. Alle hulde voor het voortvarend werken. n ande e a afrondin N n r ee zulle n va g n doo e commissid r e voorstellen worden gedaan aan B. en W. om bepaalde objecten op de lijst van gemeentelijke monumente e plaatsent n . n aanziee woonkerTe d n va n n Vijfhuizen e.o. heef e commissid t e onlangs voorgestel 1 objecte1 m o d s zodani wijzee t al n n naa g (dit is door de plaatselijke pers al openbaar gemaakt). Het college van beginsen t voorstei da s i t . me lW l n accoore . B d gegaan, terwijl de eigenaren van die panden van een en ander in kennis zijn ge- steld en - indien zij dat wensen - kunnen zij tegen plaatsing op die lijst bezwaren indienen. Tenslott4 februar2 p o s i ei j.l. doo Raae n verordenind r ee d g vastgesteld op grond waarvan subsidie kan worden verleend in de kosten van instandhouden van gemeentelijke monumenten. Voor dit doel is jaarlijks ten hoogste ƒ 100.000.— beschikbaar. s boekwerkjeDal e s uitgegeven inventarisaties zie r keurie n g ver- zorgd uit e teksteD . n zijn samengesteld door mevrouw drs. L.Bakker- Belt en de tekeningen (van de objecten) zijn gemaakt door ir.J.A. Lotgerin C.C.Struyckenn e g . c "Y / / - - 2 - -

"Meer - HISTORIE" verschijnt 5x per jaar (jaarverslag inbegrepen). No.4, dec. 1983. 11e jaargang. Hoofd redactie: W.Slob, Hoofdweg 743, 213 Hoofddorp(02503-16638A M 1 )

Verzorging en verzending: J.P.Wieringa, Kromme Spieringweg 438, 2141 NA Vijfhuizen (02508-1412).

Samenstelling bestuur: voorzitter:A.J.de Koning,Kruisweg 1097,213 V Hoofddorp(02503-16617C 1 ) vice-voorz.:mr.R.M.Dunselman,Hoofdweg 1372, 2153 LV Nieuw-Vennep (02526-86515) secretaris: L.R.den Otter, Zeemanlaan 25,117 C BadhoevedorB 1 p (02968-2139) penningmeester:P.F.J.Everaardt,Sikkelstraat 51,215 P Nieuw-VenneC 1 p (02526-72612) leden: drs.P.G.J.de Boer, Terweewe , 234 OegstgeesN 69 gC 1 t (071-172780) Fr.de Jong,Leeghwaterstraat 29, 2132 SN Hoofddorp (02503-16682) D.Prins, Ülympiastraa , 143 23 RijsenhouX tK 5 t (02977-20187 Het postgironummer van de stichting is 35.11.852 t.n.v."Meer-Historie" te Nieuw-Vennep; bankrek. no.15.55.92.564. of 47.50.77.393.

Nieuwe begunstigers kunnen zich opgeven bij alle bestuursleden, doch bij voorkeur bij het secretariaat. Minimum-contributie bedraagt ƒ15,— per jaar. Betaling na ontvangst van accept-girokaart.

t nummerInhoudi n va :d

blz. 3 Bestuursmededelingen 6 Glorieuze intocht van een burgemeester 13 Enige gegevens omtrent bevolking Haarlemmermeer- 1A 5er Nieuws in L.he ti ,kor tj_ Zuid e omgevind t Ui g7 1 8 1 Verweven families 19 Paarden uit de Meer voor de Haarlemse reinigings- 20 Boek- en bladbespreking 22 Kort historisch nieuws Bestuursmededelingen.

Samenstelling t ogenblibestuurhe p O k. zij r drie n e vacaturese D . samenstelling van het bestuur is thans alsvolgt: Voorzitter: A.J.de Koning; Vice-voorzitter: Mr.R.M.Dunselman; secre- taris: L.R.den Otter; penningmeester: P.F.J.Everaardt; - ledenhe e d : ren Drs.P.G.J.de Boer, Fr.de Jong en D.Prins. Voor volledige adresse n telefoonnummere n e hiernaaszi s t binhe -p o t nenomslag. Historische verzameling. De verzameling van historisch waardevol- le voorwerpe wees i n r aanzienlijk vergroo n schenkingentva dool ta r . Omda e ruimtd t e niet toelaat nummedi n i rt alle aanwinste e vert n - melden volstaan we met die welke in het 1 e halfjaar werden ontvan- gen e zijW .e gever d n s dankbaa n hopee rt vele da n voorbeel hu n d zullen volgen. Van mevrouw Roest, Spieringweg 599, 2141 EB Vijfhuizen: een prijscourant van Boeke en Huidekoper uit 1915 Van mevrouw v.d.Marel-de Wilde, Spieringwe Zwaanshoeke t 3 88 g ; melkcontroleboekje8 1 s e erved n n Va P.J.Esselink, Sloterwe e Badhoevedorpt 7 44 g e d a vi , familie P.GroenewoudT Rijnlanderweg 1294 te Nieuw-Vennep; een boerenwagen, Groninger model; een lemoen; een gareel; een haam; een hooirijf; twee bietenmessen; een losse zeis; een zicht n lossee ; e dissel; twee zichtstelen n aardappelhoree ; ; voetploeg n bietenspaee ; n rappore commissiee d ; n va t e ziekte- verzekeringe t 1926ui n ; twee uittreksel t kadastehe t n ui s va r e Haarlemmermeerpolde d n kaar1889 n ee ;va t n 1854 va rn uit ee ; - treksel van een procesverbaal van veiling van een boerderij; een kwitantie van kooppenningen; een getuigschrift van het niet bestaa n inschrijvingeva n n hypothekeva n t 1889ui nn ee ; uittreksel perceelsgewijzen kadastralen leggers; een aanslag polderlaste t 1889 ui nn verklarin ee ; n provva gn gemeentele . . indeling; een extrakt procesverbaal van veiling en toewijzing landen Haarlemmermeerpolder n pachtcontracee ; 1893t ui tn ee ; extract boedelscheidin t 1875 ui gn exemplaa ee ; e condi d n va r- tiën verkoon boerderiva ee n n va pt 1889 ui j ; twee pachtcontrac- t 1940teui n n aansla;ee g grondbelastin 1894t ui gn aansla ee ; g grondbelastin 1889t ui gn aansla ee ; g Rijnlandsbundergeld. Optreden naar e grotbuitend a N e .uitstallin n voorwerpeva g t ui n onze historische verzameling landbouwwerktuigen en gereedschappen t.g.v. het jaarlijkse concours-hippique, waarover we reeds in ons september-nummer berichtten, werd ook in september nog naar buiten opgetreden. Op 16 september werd door de heer Fr.de Jong in het Parochiehuis vae r.k.kerd n e Hoofddort k n praatjee p e gehouden ove e historid r e van de Haarlemmermeer. Spreker had ook een aantal boeken meegebracht, Voor alles bestond veel belangstelling. Ook hier bemerkten wij met veel genoegen dat het werk van onze Stichting steeds meer waardering en aandacht e bevolkingkrijgd j bi t . 7 septembee volgend1 D - g da e- bleer opnieut da k w toen mevroun va w Niel met een tafel met boeken, kaarten e.d. aanwezig was in de hal t oudvahe ne raadhui e Hoofddort s r gelegenheite p n doot ee he r n va d Haarlems Dagblad georganiseerde fietstocht, waarbij ook allerlei historische vragen moesten worden beantwoord. Culturele Raad Haarlemmermeer. Op maandag 12 september 1983 is in e Deining"D e Hoofddort " p onder voorzitterscha n wethoudeva p r A.A. de Leeuw een openbare installatievergadering gehouden van de Cultu- rele Raad Haarlemmermeer. Onze Stichtin s daarbiwa g j vertegenwoor- digd door haar bestuurslid Dunselman. Na een kennismakingsronde, waarbij de adspirantleden in het kort j doenzi t ,vertelde wa j werzij e raan zi d e dn e d wi nofficiee - ge l installeerd doo e wethouderd r . Daarop vond plaats verkiezing van het dagelijks bestuur en verdeling van de taken. Tot voorzitter van de raad is gekozen de heer J.A. Burggraaf uit Badhoevedorp. e veelomvattendGeled p o t e Cultureled taan va k e Raad Haarlemmermeer zijn diverse sekties gevormd, waarvan de sekties cultuurspreiding en cultuurconservering de meeste raakvlakken zullen hebben met onze Stichting. Deze sekties staan onder voorzitterschap van respectie- velijk de heer H.te Velde en mevrouw A.A.Bakker-Belt. Na sluiting van het officiële gedeelte van de vergadering was er gelegenhei n m drankjonde o dt ee geno he n r va te nade t elkaame r r kennis te maken. Namens de Stichting Meer-Historie is de Culturele Raad Haarlemmer- meer gelukgewenst met haar installatie en werd de verwachting uit- gesproken op een goede en intensieve samenwerking. Het nieuwe boek. Als men dit onder ogen krijgt is het nieuwe boek van drs.P.G.J.de Boer "Haarlemmermeerders in Moeilijkheden" (aspec- e medisch-socialegeschiedenisid n teva n e vorigeeeuwd n ) reeds een maand in de verkoop. e auteuD r heeft getrach o goez t d mogelij e beschrijve- t k pi e d e ho n oniers en de na-pioniers leefden met de problemen van ziekte, ver- zorging en overlijden. Het wonen in de vaak primitieve huizen, de burenhulp en het werk van doktoren en vroedvrouwen komen ter sprake, evenal t gebruihe s n huismiddeltjeva k t optredehe n e n svolksge- va n r nezer n kwakzalverse s . Geinteresseerden kunnen "Haarlemmermeerder n Moeilijkhedeni s - be " stellen door ƒ19,50 (prijs voor leden) of ƒ24,50 (prijs voor niet- leden) over te maken op giro 35 11 852 van de penningmeester van "Meer-Historie" te Nieuw-Vennep. Ze kunnen het boek ook bestellen bij onze penningmeester e heed , r P.F.J.Everaardt, Sikkelstraa, 51 t 215 P Nieuw-VennepC 1 j ontvange zi n accept-girokaart; ee n da n . Historische markt 1983. Onze Stichting nam op 1 oktober j.l. deel aan de z.g. historische markt, georganiseerd door de Culturele Raad n Noord-Hollandva , sectie Geschiedbeoefening. In het Alkmaarse Culturele Centrum "De Vest" kwamen vertegenwoordi- 7 historisch3 ger n sva e verenigingen bijee n lietee n n daar doormid- n uitstallinee n deva l p tafelo g n panelee s n zie p welo n k terrein der geschiedbeoefening zij werkzaam zijn en op welke wijze zij hun doel trachten te bereiken. "Meer-Historie" lie j haatzi rzie t medewerkinda n g verleendj bi e t uitgevehe n boekeva n n ove e geschiedenid r r Haarlemmermeerde s j zi , toonde aan dat zij zich met de ruimtelijke ordening bezig hield, eveneens met de monumentenzorg, dat zij een kwartaalorgaan uitgaf en begunstigersavonden organiseerde, benevens tentoonstellingen. Van de kant van de zusterverenigingen werd veel belangstelling ge- toond voo e wijzd r e waarop onze historische verzamelin t stanto g d komt, uitgebreid wordt en wordt beheerd. e medewerkind n benijdd Me m o e Stichtin d s n on e va g g Kreatief Kontakt uit Nieuw-Vennep e zorgdi , t voor opknappe- ge n herstee e nd n va l schonken voorwerpen. Indruk maakte vooral de wijze waarop aanwins- ten geregistreerd werden. Ter n albuplaatsee ms aanweziewa t kleurenfoto'me g n aantaee n lsva gerestaureerde voorwerpen, benevens enkele certificaten, welke aan schenkers worden uitgereik s danal tk voomedewerkingn hu r . Het was een leerzame dag, vanwaar we voldaan en rijk aan opgedane kennis huiswaarts keerden.

ONTWATERE LE E D .

Oude litho uit de nalatenschap van mevr.G.v.Wijk-Rezelman Glorieuze n burgemeesterintochee n va t . Het was dit najaar precies 75 jaar geleden dat een groot gedeelte van de Meerbevolking vrij-af had, want het zou groot feest worden. Nadat burgemeester Lantzendorffer 45 jaar de scepter over de Meer had gevoer dn nieuwmoesee r e t eerste burger worden ingehaald. Grote feesten werden er toen zelden gevierd. Voor het laatst in 1905, toen men het 50-jarig bestaan van de gemeente vierde. Dat was groots opgezet en de hele bevolking was blij zich eens even te kun- nen ontspannen. In mij nn groobeziee s ti t album waarin mijn vader alle foto's- te , legrammen, brieve n krantenknipsele n p zijo s n "blijde incomste- be " trekking hebbende heeft laten opplakken. Zelfs rekeningen en feest- liederen komen er in voor. Daarom is het mij mogelijk een volledig beel e wijz d e gevet dn eva n waaro e bevolkind p g haar derde burge- meester "inhaalde" t werHe .d inderdaa n grootee d sn feestee k Oo . stijlvol feest en het moet grote indruk hebben gemaakt want dikwijls heb ik gehoord van bejaarde lieden dat zij zich nog heel goed dat "inhalen" ,van mijn vader konden herinneren. Voora p degeneno l e di , in het stille zuiden van de gemeente woonden, schijnt die gebeurte- n grotee s e ni indru e hebbet k n gemaakt. Daa Abbenen i r n omgevine s g gebeurde zo weinig. Van watersportbeoefening in een omvang zoals wij die thans kennen was in de verste verte nog geen sprake. Er was geen openbaar vervoer, er gebeurde feitelijk helemaal niets. En nu waren zij zelfs de eersten die getuigen konden zijn van het grote feest e polderbevolkind t da g wachtte... Mooi weer. Het zou te veel ruimte vergen wanneer alles wat mij be- g hieu wordekenda zo s overe i d di rn meegedeeld. Mijn bedoelins i g veel mee e latet r n uitkome p welko n e wijz n feestvierdme e n voorae e l om zoveel mogelijk namen te noemen van personen, die daarbij min of meer op de voorgrond traden.

Commissie van ontvangst 1908 Daas b.vwa r . allereers e feestcommissied t j bestone hereZi .d t nui d C.F.J.Heinsius (notaris), J.Klomp, W.G.d y (gemeente-opzichter)He e , C.Biesheuvel,S.Silver (huis- schilder), Ant.v.Wijk, A.Voge- laar, G.v.d.Heuvel, J.A.Over- meer (notaris), W.Valkenburg ;-V-;i^P^:W't^VV--'- (hoofd ener school), C.M.Ver- kuyl, W.Spierings, A.A.v.Wijk, J.H.v.Dorsten, J.de Graaf, R.P. Offringa, D.Beelen en v.d.Marel. Hoewel ik niet alle beroepen der genoemde heren l weetwe s i , zeker dat het merendeel tot de voorname landbouwers behoorde. Van deze feestcommissie waren er enkelen naa e KaaD r g geko- e nieuwd m o e n burgervademe r en zijn familie op te wachten e gemeented n e binne e leit n - den . P.J.Weyenberg, directeun va r de stoombootonderneming "Cars- jens", had aangeboden om de bur- gemeester gratis per salonboot vanaf Leiden naa e steiged r r van het stoomgemaal "De Leegh- water" te vervoeren, welk aan- bod dankbaar was aanvaard. D e- zoal boog la st gebruike- W.G.de Hey (gemeente-opzichter) lijk - te Leiden aan de Beesten- markt gemeerd en daar ging het gezelschap Slob aan boord. De burgemeester was per trein om precies tien uur "stadstijd" te Leiden aangekomen. Zijn gezelschap beston totaat ui d l ongevee 2 personen1 r . Zoals gezegd werd de burgemeester op de steiger van het stoomgemaal ontvangen door enkele leden van de feestcommissie t.w. de beide wet- houders B.Biesheuvel en Peter Verkuyl, de landbouwer van Wijk, nota- ris Overmeer namens Nieuw-Venne e here- d na n n e p y HeinsiuHe e D n e s mens Hoofddorp. Er stonden landauers (open rijtuigen) elk bespannen met twee paar- den, gereed voor de tocht van ca 12 km naar Hoofddorp.

De tocht. Gelukkig was het mooi herfstweer. Te Abbenes aangekomen wer e feeststoed d t geformeerd e bestonDi . d uit: voorop enige mili- taire e paardt n , gevolgd door twee heraute n historischi n e kledij eveneens te paard gezeten. Daar achter een erewacht van een twintig- tal jongeliede e paardt n , getooi t sjerpe me e dkleured n i n va n Haarlemmermeer: wit en blauw, terwijl de paarden feestroosjes van papiee staarted n i r n gevlochten, droegen. Onderweg groeid e ruiterstoed e n wanneeaa t n hofstedee r e werd gepas- seerd waar men over paard en ruiter kon beschikken. Op den duur was het aantal beredenen aangegroeid tot bijna honderd! Maar ook reden mee ettelijke tientallen wilrijders en wielrijdsters, allen droegen witte pette n oranjesjerpene n . Vooraan achter de herauten reed ook de vaandeldrager der gemeente, want onz n ooie e s ti gemeentn eigeg ee no d nr ha e vaandel t he f O . wordt getoond wee t vroegek niet i te he raadzaa d k mee I t .n i da nr l werd bewaard. r liepeE n deputatie e Gereformeerd d t vaandeln me s va e me s e Jonge- lingsvereniging, de Wilhelmina-vereniging en van Patrimonium, en verdeeld over de stoet, enkele muziekcorpsen. Abbenen va e n Nieuw-VenneDi e s p hadde t gemakkelijkhe n , wanj zi t n Plezier n Ja plaatsj kregeee n t warek ee Da .el n ni en lange rijtui- gen voor "groepsvervoer n tegenwoordime u zo " g zeggen. Opvallend fraa n kleurrij2 damese i2 n groe ee n e paars va di p,s wa k- gewijz 1 provincië1 e d e n moesten uitbeelden - e fietsteZ .op e d n i n n trokkee toch e me tn voora e aandach d le jongd n eva t mannen. Men volgde de oostelijke Hoofdweg, die voor alle ander verkeer werd afgesloten zodat zich dat moest verplaatsen langs de westelijke Hoofdwe e optochd n e g t nergens voor behoefd r e wijkent de t n ui eEe . eerste officiële verkeersregelingen!

Toespraak t hoof n He schoo n Nieuw-Vennepva d.i 5 l e heed , r Valken- burg, hiel n toespraaee d n ziji k n school waat gezelschahe r p werd ontvangen en het dochtertje van de hervormde dominee Warnaar, een boeket bloemen aanbood. Alles nam nogal wat tijd in beslag zodat men pas om drie uur in de midda e Hoofddort g p aankwam waar "ee nl duizen scharwe n va ed men- sen" stond te wachten op de dingen die komen zouden. Men sprak van n "welhaasee t Amsterdamse drukte" e officiëlD ! e ontvangst von- na d t raadhuihe n i tuurlij n se plaatj bi k s waat muziekcorphe r s "Lang zal hij leven" speelde. Dat was weliswaar niet erg origineel maar goed bedoeld. De opgestelde leden van de gymnastiekvereniging zongen een eigen lied, gedrukt door een bekende Hoofddorper: N.v.d.Pol, waarvan de eerste strofe luidde: e Haarlemmermee"Weesd n i t s welkoon j bi m r "Weest welkom, wij brengen U hulde en eer Zij stonden onder leiding van de populaire directeur Van der Linden. Er ware k kleuter oo ne "turners" d j bi s , zoal e toez s n genoemd wer- den, en een verslaggever stelde vast: "Vooral het aardige zoontje van de burgemeester had schik in die kleine turners...", 't Zal wel waar zijn, maa k herinnei r e nietm r e rs meer van! In Hoofddorp kreeg mevrouw Slob bloeme n "heva n t dochtertje d n va e t hiehee he e Groot"D rt deurwaardeda k neeI n . aa m e GrooD r- be t trof. Het zoontje van dokter Nanninga bood het gezongen "Welkomst- lied",keurig gecalligrafeerd aant doom Nanningdi Wi r k den.t I da k a gedaan werd, want die is van mijn leeftijd (hij woont tegenwoordig in Canada, waar hij het goed maakt). Maar er gebeurden nog meer feestelijke dingen. Zo strooiden de meisjes Roodenburg n Vuure r Va Sly de n e s n n vana Va ,t raadhuis he f - balkon bloemen naar beneden.

Inhuldiging. Op deze begroeting volgde de installatie-vergadering waarvan de loco-burgemeester Barend Biesheuvel "Oude Barend" ge- noemd e leidind , g had. Namen e raadsleded s n spra t oudsthe k e lid, G.B t Hooft.' t dienUi . s toespraak bleek dat de benoeming van de burgemeester niet door allen t vreugdme n instemmine e s begroetwa g . Zo ziet men dat er weinig nieuws onder de zon is. Uit een bewaard gebleven knipsel t katholiekui r blijke t da et kringen nogal weerstan s gerezewa d n tegen een eventuele benoeming van een a.r. burgemeester. Vreemu d zo wan n tme die tegenzin eerder verwacht hebben uit liberale kringen, welke toen i n onze gemeente toch een flinke vinger in de pap hadden. De - liberalredacti e d n Meer- va e - bode had eerst geschreven dat een li- berale burgemeeste p zijo r n plaats zou zijn naast twee a.r.-wethouders. Het blad had ook ruimte geschonken n blijkbaaee n aa r nogal hatelij- in k gezonden stuk van een zekere heer Udo, de landhee n "Vondei'va r s Landleeuw" (waarover vorig jaar vrij veel ge- e Hoofddorpsschreved n i s i n e Cou- rant) . e NieuwD e Meerbod - bestaae - g nb t

Barend Biesheuvel, locoburge- meester, wethouder van 6.3.19Q7 - 9.3.1915.______n concurrenee e s D wa n va t Meerbode en anti-revoluti- onair. Zijn redactie schreef kort vó"<5 e inkomsd e r d n va t nieuwe burgemeester dat de Meerbode blijkbaar overstag s gegaawa n gezie t feithe n , dat zij geschreven had het toe te juichen dat men van katholieke zijde de bezwa- d latereha n nn vareme n e n dus nu algemeen hoopte dat de nieuwe burgemeesteg no r vel et belanjarehe n i gn vae gemeentd n u mogezo e n werkzaam zijn...

Brieven. Uit de bewaard gebleven brieven is er een van de heer J.L.Leestema- ker te Hoofddorp, die een der weinigen was met een telefoon (no.4). Gerrit Blanker t Hoof' s t Op 23 september, toen nog wethouder van 5.3.1915-2.3.1916 maar officieus bekend was dat Mr.Slob tot burgemeester benoemd zou worden, richtte Leestemaken ee n zonm e rhe dm ziche r brie t pe h to f drietal prentbriefkaarte t zijme nn huis erop t.w n gezieéé . n vanaf de brug voor het raadhuis, één waarop de laan, ook gezien vanaf het raadhuis met aan het einde het huis van Leestemaker en tenslotte één met gezicht op zijn huis vanaf hotel Treur. "Hierdoor kunt U- edelgestrenge tevens overtuigen hoe schilderachtig het huis gelegen is en geheel afzonderlijk staat. Zeerg emakkelijk kunt Ued.Gestrenge zien op nr.2 dat men van de laan op het erf rijdt, waar ook een zij- uit- en ingang aanwezig is. In de hoop dat U hiermede een goede voorstellin r genz." t bewustee krijg he e d .n k va eti panb he d Blijkbaar wilde Leestemaker zijn huis - waar later dierenarts Zuy- dam gewoond heeft - verkopen of verhuren. Het ging niet door want e burgemeested r bouwde liever zelf naar eigen inzichte n behoefe n - ten. Maar voorlopi j zijhi n m n herenhuiintrena gee t n he i k n aa s Raadhuisplein te Heemstede, naast het oude gemeentehuisje aldaar van waarui e eerstd t e tijk onzoo d e gemeente werd bestuurd.

Oude Barend. Toen de benoeming "er door" was nam ook oude Barend Biesheuvel de pen ter hand en schreef: Zeer Geachte Hee n Vriende r , n avonva dj mi rech s twa aangenaat He n telegrat ee mhe n va m kamerli Wichern va d s e ontvangebenoemdt nwa U t .da n Later een telegram van de heer P.C.'t Hooft en later nog een van n anderee k stuurd I .n telegra ee U e n felicitativa m n e e door dezen kom ik ook namens mijn vrouw U hartelijk geluk- w wensebenoemingU t me n k hooI t God. da p s zegen erop ruste. De mens wikt, God beschikt en zo is het in het leven, ook in deze zaak. Wij hopen van harte dat wij samen nog mogen werkzaam zijn tot bloei en zegen der gemeente.... n aangenam u ee getuigen t voo j he n mi rIka t ke da n tijding s nadawa was ministek k i tI . r Heemskerk gesprokel we d ha n hopende, maar dan weer eens minder moed. De benoeming blee o lanz f g uit. Nadat ik bij de minister was geweest heb ik nog een brief geschreven t waarirondme k ei n woorden schreef: bewaars on t voor Gravenstein en geef ons Mr.Slob. Enfin, de zaak heeft thans zijn vervulling..... Hartelijk w gadU n mij e n ee j ngroete mi U vrou n n va aa nw en Piet, verblijf ik Uw toegenegen vrienden B.Biesheuvel en echtgenote N.B. e hee"Pietd rs P.A.Troostwa " , t advocatenkantooklerhe p o k r van Mr.Slob n getrouwe Trijntje , en t me de Biesheuvel. Vandaae di r groeten! Late e secretariu d Pie zo p ro t n Haarlemmermeeva e r kome n tene n - slotte ook nog burgemeester van Waddinxveen worden. Overigens geeft dat briefje een kijkje achter de toenmalige scher- men k mogI . e hierbij aantekene t mijda n n vade n Rotterdai r n ee m niet onbelangrijk e politied n i d gespeeldl ha d kzittinro eha j Hi g. in de raad aldaar voor de a.r.partij, maar door al die activiteiten en zijn drukke advocatenpractijk dreigde zijn gezondhei e niedi t- d te sterk was - aangetast te worden en werd hem aangeraden het wat kalmer-aan te gaan doen. Vandaar dat hij solliciteerde naar de vacant gekomen betrekking van burgemeester van Haarlemmermeer. - - 1 1 -

We hadden toen juist het ministerie Heemskerk met bekende figuren s Idenburg,Talma,Regoual t schihe t n roeKolkman pe the va r n aa n van Staat.

Gemeenteraad. De raad, welke de installatie-plechtigheid bijwoon- de bestone vogendd t ui d e leden: B.Biesheuvel, A.Rombout, L.v.Andel, W.Pruissen, J.Kooy, K.Kistemaker, T.C.Los, G.v.d.Laan, C.Eijken, R.W.Lammerts, J.H.M.Evelein, P.de Breuk, Jb.v.Zijverden, G.A.A. Knaap, G.B.'t Hooft en P.Verkuyl. e Ninstallatid a n receptiee e e waarvan velen gebruik maaktet me m o n de nieuwe burgemeester kennis te maken. Des avonds had deze de raads- leden uitgenodigd tot deelneming aan een feestelijke maaltijd in "De Beurs", waaraan ook verschillende studievrienden van hem (hij was toen 32 jaar) aanzaten, benevens naaste familieleden. Treur diende voor in totaal 33 personen een rekening in van bij elkaar ƒ240,70, waarbij inbegrepen 7 flessen champagne en 10 fles- sen wijn, benevens ƒ2,70 voor stalling! e ambtsketenD e Barendi , d Biesheuve e burgemeested l d omgehangenha r , s doowa r laatstgenoemde zelf gekocht ƒ32,8me n e 0t hard vóór-vóór- oorlogsgeld betaalRotterdamse d n aa d e juweliers Schreude & Bakr - steen . N.B. Deze ketting werd op wens van burgemeester van Stam bij zijn afscheid door onze familie aan de gemeente aangeboden, waardoo n bijelkaat beziva he s ri n t i dez ru n edri e ambts- kettingen. n nieuwee n e eersted va n hiermedburgemeesteE n g da da e s wa e n te r eind n begoe n ambtsperiodeee n , welk 3 jaa3 eu duren zo r n 194I . 1 werAdriaa. Mr d n Slo 5 jaa6 bginn e r g daarmed t pè"sioeneme , waarvan hij niet lanu genietezo g n want begin 1945 n gevoloverleete j - hi d ge van een maagbloeding in het noodziekenhuis, gevestigd in de Huishoudschoo e Kruiswed n aa le Hoofddorp t g . Slob.

Naschrift. s opvalleni t He t weliswaada d t grootsthe r e gedeelt e Meerd n -va e bevolking getuige kon zijn van de blijde inkomst, maar dat het uiterste noorde r gemeentde n e zicn veeee hl grotere inspanning moest getroosten om e,r ook maar iets van te kunnen meemaken. Ik vond een briefje van de heer M.Sterk wonende te Haarlem in de Tempelierstraat, gedagtekend 17 februari 1909, waarin hij schreef dat ook het noordelijke deel van de gemeente graag iets had willen doen om de burgemeester feestelijk te ontvangen, maar wegens te korte tijd van voorbereiding werd het voorlopig uitgesteld. n zicMeka nh afvrage t n Haarleiemani wa n e di dm e makewoont u n t t noordelijkhe heef t me t e deen onzva le gemeente t wordHe . t duide- lijker wanneer men weet dat de familie Sterk zich bijzonder inte- resseerde voor de buurtschap bij Halfweg, later genoemd: Zwanenburg, N) l l

Na 25 jaar: Aubade onder leiding van de heer Vis, hoofd van de Openbare school te Hoofddorp in 1933 gebracht aan de burgemeester bij zijn 25-jarig ambtsjubileum.______- - 3 1 -

Enige gegevens omtrent bevolkin n Haarlemmermeer-Zuidva g . Uit het bevolkingsregister van de gemeente Alkemade (Bureau voor Genealogie, Den Haag).

In de tot de gemeente Alkemade behorende Kagermeer, hierbij inbe- grepen het eiland Abbenes, waren langs de ringdijk tussen Huig- sloot en De Kaag, reeds in de periode 1846-1848 enige bewoners in- geschreven r plaatsTe . e ongeveer waar tegenwoordi e Dr.Heijelaad g n op de ringdijk uitkomt, stond als: e Huigsloted 1 . nr r watermolen, dienend voo e bemalind r g vae toed g napart no n e Huigsloterpolder. Deze mole s onbewoondwa n , nr. 2 Gaande in de richting Leeghwater, stond dan een grote schuur, ook onbewoond, wellicht de latere hoeve, genaam e schapenschuurd d . nr. 3 werd bewoond door Mourits van Tol, arbeider met gezin van 6 personen, gekomen van Nieuwe Wetering, nr 4 .wer d bewoond door Willem Moerker n echtgenotee k - be , roep schepenjager, gekome n Kageva n . nr 5 .hie r woonde Jacob Alder t echtgenotsme 8 kinderen n e e , s opzichtehijwa Waterstaatj bi r , geb.Durgerda4 m juni 1795 en vertrok in 1846 naar Lisse. Bezieu datzelfdn e w n e dijkgedeelt e periodd n i e e 1849-1855n da , blijkt de invloed van het niet meer bevaarbaar zijn van het Haar- lemmermeer op het uitgeoefende beroep van het merendeel der bewo- ners n Kra n echtgenotJa e p nr a 1 . 2 kinderen t me e , beroep schepen- jager en nog 4 inwonenden, waarvan 2 schepenjagers. nr. 1b Aart Boer en echtgenote met 3 kinderen, beroep sche- penjage 1 inwonende n e r , mede schepenjager. nr. 2 Mourits van Tol en echtgenote met 3 kinderen, beroep schepenjager e oudstd , e zoon Gerrit mede schepenjager. Mourit g inkomstesno e inkwartierintrod k t oo k ui n g ten zijnen dragonder4 huiz n va e s resp. marechausss e' e jareid n n 185 n 1854e 3 , afkomsti garnizoet ui g n Haarle n daae m rt ruig gelegerhe n ei poldergebiem o d d orde en gezag te doen eerbiedigen. nr. 3 Heintje Brand, geb.Hoogmade 1828, geen beroep. nr. 4 nog steeds bewoond door Willem Moerkerk en echtgenote 2 inwonenden t nme u , mede schepenjagers. Verder waren op de gronden van de ringdijk ter hoogte van Oude We- tering, tegenove e Kaagt D Balgeri he j r ,bi evenaln e j s trouwenp o s meerdere plaatsen rondo e geheld m e polder, veel primitieve bouwsels, keten genaamd, door de polderjongens zelf opgetrokken en bewoond, te vinden o gau Z .wert r plaats he wte k e gedaan was, e d pakt n me e schaarse inboedel bij elkander en verhuisde naar een plaats waar het werk nog ruimschoots voorhanden was. Een andere groep mensen was die welke zich bezig hield met de land- ontginnine werkerd e veenderijd k oo n i sn e g , waarva t oud- he nei e land Abbene t middelpunhe s t was. Van deze pionier n voortrekkerse s , welk k zekeoo ee aandach d r n va t s verdienenon , volgen hier zover aanwezig n name hu ,n bijzonder e n - heden, het vermelden waard. - - 14 - -

Wonende in een keet op of rondom Abbenes.

1ste Cornelis Singer, beroep landbouwer, godsd. N.H. geb. Andijk 1809; hij verstigde zich al op 12 mei 1852 met echtgen. en 5 kinderen op dit voormalig eiland, met rond- om drassig land en de lagere gedeelten van de polder nog onder water staande n blijveEe . n dezi r e omgevinj hi s wa g echter niet want reeds in augustus 1854 vertrok hij met gezin naar Houtrijk en Polanen. e 2d Johannes Schouten, schoenmaker, R.K. geb. Alphen 1810, t echtgenme 5 kinderen n e . , gevestig 9 apri1 d l 1853- ,ko mend t Saasenheimui e g wellichza j n goedHi . ee t e boterham in het repareren van de onmisbare waterlaarzen voor de ve- le polderwerkers. Lang heeft hij dit werk helaas niet kun- nen doen, zijn overlijden werd 3 reedfebr1 p o s. 185e 5t Alkemade aangegeven. 3de Hendrik de Graaf, arbeider, N.H. geb. Alkemade 1815 met echtgen 6 kinderen n e . , gevestig aug4 d . 1853. 4de Dirk van der Vlugt, arbeider, N.H. geb. Delfgauw 1826, met echtegen 4 kinderen n e , , gevestig 0 sept3 d . 1853 uit Nieuwerkerk aan de IJssel. 5de Maarten Verkade, arbeider, N.H. geb. Boskoop 1807, met echtgen. en 5 kinderen, gevestigd 30 nov. 1853 uit Wou- brugge. Ging na een jaar op 1 dec. 1854 weer naar deze plaats terug. 6de Leendert Hogendorp, arbeider,R.K. geb.Zevenhoven 1816, met echtgen 7 kinderen n e . , gevestigd dec. 185t 3ui Alkemade. 7de Johannis Koedam, arbeider, N.H. geb. Gouda 1810, met echtgen 3 kinderen n e . , gevestig 8 jan p o d. 1854. 8ste Cornelis Rijgersberg, arbeider, R.K. geb.Stompwijk 1796, met echtgen. Maria Meyster, geb. Nootdorp 1801, en 3 kinderen, gevestigd 1 febr. 1854 uit Nootdorp. e 9d n BosMaartede ,n bouwmanva n , N.H. geb s Gravenzand.' e 1799 t echtgenme , . Maria Vellekoop, geb. Monster 1809 e7 kinderenn , gevestig maar7 d t 185 ween 4e r vertrok- ke oktobe7 n r 1854 naa Gravenzandes ' r . 10de Pieter Schalk, arbeider, N.H. geb. Heukelom 1800t ,me echtgen. Geertruid Ganse d a , geb. Kedichem.e 9 kinden - ren, gevestigd 8 april 1854 uit Moordrecht. 11de Jacob Kroon, smid, N.H. geb.Stompwijk 1812 t echtgenme , . Margje Zuidervaart, geb. Aarlanderveen 1820, en 4 kin- deren, gevestigd 12 mei 1854 uit Nieuwveen. 12de Victor Stegershoek, bouwman, Remonstrant, geb. Leiden, 0 maar1 t 1831 t echtgenme , . Arida Kroon, R.K. geb. Wou- brugge 1831, met 2 kinderen en inwonende Pieter van Leeuwen, werkman,geb. Alkemade 1829, gevestig 5 jul1 d i 1854 op woning van den heer Koek. 13de Jacob Klapwijk, bouwman, N.H. geb. Schiebroek 2 jan2 , . 1827 t echtgenme , . Trijntje Cooyman, geb. Berkenwoude 1 april 1814, en 5 kinderen, gevestigd october 1854 uit Oude Wetering. 14de Dirk Groeneveld, arbeider, N.H.geb.Dubbeldam,1821, met echtgen 2 kinderen n e . , gevestig 1 oct.1852 d n weee 4 r vertrokken 4 april 1855 naar Houtrijk en Polanen. _ _ 15 - -

15de Cornelis Nederveld, arbeider, N.Hr 1809.Aa ,r gebTe . met echtgen. en 6 kinderen, gevestigd 13 dec. 1854 uit Leiderdorp. 16de Jacob van Tol, arbeider, N.H. geb. Alkemade 1787, met echtgen. en 4 kinderen, gevestigd 1854 uit Alkemade en weer vertrokken jan.1855 naar Vijfhuizen. 17de Arie den Hollander, bouwman, N.H. geb. Alphen 1816, met echtgen. en 10 kinderen, gevestigd 1854 uit Oude Wetering. 18de Arie van Tol, landbouwer, N.H. geb. Alkemade 1817, met echtgen. en 4 kinderen, gevestigd in een keet op Huig- sloot en gekomen van Rijpwetering. 19de Cornelis Stolk, bouwman, N.H. geb. Bleskensgraaf 1799, met echtgen 8 kindere n e . n gevestig n keep ee o tn i d Huigsloo n gekomee t n Oudva n e Wetering. 20ste Hendrik Anthonie Groenestein, bakker, N.H. geb. te Barredele 1828, met zijn zuster Johanna Adriana, geb. mede aldaar 1832, en zijn broeder Wilhelm Daniël ook geb. Barredel 1836n i e , allen ongehuwd, gevestig6 d april 1855. p Abbeneo u n r se weini f O g brood vie e verkope t ln vraag ee s i n, maar reeds op 25 april 1860 verhuurt bakker Groenestein zijn krak- kemikkige pand aan de gemeente Haarlemmermeer voor de somma van ƒ3,50 per week, om voortaan te dienen als school en onderwijzers- woning . C.M.Spaan.

Nieuws in het kort.

Mevrouw De Boer-Koolbergen overleden. Op 4 september j.l. overleed te Hoofddorp mevrouw Anna Maria de Boer-Koolbergen op bijna 71-jari- ge leeftijd. Met haar is een bijzonder trouwe begunstigster van onze stichting heengegaan. Het werk door "Meer-Historie" verricht had niet alleen altijd haar volle belangstelling, maar, daar waaj zi r kon, verleend k daadwerkelijkoo j zi e e medewerking j heefZi . t bekend- heid gekregen door haar herinneringen aan vroeger in de Hoofddorpse Couran e wekelijksd n i t e rubriek "Meer-Historie" gepubliceerd. Zij was geboren Hoofddorpse en de familie Koolbergen was in vroeger jaren vrijwel overal bekend j zijWi . n haar dankbaar voor allet wa s s weron kn e heef j voos zi on tr betekend. Moge vooral haan ma r sterkte krijgen om het grote verlies te dragen.

De bodebus van Haarlemmermeer. Reeds eerder werd er op de tradi- tie der bodenbussen gewezen. In Bennebroek werd er zelfs in het ge- meentehuis een bijzonder aardige tentoonstelling door onze zuster- vereniging "Oud-Heemstede-Bennebroek n gewijdaa " . e bodebuD e naad s mi s voor iet t helemaada s s l bu nie n tee meep o r gelijkt, hoewe t vroegehe l l degelijwe r n metaleee k n voorwers wa p waarin ietn wordeko s n opgeborge e bodd t e da moesn t vervoeren e n ergens moest bezorgen s herkendn .e dragebu ee d Doo e s n di ral rme e officiële persoon, waaraak bepaaldoo j hi n e voorrechten ontleende, zoals soms vrij vervoer op trekschuiten, ponten en postwagens. Veelal - b.v n ko.me n doo n ee r s afgebeeld wape - nzie n j, J voor welke instantie de ''!•• | man op pad was. Die on- | 4' derscheiding werd op de l duur doo j r zilversmeden 3* l uitgevoerd en nadat de % bus niet meer werd ge- it bruikt, bleef het sie- | ï '••. raa s onderscheial d - $ n dinva gl overta n I . ö.ï> '•&•'. *&*'&'-- |J =H J oude gemeenten (vooral 'Z | ' ij"ï : stedej waterbi n e n- . ï J: g schappen:^Rft^B*) j handhaafd' e S i l s men die onderscheiding | .r, J % tot op heden. Maar er - ge % n va % l ta zijk oo n |! , f |5 ; •%« meenteIn wier boden (te- il •iAi3S lftK:|liMl, genwoordig geen reizen- 'tf \ .^f~,^ii>f"H.-.:::\&ft;fti!ffff! i I, ff**^'---S!'?S¥%. de meer) nimmer zulk 'l ^^lïttSi'^S£^ï|Sk;;i: een waardevolle onder- 's 'fSilir^JlSSftillftlï scheiding hebben gedra- ï ^('^Sfifffffii gen. Sinds kort heeft 'ï ;h^lSB?':^^fe'-,Mif de gemeente Haarlemer- ï SSlÉ*':"'*^K'4il: meer nu ook zo'n bode- % ff^ëSftfi^iSt1 bus e draget , n dooe d r '*\ ''"SSS^SiS"f hoofdbod f dieno e s ver- '•;; "^jjjpi*- l vangealleewe n e nr

';, ;ja|| bij de raadsvergaderin- 1 v i!;„ Si| gen en zeer speciale gelegenheden. Het sie- raa n onderscheie d - dingsteke gees i n n ver- zinsel maar gemaakt naar een oude zilveren bodebus, welke omstreeks e he19 te d begi n va n eeuw gebruikt werd door e bodebuD n Haarlemmermeerva s e dienaad n Leidenva r s . ambachtsheer khèij li d e Vennip""D . Ambachtsheerlijkheden werden later vrijwel alle gemeenten maae "D r Vennip" verkleind door het water en wat er van over was kwam ten t laterhe del n i e gebied onzer gemeent e liggent e . Op het grote schild ziet men de Hollandse Leeuw en op het kleine he te gemeente d wape n va n . e bodebuD s wert eershe d t gedraget afscheihe j n burgemeestebi nva d r C.van Stam bij de bijzondere, daartoe gehouden, raadsvergadering 7 ojanuar2 p i 1983. _ _ 17 - -

Uit de omgeving. Ter navolging. Onze zustervereniging "Oud Aalsmeer" heeft het loffelijke initiatief t samenstellegenomehe t to n n uitgebreidva n e familie-overzichten. Dat wil zeggen: het verzamelen van gegevens waarmed n kwartierstateme e n stambomee n n samenstellenka n . Natuurlij s zo'i k r namen-overzichndo e erbid t jme t behorend- ge e boorte-, trouw- en overlijdens-data en -plaatsen niet voldoende, al heeft men een noodzakelijk en duidelijk overzicht, een soort ge- raamte, voot verdehe r r invullen nodig. Want onze voorouders hebben niet alleen geleefd maar hebben ook gewerkt, hebben voorspoed en tegenslag gekend. We moeten bij dergelijk onderzoek de vaste wil en behoeft p papieo e k hebbee latet roo e nz n "leven". Naast het onderzoek in de gewone doop-, trouw- en overlijdensre- gisters moe r daaroe t k verdeoo m r gezocht worde n anderi n e offi- ciële boeken ,r notarissen zoalde e sdi . Dit alle s "oui s d Aalsmeer" gaan doe n daartoe n n e ee heef j zi t werkgroep opgericht, waarin ook leden zitting hebben, die op het terrein der z.g. genealogie ervaring hebben opgedaan. Men heeft nu een aantal echte Aalsmeerse families onder handen ge- nomen en omdat heel wat Aalsmeerse families nauw betrokken zijn met onze polder zal dit onderzoek in veel gevallen ook voor inge- zetenen van Haarlemmermeer van belang kunnen zijn. We treffen bij- voorbeeld onder de uit te zoeken families de Van Zijverdens aan, een heel bekende naaonsj bi m . Het eerste deel is al verschenen. In dit eerste deel worden de vol- gende families behandeld: Keessen n ZijverdenVa , r , de Buis n Va , Laarse, Geleijn, Wegman en Lubberden. Inlichtingen bij: Stichting "Oud Aalsmeer", antwoordnummer 660, 1420 WK Aalsmeer.

Historische tuin Aalsmeer. Aalsmeer is weliswaar geen gewoon mu- seum rijk n openluchtmuseu,ee maal we r n histoee e vord n -n va mi m rische tuin, gelegen vooraan aan de Uiterweg. De tuin was dit seizoen open op woensdag- en zaterdagmiddag van 13.3 16.3- daarnaasn 0e enkelp r o 0 uu g eno t zondagen, zoale sdi na het Corso. In het seizoen 1982 brachten bijna 1000 betalende bezoekers een visite aan de tuin. Een bezit om jaloers .op te zijn!

S.K.K. Deze drie letters vormen de bekende afkorting van "Stich- ting Kreatief Kontakt e Nieuw-Vennept " n organisatieee s i j Zi .n i , het leven geroepen om allen - vooral ouderen - die hun vrije tijd zinvol willen besteden, daartoe in staat te stellen. Al vanaf het begin heeft onze stichting op bijzonder prettige wijze samengewerkt met deze organisatie. Zij was namelijk bereid voorwer- pen uit onze historische verzameling te herstellen en op te knappen Het ging vooral om landbouwwerktuigen en landbouw- en tuinbouwge- reedschappen ,m enkel o maa l rewe tocvoorwerpek oo h n (b.v.va n ) huishoudelijke aard. In de loop der jaren is er op deze wijze een groot aantal voorwerpen in nette staat teruggebracht zodat zij voor uitstalling gebruikt kunnen worden. j hierowi t pDa weer eve e aandachd n t vestigen vindt zijn oorzaan i k hen boekjetdu feitn e t jaarverslageS.K.Kee )d da ,n (i . n 1980va n , 1981 en 1982 heeft gepubliceerd en verspreid. Zo kan iedereen nu kennis neme n haava n r werkzaamhede t mooida e ho wer n ke n financi- l mogelijee k werd gemaaktg lanno g n e voortdurendhopeee W . p o n e prettige en nuttige samenwerking. Contactadres: Ridderspoorstraa 1 t(tel.:02526-2897) . Werkplaats: Nieuw-Vennep, voormalige St.Anthoniussehool aan de Venneperweg.

Geslacht Meijer. Onze stichting kwam in het bezit van een kwar- tierstaat (kopie n Dir)va k Christiaan Willem Meijer, wiens groot- vader, die dezelfde voornamen had, de eerste steen heeft gelegd van de prachtige, goed onderhouden en enkele jaren geleden gerestaureer- de hofstede "Hardenberg e Aalsmeerderdijkd n aa " , thans bewoond door de familie Parlevliet en eigendom van de heer B.Buurman, oud-dijk- e Haarlemmermeerpolderd graa n va f . Deze Christiaan Meijer (zonder de voornaam Willem) was geboren 5.2.1798 en stierf 6.7.1878. Hij trouwde Wilhelmina Hardenberg (geb.23.1 .180 8791 1. gest , )4 . . 5 .1 Naar haar geslacht is dus blijkbaar de boerderij vernoemd.

Verweven families.

e heed r LUck Co rn t Zwanenburg Va ui e e mand ,e vermoedelij,di e d k grootste verzameling foto' n ansichtkaartese e Haarlemmermeed n - be r treffende bezit, kreeg "Meer-Historie n fotokopi ee n merk" ee n - va e waardig handschrift, opgesteld door Chris van den Heuvel Mariuszoon, wonend e Haywardt e , Californie, U.S.A. n e Haarlemmermeersnazaad ee n s i va t Dez n ema e e naafamilidi mn va e en hij heeft getracht op één vel papier aan te geven hoe de geslach- n AndelteVa n n WijkVa ,n Heuve,de t elkaaVerkuyn me lVa n re l ver- want zijn. Ze zijn alle vier afkomstig uit Brabant. Het is niet alleen een interessant stuk werk, maar ook moet men be- wondering hebben voo wijze d r e waaro e samenstelled p e onderlind r - verwevenhei r genoemdde d e families overzichtelij n beeli k d heeft weten te brengen. Met een groene lijn heeft hij aangegeven alle personen die hun hele leven of een deel ervan in de Haarlemmermeer hebben gewoond. En dat zijn er heel wat. t overzichhe p o t Jammetda allees i r n maa e named rn personeva n n met geboorte- en sterfdata zijn aangegeven en met wie ze zijn ge- trouwd. Er komen n.l. geen woonplaatsen op voor, maar dan zou het overzicht ook veel groter en dus onoverzichtelijker zijn geworden. Het ging de samensteller tenslotte er in de eerste plaats om het onderlinge verband der vier families aan te tonen. En dat is hem l geluktwe - - mee k .i n j heefHi r voorte t p gewezeo s t landa n g niet alle samenhans i g weergegeven. Hij heeft dit overzicht op 17 mei 1982 voltooid en op papier gezet. Volgen n begeleidenee s d schrijve e heed t uitsluin r he va nLück u zo e- tend families e buurbetreffed n Abbenen i va t e n Nieuw-Vennedi ne s p hebben gewoond of er nog wonen. _ _ 19 - -

e oudstD e opgevoerd n AndelVa e n e seeuwVa 17 leefde e e d ,d n i n Wijke e eeuwn15 Verkuylee e zelfd ,d n i se eeuw 17 ne ,d wee n i r n Heuvelsde evenal n Va .e d s j heefHi t vier verschillende takkee basid n Wijn sVa n aa kkunne n vinden e eersteD . n heetten toeg nieno n t "Van Wijk" e naaDi . m kwam pas officieel voor in de tweede helft van de 17e eeuw. Volgens dit overzicht kwam van de "Van Andels" het eerst naar de Meer, Gover e trouwddi t t Marime e e a"Vad Colijnn n Wijkenva n e , " Leendert, die gehuwd was met Geertje van Wijk. Arie Verkuyl moet ook hier gewoond hebben maar emigreerde naar Amerika en huwde Sieke Schaap, die echter niet uit de Meer afkom- stig was, volgen t schemahe s . Dirk Jan van den Heuvel, gehuwd met Maria van Dalen was de eerste van deze familie die zich hier vestigde. Hier volgen enkele met genoemde vier families geparenteerde andere Meerse geslachten: Treur, Van Haeringen, Biesheuvel, Van der Beek, Van Dorsten, Roo- denburg, Slootweg, Splinter, Bouwman e.a.

Paardee Meed t r ui nvoo e Haarlemsd r e reinigingsdienst. n boereva n onzl i nta e t t gebiepoldeDa he n paardenfokke p va do r n een rol hebben gespeeld is bekend. Het fokken van goede paarden was voora e crisisjarewelkomn d ee n i l0 8 e n bron inkomsteva n va n n waar- mede somn tekorsee n wordeko t n goed gemaakt. Overigens gint he g hierbij niet alleen om extra goede paarden, om sierlijke rijtuig- en équipage-paarden, maar ook om degelijke, gezonde gebruikspaarden. Er kwamen er veel ter markt te Hoofddorp, maar ook ging men er mee naar de Haarlemse markten en zelfs naar de veel belangrijker paar- denmarkten te Utrecht. Men geleidde de te verkopen dieren dan te e niez voep zitteno f s gint o t r al vooe g n e gewenste d ,r e prijs verkocht konden worde nr wee e p dezelfd kwao rn me m e wijz e terugme e . Naar t heeUtrech ween da e n 0 km... s 8 r wa t . Dezer dagen kreeg ik van de Directeur van de Haarlemse gemeente- reinigingsdiens n aantaee t l jaarverslage r inzagete n , beginnenj bi d 1901 . De gemeente had in 1877 de reinigingswerkzaamheden in eigen beheer genomen en daartoe ook paarden aangeschaft en weiland gehuurd. n totaa i t jaa I n he n0 paarder 2 lme 190d n ha dienst1i n k jaaEl . r n paaee r l werdedierewe r e nn afgevoerd, hetzij naat abattoirhe r , hetzij verkocht aan derden en werd er natuurlijk weer een gelijk of soms een groter aantal nieuwe aangeschaft. Paarden die te oud waren of waarvan men meende dat het niet verant- woord was die nog verder door anderen te laten gebruiken, werden altijd "voo e slachtd e hanrd dn t va "gedaanda t n hielwa Me .r e d betreft een andere - betere - mentaliteit op na dan 'Rijks Domeinen, die afgevoerdd e e legerpaarden altijd verkocht waardoo e dieredi r n dikwijls nog één of meer jaren een ellendig leven moesten lijden. In 1909 koch e Gemeente-Reinigind t g voor aanvullin t paardenhe n va g- bestand o.a. een zwarte merrie van M.Kamper uit de Haarlemmermeer en in 1912 een Belg van H.J.Lamme rs, een bruine merrie van - - 20 - -

C.Biesheuvel en een zwarte merrie van C.Kooy j r. , allen uit de Haarlemmermeer. J.C.Gehrels uit onze gemeente mocht in 1914 een bruine ruin leveren en een jaar later was C.Kooy weer de gelukkige met een bruine ruin evenals J.C.Biesheuvel. e oorloNd a g werden geleidelijk auto's aangeschaf- be n wer e te d d hoeft n paardeaa e ne aanvullingd geringer k oo s n du 192,I . 2 werr e d nog maar één gekocht en wel van J.Herfst te Vijfhuizen. Hiermede wert paardentijdperhe d e Haarlemsd n va k e Reinigingsdienst uitgeluid en was in 1936 definitief ten einde toen het laatste paard wegens ouderdom werd verkocht. Slob.

Blad- en boekbespreking.

Verslag oud-archief ove e jared r n 1981-1982. Voo e tweedd r e keer s doo i e beheerded rt gemeente-archie he n va r n verslaee f g uitge- bracht ove e verrichtd r e werkzaamheden. Deze kee t twerui e zije di n jaren tesamengevat. t beva He n overzichee te inventarisatied n va t e overbrengingd , , openbaarmaking en de vernietiging van archivalia. Voorts een verslag van de in het raadhuis gehouden tentoonstelling "Van Stoomtrein tot Schiphollijn". Uit hetgeen wordt gezegd ove e bezoekend r e werdedi , n gebrachn aa t t archiehe n ovee fe inlichtinged r n welke verstrekt werden, blijkt e nieuwd t da e toestant nieuwhe n e(i d raadhuis) duidelijn ee n i k behoefte voorziet en dat in toenemende mate van de diensten van de ambtenaren gebruik wordt gemaakt evenals van de ruime studiezaal voor zelfstudie en onderzoek. t overzichUihe te "aanwinstend n va t " blijkt t steedda , s gewerkt t aanvullehe worde historischd n aa n t va n e bibliotheee d n va n e k z.g. "atlas" (kaarten, plaatwerken, foto' n dergelijke)e s , maak oo r wordt in bescheiden mate getracht de historische verzameling van andere voorwerpe e breident t ui n . Het verslag besluit met een overzicht van de ere-burgers, die onze gemeente rijk is. Een keurig verslag, welker inhoud duidelijk doet zien dat ook Haar- lemmermee n volwasseee r n oud-archiefdienst bezit.

Deel-inventaris v.h. archief der gemeente-secretarie Haarlemmermeer 1910-1945, door W.H.A.v.d.Meulen. Dit is de 4e deel-inventaris van de periode 1910-1945 en behandelt economische aangelegenheden, arbeid, maatschappelijke zor n verzee g - keringen . Een keurig stu n maarki wert t da kgeree n déé kwamg no r moeE .u n t deel worden samengesteld. Daarin zal worden behandeld: cultuur, feeste n plechtighedene n , sport, landsverdedigin n justitiee g . Men hoop t volgendi t d jaa e kunnet r n doen verschijnen, waarmedn da e de hele periode 1910-1945 georden , systematiscis d s ingedeeli h n e d opgeborgen. Daarna komt dan de oudste geschiedenis aan de beurt. - - 21 - -

Jaarboekje 1982 van het Genootschap Oud-Rijnsburg. Deze zuster- vereniging bestaa t doo he 5 tjaar n e haar r uitgegeven jaarboekje ziet er goed uit en wij zijn er jaloers op, want zoiets zouden wij ooo graaz k - maagn iet da r s dikker natuurlij k jaael r - kwille n doen verschijnen. t RijnsburgsHe e jaarboekje bevat ongevee 0 bladzijden10 r , waarvan n deeee lt jaarverslagewijhe t genootschan he aa d n va g n natuure p - lijk noga t ovet museumwa l he r s daa, i n Rijnsburwan i rn me t n ee g museum rijk! Verde wan- rhoort da tzo'n i t n jaarboekje thuis- een t jaakroniehe rn 198va ke belangrijkst2(d e gebeurtenissen e welkgemeentd n i e e hebben plaats gevonden).

Westfriese Families. Kwartaal-uitgave van de stichting van die naam (secr. A.J.Wit, Schouwtjeslaa rood1 6 n , Haarlem). 24ste d n eNr.va jaargan1 g (maart 1983) bevat genealogische gegevens ovegeslacht he r t Stam (vnl.uit Schellinkhout) n nr.e , 2 (juni 1983) gaat ove e burgemeestersfamilid r e Groenewou n Groenewoue d d Kramer, typisch westfries geslacht, en Laagland (Leegland, Leeglander) uit Sybecarspe e omgevind t ui n Alkmaar va n ge l .

e oudD e Nederlandse mate n gewichtene n , door J.M.Verhoeff. Uitg. P.J.Meertens-Instituut, postbus 19888, 100 W Amsterdam0G . Prijs ƒ18,50. Zij , die zich met historisch onder- zoek bezig houden, maar ook zij, die gegevens verzamelen over hun familie te plattelande, vooral als het boeren betreft, krijgen steeds te make t oudme n e mate n gewiche n - ten. Bejaarden wetel nwe daag no r een en ander over te vertellen maar de jongeren weten niet hoe- veel onder "roeden" of "spinten", "morgen" e.d. moet worden verstaan. Toch zullen zij - voor goed begrip e ouddi e - mate n gewichtee n n moeten kunnen herleiden. Vandaa boekt di r .

4e Kwartaalbericht 1982 (nr.103) van het Sociografisch Bureau "De Meerlanden" te Hoofddorp. Bevat: analyse wijkcentru e Boerderij"D m e Hoofddorpt " , uitslagen gemeenteraadsverkiezingen 1982 en alleenstaande en hoofdbewoners naar leeftijdsgroepen ingedeeld. 1e Kwartaalbericht 1983 (nr.104 Sociografisct he n )va h Bureae "D u Meerlanden" te Hoofddorp. t deeltjDi e beva n overzichee t t over vrijwel alle t oveswa r speel- ruimten voor de jeugd in de Haarlemmermeer is te vertellen. - - 22 - -

Kalender Halfweg-Zwanenburg 1984. De heer C.LUcke heeft blijkbaar met zijn kalender 1983 nogal succes gehad. Midden in de zomer zond hij ons tenminste alweer een nieuwe kalender, nu van geel papier in plaats van wit. Weer een maandkalender met gelegenheid om er aante- e brengent keninge n e bladeaa d n bove e ,p t n z.go n he aa n . calenda- rium bestaande uit reproducties van oude foto's van Halfweg en Zwa- nenburg uit de jaren van vóór de oorlog. De kalender kost slechts vijf n wordeguldeka n e nn bestel j H.Maliepaardbi d , Wilgenlaa8 14 n te Zwanenburg.

Honderd jaar landbouwmechanisati n Nederlandi e n 196I .7 schreef prof.Dr. J.M.G.v.d.Poe Wageningent ui l n boeee ,k ove e ontwikked r - ling van de landbouwmechanisatie in Nederland en wel op verzoek van de toen jubilerende firma Boek & Huidekopere . Het behandelt de ontwikkeling van de landbouwwerktuigen vanaf 1850. Het boek werd nooit in de handel gebracht en kon dus nauwelijks ge- raadpleegd worden. Omdat het echter toch een bijzonder rijk gebocu- menteerd en voorlichtend boek is heeft de "Vereniging voor Landbouw- geschiedenis" samen met de Landbouwhogeschool een herdruk verzorgd en wel ter gelegenheid van het afscheid van professor Van der Poel als hoogleraar te Wageningen. Men kan het boek bestellen bij de genoemde vereniging te Maastricht door stortin ƒ54,n va g p postrekenino — g 11.78.669.

Kort historisch nieuws.

Hoe het grote Haarlemmer meer ontstond wordt o.a. verteld door A. Loosjes Pzn Haarlemt . r oveui e re di schree, n ziji f n befaamd wan- delingenboek "Hollandsche Arcadia f "Wandelingeo " e omstreked n i n n van Haarlem". Uitgegeven 1804. Ove t ontstaat grothe rhe n e va Haarlemmen r meer beroep j zicp hi to h de kaart van de landmeter van "Rijnland", M.Bolstra uit 1740. t Haarlemme he e kaar d di ha tp O r meer (het grootst r merende e n )ee oppervlakt 19.50n va e 0 morge 1 Rijnlands( n e morge » 0,252n 8 ha). 0 jaa15 r t 7.00vroegehe 0s morgewa r n kleiner, n anderzodai r e t- halve eeuw 7.000 morgen lans verzwolgenwa d . Het grote Haarlemmer meer is samengesteld uit het oorspronkelijke Haarlemme t veehe lt r kleinerui mee n e r e Leidsg no t e he mee n e r kleinere Spiering- en Oude meer. In de eerste jaren van de 16e eeuw bedroeg hun gezamenlijke opper- vlakte nog maar iets meer dan 6.000 morgen, zodat het Haarlemmer meer in ruim 200 jaar twee-derde keer zo groot is geworden. Hier volgt een overzicht van die ontwikkeling: 1531 : Haarlemmer meer 3040 morgen Leidse meer 2175" " 0 Spierin85 g meer " 0 52 Oude meer Tot.opp. water 6585 morgen - - 3 2 _ _

1591 (60 j. later dus) bedroeg het tot.oppervlak: 12.375 morgen 1647 17.082 1687 18.100 1739-1740 19.500

"Mee n Bosch" e rt huidig He . e hoofdgebou e Stichtind n va w g "Meer en Bosch"(voor epilepsie e Heemstedt ) e lig t tvroeger he vlaj bi k e dorpscentrum van die gemeente, n.l. daar waar de oude Hervormde kerk staat en de ten oosten daarvan gelegen pastorie (van waar Nicolaas Beets vanuit zijn studeerkamer uitkeek op het Haarlemmer meer). Daar kwam later ook de toegangsweg naar onze polder uit op het kerkpleintje n naada rwaan n va Haarle,me r f Leideo m n gaanko n . t tegenwoordigHe e dorpscentrum ligt veel verde g (langwe r e Bind s - nenweg) . In "Meer en Bosch" woonde eens onze eerste burgemeester Mr.Pabst t dibuiteda e d gehuurdha n , toej burgemeestehi n n Bennebroekva r , Heemsted n Berkenrode e e werd. In "Hollandsche Arcadia" van A.Loosjes Pzn. uitgegeven te Haarlem in 1804 leest men op blz.179 o.a. het volgende: "Buitenplaats Meer en Bosch met het uitzicht op het Meir. Had "een voortreffelijke ligging en was daarom vroeger misschien "ook wel "Paradijs" genoemd. Men had een "bekoorlijk gezigt" "op het Slot van Heemstede en verderop zag men een "hooge pilaar" "waarin 's naachts een licht brandt als baken voor de scheep- "vaart". t bakeDi n stont meehe rdn i uitspringendnamelij n ee p o k e landtong daar waar het Spaarne in het meer uitmondde. Op die landtong werd later de bouwput gegraven voor het stoomgemaal "De Cruquius".

Vuurmachine op "Bosbeek en "Groenendaal". Loosjes vertelt ook dat e buitenplaatsed n "Bosbee n "Groenendaale k j elkaabi " r hoorden e n dat er bij de eeuwwisseling (dus omstreeks 1800) op deze buiten- plaatsen een "vuurmachine" moet hebben gestaan "die zou hebben moe- ten strekke , daat buitengoeom ndi r d somtijds gebre n wateaa k r had, binnen korte tije doorsnijdinget wated he dn i r n dezer hofstedee t n brengen. Deze machine moest dus een tegengestelde uitwerking doen dan de meeste andere, die geschikt zijn om een grote hoeveelheid e lozen"t wate t ui r, aldu e schrijverd s t "vuurmachineMe . l "za Loosje l bedoelswe dj thanHebbewi t s wa n"stoommachine " noemen e n waarvoo n toeme rn blijkbaa g geeno r n passende naam had.

Turffunderingen r s vroegebekene i t t da dHe r .vrijwe l nooit geheid werd. Vandaar dat later - vooral toen het verkeer zwaarder, sneller en drukker wer - zoveed l huizen verzakten n tijd Te .n burgemees eva - ter Amersfoordt was het enige gebouw in het noorden van de polder dat op palen was gefundeerd het stoomgemaal "De Lijnden". Veel huizen stonden toe p gemetseldo n e funderingen (van steen)k oo , wel op tonfunderingen en zelfs op funderingen van....turf. Dit laatste vond vooral plaat n Lisserbroei s g nie kno o lanz twaan gme r gelede e ouddi ne funderinge e afbraad j n huisjenbi va k s heeft gevon- den. Onze stichting heeft e turvetoen aantadi ee nn nva l voo r haar verzameling gekregen. - - 24 - -

Het op turf funderen was niets bijzonders vroeger. In "Oud Nuus" van onze zusterorganisatie "Oud-Aalsmeer" schreef J.Buis Kzn. er eens ove n daaraae r n ontlene t volgendehe e w n . "Verrewe e meestd g e oude huizen zullen zijn gebouwn ee p o d "fundering van turf. De kwaliteit daarvan werd in hoofdzaak "bepaald door twee dingen: de draagkracht van de ondergrond "en de breedte van de piramide van turven waarop de muren "waren opgetrokken. Zovee e bredet l t grondvlahe r k daarvan "was, destemeer gewicht kon er op worden gebouwd zonder dat "later verzakkingsverschijnselen zouden optreden....". Buis wijst er dan op dat de ondergrond niet overal gelijk ia en dat ook veen niet altijd hetzelfde is. Tussen de Ringvaart van de Haar- lemmermee e Uiterwed t n lane rda d- g noemde rnen "achte e dijkd r - " trof men rode, vaste, veengrond aan met veel draagvermogen.

Met welk geld? Uit een gesprek met een jongeman, die een scriptie over de Haarlemmermeer wilde maken, begrepen we dat er nog altijd lieden zijn, die menen dat de droogmaking werd betaald met "geld - volgen uis e koloniëni d t t s da hedendaagsn e " e opvattinge- n "vies geld" (al werd dat er niet bij gezegd). Daarnaar gevraag t gelddhe meendet , da nodi e w ng voot droogleghe r - t meerhe n , va gewooe rijksbegrotind n ge p o n d gestaas ha gdu n e n uit de algemene middelen was bekostigd. Voor de zekerheid hebben we de officiële bescheide g maano rr e neen p nageslageso n daarbie n j bleek dat de toenmalige regering voor dit speciale doel een geldle- ning van ƒ8 miljoen had gesloten. Uiteindelijk bleken de kosten toch nog iets hoger te zijn en bijna 9 miljoen gulden te bedragen. De landverkoop bracht echter bijna ƒ8 miljoen op, zodat de Staat der Nederlanden voon koopjee r e 18.00 a grote0h s gewordenwa r . Overigens is de mening als zou de droogmaking van de meren betaald zijn met geld uit de koloniën niet zo erg vreemd omdat op 2 april 183 n voorste 8ee e regerin d n va lm "heo g t doen voorschotteva n n voor openbare werke n last te n e brenge e t overzeesed n va n e bezittingen" verworpen werd. Onder "openbare werken" werd namelijk vooral de drooglegging der meren begrepen. Het voorstel werd afgestem dt dez me omda en wijzme t n financieva e - ring niet accoord ging. Daarvoo s latedu s ri rgekoze n voon geldee r - lening .

Droge zomer vroeger. Volgens een rapport uitgebracht door 3 op- zichters van "Rijnland" zouden er kort na elkaar in de eerste helft e eeu19 wvae d nnie t mindedrog5 n eda r zomers zijn geweest t.w. in 1824, 1825, 1826, 182 1832n 7e ! Droge zomers kwamen in die tijd harder aan dan tegenwoordig (men had b.v. nog geen beregeningsinstallaties en geen waterleiding). 185in 8 Nadie weehet droo erg r was ng maar nie droo zo ttie als gn jaar later 1868n i , .